1997 Niezwykle sniezna zima 1995_1996 w Lublinie

§(ID
ILA1r
(1947 - 1997)
POLSKIEGO TOWARZYSTWA GEOFIZYCZNEGO
(d. Polskie Towarzystwo Meteorologiczne i Hydrologiczne)
SYMPOZJUM JUBILEUSZOWE
~~~A~I[A
OOEmCQ)ffiCQ)II.iDXGII~
JHITlID)ffiCQ)II.iOXGII~
II COXCIEAWOOffiAIFII~
MATERIAŁY
12 - 14 listopada 1997
Warszawa
treści
Spis
BARNAT ADA.M, JASIŃ SKl JANUSZ - Wpływ częstości pomiarów na analizę przebiegu
elementów meteorologicznych w sytuacjach ekstremalnych ....... ... .... ....... .... ..
BARTKOWSKI ZYGMUNT - Surowa zima 193911940 w aspekcie typów cyrkulacji
BARTOSIK BCX;USLAW, PAŁYS MAREK, SZCZYGlELSK I KONRAD - Wyładowania
atmosferyczne - zagrożenie i metody zapobiegania .. ...
BIELEC Z1J7ANNA - Opady burzowe w Krakowie w latach 1896-1995
BOGDANOWICZ EwA. STACHY JULIUSZ: Maksymalne opady deszczu w Polsce.
Charakterystyki projektowe ....
.. ..... ..... ........
BOGUCKA MAGDAl.ENA - Ekstremalne opady atmosferyczne w Polsce w przedziałach
6-godzinnych i ich związek z sytuacją synoptyczną
......... ... ... .. .... ..... ..
CEBULAK ELżBIETA. LlMANÓWKA DAN\JfA - Krótkotrwałe, grożne zjawiska
........ ........
atmosferyczne w dorzeczu górnej Wisły w latach 1991-1996 ....
FALARZ MAŁGORZATA - Ekstremalne wahania ciśnienia atmosferycznego w Krakowie
...... .... ....
..... ...... ... ... .....
na tle curkulacji atmosfery .. ..
GWZA ANDRZEJ F., KASZEwsKl BOGUSŁAW M. - Ekstremalne wartości wybranych
elementów klimatu w Lublinie (1951-1996) .
...... ..........
GRZES MAREK - Zatory lodowe jako ekstremalne zjawiska hydrologiczne na
przykładzie dolnej Wisły .... .. .. ... .
.. .... ...... .... . .....
HORAWSKA MARIA. LEWIK PIOTR - Ekstremalne gradienty temperatury w 100metrowej przyziemnej warstwie powietrza nad Krakowem ... ..... ... .. .... ......... .......
KACZMAREK ZDZIS ŁAw - Skumulowane ryzyko niestacjonamych zjawisk ekstremalnych
KocZOROWSKA ROMANA - Ekstremalne warunki meteorologiczne a koncentracja
zanieczyszczeń .. ... ...
KOSSO WSKA-C~7AK URS7.tfl .A, MRUGAŁA SZC7.firAN - Występowanie okresów z opadami atmosferycznymi o anomalnej wysokości (na przykładzie Warszawy i Lublina)
KROKOWSKI JAN, PAWl.IK-DoUROWOI.SKI JAN - Jakość wody w wybranych rzekach
.. ........ .............
karpackich w okresach wezbrań . .... .......... ... ...... .... .. .... ..
KRosZCZ YŃSKl KRZYSZTOF -Anomalie klimatyczne a atraktory układów dynamicznych
konstruowanych z szeregów pomiarowych elementów meteorologicznych .......
LORENC HALINA - Bezpośrednie przyczyny, wielkość i skutki katastrofalnych opadów
.... .......... ..
w lipcu 1997 w Polsce . .... ..........
ŁOPATA KATAR7.YNA, GUTRY-KORYCKA MAWORZATA - Poszukiwanie cykliczności
i tendencji ekstremalnych stanów wody Wisły w ostatnim stuleciu
MACIEJEWSKI MACIEJ - Współzależność pogodowych zjawisk ekstremalnych i nadzwyczajnych zagrożeń środowiska .. ..
o ...
.
.......... ... .. .. .... ..
.
.
...... .
".
•
••
•••
•••••
••••
••
•
4
7
12
15
22
26
32
38
41
45
47
52
54
58
66
71
79
86
MAJEWSKI WOJCIECH - Powódź zatorowa na Wiśle w rt~onie zbiornika Włocławek w 1982 r.
MARTYNIAK LUDWIKA - Wpływ ekstremalnych warunków meteorologicznych na
wielkość ewapotranspiracji i plonowanie użytków 7jelonych .... .. .. .. .
MAl1JSZKO DoROTA - Okresy o największym i najmniejszym zachmu rzeniu w
Krakowie w latach 1906-1995 .. ............... ............. .... .. ..... .. ........ ............
MITOSEKHENRYK T. - Momenty ważone prawdopodobieństwem i L-momenty
MLOSTF.K EWA - Wykorzystanie informacji historycznych o ekstremalnych zjawiskach
pogodowych do weryfikacji odtworzonego przebiegu temperatury we Wrocławiu
w XVIII wieku ..... ... ....... ...... .... .... ...
. ...... ..... ..
NOWOSAD MAREK - Niezwykle snieżna zima 1995/ 1996 w Lublinie ..................... ..
OBRĘASKA-STARKI.OWA BARBARA - Tendencje wieloletnich zmian temperatury
i wilgotności powietrza pod wpływem przeksztalcania warunków podłoża .... .. .. ... ....
OLSZEWSKI JERZY LESZEK, SZALAClI GRZEGORZ, ZARNOWIECKI GRZEGORZ. - Ekstrema
....... .. ...........
klimatu Świętego Krzyża ..... .... ......... .... .. .... .. .. .. .. ......... ...... ......
OmA-ZIEI.IŃSKA MARIA - Maksymalne wiarygodne wezbranie wywołane wystąpieniem maksymalnego wiarygodnego opadu - problem estymacji .... .. .. ......... ......... .. ....
OŻGA WOJClliCH - Najwyższe dobowe sumy opadu na stacji meteorologicznej
"Strzelna" w latach 1926-1996 .... ... .........
.. .. .........
.. ..... ..... .. ....
PARFINIEWK7.JAN- Wykorzystanie informacji radarowej do opisu huraganu wiosny 1997 r.
PIOTROWlCZ KATARZYNA - Ekstremalne zimy w Krakowie .................. .. ..... .. .. ..
SUCHORAIl JAROSŁAW - Związek ekstremalnie posusznych lat w Lublinie z cyrkulacją
atmosferyczną ........ .. .. ..... .. ...... ..... .
... ..... ............ ...........
... ..... .. ... .. .. ..
SUPERNAK SzYMa>l, ANTOSZ MAREK - Niebezpieczne zjawiska pogodowe dla ruchu
drogowego
.............. .. ...... . ........ .. ...... . .. ...... ..................... .. ........................ ..
TREPIŃSKA JANINA - Ekstremalne 'rednie miesięczne wartości temperatury powietrza
.... .. ... .. .... .. .. .... .....
w Krakowie (1792-1996) .... ...
TWAROOSZ ROBERT - Ekstremalne sumy dobowe opadów w Krakowie ...... ...... .. .. ..... .. ..
USTRNln. ZBIGNIEW - Ekstremalne przypadki adwekcji powietrza nad Polską Południową
WARAKOMSKJ WOJClliCH - Problemy z klasyfikacją i przewidywaniem pogodowych
.. ...... .... ... .. ..... .. .... .. .... .. .... .. .
zjawisk ekstremalnych .... .
W!BIG JOANNA, FORnJNIAK KR 7.YSZTOF - Zmienność rozkładu dobowych sum opadu
w lipcu w Lodzi w okresie 1931-1995 ... .. ............................. .............. ...... .. ...... .. ....
WIKTOROWSKI JAN, CHALADYNIAK DARIUSZ - Niebezpieczne dla lotnictwa zjawiska
meteorologiczne w Polsce w wybranych sytuacjach synoptycznych ... .... .. .... ........ .
Wn .C7F.K ZYGMUNT, ZIARKO JANIJS7. - Analiza występowania mgieł i niskich chmur
warstwowych w rejonie Polski Srodkowo-Wschodniej ...................... .. ....................
W1NNtCKJ IRENEUSZ - Model rozprzestrzeniania się fal tsunami ...... .. ........... .... .. ............
WRONA ANDR7.EJ - Ekstremalne przekształcenia środowiska typu hydrologicznego
w części zlewni Kłodnicy związane z eksploatacją węgla kamiennego .. .. ... .. ... .. .... ...
ZAWORA TADEUSZ - Ekstremalne wartości temperatury powietrza i opadów
atmosferycznych na terenie Polski Po/udmowo-Wschodniej ............ .... . ............ .. ...
ZYCHOWSKJ J6ZEF - Zróżnicowanie wezbrań w ekstremalnych warunkach w małych
zlewniach Beskidu Niskiego ...... .. ... . . . . . . . .... .. ..... .. ....
...... .. .... .. .....
92
97
103
107
I 13
116
120
124
126
137
139
144
147
150
158
161
164
169
175
181
187
195
200
20&
210
Marek NOWOSAD
Meteorologii i Klimatologii UMCS - Lublin
Zakład
NIEZWYKLE ŚNIEŻNA ZIMA 1995/1996 W LUBLINIE
W.t~p
Występowanie pokrywy snieżnej w warunkach miejsk.;ch, jej grubość i czas zalegania
decydują w istotnym stopniu zarówno o warunkach życia, jakie napotykają wtedy mieszkańcy,
jak i o środkach przeznaczanych na transpolt i gospodarkę komunalną.
Pomiary grubości pokrywy śnieżnej w Obserwatorium Meteorologicznym UMCS
w Lublinie na Placu Litewskim prowadzon<: są od 1951 r. Charakterystykę pokrywy śnieżnej
na podstawie tych pomiarów przedstawiano wcześniej [Nowosad 1995a, 1995b, w druku].
Jedna z wymienionych prac [Nowosad 1995a] zawiera przegląd literatury.
Klasyfikacja
śnie:iności
zim
Najczęściej stosowaną charakterystyką
pokrywy śnieżnej jest średnia liczba dni z pokrywą
Paczos [1974, 1977] wydzielił zimy małośnieżne (poniżej 80% średniej wieloletniej
liczby dni z pokrywą śnieżną) oraz śnieżne (ponad 120% średniej) . Autor ten zdefi n iował
[Paczos 1982] wskaźnik śnieżności zimy (na podstawie trzech charakterystyk za okres od
grudnia do marca: liczby dni z pokrywą śnieżną, liczby dni z pokrywą śnieżną o wysokości
powyżej 20 cm i sum y wysokości pokrywy śnieżnej) i na podstawie jego wielkości wydzielil
10 typów śnieżności zim w Polsce. Chrzanowski (1986, 1988] natomiast wydzielił 6 klas
ś nieżną.
śnieżności
zim na podstawie sumy
grubości
pokrywy
śnież nej . Zimę,
w której suma grubości
pokrywy śnieżnej przekracza 2500 cm, nazwał niezwykle śniezną . Termin " l1ie::wykle
!mieżlla"
wydaje
się
tu dyskusyjny, bowiem sugeruje
wystąpienie
ekstremalnej (lub
zbliżonej
do ekstremalnej) śnieżności. Jeśli zima zaliczana do tej klasy śnieżności występuje np. w
Zakopanem czy w Krynicy z częstością 50% [Chrzanowski 1988) (w wyższych partiach gór ze
znacznie większą częstością), to trudno
Do porównywania
ś nieżności
nazywać ją "niezwyk lą".
poszczególnych zim w jednej
miej scowości
wprowadzono
następującą klasyfikację :
śnieżność
W (ze
względu
na
występowanie
pokrywy śnieżnej bez
uwzględniania grubości) :
i zima małośnieżna i liczba dni z pokrywą śnieb,ą m~i'~j~;;;';;d"d';;i~~g;;kwartyla (liczb dni :
;..................................._.....: zp.Qk.ry"'ą~~i~i:n'il..
... _ . . . . . . . . . . _ _ _ :
! zima
przeciętnie ! liczba dni z pokrywą śnieżną zawarta między dolnym I górnym ,
~.~~~.~.~~~...............................l..~~ył~~..
........... __.............
..........._
~
t.?:~~~.. ~.~.~~~.~................. .L.!~.~!?~~..~.~.~.."? .P~.~~i\..$.~~.~#.~~ ..~~.~~~ ..9.Q..gą~~g2..k~~~.~... _
:
śnie żność
G (ze względu na występowanie pokrywy śnieżnej z uwzględnianiem jej
grubości) :
r~;;~"~;ł;Ś~i~~a ~ ~~~·~··~b~~~i . p~kry;:y··Ś~;·~ż~~T;;;~i·~i~~. ~·d . d~i~·eg;··~~l a (sum
l
.....................
:grt!~()ś,<:ipo!<cry'"Y~~i"ż.~ej)
..
i
.......... ............................................ .. :
i górnym i
i śmeżna ...... : k"'~rtyl~1ll ................................................... .. .... ......... ............
:
Lz.iltl~.. śnieżna .............. .: ..slllll.a..g!".b()ścl.p()~)'. ś.~.i~~.n."j. "'ięk~z~ .()<I. g~.lTlego .I<'.v~rty.l.a.... .
i zima
przeciętnie i suma grubOŚCI pokrywy śnieżnej zawarta między dolnym
116
Określenia ,, =ima nie::wykle śnie=na ,.
lub "zima niezwykle malośnieżlla" zastosowano do
zi m pojawiających się nie częściej niż raz na 30 lat. W praktyce będą to wielkości nie większe
od 3. centyla bądź nie mniejsze od 98 . centyla. Przy rozpatrywaniu danych obejmujących tu 46
zim, tylko zimę o największej liczbie dni z pokrywą śnieżną m ożna nazwać niezwykle śnieżną
pod względem W (występowanie) i tylko zimę o największej sumie grubo ści pokrywy śnieżnej
można nazwać
niezwyk1e śnieżną G (grubość) . Analogicznie można określić zimy niezwykle
mało śnieżoe .
śnieźna w Lublinie
Średnia liczba dni z pokrywą śnieżną w Lublinie podczas zim od 195111952 do 1996/ 1997
wynosi 72 . Mediana jest minimalnie wyższa i równa się 73 ,5 dnia. Kwartyle li czby dni z
Pokrywa
pokrywą śnieżną wynoszą
można spodziewać się, że
odpowiednio 49,8 i 93,3 dni, czyli z prawd opod obieństwem 25%
liczba dni z pokrywą śnieżną na PI. Litewskim w Lublinie wyniesie:
49 i mniej dni
od 50 do 73 dni
od 74 do 93 dni
94 i więcej dni
zima
zima
mał ośnieżna
przeciętnie
śnieżna
zima
śnież na
Do 1995 r. (od czasu prowadzenia pomiarów) naj więc"i dni z pokrywą śnieżną wystąpiło
w czasie zimy 1963 / ł964 - 119 dni . WartoŚĆ ta zostala zdecydowanie przekroczona w czasie
zimy 199511996, kiedy liczba dni z pokrywą śnieżną wyniosła aż 134. Zimę tę, ze względu
na występowanie pokrywy śnieżnej (W), określono jako niezwykle śnieżną .
Średnia suma grubości pokrywy śnieżnej w Lublinie wynosi 768 cm . Mediana jest tu
wyraźnie niższa - 641 cm. Kwartyle wynoszą - dolny 281 cm i górny 979 cm. KlasyfikaCJa
śnieżności
G w Lublinie przedstawia się zatem następująco :
280 i mniej cm
od 281 do 641 cm
od 642 do 979 cm
979 i wiecei cm
zima
zima
m ałośnieżna
przeciętnie
śnieżna
zima
śnieżna
Pokrywa śnieżna w Lublinie w czasie zimy 1995/ 1996 pojawiał a się kilkakrotnie w
listopadzie i na początku grudnia. Pojawienie się pokrywy ,nieżnej II grudnia zapoczątkowalo
iei zaleganie (z jednodniową przerwą 24 grudnia) aż do 5 kwietnia. Przebieg jej grubości
przedstawiono na wykresie. Grubość ta przekraczała 25 cm od 25 lutego do 24 marca.
maksimum grubości wystąpiło 15 marca i wyniosło 39 cm. W trzech innych zimach pokrywa
śnieżna osiągała większą grubość; natomiast suma grubości pokrywy śOleżnej, wynosząca w
czasie analizowanej zimy 1774 cm, jest trzecią sumą pod względem wielkości, po sumach z
zim 196911970 (3ł27 cm) i 1978/ 1979 (2580 cm), i niewiele różni się od sum z ZIm
196311964 (1764 cm) i 1962/ 1963 (1753 cm). Ze względu na grubość pokrywy śnieżnej zimy
1995/ 1996 nie można nazwać niezwykle śnieżną; można tak natomiast określić zimę
1969/ 1970.
11 7
~--------- -
- -
---- ---
Średnia dO~-W
-~ ~~;'~~U-;;·~wietrza i grubołć pokrywy śnieżnej
'j
(cm,)~::.::W=L:U:b:li~n~ie~(O~bse
~~rw~at~o~n;'u~m~Mete
~~o~ro~IO~g;i~cz~n:e;U~M:C:S:):w:c:za
=S:ie=zi:m~Y:':9:9:51:':9::96=::.:.~(",C)
(
40
T
, ' -_
gruboŚĆ pokl)'W)' śnieżnej-
l____==~: dobo~~ temp. powi~rz~
-l
__
l
10
5
30
O
-5
20
-10
10
-15
-20
L -_
___ _ _ _ _ _ ._.
__.
- - _ . _---- - - - -
Szybkie topnienie śniegu w końcu marca i w początku kwietnia 1996 r. doprowadziło do
zalania stosunkowo nisko położonych ulic miasta. Niezbędne okazało się wprowadzenie
objazdów dla komunikacji miejskiej w okolicy ul. Janowskiej. Dnem wąwozu, oddzielającego
dzielnicę Czuby od lasu Stary Gaj, płynął strumień wody o szerokości kilkunastu metrów.
Zima 1995/1996 okazała się n~kle śnieżna (ekstremalna) ze wzgIł'lu oa wysttpowanie pokrywy śnieżnej, natomiast tylko śnieżna ze wzgIł'Iu na grubośt pokrywy śnieżnej,
Literatura
C h r z a n o w s kiJ ., 1986, Pokrywa śnieżna w Polsce i klasyfikacja jej grubości . Wiad
IMGW, T. 9(30), z. 2, 11-29
C h r z a n o w s k i 1., 1988, Pokrywa śnieżna w Polsce, klasyfikacja jej grubości i
regionalizacja. Ma/er. Bad IMGW, Me/eorologia - 15
N o w o s a d M., 1995a, Zarys charak1erystyki pokrywy śnieżnej w Lublinie. Gleby i klimat
Lubelszczyzny, Lub. Tow. Nauk., 212-221 , Lublin
N o w o s a d M ., 1995b, Zmiany z dnia na dzień grubości pokrywy śnieżnej w Lublinie.
Gleby i klimat Lubelszczyzny, Lub. Tow. Nauk., 212 - 221, Lublin
N o w o s a d M., [w druku], Występowanie pokrywy śnieżnej w Lublinie. Materiały Sympozjum
,,Problemy współczesnej klimatologii i agrometeorologii regionu lubelskiego", Lublin
P a c z o s S., 1974, Opady atmosferyczne na obszarze byłego województwa rzeszowskiego,
Dok. Geogr. , z. 6, 96-99
P a c z o s S., 1977, Pokrywa śnieżna w województwie rzeszowskim ze szczególnym
uwzględnieniem obszarów górskich. W: Śnieg i pokrywa śnieżna . Ma/er. Bad. IMGW,
Me/eorologia,97-123
P a c z o s S., 1982, Stosunki termiczne i śnieżne zim w Polsce, UMCS, Wydz. BiNoZ,
Rozpr. hab., XXIV, Lublin
118
UNUSUALLy SNOWY WINTER OF 1995/ 1996 IN LUBLIN
The measuremcnts of soow depth at !he UMCS Metoorological Observatory in LobIin bave bccn
COVCf. based on these measuTCmcnts. have been anaJyscd in
!he papors written by Nowosad [19950, 1995b, in print). The review of!he Iiterature is includcd in !he
note[Nowosad 1995a).
Tbe classification ofthe snow intensity is prcsented, based on the numbcr or days \\ith snow cover
(soow intensity W) and on the sum of snow depths (snow intcnsity G) . Tbe 25% of winters in !he
meteorological station can be named sligbl snowy winlers and \he otber 25% of winters can be named
snowy winters. The otber 50% of winters are named moderatoly snow)' wintors.
1be mean number of days with snow cover in winter (in Lublin) is 72 and the mean sum or snow
depths 768 cm. The highest oumber of days "ith SDOW cover, unlil 1995. was 119 days. Tbe winIer of
1995119% was an unusually snowy wioter, with regard to !he oumber of days with snow cover (134
day') . II was, with regard to !he sum of soow deJ>th" the third winter (1174 cm) Tbo higheSl value
occurred in !he winIer of 1%9/1970 (3127 cm).
pcrfonned since 1951 . The data or SIlOW
119