pokaż

Zeszyty
Naukowe nr
647
2004
Akademii Ekonomicznej w Krakowie
Daniel Gach
Katedra Zachowaƒ Organizacyjnych
Czynniki wp∏ywajàce
na efektywnoÊç zespo∏ów
pracowniczych
1. Wprowadzenie
Powstające w ramach organizacji grupy i zespoły pracownicze nie są
„samotnymi wyspami” mającymi autonomię i niezależność. Zarówno na proces
ich tworzenia, jak i późniejsze funkcjonowanie wpływa szereg różnorodnych
czynników, których poznanie i analiza przyczyniają się do osiągania lepszych
efektów i zapobiegania niepowodzeniom. Często są to oczywiste uwarunkowania,
na które zwraca się uwagę w różnych podręcznikach i poradnikach, ale są wśród
nich i takie, których wpływ jest niedostrzegalny lub pośredni. Ważne w takich
wypadkach jest doświadczenie i intuicja osób odpowiedzialnych za tworzenie
danego zespołu.
2. Klasyfikacja czynników warunkujàcych
efektywnà prac´ zespołów
Nie jest możliwe sporządzenie pełnej, uniwersalnej listy wszystkich czynników, które mają wpływ na funkcjonowanie zespołów pracowniczych. A. Smolbik
w swojej pracy dokonuje próby klasyfikacji tych czynników, proponuje typologię,
uwzględniającą różne kryteria podziału [5, s. 71–75]. Przyjmując ogólny podział
dzieli ja na:
1) czynniki zewnętrzne względem przedsiębiorstwa (tzw. otoczenie zewnętrzne):
– uwarunkowania społeczne i polityczne,
– przepisy prawne, przede wszystkim system finansowo-podatkowy, polityka
kredytowa, polityka inwestycyjna,
88
Daniel Gach
– zasoby rzeczowe – dostępność środków produkcji, ich jakość i cena,
– zasoby osobowe – rynek pracy, ilość i jakość siły roboczej, poziom kwalifikacji,
– rynek produkcji – podaż i stopień nasycenia rynku,
– rynek konsumenta – stopień dostosowania produkcji do struktury potrzeb
odbiorców, jakość i konkurencyjność wyrobów i usług,
– pozycja i prestiż przedsiębiorstwa,
– ochrona środowiska naturalnego;
2) czynniki wewnętrzne:
– związane z organizacją przedsiębiorstwa,
– związane z właściwościami zespołów występujących w przedsiębiorstwie,
– związane z cechami indywidualnymi pracowników firmy.
Do czynników wewnętrznych związanych z organizacją przedsiębiorstwa
możemy zaliczyć:
– sposób i sprawność kierowania przedsiębiorstwem,
– typ struktury organizacyjnej,
– strukturę produkcyjną i istniejące stosunki produkcji,
– materialne i społeczne warunki pracy,
– poziom techniki i technologii,
– postęp naukowo-techniczny realizowany przez przedsiębiorstwo,
– sposób planowania zadań,
– system motywacyjny,
– organizację pracy.
Wśród czynników wewnętrznych związanych z właściwościami zespołów
pracowniczych wymienia się:
– rodzaj zespołu,
– wielkość zespołu i jego skład osobowy,
– spoistość zespołu i odgrywane role,
– normy zespołowe,
– charakter zadań przydzielonych zespołowi,
– poziom autonomii zespołów.
Natomiast cechy indywidualne pracowników wpływające na efekt pracy tworzonego przez nich zespołu to:
– wiedza, umiejętności, osobowość i percepcja,
– poziom motywacji,
– uświadomione i nieuświadomione potrzeby,
– postawy wobec pracy i współpracowników,
– możliwości fizyczne i umysłowe.
Zwraca się uwagę, że wśród wymienionych czynników istnieją takie, które
w sposób bardzo istotny oddziałują na wyniki pracy. Zalicza się do nich osobo-
Czynniki wpływające na efektywność zespołów…
89
wość poszczególnych członków grupy oraz ich stosunek do pracy wpływający na
stosowanie odpowiedniego sposobu kierowania zespołem i przyjęcie właściwego
systemu motywacyjnego. Należy zaznaczyć, że czynniki te są zmienne w czasie,
dlatego też ich analiza powinna być przeprowadzana okresowo.
Zwraca się również uwagę na występowanie pewnych przesłanek we wdrażaniu
zespołów pracowniczych, tzw. uwarunkowań wdrożenia, które mają szczególne
znaczenie w fazie tworzenia zespołu [5, s. 73–78]. Są to:
– uwarunkowania społeczne – znajomość i akceptacja zespołowego działania
przez pracowników, zainteresowanie zmianami i nowościami,
– uwarunkowania ekonomiczne – potrzeby w zakresie zwiększenia wydajności
i jakości pracy, obniżenia kosztów oraz racjonalnego wykorzystania środków
i przedmiotów pracy,
– uwarunkowania techniczno-technologiczne – zapewnienie odpowiedniego
miejsca pracy i zaplecza technicznego, wyposażenia zespołu w niezbędne środki
i przedmioty pracy,
– uwarunkowania organizacyjne – właściwe zorganizowanie zespołu z punktu
widzenia celu jego utworzenia, tj. celu ekonomicznego i humanizacyjnego,
– uwarunkowania psychofizyczne – zdolność poszczególnych osób do pracy
w zespole, właściwe cechy osobowe i osobowościowe,
– uwarunkowania dotyczące systemu zarządzania firmą – jego ewentualna
zmiana w celu zapewnienia odpowiednich relacji między zespołami i organizacją,
zapewnienie prawidłowego obiegu informacji.
3. WłaÊciwoÊci grup społecznych
Poznanie czynników zewnętrznych względem zespołu nie gwarantuje osiągnięcia sukcesu. Równie ważne jest poznanie i zrozumienie charakterystycznych cech
danej zbiorowości ludzkiej. R.K. Merton tworząc prowizoryczną listę właściwości
grup społecznych zawarł w niej 26 pozycji, które wybrał spośród dużej liczby sporadycznych oraz systematycznych studiów socjologicznych nad grupami [1, s. 48].
Lista ta zawiera poniżej opisane właściwości grup społecznych [2, s. 67–80].
Społeczna definicja członkostwa w grupie. Przyjęcie określonych kryteriów
członkostwa może być oparte m.in. na:
– obiektywnie mierzalnym procencie interakcji społecznych przebiegających
zgodnie z oczekiwaniami co do roli innych członków grupy,
– definicji samego siebie jako członka grupy,
– definicji członka grupy, sformułowanej przez inne osoby przypisujące członkostwo danym jednostkom.
90
Daniel Gach
Właściwość ta może zmieniać się w ramach kontinuum ograniczonego przez
następujące punkty graniczne:
– grupy o nieokreślonych granicach, które mogą zostać zidentyfikowane jedynie
na drodze systematycznych analiz, kryteria członkostwa są w nich nieokreślone
i trudne do zdefiniowania zarówno przez członków grupy, jak i przez osoby reprezentujące jej środowisko społeczne, ale nie należące do grupy;
– grupy o wyraźnych i sformalizowanych procesach „przyjmowania” do swego
grona członków, w których kryteria członkostwa są jasno zdefiniowane i łatwo
rozpoznawalne.
Definicja członkostwa jest powiązana z typem kontroli społecznej występującym w grupie. Przykładowo, jeżeli członkostwo nie jest jasno zdefiniowane, to
mogą wystąpić problemy efektywnego kontrolowania tych, którzy sami uznają się
za członków nominalnych lub marginesowych. Sprzyja bowiem temu niepewność
i nieokreśloność wymogów przyjmowanych ról grupowych.
Stopień identyfikacji członków z grupą. Traktowany jest jako normatywnie
przypisany i rzeczywiście realizowany stopień zaangażowania w sprawy grupy.
Jego zakres i intensywność może mieścić się między dwoma następującymi
skrajnymi „punktami”:
– na jednym końcu znajdują się grupy angażujące i regulujące intencje i zachowania członków w niemal wszystkich ich rolach i obszarach osobowości („grupy
totalitarne”),
– na drugim końcu są grupy angażujące i regulujące jedynie niektóre obszary
osobowości i role społeczne swoich członków („grupy wycinkowe”).
Zauważana jest prawidłowość, że im większy jest stopień identyfikacji z grupą,
tym większe prawdopodobieństwo, że będzie ona służyć jako grupa odniesienia ze
względu na różne oceny i zachowanie.
Rzeczywisty czas trwania członkostwa w grupie i oczekiwany czas trwania
członkostwa w grupie. Choć są to dwie różne właściwości, które zmieniają się
niezależnie od siebie, to są ze sobą powiązane i mogą być rozważane łącznie.
Odnoszą się one odpowiednio do rzeczywistego i oczekiwanego czasu trwania
członkostwa na mocy istniejących wzorów społecznych. W pewnych grupach
wartości tych właściwości mogą być wyraźnie ustalone, a w innych jedna lub obydwie mogą nie mieć określonych granic. Stwierdzono, iż oczekiwania dotyczące
względnej trwałości lub nietrwałości pobytu w grupowej społeczności wpływają
na zachowanie członków w sposób niezależny od rzeczywistego czasu pobytu
w tej społeczności.
Rzeczywisty czas trwania grupy i oczekiwany czas trwania grupy. Jak w poprzednim wypadku również te dwie właściwości mogą być rozpatrywane łącznie.
Rzeczywisty „wiek” grupy wpływa na jej elastyczność, względne znaczenie, sys-
Czynniki wpływające na efektywność zespołów…
91
tem zwierzchnictwa itp. Konieczne jest rozróżnianie rzeczywistego czasu trwania
grupy od uzasadnionych określonymi wzorami społecznymi oczekiwań dotyczących prawdopodobnego okresu jej funkcjonowania. Kluczowymi są pytania,
czy dana zbiorowość tworzona jest czasowo i której potrzeby wymagają od niej
późniejszej samolikwidacji, czy też została ona ukonstytuowana w oczekiwaniu,
że będzie trwała przez nieograniczony czas, aż do bliżej nieokreślonej przyszłości.
Różnice w oczekiwanym czasie trwania grupy oddziałują na samoselekcję członków, rodzaj i stopień zaangażowania członków w sprawy grupy, jej wewnętrzną
strukturę oraz jej siłę oddziaływania na otoczenie.
Absolutna wielkość grupy lub wielkość jej elementów składowych. Właściwość ta odnosi się do liczby osób składających się na grupę. Jednak ten prosty
sposób obliczania liczby członków pociąga za sobą konieczność sformułowania
wcześniejszych założeń i decyzji dotyczących pojęcia „członkostwo w grupie”.
Wynika to z faktu, iż kryteria członkostwa mogą być przyjmowane na podstawie
szeregu różnorodnych przesłanek. Absolutna wielkość grupy traktowana jest nie
tylko jako liczba osób wchodzących w jej skład, ale również jako liczba pozycji jej
wewnętrznej organizacji.
Względna wielkość grupy lub jej elementów składowych. Właściwość ta oznacza stosunek liczby osób w grupie lub określonej warstwie grupy do liczby osób
w innych grupach z tej samej sfery instytucjonalnej. Obserwuje się różny sposób
funkcjonowania grup o tej samej wielkości względnej w zależności od ich wielkości absolutnej. Również grupy o tej samej wielkości absolutnej będą funkcjonowały
w różny sposób w zależności od ich względnej wielkości w stosunku do innych
grup w obrębie tego samego środowiska społecznego. Przykładowo, grupa o tym
samym względnym składzie rasowym będzie funkcjonować odmiennie w zależności od tego, czy jej wielkość absolutna wynosi pięć, dwanaście czy trzydzieści osób.
Prowadzi to do wniosku, że grupy o danej wielkości bezwzględnej będą posiadać
różny status i różne funkcje w społeczeństwie, w którym istnieją podobne grupy,
lecz o wyraźnie mniejszej lub większej bezwzględnej wielkości niż w społeczeństwie, w którym istnieją podobne grupy o tej samej wielkości.
Stopień otwartości grupy. Właściwość ta oznacza stopień ekskluzywności
uczestnictwa, a odnosi się do kryteriów członkostwa w grupie, które mogą czynić
ją względnie otwartą i dostępną lub względnie zamkniętą i niedostępną. Istnieją
pewne grupy, które zmierzają do względnego ograniczania członkostwa, oraz
takie, które dążą do osiągnięcia maksymalnej ekspansji w tej dziedzinie. Własność
ta wiąże się z innymi własnościami, takimi jak: względna stałość grupy, stopień
„kompletności”, autonomii, dopuszczalnej dewiacji itp.
„Kompletność” grupy. Jest to stosunek członków rzeczywistych grupy do jej
członków potencjalnych, tzn. do tych, którzy spełniają obowiązujące kryteria
92
Daniel Gach
członkostwa. Może ona wpływać na względną pozycję grupy w instytucji,
w ramach której funkcjonuje. Wpływ ten może być zarówno proporcjonalny,
bowiem posiadanie wyższego stopnia kompletność może być powodem roszczeń
do wyższej pozycji społecznej i władzy, jak i odwrotnie proporcjonalny, gdyż dla
utrzymania statusu elity grupa może przyjmować jedynie pewną, ograniczoną
liczbę członków spośród wszystkich osób spełniających jej kryteria członkostwa.
Pomimo to wskazuje się, że związki pomiędzy wielkością absolutną, stopniem
kompletności, pozycją społeczną i władzą są wyraźne.
Stopień zróżnicowania społecznego. Właściwość ta oznacza liczbę statusów
ról występujących w organizacji grupy. Zwraca się uwagę, że istnieje wyraźna
tendencja równoległego wzrostu wielkości grupy wraz ze zwiększaniem się jej
zróżnicowania. Stwierdza się również fakt empiryczny, że grupy o tej samej
wielkości bezwzględnej różnią się znacznie między sobą pod względem stopnia
zróżnicowania społecznego. Własność ta odnosi się nie tylko do hierarchicznego
zróżnicowania statusów, ale również uwzględnia zróżnicowanie statusów na tym
samym poziomie stratyfikacyjnym, np. zróżnicowane role wynikające z pełnionych funkcji.
Kształt oraz wysokość stratyfikacji. Właściwość ta traktowana jest jako liczba
społecznie wyróżnionych i hierarchicznie uporządkowanych warstw. Oznacza
również wielkość każdej warstwy i względny dystans pomiędzy nimi.
Typy i stopnie spójności społecznej. Termin „spójność społeczna” stosowany
zamiennie z pojęciami spoistości i zwartości nie doczekał się jednoznacznego
określenia. J. Olbrycht zajmując się tą tematyką przytacza ponad 20 różnych
definicji tego pojęcia. Podsumowując swoje rozważania stwierdza, że termin
„spoistość” odnosi się do kilku pojęć, których zakres obejmuje różne cechy grupy
społecznej bądź wielkość tych cech [3, s. 52]. W dalszych rozważaniach wskazuje
trzy zakresy obejmujące trzy odmienne własności grupy, a określane każdorazowo
terminem „spoistość”, i proponuje rozróżnianie tych zakresów poprzez przypisanie im kolejnych numerów [3, s. 50, 54–55]:
– spoistość I – jest to własność grupy polegająca na posiadaniu przez jej członków takich cech, jak: motyw uczestnictwa, postawa wobec grupy, stan zaspokojenia potrzeb, uczucie przynależności itp.; własność ta nie jest mierzona poprzez
cechy jednostek, ale polega na posiadaniu określonych cech przez jednostki;
– spoistość II – jest własnością grupy polegającą na istnieniu relacji międzyjednostkowych o określonym stopniu nasilenia, relacje te są zjawiskami, o których
wnioskować można na podstawie ich przejawów, mogą to być przykładowo wzajemna atrakcyjność, „bliskość i ciepło” odczuwane wzajemnie przez członków itp.;
Czynniki wpływające na efektywność zespołów…
93
– spoistość III – jest to własność polegająca na posiadaniu przez grupę traktowaną jako całość cechy określającej stopień „trzymania się razem”, odporność na
rozrywanie itp.
Dodatkowo możemy wyróżnić następujące trzy typy społecznej spójności
[2, s. 74]:
– społeczna spójność zdeterminowana kulturowo – wynika ze wspólnych norm
i wartości, z którymi członkowie grupy się identyfikują,
– społeczna spójność zdeterminowana organizacyjnie – jest efektem realizacji
osobistych i grupowych celów poprzez wzajemnie się warunkujące działania
w grupie,
– społeczna spójność zdeterminowana poprzez kontekst kulturalny – wynika ona
m.in. z kontrastu pomiędzy grupą własną i obcą, konfliktu z innymi grupami itp.
Pomimo że te trzy typy można odnaleźć w każdej małej zbiorowości ludzkiej,
to grupy różnią się między sobą ze względu na stopień uzależnienia społecznej
spójności od czynników ją determinujących. Stopień spójności oddziałuje na
różnorodne style zachowania i pełnienia ról przez członków grupy. Dodatkowo
wskazuje się zależność efektywności działań grupy od stopnia jej zwartości, przy
czym wpływ na kierunek tego oddziaływania ma również stopień zgodności
celów grupy z celami organizacji; zależność tę przedstawia rys. 1.
ZwartoÊç
du˝a
ma∏a
wysoka
znaczny wzrost
efektywnoÊci
umiarkowany
wzrost
efektywnoÊci
niska
spadek
efektywnoÊci
nie ma
powa˝niejszego
wp∏ywu
na efektywnoÊç
Zale˝noÊç mi´dzy
celami grupy
a celami organizacji
Rys. 1. Zależność między efektywnością a zwartością
Źródło: [4, s. 174]
Zdolność grupy do jedności lub rozpadu. Właściwość ta odnosi się do charakterystycznej zmiennej życia społecznego grup, która może przebiegać w dwóch
przeciwstawnych kierunkach. Z jednej strony pewne grupy wykazują tendencję do
kolejnych i często nie zaplanowanych wewnętrznych podziałów aż do momentu,
w którym powstające tą drogą subgrupy rozwijają się w niezależne systemy.
Z drugiej strony istnieją grupy, które wykazują tendencję do ponownego włączania
94
Daniel Gach
powstających subgrup w obręb swej wewnętrznej organizacji, przez co w rezultacie
wzmacniają swoją strukturę i funkcje. Właściwość ta jest wynikiem stopnia zróżnicowania społecznego i stopnia spójność społecznej.
Zakres interakcji społecznych w grupie. Jest to zarówno oczekiwany, jak
i rzeczywisty zakres interakcji społecznych pomiędzy jednostkami zajmującymi
wyznaczone statusy w grupie. W pewnych grupach istotne interakcje społeczne
ograniczone są jedynie do osób zajmujących „sąsiadujące” poziomy w hierarchii,
np. równych rangą, bezpośrednich przełożonych i podwładnych, jak to jest w koncepcji „drogi służbowej”. Natomiast inne grupy przyczyniają się do wytworzenia
większej liczby społecznie ustalonych okazji do interakcji pomiędzy osobami
o istotnie odmiennych pozycjach, przykładowo sytuacja taka występuje w koncepcji zhierarchizowanej grupy składającej się z „towarzystwa równych sobie”.
Charakter stosunków społecznych panujących w grupie. Właściwość ta może
być opisywana przez proponowany przez Parsonsa system zmiennych, w kategoriach
których można scharakteryzować stosunki panujące w strukturze grupy [2, s. 75]:
– afektywne angażowanie vs afektywna neutralność,
– orientacja na samego siebie vs orientacja na zbiorowość,
– uniwersalizm vs partykularyzm,
– osiąganie vs przypisanie,
– aspektowość vs całościowość.
Kombinacje wartości tych pięciu zmiennych służą do wyraźnego opisu stosunków społecznych przeważających w grupie.
Stopień spodziewanego konformizmu wobec norm grupowych. Właściwość
ta odnosi się do rozmiarów ustalonej, akceptowanej przez innych uczestników
swobody w zachowaniu członków grupy względem przyjętych norm grupowych.
Może ona zmieniać się liniowo i możliwe jest ogólne wskazanie następujących
punktów granicznych:
– istnienie biurokratycznych form zabezpieczających przed wystąpieniem odchyleń od przyjętych norm, grupa wymaga ścisłego stosowania się do nich,
– dopuszczenie daleko idących odchyleń od norm, przykładem są grupy szczycące się tolerancją wobec indywidualności i twórczości.
System kontroli normatywnej w grupie. Każda grupa tworzy procesy kontroli
normatywnej regulujące zachowanie swoich członków. Przy czym grupy różnią
się co do stopnia, w jakim ta kontrola jest sprawowana poprzez:
– wyraźnie sformułowane reguły,
– mniej wyraźnie sformułowane, lecz wyraźnie ukształtowane oczekiwania
dotyczące zachowania się, które dodatkowo są wzmacniane przez uczucia oraz
podtrzymującą je doktrynę moralną,
– zrutynizowane, często zwyczajowe, lecz słabsze afektywnie obyczaje.
Czynniki wpływające na efektywność zespołów…
95
Podkreśla się, że ustalone i oficjalnie ogłoszone normy są wzmacniane przez
osoby specjalnie wyznaczone do tej roli oraz dodatkowo ulegają one wzmocnieniu
poprzez spontaniczne, a jednocześnie społecznie ukształtowane oddziaływania
innych członków grupy, nawet wówczas, gdy nie odgrywają oni specyficznych,
przeznaczonych do tego celu ról.
Stopień dostrzegalności norm i działań w danej grupie. Właściwość ta opisuje
stopień, w jakim normy i pełnienie roli w grupie są łatwe do zaobserwowania
przez innych członków grupy (np. osoby o niższym statusie, osoby o różnym
statusie, czy też przez osoby o wyższym statusie). Ma ona bezpośrednie znaczenie
ze względu na podstawowe problemy teorii grup odniesienia.
Struktura ekologiczna grupy. Właściwość ta odnosi się przede wszystkim do
przestrzennego rozkładu członków grupy. Możliwe jest tu wyróżnienie dwóch
przeciwstawnych przypadków, pomiędzy którymi ulokowane są „wartości”
pośrednie:
– członkowie grupy są przestrzennie blisko siebie i są wysoce skoncentrowani
w przestrzeni grupy,
– poszczególne osoby są silnie odseparowane od siebie i są rzadko rozmieszczone w przestrzeni grupy.
Stopień bliskości przestrzennej i funkcjonalnej wpływa na tworzenie się stosunków społecznych, typów kontroli społecznej oraz stopnia zaangażowania członków
w sprawy grupy. Jest on również powiązany z obserwowalnością pełnienia roli.
Stopień autonomii grupy. Właściwość ta opisuje stopień, w jakim grupy są
samowystarczalne lub uzależnione w wypełnianiu swoich funkcji i osiąganiu
swoich celów od innych grup oraz organizacji. Pomimo że grupa nie wypełnia
jednego lub więcej ze swoich wymogów funkcjonalnych, to może ona kontynuować swoją działalność tak długo, jak długo wymogi te będą spełniane na jej
konto przez inne grupy w społeczeństwie. Podkreśla się, że występowanie pełnej
autonomii jest często złudzeniem.
Stopień stabilności grupy. Właściwość ta rozumiana jest jako zdolność grupy
do przeciwstawiania się opozycji zewnętrznej, utrzymywania swojej struktury oraz
zmiany w uporządkowanej sekwencji. Nie odnosi się ona do stopnia wymiany
składu osobowego grupy oraz różni się od spójności społecznej. Choć stabilność
powiązana jest ze spójnością, to się z nią nie pokrywa, jest ona bowiem uzależniona nie tylko od wewnętrznej struktury grupy, ale przede wszystkim od stopnia
napięć w jej środowisku.
Stopień stabilności kontekstu strukturalnego grupy. Jest to zdolność środowiska
społecznego danej grupy do utrzymywania swojego charakteru. Jest ona powiązana
ze stabilnością grupy. Przykładowo stabilne środowisko społeczne przyczynia się
do większej empirycznej stabilność grup działających w tym środowisku.
96
Daniel Gach
Sposoby utrzymywania stabilności grupy i kontekstu kulturalnego. Zarówno
grupy, jak i ich wewnętrzne środowisko społeczne mogą utrzymywać stabilność
albo poprzez względną surowość swoich norm i wartości, albo poprzez względną
ich elastyczność. Grupy stając w obliczu presji otoczenia mogą utrzymywać swój
charakter zarówno co do struktury, jak i funkcji lub też w odpowiedzi na naciski
mogą dokonywać odpowiednich zmian struktury, aby utrzymać swój funkcjonalny
charakter. Grupy różnią się co do wykorzystywanych sposobów przystosowywania
się do wewnętrznych i zewnętrznych presji.
Względna pozycja społeczna grupy. Grupy tak jak jednostki są społecznie
uszeregowane w kategoriach prestiżu i dostępu do kulturowo cennych dóbr.
Względna władza grupy. Właściwość ta odnosi się do zmieniającej się zdolności
grupy do narzucania siłą swoich zbiorowych decyzji zarówno swoim członkom, jak
i swojemu środowisku społecznemu. Zakłada się, że względna władza grupy jest
rezultatem innych właściwości grupy.
4. Podsumowanie
Powoływanie zespołów pracowniczych staje się powszechne w różnych organizacjach, zarówno tych ukierunkowanych na osiąganie zysku, jak i typu non-profit.
Wpływa na to potwierdzony przez badania empiryczne pogląd, że praca zespołowa
przynosi korzystne rezultaty społeczne i ekonomiczne. Jednakże w pewnych warunkach można nie osiągnąć założonych efektów. Ma na to wpływ szereg różnorodnych
czynników i dlatego też ważna staje się ich wszechstronna i szczegółowa analiza.
Jej wyniki mogą być pomocne zarówno we wdrażaniu pracy zespołowej, jak
i w konstruowaniu metod oceny efektywności działań zespołów i określaniu kierunków dalszego doskonalenia istniejących w danej organizacji form oraz postaci
działań grupowych i zespołowych.
Literatura
[1] Elementy mikrosocjologii, wybór tekstów J. Szmatka, Uniwersytet Jagielloński, Instytut
Socjologii, Kraków 1979.
[2] Merton R.K., Prowizoryczna lista własności grup społecznych [w:] Elementy mikrosocjologii, wybór tekstów J. Szmatka, Uniwersytet Jagielloński, Instytut Socjologii,
Kraków 1979.
[3] Olbrycht J., Spoistość małej grupy społecznej (próba analizy metodologicznej), Prace
Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Katowice 1987, nr 885.
[4] Robbins S.P., Zachowania w organizacji, PWE, Warszawa 1998.
Czynniki wpływające na efektywność zespołów…
97
[5] Smolbik A., Czynniki efektywnego funkcjonowania zespołów roboczych, Prace Naukowe
Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Organizacja i Zarządzanie, Wrocław 1992,
nr 625.
Factors Impacting on the Effectiveness of Employee Teams
This article presents the basic factors determining the effectiveness of employee teams.
It shows their general typology, which is divided into external and internal factors with
respect to the enterprise. The article discusses in more detail the attributes of social groups
that need to be considered when planning the implementation of teamwork.