program ochrony środowiska dla gminy skierniewice - BIP

Transkrypt

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
EKO-EFEKT Spółka z o.o.
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
Warszawa, grudzień 2004
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------KRS 0000127662
NIP 521-008-46-84
02-679 Warszawa
Biuro Białystok
Biuro Gdynia
ul. Modzelewskiego 58A/89
15-879 Białystok
81-304 Gdynia
www.ekoefekt.pl
sekr.tel. (022) 853 11 93,
ul. Św. Rocha 5/309
ul. Śląska 74, lok. 5
tel./fax (085) 747 03 27
tel./fax (058) 661 88 80
[email protected]
[email protected]
Grudzień 2004,
fax
853 82 12
852 03 54
1
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
SPIS TREŚCI
1.
WSTĘP...................................................................................................... 4
2.
CHARAKTERYSTYKA GMINY ............................................................ 5
3. CHARAKTERYSTYKA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA,
ZASOBÓW NATURALNYCH ORAZ TECHNICZNEJ
INFRASTRUKTURY OCHRONY ŚRODOWISKA ........................... 12
3.1.
3.2.
3.3.
3.4.
3.5.
3.6.
3.7.
3.8.
3.9.
3.10.
3.11.
4.
Wody podziemne.................................................................................................. 12
Wody powierzchniowe ......................................................................................... 15
Gospodarka wodno-ściekowa ............................................................................... 18
Gleby.................................................................................................................... 23
Surowce mineralne ............................................................................................... 24
Gospodarka odpadami .......................................................................................... 25
Ochrona powietrza atmosferycznego .................................................................... 25
Źródła hałasu i ich wpływ na środowisko.............................................................. 28
Źródła i wpływ pól elektromagnetycznych na środowisko .................................... 29
Zasoby przyrodnicze, krajobrazowe i kulturowe obszaru ...................................... 30
Uwarunkowania sozologiczne w gminie Skierniewice .......................................... 33
ANALIZA SWOT.................................................................................... 35
4.1. Mocne i słabe strony gminy ..................................................................................... 35
4.2. Szanse i zagrożenia dla gminy ................................................................................. 36
5.
CELE I KIERUNKI DZIAŁANIA W ZAKRESIE RACJONALNEGO
UŻYTKOWANIA ZASOBÓW NATURALNYCH I POPRAWY
JAKOŚCI SRODOWISKA W GMINIE ............................................... 38
5.1.
Cele i kierunki zawarte w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy Skierniewice i Planie rozwoju lokalnego na lata 2004-2013 38
5.2. Ochrona zasobów wodnych i racjonalizacja użytkowania wody................................ 39
5.2.1. Podstawy prawne ................................................................................................................ 39
5.2.2. Cele ekologiczne i kierunki działań dla gminy Skierniewice .............................................. 40
5.3. Ochrona powierzchni ziemi ..................................................................................... 46
5.3.1. Podstawy prawne ............................................................................................................... 46
5.3.2. Cel ekologiczny i kierunki działań dla gminy Skierniewice................................................ 47
5.4.
5.5.
Gospodarka odpadami ............................................................................................ 47
Ochrona powietrza atmosferycznego ...................................................................... 47
5.5.1.
5.5.2.
5.6.
Podstawy prawne............................................................................................................... 47
Cele ekologiczne i kierunki działań dla gminy Skierniewice ............................................ 49
Przeciwdziałanie hałasowi ...................................................................................... 54
5.6.1.
5.6.2.
Podstawy prawne............................................................................................................... 54
Cel ekologiczny i kierunki działań dla gminy Skierniewice.............................................. 55
5.7. Ochrona środowiska przed polami elektromagnetycznymi ....................................... 55
5.7.1 Podstawy prawne ............................................................................................................... 55
5.7.2. Cel ekologiczny i kierunki działań dla gminy Skierniewice............................................... 56
5.8.
Ochrona przyrody, krajobrazu i walorów kulturowych gminy ................................ 56
5.8.1. Podstawy prawne ............................................................................................................... 56
5.8.2. Cel ekologiczny i kierunki działań dla gminy Skierniewice............................................... 57
Grudzień 2004,
2
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
5.9.
Edukacja ekologiczna ............................................................................................. 59
5.9.1. Podstawy prawne ................................................................................................................ 59
5.9.2. Cel ekologiczny i kierunki działań dla gminy Skierniewice................................................. 60
6.
7.
PROGRAM ZADAŃ INWESTYCYJNYCH na lata 2004-2007 .......... 62
MONITORING I OCENA REALIZACJI PROGRAMU.................... 68
7.1.
7.2.
Monitoring ............................................................................................................ 68
Mierniki oceny realizacji Programu ....................................................................... 68
8.
MATERIAŁY WYKORZYSTANE W OPRACOWANIU................... 70
9.
ZAŁĄCZNIKI ......................................................................................... 71
Grudzień 2004,
3
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1.
WSTĘP
Wprowadzenie
Program ochrony środowiska ma za zadanie pomoc w rozwiązywaniu istniejących
problemów, a także przeciwdziałać zagrożeniom, które mogą pojawić się w przyszłości.
"Program ochrony środowiska dla gminy Skierniewice" jest zarówno długoterminowym
planem strategicznym do 2012 r., jak też planem wdrożeniowym na lata 2004-2007.
W myśl art. 10 Ustawy o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o
odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw z dnia 27 lipca 2001r. (Dz.U. z 2001r. Nr 100, poz.
1 085) niniejszy program ochrony środowiska został opracowany zgodnie z polityką
ekologiczną państwa. Wdrożenie programu umożliwi osiągnięcie celów założonych w tej
polityce oraz realizację zasad, a także stworzenie i funkcjonowanie na analizowanym
obszarze zintegrowanego zespołu instalacji i urządzeń służących ochronie środowiska
naturalnego, spełniającego wymagania określone w nowych przepisach o ochronie
środowiska.
Podstawa opracowania
Podstawą opracowania jest umowa zawarta przez Spółkę EKO-EFEKT z Urzędem Gminy w
Skierniewicach.
Opracowanie niniejszego programu ochrony środowiska wynika z art. 10 Ustawy z dnia 27
lipca 2001r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o
zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 2001r. Nr 100, poz. 1 085) - nakładającego na gminę
obowiązek opracowania ww. programu do dnia 30 czerwca 2004 r.
Programy są opracowywane na szczeblu gminnym. Projekt gminnego programu ochrony
środowiska uchwala rada gminy.
Cel i zawartość programu
Program ochrony środowiska daje wytyczne dla formułowania polityki ochrony środowiska w
regionie. Zawarte w nim zadania pozwolą zapewnić odpowiednie warunki życia mieszkańców
przy zakładanym rozwoju gospodarczym. Długoterminowy cel programu sformułowany
został następująco:
Harmonijny, zrównoważony rozwój gminy, w którym wymagania ochrony środowiska
mają nie tylko istotny wpływ na przyszły charakter regionu, ale również wspierają jego
rozwój gospodarczy.
Cele ekologiczne zostały określone dla dwóch okresów:
• na lata 2004 - 2012 wraz z kierunkami działań,
• na lata 2004 - 2007 wraz z listą zadań inwestycyjnych.
Opracowanie obejmuje zakresem:
• określenie aktualnego stanu środowiska w gminie,
• prognozowane kierunki rozwoju gminy wynikające ze Studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego,
• cele i kierunki działania w zakresie ochrony środowiska,
• zadnia dla gminy na lata 2004-2007,
• system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów.
Grudzień 2004,
4
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2.
CHARAKTERYSTYKA GMINY
Gmina Skierniewice położona jest we wschodniej części województwa łódzkiego, w
powiecie skierniewickim. Powierzchnia gminy wynosi 13167 ha. Sąsiadami jej są:
- od północy gmina Bolimów
- od wschodu gmina Puszcza Mariańska (powiat żyrardowski) i Nowy Kawęczyn
- od południa gmina Głuchów
- od zachodu gmina Godzianów, Maków, Łyszkowice i Nieborów (powiat łowicki)
- teren gminy otacza miasto Skierniewice
Gmina Skierniewice
W skład gminy wchodzi 30 miejscowości, w ramach 28 sołectw:
1.
2.
3.
4.
Balcerów
Borowiny
Brzozów
Budy Grabskie
Grudzień 2004,
5
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
5. Dąbrowice
6. Dębowa Góra
7. Julków
8. Józefatów
9. Ludwików
10. Miedniewice
11. Miedniewice Topola
12. Mokra
13. Mokra Lewa
14. Mokra Prawa
15. Nowe Rowiska
16. Nowy Ludwików
17. Pamiętna
18. Pruszków
19. Ruda
20. Rzeczków
21. Rzymiec
22. Samice
23. Sierakowice Lewe
24. Sierakowice Prawe
25. Stare Rowiska
26. Strobów
27. Wola Wysoka
28. Wólka Strobowska
29. Zalesie
30. Żelazna
Podstawową funkcją gminy Skierniewice jest produkcja rolnicza, obsługa produkcji rolnej i
obsługa ludności. Funkcją towarzyszącą jest nieuciążliwa działalność gospodarcza, a
funkcjami uzupełniającymi mieszkalnictwo i rekreacja.
Według danych uzyskanych w Urzędzie Gminy Skierniewice, na koniec 2002 roku, obszar
gminy zamieszkiwało 6723 osób. Według stanu na koniec 2003 mieszkańców przybyło do
6740 osób.
Liczbę mieszkańców w poszczególnych miejscowościach (stan na dzień 31.XII.2003 r., wg
UG Ewidencji Ludności) przedstawia poniższe zestawienie:
Tabela nr 1. Liczba mieszkańców gminy Głuchów
Lp.
Nazwa wsi
1
Balcerów
2
Borowiny
3
Brzozów
4
Budy Grabskie
5
Dąbrowice
6
Dębowa Góra
7
Julków
8
Józefatów
9
Ludwików
10
Miedniewice
Grudzień 2004,
Ilość mieszkańców
146
128
75
90
79
409
40
70
70
758
6
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
Miedniewice Topola
Mokra
Mokra Lewa
Mokra Prawa
Nowe Rowiska
Nowy Ludwików
Pamiętna
Pruszków
Ruda
Rzeczków
Rzymiec
Samice
Sierakowice Lewe
Sierakowice Prawe
Stare Rowiska
Strobów
Wola Wysoka
Wólka Strobowska
Zalesie
Żelazna
RAZEM
153
149
636
916
103
28
148
31
82
55
73
304
579
612
91
233
183
87
133
279
6740
Zmiany
zachodzące w rozwoju ludności gminy
są następstwem dwóch zjawisk
demograficznych, a mianowicie ujemnego przyrostu naturalnego i salda migracji. W 2002 r.
według danych GUS przyrost naturalny był ujemny i wynosił -28, saldo migracji –1 osób. W
opracowaniach na poziomie powiatu przyjęto, że należy spodziewać się spadku liczby
mieszkańców powiatu o ok. 1,3 % do roku 2015, co z kolei wynika z założeń GUS, zgodnie z
którymi roczna stopa zmiany liczby ludności do roku 2020 będzie wynosić na obszarach
wiejskich –0,1%. W związku z tym można spodziewać się, że w przyszłości nastąpi spadek
liczby ludności gminy. Podobne stwierdzenia zawarte są w Studium i Planie rozwoju
lokalnego gminy Skierniewice. Zahamowanie tendencji spadkowych liczby ludności może
wystąpić w przypadku intensywniejszego tworzenia nowych miejsc pracy na terenie gminy
lub miasta Skierniewice. W chwili obecnej sytuacja gospodarcza tego rejonu nie wygląda
optymistycznie.
Położenie gminy wokół miasta Skierniewice skutkuje charakterem poszczególnych
miejscowości jako tzw. sypialni dla mieszkańców miasta oraz dobrym układem sieci
drogowej zarówno do Skierniewic jak i innych miast położonych w województwie łódzkim
(Rawa Mazowiecka, Łowicz). Wszelkie funkcje w zakresie administracji , takie jak Urząd
Gminy, banki, posterunek policji zlokalizowane są na terenie miasta Skierniewice.
Gęstość zaludnienia gminy Skierniewice wynosiła na koniec 2002 r. 51 osób na 1 km2.
Dominującą formą budownictwa mieszkaniowego na terenie gminy jest budownictwo
zagrodowe i jednorodzinne.
Na terenie gminy znajduje się 5 szkół podstawowych (475 absolwentów w roku szk.
2002/2003 według GUS) i 1 gimnazjum (162 absolwentów):
- Dębowa Góra
- Miedniewice
- Mokra Prawa
- Mokra Lewa
Grudzień 2004,
7
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-
Sierakowice Prawe
Żelazna - gimnazjum
Nauka w zakresie gimnazjalnym kontynuowana jest w szkołach zlokalizowanych w
Skierniewicach. Do usług oświatowych należy także zaliczyć Dom Dziecka w Strobowie,
przedszkole w Dębowej Górze i Centrum Edukacji Ekologicznej w Budach Grabskich.
Obsługę gminy w zakresie opieki zdrowotnej zapewnia ośrodek zdrowia z punktem
aptecznym w Żelaznej oraz ośrodki i szpital w Skierniewicach.
W gminie działa sprawny system bibliotek publicznych. Niestety nie ma żadnego gminnego
ośrodka kultury i sportu, ponieważ tereny gminy okala miasto Skierniewice i tam
zlokalizowane są tego typu ośrodki.
Na terenie gminy zarejestrowanych było 369 podmiotów gospodarczych według danych
Urzędu Gminy. Znajdują się tutaj średniej wielkości zakłady przetwórstwa rolnospożywczego, zakłady odzieżowe, galanterii oraz zakłady budowlano-remontowe o bardzo
zróżnicowanym profilu produkcyjno-usługowym, zatrudniające od kilku do kilkunastu osób.
Działalność podmiotów gospodarczych ma charakter wielobranżowy z przewagą sfery
usługowej, głównie handlu. Na aktywność gospodarczą gminy istotny wpływ wywiera także
bliskość miasta i rozwinięta tam działalność produkcyjno-usługowa. Szereg potrzeb jest
zaspokajanych bezpośrednio w Skierniewicach. Do ważniejszych zakładów działających na
terenie gminy można zaliczyć:
-
Zakład Wodociągów i Kanalizacji WOD-KAN Sp. z o.o. w Mokrej Prawej
-
Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. – Julków
-
PHU SANITEX s.c. w Miedniewicach Topoli
-
Zakład produkcyjno-usługowy JAR-BUD w Budach Grabskich
-
FAMBUD w Sierakowicach Prawych
-
SKIERGAZ w Mokrej Lewej
-
SGGW AR Rolniczy Zakład Doświadczalny w Żelaznej
-
Sadowniczy Zakład Doświadczalny w Dąbrowicach
-
PHU HORTMASZ Sp. z o.o. w Strobowie
-
JUNOPOL w Dębowej Górze (nieczynny)
-
Piekarnia w Dębowej Górze
-
MPIS Zakład Produkcji Polimerobetonów w Dębowej Górze
-
Młyn gospodarczy we wsi Strobów,
Mniejsze zakłady usługowe i produkcyjne rozproszone są na terenie wielu wsi. Ponad 10 wsi
posiada placówki handlowe branży spożywczej i spożywczo-przemysłowej, a w niektórych,
większych miejscowościach jest ich po trzy lub cztery. Często świadczone są usługi
transportowe, czasami w połączeniu z działalnością handlową.
Dominującą funkcją gminy jest rolnictwo. Grunty użytkowane rolniczo stanowią ok. 64%
ogólnej powierzchni gminy (8375 ha), co stanowi mniej niż średnia dla gmin całego powiatu.
Z kolei lasy i grunty leśne zajmują prawie 28% powierzchni gminy i jest to jeden z
najwyższych wskaźników lesistości w powiecie skierniewickim, tuż za gminą Bolimów.
Dominującą formą użytkowania gruntów rolnych są grunty orne. Ich udział jest najwyższy we
wsi Dębowa Góra, a najmniejszy w Halinowie. Dość istotną pozycją w skali gminy jak i dla
powiatu są sady, których udział kształtuje się na poziomie 6,5%. Dominują one we wsi
Grudzień 2004,
8
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Halinów, gdzie działa Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa ze Skierniewic. Znaczącą pozycję
zajmują one także w Józefatowie, Rowiskach i Balcerowie.
Wśród użytków zielonych dwukrotnie więcej jest pastwisk niż łąk.
Dominującą formą własności dla terenu całej gminy jest własność prywatna. W jej rękach
pozostaje około 65% wszystkich gruntów.
Znaczącą pozycję – 3122 ha (24% ogólnej powierzchni gminy) zajmują grunty Państwowego
Gospodarstwa Leśnego. Poza tym na terenie gminy działalność prowadzą 2 spółdzielnie i 2
instytuty, zajmujące się głównie produkcją roślinną i owocową. Są to:
-
Sadowniczy Zakład Doświadczalny Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w
Skierniewicach z siedzibą w Dąbrowicach – 74,13 ha
-
Rolniczy Zakład Doświadczalny Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego
Akademii Rolniczej w Warszawie we wsi Żelazna – 357,88 ha
-
Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna Balcerów – 157,93 ha
-
Instytut Warzywnictwa – 25,88 ha.
Gmina charakteryzuje się niekorzystną strukturą agrarną, przejawiającą się w dużym
rozdrobnieniu gospodarstw rolnych i niskiej przeciętnej powierzchni gospodarstwa rolnego,
która wynosiła 5,5 ha. Najliczniej reprezentowane są gospodarstwa małe o powierzchni do 5
ha (68% wszystkich). Gospodarstwa duże, powyżej 15 ha, stanowią zaledwie około 4%
wszystkich.
Naturalne warunki przyrodnicze w gminie są średnio dogodne dla produkcji rolnej. Obszar
gminy charakteryzuje się średnią jakością gleb. Udział gleb dobrych obejmujących III, IV i w
niewielkim zakresie II klasę bonitacyjną wynosi około 60% ogółu gleb użytkowanych
rolniczo. Około 50% indywidualnych gospodarstw ukierunkowanych jest na produkcję
roślinną, 20% na zwierzęcą, a w reszcie dominuje produkcja mieszana roślinno-zwierzęca. W
strukturze zasiewów dominują zboża, głównie żyto, pszenica, a zdecydowanie mniej
jęczmień. Około 12% powierzchni zasiewów zajmują także ziemniaki. Natomiast prawie w
ogóle nie uprawia się buraków cukrowych i rzepaku.
Produkcja zwierzęca charakteryzuje się dość niską intensywnością chowu zwierząt , zarówno
trzody chlewnej i bydła. Najlepiej jest rozwinięty chów bydła w miejscowościach Brzozów,
Miedniewice, Pamiętna i Strobów, gdzie wskaźniki obsady tych zwierząt przekraczają 45 szt.
na 100 ha. Wyższą od przeciętnej dla gminy obsadą trzody chlewnej charakteryzują się wsie:
Brzozów, Józefatów, Julków, Rzeczków. Z produkcją rolną są związane małe zakłady
przetwórstwa mięsa i produkcji wędlin o charakterze lokalnym, z przeznaczeniem produktów
na ten rynek.
Według regionalizacji fizyczno-geograficznej Kondrackiego obszar gminy Skierniewice
położony jest w obrębie makroregionu Wzniesień Południowomazowieckich i na granicy
dwóch mezoregionów:
- Wzniesień Łódzkich
- Równiny Łowicko-Błońskiej.
Strefę przejściową pomiędzy Równiną a Wzniesieniami Łódzkimi stanowi krawędź
geomorfologiczna, słabo zaznaczona w terenie. Jej partie szczytowe rozciągają się na linii
Dabrowice-Balcerów-Strobów i wznoszą się na wysokość 134-135 m. npm. W związku z tym
część północna gminy położona jest w obrębie Równiny Łowicko-Błońskiej (miejscowości
Sierakowice Lewe i Prawe, Borowiny, Budy Grabskie, częściowo Mokra Prawa), w strefie
krawędziowej Wzniesień zlokalizowane są miejscowości Mokra Lewa, Miedniewice, Samice
Grudzień 2004,
9
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
i Pamiętna. Pozostała część gminy, od Balcerowa, Dębowej Góry i Strobowa położona jest w
obrębie Wzniesień Łódzkich.
Tabela nr 2. Regionalizacja fizyczno - geograficzna terenu wg J. Kondrackiego
Jednostka
Nazwa jednostki
Symbol
Prowincja
Niż Środkowoeuropejski
31
Podprowincja
Niziny Środkowopolskie
318
Wzniesienia Południowomazowieckie
318.8
Niziny Środkowomazowieckie
318.7
Wzniesienia Łódzkie
318.82
Równina Łowicko-Błońska
318.72
Makroregion
Mezoregion
Jest to obszar staroglacjalny, na skłonie wysoczyzny polodowcowej powstałej w okresie
zlodowacenia Warty. W wyniku akumulacji powstała równinna wysoczyzna polodowcowa
zbudowana z serii lodowcowych glin zwałowych, występujących w dwu lub trzech
pokładach, przewarstwionych piaskami wodnolodowcowymi interglacjalnymi. W
południowej części gminy, pomiędzy Dębową Górą a Zalesiem, powstały formy
flluwioglacjalne (kemy) tworzące charakterystyczne wzniesienia. W późnym plejstocenie i w
holocenie wysoczyzna została przemodelowana procesami denudacyjnymi. W wyniku tej
działalności powstała równinna i falista wysoczyzna wznosząca się na wysokość ok. 175-135
m. npm. i opadająca łagodną krawędzią ku północy. Krawędź ta została porozcinana
równoległymi dolinami cieków, odprowadzającymi wody ku północy, a na jej przedpolu
powstała rozległa strefa odpływowa wysoczyzny, pokryta osadami mułkowo-piaszczystymi.
Obecnie wysoczyzna wznosi się na wysokość od nieco poniżej 173 m. npm. w części
południowej gminy do około 134 m. npm. w części północnej. Równina aluwialna u podnóża
wysoczyzny kształtuje się na wysokości 118-111 m. npm.
Jeżeli chodzi o budowę geologiczną to teren gminy położony jest na południowo-zachodnim,
stromym skrzydle środkowej części Niecki Warszawskiej, zbudowanej z utworów
trzeciorzędu zalegających na miąższej serii kredowej. Południowe partie gminy znajdują się
już w obszarze wału kujawskiego, gdzie utwory czwartorzędu spoczywają bezpośrednio na
utworach dolnej kredy i jury.
Na powierzchni zalega ciągły płaszcz utworów czwartorzędowych, czasami nawet 80
metrowej grubości. Są to gliny zwałowe z domieszkami utworów piaszczysto-żwirowych,
piasków wodnolodowcowych. Ku północy powierzchnia morenowa pokryta jest warstwą
piasków średnio, drobnoziarnistych i pylastych oraz soczewami glin spływowych. W
obniżeniach glin występują także ławice mułów.
Południowa część gminy cechuje się występowaniem w stropie glin morenowych miąższych
serii utworów wodnolodowcowych. W dolinach rzek dominują najmłodsze utwory holocenu.
Tarasy rzeczne zbudowane są z piasków korytowych oraz torfów i namułów organicznych.
Na najniższych tarasach w obrębie równiny zalewowej rozpoczęła się w holocenie, trwająca
do dzisiaj, akumulacja torfów niskich.
Grudzień 2004,
10
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Obszar gminy położony jest we wschodniej części XVII regionu klimatycznego zwanego
Regionem Środkowopolskim. Do walorów klimatycznych terenu należą :
dość korzystne warunki solarne wyróżniające się dość dużą ilością dni pogodnych (5,5
miesięcznie), średnim zachmurzeniem, stosunkowo wysokim usłonecznieniem w ciągu roku,
korzystne warunki termiczne przy okresie bezmroźnym średnio 280 dni w roku,
znaczną ilością dni bezwietrznych,
dość korzystne warunki biometeorologiczne przy wskaźniku biometeorologicznym
wahającym się pomiędzy wiosną a jesienią w granicach 1,7 – 2,0.
Tabela nr 3. Podstawowe parametry klimatyczne, bioklimatyczne i meteorologiczne terenu
Rodzaj parametru klimatycznego
•
•
•
•
•
•
•
•
średnioroczna prędkość wiatrów
udział najczęstszych wiatrów z kierunków zachodnich
średnioroczna suma opadów atmosferycznych
średnioroczne parowanie terenowe
średnioroczna temperatura dobowa
średnioroczny wskaźnik zadeszczenia
średnioroczny wskaźnik pluwiotermiczny
wskaźnik termiczny
Wielkość
3 - 5 m/s
31% zbioru
580 mm/a
510 mm/a
+ 7,7oC
32,7
3,0
23oC
Do czynników klimatycznych niekorzystnych z punktu widzenia potrzeb gospodarczych, a
zwłaszcza potrzeb rolniczej przestrzeni produkcyjnej należy zaliczyć :
• średnioniską roczną sumę opadów atmosferycznych (580mm) przy niskiej rocznej liczbie
dni z opadem (8 dni),
• wysoką wartość rocznej sumy parowania terenowego (510mm) co może powodować
okresowy deficyt wody w glebie, w okresach letnio-jesiennych,
• potencjalne występowanie mroźnych nocy zwłaszcza w okresach wczesnowiosennych, w
obszarach obniżeń i skłonów obniżeń,
• długość okresu bezprzymrozkowego – ok. 140 dni w roku, a więc dość krótko.
Lasy i grunty leśne zajmują 3849 ha, co stanowi 29% powierzchni gminy.
Najwartościowszym przyrodniczo jest Bolimowski Park Krajobrazowy wraz z terenami
położonymi wzdłuż rzeki Rawki i jej dopływów, uznanymi za rezerwat przyrody. Ze względu
na te walory oraz liczne zespoły dworsko-parkowe, dobre położenie i dojazd, gmina
Skierniewice zaliczana jest do obszarów atrakcyjnych z punktu widzenia walorów
rekreacyjno – turystycznych. W obrębie Bolimowskiego Parku Krajobrazowego znajdują się
wsie o charakterze letniskowym: Borowiny, Ruda, Budy Grabskie. Działają tu także ośrodki
wypoczynkowe:
- Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Budach Grabskich, które
oferuje jedno lub wielodniowe pobyty w ramach „Zielonej Szkoły” , 80 miejsc
noclegowych (36 domków campingowych)
- „Sosenka” – Budy Grabskie, 60 miejsc noclegowych, stołówka, czynny w
okresie maj-wrzesień
- „Rawka” – Budy Grabskie, 120 miejsc noclegowych, stołówka, czynne majwrzesień
- kwatery agroturystyczne.
Grudzień 2004,
11
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3.
CHARAKTERYSTYKA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA, ZASOBÓW
NATURALNYCH ORAZ TECHNICZNEJ INFRASTRUKTURY OCHRONY
ŚRODOWISKA
3.1.
Wody podziemne
Według podziału hydroregionalnego Polski (PIG) teren gminy położony jest w południowozachodnim krańcu Regionu Południowomazowieckiego. Region ten charakteryzuje się
występowaniem trzech głównych pięter wodonośnych:
- kredowego
- trzeciorzędowego
- czwartorzędowego.
Poziomy czwartorzędowe
Główne poziomy użytkowe związane są z piętrem czwartorzędowym. Na całym obszarze
gminy występuje poziom wód gruntowych w postaci tzw. nadmorenowego poziomu
wodonośnego, który stanowi I poziom wodonośny czwartorzędu. Jest on zasilany
infiltracyjnie opadami atmosferycznymi oraz poprzez odpływ podpowierzchniowy
ukierunkowany ku osiom głównych cieków drenujących teren gminy: Pisi, Łupi i Rawki. W
obszarze wysoczyzny poziom ten jest nieciągły i występuje na głębokości 1,5-2,5 m. ppt. W
obszarze równiny aluwialnej oraz dolinach rzecznych kształtuje się w strefie 1-2 m. ppt. W
dolinie Rawki występuje przeważnie powyżej 1 m. ppt. i ma charakter zaskórny.
W północnej i centralnej części gminy w obrębie utworów czwartorzędowych występuje
drugi poziom wodonośny – podmorenowy. Charakteryzuje się on zwierciadłem naporowym
stabilizującym się w strefie 2-5 m. ppt. Jest on dobrze izolowany w stropie warstwą
półprzepuszczalnych glin zwałowych i stanowi w rejonie Skierniewic poziom użytkowy. Ku
południowi gminy poziom ten zanika i traci walory użytkowe.
Poziom trzeciorzędowy
Poziom ten składa się praktycznie z dwóch poziomów połączonych hydraulicznie:
mioceńskiego i oligoceńskiego. Jest izolowany w stropie utworami pliocenu i występuje na
głębokości przeciętnie 90-110 m. ppt i cechuje wydajnością 6-90 m3/h. Jest on ujmowany w
ujęciach w Dąbrowicach, Józefatowie i Mokrej Prawej oraz na terenie miasta Skierniewice.
Poziom kredowy
Poziom górnokredowy jest nieciągły i lokalnie zastępuje je ilasto-marglisty, górnokredowy
kompleks izolacyjny. Wodonośne jest piętro dolnokredowe występujące na głębokości
poniżej 400 m., o wodach szczelinowo-porowych, cechujące się jednym dolnokredowym
użytkowym poziomem wodonośnym o wydajności przekraczającej 200 m3/h.
Jakość wód podziemnych.
Wody podziemne stanowią jeden z elementów naturalnego obiegu wody w przyrodzie. Mają
one duże znaczenie jako źródła zaopatrzenia ludzi w wodę pitną. Działalność gospodarcza
człowieka może stwarzać zagrożenia dla ich jakości. Dlatego istotne jest śledzenie zmian
jakości wód podziemnych pod wpływem stwierdzonych lub potencjalnych źródeł
zanieczyszczeń i w rezultacie przeciwdziałanie ewentualnym skutkom ich zanieczyszczenia,
które są znacznie trudniejsze do zneutralizowania niż w przypadku wód powierzchniowych.
Grudzień 2004,
12
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Badania jakości wód podziemnych są prowadzone przez Państwowy Instytut Geologiczny w
Warszawie w ramach krajowego monitoringu wód podziemnych oraz przez Wojewódzkie
Inspektoraty Ochrony Środowiska w sieci monitoringu regionalnego.
W 2003 roku na omawianym terenie badano wodę z jednego punktu z krajowej sieci
monitoringu jakości wód podziemnych oraz z 10 punktów w sieci monitoringu regionalnego.
Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie przeprowadzał na terenie obecnego Powiatu
Skierniewickiego badania wód podziemnych w punkcie obserwacyjnym w Kowiesach,
należącym do sieci monitoringu krajowego.
Tabela nr 4. Punkty pomiarowe w sieci monitoringu krajowego
Lokalizacja
otworu
badawczego
Klasyfikacja wody
Typ warstwy
wodowskazu
Stratygrafia
G
Q
Kowiesy - gł.
stropu 24,0 m
gm.Kowiesy
1998
1999
2000
2001
2002
2003
Ib
Ib
Ia
Ib
Ib
Ib
W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono w latach 1998-1999 oraz 2001–2003 w w/w
punkcie wody wysokiej jakości - klasy Ib, natomiast w roku 2000 wody o najwyższej jakości
klasy Ia.
W ramach monitoringu regionalnego w latach 1998-2003 na terenie powiatu skierniewickiego
badano studnie, których wykaz przedstawiono w poniższej tabeli.
Tabela nr 5.
Lp.
Klasyfikacja jakości wód podziemnych w punktach sieci monitoringu
regionalnego na terenie powiatu skierniewickiego w latach 1998 – 2003.
Lokalizacja otworu
badawczego
Typ warstwy
wodonośnej
Klasyfikacja wód
Stratygrafia
1998
1999
2000
2001
2002
2003
Gmina Bolimów
1
2
3
Kaczew - gajówka –
studnia
Wola Szydłowiecka
- wodociąg
studnia nr 1
Bolimów - wodociąg
- studnia nr 2
G
Q
Ib
Ia
Ib
Ib
Ib
III
W
Q
Ib
Ia
II
II
II
II
W
K
II
_
II
II
II
II
Gmina Głuchów
4
5
6
7
Janisławice – wodociąg
wiejski – studnia nr 2
Głuchów - wodociąg
wiejski - studnia nr 1
W
Q
Ib
_
II
Ib
Ib
III
W
J
-
-
-
Ib
-
-
W
J
Ib
_
II
II
Ib
II
W
Q
Ib
_
Ib
Ib
Ib
Ib
_
Ib
Ib
Ib
Ib
Gmina Lipce Reymontowskie
8
Lipce
Reymontowskie –
wodociąg wiejski –
studnia nr 2
Grudzień 2004,
W
Q
Ib
13
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Gmina Nowy Kawęczyn
9
Nowy Kawęczyn –
wodociąg wiejski
studnia nr 2
W
T
II
Ib
II
Ib
II
Ib
Ib
Ia
II
II
Ib
Ib
-
-
nok
nok
nok
Gmina Słupia
Krosnowa (Winna
10 Góra) - wodociąg
wiejski studnia nr 2
W
Q
Gmina Skierniewice
Julków studnia
11
kopana
G
Q
-
Przeprowadzone w 2003 roku badania wykazały, że na 10 badanych studni cztery posiadało
wodę wysokiej jakości – także studnia na terenie gminy Słupia (klasa Ib), trzy wodę średniej
jakości (klasa II), dwie studnie wodę niskiej jakości (klasa III) i jedna studnia (w okolicach
wysypiska w Julkowie) wodę nie odpowiadającą klasyfikacji. Do nok wodę ze studni w
Julkowie zdyskwalifikowało stężenie azotanów 174 mg NO3/dm3oraz stężenie azotynów
0,335 mg NO2/dm3.
Podsumowując można stwierdzić, że wody podziemne na terenie powiatu skierniewickiego
charakteryzują się z reguły dobrą jakością i wymagają jedynie prostego uzdatniania z uwagi
na ponadnormatywne zawartości żelaza i manganu. Wskaźnikiem często decydującym o
zakwalifikowaniu wody do niższej klasy jest elektryczne przewodnictwo właściwe. Lokalnie
w wodach systemu trzeciorzędowego obserwuje się podwyższoną barwę, co jest związane z
zawartością pyłów węgla brunatnego w utworach mioceńskich.
W poniższej tabeli przedstawiono zestawienie ilości pobranej wody podziemnej na terenie
Powiatu Skierniewickiego w latach 2001–2003. W bilansie zostały uwzględnione ujęcia
gminne oraz zakładowe wód podziemnych.
Tabela nr 6.
Bilans poboru wody podziemnej na terenie powiatu skierniewickiego
Jednostka
Woda pobrana
Rok
Woda socjalna
Woda produkcyjna
organizacyjna
ogółem
powiat
skierniewicki
2001
2002
2003
1567791 m3
1460824 m3
1676935 m3
1433994 m3
1204566 m3
1506874 m3
133797 m3
256258 m3
170061 m3
W granicach gminy Skierniewice znajdują się 3 GZWP, wymagające szczególnej ochrony.
Ze względu na występowanie użytkowego, interglacjalnego poziomu podmorenowego w
rejonie miasta Skierniewice można przypuszczać, że jest to północno-wschodni kraniec
czwartorzędowego GZWP nr 403 (Brzeziny-Lipce Reymontowskie). Poniżej leży GZWP nr
215A (Subniecka Warszawska) w utworach trzeciorzędowych. Jest to rozległy zbiornik wód
porowych z głównym poziomem oligoceńskim. W obszarze tego zbiornika wyznaczono
obszar wysokiej ochrony OWO obejmujący potencjalną strefę zasilania (rejon wsi
Miedniewice, Pamiętna, Samice, Budy Grabskie). Południowo-zachodnie krańce gminy
(Nowy Ludwików, Brzozów, Żelazna, Zalesie) zlokalizowane są w brzeżnej strefie
szczelinowego, górnojurajskiego GZWP nr 404 (Koluszki-Tomaszów).
Grudzień 2004,
14
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3.2. Wody powierzchniowe
Cały obszar gminy Skierniewice położony jest w obrębie zlewni Bzury, w zlewniach III rzędu
rzeki Pisi, Łupi i Rawki, które są bezpośrednimi dopływami Bzury i płyną z południa na
północ. Największą powierzchnię zajmuje zlewnia rzeki Rawki, która objęta jest na całej
długości prawną ochroną jako rezerwat przyrody, o powierzchni w granicach gminy: wód
(19,69 ha), użytków rolnych (26,39 ha), lasów i zarośli (3,79 ha), czyli łącznie 49,87 ha.
Rawka charakteryzuje się bardzo krętym biegiem, licznymi meandrami oraz starorzeczami.
Obszary źródliskowe wymienionych rzek znajdują się poza obszarem gminy, jednak w jej
obrębie znajdują się źródła mniejszych cieków je zasilających.
W gminie brak jest obecnie naturalnych zbiorników wodnych. Jedynie w stoku wysoczyzny
rozrzucone są liczne drobne „oczka” oraz lokalnie zabagnienia o charakterze efemerycznym.
Jakość wód powierzchniowych
Wody powierzchniowe płynące i stojące mają duże znaczenie jako źródła zaopatrzenia
rolnictwa i ludności w wodę użytkową. Są one również wykorzystywane do celów
rekreacyjnych. Wody powierzchniowe są szczególnie wrażliwe na zanieczyszczenia
antropogeniczne. Może być ono powodowane działalnością rolniczą, osadnictwem oraz przez
przemysł. Również czynniki atmosferyczne jak na przykład gwałtowne roztopy, burze
stwarzają zagrożenia dla ich jakości. Dlatego istotne jest systematyczne śledzenie zmian
jakości wód powierzchniowych w powiązaniu ze stwierdzonymi lub potencjalnymi źródłami
zanieczyszczeń. W dłuższej perspektywie czasowej takie działania powinny skutkować
zapobieganiem ewentualnym ujemnym skutkom działalności człowieka.
Badania powierzchniowych wód płynących były prowadzone przez WIOŚ w 2003 r. w 8
profilach pomiarowo kontrolnych na terenie Powiatu Skierniewickiego i jednym na terenie
miasta Skierniewice, obejmując rzeki Łupię - Skierniewkę, Rawkę i Chojnatkę.
Rzeka Łupia – Skierniewka
Rzeka Łupia jest jednym z większych dopływów Bzury, uchodzącym na 52,6 km w
okolicach Łowicza. Długość Skierniewki wynosi 61,2 km.
Badania jakości wody prowadzi się w pięciu profilach kontrolnych:
- w Borysławiu
- 44,5 km
- w Żelaznej
- 40,8 km
- w Skierniewicach
- 28,5 km
- w Fajkach
- 19,8 km
- w Arkadii (powiat łowicki)
- 3,7 km
W 2003 roku w pierwszym punkcie pomiarowym (Borysław) jakość wody nie odpowiadała
normatywom ze względu na zwiększoną ilość zawiesin oraz przekroczenie stężeń azotu
azotynowego, fosforu ogólnego i miano Coli typu fekalnego.
W punkcie pomiarowo kontrolnym w Żelaznej jakość wody była pozaklasowa ze względu na
przekroczenie stężenia: zawiesiny ogólnej, azotu azotynowego i fosforu ogólnego. W III
klasie czystości zaklasyfikowano
zawartość tlenu rozpuszczonego, BZT5, stężenie
fosforanów, oraz miano Coli typu fekalnego.
Grudzień 2004,
15
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Jakość wody w punkcie zlokalizowanym powyżej zalewu “Zadębie” mieści się w III klasie
czystości, przy czym większość wskaźników plasuje wodę w I i II klasie czystości. Do klasy
III wodę klasyfikują wskaźniki: BZT5, azot azotynowy i fosforany.
W punkcie pomiarowo kontrolnym Sierakowice–Fajki jakość wody była pozaklasowa o czym
przesądziły stężenia: azotu azotynowego, fosforanów, fosforu ogólnego i miano Coli typu
fekalnego.
W punkcie ppk w Arkadii (Powiat Łowicki) jakość wody była pozaklasowa ze względu na
przekroczenie stężenia: azotu azotynowego, fosforu ogólnego i miano Coli typu fekalnego.
Rzeka Rawka
Rawka jest największym prawostronnym dopływem Bzury, uchodzącym na 43,0 km jej
biegu. Całkowita długość rzeki wynosi 89,8 km. W roku 1985 rzeka Rawka wraz z dolnymi
odcinkami dopływów: Korabiewki, Grabinki i Krzemionki została ustanowiona rezerwatem
przyrody. Pomimo wybitnych walorów przyrodniczo-krajobrazowych rzeki, do tego cieku
odprowadzane są ścieki zarówno komunalne jak i przemysłowe, są one jednak najczęściej
oczyszczane. Rzeka badana jest w pięciu profilach pomiarowo kontrolnych, z których trzy
zlokalizowane są terenie powiatu skierniewickiego:
- Doleck – 40,5 km
- Bolimów – 11,1 km
- Kęszyce – 2,0 km
W Dolecku na jakość wody mają wpływ oczyszczone ścieki z Rawy Mazowieckiej, Instytutu
Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach - Kwiaciarskiego Zakładu Doświadczalnego
w Nowym Dworze i Doświadczalnego Zakładu Zootechnicznego w Rossosze.
W 2003 roku w Dolecku stwierdzono wody odpowiadające III klasie jakości. O jakości wody
zadecydowały stężenia: azotu azotynowego, fosforu ogólnego oraz miano Coli typu
fekalnego.
W Bolimowie rzekę sklasyfikowano w III klasie czystości. O jakości wody podobnie jak w
Dolecku zadecydowały stężenia: azotu azotynowego, fosforu ogólnego oraz miano Coli typu
fekalnego.
W 2003 roku
w Kęszycach do poziomu non wodę zdeklasyfikowało stężenie fosforu
ogólnego. W III klasie czystości mieściły się wskaźniki: fosfor ogólny i miano Coli typu
fekalnego.
Poza terenem Powiatu Skierniewickiego na rzece Rawce woda badana jest w dwóch profilach
na terenie Powiatu Rawskiego:
-
w Boguszycach (65,5 km) – jakość wody odpowiada tam II klasie czystości,
w Żydomicach (56,6 km), poniżej zrzutu ścieków z oczyszczalni dla miasta Rawa
Mazowiecka, jakość wody nie odpowiada normatywom, ze względu na
przekroczenie stężenia azotu azotynowego.
Rzeka Pisia
Zwierzyniec (zwany również Zwierzynką) jest prawostronnym
uchodzącym na 55,1 km jej biegu. Długość cieku wynosi 33,2 km.
Grudzień 2004,
dopływem
Bzury,
16
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Do rzeki są odprowadzane ścieki z miejscowości Godzianów i Maków (za pośrednictwem
dopływu Ruczajka) oraz z oczyszczalni osiedla mieszkaniowego Nadleśnictwa Skierniewice z
siedzibą w Makowie. W 2003 roku w ppk w Łowiczu (0,5 km) woda nie odpowiadała
normatywom z powodu przekroczenia stężenia fosforu ogólnego.
Rok 2003 charakteryzował się stosunkowo niewielkimi wartościami opadów
atmosferycznych, co skutkowało zmniejszeniem przepływu w rzekach i nieznacznym
pogorszeniem stanu czystości wód.
W badanych rzekach zaszły następujące zmiany w klasyfikacji wynikowej w stosunku do
roku 2002:
poprawa
- Rawka ppk Boguszyce przejście z III do II klasy czystości wód,
- Rawka ppk Doleck - przejście z non do III klasy,
pogorszenie
- Skierniewka ppk Borysław – przejście z III klasy do non,
- Skierniewka ppk Fajki – zwiększenie ilości wskaźników deklasyfikujących wodę
z trzech do pięciu,
- Rawka ppk Żydomice – przejście z III klasy do non,
- Rawka ppk Kęszyce – przejście z III klasy do non,
Wykaz wskaźników decydujących o klasyfikacji wody w metodzie bezpośredniej oraz
klasyfikację dla metody statystycznej Nesmeraka przedstawiono w poniższej tabeli:
Tabela nr 7. Wykaz wskaźników dec. o klasyfikacji rzeki Skierniewki i Rawki w 2003 r.
Rzeka
ŁupiaSkierniewka
Skierniewka
Nazwa ppk
Borysław
Żelazna
Nr
Ppk
B37
B38
Skierniewka
Skierniewka
Skierniewice
Fajki-Sierakowice
B39
B40
Skierniewka
Arkadia
B41
Rawka
Boguszyce
B42
Grudzień 2004,
Wskaźnik
decydujący
o klasie czystości
Jednostka
Klasa czyst.
wg
Nesmeraka
min. max. średnie
Stężenie
Zawiesiny
Fosfor ogólny
Miano Coli fek.
Azot azotynowy
Fosfor ogólny
Chlorofil "a"
Azot azotynowy
Fosforany
Fosfor ogólny
Miano Coli fek.
Chlorofil "a"
Azot azotynowy
Fosfor ogólny
Miano Coli fek.
Chlorofil "a"
mg/l
mg P/l
ml/bakt
mg N/l
mg P/l
µg/l
mg N/l
mg PO4/l
mg P/l
ml/bakt
µg/l
mg N/l
mg P/l
mg P/l
µg/l
5
0,11
0,0010
0,013
0,06
1,3
0,010
0,14
0,12
0,0004
1,9
0,014
0,19
0,0040
2,0
162
0,56
1,7000
0,086
0,73
53,0
0,280
2,17
0,91
0,4000
39,0
0,210
0,64
0,4000
35,0
29
0,24
0,3124
0,035
0,31
23,0
0,083
0,70
0,42
0,0686
14,6
0,052
0,35
0,1127
12,9
ChZT-Mn
ChZT-Cr
Azot azotynowy
Fosforany
Fosfor ogólny
Mangan
Miano Coli fek.
Seston
mg O2/l
mg O2/l
mg N/l
mg PO4/l
mg P/l
mg Mn/l
ml/bakt
5,4
16,2
0,010
0,12
0,09
0,04
0,0400
2,06
13,1
7,3
27,2
19,6
0,030 0,020
0,40
0,23
0,25
0,16
0,16
0,12
2,0000 0,7117
2,22
2,13
non
non
III
non
non
II
17
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Rawka
Rawka
Żydomice
Doleck
B43
B44
Rawka
Rawka
Bolimów
Kęszyce
B45
B46
Chlorofil "a"
Azot azotynowy
Fosfor ogólny
Miano Coli fek.
Chlorofil "a"
Chlorofil "a"
µg/l
mg N/l
mg P/l
ml/bakt
µg/l
µg/l
1,5
0,014
0,17
0,0200
0,5
0,7
60,0
21,3
0,052 0,028
0,30
0,22
2,0000 0,3616
57,0
13,5
99,0
20,4
non
III
III
non
Dla Rawki przewidywana jest I klasa czystości, dla Łupi II klasa czystości.
Według danych Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Łodzi,
terenowego Inspektoratu w Rawie Mazowieckiej stan ewidencyjny cieków melioracji
podstawowych i szczegółowych w gminie Skierniewice przedstawiał się na koniec 2003 r.
następująco:
Tabela nr 8. Zestawienie długości cieków na terenie gminy Skierniewice
w tym:
l.p.
nazwa rzeki
długość [km]
uregulowane
nieuregulowane
1
Rawka
9500
9500
2
Pisia
5542
2642
2900
3
Łupia
13350
13350
Razem
28392
2642
25750
Długość cieków melioracji podstawowych wynosiła 28392 m., z czego 2642 m jest
uregulowane.
Obszar zmeliorowany urządzeniami melioracji szczegółowych wynosił:
• grunty orne – 3159 ha
• trwałe użytki zielone – 146 ha.
Długość rowów melioracji szczegółowej równa się 68855 m i znajdowało się na nich 588
przepustów i zastawek. Sieć drenarska obejmuje obszar 3123 ha, w tym 3122 ha gruntów
ornych.
Na terenie gminy Skierniewice działa Gminna Spółka Wodna, która obejmuje swoją
działalnością prawie 100% urządzeń melioracji szczegółowych (2940 ha i 68855 m. rowów
szczegółowych).
Na terenie gminy nie występuje zagrożenie powodziowe, lokalnie możliwe są podtopienia
przyległych użytków rolnych. Większe stawy rybne znajdują się na rzece Łupi w
miejscowości Żelazna oraz Strobowie.
3.3. Gospodarka wodno-ściekowa
3.3.1. Eksploatacja zasobów wodnych
Na koniec 2003 r. na terenie gminy do sieci wodociągowej podłączone było ok. 90%
gospodarstw domowych, a długość sieci wodociągowych wraz z przyłączami wynosiła 132,4
km. Z sieci tej korzystają mieszkańcy 24 miejscowości. Źródłem zaopatrzenia w wodę są
stacje wodociągowe w miejscowościach Dębowa Góra i Józefatów.
Stacja uzdatniania wody w Dębowej Górze
Według pozwolenia wodnoprawnego nr ROŚ.I.6223-5/2000 z dnia 18.04.2000 r. na pobór
wód podziemnych i eksploatację ujęcia komunalnego w Dębowej Górze pobór wód
podziemnych czwartorzędowych:
Grudzień 2004,
18
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
• ze studni numer I o głębokości 622 m. i wydajności eksploatacyjnej Q=44,8 m3/h
• ze studni nr II o głębokości 68 m. i zatwierdzonych zasobach eksploatacyjnych w
wysokości 44,8 m3/h
może wynosić Qmaxh=33,0 m3/h i Qmax.dob=645,0 m3/d.
Wyniki badania wody z lipca 2004 wskazują na dobrą jakość uzdatnionej wody.
Dla ujęcia ustanowiono strefę ochrony bezpośredniej o promieniu 8 m. od zarysu obudów
studziennych.
Do stacji podłączone są następujące miejscowości:
• Dębowa Góra
• Ludwików
• Rzymiec
• Strobów
• Balcerów
• Budynki użyteczności publicznej, firmy
Pozwolenie wodnoprawne jest ważne do 18.04.2005 r. Łączna długość sieci rozdzielczej
wynosi 25,4 km, a liczba czynnych przyłączy wodociągowych 264. Rzeczywista
średnioroczna produkcja wody w roku 2003 wyniosła 209 m3/dobę.
Stacja uzdatniania wody w Józefatowie
Według pozwolenia wodnoprawnego nr ROŚ.I.6223-2/2003 z dnia 03.03.2003 r. na pobór
wód podziemnych i eksploatację ujęcia komunalnego w Józefatowie pobór wód podziemnych
trzeciorzędowych:
• ze studni numer I (nie eksploatowana) o głębokości 77,0 m. i wydajności eksploatacyjnej
9,6 m3/h,
• ze studni nr 2 o głębokości 152,5 m. i wydajności eksploatacyjnej 30,0 m3/h
może wynosić Qmaxh=30,0 m3/h i Qśr.dob=317,0 m3/d.
Wyniki badania wskazują na dobrą jakość ujmowanej i uzdatnionej wody.
Dla ujęcia ustanowiono strefę ochrony bezpośredniej o promieniu 8 m. od zarysu obudowy
studziennej.
Do stacji podłączone są następujące miejscowości:
• Józefatów
• Julków
• Nowe Rowiska
• Nowy Ludwików
• Brzozów
• Pruszków
• Rzeczków
• Żelazna
• Stare Rowiska
• Wola Wysoka
• Zalesie
• Gimnazjum
• Ośrodek zdrowia (NZOZ)
• Zakłady usługowe.
Pozwolenie wodnoprawne ważne jest do 3 marca 2013 r.
Grudzień 2004,
19
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Łączna długość sieci wynosi 24,8 km, a liczba czynnych przyłączy wodociągowych 282.
Rzeczywista średnioroczna produkcja wody w roku 2003 kształtowała się na poziomie 187
m3/dobę.
Mieszkańcy północnej części gminy Skierniewice tj. miejscowości:
• Mokra Prawa
• Mokra Lewa
• Samice
• Miedniewice
• Miedniewice Topola
• Sierakowice Prawe
• Sierakowice Lewe
zasilani są w wodę ze stacji uzdatniania położonych na terenie miasta Skierniewice, a
administrowane przez zakład WOD-KAN Sp. z o.o. Gmina Skierniewice jest odbiorcą wody
od zakładu WOD-KAN, a następnie dostarcza ją na potrzeby swoich mieszkańców. Długość
sieci rozdzielczej na tym terenie wynosi 41,0 km, a ilość przyłączy indywidualnych 910. W
2003 r. zakupiono łącznie 105,94 dam3 wody, z czego woda dostarczona do odbiorców
kształtowała się na poziomie 92,1 dam3.
Tabela nr 9. Długość sieci wodociągowych na terenie gminy Skierniewice w 2003 r.
SUW
Miejscowość
Długość, km
Liczba
przyłączy i ich
długość
Rok
budowy
Dębowa Góra
Dębowa Góra
11,9
118/3,5 km
1972
Ludwików
0,8
24/0,5
1992
Rzymiec
2,6
23/0,5
1990-91
Strobów
5,8
49/4,2
1995-96
Balcerów
4,3
50/1,2
1995-96
25,4
264
Józefatów
1,7
24/04
1974
Julków
1,1
14/0,3
1988
Nowe Rowiska
2,3
28/1,2
1988
Nowy Ludwików
0,5
10/2,2
1988
Brzozów
3,6
19/0,5
1988
Pruszków
1,2
15/0,4
1974
Rzeczków
2,1
19/0,5
1992
Żelazna
4,4
68/1,5
1992
Stare Rowiska
2,9
26/07
1993
Wola Wysoka
3,0
35/1,2
1996
Zalesie
2,0
24/0,6
1999
24,8
282
Józefatów
Grudzień 2004,
20
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Miasto Skierniewice
Mokra Prawa
5,2
168/4,4
1991
Mokra Lewa
4,0
140/3,7
1996-98
Mokra
2,5
32/0,8
1998
Samice
3,9
113/2,7
1994-96
Miedniewice
5,8
160/3,2
1994
Miedniewice Topola
1,8
34/1,3
1994-96
Sierakowice Prawe
7,0
121/3,2
1997
Sierakowice Lewe
10,0
142/2,5
1996-98
41,0
910
91,2
1456/41,2
RAZEM
Spośród 30 miejscowości 24 posiadają sieć wodociągową. Stanowi to 80% w stosunku do
liczby miejscowości i 91% w odniesieniu do liczby ludności gminy. Pozostałe osoby
korzystają ze studni własnych, kopanych. W miejscowości Dębowa Góra wymieniono starą
sieć azbestocementową na nową PCV.
Wszystkie pozwolenia wodnoprawne i wyniki badań wody zamieszczono w Załączniku nr 1
do opracowania.
3.3.2. Gospodarka ściekowa
Dobre zaopatrzenie gminy w wodę rodzi we wszystkich punktach poboru także zwiększoną
produkcję ścieków bytowo-gospodarczych. Obecnie w żadnej z 30 miejscowości nie ma
zbiorczej sieci kanalizacyjnej. Utylizacja ścieków w gminie, w przeważającej mierze, oparta
jest o zbiorniki bezodpływowe, opróżniane okresowo, z których ścieki wywożone są na
oczyszczalnię ścieków w Mokrej Prawej. W prowadzonej przez Urząd Gminy ewidencji
zbiorników bezodpływowych (wg stanu na 1 września 2004 r.) znajdowało się 450 takich
obiektów oraz 20 przydomowych oczyszczalni ścieków.
Na terenie gminy, w miejscowości Mokra Prawa, zlokalizowana jest duża oczyszczalnia
ścieków, która zarządzana jest przez Miasto Skierniewice. W związku z tym wsie położone w
jej sąsiedztwie są zainteresowane budową kanalizacji i przyłączeniem do istniejącej
oczyszczalni. Aktualnie przepustowość jej wynosi, po modernizacji, Qmax=34000 m3/d.
Poza tym, w obszarze gminy istnieje kilka małych oczyszczalni ścieków pracujących na
potrzeby lokalne, które zestawiono w Tabeli nr 10 (wg raportu WIOŚ za rok 2003).
Gmina Skierniewice posiada opracowany Program uporządkowania gospodarki ściekowej,
opracowany w sierpniu 2004 r. przez Firmę LEDA ze Skierniewic. Przedstawia on
wariantową koncepcję rozwiązania sieci kanalizacyjnej oraz urządzeń do oczyszczania
ścieków w poszczególnych jednostkach osadniczych gminy oraz zawiera szacunkowe koszty
inwestycyjne zaproponowanych rozwiązań.
Na terenie gminy pozostaje nadal nierozwiązany problem oczyszczania i odprowadzania wód
deszczowych. Rosnący stopień motoryzacji i coraz bardziej intensywny ruch samochodowy
powodują, że wody opadowe są silnie zanieczyszczone produktami ropopochodnymi i innymi
Grudzień 2004,
21
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
substancjami, które po przedostaniu się do gruntu wpływają negatywnie na stan czystości
wód podziemnych.
Tabela nr 10. Oczyszczalnie ścieków znajdujące się na terenie gminy Skierniewice
Przepływ
projektowanym
3
/dobę
Lp
Nazwa i adres oczyszczalni
Rodzaj
Pozwolenie
Zlewnia
54,7
brak
Bzura
34000
7879,2
jest
Bzura
jest
Bzura
Bzura
Przepływ
ustalony w
trakcie kontroli
m3/dobę
1
Przedsiębiorstwo Turystyczne
"SOSENKA" S.C. Ul. Łowicka 55,
mech-biol
96-100 Skierniewice
TURBOREAKTOR
ośrodek wypoczynkowy Budy Grabskie
nie eksploatowana
2
Urząd Miasta w Skierniewicach Zakład
Wodociągów i Kanalizacji
"WOD-KAN" Sp. z o.o.
Mokra Prawa 30 96-100 Skierniewice Oczyszczalnia w Mokrej Prawej
mech-biol-chem
3
Dom Dziecka w Strobowie,
96-100 Skierniewice
mech-biol
ENERGOPOL-125
4
Harcerski Ośrodek Obozowy ZHP
w Budach Grabskich,
96-100 Skierniewice
mech-biol
osadnik OGM-7 +
filtr piaskowy
17,8
4,8
brak
5
Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoHandlowo-Usługowe "TEKSPOD"
INTERNATIONAL TRANSPORTSPEDITION Export-Import
Jolanta&Józef Orłowscy
Sadowniczy Zakład "Dąbrowice"
w Dąbrowicach
ul. Skłodowskiej 92.a,
96-100 Skierniewice
mech-biol
KOS-2
49
6,2
brak
16
5,1
Bzura
Poza tym w szkole podstawowej w Żelaznej zainstalowany jest filtr piaskowy o
przepustowości Qmax=7,5 m3/d. Tylko oczyszczalnia przy Domu Dziecka w Strobowie
posiada pozwolenie wodnoprawne (Załącznik nr 2).
Wójt gminy Skierniewice nie wydał żadnego pozwolenia na prowadzenie działalności w
zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych z terenu
gminy.
Grudzień 2004,
22
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3.4.
Gleby
Obszar gminy charakteryzuje się średnią jakością gleb. Udział gleb dobrych obejmujących III
i IV oraz w niewielkim zakresie II klasę bonitacyjną wynosi około 60% ogółu gleb
użytkowanych rolniczo. Najwartościowsze w skali gminy są kompleksy gleb zaliczane do III
klasy bonitacyjnej, które zajmują ponad 22% powierzchni gruntów ornych. Na terenie gminy
występują następujące klasy gleb:
- brunatnoziemne wytworzone z piasków gliniastych i glin. W obrębie tej klasy
występują podtypy tych gleb: brunatne właściwe, wyługowane i kwaśne, jak
również gleby w typie gleb płowych. Zajmują największą powierzchnię w
gminie
- bielicoziemne oraz rdzawe powstałe na piaskach glacifluwialnych lub piaskach
rzecznych
- czarnoziemne wytworzone z glin zwałowych lekkich, piasków lub iłów
(czarne ziemie własciwe i czarne ziemie zdegradowane oraz szare gleby leśne)
- pobagienne (gleby murszowe, torfowo-murszowe, torfowe, czarne ziemie)
- bagienne (gleby mułowe) i napływowe (mady rzeczne).
Jakość gleb
Ogromną rolę w całokształcie chemizmu glebowego i procesów biologicznych spełnia
odpowiedni odczyn gleby. Według badań prowadzonych w latach 1998-2002 przez Stację
Chemiczno-Rolniczą w Łodzi gleby o odczynie kwaśnym i bardzo kwaśnym zajmują w
powiecie skierniewickim 80%. Są to gleby o daleko posuniętej degradacji. Stosowanie
nawozów mineralnych na takie gleby nie przynosi spodziewanych efektów, a może nawet
spowodować obniżkę plonów. Szkodzi także środowisku. Składniki nawozowe nie są
sorbowane przez kompleks sorpcyjny, następuje ich wypłukiwanie do wód gruntowych i dalej
do wód wgłębnych, a także powierzchniowych, powodując ich zanieczyszczenie. W glebach
zakwaszonych wzrasta szybko przyswajalność i pobieranie przez rośliny większości metali
ciężkich. Gleby takie wymagają wapnowania (w powiecie skierniewickim potrzeby te
wynoszą: konieczne 48, potrzebne 20%). Procesy zakwaszania gleb postępują ciągle. Obok
procesów naturalnych powodujących ubytki wapna z gleb, duży udział ma przemysł i
motoryzacja, które emitują dwutlenek siarki i tlenki azotu. Zmniejszenie udziału tych gleb
winno być przedmiotem starań zarówno rolników, jak i wszystkich, którym zależy na
ochronie środowiska.
Za gleby zdegradowane uważa się także gleby o bardzo niskiej zawartości podstawowych
składników takich jak potas, fosfor, magnez. Zawartość podstawowych składników
pokarmowych w glebach powiatu skierniewickiego przedstawiono w poniższej tabeli.
Tabela nr 11. Zawartość fosforu, potasu i magnezu w glebach powiatu skierniewickiego
Procent gleb o zawartości:
Powiat
tomaszowski
fosfor
potas
magnez
b. niskiej
niskiej
średniej
wysokiej
bardzo
wysokiej
wskaźnik
bonitacji
negatywnej
12
27
30
41
39
24
30
23
24
9
6
12
8
5
10
68
78
66
Przyczyną zubożenia gleb w podstawowe składniki jest bardzo niskie i nieproporcjonalne
zużycie nawozów mineralnych. Do pogarszania się bilansu składników mineralnych i
Grudzień 2004,
23
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
substancji organicznej w glebach przyczynia się także ciągle znacznie zmniejszające się
pogłowie zwierząt gospodarskich, a co za tym idzie zmniejszenie się ilości nawozów
naturalnych wprowadzanych do gleb. Porównując wyniki badań gleb z lat 1994-1999 z
syntezą z lat 1998-2002 stwierdzić należy, że różnice są niewielkie z tendencją do
zmniejszania się udziału gleb wymagających wapnowania i zwiększonego nawożenia
fosforem. Jeśli chodzi o udział gleb wymagających zwiększonego nawożenia potasem i
magnezem to utrzymuje się on, mniej więcej, na tym samym poziomie.
Badania zawartości pierwiastków śladowych: kadmu, miedzi, niklu, ołowiu i cynku w
glebach użytków rolnych na terenie powiatu skierniewickiego, przeprowadzone w latach 1992
- 1997 przez Okręgową Stację Chemiczno–Rolniczą w Łodzi pod nadzorem merytorycznym
Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach nie wykazały zanieczyszczeń
metalami ciężkimi.
3.5. Surowce mineralne
Największe zasoby surowców mineralnych znajdują się na południe od Dębowej Góry.
Rozpoznano tam i udokumentowano szereg niewielkich złóż naturalnego kruszywa
mineralnego i surowców ceramiki budowlanej.
Tabela nr 12. Udokumentowane złoża na terenie gminy Skierniewice zgodnie z Bilansem
zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce, stan na 31.XII.2002 r.,
Państwowego Instytutu Geologicznego
Nazwa złoża
Stan zagospodarowania złoża
zasoby [tys.Mg]
wydobycie
geologiczne
przemysłowe
Nowy
Ludwików
Złoże eksploatowane
151
151
21
Pruszków
Złoże o zasobach rozpoznanych
szczegółowo (w kat. A+B+C1)
119
82
-
Wola Wysoka Złoże zaniechane
207
-
-
Zalesie I
222
222
17
Zalesie IV
189
158
11
Zalesie RZD
Złoże zaniechane
58
-
-
Zalesie V
947
-
-
Żelazna II
Złoże
zagospodarowane,
eksploatowane okresowo
76
76
-
13
-
-
8
-
-
Dębowa Góra
surowce ilaste Złoże zaniechane
cer. budowl.
Rowiska
surowce ilaste
cer. budowl.
Grudzień 2004,
24
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
W gminie Skierniewice wydane zostały 3 koncesje na wydobycie kruszyw naturalnych
(piasków) (Załącznik nr 3):
• Decyzja Wojewody Łódzkiego z dnia 24.01.2000 r. nr PZ.Sk.VIII.7512-0-2/99/2000
udzielająca koncesji na wydobycie piasku ze złoża „NOWY LUDWIKÓW” w granicach
określonych w uproszczonej dokumentacji geologicznej złoża w kat. C1 na obszarze o
powierzchni 1,72 ha, w wielkości 20 tys. Mg na rok. Koncesja ważna jest do 31.01.2007
r.
• Decyzja Starosty Skierniewickiego z dnia 16.11.2000 r. nr ROŚ.I.7512-13/2000
udzielająca koncesji na wydobycie piasku ze złoża „ZALESIE I” w granicach
powierzchni 1,55 ha, w wielkości około 15 tys. Mg na rok. Koncesja ważna jest do
16.11.2010 r.
• Decyzja Wojewody Łódzkiego z dnia 24.01.2000 r. nr PZ.Sk.VIII.7512-0-1/99/2000
udzielająca koncesji na wydobycie piasku ze złoża „ZALESIE IV” w granicach
powierzchni 1,76 ha, w wielkości 20 tys. Mg na rok. Koncesja ważna jest do 31.01.2015
r.
3.6.
Gospodarka odpadami
Stan aktualny w zakresie gospodarki odpadami został przedstawiony w opracowaniu Plan
gospodarki odpadami dla gminy Skierniewice.
3.7.
3.7.1.
Ochrona powietrza atmosferycznego
Stan czystości powietrza
Powietrze atmosferyczne jest dobrem powszechnym, niezbędnym do życia, a jego jakość ma
wpływ na zdrowie ludzi.
Działalność człowieka jest związana z wprowadzaniem do powietrza różnych substancji,
które mają wpływ na zmianę jego składu. W związku z tym, za zanieczyszczenie powietrza
będziemy uważali bądź jego składniki naturalne, jeśli ich udziały w powietrzu będą wyższe
od zawartości określonej składem wzorcowym, bądź inne składniki obce nie występujące w
składzie naturalnym nawet w dowolnie małych ilościach.
Oceny jakości powietrza dokonuje się oddzielnie uwzględniając kryteria ustanowione ze
względu na ochronę zdrowia ludzi oraz kryteria ustanowione ze względu na ochronę roślin.
Ocena obejmuje wszystkie substancje ujęte w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6
czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu,
alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu, oraz marginesów tolerancji dla
dopuszczalnych poziomów niektórych substancji (Dz. U. nr 87, poz.796).
W zależności od faktu ustanowienia w ww. rozporządzeniu marginesów tolerancji dla
wartości dopuszczalnych poziomów substancji, lub też ich braku wyróżniono dwa rodzaje
klasyfikacji stref, jeżeli ocenianej substancji przyznano margines tolerancji (MT), to
możliwe klasy jakości powietrza to:
A (najłagodniejsza klasa, poziom < D),
Grudzień 2004,
25
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-
B (poziom stężenia > D),
B/C (na niektórych obszarach poziom stężenia > D + MT, podstawy oceny uznane
za niewystarczające dla nadania klasy C),
C (najgorsza, poziom stężenia > D + MT).
Powyższym klasom przyporządkowano różne działania:
Tabela nr 13.
Klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomów stężeń
zanieczyszczenia, uzyskanych w pierwszej rocznej ocenie jakości
powietrza, dla przypadków gdy jest określony margines tolerancji
Klasa
Poziom stężeń
Wymagane działania
strefy
nieprzekraczający
wartości
dopuszczalnej *
powyżej wartości dopuszczalnej*
lecz nie przekraczający wartości
dopuszczalnej powiększonej o
margines tolerancji*
powyżej wartości dopuszczalnej
powiększonej o margines
tolerancji*
możliwość przekroczenia wartości
dopuszczalnej powiększonej o
margines tolerancji* na niektórych
obszarach; ocena dla tych
obszarów oparta na podstawach
uznanych za niewystarczające do
zaliczenia strefy do klasy C (do
opracowania POP)
A
brak
B
-określenie obszarów przekroczeń wartości
dopuszczalnych
C
- określenie obszarów przekroczeń wartości
dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji
- opracowanie programu ochrony powietrza (POP)
dopuszczalnych oraz potencjalnych obszarów
przekroczeń wartości dopuszczalnych powiększonych o
margines tolerancji (uzyskanych w oparciu o dostępne
„niewystarczająco pewne”, lecz wstępnie zaakceptowane,
dane
i metody)
- przeprowadzenie dodatkowych badań w celu
potwierdzenia potrzeby (lub braku potrzeby) działań na
rzecz poprawy jakości powietrza (opracowania POP)
B/C
* z uwzględnieniem dozwolonej częstości przekroczeń określonych w RMS w sprawie dopuszczalnych poziomów
jeżeli ocenianej substancji nie przyznano marginesu tolerancji (MT), to możliwe klasy
jakości powietrza to:
A (najłagodniejsza klasa, poziom < D),
A/C (na niektórych obszarach poziom stężenia > D, podstawy oceny uznane za
niewystarczające dla nadania klasy C),
C (najgorsza, poziom stężenia > D).
Powyższym klasom przyporządkowano różne działania:
Tabela nr 14.
Klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomów stężeń
zanieczyszczenia, uzyskanych w pierwszej rocznej ocenie jakości
powietrza, dla przypadków gdy margines tolerancji nie jest określony
Klasa
Poziom stężeń
Wymagane działania
strefy
nieprzekraczający
wartości
dopuszczalnej *
powyżej wartości dopuszczalnej*
A
brak
C
możliwość przekroczenia wartości
dopuszczalnej* na niektórych
A/C
dopuszczalnych
- działanie na rzecz poprawy jakości powietrza,
opracowanie programu ochrony powietrza (POP)
dopuszczalnych oraz (uzyskanych w oparciu o
Grudzień 2004,
26
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
„niewystarczająco pewne”, lecz wstępnie
zaakceptowane, dane i metody)
- przeprowadzenie dodatkowych badań w celu
potwierdzenia potrzeby (lub braku potrzeby) działań
na rzecz poprawy jakości powietrza (opracowania
POP)
obszarach: ocena dla tych
obszarów oparta na podstawach
uznanych za niewystarczające do
zaliczenia strefy do klasy C (do
opracowania POP)
* z uwzględnieniem dozwolonej częstości przekroczeń określonych w RMS w sprawie dopuszczalnych poziomów
Wyniki klasyfikacji stref dla powiatu skierniewickiego dla poszczególnych zanieczyszczeń
powietrza (SO2, NO2, PM10 , CO, Pb, O3, benzen) pod kątem ochrony zdrowia oraz (SO2,
NOx, O3) pod kątem ochrony roślin zostały przedstawione w tabelach nr 15 i nr 16.
Tabela nr 15. Wynikowe klasy stref dla poszczególnych zanieczyszczeń oraz klasa ogólna
strefy, uzyskane w ocenie rocznej (OR), dokonanej z uwzględnieniem
kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia.
Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych
Klasa
Nazwa
zanieczyszczeń dla obszaru całej strefy
ogólna
powiatu
strefy
SO2
NO2 PM10
Pb
C6H6
CO
O3
skierniewicki
A
A
A
A
A
A
A
A
Tabela nr 16. Wynikowe klasy stref dla poszczególnych zanieczyszczeń oraz klasa ogólna
strefy, uzyskane w ocenie rocznej (OR) dokonanej z uwzględnieniem
kryteriów ustanowionych w celu ochrony roślin.
Symbol klasy wynikowej dla
Nazwa
poszczególnych zanieczyszczeń dla
Klasa ogólna strefy
powiatu
obszaru całej strefy
SO2
NOx
O3
skierniewicki
A
A
A
A
Na terenie gminy Skierniewice źródłami zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery są przede
wszystkim tzw. źródła „niskiej emisji”, kotłownie zakładowe, a także ruch samochodowy.
Do źródeł niskiej emisji należą indywidualne posesje, w których występuje opalanie
węglowe, a także mniejsze zakłady produkcyjne, usługowe i handlowe. Ze względu na dużą
ilość punktów emisji nie jest możliwe monitorowanie każdego z nich, a tym samym
określenie ilości dostających się z nich do atmosfery zanieczyszczeń.
Wg ustaleń kontrolnych Inspektoratu Ochrony Środowiska wielkości emisji zanieczyszczeń
(bez palenisk domowych i transportu samochodowego) z terenu gminy w roku 2003
wynosiła:
Tabela nr 17 .
Wielkość emisji zanieczyszczeń do powietrza w 2003 r.
Wielkość emisji zanieczyszczeń do powietrza [Mg]
Jednostka organizacyjna
pył
SO2
NO2
CO
CO2
gm.Bolimów
8,385
2,470
0,875
8,589
585,234
gm.Głuchów
gm.Godzianów
gm.Kowiesy
Grudzień 2004,
16,021
1,8676
0,908
10,636
1,400
0,680
1,310
0,729
0,345
22,771
2,970
2,069
2064,698
404,953
225,309
27
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
gm.Lipce Reymontowskie
gm.Maków
gm.Nowy Kawęczyn
gm.Słupia
gm.Skierniewice
Powiat skierniewicki ogółem:
0,259
1,950
0,452
0,996
0,258
31,0966
0,539
1,757
0,514
0,995
0,674
19,665
0,761
1,120
0,586
0,466
0,718
6,91
0,095
5,001
0,428
2,435
0,167
44,525
289,362
583,246
220,835
241,968
237,014
4852,619
Decyzję Starosty Skierniewickiego na wprowadzanie zanieczyszczeń do powietrza posiada
Zakład Produkcji Polimerobetonu „MPIS” SA w Dębowej Górze, który posiada 4 emitory
(11,5 m., 3 o wys. 6 m.).
Łącznie emisja roczna z procesów technologicznych i operacji technicznych w kilogramach
na rok może wynieść:
- pył zawieszony ogółem – 3,975
- styren – 20,335
Decyzja ważna jest do końca 2004 r. (Załącznik nr 4a).
Wszystkie budynki szkolne posiadają kotłownie olejowe (Załącznik nr 4b). Budynek Urzędu
Gminy został podłączony do miejskiej sieci ciepłowniczej. Właśnie emitory znajdujące się na
terenie miasta Skierniewice mają wpływ na stan zanieczyszczenia powietrza w gminie. Są to
przede wszystkim urządzenia należące do PEC Skierniewice i OSM Skierniewice.
Jednak na terenie gminy nie obserwuje się przekroczeń dopuszczalnych stężeń badanych
związków. Poziom stężeń SO2 i pyłu zawieszonego wzrasta w okresie grzewczym i jest
zauważalny szczególnie w rejonach, gdzie przeważają paleniska indywidualne.
W celu ograniczenia emisji zanieczyszczeń gmina podejmuje różnego rodzaju działania. Do
zastosowanych metod można zaliczyć: budowę i eksploatację urządzeń ochrony powietrza,
stosowanie paliw o większej wartości opałowej i niższej zawartości siarki i popiołu,
modernizacje kotłowni polegające na zastąpieniu źródeł opalanych węglem na źródła opalane
olejem czy gazem płynnym, termomodernizacje budynków.
W ostatnich latach docieplono budynek szkoły w Mokrej Lewej, Sierakowicach Prawych i
Miedniewicach oraz zmodernizowano wszystkie kotłownie szkolne. W 2000 r. zarząd
powiatu wykonał termomodernizację budynku Domu Dziecka w Strobowie oraz
zmodernizował kotłownię z węglowej na olejową.
Źródłem zanieczyszczeń do powietrza jest także ruch samochodowy. Stężenie dwutlenku
azotu utrzymuje się na stałym poziomie przez cały rok.
Na obszarze gminy nie występują sieci i urządzenia gazu przewodowego. Nie ma też
instalacji wykorzystujących alternatywne źródła energii.
3.8.
Źródła hałasu i ich wpływ na środowisko
Klimat akustyczny środowiska kształtują następujące podstawowe typy źródeł hałasu:
• komunikacyjne (drogowe, kolejowe, lotnicze),
• przemysłowe,
Wokół tych zagadnień koncentrują się badania dotyczące stanu środowiska. Najtrudniejszy
problem, ze względu na obszar i liczbę osób objętych oddziaływaniem oraz praktyczne
możliwości ograniczania, stanowią aktualne hałasy komunikacyjne, w szczególności
drogowe.
Wprowadzono obowiązek dokonywania oceny stanu akustycznego środowiska dla:
Grudzień 2004,
28
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
• aglomeracji o liczbie mieszkańców powyżej 100 tys.
• terenów poza aglomeracjami, położonych w zasięgu oddziaływania akustycznego dróg,
linii kolejowych lub lotnisk
• innych terenów wskazanych w powiatowym programie ochrony środowiska.
Zagadnienia dotyczące hałasów przemysłowych są dobrze rozpoznane, istniejące konflikty
mają zwykle charakter lokalny, a obowiązujące regulacje prawne oraz dostępne technologie i
metody zmniejszania hałasu, umożliwiają skuteczną eliminację istniejących zagrożeń. Na
podstawie kontroli WIOŚ nie stwierdzono występowania przekroczeń poziomu hałasu
emitowanego z obiektów przemysłowych.
W związku z gwałtownym rozwojem motoryzacji i zwiększeniem natężenia ruchu problemem
stał się natomiast hałas komunikacyjny.
Układ drogowy gminy Skierniewice tworzą:
- droga krajowa nr 70 o długości 9,67 km (Łowicz-Skierniewice)
- drogi wojewódzkie o długości 7,3 km: nr 707 (Skierniewice-Rawa
Mazowiecka), nr 705 (Sochaczew-Skierniewice-Jeżów)
- drogi powiatowe o długości 23,5 km
- drogi gminne o długości 108,455 km, z tego 59,640 km o nawierzchni
mineralno-bitumicznej, 24,725 km o nawierzchni ulepszonej, 24,090 km o
nawierzchni gruntowej.
Gmina Skierniewice jest właścicielem 1,7% wszystkich dróg gminnych, pozostałe 98,3% to
własność Skarbu Państwa we władaniu gminy Skierniewice.
Natężenie ruchu kołowego wzrasta z każdym rokiem, jak i ilość samochodów ciężarowych
poruszających się po nich. Drogi nie wytrzymują natężenia i są systematycznie niszczone
przez koła ciężkich pojazdów. Przykładem może być droga Sierakowice Lewe-Mokra o
długości 4,8 km albo Skierniewice-Topola-Miedniewice-droga powiatowa-Kamion.
Oprócz uciążliwości hałasowej, pochodzącej od dróg elementem uciążliwym mogą być
również wibracje, zapylenie i spaliny.
W zakresie komunikacji kolejowej obszar gminy jest obsługiwany przez linię kolejową
elektryczną relacji Warszawa-Skierniewice i Skierniewice-Łowicz. Znaczne natężenie ruchu
wynika z faktu krzyżowania się tutaj ważnych szlaków komunikacyjnych w skali kraju i
międzynarodowych. Ogólna liczba pociągów przejeżdżających i odprawianych na stacji PKP
Skierniewice wynosi około 350 na dobę. Tak duży ruch może być przyczyną hałasu i wibracji
uciążliwych dla mieszkańców budynków położonych w bezpośrednim sąsiedztwie linii
kolejowej.
3.9.
Źródła i wpływ pól elektromagnetycznych na środowisko
Głównymi źródłami sztucznych pól elektromagnetycznych są:
• linie elektroenergetyczne,
• obiekty radiokomunikacyjne, w tym: stacje nadawcze radiowe i telewizyjne, stacje
bazowe telefonii komórkowych,
• stacje radiolokacyjne.
W otoczeniu linii elektroenergetycznych występują pola elektryczne i magnetyczne. Z punktu
widzenia ochrony środowiska znaczenie mają linie i stacje elektroenergetyczne o napięciach
znamionowych równych co najmniej 110 kV, bądź wyższych.
W krajowych przepisach na obszarach zabudowy mieszkaniowej dopuszcza się występowanie
pól elektrycznych pochodzących od linii elektroenergetycznych o natężeniach mniejszych od
Grudzień 2004,
29
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 kV/m. Natężenia pól elektrycznych szybko maleją wraz z oddalaniem od linii do 1 kV/m w
odległości od 10 do 30 metrów, licząc od rzutu skrajnego przewodu na powierzchnię terenu.
Pola magnetyczne o natężeniach wyższych od dopuszczalnych, w miejscach dostępnych dla
ludności, w praktyce nie występują.
Podstawą zaopatrzenia w energię elektryczną jest sieć wysokiego i średniego napięcia.
Odbiorcy energii zasilani są w energię elektryczną liniami napowietrznymi średniego napięcia
15 kV z głównych punktów zasilających (GPZ), znajdujących się w Skierniewicach przy ul.
Sobieskiego i Fabrycznej. Oba GPZ zasilane są z linii 110kV relacji Koluszki-SkierniewiceSochaczew., przebiegającej przez teren gminy.
Wokół tej linii występuje uciążliwe oddziaływanie pól elektromagnetycznych. Należy
przyjąć, że w przybliżeniu zasięg negatywnego wpływu wynosi 14,5 m. licząc od
zewnętrznych przewodów. Przebieg linii 110 kV na terenie gminy nie koliduje z istniejącą
zabudową.
Obiektami radiokomunikacyjnymi, o oddziaływaniu istotnym z punktu widzenia ochrony
środowiska są także stacje bazowe telefonii komórkowych. Stacje te są obecnie najbardziej
rozpowszechnionym rodzajem obiektów radiokomunikacyjnych. W Polsce istnieją sieci
telefonii komórkowych wykorzystujących częstotliwości od 450 do 1800 MHz.
Na terenie gminy jest zlokalizowana stacja bazowa telefonii komórkowej w Julkowie.
3.10. Zasoby przyrodnicze, krajobrazowe i kulturowe obszaru
3.10.1 Zasoby przyrodnicze i krajobrazowe
Gmina Skierniewice posiada opracowaną ekofizjografię gminy, wykonaną w 2002 r. przez
Pracownię Usług i Ekspertyz Sozologicznych Biosfera z Łowicza. W opracowaniu tym
zinwentaryzowano wszystkie formy ochrony środowiska przyrodniczego, które zostały
wprowadzone na podstawie przepisów ogólnych z zakresu ochrony środowiska, jak również
miejscowych aktów prawnych. Są to:
- parki krajobrazowe i ich otuliny
- rezerwaty przyrody
- pomniki przyrody
- użytki ekologiczne
- parki dworskie, przedstawione w Załączniku nr 5a.
Poza tym, na terenie gminy ochronie podlegają:
- obszary występowania łęgu jesionowo-olszowego oraz olsu porzeczkowego w
dolinie Łupii i Pisi
- poszczególne gatunki roślin
- poszczególne gatunki zwierząt
- walory krajobrazowe
- tereny zieleni na obszarze miast i wsi.
Zasoby leśne gminy wynosiły na koniec 2003 r. 3122 ha lasów państwowych i 658 ha lasów
prywatnych. Od 2000 r. zalesiono 65 ha gruntów.
Bolimowski Park Krajobrazowy
Największy obszar zajmuje Bolimowski Park Krajobrazowy położony w północnowschodniej części gminy, uznany w drodze Rozporządzenia Wojewody Skierniewickiego w
roku 1995 o powierzchni 23130 ha. Jego powierzchnia w granicach gminy wynosi 5624,78
ha, w tym:
- powierzchnia położona w całości w BPK – 4021,94 ha
- powierzchnia położona w otulinie zewnętrznej BPK – 1602,84 ha.
Grudzień 2004,
30
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Lasy BPK, będące pozostałością dawnych puszczy: Bolimowskiej, Jaktorowskiej i Wiskickiej
są jedynym dużym i dość zwartym kompleksem leśnym. Tworzą je drzewostany głównie
sosnowe na siedliskach borowych, urozmaicone domieszkami, porostami i podszytami. Na
niewielkich powierzchniach zachowały się fragmenty starych, ponad 150 letnich dębów.
Oprócz borów mieszanych, roślinność leśną stanowią również porastające doliny cieków
wodnych oraz bezodpływowe obniżenia terenu lasy łęgowe i olsy. Lasy te odznaczają się
nieznaczną wartością gospodarczą i praktycznie niewielką przydatnością turystyczną.
Natomiast wyróżniają się wyjątkowym zróżnicowaniem gatunków roślin, stanowiąc przy tym
ostoję dla wielu rzadkich w skali regionu a nawet kraju gatunków zwierząt.
Szczególnego charakteru nadaje Parkowi przecinająca go dolina rzeki Rawki, będąca jego
osią i korytarzem migracji zwierząt. Szczególnego uroku dodają mu także oczka wodne,
bagniste, czasem dosyć rozległe zagłębienia, drobne cieki płynące nieraz w zaskakująco
głębokich jarach oraz rozległe śródleśne łąki. O różnorodności przyrodniczej Parku świadczy
między innymi:
- 87 gatunków rzadkich i ginących roślin
- 47 gatunków roślin chronionych
- 163 gatunki zwierząt chronionych (bocian czarny, bóbr, zimorodek0
- 16 gatunków zwierząt łownych
- pomniki przyrody
- rezerwaty przyrody.
Od kwietnia 1994 r., przy Zarządzie Bolimowskiego Parku Krajobrazowego, działa ośrodek
edukacji ekologicznej w Budach Grabskich.
Na obszarze Bolimowskiego Parku Krajobrazowego wprowadzone zostały zakazy, m.in.:
- zanieczyszczania wód, gleby i powietrza
- uprawiania sportów motorowych
- utwardzania dróg żużlem i popiołem przemysłowym
- likwidacji oczek wodnych i innych powierzchni biologicznie aktywnych
- budowy ogrodzeń pełnych
- wydobywania skał, minerałów i torfu bez zgody
- wycinania zadrzewień i zakrzewień przydrożnych, wzdłuż cieków i
zbiorników wodnych
- regulacji rzek i cieków mogących niekorzystnie wpływać na stosunki wodne
- przeznaczania terenów w miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego pod realizację: zabudowy różnego typu, składowisk odpadów,
ciągów technicznej infrastruktury liniowej.
Park posiada wyznaczony 200 m. pas otuliny, równoległy do granic zewnętrznych i
wewnętrznych Parku.
Na terenie gminy Skierniewice znajduje się także 100 m. szerokości pas gruntów, stanowiący
otulinę Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego „Zwierzyniec Królewski”, który znajduje się
na terenie gminy Maków. Na terenach otulin Parków zabrania się:
- wysypywania, zakopywania i wylewania odpadów lub innych nieczystości
- wydobywania surowców mineralnych na skalę przemysłową
- wprowadzania działalności przemysłowej.
Bolimowsko-Radziejowicki Obszar Chronionego Krajobrazu z otuliną środkowej Rawki
Został powołany Rozporządzeniem nr 36 Wojewody Skierniewickiego z dnia 28 lipca 1997 r.
Jego granica na terenie gminy pokrywa się z granicą Bolimowskiego Parku Krajobrazowego.
Grudzień 2004,
31
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Rezerwat wodny Rawka
Ustanowiony został Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego w dniu
24.11.1983 r. Obejmuje rzekę Rawkę od jej źródeł do ujścia, o długości 97 km wraz z
rozgałęzieniami, dolnymi odcinkami prawobrzeżnych dopływów oraz przybrzeżnymi pasami
terenu o szerokości 10 m. W granicach gminy Skierniewice jego powierzchnia wynosi 49,87
ha. Celem ochrony jest zachowanie w naturalnym stanie typowej rzeki nizinnej średniej
wielkości wraz z krajobrazem tej doliny oraz środowiska życia wielu rzadkich i chronionych
zwierząt i roślin (np. bobrów i wydr).
Rezerwat leśny „Kopanicha”
Wprowadzony został Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia
11.07.1980 r. o powierzchni 42,53 ha. Ochroną objęte są typowe zespoły leśne olsu, łęgu
olszowego, boru bagiennego i grądu, z wielogatunkowym runem i drzewostanem
pochodzenia naturalnego.
Rezerwat leśny „Ruda-Chlebacz”
Uznany w drodze Zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 11.08.1980
r. o powierzchni 12,58 ha. Ochroną objęto obszary występowania łęgu olszowego i
stanowiska widłaka wrońca.
Wszystkie rezerwaty
Krajobrazowego.
przyrody
występują
w
granicach
Bolimowskiego
Parku
Pomniki przyrody ożywionej
Na terenie gminy znajduje się wiele drzew objętych ochroną konserwatorską w formie
pomników przyrody (głównie dęby). Oprócz drzew pomnikowych, na terenie gminy znajduje
się także zabytkowa aleja Julków-Dębowa Góra-Ludwików o długości 1900 m., w obrębie
której chronionych jest 261 drzew (lipy, robinie akacjowe, graby, klony)
Użytki ekologiczne
Użytkami ekologicznymi są zasługujące na ochronę pozostałości ekosysytemów, mających
znaczenie dla zachowania unikatowych zasobów genowych i typów środowisk takich jak:
naturalne zbiorniki wodne, oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna i torfowiska, wydmy,
starorzecza, wychodnie skalne. Obecnie jest ich na terenie gminy 19, z czego:
- 6 w miejscowości Mokra Prawa, w tym użytek ekologiczny „Strożyska” na
terenie Bolimowskiego Parku Krajobrazowego
- 5 we wsi Pamiętna
- 5 we wsi Samice
- 2 we wsi Strobów
- 1 we wsi Ruda.
Wszystkie użytki należą do Lasów Państwowych, Nadleśnictwa Skierniewice oraz
Radziwiłłów.
Zabytkowe parki dworskie
Na terenie gminy znajduje się 5 parków dworskich wpisanych do rejestru zabytków:
- Brzozów, o powierzchni 4,5 ha
- Dębowa Góra o powierzchni 2,33 ha
- Poddębie-Balcerów o powierzchni 2,5 ha
- Strobów o powierzchni 4,2 ha
Grudzień 2004,
32
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
- Żelazna o powierzchni 1,4 ha.
Powyższe parki stanowią w większości ostoję dla różnych gatunków zwierząt i ptaków,
zwłaszcza w silnie przekształconym krajobrazie rolniczym.
W ramach tworzenia Europejskiej Sieci Ekologicznej ECONET, realizowany jest program
krajowej sieci ekologicznej ECONET-Polska, którego założeniem jest stworzenie spójnego
systemu obszarów wyróżniających się walorami przyrodniczymi o najwyższej randze
krajowej i międzynarodowej. Obszar Bolimowskiego Parku Krajobrazowego został w tym
systemie uznany za obszar węzłowy o znaczeniu krajowym [11K]. Równocześnie z
programem ECONET realizowany jest w Polsce program CORINE (Koordynacji Informacji
o Środowisku). W programie tym dąży się do wytypowania ostoi przyrodniczych o znaczeniu
europejskim, inwentaryzacji i charakterystyki zasobów przyrodniczych Polski oraz
zainicjowania prac nad krajowym systemem informacyjnym ochrony zasobów
przyrodniczych. W bazie tej znalazły się, wymienione jako ostoje przyrodnicze o znaczeniu
europejskim: Dolina Rawki [239] oraz fragment Puszczy Bolimowskiej [243].
3.10.2. Zasoby kulturowe
Nadzorowi wojewódzkiego konserwatora zabytków podlegają działania prowadzone wobec
obiektów wpisanych do rejestru zabytków. Są to wymienione w poprzednim rozdziale
założenia parkowo-dworskie oraz kościoły, dzwonnice, cmentarze, a także obiekty
budownictwa wiejskiego przedstawione w Załączniku nr 5b.
Na terenie gminy zarejestrowano także liczne stanowiska archeologiczne, które także
pozostają pod opieką i ochroną konserwatorską.
W Załączniku nr 5c zamieszczono ustalenia ogólne w zakresie zasad i warunków
zagospodarowania przestrzennego wynikających z potrzeb ochrony środowiska
przyrodniczego i kulturowego (projekt Miejscowego Planu Zagospodarowania
Przestrzennego. Ustalenia ogólne., WPPHU „MUR” Z.Murawski).
3.11.
Uwarunkowania sozologiczne w gminie Skierniewice
Uwarunkowania sozologiczne wynikają z istniejących lokalizacji inwestycji i obiektów
mogących pogorszyć stan środowiska. Są to obiekty i inwestycje, których funkcjonowanie
może wpływać na sposób zagospodarowania terenów sąsiednich.
Na obraz środowiska przyrodniczego omawianej gminy niewątpliwy wpływ ma sąsiedztwo
miasta Skierniewice i zlokalizowanych na jego terenie zakładów. Część z tych zakładów
znajduje się także na terenie gminy.
Należą do nich:
• Zakład Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. i OSM Skierniewice (na terenie miasta) – wpływ
na powietrze atmosferyczne
• Miejska Oczyszczalnia Ścieków (Mokra Prawa)
• Składowisko odpadów komunalnych (Julków)
• Rolniczy Zakład Doświadczalny w Żelaznej
• Zakłady eksploatujące złoża kruszyw naturalnych
• drogi kategorii krajowej i wojewódzkiej
• linia kolejowa Warszawa-Skierniewice, Skierniewice-Łowicz
Grudzień 2004,
33
•
•
•
•
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
rurociąg do przesyłu gazu ziemnego wysokiego ciśnienia
linia elektroenergetyczna 110 kV
radiolinia
stacje paliw.
Grudzień 2004,
34
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
4.
ANALIZA SWOT
4.1. Mocne i słabe strony gminy
Klasycznym narzędziem, stosowanym od wielu lat w analizie strategicznej, jest zestawienie
silnych stron (atutów) i słabych stron (braków, problemów) analizowanego podmiotu (w tym
przypadku gminy) oraz określenie jego szans i zagrożeń rozwojowych. Przyjęta metoda
pozwala na zebranie i uszeregowanie informacji o potencjale rozwojowym gminy oraz o
dostrzeganych barierach. Zwraca jednocześnie uwagę na pojawiające się zewnętrzne szanse i
zagrożenia. W opracowaniu nacisk położono na elementy związane z ochroną środowiska.
Tabela nr 19 . Mocne i słabe strony gminy Skierniewice
Mocne strony
Braki, problemy
Centralne położenie w gminie ośrodka
miejskiego, obsługującego jej mieszkańców w
zakresie funkcji ponadgminnych
Dogodne położenie i łączność z
aglomeracjami łódzką i warszawską
Zbyt mały udział ludności pracującej poza
rolnictwem
Duża liczba ludności w skali powiatu
Wysokie bezrobocie
Wysoki stopień zwodociągowania gminy
Niski procent skanalizowania gminy
(opracowania na etapie koncepcji)
Dobrze rozwinięta sieć elektroenergetyczna
średniego i niskiego napięcia oraz sieć
telekomunikacyjna docierająca do wszystkich
terenów zabudowanych
Brak gazyfikacji gminy
Dobrze rozwinięta sieć dróg
Niewystarczające parametry dróg:
wojewódzkich, powiatowych i gminnych
Wystarczające zasoby wód podziemnych,
zabezpieczające potrzeby gminy
Dobra jakość wód podziemnych i
ustanowione strefy ochrony ujęć tych wód
Zaawansowany proces starzenia
społeczeństwa gminy
Wysoki stopień zakwaszenia gleb, braki w
zawartości magnezu, fosforu i potasu w
glebach
Zbyt mała powierzchnia terenów
zalesionych i zakrzewionych zwłaszcza na
południu gminy
Dobra jakość powietrza
Zbyt mało naturalnych i sztucznych
zbiorników wodnych
Ogólnie dobra jakość środowiska naturalnego
i wysokie walory przyrodniczo-krajoznawcze
Położenie na obrzeżach nowego
województwa łódzkiego
Sprzyjające warunki klimatyczne i korzystne
ukształtowanie terenu dla rozwoju rolnictwa
Brak rozwiązań promujących
wykorzystanie odnawialnych źródeł energii
Grudzień 2004,
35
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Działalność Spółki Wodnej na terenie gminy,
dbającej o stan melioracji wodnych
Niski poziom świadomości ekologicznej
społeczeństwa
Ustanowienie Bolimowskiego Parku
Krajobrazowego i innych form ochrony
zasobów przyrody
Opracowane studium uwarunkowań i
kierunków rozwoju zagospodarowania
przestrzennego gminy
Wykonanie inwentaryzacji przyrodniczej
gminy w ramach opracowania
ekofizjograficznego
Słaby rozwój zaplecza turystycznego i
wykorzystania walorów przyrodniczych
gminy
Opracowanie Planu rozwoju lokalnego na lata
2004-2013
Podsumowując, do najistotniejszych braków na terenie gminy Skierniewice zaliczyć trzeba:
• braki w lokalnej infrastrukturze technicznej, w szczególności w zakresie sieci i urządzeń
kanalizacyjnych,
• braki w sieci wodociągowej.
Działania, zmierzające do pełnego wyposażenia gminy w tę infrastrukturę techniczną są
jednymi z najpilniejszych i z pewnością najbardziej kosztochłonnych elementów
strategicznego planu rozwoju gminy.
4.2. Szanse i zagrożenia dla gminy
Szanse dla rozwoju gminy wynikać mogą z:
• nowoczesnych przepisów ochrony przyrody i środowiska, w tym przepisów związanych z
koniecznością wykonywania ocen oddziaływania inwestycji na środowisko i monitoringu
stanu środowiska,
• wprowadzenia nowych zasad finansowania inwestycji i działań proekologicznych
(preferencyjne kredyty, ulgi podatkowe, dotacje z budżetu państwa),
• możliwości uzyskiwania dotacji i pożyczek z funduszy krajowych i zagranicznych na
inwestycje zmniejszające uciążliwość gospodarki dla środowiska oraz na rozwój
infrastruktury,
• prawnego nakazu opracowywania programów ochrony środowiska przez jednostki
administracji samorządowej,
• wzrostu uspołecznienia procesów podejmowania decyzji mających wpływ na stan
środowiska,
• doskonalenia krajowego systemu formalnej edukacji środowiskowej,
• wdrożenia instrumentów prawno-ekonomicznych mobilizujących do realizacji inwestycji
pro środowiskowych wynikających ze strategii krajowych oraz przyjętych zobowiązań
międzynarodowych,
• możliwości wzmocnienia systemu ochrony przyrody poprzez utworzenie obszarów
chronionych
Grudzień 2004,
36
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
• możliwości wdrożenia programów rolno-środowiskowych UE
• istnienia Stowarzyszenia Powiatów i Gmin Dorzecza Bzury – organizacji integrującej
•
•
•
•
•
samorządy i stymulującej podejmowanie ponad lokalnych działań o wysokiej
atrakcyjności przyrodniczej i turystycznej
możliwości uzyskania zewnętrznego (krajowego i/lub zagranicznego) wsparcia
finansowego programów ochrony różnorodności przyrodniczej oraz realizacji programu
zalesiania gruntów o niskiej przydatności rolniczej
wspierania inicjatyw podmiotów gospodarczych zmierzających do uzyskania
dofinansowania inwestycji eliminujących zagrożenia dla środowiska i wspierających
rozwój zrównoważony ze środków krajowych i zagranicznych,
wzrostu krajowego i zagranicznego popytu na "zdrową żywność", bezpiecznych dla
środowiska form sportu i rekreacji, turystyki i kontaktu z przyrodą,
rozwijania rolnictwa ekologicznego,
bliskości Skierniewic.
Z kolei zagrożenia dla gminy mogą wynikać z:
• braku skutecznych przepisów z zakresu budownictwa i zagospodarowania przestrzennego,
zabezpieczających krajobraz przed degradacją (np. wznoszeniem budynków o formie
niedostosowanej do krajobrazu),
• opóźnienia w przygotowywaniu nowych aktów prawnych i przepisów wykonawczych
dotyczących ochrony przyrody i środowiska.
• nasilenia transportu materiałów niebezpiecznych,
• intensyfikacji produkcji rolnej prowadzącej do wzrostu nawożenia, stosowania
pestycydów, homogenizacji użytków rolnych oraz zaniku lokalnych odmian roślin
uprawnych i ras zwierząt hodowlanych,
• braku kompleksowych rozwiązań w zakresie gospodarki ściekowej,
• wzrastającego wskaźnika bezrobocia,
• małego zainteresowania rolników organizacją grup producenckich,
• braku promocji gminy na rynku krajowym,
• utraty funkcji wojewódzkich przez Skierniewice.
Grudzień 2004,
37
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
5.
5.1.
CELE I KIERUNKI DZIAŁANIA W ZAKRESIE RACJONALNEGO
UŻYTKOWANIA ZASOBÓW NATURALNYCH I POPRAWY JAKOŚCI
SRODOWISKA W GMINIE
Cele i kierunki zawarte w Studium uwarunkowa ń i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy Skierniewice i Planie rozwoju
lokalnego na lata 2004-2013 gminy Skierniewice
Główny cel rozwoju gminy Skierniewice, zawarty w „Studium...” brzmi:
Osiągnięcie wszechstronnego rozwoju, zapewniającego poprawę warunków życia
mieszkańców przy zachowaniu równowagi między aktywnością gospodarczą a ochroną
środowiska przyrodniczego i kulturowego.
Cele strategiczne i operacyjne rozwoju gminy Skierniewice przyjęte w Planie rozwoju
lokalnego gminy na lata 2004-2013 to przede wszystkim:
• trwała poprawa jakości życia mieszkańców gminy Skierniewice poprzez:
-
ograniczanie bezrobocia
-
poprawę warunków nauczania
-
budowanie podstaw społeczeństwa informatycznego
-
zwiększenie dostępności do oferty kulturalnej i sportowo-rekreacyjnej
-
modernizację dróg
-
rozwój infrastruktury społecznej i zwiększenie poziomu bezpieczeństwa.
• poprawa jakości środowiska naturalnego w celu poprawy konkurencyjności
gospodarstw rolnych i agroturystycznych na rynku poprzez:
-
uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej i odpadami na terenie gminy
-
rozszerzenie zakresu edukacji ekologicznej, także rolników
-
rozbudowę infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej
-
integrację środowiska lokalnych przedsiębiorców.
• modernizacja sektora rolnego i dostosowanie go do zmieniających się warunków
zewnętrznych i konkurencji na wspólnym rynku europejskim poprzez:
-
podnoszenie świadomości rolników co do zmieniających się zasad i warunków
gospodarowania
-
unowocześniania rolnictwa na terenie gminy
-
wykorzystywanie pomocy finansowej UE.
Dążenie do stanu równowagi ekologicznej polegać będzie na:
− osiągnięciu przez wody otwarte normatywnych klas czystości,
− przeciwdziałaniu i zapobieganiu degradacji gleb,
Grudzień 2004,
38
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
− wzmocnieniu przyrodniczej roli szaty roślinnej,
− ochronie i stwarzaniu odpowiednich warunków dla bytowania fauny.
Metoda gospodarowania w gminie i programy podejmowanych działań na rzecz rozwoju
przestrzennego w jego warstwie przyrodniczej, krajobrazowej, kulturowej, ludzkiej
i technicznej muszą być zorientowane na ekorozwój.
Strategia ochrony środowiska w gminie Skierniewice została sformułowana w oparciu o
ocenę stanu istniejącego, tendencje mające istotne znaczenie dla przyszłości gminy i
najważniejsze kierunki rozwojowe. Została ona opracowana w odniesieniu do
poszczególnych elementów środowiska przyrodniczego, dla których zdefiniowano
długoterminowe cele, opisano strategię ich osiągnięcia i wyznaczono kierunki działań.
Jako główne cele programu przyjęto:
• Ochronę zasobów wodnych – zapewnienie odpowiedniej jakości użytkowej wód,
racjonalizacja zużycia wody, zwiększenie zasobów wód w zlewni
• Ochronę powierzchni ziemi i gospodarkę odpadami – ochrona gleb przed degradacją,
minimalizowanie ilości wytwarzanych odpadów, wdrożenie nowoczesnego systemu
odzyskiwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów
• Ochronę powietrza atmosferycznego, przeciwdziałanie hałasowi i wpływowi pól
elektromagnetycznych – zminimalizowanie uciążliwego hałasu, redukcja emisji gazów
cieplarnianych, promowanie i wdrażanie wykorzystywania odnawialnych źródeł energii,
ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym
• Ochronę przyrody i krajobrazu- utrzymanie i racjonalne wykorzystanie istniejących
walorów przyrodniczych w gminie oraz systematyczne zwiększanie jej lesistości
• Edukację ekologiczną - podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców oraz
zapewnienie szybkiego przepływu informacji z tej dziedziny wśród wszystkich grup
społecznych
5.2. Ochrona zasobów wodnych i racjonalizacja użytkowania wody
5.2.1. Podstawy prawne
Polityka Ekologiczna Państwa oraz Program Ochrony Środowiska Województwa Łódzkiego
stawiają następujące cele średniookresowe do roku 2010:
• zwiększenie skuteczności ochrony zasobów wód podziemnych, zwłaszcza głównych
zbiorników tych wód, przed ich ilościową i jakościową degradacją na skutek nadmiernej
eksploatacji oraz przenikania do warstw wodonośnych zanieczyszczeń z powierzchni
ziemi;
• ograniczenie emisji zanieczyszczeń ze źródeł punktowych: miejskich, przemysłowych i
wiejskich;
• zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń pochodzących ze źródeł przestrzennych,
trafiających do wód wraz ze spływami powierzchniowymi (z terenów rolnych oraz z
terenów zurbanizowanych nieskanalizowanych);
• kontynuacja podjętych działań w zakresie racjonalizacji zużycia wody poprzez wdrażanie
najlepszych dostępnych technik (BAT) w przemyśle i w gospodarstwach domowych;
• eliminowanie wykorzystania wód na cele przemysłowe;
Grudzień 2004,
39
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
• budowa zbiorników retencyjnych i działania mające na celu ochronę przed powodzią;
Podstawową regulację prawną dotyczącą ochrony wód i gospodarki wodnej stanowią ustawy:
• Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r.
• Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r.
• o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, o odpadach i o zmianie niektórych
ustaw z dnia 27 lipca 2001 r.
Ustawy regulują gospodarowanie wodami zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w
szczególności kształtowanie i ochronę zasobów wodnych, korzystanie z wód oraz zarządzanie
zasobami wodnymi.
Ustawa Prawo wodne zakłada gospodarowanie wodami z zachowaniem zasady racjonalnego i
całościowego traktowania zasobów wód powierzchniowych i podziemnych, z
uwzględnieniem ich ilości i jakości. Gospodarowanie wodami uwzględnia zasadę wspólnych
interesów i jest realizowane przez współpracę administracji publicznej, użytkowników wód i
przedstawicieli lokalnych społeczności tak, aby uzyskać maksymalne korzyści społeczne.
Ustawa ostatecznie wprowadza i reguluje zasady zlewniowego zarządzania gospodarką
wodną poprzez utworzenie regionalnych zarządów gospodarki wodnej.
Podstawowymi przepisami Unii Europejskiej w zakresie ochrony zasobów wodnych jest
Ramowa Dyrektywa Wodna oraz wynikające z niej:
• Dyrektywa nr 96/61/EC dotycząca zintegrowanej ochrony przed zanieczyszczeniem,
• Dyrektywa nr 91/271/EEC w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych,
• Dyrektywa nr 91/676/EEC w sprawie ochrony wód przed zanieczyszczeniami azotanami
ze źródeł rolniczych.
5.2.2. Cele ekologiczne i kierunki działań dla gminy Skierniewice
• Cel 1: Ochrona zasobów wodnych i racjonalizacja zużycia wód podziemnych
• Cel 2: Ograniczenie emisji zanieczyszczeń ze źródeł punktowych
• Cel 3: Zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń pochodzących ze źródeł przestrzennych,
• Cel 4: Poprawa bilansu hydrologicznego
Cel 1: Ochrona zasobów wodnych i racjonalizacja zużycia wód podziemnych
Kierunki działań:
• K1 - Rozbudowa sieci wodociągowej
• K2 - Poprawa zaopatrzenia w wodę i ograniczenie marnotrawstwa wody
Działania w zakresie racjonalizacji zużycia wód powinny obejmować wszystkie dziedziny
gospodarki korzystające z zasobów wód:
- przemysł,
- gospodarkę komunalną,
- rolnictwo.
W przypadku przemysłu stosowanie najlepszych dostępnych technik, a w przypadku
rolnictwa postępowanie zgodnie z dobrą praktyką rolniczą powinno doprowadzić do
Grudzień 2004,
40
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
zmniejszenia zapotrzebowania na wodę i do ograniczenia ładunków zanieczyszczeń
odprowadzanych do wód.
Zgodnie z II Polityką ekologiczną państwa, ujmowane wody podziemne powinny służyć
celom zaopatrzenia ludności w wodę do picia oraz ujęć zaopatrujących przemysł spożywczy i
farmaceutyczny.
Duże znaczenie gospodarcze oraz występujące powszechnie zagrożenie wód podziemnych
zmusza do prowadzenia stałej kontroli. Dobrze rozwinięty monitoring ma na celu
wspomaganie działań zmierzających do likwidacji lub ograniczenia ujemnego wpływu
czynników antropogenicznych oraz określenia trendów i dynamiki zmian jakości wód
podziemnych.
W gospodarce komunalnej powinny być podejmowane opisane poniżej działania.
- wyznaczenie strefy ochrony pośredniej w przypadku ujęć narażonych na
zanieczyszczenia antropogeniczne.
- polepszanie procesów uzdatniania wody – w celu zabezpieczenie odpowiedniej
jakości wody.
- budowa zbiorników retencyjnych wody czystej (wraz z II stopniem
pompowania), łączenie poszczególnych systemów w jedną sieć pierścieniową
oraz odwierty studni zapasowych (awaryjnych) – w celu zabezpieczenia
odpowiedniej ilości, ciągłości dostaw wody o odpowiednim ciśnieniu,
wyrównania przepływów w sieci i wydajności ujęcia, a także zapewnienia
ciągłości dostaw wody nawet w przypadku awarii.
- modernizacja sieci oraz opomiarowanie odbiorców – w celu zmniejszania strat
wody na sieci oraz ograniczenia zużycia wody.
- inwentaryzacja i likwidacja nieczynnych i nie nadających się do eksploatacji (z
uwagi na złą jakość wody) studni wierconych i kopanych – w celu ochrony
zasobów wodnych.
Dwa gminne systemy wodociągowe, obsługujące południową część gminy Skierniewice, są
oddzielne i niezależne od siebie. W celu zapewnienia ciągłości dostaw w razie awarii
wodociągu korzystne będzie spięcie sieci wodociągowych w jeden system (pierścieniowy). W
ten sposób w przypadku awarii na jakimś odcinku sieci dostawa wody do picia będzie
możliwa z drugiej strony.
Natomiast dla wyrównania poborów wody z ujęć oraz przepływów i ciśnień wody w sieci w
celu eliminowania efektów nierównomiernego rozbioru wody w ciągu doby, stacje
uzdatniania wody powinny być wyposażone w zbiorniki retencyjne wody czystej
wykorzystywane przy maksymalnym rozbiorze wody.
Północna część gminy zaopatrywana jest z ujęcia położonego na terenie miasta.
6 miejscowości gminnych nie jest jeszcze zwodociągowanych. Są to: Dąbrowice, Pamiętna,
Wólka Strobowska, Budy Grabskie, Ruda i Borowiny. Budowa wodociągów na ich terenie
będzie priorytetową inwestycją dla gminy w ciągu najbliższych lat.
Działania, jakie powinny być podejmowane przez następne lata w celu zaopatrzenia
mieszkańców w wodę to:
- rozbudowa sieci wodociągowej
- wymiana odcinków zbudowanych z azbestocementu
- eliminowanie strat wody na sieci poprzez prowadzenie jej bieżącej
konserwacji i modernizacji oraz opomiarowanie odbiorców
- polepszanie procesów uzdatniania.
Grudzień 2004,
41
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Cel 2: Ograniczenie emisji zanieczyszczeń ze źródeł punktowych (obszarów
zurbanizowanych)
Kierunki działań:
• K1 - Budowa zbiorczej sieci kanalizacyjnej na terenach zwartej zabudowy
• K2 - Rozwiązanie problemu gosp. ściekowej na obszarach zabudowy rozproszonej
Jednym z większych problemów w gminie Skierniewice (podobnie jak pozostałych gmin
należących do powiatu) jest dysproporcja pomiędzy stopniem zwodociągowania gminy, a
brakiem jej skanalizowania.
Potrzeba kompleksowych rozwiązań gospodarki ściekowej spowodowana jest głównie
dwoma czynnikami:
• koniecznością zagwarantowania odpowiednich warunków sanitarnych i utrzymania
czystości środowiska.
• podnoszeniem standardu życia ludności wiejskiej i wyposażaniem mieszkań w niezbędne
urządzenia sanitarne.
Przy ciągle wzrastającym zużyciu wody dostarczanej siecią wodociągów wiejskich, brak
właściwych urządzeń do unieszkodliwienia ścieków stanowi duże zagrożenie dla wód
podziemnych, zwłaszcza dla płytko zalegających i często niedostatecznie izolowanych od
powierzchni wód czwartorzędowych.
Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (art. 208, ust. 1) zobowiązuje gminy do
realizacji zadania własnego gmin w zakresie usuwania i oczyszczania ścieków (ustawa o
samorządzie gminnym – Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm., ustawa Prawo wodne art.
43, ust. 5). Natomiast zgodnie z ustawą z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w
wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. z 2001 r. Nr 72, poz. 747) zasadniczą rolą
gminy jest udzielanie zezwoleń na prowadzenie zbiorowego zaopatrzenia w wodę lub
zbiorowego odprowadzania ścieków, uchwalanie regulaminów dostarczania wody i
odprowadzania ścieków, uchwalanie wieloletnich planów modernizacji i rozwoju urządzeń
wod-kan, będących w posiadaniu przedsiębiorstwa, oraz zatwierdzanie taryf.
Gmina Skierniewice posiada opracowany program uporządkowania gospodarki ściekowej na
swoim terenie. Przyjęto w nim następujące założenia:
- utworzyć systemy kanalizacyjne dla miejscowości położonych blisko siebie i
jednocześnie blisko istniejącej sieci kanalizacyjnej miasta Skierniewice lub
oczyszczalni ścieków i wprowadzić zebrane w systemie grawitacyjnym ścieki
do istniejącego układu
- część miejscowości położonych satelitarnie wokół Skierniewic włączać
grawitacyjnie lub pompowo w końcówki sieci kanalizacyjnych miasta
- dla miejscowości położonych nad ciekami wodnymi (rzeki Łupia, Pisia), a
oddalonymi od siebie dość znacznie tak, że nieopłacalna byłaby kanalizacja
międzywiejska, proponuje się sieć kanalizacji lokalnej (dla wsi) i małą
oczyszczalnię ścieków,
- dla miejscowości oddalonych od cieków wodnych, proponuje się rozwiązania
indywidualne (np. przydomowe oczyszczalnie ścieków z drenażem
rozsączającym).
Grudzień 2004,
42
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Na sposoby rozwiązania sieci kanalizacji sanitarnej w poszczególnych jednostkach
osadniczych gminy Skierniewice wpływ ma położenie wobec miasta Skierniewice. Miasto
jest wyposażone w dużą oczyszczalnię ścieków oraz posiada dobrze rozbudowaną sieć
kanalizacji sanitarnej, w związku z czym istnieje możliwość podłączenia miejscowości
gminnych do istniejącego systemu.
Poza tym planuje się budowę 6 wiejskich oczyszczalni ścieków, z których ścieki oczyszczone
odprowadzane będą do rzeki Łupi i Pisi oraz ponad 400 sztuk oczyszczalni przydomowych.
Planowany zakres przedsięwzięcia przedstawiono w poniższej tabeli.
Tabela nr 20. Zestawienie ilości sieci kanalizacyjnych do realizacji w ramach „Programu...”
l.p.
miejscowości
długości [mb]
kanalizacja kanalizacja
grawitacyjna
tłoczna
przyłącza
ilość
pompo
wni
odbiornik
DO MIEJSKIEJ OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW
System północno-zachodni:
Mokra, Mokra Prawa, Mokra
Lewa, Sierakowice Prawe, Lewe,
Brorowiny
System wschodni: Ruda,
Miedniewice, Miedniewice
Topola, Samice
1.
2.
16 780
10 500
19 640
6
MOŚSkierniewice
8 700
3 500
8 440
2
MOŚSkierniewice
3.
Dębowa Góra, Ludwików
4 580
-
3 159
4.
Balcerów
1 100
650
950
1
MOŚSkierniewice
MOŚSkierniewice
WIEJSKIE OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW
5.
Strobów
2 190
-
1 528
1
6.
7.
8.
9.
10.
Stare Rowiska
Wola Wysoka
Żelazna
Rzeczków
Wólka Strobowska
1 250
720
550
350
200
36 420
14 650
592
1 196
1 807
364
572
38 248
1
1
1
1
1
15
Wiejska
OŚ/Łupia
WOŚ/Pisia
WOŚ/Łupia
WOŚ/Łupia
WOŚ/Łupia
WOŚ/Łupia
OCZYSZCZALNIE PRZYDOMOWE
11.
Brzozów, Budy Grabskie,
Dąbrowice, Nowe Rowiska,
Nowy Ludwików, Pamiętna,
Pruszków, Rzymiec, Zalesie
przydomo
we
oczyszczal
nie
ścieków,
425 sztuk
do gruntu
W sumie koszt całej inwestycji został oszacowany na ponad 31 mln zł. W celu poniesienia
optymalnych nakładów na inwestycję należałoby przedstawiony zakres wykonać w ciągu 7
lat, zaczynając od 2005 do 2011. Okres ten powinien być podzielony na 3 etapy, z
wykonalnością 30, 40 i 30%.
Grudzień 2004,
43
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Etap I – sieć wodociągowa dla 6 miejscowości gminy, część oczyszczalni przydomowych
oraz sieci kanalizacyjne wraz z oczyszczalniami dla takich jednostek osadniczych jak
Balcerów i Strobów, a także wschodni system sieci kanalizacyjnej.
Etap II – system północno-zachodni sieci kanalizacyjnej, 2-3 wiejskie oczyszczalnie ścieków
oraz pozostałe przydomowe.
Etap III – reszta wyszczególnionych inwestycji.
Z uwagi na bardzo dużą skalę finansową programu inwestycyjnego niezbędne byłoby
pozyskanie przez gminę środków pomocowych. Optymalnym rozwiązaniem byłoby
wystąpienie o takie fundusze wspólnie z miastem Skierniewice ponieważ istnieją wspólne dla
obu jednostek elementy techniczne związane z oczyszczaniem ścieków.
Działania, jakie powinny być podejmowane obecnie przez gminę to:
- opracowanie koncepcji programowo-przestrzennej gospodarki ściekowej dla
gminy Skierniewice dla uzyskania warunków zabudowy i zagospodarowania
terenu
- budowa przydomowych oczyszczalni ścieków
- wydanie przez Wójta gminy pozwoleń na prowadzenie usług asenizacyjnych
na jej terenie
- prowadzenie ewidencji zbiorników bezodpływowych i kontrola częstotliwości
ich opróżniania,
- prowadzenie ewidencji przydomowych oczyszczalni ścieków oraz kontrola
częstotliwości i sposobu pozbywania się komunalnych osadów ściekowych
Cel 3: Zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń pochodzących ze źródeł przestrzennych
Kierunki działań:
• K1 - Ograniczenie spływu zanieczyszczeń azotowych ze źródeł rolniczych
• K2 – Ograniczenie ładunku zanieczyszczeń pochodzących ze spływu wód deszczowych
Do zanieczyszczeń przestrzennych (obszarowych) należą zanieczyszczenia pochodzące z
produkcji rolnej: z nawożenia pól uprawnych, oprysków oraz z nieprawidłowej gospodarki
odchodami zwierzęcymi.
Związki azotowe, w różnych formach i w zależności od stężenia oraz warunków
środowiskowych, mogą stymulować rozwój glonów, obniżać poziom tlenu rozpuszczonego,
powodować toksyczne działania w stosunku do organizmów wodnych, wywierać wpływ na
skuteczność dezynfekcji chlorem, ograniczać możliwość wtórnego wykorzystania wody i
stanowić potencjalne zagrożenie zdrowotne.
Zanieczyszczenia obszarowe wód są również spowodowane brakiem odpowiednich urządzeń
do gromadzenia lub unieszkodliwiania ścieków sanitarnych. W wielu przypadkach istnieją
szamba, ale są nieszczelne i ścieki przesiąkają do wód gruntowych, zamiast być wywożone.
Źródła takie powinny być ewidencjonowane. Na terenach nieskanalizowanych, gdzie brak
rozwiązań systemowych (np. przydomowe oczyszczalnie ścieków) konieczne jest wskazanie
(zabezpieczenie) miejsc wywożenia ścieków.
Rozwinięty układ hydrograficzny na terenie gminy zapewnia sprawne powierzchniowe
odprowadzanie wód opadowych z obszaru całej gminy, jednocześnie nie powodując zagrożeń
powodziowych. Lokalne rozwiązania systemowe mogą być stosowane przy projektowanych
nowych układach komunikacyjnych.
Grudzień 2004,
44
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Dla dużych powierzchni terenów o utwardzonej nawierzchni (np. parkingów, placów
manewrowych itp.) obowiązuje wykonanie kanalizacji deszczowej lokalnej z możliwością
gromadzenia wód opadowych w zbiornikach lokalizowanych na terenie działki inwestora lub
odprowadzanie do odbiorników z obowiązkiem uprzedniego podczyszczenia tych wód,
zgodnie z obowiązującymi przepisami szczególnym.
Cel 4: Poprawa bilansu hydrologicznego
Kierunki działań:
• K1 - Utrzymanie i odbudowa urządzeń melioracyjnych podstawowych i
szczegółowych;
• K2 - Rozwój małej retencji
• K3 - Ochrona dolin rzecznych
Magazynowanie wód powierzchniowych jest zabiegiem kosztownym, a jednocześnie
najprostszą formą retencji. Zbiorniki wodne zlokalizowane na obszarach zabudowanych lub w
ich pobliżu stanowią korzystny element krajobrazu oraz czynnik poprawiający mikroklimat.
Na obszarach rolniczych stanowią rezerwę wodną, miejsce gdzie można skoncentrować
zakrzaczenie i zadrzewienia stanowiące ostoje zwierzyny i ptactwa. Zbiorniki pełniące
funkcje gospodarcze winny utrzymywać wodę przez cały rok, tam gdzie występuje funkcja
przyrodnicza czy też krajobrazowa, nie zawsze taki wymóg jest konieczny. Prowadzone
jednostronne melioracje szczegółowe w wielu przypadkach doprowadziły do obniżenia
poziomu wód gruntowych, a regulacja cieków powodowała przyspieszony odpływ wód
powierzchniowych ze zlewni. Obecnie konieczne jest doprowadzenie do zwiększenia
zasobów wodnych przez wykorzystanie wód okresowo występujących w nadmiarze oraz
wstrzymanie odpływu w okresie wegetacyjnym. Aby to osiągnąć należy skoncentrować się
na:
• budowie i odbudowie urządzeń wodnych na małych rzekach i ciekach
• wykorzystaniu stawów wiejskich i oczek jako miejsc retencji
• budowie małych zbiorników retencyjnych
• wykorzystaniu istniejących wyrobisk jako zbiorników retencyjnych
• wykorzystaniu terenów podmokłych jako naturalnych zbiorników retencyjnych
Według informacji Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Łodzi, są
obecnie przygotowywane materiały do opracowania „Programu małej retencji” dla
województwa łódzkiego, w którym przewidywany jest jeden zbiornik wodny:
Tabela nr 21. Przewidywany zbiornik wodny
Nazwa zbiornika
Ciek
Powierzchnia
[ha]
Pojemność
[tys. m3]
Żelazna II
Łupia
4,6
69
Grudzień 2004,
45
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Planuje się, że przyjęcie przez województwo łódzkie tego programu nastąpi w 2005 r.
(opracowanie uzależnione jest od możliwości pozyskania środków finansowych na ten cel) z
uwzględnieniem przybliżonych terminów i kosztów realizacji poszczególnych zadań.
Jednocześnie WZMiUW w Łodzi informuje, że ujęte w w/w programie obiekty nie powinny
być traktowane jako zadania inwestycyjne przewidziane do realizacji przez województwo.
Program stanowi raczej zestawienie potrzeb w zakresie retencjonowania wody na terenie
województwa i jest zgodny ze strategią jego rozwoju. Realizacja poszczególnych zadań
ujętych w programie może być podjęta przez inne jednostki (np. gminy, inwestorów
prywatnych) przy ewentualnym wsparciu funduszy pozabudżetowych lub środków UE na
podstawie składanych wniosków. Określenie czasu realizacji poszczególnych zadań, źródeł
finansowania oraz instytucji, które będą je realizować, jest obecnie niemożliwe.
Stanem melioracji szczegółowych zajmuje się na terenie gminy Spółka Wodna.
Należy także wyznaczyć strefy ochrony dolin rzecznych, co służyć będzie przede wszystkim
ochronie naturalnych zasobów wód w źródłach i ciekach powierzchniowych oraz
powstrzymaniu dalszej degradacji wód płynących i docelowo poprawie klasy czystości wody.
W strefach tych zabronione będzie:
• lokalizowanie wszelkich obiektów, instalacji bez uzgodnienia z odpowiednimi władzami
• wprowadzanie nieoczyszczonych ścieków do wód powierzchniowych i gruntu
• zmiana użytkowania terenów poprzez ograniczenie powierzchni istniejącego drzewostanu,
łąk, zakrzewień, niszczenia zieleni, zmiany stosunków wodnych, wykonywania melioracji
lub odwodnień
• zaśmiecanie terenu.
5.3. Ochrona powierzchni ziemi
5.3.1.
Podstawy prawne
Cele i kierunki działań wynikające z II Polityki ekologicznej państwa oraz z Programu
ochrony środowiska województwa łódzkiego:
- Podniesienie poziomu wiedzy użytkowników gleb i gruntów w zakresie
możliwości eksploatacji gleb, przy zwróceniu szczególnej uwagi na
nieodwracalność degradacji zasobów glebowych;
- Wprowadzenie w rolnictwie sposobu produkcji zgodnego z ustawą o
rolnictwie ekologicznym;
- Przygotowanie podstaw oraz doprowadzenie do powstania uregulowań
prawnych ustalających zasady i procedury ograniczające nadmierną
eksploatację gleb (np. poprzez zmianę kierunku ich zagospodarowania) oraz
określających niezbędne środki zaradcze np. zasady i procedury postępowania
przy użytkowaniu gleb zanieczyszczonych (w tym stosowanie analiz ryzyka);
- Identyfikacja zagrożeń i rozszerzenie prac na rzecz rekultywacji terenów
zdegradowanych, w tym terenów poprzemysłowych.
Zgodnie z Prawem ochrony środowiska, ochrona powierzchni ziemi polega na zapewnieniu
jak najlepszej jej jakości, poprzez: racjonalne gospodarowanie, zachowanie wartości
przyrodniczych, zachowanie możliwości produkcyjnego wykorzystania, ograniczanie zmian
naturalnego ukształtowania oraz doprowadzenie jakości gleby do wymaganych standardów,
bądź utrzymanie tych standardów.
Grudzień 2004,
46
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
5.3.2. Cel ekologiczny i kierunki działań dla gminy Skierniewice
• Cel:
Ochrona gleb
Kierunki działań:
• K1 - Identyfikacja zagrożeń zanieczyszczenia gleb i rekultywacja terenów
zdegradowanych
• K2 - Ochrona gleb przed erozją i stepowieniem
• K3 - Podnoszenie poziomu wiedzy użytkowników gleb w zakresie kodeksu
dobrych praktyk rolniczych i zasad rolnictwa ekologicznego.
Dotychczas brak przepisów prawnych, które zapewniałyby ochronę gleb przed ich nadmierną
eksploatacją w ramach danego rodzaju użytkowania oraz które chroniłyby naturalny potencjał
gleb. Dlatego największy nacisk należy położyć na zadania w zakresie ochrony gleb przed
degradacją powodowaną przez intensyfikację produkcji rolniczej oraz na zadania w zakresie
rekultywacji gleb zdegradowanych, w celu ich włączenia do zagospodarowania
przyrodniczego
(zalesianie,
zakrzewianie,
zadarnienie,
uprawa).
Ważne
jest
zagospodarowanie gleb zgodnie z przyrodniczymi walorami i ich bonitacją. Dlatego na
obszarach chronionych powinno się propagować sposoby produkcji rolnej zgodne z zasadami
rolnictwa ekologicznego.
Wykorzystanie gleb już skażonych np. w sąsiedztwie dróg o dużym natężeniu ruchu może
powodować poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi.
Następnym elementem wpływającym negatywnie na jakość gleb jest rosnący niedobór wody
w ekosystemach i obniżanie się poziomu wód gruntowych. Dlatego tak ważne jest
odbudowywanie naturalnej retencji wodnej, a także prowadzenie zadrzewień i zakrzewień.
Ten ostatni element służy również zapobieganiu erozji gleb.
Ważnymi czynnikami negatywnego oddziaływania na gleby są te związane z terenami
zurbanizowanymi, które oddziałują poprzez: składowiska odpadów, emisję zanieczyszczeń
powietrza, nieprawidłową gospodarkę wodno-ściekową.
5.4.
Gospodarka odpadami
Cele, kierunki działań i zadania w tym zakresie zostały opisane w Planie gospodarki
odpadami dla gminy Skierniewice.
5.5.
5.5.1.
Ochrona powietrza atmosferycznego
Podstawy prawne
Największe zmiany w unijnym prawie emisyjnym zapoczątkowane zostały przez dyrektywę
96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania i zmniejszania zanieczyszczeń (IPPC).
Podstawowym narzędziem ograniczania korzystania ze środowiska w Polsce jest instytucja
zezwolenia ekologicznego. Pod tym względem prawo polskie jest zbieżne ze wspomnianą
dyrektywą. Ww. dyrektywa jest transponowana do prawa polskiego poprzez Ustawę z dnia 27
kwietnia 2001 roku - Prawo ochrony środowiska (Dz.U. nr 62 poz.627, z późniejszymi
Grudzień 2004,
47
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
zmianami) i ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony
środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. nr 100 poz. 1085).
A w szczególności na gruncie następujących rozporządzeń:
• Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów
niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w
powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych
substancji (Dz.U. nr 87, poz. 796), które dostosowuje polskie przepisy dotyczące
monitoringu środowiska do wymaganego przez akty prawne Unii Europejskiej.
• Ministra Środowiska z dnia 26 lipca 2002 roku w sprawie rodzajów instalacji mogących
powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo
środowiska jako całości (Dz.U. nr 122, poz. 1055) oraz
• Ministra Środowiska z dnia 5 grudnia 2002 roku w sprawie odniesienia dla niektórych
substancji w powietrzu (Dz.U. nr 1/03, poz. 12)
• Ministra Środowiska z dnia 4.08.2003 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji
(Dz.U. nr 03.163.1584)
• Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2000 roku w sprawie warunków technicznych,
jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi dalekosiężne do
transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie (Dz.U. nr 98, poz.
1067) oraz Ministra Gospodarki z dnia 20 grudnia 2002 roku, zmieniające rozporządzenie
w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw
płynnych, rurociągi dalekosiężne do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich
usytuowanie (Dz.U. Nr 1/03, poz. 8).
Odrębnym problemem jest dostosowanie polskiego ustawodawstwa do dyrektyw unijnych
dotyczących odnawialnych źródeł energii. Podstawowym aktem prawnym w Polsce
związanym z odnawialnymi źródłami energii jest Ustawa Prawo Energetyczne z dnia
10 kwietnia 1997 r. z późniejszymi zmianami.
• W artykule 15 w/w Ustawy ustanowiono wymóg opracowywania założeń polityki
energetycznej państwa zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju kraju
• Artykuł 16 obliguje przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się przesyłaniem i
dystrybucją paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła do sporządzania dla obszarów
swojego działania planów rozwoju w zakresie zaspokajania obecnego i przyszłego
zapotrzebowania na paliwa gazowe, energię elektryczną lub ciepło, które powinny
uwzględniać w szczególności przedsięwzięcia związane z modernizacją, rozbudową lub
budową sieci oraz ewentualnych nowych źródeł, w tym źródeł odnawialnych.
• Zapisy artykułu 19 nakładają na gminy obowiązek przygotowania projektów założeń do
planów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczna i paliwa gazowe, z uwzględnieniem
wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, w tym
skojarzonego wytwarzania energii cieplnej i elektrycznej oraz zagospodarowania ciepła
odpadowego z instalacji przemysłowych.
• Duże znaczenie praktyczne dla rozwoju wykorzystania OZE w Polsce ma zapis artykułu
32, który zwalnia z wymogu uzyskania koncesji na prowadzenie działalności
gospodarczej w zakresie wytwarzania energii elektrycznej w źródłach o mocy mniejszej
od 5 MW oraz energii cieplnej w źródłach o mocy mniejszej od 1 MW, a przede
wszystkim artykuł 9 i jego nowelizacja z dnia 26 maja 2000 r., który zobowiązał Ministra
Gospodarki do nałożenia na przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się obrotem lub
przesyłem i dystrybucją energii elektrycznej i cieplnej obowiązku zakupu energii
pochodzącej z niekonwencjonalnych i odnawialnych źródeł energii oraz wytwarzanej w
kogeneracji. Nakłada ono obowiązek zakupu energii elektrycznej i cieplnej z ww. źródeł
Grudzień 2004,
48
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
na przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się obrotem oraz przesyłaniem i dystrybucją
energii.
5.5.2.
Cele ekologiczne i kierunki działań dla gminy Skierniewice
• Cel 1:
• Cel 2:
• Cel 3:
• Cel 4:
Zmniejszenie zużycia energii
Ograniczenie niskiej emisji
Wykorzystanie alternatywnych źródeł energii
Poprawa stanu technicznego dróg i pojazdów
Cel 1:
Zmniejszenie zużycia energii
Kierunki działań:
• K1 - Wykonanie termomodernizacji budynków komunalnych i użyteczności
publicznej
Jednym ze sposobów realizacji jest przeprowadzenie termomodernizacji, zarówno w skali
indywidualnego odbiorcy jak i zakładów, która pozwala na redukcję zużycia energii nawet o
60%, co automatycznie oznacza ograniczenie emisji zanieczyszczeń. Bardzo duże znaczenie
w tym zakresie będzie miało prowadzenie odpowiedniej polityki informacyjnej, przede
wszystkim na poziomie gmin, uświadamiającej również korzyści ekonomiczne, jakie są
możliwe do osiągnięcia.
Opłacalne przedsięwzięcia termomodernizacyjne to w przypadku budynków oświatowych i
użyteczności publicznej:
• zaizolowanie dachu
• uszczelnienie lub wymiana stolarki okiennej
• zabudowa części okien do poziomu spełniającego normy oświetlenia
• montaż układu automatyki.
W obecnej sytuacji całkowita termomodernizacja budynków połączona z wymianą okien oraz
regulacją strumienia powietrza wentylacyjnego jest jak najbardziej opłacalna i możliwa do
zrealizowania w oparciu o przepisy ustawy o termomodernizacji. Możliwe jest zatem
uzyskanie 25% zwrotu kosztów od razu po wykonaniu inwestycji.
Od strony energetycznej można założyć redukcję sezonowego zapotrzebowania ciepła z 300
MJ/m3a do 180 MJ/m3a oraz mocy zamówionej o 35-45%.
Cel 2:
Ograniczenie niskiej emisji
Kierunki działań:
• K1 - Wspieranie inwestycji polegających na modernizacji systemów grzewczych
• K2 - Budowa sieci gazowej
Niska emisja, pochodząca głównie z lokalnych kotłowni i gospodarstw indywidualnych
stanowi lokalnie poważny problem, w szczególności na terenach wiejskich. Niska emisja jest
zagadnieniem trudnym do szybkiego rozwiązania ze względu na brak informacji o rozkładzie
przestrzennym emisji, a także bardzo duże rozproszenie jej źródeł. Dodatkowo, uciążliwości
Grudzień 2004,
49
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
związane z niską emisją charakteryzują się sezonowością - wyraźnie wzrastają w sezonie
grzewczym zaś w lecie ich znaczenie jest niewielkie.
Konieczne jest rozwinięcie monitoringu, który pozwoliłby pozyskać informacje o poziomie
emisji na poszczególnych obszarach i wyznaczyć regiony, w jakich w pierwszej kolejności
powinna być ona ograniczana.
Kierunkiem modernizacji i usprawnienia gospodarki energetycznej gminy w zakresie
ogrzewania budynków może być budowa sieci gazu ziemnego w miejscowościach o zwartej
zabudowie. Źródłem gazu dla gminy Skierniewice jest przebiegający przez gminę gazociąg
Dn150 i Dn200 wysokiego ciśnienia, zmierzający od strony Rawy Mazowieckiej w kierunku
Łowicza. Planowane jest także drugostronne zasilanie wysokociśnieniowe Dn200 z Rawy
Mazowieckiej przez Godzianów do Skierniewic. Na granicy gminy i miasta wybudowane są 3
stacje pomiarowo-redukcyjne:
- PR 01 – ul. Rawska,
- PR 02 – ul. Łódzka,
- PR 03 – Mokra Lewa Fajki.
Planowana jest czwarta PR 04 we wsi Miedniewice. W oparciu o te stacje istnieje możliwość
zgazyfikowania terenu gminy.
Na terenach wiejskich, gdzie względy ekonomiczne nie pozwolą na rozwój gazyfikacji w
znaczącym stopniu, wykorzystywane powinny być lokalne zasoby energii odnawialnej i olej
opałowy. W tym celu powinien powstać program, którego realizacja przebiegałaby przy
wsparciu ze strony władz.
Na poniższym wykresie przedstawiono porównanie jednostkowych emisji zanieczyszczeń
powstających w wyniku spalania paliw kopalnych (węgiel kamienny, olej opałowy, gaz
ziemny) i biopaliw (słoma, drewno opałowe) w różnych źródłach ciepła. Wielkość emisji
wyrażona jest w ilości poszczególnych zanieczyszczeń powstających przy wytworzeniu 1 GJ
energii cieplnej.
E m i s je z a n ie c z y s z c z e ń p o w s t a j ą c e w w y n i k u s p a la n ia r ó ż n y c h p a li w .
e m is j a [ k g /G J ]
5
w ę g ie l k a m ie n n y /p rz e m y s ł
4 ,5
w ę g ie l k a m ie n n y /p rz e m y s ł/
o d p y la c z
4
w ę g ie l k a m ie n n y /g o s p .d o m .
3 ,5
o le j o p a ło w y le k k i/g o s p .d o m .
3
g a z z ie m n y /g o s p .d o m .
2 ,5
g a z z ie m n y
z a a z o to w a n y /g o s p .d o m .
2
d re w n o o p a ło w e
1 ,5
s ło m a
1
0 ,5
0
SO2
N O2
CO
p ył
Analizując wykres widać, że zastąpienie węgla kamiennego przez olej opałowy spowoduje
obniżenie jednostkowej emisji dwutlenku siarki o ok. 86% w przypadku przemysłowych,
dużych źródeł ciepła i ok. 73% w przypadku kotłowni lokalnych i palenisk domowych, emisji
Grudzień 2004,
50
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
tlenku węgla odpowiednio o ok. 98% i o ok. 99,6%, emisji pyłu o ok. 98% w dużych źródłach
ciepła i o ok. 93% w źródłach lokalnych. Jeżeli w ciepłowni opalanej węglem zainstalowane
są odpylacze to redukcja ta wyniesie ok. 90% .
Substytucja węgla kamiennego przez gaz ziemny praktycznie wyeliminuje emisję dwutlenku
siarki i pyłu. Jednostkowa emisja tlenku węgla zostanie ograniczona o ok. 98÷99% w dużych
źródłach i ok. 99,6÷99,8% w źródłach lokalnych i indywidualnych. Natomiast jednostkowa
emisja tlenków azotu pozostanie praktycznie na tym samym poziomie w przemysłowych
źródłach energii cieplnej i wyniesie 25÷40%, a w przypadku lokalnych źródeł wzrośnie ok.
dwu-, trzykrotnie.
Z kolei zastąpienie w paleniskach domowych i kotłowniach lokalnych węgla kamiennego
przez drewno opałowe zredukuje praktycznie do zera jednostkową emisję dwutlenku siarki,
pyłu o ok. 91%, tlenku węgla o ok. 98%. Natomiast jednostkowa emisja tlenków azotu
wzrośnie ok. pięciokrotnie.
W przypadku energetycznego spalania słomy zamiast węgla kamiennego emisja SO2 obniży
się o ok. 82%, emisja pyłu o ok. 10%, emisja CO o ok.89 %. Z kolei emisja NOx wzrośnie ok.
dwukrotnie. Emisja zanieczyszczeń zależeć będzie od zastosowanych w uprawie środków
ochrony roślin.
Biorąc pod uwagę pochłanianie CO2 przez rośliny w procesie fotosyntezy, sumaryczna
emisja tego gazu powstająca w wyniku spalania drewna i słomy będzie zerowa. Natomiast w
przypadku zastąpienia węgla kamiennego przez olej opałowy i gaz ziemny jednostkowa
emisja dwutlenku węgla zmniejszy się o ok. 50÷60% w bilansie paliw.
Cel 3:
Wykorzystanie alternatywnych źródeł energii
Kierunki działań:
• K1- Propagowanie na terenach wiejskich źródeł energii wykorzystujących źródła
odnawialne
Lokalnie alternatywą dla spalania paliw tradycyjnych jest wykorzystanie takich źródeł energii
jak biomasa, energia wiatru, energia wód płynących i energia słoneczna. Wykorzystanie
alternatywnych źródeł wymaga jednak bardzo szczegółowej analizy stanu istniejącego i
możliwych do osiągnięcia korzyści.
Poniżej przedstawiono tabelę pokazująca jednostkową cenę energii cieplnej uzyskiwanej z
poszczególnych paliw. Analiza ta jest dodatkowym argumentem przemawiającym za
wprowadzeniem na szerszą skalę biopaliw.
Grudzień 2004,
51
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
JEDNOSTKOWE KOSZTY ENERGII CIEPLNEJ
70,00
60,00
KOSZT ENERGII [ PLN / GJ ]
50,00
40,00
30,00
20,00
10,00
0,00
Biomasa
Drewno
W ęgiel
Olej lekki
Gaz GZ 50
Gaz płynny
15,20
10,70
11,40
50,90
33,60
64,50
KOSZT
Energia z biomasy
Biomasa jest źródłem energii odnawialnej , której pozyskanie jest najprostsze. Najważniejszą
cechą biomasy z punktu widzenia emisji zanieczyszczeń jest zerowa emisja CO2, ponieważ
ilość tej substancji jest całkowicie akumulowana w procesie fotosyntezy. Obok konieczności
ochrony klimatu za wykorzystaniem biomasy przemawia nadprodukcja żywności i bezrobocie
na wsi. Energię z biomasy można uzyskać w wyniku procesów spalania, gazyfikacji i
fermentacji alkoholowej czy metanowej oraz wykorzystywania olejów roślinnych jako
paliwa.
Biopaliwa stałe, które mogą być szerzej wykorzystywane w kotłach energetycznych na
analizowanym terenie to przede wszystkim słoma i drewno.
Koszt kotła do spalania słomy o mocy 100 kW wraz z palikiem i automatyką wynosi 32500
zł. Koszt małych kotłów o mocy 28 kW z nadmuchem wynosi 3410 zł .
Kolejną możliwością pozyskania energii z biomasy na terenach wiejskich jest biogaz
uzyskiwany w wyniku fermentacji metanowej. W rolnictwie biogaz otrzymuje się przede
wszystkim w wyniku fermentacji odchodów zwierzęcych, głównie gnojowicy.
Nakłady inwestycyjne na budowę biogazowni zależą głównie od wielkości instalacji. W
przypadku biogazowni z komorą fermentacyjną o pojemności 25 m3 wynoszą one od 60 tys.
do 90 tys. zł, a roczna produkcja biogazu wyniesie 6387 m3. Biogazownie takie przeznaczone
są dla gospodarstw od 20 do 60 SD.
Plantacje wierzby energetycznej
W uprawie wierzby energetycznej ważne jest przygotowanie gruntów. Polega to przede
wszystkim na odchwaszczeniu gleby oraz jej spulchnieniu poprzez orkę i bronowanie. W
zależności od potrzeb i warunków lokalnych przed sadzeniem sadzonek należy stosować
chemiczne środki zwalczania chwastów. W trakcie wzrostu wierzby można usuwać chwasty
mechanicznie. Powyższe zabiegi agrotechniczne przeprowadza się tylko w pierwszym roku, a
raz posadzona wierzba energetyczna daje efektywne plony przez okres około 30 lat. Do
założenia 1 ha plantacji potrzebne jest 30 tys. sadzonek. Wierzba nie jest wymagającą rośliną,
a jak powszechnie wiadomo najbardziej lubi tereny podmokłe.
Grudzień 2004,
52
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
W pierwszym roku po sadzeniu wierzby najefektywniej przeprowadza się ścinkę w celu
uzyskania sadzonek. Z każdego posadzonego drzewka po jednym roku uprawy uzyskuje się
do 15 sadzonek, które można wykorzystać do powiększenia swojej plantacji lub je
odsprzedać. W kolejnych latach przeprowadza się zbiór wierzby na cele energetyczne, a
ścinkę przeprowadzamy w miesiącach grudzień-marzec po opadnięciu liści.
W latach osiemdziesiątych XX w rozpoczęto próby zagospodarowania osadów ściekowych
przy użyciu krzewów wierzbowych. W zależności od powierzchni plantacji
sadzenie
odbywa się mechanicznie lub ręcznie przez wbijanie ich w glebę nawiezioną osadami o
uwodnieniu około 80% lub w wytworzony materiał glebowy utworzony z osadów
ściekowych i substancji mineralnych. Dla osadów o wyższym uwodnieniu stosuje się
technologię Salimat polegającą na poziomym rozłożeniu na powierzchni osadu mat z
przytwierdzonymi sadzonkami z wikliny. Maty wykonane są z materiałów ulegających
szybkiej biodegradacji. Są one owinięte dookoła rury tworząc rolki, które są następnie
rozwijane na powierzchni osadów. Powolne zanurzanie mat odbywa się samoistnie pod
własnym ciężarem.
Wykorzystanie energii wiatru
Energia wiatrowa zaliczana jest do kategorii odnawialnych i niewyczerpywalnych
potencjalnych źródeł energii, które mogą być wykorzystywane do celów produkcyjnych
i komunalnych. Jako siła napędowa niektórych urządzeń technicznych energia wiatru była
i jest wykorzystywana na znaczną skalę zwłaszcza tam, gdzie warunki klimatyczne sprzyjają
średnio dużym i stabilnym prędkością wiatru.
Nowoczesne urządzenia techniczne do wytwarzania energii elektrycznej, umożliwiają obecnie
nawiązanie do tych tradycji i wykorzystanie „alternatywnych”, ekologicznie czystych źródeł
energii. Istnieje jednak problem ekonomicznej opłacalności budowy elektrowni wiatrowych
małej mocy – jednym z elementów decydujących o celowości wykorzystania energii wiatru
jest efektywność urządzeń, zależna m. in. od meteorologicznych warunków panujących na
terenach przeznaczonych do lokalizacji elektrowni wiatrowych.
Ponieważ elektrownie wiatrowe z natury rzeczy sytuowane są na terenach otwartych
i wzniesieniach terenowych – byłyby widoczne z daleka i wypełniały przez to funkcję
dydaktyczną.
Produkcja energii z promieniowania słonecznego
Wykorzystanie energii słonecznej w przyszłości jest możliwe w zasadzie wyłącznie przez
zamianę jej na ciepło.
Szereg liczących się na rynku firm oferuje instalacje z kolektorami słonecznymi do
podgrzewania wody i powietrza w domach jednorodzinnych i gospodarstwach rolnych. W
polskich warunkach klimatycznych kolektory słoneczne mogą być z powodzeniem
wykorzystywane do:
• przygotowywania c.w.u. w instalacjach pracujących cały rok, zarówno w domach
mieszkalnych, jak i w budynkach użyteczności publicznej,
• w rolnictwie w hodowli roślin (szklarnie), w procesach suszarniczych (suszenie ziarna
zbóż, warzyw, dosuszanie zielonek itp.).
Ceny kolektorów słonecznych do ogrzewania wody dostępne na polskim rynku wahają się, w
zależności od konstrukcji i producenta, od 800 do 2000 zł/m2 powierzchni kolektora.
Ceny całego systemu przygotowania ciepłej wody składającego się dodatkowo ze zbiornika
magazynującego, zaworów, pomp, wymienników ciepła i aparatury kontrolnej, wynosi od
2000 do 5400 zł/m2.
Grudzień 2004,
53
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Cel 4:
Poprawa stanu technicznego dróg
Kierunki działań:
• K1 - Modernizacja dróg gminnych
Bardzo duże znaczenie będzie miało podniesienie standardu dróg i poprawa ich stanu
technicznego. W obliczu bardzo szybkiego rozwoju motoryzacji konieczne jest
rozbudowywanie i modernizacja infrastruktury drogowej.
5.6.
Przeciwdziałanie hałasowi
Zgodnie z Polityką Ekologiczną Państwa oraz Programem Ochrony Środowiska
Województwa Łódzkiego, cele średniookresowe do 2010 roku w zakresie poprawy klimatu
akustycznego państwa i województwa są następujące:
• Ograniczenie hałasu na terenach miejskich wokół głównych dróg i szlaków kolejowych
do poziomu równoważnego nie przekraczającego w porze nocnej 55 dB;
• Sporządzenie dla wszystkich aglomeracji powyżej 100 tysięcy mieszkańców map
akustycznych oraz, na ich podstawie, programów ograniczania hałasu na obszarach, na
których poziom hałasu przekracza wartości dopuszczalne;
• Uruchomienie procesów sporządzenia map akustycznych dla miast poniżej 100 tysięcy
mieszkańców oraz, na ich podstawie, sporządzania w ramach powiatowych programów
ochrony środowiska programów ograniczania hałasu na obszarach, na których poziom
hałasu przekracza wartości dopuszczalne;
• Wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów
poświęconych ochronie przed hałasem, z wyznaczeniem stref ograniczonego użytkowania
wokół terenów przemysłowych oraz głównych dróg i linii kolejowych wszędzie tam,
gdzie jest przekraczany równoważny poziom hałasu wynoszący 50 dB w porze nocnej.
Prawne podstawy ochrony klimatu akustycznego stanowią następujące akty prawne:
• Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. Nr 62 poz. 627);
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 lipca 2004 roku w sprawie
dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. nr 178, poz. 1841);
• Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 roku;
• Dyrektywa COM (2000)468 final dotycząca oceny i zarządzania hałasem
środowiskowym.
Grudzień 2004,
54
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Cel:
Poprawa klimatu akustycznego
Kierunki działań:
• K1 - Ograniczenie hałasu wokół głównych dróg i obiektów przemysłowych
Coraz większy procent ludności, na coraz większym obszarze jest dotknięty hałasem. Do
zanieczyszczenia środowiska przyczynia się hałas kolejowy, lotniczy, przemysłowy i
drogowy przy czym ten ostatni wydaje się stanowić największe zagrożenie w nadchodzących
latach. Coraz częściej problem ten dotyczy nie tylko mieszkańców terenów znajdujących się
w pobliżu większych tras komunikacyjnych, ale także dróg dojazdowych i okolic.
W "II polityce Ekologicznej Państwa" za cel do roku 2010 uznano m.in. ograniczenie hałasu
na obszarach miejskich wokół lotnisk, terenów przemysłowych, oraz głównych dróg i
szlaków kolejowych do poziomu nie przekraczającego w porze nocnej 55 dB (poziom
równoważny) i 65 dB (chwilowe przekroczenia).
Zapewnienie właściwego kształtowania klimatu akustycznego w otoczeniu obiektów
przemysłowych i warsztatów rzemieślniczych jest obowiązkiem ich właściciela. Na mocy art.
141 i 144 działalność zakładów nie może powodować przekraczania standardów emisyjnych,
jeśli zostały ustalone, ani też powodować przekraczania standardów jakości środowiska poza
terenem, do którego zarządzający ma tytuł prawny, a w przypadku utworzenia obszaru
ograniczonego użytkowania, poza tym obszarem. Jeżeli w otoczeniu zakładu hałas w
środowisku przekracza obowiązujące wartości dopuszczalne, wymagane jest uzyskanie
pozwolenia na emitowanie hałasu.
Przekroczenia hałasu pochodzącego od dróg powinny być eliminowane głównie poprzez
budowanie ekranów i osłon dźwiękoszczelnych w miejscach zabudowy mieszkaniowej. W
zakresie obniżania hałasu i zanieczyszczenia spalinami na terenach dróg gminnych powinny
być podejmowane działania związane z upłynnianiem ruchu m.in. poprzez ulepszanie i
modernizację nawierzchni, budowę chodników dla pieszych, obsadzanie drzewami i
krzewami poboczy, a także odpowiednie oznakowanie i oświetlenie ulic. Są to również
działania zwiększające bezpieczeństwo na drodze.
5.7. Ochrona środowiska przed polami elektromagnetycznymi
5.7.1 Podstawy prawne
Polityka Ekologiczna Państwa i Program Ochrony Środowiska Województwa wyznaczają
następujące cele do roku 2010 związane z ograniczaniem wpływu pół elektromagnetycznych
na środowisko:
• Opracowanie i wydanie przepisów wykonawczych i wytycznych, zapewniających
wdrożenie ustawy Prawo ochrony środowiska w części dotyczącej ochrony przed
oddziaływaniem pól elektromagnetycznych oraz odpowiednich przepisów prawa
budowlanego i przepisów dotyczących planowania przestrzennego;
• Stworzenie odpowiednich struktur organizacyjnych zajmujących się monitorowaniem i
badaniem pól elektromagnetycznych, przeszkolenie personelu i zapewnienie im środków
technicznych.
Podstawowe akty prawne dotyczące oddziaływania pól elektromagnetycznych na środowiska
to:
Grudzień 2004,
55
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
• Prawo ochrony środowiska,
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie
dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów
sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz.U. nr 2003.192.1883)
Określone w wyżej wymienionym rozporządzeniu dopuszczalne poziomy promieniowania są
zgodne z przepisami Unii Europejskiej oraz z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia.
Cel:
Ograniczenie szkodliwego oddziaływania na środowisko i zdrowie ludzi pól
elektromagnetycznych
Kierunki działań:
• K1 - Uwzględnianie w miejscowych planach zagosp. przestrzennego obiektów
emitujących pola elektromagnetyczne i określenie poziomów zagrożeń
wynikających z przebiegu linii wysokiego napięcia i innych źródeł
promieniowania niejonizujacego
W celu identyfikacji problemu oddziaływania pół elektromagnetycznych na obszarze gminy
niezbędne jest prowadzenie inwentaryzacji obiektów emitujących takie pola.
Rejestr zawierający informacje o terenach, na których stwierdzono przekroczenie
dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku jest prowadzony przez
wojewodę i corocznie aktualizowany.
Ponadto konieczne jest umieszczanie informacji o lokalizacji i oddziaływaniu na środowisko
takich obiektów w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego i wyznaczanie
obszarów ograniczonego użytkowania w przypadkach, gdzie jest przewidywane lub
rejestrowane przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych
Dla linii elektromagnetycznych wysokiego napięcia powinny zostać wyznaczone strefy
bezpieczeństwa:
• dla linii 110 kV – strefa szerokości 40 m.
W strefach tych zaleca się odstąpienie od realizacji nowych obiektów przeznaczonych na
stały pobyt ludzi. Lokalizacja nowej zabudowy w tak określonych granicach wymaga
każdorazowo opinii Zakładu Energetycznego.
W przypadku radiolinii szerokość strefy ochronnej wynosi 500 m. Zakazuje się w niej
wznoszenia obiektów wyższych niż 8 m.
5.8.
Ochrona przyrody, krajobrazu i walorów kulturowych gminy
Ochrona przyrody na terenie kraju odbywa się zgodnie z następującymi regulacjami
prawnymi:
• Ustawą o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 r. (tekst jednolity Dz. U. nr 92 poz. 880 z
dnia 30.04.2004 r.),
Grudzień 2004,
56
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
• Ustawą o lasach z dnia 28 września 1991 r. (Dz. U. Nr 101 poz. 444, z późniejszymi
zmianami),
• Ustawą prawo łowieckie z dnia 13 października 1995 r. (Dz. U. Nr 147 poz. 713, z
późniejszymi zmianami),
• Ustawą prawo ochrony środowiska z 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. 62 poz. 627).
Na sytuację ochrony przyrody w Polsce oddziałują również uregulowania prawne Unii
Europejskiej. Są to dwie dyrektywy unijne – ptasia i siedliskowa (habitatowa). Dyrektywy te
określają gatunki i siedliska godne ochrony ma obszarze krajów Unii Europejskiej, a także
sposoby ich ochrony w postaci ogólnoeuropejskiej sieci obszarów chronionych pod nazwą
NATURA 2000.
Ponadto obowiązującym dokumentem odnośnie lasów jest Krajowy Program Zwiększania
Lesistości (aktualizacja z 2003 roku).
Obszary chronionego krajobrazu są tworzone w drodze rozporządzenia wojewody lub
uchwały rady gminy. Rozporządzenie wojewody lub uchwała rady gminy może określać
zakazy i ograniczenia przewidziane w art. 26a ust. 1 ustawy o ochronie przyrody.
Ustanowienie Obszarów Chronionego Krajobrazu powinno znaleźć odzwierciedlenie w planie
zagospodarowania przestrzennego.
Opierając się na wyżej omówionych dokumentach, a także uwarunkowaniach i przesłankach
wynikających ze Studium rozwoju gminy, sformułowano następujące cele:
• Cel
Prowadzenie polityki proekologicznej na terenie gminy
Kierunki działań:
• K1- Ochrona walorów przyrodniczych gminy
• K2 - Prowadzenie zalesień
• K3 - Ochrona krajobrazu kulturowego gminy
• K4 – Rozwój funkcji rekreacyjno-turystycznych gminy
Można stwierdzić, że dotychczasowy sposób użytkowania i zagospodarowania obszaru gminy
jest w pełni zgodny z cechami i uwarunkowaniami przyrodniczymi. W wyniku antropopresji
nie została w sposób nieodwracalny naruszona powierzchnia ziemi na większych obszarach,
czy też jakiekolwiek elementy środowiska przyrodniczego objęte ochroną lub wymagające
ochrony.
Ochrona walorów przyrodniczych gminy obejmuje:
- ochronę wód powierzchniowych i podziemnych
- zwartych kompleksów użytków rolnych III i IV klasy bonitacyjnej oraz gleb o
niższej bonitacji pochodzenia organicznego
- użytków leśnych
- walorów przyrodniczo-krajobrazowych
- powietrza atmosferycznego.
Prowadzenie polityki proekologicznej w gminie polegać będzie przede wszystkim na:
• realizacji systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków w obszarach zwartej
zabudowy,
Grudzień 2004,
57
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
• promowaniu niewęglowych źródeł ciepła, z docelowym zgazyfikowaniem obszaru gminy,
• ograniczeniu zabudowy mieszkaniowej w pasach stycznych z drogami o znacznym
natężeniu ruchu oraz liniami kolejowymi, przeznaczaniu gruntów rolnych II-IV klasy
bonitacyjnej na cele tylko rolnicze
• wyłączeniu z zabudowy zwartych kompleksów leśnych i dolin rzecznych, tworzących
korytarze ekologiczne (dolina rzeki Łupii, Rawki i Pisi)
• utrzymaniu łąkowych form użytkowania gruntów oraz zachowaniu naturalnego
ukształtowania dolin z systemami zadrzewień i zakrzewień
• zalesianiu gruntów rolnych nie dających pozytywnych efektów ekonomicznych
gospodarowania (zgodnie z Krajowym Programem Zwiększania Lesistości grunty klas V,
VI, VIz są wskazane do zalesień). Realizacja programu zwiększania lesistości odbywać
się powinna w drodze ustalenia przeznaczania gruntów do leśnego zagospodarowania w
miejscowym planie przestrzennego zagospodarowania (z zachowaniem warunków
określonych w ustawach) lub w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy. Warunkiem skutecznych działań w pozyskiwaniu środków na
zalesienia gruntów jest bowiem opracowanie gminnych i powiatowych programów
zwiększania lesistości, z rozpisaniem ich na etapy, a w ramach etapów przynajmniej na
pierwsze pięć lat. W celu określenia polityki przestrzennej gminy właściwe jest przy
sporządzaniu „Planu zagospodarowania przestrzennego” ustalić przebieg granicy rolnoleśnej. Granica rolno-leśna jest to wyznaczana na gruncie i przedstawiana na mapach linia
oddzielająca grunty aktualnie i perspektywicznie przewidziane do rolniczego lub leśnego
użytkowania. Wyznaczenie tej granicy ma na celu dążenie do optymalnego wykorzystania
powierzchni ziemi, uporządkowania przestrzeni rolniczej i leśnej zgodnego z warunkami
glebowymi, przyrodniczymi i krajobrazowymi. Powinna zatem stanowić instrument
kierowania procesem zalesiania gruntów w gminach. Należy określić obszary do
zalesienia, dla których sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
lub aneksu do tego planu jest niezbędne. Powinno to dotyczyć obszarów ujętych w
wojewódzkim programie i rejestrze zadań rządowych, dla których koszty sporządzenia
planów pokrywane są z budżetu państwa oraz pozostałych większych (w zasadzie powyżej
5 ha) kompleksów leśnych. Do planu przestrzennego zagospodarowania powinny być
przenoszone również ustalenia planu urządzania gospodarstw leśnych (art. 20 ustawy o
lasach) oraz planów urządzeniowo-rolnych, w tym dotyczące przeznaczania gruntów do
zalesień. W przypadku nie podejmowania przez władze gminne decyzji o
opracowaniu lub aktualizacji planu przestrzennego zagospodarowania, podstawą do
zalesienia gruntów o powierzchni nie przekraczającej 5 ha może być decyzja o
warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu podjęta z zachowaniem przepisów
ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. W
pozostałych przypadkach decyzję o sporządzeniu aneksu do miejscowego planu
przestrzennego zagospodarowania dotyczącego zalesień podejmuje rada gminy.Nowe
opracowania lub aktualizacja dokumentacji projektu granicy rolno-leśnej powinny być w
gminach nadal kontynuowane, ze względu na ich wysoką przydatność. Mając taki
dokument wójt gminy, nawet nie posiadając planu zagospodarowania przestrzennego,
może wydawać decyzję o zalesieniu gruntów jako decyzję o warunkach zabudowy i
zagospodarowania terenu, bez obawy popełnienia błędu co do lokalizacji zalesień. Koszty
opracowywania granicy rolno-leśnej ponosi zarząd gminy, który może ubiegać się o
uzyskanie na ten cel środków, m.in. z budżetu urzędu marszałkowskiego województwa lub
z
wojewódzkiego
funduszu
ochrony środowiska
i gospodarki wodnej.
Na terenach, na których nie jest wskazane zalesianie (o intensywnej produkcji rolnej i
najwyższej jakości bonitacyjnej gleb), należy upowszechniać zadrzewienia. Wprowadzanie
Grudzień 2004,
58
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
•
•
•
•
•
•
zadrzewień należy traktować jako równorzędny z zalesieniami czynnik ochrony i
użytkowania przestrzeni przyrodniczej. Z tego względu udział i rozmieszczenie
zadrzewień powinno stanowić integralny element koncepcji i programów przestrzennego
zagospodarowania gmin w zakresie ochrony środowiska i gospodarki rolnej.
wzbogaceniu w zieleń wysoką o układzie szpalerowym, kwaterowym i kępowym
obszarów o najwyższej przydatności rolniczej w celu ochrony gruntów i wzmożenia
procesów fizyko – chemicznych podnoszących produktywność gleb
podporządkowaniu warunków zagospodarowania terenów występowania dóbr kultury oraz
terenów je otaczających wymogom konserwatorskim:
- zachowaniu obiektów umieszczonych w rejestrze zabytków
- utrzymaniu nadzorów archeologicznych podczas prowadzenia działań inwestycyjnych
w rejonie zarejestrowanych stanowisk archeologicznych.
zachowaniu walorów przyrodniczo-krajobrazowych w obszarach, dla których ustanowiono
już prawną ochronę
objęciu ochroną konserwatorską nowych obszarów i obiektów, których ochrona jest
obecnie niewystarczająca. Na terenie gminy wyznaczono obiekty i obszary, które powinny
zostać objęte ochroną konserwatorską w przyszłości. Tereny te stanowią ostoję dla wielu
gatunków roślin i zwierząt, często także objętych ochroną. Są to:
- dwa dęby na terenie BPK, w dolinie rzeki Rokity i Rawki, aleja złożona w głównej
mierze z topoli w Mokrej Lewej – w formie użytku ekologicznego
- doliny rzek Pisi i Łupii z fitocenozami łęgowymi, łąkowymi i pastwiskowymi – jako
zespoły przyrodniczo-krajobrazowe
- zbiornik wodny w rejonie m. Pruszków – jako użytek ekologiczny
- stawy rybne w m. Strobów – jako zespół przyrodniczo-krajobrazowy
- kilkudziesięcioletni sad jabłoniowy w m. Budy Grabskie – jako użytek ekologiczny.
edukacji ekologicznej społeczeństwa
rozwoju
różnych
form
rekreacji
i
turystyki
na
terenie
gminy.
Z uwagi na walory środowiska naturalnego (przyrodniczego i kulturowego), bliskość
aglomeracji łódzkiej i warszawskiej oraz dominującą funkcję rolniczą, gmina Skierniewice
ma szansę stać się istotnym regionem turystycznym. Powinien on być nastawiony na
świadczenie usług agroturystycznych, połączonych z aktywnym wypoczynkiem.
Podejmowane w tym kierunku działania muszą być wsparte poprzez odpowiednią
promocję gminy i skutecznym marketingiem, mającym na celu wykreowanie wizerunku
gminy, jako miejsca atrakcyjnego, „ekologicznego” wypoczynku.
5.9.
Edukacja ekologiczna
Narodowy Program Edukacji Ekologicznej, który powstał w 2001 roku, jest rozwinięciem i
kontynuacją Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej. Przedstawia on podstawowe zadania
edukacyjne, podmioty odpowiedzialne za ich realizację oraz źródła finansowania i niezbędne
sumy. Wymieniono liczne cele i adresatów Programu. Określono preferencje finansowania
oraz podstawowe kalkulacje kosztów i przedstawiono zalecaną konstrukcję programów
edukacyjnych przeznaczonych dla różnych grup wiekowych, zawodowych i społecznych.
Obydwa dokumenty prezentuje nie tylko Ministerstwo Środowiska, ale też resort edukacji,
administracja wojewódzka oraz inne organizacje.
Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej prezentuje trzy jej główne cele:
Grudzień 2004,
59
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ukształtowanie pełnej, bogatej i wszechstronnej świadomości ekologicznej społeczeństwa
oraz budzenie trwałego zainteresowania sprawami związanymi z ekonomicznymi,
społecznymi, politycznymi i ekologicznymi relacjami na terenach miejskich i wiejskich;
- stworzenie każdemu człowiekowi możliwości zdobywania wiedzy, formowania postaw,
utrwalania wartości i przekonań, a także umiejętności niezbędnych w chronieniu i
poprawie stanu środowiska oraz oszczędzaniu zasobów tego środowiska;
- tworzenie nowych, bliższych ideom rozwoju zrównoważonego, wzorców zachowań
jednostek, grup, społeczeństw, uwzględniających jakość i przyszłość środowiska.
Zgodnie z Polityką Ekologiczną Państwa, skuteczna realizacja jej celów wymaga udziału w
tym procesie wszystkich zainteresowanych podmiotów wywierających bezpośredni lub
pośredni wpływ na sposób i intensywność korzystania ze środowiska, w tym również udziału
obywateli. Aby udział ten był wystarczająco szeroki i przynosił oczekiwane efekty konieczne
jest z jednej strony stymulowanie samej części takiego udziału, natomiast z drugiej –
tworzenie sprzyjających warunków dla praktycznej realizacji tej potrzeby oraz dostarczanie
wiedzy i umiejętności pomocnych w konkretnych działaniach.
-
Podstawowe znaczenie dla szerokiego, społecznego udziału w realizacji celów ekologicznych
ma odpowiednia edukacja ekologiczna oraz zapewnienie powszechnego dostępu do
informacji o środowisku, a także stworzenie instytucjonalnego zabezpieczenia dla wyrażania
przez społeczeństwo swoich opinii i wpływania na podejmowane, istotne dla środowiska
decyzje.
• Cel
Podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa
Kierunki działań:
• K1- Działania zmierzające do podniesienia świadomości ekologicznej obywateli
• K2 – Zapewnienie powszechnego dostępu do informacji o środowisku oraz zwiększenie
udziału społeczeństwa w podejmowaniu decyzji istotnych dla środowiska
Zgodnie z zapisami Agendy 21 wyróżnia się trzy sfery wprowadzania zasad Narodowej
Strategii Edukacji Ekologicznej. Są to:
• Edukacja formalna – to zorganizowany system kształcenia zgodny z określonymi
zasadami sformułowanymi w odpowiednich aktach prawnych (ustawy i rozporządzenia);
polski system edukacji formalnej obejmuje system oświaty i szkolnictwa wyższego;
• Ekologiczna świadomość społeczna – stan wiedzy, poglądów, wyobrażeń ludzi o
środowisku przyrodniczym, jego zasobach oraz zagrożeniach wynikających z działalności
człowieka, a także stan wiedzy o sposobach i instrumentach sterowania, użytkowania i
ochrony środowiska; osiągnięcie oczekiwanego poziomu świadomości ekologicznej
powinno prowadzić do ukształtowania się nawyków i zachowań sprzyjających realizacji
założeń rozwoju zrównoważonego; świadomość ta jest kształtowana przede wszystkim
przez edukację formalną, instytucje państwowe, organizacje społeczne i media;
• Szkolenia – to zinstytucjonalizowane formy przekazywania wiedzy i umiejętności dla
określonej grupy zawodowej lub społecznej służące podnoszeniu kwalifikacji
niezbędnych zarówno w życiu zawodowym, działalności społecznej jak i dla potrzeb
indywidualnych; działania w sferze szkoleń powinny, drogą pośrednią, doskonalić
Grudzień 2004,
60
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
efektywność procesu dydaktycznego w szkołach wszystkich typów i poziomów,
zwiększać trafność decyzji na różnych szczeblach zarządzania środowiskiem, podnosić
stopień profesjonalizmu w działaniach organizacji społecznych oraz mediów, a także
pozytywnie wpływać na świadomość ekologiczną wszystkich obywateli.
Podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa gminy powinno być realizowane w
różnych grupach społecznych, takich jak:
• dzieci i młodzież,
• nauczyciele,
• rolnicy,
• przedsiębiorcy,
Zakres i sposób oddziaływania powinien być różny i zależny od grupy społecznej. Mogą to
być różnego rodzaju szkolenia, ulotki, plakaty, publikacje, informacje przekazywane za
pomocą mediów (radia, telewizji, prasy lokalnej), festyny, konkursy, happeningi itp.
Zadania te powinny być realizowane przez instytucje rządowe, samorządowe, pozarządowe.
Na przykład szkolenia rolników powinny być realizowane i koordynowane przez Ośrodki
Doradztwa Rolniczego przy współudziale samorządów lokalnych i rolniczych grup
producenckich. Przykładowa tematyka takich szkoleń może obejmować:
• zasady „Zwykłej Dobrej Praktyki Rolniczej” (ZDPR)
• programy rolnośrodowiskowe (zawarte są w Planie rozwoju obszarów wiejskich dla
Polski na lata 2004-2006):
- „rolnictwo zrównoważone” – polega na ograniczeniu nawożenia, zbilansowaniu
gospodarki nawozami i przestrzeganiu odpowiedniego następstwa roślin;
- „rolnictwo ekologiczne” – polega na stosowaniu metod rolnictwa ekologicznego w
rozumieniu ustawy o rolnictwie ekologicznym;
- „ochrona gleb i wód” – polega na stosowaniu międzyplonów w celu zwiększenia
udziału gleb z okrywą roślinną w okresie jesienno-zimowym;
- „ochrona rodzimych ras zwierząt gospodarskich” – polega na utrzymywaniu
hodowli ras bydła, koni i owiec zagrożonych wyginięciem.
Podnoszenie świadomości ekologicznej producentów powinno polegać przede wszystkim na
poszerzeniu informacji dotyczących najlepszych dostępnych technik (BAT) poprzez
współpracę z wojewódzkim centrum BAT.
Wielokierunkowe oddziaływanie na dzieci, młodzież, mieszkańców najskuteczniej realizować
przez szkoły i akcje organizowane przez Urząd Gminy.
Zgodnie z Prawem ochrony środowiska, art. 19.1, organy administracji są obowiązane
udostępniać każdemu informacje o środowisku i jego ochronie, znajdujące się w ich
posiadaniu.
W związku z tymi zadaniami konieczne jest utworzenie w urzędach administracji publicznej
systemu udostępniania informacji o środowisku, który będzie spełniał wymagania ustawy.
W celu realizacji tych zadań niezbędna jest współpraca instytucji publicznych z
pozarządowymi organizacjami ekologicznymi oraz konsekwentna realizacja ustalonych
prawem obowiązków instytucji publicznych w zakresie umożliwiania obywatelom i
organizacjom społecznym udziału w procedurach oceny oddziaływania na środowisko
przedsięwzięć oraz zamierzeń o charakterze strategii, planów i programów.
Dodatkowe materiały edukacyjne zamieszczono w Załączniku nr 6.
Grudzień 2004,
61
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
6.
PROGRAM ZADAŃ INWESTYCYJNYCH na lata 2004-2007
Program działań inwestycyjnych obejmuje:
• zadania własne gminy (zadania finansowane bezpośrednio z budżetu gminy)
• zadania koordynowane (zadania finansowane ze środków przedsiębiorstw i ze środków
zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla wyższego).
Do realizacji powyższych zadań konieczne są środki i instrumenty finansowe. Należą do nich:
pożyczki i dotacje z funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej;
dotacje i pożyczki z Ekofunduszu;
kredyty z banków, w tym Banku Ochrony Środowiska;
fundusze pomocowe Unii Europejskiej (fundusze strukturalne i fundusz
spójności);
budżet samorządów;
środki mieszkańców i przedsiębiorców.
Informację o funduszach strukturalnych i spójności zamieszczono w Załączniku nr 7.
Poza tym informacje o możliwościach dofinansowania są dostępne na stronach internetowych
wyżej wymienionych instytucji.
Harmonogram realizacji poszczególnych zadań, wynikających z niniejszego programu, należy
dostosować do możliwości pozyskiwania środków finansowych. Kolejność realizacji
dopuszcza się wg przyjętych przez Radę Gminy priorytetów.
Tabela nr 22. Zadania inwestycyjne na lata 2004-2007
Kierunki działań
Opis przedsięwzięcia
Szac.
Koszt
[tys. zł.]
lata
realizacji
Źródła
finansowania
OCHRONA ZASOBÓW WODNYCH
Cel 1: Ochrona zasobów wodnych i racjonalizacja zużycia wód podziemnych
Z1.1 – Budowa sieci wodociągowej wraz z
1400
przyłączami w m. Budy Grabskie, Ruda
2004-5 r.
520
przyłączami w m. Wólka Strobowska
2005-6 r.
750
przyłączami w m. Borowiny
2006-7 r.
K1 – Rozbudowa Z1.4 – Budowa sieci wodociągowej wraz z
900
sieci wodociągowej przyłączami w m. Pamiętna
2006-7 r.
Grudzień 2004,
budżet gminy-25%,
UE – 75%
budżet gminy-25%,
UE – 75%
budżet gminy-25%,
UE-75%
budżet gminy-25%,
UE-75%
Z1.5 – Modernizacja (przebudowa) stacji
uzdatniania wody w Józefatowie oraz budowa sieci
wodociągowej w Józefatowie
1710
budżet gminy-25%,
2005-7 r.
UE-75%
Z1.6 – Uzupełnienie przyłączy wodociągowych na
terenie gminy (na koszt inwestora)
zad.
ciągłe od
2004 r.
-
62
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
K2 – Poprawa
zaopatrzenia w
wodę do picia i jej
jakości
Z2.1 – Opomiarowanie nowych odbiorców
Z2.2 – Bieżąca konserwacja i modernizacja sieci w
celu uniknięcia strat wody i awarii
bd
budżet gminy
zadanie
ciągłe
budżet gminy
Cel 2: Ograniczenie emisji zanieczyszczeń ze źródeł punktowych (obszarów zurbanizowanych)
K1 Uporządkowanie
budżet gminy-25%,
Z1.1 – Budowa sieci kanalizacji ciśnieniowej w
2268
gospodarki
UE-75%
Balcerowie i Dębowej Górze
2007-10 r.
ściekowej na
terenach zabudowy
zwartej
Z2.1 - Budowa przydomowych oczyszczalni
ścieków przy obiektach oświatowych:
budżet gminy
600
SP Dębowa Góra,
2005-7 r.
K2 –
SP Miedniewice,
Rozwiązywanie
SP Sierakowice Prawe
problemu
Z2.2 – Budowa przydomowych oczyszczalni
400
budżet gminy-25%,
gospodarki
UE-75%
ścieków w Strobowie
2005-6 r.
ściekowej na
400
Z2.3 – Budowa przydomowych oczyszczalni
budżet gminy-25%,
obszarach
ścieków w Józefatowie
2006-7 r.
UE-75%
zabudowy
Z2.4
–
Inwentaryzacja
przydomowych
oczyszczalni
zad.
rozproszonej
budżet gminy
ścieków i zbiorników bezodpływowych
ciągłe
Z2.5 – Wydanie decyzji na prowadzenie usług
2004 r.
Samorząd gminy
asenizacyjnych dla konkretnych firm
Cel 3: Zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń pochodzących ze źródeł przestrzennych
K1 – Ogr. spływu
zanieczyszczeń
azotowych ze
źródeł rolniczych
Z1.1 – Inwentaryzacja źródeł powstawania
odchodów zwierzęcych – fermy, hodowle
Z1.2 – Program budowy płyt obornikowych,
zbiorników na gnojówkę i gnojowicę
Z2.1 – Budowa niezależnych systemów kanalizacji
deszczowej dla terenów projektowanych osiedli
zabudowy jednorodzinnej, o utwardzonych
nawierzchniach ulic
K2 – Ogr. ładunku
Z2.2 – Budowa indywidualnych systemów
zanieczyszczeń
odprowadzania i oczyszczania wód opadowych na
poch. ze spływu
wód deszczowych terenach produkcyjno-usługowych
Z2.3 – Utrzymanie i przystosowanie sieci rowów
melioracyjnych do odbioru zwiększonej ilości
ścieków opadowych, powstających w wyniku
utwardzenia terenów pod inwestycje
bd
budżet gminy
bd
środki własne
rolników, śr. UE
bd
bd
bd
budżet gminy,
zarządy dróg
inwestorzy
budżet gminy,
WZMiUZ
Cel 4: Poprawa bilansu hydrologicznego
K1 – Utrzymanie i
Z1.1 – Utrzymanie urządzeń melioracji
odbudowa urządzeń
szczegółowej
melioracyjnych
Grudzień 2004,
bd
Spółka Wodna w
Skierniewicach
63
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
K2 – Rozwój małej
retencji
K3 – Ochrona
zlewni rzek
Z2.1 – Budowa zbiornika Żelazna II na rzece Łupi
bd
WZMiUW Łódź
Z2.2 – Ochrona stawów rybnych w Strobowie
bd
budżet gminy, środki
UE
Z3.1 – Ochrona doliny Łupi , Rawki i Pisi
bd
śr. pomocowe
unijne
bd
budżet gminy
bd
budżet gminy,
rolnicy
OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI
Cel 1: Ochrona gleb
K1 – Ident.
zagrożeń degradacji Z1.1 – Bieżąca likwidacja „dzikich wysypisk”
gleb i rekultywacja odpadów, założenie wykazu terenów
terenów
zdegradowanych i przeznaczonych do rekultywacji
zdegradowanych
Z2.1 – Zadrzewianie i zakrzewianie obszarów pól
K2 – Ochrona gleb narażonych na nadmierną erozję i stepowienie
przed erozją i
Z2.2 – Odbudowa naturalnych stosunków wodnych
stepowieniem
(starorzecza, tereny podmokłe)
K3 – Podnoszenie Z3.1 – Organizowanie szkoleń z zakresu kodeksu
poziomu wiedzy
dobrych praktyk rolniczych i rolnictwa
użytkowników gleb ekologicznego
bd
budżet gminy,
WZMiUW
budżet gminy,
bd
ODR, BP AriMR,
Izba Rolna
OCHRONA POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO
Cel 1: Zmniejszenie zużycia energii
K1 – Wykonanie
termomodernizacji
budynków
użyteczności
publicznej
Z1.1 – Termomodernizacja szkoły podstawowej w
Dębowej Górze
300
budżet gminy-165,
2005-6 r. bud. Państwa-135,
WFOŚiGW
200,
2005-6 r.
budżet gminy
Z 1.1 – Opracowanie planu zaopatrzenia w energię
elektryczną, ciepło oraz paliwa gazowe
20
budżet gminy
Z1.2 – Wspieranie indywidualnych inwestycji
polegających na zmianie ogrzewania węglowego na
olejowe
do
ustalenia
budżet gminy
do
ustalenia
budżet gminy,
środki UE
Z1.2 – Docieplenie budynku Urzędu Gminy
WFOŚiGW
Cel 2: Ograniczenie niskiej emisji
K1 – Wspieranie
inwestycji
polegających na
modernizacji
systemów
ogrzewania
WFOŚiGW
Cel 3: Wykorzystanie alternatywnych źródeł energii
K1 – Propagowanie
na ter. Wiejskich Z1.1 – Opracowanie pilotażowej dokumentacji
źródeł energii wyk. zastosowania np. biomasy do ogrzewania jednego z
Biomasę, energię
obiektów użyteczności publicznej
słoneczną i wiatru
Grudzień 2004,
64
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
PRZECIWDZIAŁANIE HAŁASOWI
Cel: Poprawa klimatu akustycznego
Z1.1 – Przebudowa dróg gminnych (wykonanie
podbudów, ułożenie asfaltowych nawierzchni),
ponad 17 km
K1 – Ograniczanie
uciążliwości hałasu Z1.2 – Modernizacja dróg gminnych (żwirowanie,
komunikacyjnego i równanie)
przemysłowego
Z1.3 – Uwzględnianie w miejscowych planach
zagospodarowania przestrzennego informacji o
możliwości wystąpienia uciążliwości hałasowej
5539,
budżet gminy-25%
2005-7 r.
UE – 75%
1100,
działania
stałe
budżet gminy
bd
budżet gminy
OCHRONA ŚRODOWISKA PRZED POLAMI ELEKTROMAGNETYCZNYMI
Cel: Ograniczenie negatywnego wpływu pól elektromagnetycznych
K1 – Działania
zabezpieczające
środowisko przed
oddziaływaniem fal
elektromagnetycz.
Z1.1 – Umieszczanie w miejscowym planie
zagospodarowania przestrzennego informacji o
lokalizacji obiektów emitujących pola
elektromagnetyczne i o strefach ograniczonego
użytkowania
bd
budżet gminy
OCHRONA PRZYRODY, KRAJOBRAZU I WALORÓW KULTUROWYCH
Cel: Prowadzenie polityki proekologicznej na terenie gminy
K1 - Ochrona
walorów
przyrodniczych
K2 – Prowadzenie
zalesień
Z1.1 – Bieżące utrzymanie i ochrona obszarów
cennych przyrodniczo, szczególnie BPK z doliną
rzeki Rawki
zagospodarowania przestrzennego gminy obszarów
cennych pod względem przyrodniczym
Z1.3 – Objęcie ochroną prawną następujących
obiektów i obszarów:
2 dębów szypułkowych w granicach
Bolimowskiego Parku Krajobraz.,
aleii topolowej w Mokrej Lewej
doliny rzeki Pisi i Łupii
zbiornika wodnego w m. Pruszków
stawy rybne w Strobowie
sad jabłoniowy w Budach Grabskich
zagospodarowania przestrzennego terenów
przeznaczonych do zalesiania
Z2.2 – Zalesianie gruntów niepaństwowych
Z2.3 – Wprowadzanie zadrzewień na terenach
intensywnej produkcji rolnej i najwyższej jakości
bonitacyjnej gleb oraz wzdłuż dróg
Grudzień 2004,
bd
Lasy Państwowe,
Wojewódzki
Konserwator Przyrody
bd
budżet gminy
bd
Wojewódzki
Konserwator
Przyrody
bd
budżet gminy
1500 zł./ha
właściciele gruntów,
(zgodnie z
środki UE
KPZL)
bd
środki własne,
zarządy dróg,
prywatni sponsorzy
65
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
K3 – Ochrona
zabytków
Z3.1 – Współpraca z Wojewódzkim
Konserwatorem Zabytków w zakresie ochrony
zabytków architektury oraz ochrona stanowisk
archeologicznych
Z4.1 – Opracowanie i wydanie „Przewodnika po
gminie Skierniewice” razem z mapą podkreślającą
walory środowiska naturalnego
Wojewódzki
Konserwator
Zabytków
15,
2005 r.
15,
K4 – Rozwój
Z4.2 – Przygotowanie oferty turystycznej gminy
2006 r.
funkcji
rekreacyjnoturystycznej gminy Z4.3 – Wspomaganie działań rolników oraz WODR
w zakresie podnoszenia poziomu wiedzy rolników
działania
dot. zasad prowadzenia działalności
stałe
agroturystycznej
Z4.4 – Promocja kwater agroturystycznych
działania
stałe
budżet gminy, sektor
pryw. przy
współpracy z
jednostkami
nadrzędnymi
budżet gminy, sektor
pryw. przy
współpracy z
jednostkami
nadrzędnymi
rolnicy, WODR,
UG, Izba Rolna
UG, ODR Sk-ce
EDUKACJA EKOLOGICZNA
Cel: Podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców
K1 – Działania
zmierzające do
podniesienia
świadomości
ekologicznej
mieszkańców
gminy
Z1.1 – Zorganizowanie konkursów i festynów, np.:
„Dzień Ziemi” – 22 kwietnia,
„Dzień Ochrony Środowiska” – 5 czerwca,
Gminnej Olimpiady Ekologicznej,
Akcji sprzątania świata – 18-20 września
Z1.2 – Włączanie dzieci i młodzieży do konkursów
i zajęć o charakterze edukacyjnym na poziomie
gminnym
Z1.3 – Angażowanie rolników do udziału w
programach szkoleniowych z zakresu ekologii i
upraw rolnych metodami ekologicznymi
K2 – Zapewnienie
powszechnego
dostępu do
informacji o
środowisku
Z2.1 – Opracowywanie i rozpowszechnianie
materiałów informacyjnych o środowisku i
inwestycjach proekologicznych
środki własne,
fundacje rządowe i
pozarządowe
UG, szkoły
UG, ODR, BP
ARiMR, Izba Rolna
budżet gminy
Zadania inwestycyjne, na które samorząd gminy Skierniewice będzie ubiegał się o
dofinansowanie w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego
(ZPORR) w latach 2004-2007 to:
budowa sieci wodociągowej w Budach Grabskich, Rudej, Borowinach i
Pamiętnej
modernizacja SUW Józefatów
przebudowy dróg gminnych
budowa przydomowej oczyszczalni ścieków w Strobowie i Józefatowie.
W sumie ogólny koszt inwestycyjny tych zadań wynosi 11 099 000 zł, z tego w roku:
2004 – 160 000 zł
2005 – 3 179 000 zł
2006 – 2 980 000 zł
Grudzień 2004,
66
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2007 – 4 780 000 zł.
Zadania finansowane tylko z budżetu gminy w tych latach wyniosą 2 706 700 zł, z czego w
roku:
2004 – 1 086 700 zł
2005 – 380 000 zł
2006 – 1 040 000 zł
2007 – 200 000 zł. i są to następujące inwestycje: termomodernizacja szkoły w
Dębowej Górze, docieplenie budynku UG, budowa przydomowych oczyszczalni
ścieków w Dębowej Górze, Miedniewicach, Sierakowicach Prawych,
przebudowy dróg gminnych.
Grudzień 2004,
67
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
7.
7.1.
MONITORING I OCENA REALIZACJI PROGRAMU
Monitoring
Monitoring dostarcza informacji, w oparciu o które można ocenić, czy stan środowiska ulega
polepszeniu czy pogorszeniu, a także jest podstawą oceny efektywności wdrażania polityki
środowiskowej. Rozróżniamy dwa rodzaje monitoringu:
• jakości środowiska,
• polityki środowiskowej.
Obydwa rodzaje są ze sobą ściśle powiązane. Monitoring jakości środowiska jest
wykorzystywany w definiowaniu polityki ochrony środowiska. Prowadzony jest przez
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Łodzi. Obejmuje wszystkie sektory
środowiska: powietrze, wody powierzchniowe i podziemne, powierzchnię ziemi. Ponadto
monitoringiem objęte jest wytwarzanie odpadów, stan wody pitnej, poziom hałasu,
oczyszczalnie ścieków.
W okresie wdrażania niniejszego programu, monitoring także będzie wykorzystywany w celu
uaktualnienia i zwiększenia efektywności polityki środowiskowej poprzez zbieranie,
analizowanie i udostępnianie danych dotyczących jakości środowiska i zachodzących w nim
zmian.
Informacja o stanie środowiska jest niezbędna do ustanawiania priorytetów ochrony
środowiska, egzekwowania i przestrzegania przepisów ochrony środowiska. Powinna służyć
zarówno podejmującym decyzje, jak i społeczeństwu, sektorowi prywatnemu, pozarządowym
organizacjom ekologicznym i wszystkim zainteresowanym grupom.
Wdrażanie Programu ochrony środowiska będzie także podlegało monitoringowi, tzn.
regularnej ocenie i określeniu:
• stopnia wykonania działań,
• stopnia realizacji przyjętych celów,
• ocenę rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami i działaniami a ich wykonaniem,
• ustaleniu przyczyn tych rozbieżności.
Koordynator Programu będzie oceniał co dwa lata stopień jego wdrożenia. W latach 20042005 na bieżąco, będzie monitorowany postęp w zakresie wdrażania zdefiniowanych działań,
a pod koniec 2005 roku nastąpi ocena rozbieżności między celami zdefiniowanymi w
Programie i analiza przyczyn tych rozbieżności. Wyniki oceny będą stanowiły wkład dla
następnego Programu, w którym zostaną zdefiniowane działania na lata 2006-2010, z
uszczegółowieniem działań na lata, tj. 2006 i 2007. Ten cykl będzie się powtarzał co dwa lata,
co zapewni uaktualnienie strategii krótkoterminowej co cztery lata i polityki długoterminowej
co sześć lat.
7.2.
Mierniki oceny realizacji Programu
Do szczególnie ważnych wskaźników stopnia realizacji "II Polityki ekologicznej państwa"
należy zaliczyć:
• ocenę dotrzymania norm jakości poszczególnych komponentów środowiska, określonych
wymogami prawnymi,
Grudzień 2004,
68
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
• stopień zmniejszenia różnicy (w %) między faktycznym zanieczyszczeniem środowiska
(np. depozycją lub koncentracją poszczególnych zanieczyszczeń), a naukowo
uzasadnionym zanieczyszczeniem dopuszczalnym (ładunkiem krytycznym),
• stopień zmniejszenia zużycia energii, surowców i materiałów na jednostkę produkcji oraz
stopień zmniejszenia całkowitych przepływów materiałowych w gospodarce,
• stopień zmniejszenia ilości wytwarzanych odpadów i emitowanych zanieczyszczeń w
przeliczeniu na jednostkę dochodu narodowego lub wielkość produkcji,
• stosunek uzyskiwanych efektów ekologicznych do ponoszonych nakładów (dla oceny
programów i projektów inwestycyjnych w ochronie środowiska),
• poprawa techniczno-ekologicznych charakterystyk materiałów, urządzeń, produktów (np.
zawartości ołowiu w benzynie, poziomu hałasu w czasie pracy samochodu itp.).
Poza wymienionymi głównymi wskaźnikami przy ocenie skuteczności realizacji programu
mogą być stosowane wskaźniki szczegółowe stanu środowiska:
• zmniejszenia ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych,
poprawy jakości wód płynących, stojących i wód podziemnych, poprawy jakości wody do
picia oraz spełnienia przez wszystkie rodzaje wód wymagań jakościowych
obowiązujących w Unii Europejskiej;
• poprawy jakości powietrza - zmniejszenia emisji zanieczyszczeń do powietrza;
• zmniejszenia uciążliwości hałasu wzdłuż tras komunikacyjnych;
• zmniejszenia ilości wytwarzanych i składowanych odpadów;
• ograniczenia degradacji gleb, likwidacji starych składowisk odpadów, zwiększenia skali
przywracania obszarów bezpośrednio lub pośrednio zdegradowanych przez działalność
gospodarczą do stanu równowagi ekologicznej, ograniczenia pogarszania się jakości
środowiska w jednostkach osadniczych;
• wzrostu lesistości gminy;
• kształtowania estetycznego krajobrazu zharmonizowanego z otaczającą przyrodą;
Wskaźnikami pośrednimi stopnia realizacji programu będą wskaźniki społecznoekonomiczne:
• poprawy stanu zdrowia obywateli, mierzonego przy pomocy takich mierników jak
długość życia, spadek umieralności niemowląt, spadek zachorowalności,
• corocznego przyrostu netto miejsc pracy w wyniku realizacji przedsięwzięć ochrony
środowiska;
• spójności i efektywności działań w zakresie monitoringu i kontroli;
• zakresu i efektów działań edukacyjnych oraz stopnia udziału społeczeństwa w procesach
decyzyjnych.
Grudzień 2004,
69
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
8.
MATERIAŁY WYKORZYSTANE W OPRACOWANIU
• Program ochrony środowiska dla województwa łódzkiego, Politechnika Łódzka, lipiec
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
2003 r.
Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2002 r., WIOŚ 2003
Raport o stanie środowiska w powiecie skierniewickim w 2003 r., WIOŚ 2004
Program ochrony środowiska dla powiatu skierniewickiego, IOŚ, Warszawa 2004
Plan gospodarki odpadami dla powiatu skierniewickiego, IOŚ, Warszawa 2004
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
Skierniewice, B.Śliwa-Nowacka z zespołem, Skierniewice 1999 r.
Opracowanie ekofizjograficzne gminy Skierniewice, Pracownia Usług i Ekspertyz
Sozologicznych Biosfera, M.Włodarczyk, Łowicz 2002 r.
Program uporządkowania gospodarki ściekowej gminy Skierniewice, Firma
Wielobranżowa LEDA, J.Przybiński i R.Kłapot, Skierniewice, sierpień 2004 r.
Plan rozwoju lokalnego gminy Skierniewice na lata 2004-2013 - projekt, Skierniewice
październik 2004 r.
Kodeks dobrej praktyki rolniczej, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo
Środowiska - Warszawa, 2002
Poradnik gospodarowania odpadami, Verlag Dashofer Sp. z o.o., pod redakcją K.
Skalmowskiego
Rocznik Statystyczny, GUS 2002, Warszawa
Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i
lokalnym, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, 2002
Zalesianie terenów porolnych - praca zbiorowa pod redakcją A. Gorzelaka, Warszawa
1999 r.
Materiały Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Łodzi
Ankieta wypełniona w Urzędzie Gminy Skierniewice
Wizja lokalna.
Grudzień 2004,
70
DLA
GMINY SKIERNIEWICE
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
9. ZAŁĄCZNIKI
Załącznik nr 1
• Pozwolenia wodnoprawne dla ujęć wody + wyniki badań wody,
Załącznik nr 2
• Pozwolenie wodnoprawne dla oczyszczalni ścieków,
Załącznik nr 3
• Koncesje na wydobycie kopalin naturalnych,
Załącznik nr 4a, 4b
• Decyzja na wprowadzenie do powietrza pyłów i gazów dla MPIS Dębowa Góra
• Informacja o emitorach w budynkach szkolnych na terenie gminy
Załącznik nr 5a, 5b, 5c
• Wykaz obszarów i obiektów chronionych na terenie gminy według „Opracowania
ekofizjograficznego gminy Skierniewice”
• Fragment projektu Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego dot. ogólnych
zasad i warunków zagospodarowania w obszarach chronionych
• Wykaz obiektów znajdujących się w rejestrze zabytków
Załącznik nr 6
Materiały edukacyjne
Załącznik nr 7
Informacja o środkach UE
Grudzień 2004,
71

program ochrony środowiska dla gminy skierniewice - BIP

Transkrypt

Podobne dokumenty

restrukturyzacja zatrudnienia w publicznych zakładach opieki

Informacja BIOZ

Do pobrania również w wersji elektronicznej w formacie pdf.

AGROPARTS, Skierniewice, Sobieskiego 81

uchwala-nr-LXVII-36-10 - Urząd Miasta Skierniewice

Ogłoszenie z serwisu ogłoszeniowego http://ogloszenia

1 ZASTOSOWANIE METOD AKTYWIZUJĄCYCH NA LEKCJACH