Zalacznik nr 7.49 do SIWZ - Akademia Wychowania Fizycznego i

Transkrypt

G
/ŶǁĞŶƚĂƌǇǌĂĐũĂƉƚĂŬſǁŝŝĐŚƉŽƚĞŶĐũĂůŶǇĐŚŵŝĞũƐĐůħŐŽǁǇĐŚ
ŽƌĂǌŶŝĞƚŽƉĞƌǌǇŝŝĐŚƐĐŚƌŽŶŝĞŷǁďƵĚǇŶŬĂĐŚŬĂĚĞŵŝŝtǇĐŚŽǁĂŶŝĂ
&ŝǌǇĐǌŶĞŐŽŝ^ƉŽƌƚƵǁ'ĚĂŷƐŬƵƉƌǌǇƵů͘<͘'ſƌƐŬŝĞŐŽϭ
ŽďũħƚǇĐŚƉůĂŶĞŵƚĞƌŵŽŵŽĚĞƌŶŝǌĂĐũŝG
DŽŶŝŬĂŝĞůŝŷƐŬĂ͕ŐŶŝĞƐǌŬĂWƌǌĞƐŵǇĐŬĂ͕WŝŽƚƌŝĞůŝŷƐŬŝ
KƉƌĂĐŽǁĂŶŝĞŶĂǌůĞĐĞŶŝĞ
ŬĂĚĞŵŝŝtǇĐŚŽǁĂŶŝĂ&ŝǌǇĐǌŶĞŐŽŝ^ƉŽƌƚƵ
Ƶů͘<͘'ſƌƐŬŝĞŐŽϭ
ϴϬͲϯϯϲ'ĚĂŷƐŬ
'ĚĂŷƐŬ͕ĐǌĞƌǁŝĞĐϮϬϭϭ
Opracowanie:
PRO ORNIS Monika Zielińska
Pracownia Badań Przyrodniczych
ul. Hoża 6c/4
80-628 Gdańsk
www.proornis.pl, [email protected]
tel. 691-394-108
Autorzy:
Monika Zielińska
PRO ORNIS
Pracownia Badań Przyrodniczych
Agnieszka Przesmycka
ul. Ciołkowskiego 1G/15
80-463 Gdańsk
Piotr Zieliński
Stacja Ornitologiczna
Muzeum i Instytut Zoologii PAN
ul. Nadwiślańska 108
80-680 Gdańsk
Zdjęcia:
Agnieszka Przesmycka, Monika Zielińska, Piotr Zieliński
2
Spis treści
1. WSTĘP..............................................................................................................................4
2. PTAKI...............................................................................................................................4
2. 1. PTAKI GNIAZDUJĄCE W BUDYNKACH ............................................................................5
2. 1. 1. Jerzyk Apus apus.................................................................................................5
2. 1. 2. Gołąb miejski Columba livia f. domestica............................................................5
2. 1. 3. Kawka Corvus monedula.....................................................................................6
2. 1. 4. Wróbel Passer domesticus...................................................................................7
2. 1. 5. Pustułka Falco tinnunculus .................................................................................7
2. 1. 6. Oknówka Delichon urbicum ................................................................................8
2. 1. 7. Kopciuszek Phoenicurus ochruros.......................................................................8
2. 1. 8. Pleszka Phoenicurus phoenicurus .......................................................................9
2. 1. 9. Sierpówka Streptopelia decaocto.........................................................................9
2. 1. 10. Inne gatunki ......................................................................................................9
2. 2. METODY....................................................................................................................10
2. 3. WYNIKI INWENTARYZACJI..........................................................................................11
2. 3. 1. Charakterystyka budynków................................................................................11
2. 3. 2. Gatunki lęgowe .................................................................................................12
2. 4. STATUS OCHRONNY PTAKÓW......................................................................................15
2. 5. ZALECENIA OCHRONNE I KOMPENSACYJNE .................................................................16
3. NIETOPERZE................................................................................................................24
3. 1. WYSTĘPOWANIE I STATUS OCHRONNY ........................................................................24
3. 2. METODY INWENTARYZACJI ........................................................................................26
3. 3. WYNIKI .....................................................................................................................27
3. 4. ZALECENIA OCHRONNE I KOMPENSACYJNE .................................................................27
4. WNIOSKI .......................................................................................................................33
5. LITERATURA ...............................................................................................................35
3
1. Wstęp
Celem inwentaryzacji ornitologicznej i chiropterologicznej przeprowadzonej na
zlecenie Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku było poznanie składu
gatunkowego i liczebności ptaków oraz nietoperzy zasiedlających budynki uczelni, które
zostały objęte planem termomodernizacji. Inwentaryzacja budynków miała również na celu
opracowanie metod postępowania z mogącymi zamieszkiwać budynek ptakami i
nietoperzami w okresie prowadzenia prac remontowych oraz zaplanowanie działań
kompensacyjnych po wykonaniu remontów.
Niniejsze opracowanie zostało przygotowane w celu przedłożenia do Narodowego
Funduszu Ochrony Środowiska wraz z wnioskiem o dofinansowanie zadania.
2. Ptaki
opracowanie: Monika Zielińska i Piotr Zieliński
Bogactwo gatunkowe ptaków gniazdujących w miastach jest bardzo duże. Intensywny
rozwój miast powoduje kurczenie się wielu siedlisk, ale z drugiej strony daje zwierzętom
nowe, czasami równie atrakcyjne miejsca do rozrodu i schronienia, naśladujące ich pierwotne
miejsca gniazdowania. Ptakom, poza licznymi miejscami do założenia gniazda, oferuje też
stosunkowo dużą dostępność pokarmu i łagodniejszy mikroklimat (Indykiewicz i Barczak
2004, Indykiewicz et al. 2001). Czynniki te spowodowały, że szereg gatunków zasiedliło
miasta dość licznie, a z czasem stały się wręcz gatunkami charakterystycznymi dla obszarów
miejskich. Bogactwo gatunkowe ptaków w miastach jest zdecydowanie większe na terenach
zielonych. Z budynkami związana jest mniejsza liczba gatunków, które jednak mogą
gniazdować kolonijnie albo osiągać znaczące zagęszczenia. Niektóre gatunki, jak np. jerzyk
są obecnie związane z miastami bardzo silnie, a budynki to ich niemal wyłączne miejsca
lęgowe. Niniejsze opracowanie dotyczy bezpośrednio
ptaków zakładających gniazda na
budynkach, ale wspomniano również w nim o ptakach, których gniazdowanie stwierdzono w
bliskim ich sąsiedztwie, a prowadzone prace remontowe mogłyby wpłynąć na ich lęgi.
4
2. 1. Ptaki gniazdujące w budynkach
2. 1. 1. Jerzyk Apus apus
To sztandarowy gatunek wielorodzinnych osiedli mieszkaniowych, objęty szczególną
troską władz ochrony przyrody. Pierwotnym miejscem jego gniazdowania były szczeliny
skalne oraz naturalne dziuple w drzewach. Jednak zdecydowana większość populacji tego
gatunku uległa synantropizacji oraz synurbanizacji i zaczęła gniazdować w miastach, tworząc
bardzo liczne populacje. W takich warunkach do gniazdowania wykorzystywane są otwory
wentylacyjne, szczeliny znajdujące się na ścianach budynków, pod balkonami, pod rynnami i
pod dachówkami.
Jest gatunkiem średnio licznym lub licznym w całym kraju. Populacja tego gatunku
szacowana jest na 100-300 tys. par (Chylarecki i Sikora 2007). Mimo, że nie jest gatunkiem
rzadkim, to jednak masowe remonty elewacji mogą mieć drastyczny wpływ na zmniejszenie
liczebności całej populacji. Do Polski jerzyki przylatują pod koniec kwietnia i na początku
maja. Krótko potem składają najczęściej 2 jaja. Po wykluciu pisklęta przebywają w gnieździe
średnio 42 dni, a po tym okresie są uzyskują całkowitą niezależność. Bardzo często w
odpowiednich miejscach gniazduje kolonijnie. Nie jest gatunkiem uciążliwym dla ludzi, gdyż
nie zanieczyszcza elewacji i gruntu przy ścianie budynku nawet, gdy tworzy kolonie, a jego
obecność zwykle pozostaje niezauważona. Alternatywnym sposobem ratowania jerzyka są
odpowiednie budki natynkowe lub podtynkowe.
Fot. 1 i 2. Jerzyk w locie (P. Zieliński).
2. 1. 2. Gołąb miejski Columba livia f. domestica
W Polsce na terenie miast jest gatunkiem średnio licznym (Fot. 3). Pochodzi od
dzikiego gołębia skalnego Columba livia livia, który skolonizował samorzutnie miasta
Europy tworząc synantropijną populacje gołębia skalnego (Tomiałojć i Stawarczyk 2003).
5
Jego populacja w Polsce jest szacowana na 100-250 tys. (Chylarecki i Sikora 2007). Forma
miejska tego gołębia gniazduje niemal wyłącznie na budynkach w obrębie osiedli ludzkich,
preferując stare budownictwo. Do lęgów przystępuje przez większą część roku. Składa 2 jaja,
z których po około 20 dniach wykluwają się pisklęta przebywające w gnieździe przez kolejne
20 dni. Największe populacje tego ptaka występują w Warszawie – 35-65 tys. par i Krakowie
ok. 30 tys. par. Zagęszczenia w starym budownictwie sięgać mogą 23-57 par/10 ha (Walasz
2007). Forma miejska posiada bardzo duży potencjał rozrodczy. Mimo, że składa tylko 2 jaja
w lęgu, rozmnaża się przez większą część roku, a kolejny lęg rozpoczyna się już wówczas,
gdy pisklęta z poprzedniego lęgu nie są jeszcze całkowicie opierzone.
Fot. 3. Gołąb miejski Columba livia f. domestica (P. Zieliński).
2. 1. 3. Kawka Corvus monedula
W Polsce jest średnio licznym, a lokalnie licznym gatunkiem, którego populacja
szacowana jest 100-300 tys. par (Chylarecki i Sikora 2007), (Fot. 2). Kawka zasiedla głównie
miasta i wsie, gdzie zakłada gniazda w kominach, otworach wentylacyjnych, na strychach lub
w szczelinach muru. Najczęściej wybiera budynki wysokie, obfitujące w dogodne do
gniazdowania miejsca. Kawki równie chętnie gniazdują w luźnych zadrzewieniach, parkach i
alejach wykorzystując dziuple. Ptaki zaczynają składać jaja pod koniec kwietnia. Zniesienie
wynosi zwykle 4-6 jaj, a ich inkubacja trwa około 18 dni. Pisklęta pozostają w gnieździe
około 19 dni. Kawki osiągają najwyższe zagęszczenie w dzielnicach o starej zabudowie i w
starych parkach.
6
Fot. 4. Kawka Corvus monedula (P. Zieliński).
2. 1. 4. Wróbel Passer domesticus
W Polsce jest to gatunek bardzo licznie lęgowy, którego populacja szacowana jest na
2,5-5 miliona par (Chylarecki i Sikora 2007), chociaż jego liczebność w ostatnich latach
znacząco spada. Wróbel gniazduje niemal wyłącznie w zamieszkałych przez człowieka
zabudowaniach wiejskich i miejskich. Gniazda zakłada w różnego rodzaju otworach i
szczelinach znajdujących się na budynku oraz w budkach lęgowych. Wyprowadza kilka
lęgów w roku, a pierwsze zniesienia mają miejsce w kwietniu. W gnieździe składanych jest 35 jaj, których wysiadywanie trwa 11-14 dni. Pisklęta opuszczają gniazdo po około 14 dniach.
Podobnie jak w przypadku innych gatunków w miastach wróble osiągają najwyższe
zagęszczenia w dzielnicach ze starą zabudową (Pinowski 2007).
2. 1. 5. Pustułka Falco tinnunculus
Gniazduje nielicznie na terenie całego kraju (Tomiałojć i Stawarczyk 2003). Obecnie
jej populacja jest szacowana na 5-10 tys. par (Chylarecki i Sikora 2007). Dawniej
zasadniczym siedliskiem lęgowym tego gatunku były niewielkie zadrzewienia śródpolne oraz
brzegi lasów przylegające do otwartych terenów. Szacuje się, że około 20% polskiej populacji
pustułki gniazduje w aglomeracjach miejskich wykorzystując do gniazdowania wysokie
budynki (Betleja 2007b). Gniazda pustułek usytuowane na budowlach – kościołach, halach
fabrycznych, wieżowcach, mostach najczęściej znajdują się na balkonach, w otworach
wentylacyjnych, poddaszach, szerszych parapetach, itp. (Śliwa 2004, Śliwa i Rejt 2006). W
Polsce znoszenie jaj rozpoczyna się w połowie kwietnia. Liczba jaj w gnieździe jest zmienna i
uzależniona od wielu czynników, jednak najczęściej samica znosi 3-8 jaj. Wysiadywanie trwa
26-34 dni, a pisklęta pozostają w gnieździe przez kolejne 27-32 dni. Największe zagęszczenia
7
par lęgowych zostały stwierdzone w dużych aglomeracjach miejskich południowej i
zachodniej Polski (Betleja 2007).
2. 1. 6. Oknówka Delichon urbicum
W Polsce gniazduje licznie, a lokalnie nawet bardzo licznie. Jej populację ocenia się
na 350-600 tys. par (Chylarecki i Sikora 2007). Oknówka zamieszkuje osiedla ludzkie zarówno wsie jak i średnie oraz duże miasta, gniazdując nawet w dzielnicach o bardzo zwartej
zabudowie oraz budownictwie wielorodzinnym. Jednak najczęściej i najliczniej zamieszkuje
peryferie miast. Buduje gniazda z błota, przytwierdzając je na zewnątrz budynku do ścian o
porowatej strukturze. Ich wnętrze wyściela głównie materiałem roślinnym oraz puchem.
Jednym z ważniejszych czynników warunkujących jej gniazdowanie jest dostępność
zbiorników wodnych lub błotnistych kałuż skąd ptaki pobierają budulec. Najczęściej gniazda
umiejscawiane są pod balkonami, w rogach okien, pod wystającymi fragmentami dachów.
Gniazda oknówek mogą być wykorzystywane przez ten gatunek przez wiele lat. Mogą być
również zajmowane przez wróble. Oknówki składają jaja od maja do lipca. Zniesienie może
się składać z 1-6 jaj. Inkubacja trwa ok. 14 dni, a pisklęta pozostają w gnieździe przez około
25-30 dni. Po tym okresie opuszczają gniazdo wracając do niego przez krótki czas głównie na
noc. Największe zagęszczenie tego gatunku stwierdzone w mieście (osiedle bloków
mieszkalnych) wynosiło 69 par/10 ha (Betleja 2007). Często gniazduje w koloniach. Może
zanieczyszczać parapety budynków, jeżeli są pod gniazdami, ale w takiej sytuacji można pod
nimi umieścić zabezpieczające przed brudzeniem drewniane półeczki.
2. 1. 7. Kopciuszek Phoenicurus ochruros
W Polsce jest nielicznym, lokalnie średnio licznym ptakiem lęgowym, którego
populacja jest szacowana na 250-400 tys. par (Chylarecki i Sikora 2007). Pierwotnym
siedliskiem tego gatunku były obszary skaliste w regionach podgórskich i w górach oraz
kamieniołomy. Populacja synantropijna zasiedla obszary zabudowane: wioski, małe i duże
miasta, tereny przemysłowe. Gniazda buduje w różnego rodzaju otworach i szczelinach.
Zwykle składa 4-6 jaj, a wysiadywanie trwa 13-17 dni. Pisklęta pozostają w gnieździe 12-19
dni. W literaturze jest stosunkowo mało informacji na temat zagęszczenia tego gatunku.
Dostępne dane wskazują, że jest najniższe w samym centrum miasta zwiększając się w
kierunku peryferii (dzielnice willowe), a najwyższe wartości osiąga na terenach
przemysłowych (Kupczyk 2007).
8
2. 1. 8. Pleszka Phoenicurus phoenicurus
Pleszka nie jest typowym mieszkańcem budynków miejskich. Ponieważ stwierdzono
jej gniazdowanie na budynku AWFiS podczas inwentaryzacji, została tu szerzej opisana. Jest
gatunkiem blisko spokrewnionym z kopciuszkiem, ale gniazduje najczęściej na terenach
zielonych na obrzeżu miast, w parkach i w zieleni poza miastami. W Polsce jest gatunkiem
nielicznym, a lokalnie średnio licznym (Tomiałojć i Stawarczyk 2003), a jej liczebność
szacowana jest na 80 000 – 150 000 par lęgowych (Chylarecki i Sikora 2007). Pierwotnie
zasiedlała luźne, prześwietlone drzewostany liściaste i iglaste. Później skolonizowała obszary
zamieszkałe przez ludzi, w szczególności parki, zadrzewienia wokół zabudowań i ogródki
działkowe. Najliczniej zasiedla obrzeża osiedli ludzkich. Do lęgów przystępuje w maju.
Gniazda zakłada w dziuplach drzew, szczelinach skał i w budynków oraz w budkach
lęgowych. Składa najczęściej 5-7 jaj, które samica wysiaduje przez 12-14 dni. Pisklęta
przebywają w gnieździe 14-15 dni. Może wyprowadzać dwa legi w roku. W Polsce przebywa
w okresie od kwietnia do października, potem odlatuje na zimowiska do Afryki (Cramp
1988).
2. 1. 9. Sierpówka Streptopelia decaocto
Jest średnio licznym ptakiem lęgowym całego kraju, a jej populacja szacowana jest na
200-400 tys. par. Gatunek synantropijny związany z osadami ludzkimi, a zwłaszcza z
miastami. Preferuje dzielnice ze zwartą starą zabudową bogatą w zieleń i dzielnice willowe.
Zasadniczo gniazda buduje na drzewach, ale coraz częściej stwierdzane są lęgi
umiejscowione na parapetach, w karmnikach i różnych niszach budynków. Sierpówka
gniazduje przez większą część roku znosząc w każdym lęgu po 2 jaja, ale jej lęgi często
ulegają splądrowaniu, np. przez srokę Pica pica. Inkubacja oraz wzrost piskląt odbywa się w
podobnym tempie jak u gołębia miejskiego. Największe liczebności osiąga ten gatunek w
Warszawie – 3-5 tys. par, gdzie w dzielnicy willowej tego miasta zagęszczenie wynosiło 39
par/ha (Antczak i Górski 2007). W Polsce przebywa przez cały rok. Zimą część ptaków
przemieszcza się na nieduże odległości i może również tworzyć większe skupiska.
2. 1. 10. Inne gatunki
Poza typowymi ptakami lęgowymi w miastach na budynkach możliwe jest również
gniazdowanie kilku innych: pliszki siwej Motacilla alba, sokoła wędrownego Falco
peregrinus, mewy srebrzystej Larus argentatus, dymówki Hirundo rustica, grzywacza
Columba palumbus, szpaka Sturnus vulgaris, mazurka Passer montanus, sikory modrej Parus
caeruleus, sikory bogatki Parus major.
9
2. 2. Metody
Inwentaryzacja budynków pod kątem wykrycia gatunków ptaków, potencjalnych
miejsc ich gniazdowania została przeprowadzona w dniach 10.06.2011, 13.06.2011 i
27.06.2011. Część obserwacji została również dokonana podczas wstępnej kontroli
przeprowadzonej 27.05.2011. Budynki przeznaczone do termomodernizacji i inwentaryzacji
ptaków (oraz nietoperzy) znajdują się na Ryc. 1 (zaznaczone na pomarańczowo). Na rycinie
naniesiono numeracje budynków przyjętą na potrzeby niniejszego opracowania.
W celu wykrycia lęgowych gatunków ptaków i miejsc ich gniazdowania prowadzono
obserwacje kolejno wszystkich budynków z pewnej odległości z użyciem lornetek. Podczas
każdej kontroli obserwowano wszystkie budynki ze wszystkich stron spędzając na każdym
punkcie obserwacyjnym po ok. 0,5 godziny. Jeżeli podczas obserwacji pojawiały się ptaki,
wykazujące zachowania lęgowe (niepokój, pokarm dla piskląt w dziobie, śpiew) czas
obserwacji wydłużano odpowiednio aż do potwierdzenia statusu lęgowego ptaka.
Wyszukiwano też przez lornetkę potencjalne miejsca lęgowe różnych gatunków w
oparciu o znajomość ich preferencji w wyborze miejsca na gniazdo oraz śladów gniazdowania
w postaci pozostałych pustych gniazd oraz skrupulatnej obserwacji odpowiednich otworów –
czy nie wystaje z nich materiał gniazdowy i czy krawędzie otworu noszą ślady użytkowania
(ewentualnie, czy nie ma w nich pajęczyn, które jednoznacznie wskazują na nie używanie
otworu przez ptaki). Szczególną uwagę poświęcono oglądaniu każdego nie zamkniętego
otworu w budynku oraz szczelin w murze lub pod dachami. Budynki AWFiS nie posiadają
stropodachów, więc nie było miejsc, które należało skontrolować bezpośrednio, poszukując i
licząc gniazda.
Podczas kontroli terenowej sporządzono opisy potencjalnie dobrych miejsc do gniazdowania
dla ptaków oraz wszystkich śladów i oznak ich lęgów. Wykonano również opis elewacji,
obecności otworów i kominów wentylacyjnych. Oględziny miały również na celu ustalenie
miejsc, w których należałoby rozwiesić budki lęgowe w ramach działań kompensacyjnych po
zakończeniu prac związanych z remontami elewacji. Wykonano dokumentację fotograficzną
potencjalnych miejsc do gniazdowania oraz miejsc do późniejszego rozwieszania skrzynek.
10
Ryc. 1. Plan budynków Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu. Na pomarańczowo
zaznaczono budynki objęte inwentaryzacją. Numeracja budynków została przyjęta na
potrzeby niniejszego opracowania.
2. 3. Wyniki inwentaryzacji
2. 3. 1. Charakterystyka budynków
Kompleks budynków przewidzianych do remontu i docieplenia obejmuje:
Budynek 1, 1A, 1B
Budynek 1 i przybudówki 1A i 1B są dość wysokie, ale jednokondygnacyjne. Znaczną
powierzchnię ścian frontowych stanowią okna, pozostała część jest murowana, od strony
boisk sportowych pokryte są częściowo osłonami wykonanymi z blachy falistej. Na części 1
w miejscach, gdzie jest blacha falista są liczne zakamarki, półki, rury. Budynek 1B posiada
pęknięcie w murze, które mogłoby potencjalnie stanowić miejsce na gniazdo, ale nie było
przez ptaki zajęte. Od strony placu/parkingu budynek 1B posiada duże szpary za rynnami,
które mogą potencjalnie stanowić miejsce do gniazdowania dla wróbli.
11
Budynek 2
Budynek jest murowany 1-2 piętrowy, ściany zewnętrzne otynkowane. Bardzo ubogi w
miejsca do założenia przez ptaki gniazd. Istnieją nieliczne otwory wentylacyjne zasłonięte
kratkami.
Budynek 3 i 4
Mają wysokość 3 pięter, ściany otynkowane, płaskie dachy, na dachach kominy
wentylacyjne. Na ścianie po lewej stronie od głównego wejścia znajduje się duży otwór
odpowiedni na gołębia miejskiego lub kawki. Obecnie w otworze jest pajęczyna, więc na
pewno nie jest zamieszkały, ale jego dolne krawędzie są wygładzone (prawdopodobnie od
pazurów ptasich), co sugeruje, ze był kiedyś przez ptaki zasiedlony.
Budynek 5
3-piętrowy otynkowany budynek z płaskim dachem. Na dachu znajdują się kominy
wentylacyjne. Budynek posiada szeroki wystający gzyms pomiędzy 2 i 3 piętrem, od góry
pokryty blachą. Pod tą blachą za szczytowej ścianie znajdują się otwory, pęknięcia w murze,
które wielkością mogłyby odpowiadać jerzykowi. Takiej samej wielkości szpary i pęknięcia
znajdują się w gzymsie również od strony hali. Na ścianie szczytowej jest dużych rozmiarów
krata wentylacyjna, która również może stanowić potencjalne miejsce na gniazdo (wróbel,
kopciuszek).
Budynek 6
Obejmuje część akademika z wejściem oraz niższą parterową przybudówkę. Nie posiada
miejsc szczególnie atrakcyjnych dla ptaków.
2. 3. 2. Gatunki lęgowe
W
wyniku
przeprowadzonych
kontroli
terenowych
i
obserwacji
stwierdzono
gniazdowanie pewne, prawdopodobne lub możliwe następujących gatunków ptaków:
Pleszka Phoenicurus phoenicurus – gniazdowała jedna para w otworze wentylacyjnym
zasłoniętym kratką o szerokich odstępach między listewkami, na ścianie budynku nr 4 od
strony podwórza przylegającego do ul. Czyżewskiego, pomiędzy piętrem 0 i 1. Podczas
pierwszej wstępnej kontroli przeprowadzonej w dniu 27.05. parokrotnie widziano i
sfotografowano wlatujące do otworu samca i samicę z pokarmem w dziobie (Fot. 5 i 6). Oba
12
ptaki dorosłe były silnie zaniepokojone. Podczas kolejnych wizyt ptaków już nie widziano,
ale można przypuszczać, ze lęg zakończył się sukcesem.
Kopciuszek Phoenicurus ochruros – stwierdzono kilkakrotnie, a widziane osobniki należały
prawdopodobnie do 2-3 par lęgowych. W sumie stwierdzony na:
•
samiec śpiewający na budynku 1A (27.05).
•
samica żerująca na trawniku koło budynku 1A (27.06)
•
samiec śpiewający na budynku 4 (27.06)
•
samiec przesiadujący na dachu budynku 1 (27.06)
Nie udało się potwierdzić gniazdowania, ale jest ono bardzo prawdopodobne. Kopciuszki
mogły gniazdować w zakamarkach kominów wentylacyjnych i innych szczelinach na dachach
budynków.
Gołąb miejski Columba livia f. domestica – nie stwierdzono dowodów gniazdowania, ale
pojedyncze osobniki były widywane na dachu budynku 3. Sporadycznie pojawiały się
nieliczne osobniki na innych budynkach.
Wróbel Passer domesticus – nie stwierdzono gniazdowania na budynku, ale na pewno jedna
para gniazdowała w lampie ulicznej stojącej przy budynku nr 2 od strony boisk sportowych
(Fot. 11). Ptaki dorosłe wlatywały tam regularnie z pokarmem, słyszano również odzywające
się pisklęta. Nie można wykluczyć również gniazdowania pojedynczych par wróbli w
budynkach, gdyż nieliczne osobniki przebywały w okolicach budynku 5, 4 i 1B od strony
parkingu.
Pliszka siwa Motacilla alba – widziano jednokrotnie ptaka dorosłego na dachu budynku nr 4
od strony l. Czyżewskiego (27.06). Ptak szybko zniknął i istnieje możliwość, że wszedł do
otworu, w którym mógł gniazdować. Pliszki gniazdują w miejscach takich samych jak
kopciuszek Phoenicurus ochruros, najczęściej niewielkich półotwartych szczelinach na
dachach, ewentualnie innych zakamarkach.
Podczas inwentaryzacji na terenie AWFiS wokół budynków objętych inwentaryzacją
stwierdzono również: kawki, ale nie widziano osobników wlatujących do kominów
wentylacyjnych, czy innych atrakcyjnych dla tego gatunku otworów. Część widzianych
osobników mogła gniazdować na pobliskich blokach mieszkalnych. Regularnie widywano
nieliczne jerzyki, ale z pewnością nie gniazdowały one na terenie AWFiS. Gatunek ten
13
gniazduje późno (maj-czerwiec), więc przeprowadzone kontrole pozwoliłyby na wykrycie
tego gatunku, gdyby tu gniazdował. Na terenach zielonych wokół uczelni obserwowano m.in.
wrony siwe Corvus corone cornix (jedna para gniazdowała na drzewie przy schodach
łączących budynek 1 i 5), sroki Pica pica (gniazdowały na pewno w zadrzewieniach w
najbliższym sąsiedztwie, gdyż obserwowane były bardzo regularnie), mazurki Passer
montanus, sikory bogatki Parus major.
Fot. 5 i 6. Pleszki Phoenicurus phoenicurus przy otworze w budynku nr 4, w którym
znajdowało się ich gniazdo (P. Zieliński).
Przeprowadzona inwentaryzacja wykazała, że budynki AWFiS nie są szczególnie atrakcyjne
dla ptaków, posiadają niewiele ukryć, szczelin i szpar. Miejsca do założenia gniazd są bardzo
14
nieliczne, a dodatkowym potencjalnym czynnikiem zniechęcającym ptaki do gniazdowania na
tym terenie jest dość duża aktywność ludzi.
2. 4. Status ochronny ptaków
Wszystkie ptaki, których gniazdowanie było możliwe na budynkach objętych
inwentaryzacją są ściśle chronione na mocy Ustawy o ochronie przyrody z dnia 16.04.2004
(Dz. U. Nr 92, poz. 880) oraz Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 28.09.2004 (Dz. U.
Nr 220, poz.2237). Zgodnie ww. ustawą zabrania się w stosunku do zwierząt chronionych
min.: zabijania, chwytania, przetrzymywania, niszczenia gniazd i jaj oraz postaci
młodocianych, płoszenia, niepokojenia, niszczenia siedlisk, legowisk, zimowisk i innych
schronień. Również Ustawa o ochronie zwierząt z dnia 21 sierpnia 1997 zabrania
nieuzasadnionego zabijania, znęcania, zadawania bólu i cierpienia.
Zakaz niszczenia gniazd ptaków (w tym usuwania gniazd starych) na podstawie
Rozporządzenia nie dotyczy ich usuwania z obiektów budowlanych od 16 X do końca II,
jeżeli wymagają tego względy bezpieczeństwa lub sanitarne.
Paragraf 10 Rozporządzenia przewiduje również sposoby ochrony
gatunków zwierząt
poprzez odtwarzanie i budowanie sztucznych miejsc lęgowych (budki, skrzynki),
dostosowywanie terminów i sposobów wykonywania prac budowlanych, remontowych i
innych do okresów lęgu, rozrodu i hibernacji oraz obserwowanie i dokumentowanie
(monitoring) stanowisk, ostoi i populacji gatunków.
Na mocy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 – Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. 2001
nr 62 poz. 627) w trakcie prac budowlanych inwestor realizujący przedsięwzięcie jest
zobowiązany uwzględnić ochronę środowiska na obszarze prowadzenia prac.
Opisane gatunki ptaków, najczęściej gniazdujące na budynkach nie są zamieszczone w
Polskiej czerwonej księdze zwierząt (Głowaciński 2001), zawierającej podstawowe
informacje o ptakach (i innych kręgowcach), których populacje są w różnym stopniu narażone
na znaczny spadek liczebności, a w skrajnych przypadkach na wymarcie w skali kraju.
Znajdują się tam gatunki, których liczebność zmalała do poziomu krytycznego, są zagrożone
wyginięciem z powodu małej populacji lub nagłego spadku liczebności.
Żaden z tych gatunków nie znajduje się też na liście SPEC według kryteriów BirdLife
International (2004). Jest to grupa gatunków priorytetowych, w przypadku których zaleca się
podjęcie działań mających na celu poprawę stanu populacji lęgowej w Europie. Opisane
15
gatunki nie są zamieszczone w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej, która skupia gatunki
zagrożone w skali Unii Europejskiej.
2. 5. Zalecenia ochronne i kompensacyjne
•
Zaleca się rozpoczęcie prac remontowych wczesną wiosną od początku marca,
ewentualnie kwietnia, zanim ptaki rozpoczną lęgi. Wczesne rozpoczęcie prac
remontowych wiosną spowoduje, ze ptaki w tym sezonie będą unikały gniazdowania
na budynkach i w ich najbliższym sąsiedztwie. W ten sposób uniknie się porzucania
gniazd z jajami lub pisklętami, co mogłoby mieć miejsce w sytuacji, gdyby prace
dociepleniowe były rozpoczynane w pełni sezonu lęgowego. W sytuacji stwierdzenia
gniazda z jajami lub pisklętami osoba nadzorująca plac budowy powinna
skontaktować się z ornitologiem, w celu ustalenia sposobu, który pozwoliłby uniknąć
porzucenia gniazda lub problemów z karmieniem piskląt przez dorosłe ptaki.
•
Nie należy wycinać w okresie kwiecień – sierpień pnącza, rosnącego na ścianie
budynku (Fot. 10). Istnieje możliwość gniazdowania w nim ptaków mimo, że w
okresie maj-czerwiec 2011 ptaków tam nie stwierdzono. Jeżeli jego wycięcie będzie
niezbędne należy to zrobić poza wskazanymi powyżej miesiącami.
•
Jeżeli będzie planowany demontaż i wymiana bądź renowacja lampy ulicznej
znajdującej się przy budynku nr 2 (Fot. 11) należy tą renowacje lub demontaż dokonać
poza miesiącami kwiecień-sierpień. W lampie znajduje się atrakcyjna dla ptaków
szczelina, w które wróble gniazdowały w roku 2011 i mogą gniazdować corocznie.
•
W ramach zabiegów kompensacyjnych zaleca się zakup i zamontowanie na budynku i
w okolicy skrzynek lęgowych dla jerzyków, kawek i wróbli.
Skrzynki dla jerzyka
Są dwa rodzaje skrzynek dla tego gatunku godne polecenia:
1). Skrzynki-cegiełki „Brick Box” wykonane z drewno-betonu (Fot. 7). Zaletą ich jest duża
trwałość, możliwość mocowania na elewacji lub ukrycia w warstwie dociepleniowej tak, żeby
ich przednia ścianka stanowiła z elewacją równą powierzchnię. Można je wówczas
pomalować farbą i widoczny pozostaje jedynie otwór wlotowy do skrzynki. Dystrybutorem
takich skrzynek jest firma Bird Control z Bydgoszczy:
16
http://birdcontrol.net.pl/bird/bird/polski/oferta
Odpowiednia dla jerzyka i jednocześnie w przystępnej cenie jest skrzynka Typ 25 w
cenie 117,20 zł netto/szt.
Brick Box (skrzynka "cegiełka") Typ 25
Przeznaczenie: jerzyki
Mocując skrzynkę w miejscach niedostępnych radzimy zabezpieczyć otwór wejściowy silikonem lub innym uszczelniaczem
tak, aby nie wypadał.
Otwór wejściowy: 55 x 33 mm
Wymiary: Wys 18 x Szer 26.5 x gł 22 cm
Waga: ok. 8,8 kg
Brick Box Typ 25
Typ 24 (zainstalowana)
Fot. 7. Budka dla jerzyka typu Brick-Box oferowana przez „Bird-Control”. Zdjęcie z oferty
dystrybutora.
2). Budki drewniane o bardziej tradycyjnej konstrukcji, o odpowiednich tylko dla tego
gatunku parametrach (wielkość skrzynki i otworu wlotowego), (Fot. 16). Drewniane skrzynki
sprawdzonej
jakości
można
kupić
w
sklepie
internetowym
„Ptasie
Ogrody”
www.ptasieogrody.pl
Odpowiedni model dla jerzyka to budka o numerze katalogowym 19-04-10 i cenie 40,00
zł. Ten model budki powinien jednak mieć daszek obity blachą dla przedłużenia jej trwałości.
17
Fot. 8. Model drewniany budki dla jerzyka oferowany przez sklep internetowy „Ptasie
Ogrody” (www.ptasieogrody.pl). Zdjęcie z oferty dystrybutora.
Zalecamy zakup 8-10 budek dla jerzyka. W przypadku tego kompleksu budynków
bardziej praktyczne wydają się budki drewniane. Z uwagi na krótszą trwałość budki
drewniane powinny być wymieniane na nowe po ok. 10 latach lub wcześniej, jeśli ulegną
uszkodzeniu. Sugerowanym miejscem rozwieszenia tych budek jest komin na budynku nr 5
oraz miejsce pod gzymsem na szczycie budynku nr 5 (Fot. 12 i 13). Budki mogą wisieć obok
siebie, np. w grupach po 2-3 sztuki. Nie jest wymagane zachowanie odległości pomiędzy
poszczególnymi budkami, gdyż jerzyki są ptakami chętnie gniazdującymi w koloniach.
Ważne jest jednak montowanie budek dla jerzyków otworem skierowanym jak najbliżej
skraju budynku i otwartej przestrzeni, żeby był do nich dobry dolot, gdyż jerzyki
wlatują do otworów z dużym impetem zataczając łuk od dołu. Budki dla jerzyków
wiesza się poziomo w takiej pozycji jak na Fot. 8 (otwór po lewej stronie przedniej
ścianki).
Budki dla kawek
Kawki chętnie gniazdują w budkach drewnianych typu C, dość dużych rozmiarów (ściśle
określonych dla tego gatunku). Budki te rozwiesza się wysoko na ścianach budynków (raczej
z dala od okien od pomieszczeń mieszkalnych lub biurowych, ze względu na dźwięki
wydawana przez pisklęta, które mogą przeszkadzać), a najlepiej na dachu na kominach
wentylacyjnych lub u postawy kominów wentylacyjnych (daszek budki powinien być obity
blachą lub papą). Można wieszać w odległości 10-12 m od siebie albo po jednej budce na
jednym kominie wentylacyjnym. Zalecamy zakup 3-5 budek dla kawek i rozwieszenie ich na
budynkach nr 3 i 4.
18
Drewniane budki dla kawek sprawdzonej jakości można kupić w sklepie internetowym
„Ptasie Ogrody” www.ptasieogrody.pl - model o numerze katalogowym BC-1 i cenie 65,00
zł.
Fot. 9. Budka typu C dla kawki Corvus monedula.
Budki dla wróbli (ewentualnie mazurków)
Wróble (rzadziej mazurki) w miastach gniazdują nie tylko w szczelinach budynków, ale
również w budkach rozwieszonych na drzewach. Ponieważ obszar AWFiS wokół budynków
obfituje w zieleń i zadrzewienia zaleca się rozwieszenie budek dla tych gatunków w
zadrzewieniach. Budki należy rozwieszać dość wysoko (powyżej 2,5 m nad ziemią), żeby
człowiek nie mógł do niej dosięgnąć, zawsze idealnie w pionie. Dla tych gatunków budki
musimy rozwieszać zachowując odległość między budkami min. 50 m. Zalecamy
rozwieszenie w sumie 6-8 budek dla wróbli. Dobrym miejscem jest tzw. „Aleja Grubby”, ale
z dala od ławek, raczej bliżej ogrodzenia boisk, gdyż osoby odpoczywające na ławkach
mogłyby zakłócać karmienie piskląt. W tej alei można rozwiesić np. 3 budki. Kolejne 2 sztuki
w pasie zadrzewień naprzeciw wejścia do budynku 5 (bliżej ogrodzenia) oraz 2-3 sztuki w
podwórzu budynku 4 od strony ul. Czyżewskiego.
Drewniane budki dla wróbli typ A1 (również dla sikor) w sklepie internetowym „Ptasie
Ogrody” www.ptasieogrody.pl - to model o numerze katalogowym BA1 i cenie 25 zł. Budka
dla wróbla typu A1 powinna mieć otwór trochę większy od standardowego o średnicy 35 mm.
19
Alternatywnym źródłem dobrych drewnianych budek dla rożnych gatunków ptaków jest:
sklepik Towarzystwa Przyrodniczego „Bocian” z Siedlec www.bocian.org.pl
Zdecydowanie nie polecamy kupna budek w hipermarketach, czy hurtowniach ogrodniczych.
Najczęściej nie spełniają one żadnych norm i parametrów wymaganych przez konkretne
gatunki ptaków.
Fot. 10. Pnącze rosnące na ścianie budynku nr 2, którego nie należy wycinać w okresie
lęgowym ptaków w miesiącach kwiecień-sierpień (M. Zielińska).
20
Fot. 11. Lampa przy budynku nr 2 z zaznaczonym miejscem, w którym gniazdowały wróble
Passer domesticus (M. Zielińska).
Fot. 12. Ściana szczytowa budynku nr 5 ze wskazaniem miejsc pod gzymsem, które byłoby
odpowiednie do zamontowania budek dla jerzyków Apus apus (M. Zielińska).
21
Fot. 13. Komin na budynku nr 5 ze wskazaniem miejsc odpowiednich do zamontowania budek
dla jerzyków Apus apus (M. Zielińska).
22
Fot. 14. Kominy wentylacyjne na budynku nr 3 ze wskazaniem miejsc odpowiednich do
zamontowania budek dla kawek Corvus monedula (M. Zielińska).
Fot. 15. „Aleja Grubby” – miejsce, w którym zaleca się rozwieszenie na drzewach budek dla
wróbli Passer domesticus (M. Zielińska).
23
Tabela 1. Zalecane działania kompensacyjne – podsumowanie
Przeznaczenie budki
Zalecana liczba
Miejsce rozwieszenia
budek
Jerzyk
8-10
Budynek nr 5 - komin i na szczycie budynku
pod gzymsem; w grupach po 2-3 budki, bez
Apus apus
zachowania określonej odległości
Kawka
3-5
jednej budce na jednym kominie
Corvus monedula
Wróbel
Budynek nr 3 i 4 - kominy wentylacyjne, po
6-8
Passer domesticus
Na drzewach w “Alei Grubby”, w alei
naprzeciw wejścia do bud. 5, w podwórzu
bud. 4; powyżej 2,5 m nad ziemią, w
odległości ok. 50 od siebie
3. Nietoperze
opracowanie: Agnieszka Przesmycka
3. 1. Występowanie i status ochronny
Nietoperze, to zwierzęta, które w swoim cyklu życiowym wykorzystują wiele
środowisk (ekosystemów), co związane jest z ciągłym przemieszczaniem się. Każdy z etapów
cyklu życiowego nietoperzy wymaga odpowiedniego rodzaju kryjówki, stąd duża
różnorodność miejsc zajmowanych przez te zwierzęta. Pierwotnie nietoperze zasiedlały
obszary leśne oraz podgórskie, które oferowały im zarówno schronienia dzienne, jak miejsca
do rozrodu i hibernacji, a także odpowiednie żerowiska. Obecnie działalność człowieka
wywiera istotny wpływ na kształtowanie środowiska przyrodniczego. Powierzchnie
zurbanizowane zajmują coraz większe przestrzenie, wprowadzając tym samym nieodwracalne
zmiany w ekosystemach. W przypadku nietoperzy urbanizacja środowiska stworzyła
możliwość wykorzystywania wielu nowych, nie występujących w przyrodzie kryjówek
zarówno letnich jak i zimowych (często oferujących lepsze warunki termiczne niż niestabilne
mikroklimatycznie schronienia naturalne). W miastach dostępność kryjówek w budynkach
jest ogromna. Budynki mają dla nietoperzy duże znaczenie, jako miejsca dziennego pobytu i
należą do najważniejszych antropogenicznych schronień. Znaczenie to jest szczególnie duże
w okresie, w którym samice rodzą i wychowują młode oraz podczas hibernacji i wędrówek
sezonowych. Okres rozrodu i wychowywania młodych, a tym samym związanego z nim
24
przebywania kolonii rozrodczych nietoperzy w budynkach przypada zazwyczaj na czas od
maja do końca sierpnia. Hibernacja obejmuje czas od listopada do końca marca. W czasie
wędrówek sezonowych - wiosną i na jesieni - nietoperze często wykorzystują tzw. kryjówki
przejściowe, w których przebywają zazwyczaj od jednego do kilku dni. Czas rozrodu i
hibernacji stanowi jednocześnie okres ochronny dla nietoperzy, w którym w przypadku
stwierdzenia obecności zwierząt w budynku nie powinno się podejmować prac mogących w
sposób bezpośredni lub pośredni szkodzić nietoperzom. W budynkach nietoperze najczęściej
zasiedlają szczeliny i pęknięcia w murach, szczeliny przy framugach okien, pod parapetami i
balkonami, otwory wywietrzników, pustki w stropodachach, przestrzenie za obiciami ścian
oraz za dociepleniem, gdzie można je spotkać w ciągu całego roku. Z kryjówkami w
budynkach, związanych jest większość gatunków nietoperzy występujących w naszym kraju.
Do gatunków najczęściej znajdowanych w budynkach należą: borowiec wielki Nyctalus
noctula, mroczek posrebrzany Vespertilio murinus, mroczek późny Eptesicus serotinus oraz
karliki Pipistrellus sp. Na terenie miasta Gdańska, a także w Sopocie i Gdyni stwierdzono
przebywanie w budynkach nietoperzy z gatunków: karlik malutki Pipistrellus pipistrellus,
karlik większy Pipistrellus nathusii, mroczek posrebrzany Vespertilio murinus oraz mroczek
późny Eptesicus serotinus, borowiec wielki Nyctalus noctula, nocek duży Myotis myotis,
nocek Natterera Myotis nattereri, nocek rudy Myotis daubentonii, gacek brunatny Plecotus
auritus, gacek szary Plecotus austriacus. Wśród wymienionych nietoperzy na uwagę
zasługują nocek duży – nietoperz zamieszczony w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej UE
oraz mroczek posrebrzany zamieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt z kategorią
LC (gatunek niższego ryzyka).
mroczek późny
karlik malutki
borowiec wielki
Fot. 16-18. Nietoperze zamieszkujące budynki w miastach (A. Przesmycka)
Wszystkie krajowe gatunki nietoperzy podlegają ścisłej ochronie gatunkowej, chronią
je również zapisy Konwencji Berneńskiej i Konwencji Bońskiej, załącznik IV Dyrektywy
25
Siedliskowej UE oraz zapisy Porozumienia o Ochronie Nietoperzy w Europie (EUROBATS).
W Polsce stwierdzono występowanie 25 gatunków nietoperzy. Na Pomorzu Gdańskim oraz
Warmii i Żuławach stwierdzono dotychczas obecność 17 gatunków nietoperzy. W granicach
Miasta Gdańska oraz terenach bezpośrednio przyległych występuje 14 gatunków nietoperzy.
Wszystkie one mogą być okresowo lub na stałe związane z różnego rodzaju budowlami.
W zabudowie Oliwy miejscem o dużym znaczeniu dla nietoperzy jest schron obrony
przeciwlotniczej przy ulicy Podhalańskiej. Co roku zimuje tu do 120 nietoperzy należących
do 4 gatunków w tym nocek duży. Schron objęty jest ochroną w postaci użytku
ekologicznego oraz włączony jest do europejskiej sieci obszarów Natura 2000 jako „Bunkier
w Oliwie” PLH220055. Innym obszarem chronionym ważnym dla trójmiejskich nietoperzy
jest kompleks Lasów Oliwsko-Sopockich (Trójmiejski Park Krajobrazowy), od którego
zabudowania uczelni oddzielone są ruchliwą ulicą Czyżewskiego oraz zabudową
mieszkaniową Oliwy. Tak więc nie graniczą bezpośrednio z terenami leśnymi.
Teren objęty planowaną inwestycją znajduje się poza obszarami chronionymi
wymienionymi w ustawie o ochronie przyrody, w tym poza obszarami Natura 2000
powołanymi ze względu na nietoperze. Z uwagi na znaczną odległość najbliższych obszarów
Natura 2000 („Bunkier w Oliwie” PLH220055, „Twierdza Wisłoujście” PLH220030) od
terenu AWF nie przewiduje się negatywnego wpływu inwestycji na związane z tymi
obszarami nietoperze. Inwestycja nie zagraża celom, dla których wyznaczono powyższe
obszary Natura 2000 jak również ich spójności i integralności.
3. 2. Metody inwentaryzacji
W dniach 13.06., 25.06., 27.06.2011 r. przeprowadzono kontrole budynków AWF w
Gdańsku. Celem kontroli było wskazanie potencjalnych miejsc przebywania nietoperzy oraz
określenie metod ich ochronny oraz kompensacji w przypadku utraty potencjalnych kryjówek
w związku z planowanymi pracami dociepleniowymi. Ponieważ kontrole obiektów przypadły
na miesiąc czerwiec można było przeprowadzić zalecane przy tego typu inwestycjach
obserwacje budynków połączone z nasłuchem przy użyciu detektora ultradźwięków i w
związku z tym ustalić stopień wykorzystania budynków przez nietoperze pod kątem
występowania w nich kolonii letnich nietoperzy. Kontrola polegała na obserwacji budynków
po zachodzie słońca z jednoczesną rejestracją głosów przelatujących zwierząt. Nagrane głosy
zidentyfikowano co do gatunku przy pomocy odpowiedniego programu komputerowego
służącego do analizy dźwięków wydawanych przez nietoperze. Dokonano także
szczegółowych oględzin budynków w celu znalezienia potencjalnych kryjówek tych zwierząt
w tym kryjówek, w których mogą przebywać nietoperze w zimie.
26
3. 3. Wyniki
•
Na terenie objętym inwestycją zarejestrowano pojedyncze przeloty nietoperzy
należących do gatunków mroczek późny (5 sygnałów) oraz karlik malutki (3 sygnały).
•
Nagrań dokonano w dniach 25 i 27.06.2011, w dniu 13.06.2011 w pobliżu zabudowań
AWF nie zarejestrowano aktywności nietoperzy.
•
Bardzo niska aktywność nietoperzy w zabudowaniach AWF – pojedyncze przeloty, w
dużych odstępach czasu – nie wskazuje na występowanie w nich dużej kolonii letniej
nietoperzy. Nie natrafiono również na ślady wskazujące na wykorzystywanie
budynków przez większa liczbę tych zwierząt.
•
Nie zauważono również nietoperzy wylatujących z budynków AWF po zachodzie
słońca.
•
Przy jednej ze ścian budynków - budynek oznaczony na mapie jako nr 2 znaleziono
nieliczne odchody nietoperzy. Na ścianie tej znajduje się duży fragment odspojonego
tynku. Powstała w ten sposób szczelina wykorzystywana jest przez pojedyncze
nietoperze jako kryjówka dzienna. Zdjęcie szczeliny znajduje się na Fot. 20.
•
Innymi miejscami, w których potencjalnie mogą chronić się nietoperze są kanały
wentylacyjne oraz przestrzenie pomiędzy murem a przylegającymi do niego
elementami wykonanymi z płyt blaszanych, np. na budynkach oznaczonym jako 1A, 1
i 2 (część przyległa do bud. nr 1).
•
Otwory i kanały wentylacyjne mogą stanowić potencjalne schronienie zimowe
nietoperzy.
3. 4. Zalecenia ochronne i kompensacyjne
Nie zawsze w przypadku każdego indywidualnego budynku można określić realne
zagrożenie jakie niesie ze sobą planowana inwestycja oraz w pełni określić działania
ochronne i kompensacyjne, tym bardziej, że nietoperze należą do zwierząt o bardzo skrytym
trybie życia. Na zagrożenie nie reagują one bowiem tak jak ptaki - że przepłoszone lub
niepokojone opuszczają kryjówki przez co stają się widoczne - lecz wręcz przeciwnie. Okresy
niepokoju starają się przeczekać w ukryciu, niewidoczne, przez co często padają ofiarami, np.
zamurowania, kryjąc się w szczelinie, w której przebywały.
27
Żeby zminimalizować skutki prowadzonych prac dociepleniowych dla nietoperzy należy
brać pod uwagę następujące rozwiązania:
•
Mieć na uwadze, że w trakcie prowadzenia prac niezależnie od pory roku można
natrafić na przebywające w budynku nietoperze.
•
O znalezionych zwierzętach zwłaszcza w zimie lub w przypadku kolonii rozrodczej
należy zawsze poinformować specjalistę od nietoperzy lub bezpośrednio odpowiedni
organ administracyjny w celu uzyskania informacji lub wymaganych pozwoleń na
przeniesienie zwierząt lub dalsze prowadzenie prac.
•
Brać
pod
uwagę
pozostawienie
ewentualnych
istniejących
wlotów
do
znalezionych podczas prowadzenia prac kryjówek nietoperzy – można
wykorzystać w tym celu specjalną skrzynkę dla nietoperzy.
•
Optymalnym czasem docieplania budynków ze względu na cykl życiowy nietoperzy
są miesiące marzec i kwiecień oraz sierpień, wrzesień i pierwsza połowa października.
•
W celu minimalizacji skutków ewentualnej utraty kryjówek przez nietoperze w
trakcie termomodernizacji budynków na ścianach o ekspozycji nasłonecznionej w przypadku opisywanego budynku ściana z odspojonym tynkiem (budynek nr
2) - należy zamontować dużą skrzynkę dla nietoperzy lub kilka mniejszych.
Można też umieścić dużą całoroczną skrzynkę dla nietoperzy na krawędzi dachu
budynku nad miejscem z odstającym tynkiem (i zrezygnować ze skrzynek na
ścianie budynku).
•
Wybór rodzaju skrzynek (wzory skrzynek w dalszej części tekstu) autor opracowania
pozostawia zarządcy budynku. Liczba zamontowanych kryjówek może być różna od
proponowanej - od kilku dużych skrzynek do kilkunastu mniejszych rozmieszczonych
w poprzek ściany budynku. Pomiędzy skrzynkami nie trzeba zachowywać
określonych odległości, ponieważ nietoperze nie wykazują silnego terytorializmu.
Skrzynki dla nietoperzy zalecane do montowania na ścianach budynków
Skrzynki dla nietoperzy można wykonać indywidualnie lub zakupić gotowe. Skrzynki
takie najczęściej wykonywane są z drewna, trocinobetonu lub betonu. Ważne jest, aby były
one szczelne i trwałe. Jeśli będą przewiewne nietoperze ich nie zasiedlą. Skrzynki zawiesza
się jednocześnie z docieplaniem budynku w warstwie ociepliny lub bezpośrednio na tynku.
Przy montowaniu sztucznych schronień dla nietoperzy należy pamiętać o zasadach
28
bezpieczeństwa. Skrzynki zawieszać w sposób, który nie zagraża użytkownikom budynków.
Skrzynki natynkowe kontrolować co dwa lata w celu wymiany uszkodzonych.
Przykładowa skrzynka podtynkowa dla nietoperzy do samodzielnego wykonania
Ramkę z 3 listewek o grubości 2-3 cm (boki i góra) o wymiarach przynajmniej 50x70 cm
montujemy bezpośrednio na ścianę budynku i pokrywamy deskami (nieheblowanymi). W ten
sposób powstaje przestrzeń między deskami a ścianą budynku. Od dołu pozostawiamy
szczelinę o szerokości 2-3 cm – wlot do kryjówki. Szczelina jest jedynym elementem
schronienia widocznym z zewnątrz po otynkowaniu i wykończeniu ściany. Poniżej szczeliny
ścianę pozostawiamy szorstką – jako lądowisko dla nietoperzy.
Gotowe skrzynki pod- i natynkowe dla nietoperzy
Można również zakupić gotowe, uniwersalne sztuczne schronienia, które montuje się
zarówno na tynku, jak i wewnątrz ściany. Jednak w tym przypadku trzeba się liczyć z dosyć
wysokim kosztem takich kryjówek. W Polsce nie ma firm produkujących takie skrzynki i
najczęściej trzeba je zamawiać zagranicą, np. w Niemczech lub Wielkiej Brytanii.
29
Fot. 19. Przykładowe gotowe skrzynki pod- i natynkowe dla nietoperzy
Ryc. 2. Sposób montowania gotowych lub drewnianych samodzielnie wykonanych skrzynek
podtynkowych i natynkowych
30
Ryc. 3. Przykład zastosowania skrzynki w
przypadku
znalezienia
istniejącej
kryjówki
w
budynku
nietoperzy.
Ryc. 4. Lokalizacja szczeliny pod tynkiem wykorzystywanej przez nietoperze i miejsca
stwierdzenia przelotów nietoperzy; zielone koła – mroczek późny Ectesicus serotinus,
niebieskie koła – karlik malutki Pipistrellus pipistrellus; czerwony prostokąt – szczelina pod
tynkiem – miejsce predysponowane do zamontowania skrzynki dla nietoperzy.
31
Fot. 20. Szczelina pod tynkiem na budynku
nr 2 (A. Przesmycka).
Fot. 21-25. Otwory wentylacyjne i metalowe okładziny na budynkach (A. Przesmycka).
32
4. Wnioski
1. Inwentaryzację budynku pod kątem potencjalnych miejsc gniazdowania ptaków oraz
schronień nietoperzy przeprowadzono podczas 7 kontroli terenowych w okresie
27.05.2011 - 27.06.2011.
2. Skontrolowano przy użyciu lornetki zewnętrzne ściany budynku poszukując szczelin i
otworów, w których mogłyby gniazdować ptaki lub hibernować nietoperze.
Prowadzono obserwacje ptaków i miejsc, do których wlatują w celu potwierdzenia ich
gniazdowania. Prowadzono wieczorne nasłuchy i nagrania głosów nietoperzy za
pomocą detektora ultradźwięków.
3. Budynki AWFiS są ubogie w miejsca odpowiednie do gniazdowania ptaków.
Stwierdzono na budynkach gniazdowanie pewne, prawdopodobne i możliwe 1 pary
pleszki, 2-3 par kopciuszka, 1 pary pliszki siwej. Nie można też wykluczyć
gniazdowania pojedynczych kawek i wróbli.
4. Stwierdzono na jednym z budynków szczelinę pod tynkiem, pod którą znajdowały się
odchody nietoperzy. W tym i kilku innym miejscach nagrano na detektor
ultradźwięków nieliczne głosy karlika malutkiego i mroczka późnego.
5. Nie natrafiono na ślady świadczące o obecności większej kolonii nietoperzy.
6. Zalecono rozpoczęcie prac remontowych od początku marca, najpóźniej kwietnia w
celu uniknięcia płoszenia ptaków, które rozpoczęłyby już lęgi.
7. Podczas prowadzenia prac remontowych należy przed uszczelnieniem i
zatynkowaniem wszelkich otworów i szczelin sprawdzać, czy nie przebywają w nich
nietoperze lub gniazda ptaków, żeby zapobiec ich nieświadomemu zatynkowaniu.
8. Po zakończeniu remontu budynku zaleca się rozwieszenie budek lęgowych dla
jerzyków (8-10 sztuk) na kominach wentylacyjnych i pod gzymsem; budki można
powiesić w grupach po 2-4 sztuki jak najbliżej skraju budynku, żeby zapewnić ptakom
dobry dolot. Odległości pomiędzy poszczególnymi budkami mogą być dowolne,
jerzyki nie wykazują silnego terytorializmu i gniazdują chętnie w koloniach.
9. Dla kawek zalecamy rozwieszenie 3-5 budek typu C na kominach wentylacyjnych
najwyższych budynków; budki dla kawki mogą być powieszone lub posadowione u
podstawy komina, również w głębi dachu; montować nie więcej niż 1 budkę na
jednym kominie.
10. Dla wróbli zalecamy powieszenie 6-8 budek typ A1 z otworem 35 mm w pasie zieleni
na drzewach, powyżej 2,5 m od ziemi w odległości cn. 50 m od siebie.
33
11. Zaleca się również zamontowanie jednej dużej lub kilku małych skrzynek dla
nietoperzy rekompensujących im utratę szczeliny wykorzystywanej obecnie przez te
zwierzęta. Nie ma wymogu zachowania konkretnych odległości między budkami.
34
5. Literatura
Antczak J. i Górski W. 2007. Sierpówka Streptopelia decaocto. W: Sikora A., Rohde Z.,
Gromadzki M., Neubauer G., Chylarecki P. (red.) Atlas rozmieszczenia ptaków
lęgowych Polski 1985-2004. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań, s. 258-259.
Betleja J. 2007a. Oknówka Delichon urbicum. W: Sikora A., Rohde Z., Gromadzki M.,
Neubauer G., Chylarecki P. (red.) Atlas rozmieszczenia ptaków lęgowych Polski
1985-2004. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań, s. 324-325.
Betleja J. 2007b. Pustułka Falco tinnunculus. W: Sikora A., Rohde Z., Gromadzki M.,
BirdLife International (2004) Birds in Europe: population estimates, trends and conservation
status. Cambridge, UK: BirdLife International. (BirdLife Conservation Series No. 12).
Chylarecki P. i Sikora A. 2007. Ocena liczebności gatunków lęgowych w Polsce. W: Sikora
A., Rohde Z., Gromadzki M., Neubauer G., Chylarecki P. (red.) Atlas rozmieszczenia
ptaków lęgowych Polski 1985-2004. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań, s. 34-41.
Cramp S. (eds). 1988. Handbook of the birds of Europe the Middle East and North Africa.
The birds of the Western Palearctic. Vol. 5 Tyrant flycatchers to trushes. Oxford
University Press/
Głowaciński Z. (red.) 2001. Polska czerwona księga zwierząt - kręgowce. PWRiL, Warszawa.
Indykiewicz P. i Barczak T. 2004. Fauna miast Europy Środkowej 21. wieku. Bydgoszcz
2004.
Indykiewicz P., Barczak T. i Kaczorowski G. (red.) 2001. Bioróżnorodność i ekologia
populacji zwierzęcych w środowiskach zurbanizowanych. Nice, Bydgoszcz 2001.
Kupczyk M. 2007. Kopciuszek Phoenicurus ochruros. W: Sikora A., Rohde Z., Gromadzki
M., Neubauer G., Chylarecki P. (red.) Atlas rozmieszczenia ptaków lęgowych Polski
Pinowski J. 2007. Wróbel Passer domesticus. W: Sikora A., Rohde Z., Gromadzki M.,
Śliwa P. 2004. Falco tinnunculus (L., 1758) – pustułka. W: Gromadzki M (red.) Ptaki (część
I). Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny.
Ministerstwo Środowiska, Warszawa. T. 7, s. 260-264.
Śliwa P. i Rejt Ł. 2006. Monografie przyrodnicze. Pustułka. Wydawnictwo Klubu
Przyrodników, ŚwiebodzinTomiałojć L., Stawarczyk T. 2003. Awifauna Polski.
Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. PTPP „pro Natura”. Wrocław.
Tomiałojć L., Stawarczyk T. 2003. Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany.
35
PTTP „pro Natura”, Wrocław.
Walasz K. 2007. Gołąb miejski Columba livia f. urbana. W: Sikora A., Rohde Z., Gromadzki
M., Neubauer G., Chylarecki P. (red.) Atlas rozmieszczenia ptaków lęgowych Polski
Wylegała P., Dzięciołowski R., Jaros R., Kepel A. 2008. Standardy montowania ukryć dla
ptaków i nietoperzy jako element prac dociepleniowych. PTOP „Salamandra”, Poznań
Zieliński P. 2007. Jerzyk Apus apus. W: Sikora A., Rohde Z., Gromadzki M., Neubauer G.,
Chylarecki P. (red.) Atlas rozmieszczenia ptaków lęgowych Polski 1985-2004.
Bogucki Wyd. Nauk., Poznań, s. 284-285.
36
ZAGOSPODAROWANIE TERENU
ul. Kazimierza Górskiego 1
80 – 336 Gdańsk
dz. nr ewid. 57/13
obręb 6
Pracownia Audytorska inŜ. Jacek Stępień
ul. Bławatna 22 27-400 Ostrowiec Św.
tel./fax (041)265 24 64
OPIS DO PROJEKTU ZAGOSPODAROWANIA TERENU DZIAŁKI
nr ewid. 57/13 obręb 6, ul. Kazimierza Górskiego 1, 80-336 Gdańsk.
Inwestor:
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu
im. Jędrzeja Śniadeckiego
80-336 Gdańsk
woj. pomorskie
Adres obiektu:
Sala sportowa I-III
AWFiS w Gdańsku
80-336 Gdańsk
dz. nr ewid. 57/13, obr. 6
woj. pomorskie
Podstawa opracowania:
−
umowa zawarta z Inwestorem,
−
wizja i pomiary w terenie + dokumentacja zdjęciowa,
−
mapa sytuacyjno – wysokościowa do celów wysokościowych w skali 1:500,
−
obowiązujące przepisy i Polskie Normy Budowlane,
−
dokumentacja architektoniczno budowlana – archiwalna.
Przedmiot i zakres opracowania:
Celem
opracowania
jest
umoŜliwienie
opracowania
projektu
wykonawczego
termomnodernizacji budynku sal sportowych I-III Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu w
Gdańsku, zlokalizowanego na działce nr ewid. 57/13, obręb 6, przy ul. Kazimierza Górskiego 1, 80-336
Gdańsk.
Istniejący stan zagospodarowania działki:
Budynek sal sportowych I-III wchodzi w skład zespołu budynków Akademii Wychowania
Fizycznego i Sportu im. Jędrzeja Śniadeckiego w Gdańsku, zlokalizowanych przy ulicy Kazimierza
Górskiego 1, na działce o numerze ewidencyjnym 57/13 obręb 6. Teren przedmiotowej działki jest
zagospodarowany, utwardzony oraz ogrodzony. Na działce znajdują się: przedmiotowy zespół
budynków, inne budynki administracyjne AWFiS, boiska sportowe, parking, zieleń niska i wysoka oraz
ciągi komunikacji pieszej i kołowej, zapewniające prawidłowe funkcjonowanie obiektu. Obiekt
podlegający opracowaniu jest budynkiem uŜyteczności publicznej. Jest to budynek wolnostojący,
składający się z 11 segmentów: sale sportowe I-III, sale sportowe IV-X, kryta bieŜnia, sale sportowe
XII-XIII, pływalni (sala XI), budynek A, budynek B, budynek C, łącznik A-C, łącznik B-C oraz nowo
dobudowanego segmentu odnowy biologicznej i fitness (który nie wchodzi w zakres opracowania), o
róŜnej liczbie kondygnacji (1 – 6) połączonych ze sobą funkcjonalnie oraz konstrukcyjnie. Obiekt jest
wyposaŜony w instalacje: wodno – kanalizacyjną, elektryczną, C.O., odgromową, deszczową oraz
telekomunikacyjną.
Projektowane zagospodarowanie działki:
W związku z pracami projektowymi na przegrodach zewnętrznych, w istniejącym stanie
zagospodarowania terenu nie wprowadza się Ŝadnych zmian.
Układ komunikacyjny:
Przedmiotowa działka nr ewid. 57/13 w zakresie obsługi komunikacyjnej posiada dojazd
i dojścia piesze drogami o nawierzchni asfaltowej oraz brukowanej. Dotychczasowy układ
komunikacyjny zapewnia prawidłowe funkcjonowanie obiektu.
Infrastruktura techniczna:
−
instalacja wod. – kan.,
−
instalacja elektryczna,
−
C.O.,
−
wentylacja grawitacyjna i mechaniczna;
PROJEKT WYKONAWCZY
część opisowa
Sale sportowe I-III
Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu
im. Jędrzeja Śniadeckieo
80 – 336 Gdańsk
Pracownia Audytorska inŜ. Jacek Stępień ul. Bławatna 22 27-400 Ostrowiec Św.
Pracownia Projektowa ul. Kilińskiego 49L 27-400 Ostrowiec Św.
tel./fax (41) 265 24 64
PROJEKT WYKONAWCZY TERMOMODERNIZACJI BUDYNKU SAL SPORTOWYCH I-III
AKADEMII WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I SPORTU
POŁOśONEGO PRZY UL. K.GÓRSKIEGO 1 W GDAŃSKU
1.
INWESTOR
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu
im. Jędrzeja Śniadeckiego
80-336 Gdańsk
woj. pomorskie
2.
ADRES OBIEKTU
Sala sportowa I-III
AWFiS w Gdańsku
80-336 Gdańsk
dz. nr ewid. 57/13, obr. 6
woj. pomorskie
3.
PRZEDMIOT OPRACOWANIA
Przedmiotem opracowania jest projekt wykonawczy termomnodernizacji budynku sal
sportowych I-III Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku, zlokalizowanego na działce
nr ewid. 57/13, obręb 6, przy ul. Kazimierza Górskiego 1, 80-336 Gdańsk.
4.
•
•
•
•
•
•
•
5.
•
•
•
•
•
•
•
•
PODSTAWA OPRACOWANIA:
umowa zawarta z Inwestorem,
wizja i pomiary w terenie + dokumentacja zdjęciowa,
obowiązujące przepisy i Polskie Normy Budowlane,
dokumentacja architektoniczno budowlana – archiwalna;
Audyt energetyczny budynku sal sportowych I-III Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu im.
Jędrzeja Śniadeckiego w Gdańsku, opracowany przez Bałtycką Agencję Poszanowania Energii
S.A. ul. Budowlanych 31 Gdańsk;
“Inwentaryzacja ptaków i ich potencjalnych miejsc lęgowych oraz nietoperzy i ich schronień
w budynkach AWFiS w Gdańsku przy ul. K. Górskiego 1 objętych planem termomodernizacji”,
czerwiec 2011.
“Opinia w sprawie ochrony przeciwpoŜarowej budynków Akademii Wychowania Fizycznego
i Sportu zlokalizowanych w Gdańsku przy ul. Kazimierza Górskiego” opracowana przez: mgr inŜ.
poŜarnictwa Zbigniew Szulc, dyp. SGSP nr 2368/97, październik 2012r.
DOKUMENTY ODNIESIENIA – USTAWY, NORMY, ROZPORZĄDZENIA
Ustawa Prawo Budowlane z dnia 7 lipca 1994 r. tekst jednolity Dz. U. Nr 156 poz. 1118 z 2006 r.
wraz z późniejszymi zmianami.
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. Nr 92 poz. 881 z dnia 30
kwietnia 2004 r. wraz z późniejszymi zmianami).
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków
technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 03.07.2003 r. w sprawie szczegółowego zakresu i
formy projektu budowlanego (Dz. U. Nr 120 poz. 1133 z późniejszymi zmianami).
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 02.09.2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i
formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót
budowlanych oraz programu funkcjonalno – uŜytkowego (Dz. U. Nr 202 poz. 2072
z późniejszymi zmianami).
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobów
deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem
budowlanym (Dz. U. Nr 198 poz. 2041).
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa
i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz. U. z 2003 r. Nr 120 poz.
1126).
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie kontroli wyrobów budowlanych prowadzonych
do obrotu (Dz. U. z dnia 8 czerwca 2004 r. Nr 130 poz. 1386).
tel./fax (41) 265 24 64
6.
ZAŁOśENIA PROJEKTOWE
6.1. Prace termomodernizacyjne i towarzyszące:
• docieplenie ścian zewnętrznych metodą lekko – mokrą poprzez przyklejenie warstwy
izolacyjnej ze styropianu o grubości 14 cm (od poziomu terenu);
• docieplenie stropodachu poprzez połoŜenie warstwy izolacji ze styropianu
o współczynniku przewodności λ=0,040 W/m*K i grubości 15 cm wraz z warstwą papy
termozgrzewalnej oraz wykonanie niezbędnych obróbek blacharskich;
• wymiana stolarki okiennej drewnianej w budynku poprzez demontaŜ starych okien
i wstawieniu nowych z PCV o ulepszonych właściwościach cieplnych okien U = 1,8 W/
(m2K) wraz z wykonaniem niezbędnych obróbek.
• wymiana stolarki okiennej w ramach stalowych oraz świetlików na dachu, poprzez
demontaŜ starych okien i wstawieniu nowych o ulepszonych właściwościach cieplnych
okien U = 1,8 W(m2K) wraz z wykonaniem niezbędnych obróbek.
• modernizacja instalacji c.o., wymiana przewodów rozprowadzających wraz z izolacją,
grzejników, montaŜ zaworów termostatycznych, wykonanie obiegów grzewczych;
wymiana rur poziomych; montaŜ zaworów regulacyjnych i układu zmieszania
pompowego – wg odrębnego opracowania;
• modernizacja wentylacji mechanicznej poprzez wymianę urządzeń na centrale
nawiewno – wyciągowe z odzyskiem ciepła wraz z wykonaniem kanałów wyciągowych
i kratek oraz nowych kanałów w maszynowi; próby, regulacje, adaptacyjne prace
budowlane itp – wg odrębnego opracowania;
• ocieplenie ościeŜy okiennych i drzwiowych;
• wymiana rynien i rur spustowych na nowe z blachy stalowej powlekanej;
• wykonanie instalacji odgromowej, umieszczenie zwodów pionowych pod warstwą
ocieplenia w rurkach ochronnych;
• schowanie istniejących kabli pod ocieplenie;
• demontaŜ krat okiennych;
• demontaŜ oraz ponowny montaŜ elementów na elewacji, tj. czujników, kamer itp.;
6.2. Prace dodatkowe:
• zastosowanie w istniejących oknach z PCV folii rozpraszającej światło;
• wykonanie nowej opaski wokół budynku z kostki brukowej;
• malowanie elementów metalowych (krat studzienek doświetlających, słupów
konstrukcyjnych elewacji zachodniej itp.);
• remont doświetli okien piwnicznych;
• usprawnienie lub przebudowa wentylacji w zespołach szatniowo – sanitarnych przy
salach sportowych I-III, po analizie i obliczeniach w zakresie wymiany powierza
i spełniania obecnych norm sanitarnych – wg odrębnego opracowania;
• wykonanie oświetlenia ewakuacyjnego;
7.
CHARAKTERYSTYKA BUDYNKU ORAZ OPIS STAU ISTNIEJĄCEGO:
Przedmiotowy budynek sal sportowych I-III jest budynkiem uŜyteczności publicznej. Składa
się z części starszych, to jest dwóch sal skrajnych (sale w osiach A – B oraz C – D) wzniesionych w
latach 50-tych XXw oraz zabudowanej w 1982 r. pomiędzy nimi (to jest w osiach B – C) sali
lekkoatletycznej, która powstała przez przykrycie dachem kubatury między istniejącymi salami nr I i
II z wykorzystaniem istniejących ścian jako podpór nośnych. Wzniesiony w technologii tradycyjnej
(murowany z elementów drobnowymiarowych – cegły ceramicznej pełnej), posiada podłuŜny układ
konstrukcyjny ścian nośnych, 2 kondygnacje nadziemne (sale sportowe znajdują się na jednej
kondygnacji), częściowe podpiwniczenie. W podpiwniczeniu znajdują się pomieszczenia techniczne
oraz szatnie z zapleczami sanitarnymi, na parterze znajdują się sale sportowe, natomiast na 1.
piętrze znajdują się sale zajęć oraz pokoje nauczycieli.
• fundamenty – Ŝelbetowe monolityczne,
• ściany zewnętrzne konstrukcyjne– jednowarstwowe murowane z cegły ceramicznej pełnej
grubości 51 i 38 cm;
• ściany wewnętrzne konstrukcyjne – murowane z cegły ceramicznej pełnej grubości 51 i 25 cm;
• ścianki działowe – murowane z cegły ceramicznej,
tel./fax (41) 265 24 64
•
•
•
•
•
stropodach – nad częścią starszą – niewentylowany, pierwotnie dwuspadowy, (przebudowany na
jednospadowy za pomocą konstrukcji drewnianej), z płyt betonowych na dźwigarach
Ŝelbetowych, warstwa wyrównawcza z wylewki cementowej, pokrycie wykonane z papy
asfaltowej, kąt nachylenia połaci ok 3°
; nad cz ęścią nowszą z płyt warstwowych PW-8 na
dźwigarach stalowych aŜurowych;
strop nad wentylatornią i częścią socjalno – sanitarną – płyty kanałowe wzmocnione;
schody – Ŝelbetowe monolityczne,
posadzki – lastriko, płytki PCV, wykładzina podłogowa,
wentylacja – grawitacyjna i mechaniczna,
DANE OGÓLNE:
• realizacja budynku:
lata 50. XXw i 1982r.;
• wymiary zewnętrzne (długość / szerokość / wysokość):
37,61/40,32/8,45 i 9,50 [m]
• powierzchnia zabudowy
1487,63 [m2];
• powierzchnia uŜytkowa
3734,0[m 2];
• kubatura
13670,0 [m3];
• ilość kondygnacji
1 – 3;
• ilość klatek schodowych
2;
• przeznaczenie budynku
szkoła;
• podział budynku na grupę wysokości
niski (N) h < 12m
• budynek wyposaŜony w niezbędne media do prawidłowego funkcjonowania obiektu tego typu, tj.
energia elektryczna, wod. - kan., C.O, deszczowa, odgromowa.
8.
PRACE TERMOMODERNIZACYJNE – ZGODNIE Z AUDYTEM ENERGETYCZNYM
BUDYNKU SAL SPORTOWYCH I-III AWFiS W GDAŃSKU OPRACOWANYM PRZEZ
BAŁTYCKĄ AGENCJĘ POSZANOWANIA ENERGII SA, UL. BUDOWLANYCH 31 GDAŃSK
8.1. Charakterystyka prac dociepleniowych.
Projekt obejmuje roboty budowlane związane z wykonaniem ocieplenia istniejącego
budynku o wysokości poniŜej 12m. Ocieplenie obejmuje wszystkie ściany zewnętrzne od poziomu
terenu oraz wykonanie ocieplenie stropodachów. Pas cokołowy wysokości ok 0,5m ocieplić
styropianem ekstrudowanym XPS. W projekcie przyjęto ocieplenie metodą bezspoinową
z zastosowaniem cienkowarstwowej mineralnej wyprawy tynkarskiej malowanej dwukrotnie farbami
silikonowymi. Całość prac wykonać wg wybranego systemu, np. Ceresit (lub Baumit lub innym
systemem
równowaŜnym).
Prace
izolacyjne
stropodachów
z zastosowaniem
pap
termozgrzewalnych wykonać w obrębie jednego systemu, np. ICOPAL lub innego systemu
równowaŜnego. Wybrany system musi posiadać aktualną Aprobatę Techniczną Instytutu Techniki
Budowlanej oraz być zakwalifikowany jako nierozprzestrzeniający ognia. Wszystkie prace wykonać
ściśle wg wytycznych producenta danego systemu oraz wg Aprobaty Technicznej. Zabrania się
uŜywania materiałów nie wymienionych w dokumentach dopuszczających do stosowania
w budownictwie oraz stosowania zamienników pochodzących z innych systemów.
8.2. Wyznaczenie warstw ocieplenia
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 charakterystyka
energetyczna stanowi załącznik do opisu. W wyniku opracowanej analizy energetycznej
stwierdzono, Ŝe poszczególne przegrody naleŜy ocieplić jak niŜej:
• ściany zewnętrzne piwnic oznaczone jako SZ1 ocieplić metodą BSO styropianem
XPS300-040 gr. 14cm o współczynniku λ=0,040 W/m*K. Ocieplenie wykonać na
długości i głębokości studzienek doświetlających;
• ściany zewnętrzne kondygnacji nadziemnych oznaczone jako SZ ocieplić metodą BSO
przy uŜyciu styropianu samogasnącego EPS70-040 o współczynniku przewodzenia
ciepła λ=0,040W/m*K gr. 14cm. Przy cokole zastosować styropian XPS300-040 na
wysokość ok 0,5m. Ocieplenie wykonać od poziomu terenu;
• ościeŜa okienne i drzwiowe ocieplić styropianem samogasnącym EPS70-040
o współczynniku λ=0,040W/m*K gr. 2cm,
• stropodachy niewentylowane ocieplić
przy uŜyciu styropianu jednostronnie
laminowanego papą EPS200-040 o współczynniku przewodzenia ciepła λ=0,040W/m*K
gr. 15cm wraz z ułoŜeniem dodatkowo jednej warstwy papy termozgrzewalnej
wierzchniego krycia.
tel./fax (41) 265 24 64
8.3. Wykaz materiałów:
• Ocieplenie ścian – styropian EPS70-040:
• współczynnik przewodzenia ciepła [W/(mK)] λD=0,040
• napręŜenie ściskające przy 10% odkształceniu względnym [kPa] - CS (10) 70
(≥70)
• zdolność samogaśnięcia – samogasnący
• klasa reakcji na ogień – E
• wytrzymałość na zginanie [kPa] - BS 115(≥115)
• wytrzymałość na rozciąganie siłą prostopadłą do powierzchni czołowych [kPa] TR
100 (≥100).
• Ocieplenie cokołu i ścian piwnic – styropian XPS300-040
• o współczynnik przewodzenia ciepła [W/(mK)] λD=0,040
(≥300)
• nasiąkliwość wodą przy długotrwałym zanurzeniu [%] - ≤ 0,7
• gęstość kg/(m3)] – 30-38
• Ocieplenie stropodachów – styropian EPS200-040:
• współczynniku przewodzenia ciepła [W/(mK)] λD=0,040
(≥200)
• zdolność samogaśnięcia – samogasnący
• wytrzymałość na zginanie [kPa] - BS 250(≥250)
• Warstwa zbrojona – siatka z włókna szklanego np. Ceresit CT 325 na zaprawie uniwersalnej
Ceresit ZU lub równowaŜne, parametry siatki:
• baza – E-włókno szklane
• osnowa – 24x2 na 100 mm
• wątek – 22 na 100 mm
• rodzaj splotu – gazejski, uniemoŜliwiający przesuwanie się oczek siatki
• masa powierzchniowa – ≥160 g/m2
• wytrzymałość na rozciąganie (warunki standardowe):
• osnowa – 2075N/5cm
• wątek – 2180N/5cm
• wytrzymałość na rozciąganie po 28 dniach w 5% NaOH
• osnowa – 1195N/5cm
• wątek – 1220N/5cm
• Zaprawa klejąca do styropianu – uniwersalna, np. Ceresit ZU lub równowaŜna:
• baza – mieszanka cementów z wypełniaczami mineralnymi i modyfikatorami
• gęstość nasypowa – ok. 1,3 kg/dm3
• przyczepność:
• do betonu > 0,3 MPa
• do styropianu > 0,1 MPa (rozerwanie w warstwie styropianu)
• Farba gruntująca – akrylowa np. Ceresit CT 16 pod tynki mineralne lub równowaŜna:
• baza – wodna dyspersja Ŝywic syntetycznych z wypełniaczami mineralnymi
• gęstość – ok.1,5 kg/dm3
• temperatura stosowania – od +5°
C do +25°
C
• czas schnięcia – ok. 3 godz.
• Wyprawa tynkarska – tynk mineralny w wersji do malowania np. Ceresit CT 137„kamyczek”
1,5mm lub równowaŜny:
• wyrób zgodny z ETAG 004
• wodochłonność po 24h – 0,33 kg/m2 wg ETAG 004
• opór dyfuzyjny dla pary wodnej Sd(m) – 0,24 wg wg ETAG 004
• odporność na uderzenia – kategoria III wg ETAG 004
• klasyfikacja w zakresie reakcji na ogień – B-s1, d0 wg PN-EN 13501-1
tel./fax (41) 265 24 64
•
•
•
•
•
•
Powłoka malarska – farba silikonowa, np. Ceresit CT 48 lub równowaŜna, hydrofobowa,
paroprzepuszczalna:
• reakcja na ogień – B-s1, d0 wg PN-EN 13501-1
• zabezpieczona formułą Bio Protect (kompozycja środków biocydowych
odpowiedzialnych za zabezpieczenie przed korozją o poraŜeniem biologicznym)
• posiadająca pozwolenie Ministra Zdrowia na obrót produktem biobójczym
• odporność powłoki malarskiej na szorowanie
≥5000 cykli wg PN-C-81913
• odczyn pH – ok. 9
• połysk – G3 wg PN-EN 1062-1
• opór dyfuzyjny dla pary wodnej Sd(m) ≤ 0,10 wg PN-EN 1062-1
• przepuszczalność wody Wd – W2 wg PN-EN 1062-1
• przenikanie pary wodnej V1 ≥ 350 [g/(m2*d] wg Pn-EN 1062-1
Klej poliuretanowy do styropianu – jednoskładnikowy, niskopręŜny klej poliuretanowy do
mocowania płyt styropianowych, np. CT 84 lub równowaŜny:
• współczynnik przewodności cieplnej – 0,040 W/mK
• przyczepność:
• do betonu ≥ 0,3 MPa
• do styropianu ≥ 0,15 MPa (rozerwanie w warstwie styropianu)
• do cegły ceramicznej ≥ 0,30 MPa
• do betonu komórkowego ≥ 0,15 MPa
• do styropianu XPS ≥ 0,20 MPa
Uszczelniacz poliuretanowy – jednoskładnikowy, niskomodułowy, trwale elastyczny
uszczelniacz poliuretanowy, np. Ceresit CS29 lub równowaŜny:
• baza – poliuretan
• gęstość – ok. 1,16-1,17 g/cm3
• temperatura stosowania – od +5°
C do +40°
C
• czas twardnienia – 1-7 dni
• powrót elastyczny > 70%
• właściwości mechaniczne przy rozciąganiu dla płytki betonowej
• poprzeczny moduł rozciągający w temperaturze +23°
C > 0,4 N/mm 2
• poprzeczny moduł rozciągający w temperaturze -20°
C > 0,6 N/mm 2
• zmiana objętości < 10%
• odporność na spływanie
• w temperaturze +5°
C<3
• w temperaturze +50°
C
<3
• odporność na temperaturę po związaniu – od -40°
C do +80°
C
Środek grzybobójczy – np. CT 99 koncentrat lub równowaŜny:
• baza – roztwór biocydów organicznych
• gęstość – ok. 1,0 kg/dm3
• atest Państwowego Zakładu Higieny HK/B/1697/01/2009 oraz pozwolenie Ministra
Zdrowia na obrót produktem biobójczym.
Papa asfaltowa wentylacyjna perforowana, np. ICOPAL PP-50/700 lub równowaŜna:
• grubość papy: 2,1 +/-5% [mm];
• średnica otworów: 40 +/-5% [mm];
• perforacja papy: ≥ 12,0%;
• zawartość składników rozpuszczalnych w chloroformie ≥ 700 g/m2;
• odporność na spływanie w podwyŜszonej temp. 70°
C / 2h – niedopuszczalne
powstawanie zgrubień i spływanie masy;
• giętkość w temp. 0°
C – niedopuszczalne powstawanie rys i p ęknięć;
Papa asfaltowa podkładowa na osnowie, np. ICOPAL TERMIK BAZA 2,5 SZYBKI SYNTAN
SBS lub równowaŜna:
• grubość papy: 2,5 +/-2 [mm];
• wodoszczelność: wodoszczelna przy ciśnieniu 200 kPa
• reakcja na ogień klasa F;
• maksymalna siła rozciągająca – kierunek wzdłuŜ – 550+/-100 [N/50 mm];
• maksymalna siła rozciągająca – kierunek w poprzek – 450 +/- 100 [N/50 mm];
• giętkość w obniŜonych temperaturach ≤ -15 /Ø 30 mm [°
C];
• odporność na spływanie w podwyŜszonej temperaturze ≥ 90 [°
C];
• przenikanie pary wodnej µ=20 000;
tel./fax (41) 265 24 64
•
•
Papa asfaltowa nawierzchniowa na osnowie z włókniny poliestrowej z obustronną powłoką z
masy asfaltowej, np. ICOPAL TERMIK TOP 5,2 SZYBKI SYNTAN SBS lub równowaŜna:
• grubość papy: 5,2 +/-2 [mm];
• wodoszczelność: wodoszczelna przy ciśnieniu 400 kPa
• reakcja na ogień klasa E;
• maksymalna siła rozciągająca – kierunek wzdłuŜ – 1100/-200 [N/50 mm];
• maksymalna siła rozciągająca – kierunek w poprzek – 950 +/- 150 [N/50 mm];
• giętkość w obniŜonych temperaturach ≤ -25 /Ø 30 mm [°
C];
• odporność na spływanie w podwyŜszonej temperaturze ≥ 110 [°
C];
• przenikanie pary wodnej µ=20 000;
Asfaltowy roztwór gruntujący, np. Siplast Primer Szybki Grunt SBS lub równowaŜny:
• modyfikowany kauczukiem SBS;
Produkty uzupełniające:
• łączniki z tworzywa np. Ceresit CT 330 lub równowaŜne dobrane odpowiednio do stanu
istniejącego podłoŜa;
• profil cokołowy – startowy;
• naroŜniki z siatką z włókna szklanego;
• naroŜniki z lekkiego metalu;
• listwy kapinosowe;
• listwy dylatacyjne do ościeŜnic okiennych z PCV;
• taśmy uszczelniające do trwałego uszczelnienia miejsc styków systemu ocieplającego
z wszelakim detalami i materiałami fasady;
• profile dylatacyjne;
• kominki wentylacyjne do papy z tworzywa sztucznego;
UWAGA! Nazwy własne produktów, producentów, znaki towarowe, patenty lub
pochodzenie zostały uŜyte w celu określenia parametrów technicznych poszczególnych
elementów. Dopuszcza się zastosowanie rozwiązań „równowaŜnych” o parametrach nie
gorszych niŜ te, które zostały opisane w dokumentacji i posiadających wymagane
certyfikaty. Zastosowanie rozwiązań „równowaŜnych” wymaga uzyskania akceptacji
Inwestora i Projektanta.
Ściany SZ:
• tynk wewnętrzny;
• podłoŜe – ściana murowana z cegły ceramicznej pełnej;
• tynk zewnętrzny;
• klej poliuretanowy do styropianu;
• płyty styropianowe;
• zaprawa zbrojąca do styropianu z siatką z włókna szklanego;
• farba gruntująca;
• tynk cienkowarstwowy mineralny malowany 2x farbami silikonowymi;
Strop STR-D:
• strop istniejący;
• istniejące pokrycie dachowe z warstw asfaltowych;
• asfaltowy środek gruntujący;
• papa wentylacyjna perforowana;
• papa asfaltowa podkładowa;
• klej poliuretanowy do styropianu;
• płyty styropianowe jednostronnie laminowane papą;
• papa termozgrzewalna nawierzchniowa;
KaŜdy zastosowany system do wykonania ocieplenia ścian zewnętrznych musi być
sklasyfikowany jak NRO i posiadać Certyfikaty Zgodności ITB.
tel./fax (41) 265 24 64
7.4.Roboty przygotowawcze
Przed przystąpieniem do prac ociepleniowych, naleŜy usunąć wszystkie przyczyny
zawilgocenia lub zasolenia podłoŜa i naleŜy wyeliminować ich szkodliwy wpływ na podłoŜe, dokonać
wymiany stolarki zgodnie z dokumentacją projektową, naprawić spękane tynki, itp. Rusztowania
zabezpieczyć siatkami chroniącymi ściany podczas wykonywania robót przed niekorzystnymi
warunkami atmosferycznymi (deszcz, silne nasłonecznienie, silny wiatr). Przed ustawieniem
rusztowań naleŜy rozebrać istniejącą wokół budynku starą opaskę z płyt chodnikowych. Wszystkie
okna i drzwi powinny zostać odpowiednio zabezpieczone i osłonięte. W obrębie wykonywanych prac
naleŜy uporządkować występujące na obiekcie okablowanie strukturalne. Wszystkie elementy
znajdujące się na elewacji (kraty okienne, instalacja odgromowa, orynnowanie itp) naleŜy
zdemontować przed przystąpieniem do prac ociepleniowych.
8.5. Technologia ocieplenia ścian kondygnacji nadziemnych
8.5.1 Wymagania ogólne
• przed rozpoczęciem termomodernizacji naleŜy zakończyć roboty takie jak wymiana stolarki
(zgodnie z wykazem), izolacje itp. zabezpieczyć wszelkie powierzchnie nie przeznaczone do
pokrycia, zakończone są roboty mogące zwiększyć wilgoć technologiczną budynku, usunąć
wszelkie zawilgocenia, zapewnić odprowadzenie wody opadowej poza lico ścian,
• przy wykonywaniu prac naleŜy przestrzegać reŜimu technologicznego, stosować wyłącznie
elementy wybranego systemu,
• podczas prowadzenia prac oraz schnięcia tynków temperatura zewnętrzna powietrza, podłoŜa
i wbudowanego materiału nie moŜe być niŜsza niŜ +5°i nie wy Ŝsza niŜ 25°
C a wilgotno ść
względna powietrza nie powinna przekraczać 80%,
• w czasie robót i w fazie wiązania materiały chronić przed niekorzystnym wpływem warunków
atmosferycznych (wiatr, deszcz, nasłonecznienie, wysoka lub niska temperatura), np. stosując
ochronne siatki na rusztowania,
• duŜa wilgotność powietrza i niskie temperatury mogą znacznie wydłuŜyć proces wiązania
materiału oraz spowodować róŜnice w kolorystyce; jednolitość barwy gwarantowana jest jedynie
w ramach tej samej partii produkcyjnej. Ostateczny kolor elewacji uzaleŜniony jest od warunków
podłoŜa, temperatury i wilgotności powietrza. W przypadku stosowania produktów o roŜnych
numerach seryjnych naleŜy je przez rozpoczęciem prac dokładnie ze sobą wymieszać,
8.5.2
Przygotowanie podłoŜa
PodłoŜe powinno być stabilne, nośne, suche, czyste, pozbawione elementów
zmniejszających przyczepność takich jak kurz i pył itp. W przypadku ścian otynkowanych naleŜy
wstępnie sprawdzić stan istniejącego tynku przez opukiwanie. Głuchy dźwięk oznacza, Ŝe tynk
odspoił się od podłoŜa i naleŜy go usunąć. PodłoŜa pylące lub silnie nasiąkliwe (np. bloczki
gazobetonowe), nierównomiernie chłonne oraz piaszczące zagruntować. Zanieczyszczenia, resztki
substancji antyadhezyjnych, paroszczelne powłoki malarskie i powłoki o niskiej przyczepności do
podłoŜa naleŜy usunąć całkowicie, np. za pomocą myjek ciśnieniowych. Miejsca będące siedliskiem
mchów i glonów naleŜy oczyścić szczotkami stalowymi, a następnie nasycić roztworem preparatu
grzybobójczego zgodnie z jego instrukcją techniczną. Stare, nieotynkowane mury, odpowiednio
mocne tynki i powłoki malarskie naleŜy obmieść z kurzu, a potem umyć wodą pod ciśnieniem.
Wykonać próbę przyczepności do podłoŜa: do oczyszczonego podłoŜa przykleić za pomocą kleju
systemowego próbki materiału izolacyjnego o wymiarach 100x100 mm (8÷10 próbek). Po 2-4
godzinach przeprowadzić próbę odrywania przyklejonych próbek ręcznie. Jeśli materiał izolacyjny
zostanie rozerwany w swej strukturze, oznacza to, Ŝe podłoŜe charakteryzuje się wystarczającą
wytrzymałością. Natomiast w przypadku oderwania próbki z klejem i warstwą fakturową konieczne
jest dodatkowe przygotowanie podłoŜa. JeŜeli ponowna próba da wynik negatywny, naleŜy rozwaŜyć
inne mocowanie (mechaniczne). Zaleca się takŜe skucie tynków na zewnętrznych powierzchniach
ościeŜy drzwiowych i okiennych, jeŜeli nie moŜna ich ocieplić bez nadmiernego zasłaniania
ościeŜnic. Nierówności, defekty i ubytki skuć lub ewentualnie wyrównać zaprawą tynkarską (podłoŜe
powinno być równe w zakresie odchyleń powierzchni i krawędzi). Jeśli nierówność przekroczy 20
mm, naleŜy zastosować materiał termoizolacyjny o odpowiedniej (zmiennej) grubości. Klej
poliuretanowy ma bardzo dobrą przyczepność do zwartych, nośnych podłoŜy wolnych od tłuszczów,
pyłów i innych substancji obniŜających przyczepność. W przypadku stosowania w obniŜonych
temperaturach, podłoŜa nie mogą być pokryte szronem, lodem ani śniegiem.
8.5.3
Mocowanie płyt styropianowych
Układać wyłącznie całe płyty, w układzie poziomym dłuŜszych krawędzi z zachowaniem
mijankowego układu spoin pionowych. Układ mijankowy stosować równieŜ na naroŜnikach ścian,
tel./fax (41) 265 24 64
aby płyty się zazębiały. Krawędzie płyt nie mogą znajdować się na przedłuŜeniu krawędzi otworów
okiennych lub drzwiowych. Układać płyty zaczynając od dołu do góry, a następnie mocno dociskając
jedną do drugiej, bez szczelin, z przesunięciem o połowę długości, w co drugim rzędzie.
Dopuszczalne jest stosowanie fragmentów płyt (minimalna szerokość 15 cm) – mogą one jednak
być tylko pojedynczo rozmieszczone na płaszczyźnie ściany. W trakcie układania naleŜy zwrócić
szczególną uwagę na to, aby ułoŜona powierzchnia płyt była równa i bez szczelin. W miejscach
stykania się płyt nie powinno być kleju. Do mocowania płyt styropianowych zastosować klej
poliuretanowy. Przez kilkanaście sekund intensywnie potrząsać pojemnikiem, następnie naleŜy
zdjąć zabezpieczenie zaworu i trzymając pojemnik zaworem do góry nakręcić na niego pistolet.
Przed przystąpieniem do klejenia płyt styropianowych naleŜy zamocować listwy startowe. Klej
naleŜy nakładać przy uŜyciu pistoletu trzymanego w pozycji pojemnikiem do góry, z zachowaniem
dystansu pomiędzy pistoletem a płytą, umoŜliwiającego prawidłowe nałoŜenie kleju. Klej nakładać
po obwodzie płyty z zachowaniem dystansu około 2 cm od jej krawędzi i dwoma pasami przez płytę,
równolegle do jej dłuŜszych boków. Grubość kleju naleŜy tak dobrać, aby uwzględniając tolerancję
podłoŜa oraz grubość warstwy kleju uzyskać min. 40 % powierzchnię stykającą się z podłoŜem
(w naroŜach i pasmach krawędziowych min. 70%). Bezzwłocznie przyłoŜyć płytę do ściany
i z niewielką siłą docisnąć uŜywając długiej łaty. Równość powierzchni zamocowanych płyt
styropianowych moŜna korygować do 20 min od ich przyklejenia przy uŜyciu długiej łaty. Wysoka
wilgotność powietrza moŜe powodować przyspieszenie wiązania kleju.
Przestrzegać zaleceń zawartych w aktualnych wytycznych wykonywania ociepleń ścian
zewnętrznych budynków producenta systemu. W przypadku prowadzenia prac w niekorzystnych
warunkach pogodowych np. podczas silnego wiatru, opadów naleŜy bezwzględnie stosować osłony
na rusztowaniach. Szczególną uwagę naleŜy zwrócić na osłonę naroŜników budynków, gdy prace
są prowadzone podczas silnego wiatru. ŚwieŜe zabrudzenia klejem naleŜy zmywać za pomocą
acetonu, a stwardniałą warstwę kleju moŜna usunąć tylko mechanicznie. W przypadku stwierdzenia
głuchego odgłosu podczas czyszczenia lub osłuchania elewacji miejscowe podklejenie płyt
termoizolacyjnych naleŜy wykonać poprzez punktowe przebicie wyprawy elewacyjnej oraz warstwy
termoizolacji i wstrzykniecie kleju. Prace naleŜy wykonywać przy temperaturze otoczenia i podłoŜa
od 0°
C do +40°
C. Aplikacja kleju poliuretanowego do puszcza spadki temperatury poniŜej 0°
C po 8
godz. od jego zastosowania.
Nie szpachlować płyt termoizolacyjnych naraŜonych dłuŜej niŜ 2 tygodnie na działanie
promieni słonecznych. Przed szpachlowaniem naleŜy je przeszlifować i odkurzyć. Przed
naniesieniem kolejnych powłok naleŜy zawsze zachować przerwę technologiczną, wynoszącą co
najmniej 2÷3 dni, przy czym waŜne jest, aby warstwa podkładowa była równomiernie wyschnięta,
bez wilgotnych miejsc (ciemne plamy na elewacji). Nie wcześniej niŜ po 24 godzinach od
przyklejenia płyt izolacyjnych: szczeliny między płytami szersze niŜ 2 mm wypełnić odpowiednio
dopasowanymi paskami materiału izolacyjnego.
Wykonać mocowanie mechaniczne poprzez zastosowanie kołków rozporowych. NaleŜy
zastosować łączniki z tworzywa sztucznego w ilości 6 szt./m², ilość kołków zwiększyć do 8 szt./m2
w pasach krawędziowych i naroŜach. Długość powinna być tak dobrana, aby zakotwienie w ścianie
nośnej (warstwie konstrukcyjnej) wynosiło minimum 6 cm. Przed wierceniem dziury pod kołkowanie
wyfrezować w styropianie otwór o głębokości ok. 21 (+/-2)mm i średnicy frezowania ok 64 (+/1mm). Następnie wywiercić otwór w ścianie i zamontować kołek. Ostatnim etapem jest przykrycie
zagłębionego w warstwie izolacyjnej kołka zaślepką ze styropianu (zwaną teŜ termo-dyblem lub
korkiem). Mocowanie mechaniczne moŜna wykonywać juŜ po 2 godzinach od przyklejenia płyt
izolacji termicznej.
Zastosować styropian samogasnący EPS70-040 o współczynniku przewodzenia ciepła
λ=0,040W/m*K gr. 14cm.
8.5.4
Ocieplenie ościeŜy okiennych i drzwiowych
Docieplenie ościeŜy otworów stolarki okiennej i drzwiowej naleŜy wykonać pod kątem
prostym. Do ocieplenia ościeŜy uŜyć styropianu gr. 2 cm. NaroŜniki wzmocnić naroŜnym
perforowanym profilem aluminiowym. NaroŜnik górny (w nadproŜu) wzmocnić za pomocą listwy
kapinosowej z PCV z siatką z włókna szklanego. Styk ościeŜa z warstwą ocieplenia dodatkowo
zabezpieczyć za pomocą listwy przyokiennej z PCV z uszczelką i siatką z włókna szklanego (wg
pkt. 8.5.6.). Do mocowania płyt styropianowych zastosować jednoskładnikowy, niskopręŜny klej
poliuretanowy. W miejscach połączeń elementów zastosować uszczelniacz poliuretanowy.
tel./fax (41) 265 24 64
8.5.5
Docieplenie pasa międzyokiennego i nadokiennego sali (elewacja zachodnia).
Pas międzyokienny i nadokienny sali sportowej, na elewacji zachodniej budynku docieplić
styropianem EPS70-040 gr. 14cm. Do mocowania płyt styropianowych zastosować
jednoskładnikowy, niskopręŜny klej poliuretanowy. W miejscach połączeń elementów zastosować
uszczelniacz poliuretanowy. Wykonać warstwę zbrojoną siatką oraz wyprawę z tynku
cienkowarstwowego wg 8.5.6 i 8.5.7. Przed przyklejaniem płyt styropianowych podłoŜe naleŜy
odpowiednio przygotować - oczyścić powierzchnię ze złuszczonej farby, odtłuścić.
8.5.6
Wykonanie warstwy zbrojonej siatką
Do wykonania warstwy zbrojonej na zamocowanych płytach moŜna przystąpić nie później
niŜ po 14 dniach od ich przyklejenia. W przygotowaną warstwę zaprawy, przy uŜyciu pacy
wygładzającej wciskać natychmiast tkaninę zbrojącą i równo zaszpachlować. Tkanina powinna być
równomiernie napięta, nie wykazywać pofałdowań, a kolor i wzór siatki zatopionej w masie
szpachlowej nie mogą być widoczne. Warstwa zbrojona pojedynczą tkaniną powinna mieć grubość
3÷5 mm. Sąsiednie pasy tkaniny naleŜy układać na zakład co najmniej 10 cm. Przy naroŜach
otworów drzwiowych i okiennych na płytach izolacyjnych przed wykonaniem właściwej warstwy
zbrojonej naleŜy nakleić pod kątem 45°dodatkowe kawałki tkaniny zbroj ącej o wymiarach 35x20
cm. Zapobiega to powstawaniu rys i pęknięć na elewacji budynku. NaroŜa przy zbiegu ścian
budynku na parterze budynku, a takŜe przy otworach drzwiowych naleŜy wzmocnić przez
zastosowanie profili naroŜnych z siatką zbrojącą osadzonych na kleju. O ile nie stosowane są
kątowniki naroŜne, to na naroŜnikach zewnętrznych siatka powinna zachodzić z obu stron na
odległość co najmniej 10 cm. NadproŜa okienne (górną, zewnętrzną krawędź otworów okiennych
i drzwiowych) zabezpieczyć listwą kapinosową z okapnikiem i z siatką. Listwy wykonane z PCV
zaopatrzone w siatkę szklaną, do odprowadzania wody z elewacji zewnętrznej wykonanej metodą
lekką – mokrą. Listwę wkleja się w identyczny sposób jak tradycyjny kątownik z siatką, przycinana
na wymiar noŜycami. Połączenia na styku tynku z ramą okien i drzwi zabezpieczyć listwą z siatką.
Listwy z grubą samoprzylepną taśmą dylatacyjną z PE wykonane z PVC odpornego na
promieniowanie UV. Listwy posiadają specjalny element z klejem słuŜący do zabezpieczania folią
okien i drzwi. Zabezpieczenie to umoŜliwia bezpieczne prowadzenie prac budowlanych bez obawy
zniszczenia lub zabrudzenia stolarki okiennej i drzwiowej. Powierzchnia do której będzie przyklejana
listwa musi być czysta i sucha. Przed przystąpieniem do prac naleŜy wykonać próbę klejenia.
Podkład jest przygotowany dobrze wtedy, gdy przy próbie oderwania listwy, samoprzylepna taśma
dylatacyjna z PE częściowo pozostaje na ramie. Z taśmy samoprzylepnej PE zdejmujemy warstwę
ochronną, następnie listwę przyklejamy i mocno dociskamy do podkładu. Z elementu
zabezpieczającego zdejmujemy warstwę ochronną, przyklejamy folię zabezpieczając tym samym
okna i drzwi przed zabrudzeniem w trakcie prac związanych z połoŜeniem tynku. Po zakończeniu
tynkowania odłamujemy element zabezpieczający z przyklejoną folią. W części parterowej, a takŜe
na ocieplanych cokołach zaleca się zastosować dwie warstwy siatki zbrojącej do wysokości 2 m
powyŜej poziomu terenu. Na naroŜnikach zastosować kątowniki z siatką.
8.5.7 Wykonanie wyprawy z tynku cienkowarstwowego – tynk mineralny gr. 1,5 mm faktura
kamyczkowa, malowany farbami silikonowymi
W normalnych warunkach pogodowych po minimum 3 dniach nanieść szczotką lub
wałkiem na wykonane suche podłoŜe jedną warstwę podkładu gruntującego pod tynk
cienkowarstwowy. Po wyschnięciu podkładu tynkarskiego tj. po ok. 24h moŜna przystąpić do
nakładania tynku. Przygotowany tynk naleŜy nakładać warstwą o grubości wynikającej z uziarnienia,
przy pomocy pacy ze stali nierdzewnej. Nadmiar tynku naleŜy dokładnie zebrać na grubość
kruszywa fakturującego zwracając szczególną uwagę na płynnym połączeniu tynku na
poszczególnych obszarach roboczych. Do fakturowania naleŜy uŜywać pacy z tworzywa
sztucznego. Tynk naleŜy nakładać na powierzchni elewacji w jednym cyklu roboczym, równomiernie
i bez przerw. W celu uniknięcia widocznych płaszczyzn styku między wyschniętym, a świeŜo
nakładanym tynkiem, naleŜy zapewnić wystarczającą liczbę robotników, co pozwoli na płynne
wykonanie wyprawy. Proces schnięcia wyprawy, niezaleŜnie od jej rodzaju, polega na odparowaniu
wody oraz ewentualnym wiązaniu i hydratacji spoiwa mineralnego. Przy niskiej temperaturze
otoczenia oraz przy duŜej wilgotności względnej powietrza, schnięcie jest dłuŜsze. NaleŜy pamiętać
o zachowaniu reŜimu temperaturowo – wilgotnościowego podczas aplikacji wypraw tynkarskich,
a takŜe o osłonięciu rusztowań po nałoŜeniu tynków.
Malowanie dwukrotne tynków naleŜy wykonać przy uŜyciu farb silikonowych,
hydrofobowych, paroprzepuszczalnych. Do wysokości 2 m naleŜy zastosować środek antygraffiti.
Na cokole zastosować tynk kamyczkowy.
tel./fax (41) 265 24 64
Kolorystykę budynku, naleŜy wykonać zgodnie z dokumentacja projektową. Wszelkie
zmiany naleŜy uzgodnić z jednostką projektową.
8.6. Ocieplenie stropodachów niewentylowanych
Projektuje się docieplenie stropodachów niewentylowanych z zastosowaniem styropianu
jednostronnie laminowanego papą EPS200-040 o gr. 15cm i współczynniku λ=0,040W/m2*K oraz
wykonanie nowej hydroizolacji poziomej stropodachu (przez wykonanie nowej warstwy z papy
perforowanej – wentylacyjnej, papy podkładowej oraz papy nawierzchniowej). Prace wykonać
w technologii pap termozgrzewalnych, np produkcji ICOPAL S.A lub równowaŜnej.
W trakcie oględzin przedmiotowego budynku, stropodachu oraz jego pokrycia, stwierdzono,
iŜ istniejące pokrycie dachowe z warstw bitumicznych znajduje się w dostatecznym stanie
technicznym. W związku z tym, na wniosek Inwestora odstąpiono od prac polegających na
usunięciu (zerwaniu) istniejących warstw izolacyjnych. Projektowana izolacja termiczna oraz nowe
pokrycie zostaną wykonane na starych warstwach izolacyjnych.
Przed przystąpieniem do prac dokonać dokładnych oględzin istniejącego pokrycia
dachowego z papy. W przypadku stwierdzenia występowania uszkodzeń takich jak odspojenia,
pęcherze, fałdy, zgrubienia, pęknięcia itp. naleŜy dokonać ich reperacji. Odspojenia i pęcherze
naleŜy naciąć 'na krzyŜ', wywinąć i osuszyć, a następnie zgrzać lub podkleić lepikiem asfaltowym.
Fałdy i zgrubienia naleŜy ściąć i wyrównać. W przypadku rozległych uszkodzeń pap, naleŜy je
wyciąć aŜ do podłoŜa, po czym wkleić łaty z nowych pap. W przypadku stwierdzenia wilgoci pod
starym pokryciem, co występuje w większości naprawianych dachów, naleŜy zastosować system
wentylacyjny składający się z kominków wentylacyjnych (1 sztuka na 40-60 m2 powierzchni dachu)
i z papy perforowanej. Przygotowane wcześniej podłoŜe naleŜy podziurawić w celu udroŜnienia
i umoŜliwienia odprowadzenia wilgoci. Zaleca się wykonanie ok 10 otworów na 1m2 powierzchni.
PodłoŜe naleŜy oczyścić z kurzu i zanieczyszczeń, a następnie zagruntować roztworem
asfaltowym, np Siplast Primer Szybki Grunt SBS – asfaltowy roztwór gruntujący modyfikowany
kauczukiem SBS do oczyszczania i gruntowania starych pokryć dachowych. Roztwór naleŜy
nanosić na czyste podłoŜe za pomocą szczotki dekarskiej, pędzla, wałka. Produkt moŜna nanosić
metodą natrysku dynamicznego, stosując do tego specjalistyczny sprzęt. Nie ma przeciwwskazań
do uŜywania styropianu na wyschniętą powłokę po całkowitym odparowaniu rozpuszczalnika (ok. 48
h). Roztworu nie naleŜy stosować na podłoŜach mokrych lub smołowych. Na tak przygotowanym
podłoŜu ułoŜyć jedną warstwę papy perforowanej (wentylacyjnej), np. PP-50/700. Papę układa się
na sucho (na luźno) na zagruntowanym podłoŜu. Papę układa się na 2 – 3 cm zakład. Zgrzew
warstwy hydroizolacyjnej z podłoŜem następuje przez otwory w papie wentylacyjnej. Papy
wentylacyjnej nie naleŜy układać w miejscach, w których moŜe nastąpić wnikanie wody pod
pokrycie dachowe, tj.:
•w pasie przyokapowym;
•przy wpustach dachowych i korytach odpływowych;
•przy dylatacjach konstrukcyjnych budynku;
•przy kominach, ogniomurach itp.
W tych miejscach naleŜy odsunąć pasy papy na odległość min. 50cm. Na podłoŜu z papy
perforowanej naleŜy ustawić kominek wentylacyjny. Zastosować kominki wentylacyjne np. ICOPAL
z tworzywa sztucznego w ilości 1 szt. Na 40-60 m2 powierzchni dachu. Na rozłoŜoną papę
perforowaną oraz ustawione kominki wentylacyjne naleŜy zgrzać papę papę podkładową, np.
TERMIK BAZA 2,5 SZYBKI SYNTAN SBS. Jest to papa na osnowie z włókniny poliestrowej
z obustronną powłoką z masy asfaltowej: z asfaltu modyfikowanego SBS z wypełniaczem
mineralnym. Strona wierzchnia oraz spodnia pokryta jest niebieską powłoką akrylową (SYNTAN),
dodatkowo na stronę spodnią nałoŜone są wzdłuŜne profilowane pasma klejowe z masy asfaltowej
(modyfikowanej SBS oraz Ŝywicami), zabezpieczone folią z tworzywa sztucznego. Papę naleŜy
układać w temperaturze nie niŜszej niŜ 0 ºC, nie naleŜy układać papy w przypadku mokrej
powierzchni dachu, jej oblodzenia, podczas opadów atmosferycznych oraz przy silnym wietrze.
Przed zgrzaniem, papę naleŜy naciąć w kierunku prostopadłym do brzegu i wyciąć otwór o średnicy
kominka. Głębokość nacięcia powinna wynosić ok. 13cm. Po dokładnym zgrzaniu papy do podłoŜa
naleŜy uszczelnić połączenia kominka wentylacyjnego z papą za pomocą kitu trwale plastycznego.
Na tak przygotowanym podłoŜu wykonać nowe zamknięcie dla termoizolacji
z krawędziaków o wym. 13x13cm (obrzeŜe zamykające) oraz przystąpić do układania styropapy.
Styropian jednostronnie laminowany papą przeznaczony jest do izolacji termicznej dachów płaskich
i lekko spadzistych. Płyty powinny być układane od zewnętrznej strony stropodachów na niepalnych
tel./fax (41) 265 24 64
podłoŜach. Płyty naleŜy układać tak, aby krawędzie boczne sąsiadujących ze sobą płyt były do
siebie dobrze dociśnięte. Zakłady z papy powinny przykrywać sąsiadujące płyty. Do klejenia płyt
stosować klej poliuretanowy. W strefach naroŜnych i brzegowych, naraŜonych na mocniejsze
podrywanie wiatrem zaleca się zastosować dodatkowo łączniki mechaniczne.
Po wykonaniu ocieplenia naleŜy wykonać nowe jednowarstwowe pokrycie dachu z papy
termozgrzewalnej nawierzchniowej, np. TERMIK TOP 5,2 SZYBKI SYNTAN SBS do wykonywania
warstwy wierzchniej w nowych lub podlegających renowacji wodochronnych pokryciach dachowych,
w systemie jedno- lub wielowarstwowym. Zastosować papę na osnowie z włókniny poliestrowej
z obustronną powłoką z masy asfaltowej: z asfaltu modyfikowanego SBS z wypełniaczem
mineralnym. Strona wierzchnia pokryta jest gruboziarnistą posypką mineralną oraz wzdłuŜ jednej
krawędzi nałoŜony jest pasek folii o szerokości ok. 80 mm, strona spodnia pokryta jest niebieską
powłoką akrylową, na którą nałoŜone są wzdłuŜne profilowane pasma klejowe z masy asfaltowej
(modyfikowanej SBS oraz Ŝywicami), zabezpieczone folią z tworzywa sztucznego.
Podczas prowadzenia prac dekarskich naleŜy przestrzegać zasad:
PodłoŜe powinno być wytrzymałe mechanicznie, bez luźnych zanieczyszczeń, tłustych plam czy
wody. Prace z uŜyciem pap asfaltowych zgrzewalnych prowadzić w temperaturze nie niŜszej niŜ: 0°
C w przypadku pap modyfikowanych SBS, +5°
C w przypa dku pap oksydowanych. Nie prowadzić
prac dekarskich w przypadku mokrej powierzchni dachu, jej oblodzenia, podczas opadów
atmosferycznych oraz przy silnym wietrze. Roboty dekarskie rozpoczyna się od osadzenia dybli
drewnianych, rynhaków i innego oprzyrządowania oraz od wstępnego wykonania obróbek detali
dachowych (ogniomurów, kominów, świetlików itp.). Przy małych pochyleniach dachu do 10% papy
naleŜy układać pasami równoległymi do okapu. Przed ułoŜeniem papy naleŜy ją rozwinąć
w miejscu, w którym będzie zgrzewana, a następnie po przymiarce (z uwzględnieniem zakładu)
i ewentualnym koniecznym przycięciu zwinąć ją z dwóch końców do środka. Miejsca zakładów na
ułoŜonym wcześniej pasie papy (z którym łączona będzie rozwijana rolka) naleŜy podgrzać
palnikiem i przeciągnąć szpachelką w celu wtopienia posypki na całej szerokości zakładu (12-15
cm). Zasadnicza operacja zgrzewania polega na rozgrzaniu palnikiem podłoŜa oraz spodniej
warstwy papy aŜ do momentu zauwaŜalnego wypływu asfaltu z jednoczesnym powolnym
i równomiernym rozwijaniem rolki. Miarą jakości zgrzewu jest wypływ masy asfaltowej o szerokości
0,5-1,0 cm na całej długości zgrzewu. W przypadku gdy wypływ nie pojawi się samoistnie wzdłuŜ
brzegu rolki, naleŜy docisnąć zakład. Brak wypływu masy asfaltowej świadczy o niefachowym
zgrzaniu papy. Arkusze papy naleŜy łączyć ze sobą na zakłady:
– podłuŜny 8 lub 10 cm,
– poprzeczny 12-15 cm.
Zakłady powinny być wykonywane zgodnie z kierunkiem spływu wody i zgodnie
z kierunkiem najczęściej występujących w okolicy wiatrów. Zakłady naleŜy wykonywać ze
szczególną starannością . Po ułoŜeniu kilku rolek i ich wystudzeniu naleŜy sprawdzić prawidłowość
wykonania zgrzewów. Miejsca źle zgrzane naleŜy podgrzać (po uprzednim odchyleniu papy)
i ponownie skleić.
Ogniomury części nowszej (tj. ogniomury leŜące na osi B-B i C-C) naleŜy przed
przystąpieniem do prac ociepleniowych nadmurować z zastosowaniem pustaków gazobetonowych
szerokości 24cm na wysokość jednego pustaka, tj. 24cm. Wykonać obróbkę blacharską
ogniomuru, wg. pkt. 10.
UWAGA:
W związku z nowo projektowanymi warstwami izolacyjnymi stropodachów wraz
z pozostawieniem starych warstw, a więc dodatkowym obciąŜeniem stałym oraz aktualną normą
śniegową, naleŜy obowiązkowo odśnieŜać powierzchnie stropodachów w czasie obfitych opadów
śniegu.
8.7. Wykonanie opaski wokół budynku
Po zakończeniu prac ociepleniowych wokół budynku wykonać nową opaskę z kostki
brukowej gr. 6 cm i szerokości 0,5 m na podsypce cementowo-piaskowej z dodatkowym
zabezpieczeniem obrzeŜem betonowym 6x20X100cm. Kostka w kolorze szarym, obrzeŜe – kolor
szary. Płyty powinny wystawać nad obrzeŜe około 1,5÷2 cm, opaskę ułoŜyć ze spadkiem od ściany
budynku.
9.
KONTROLA WYKONANIA OCIEPLENIA
W interesie Wykonawcy jest dokonanie wstępnej oceny stanu podłoŜa oraz jakości
i zgodności dostarczonych materiałów budowlanych oraz prowadzenie bieŜącej kontroli
tel./fax (41) 265 24 64
wykonywanych robót po ukończeniu kaŜdego etapu ocieplenia. Mat ona celu prawidłowe wykonanie
zleconych prac w ustalonym terminie. Zaniedbanie tego obowiązku moŜe prowadzić do
nawarstwiania się kolejnych błędów, co w konsekwencji moŜe skutkować złą jakością prac
i koniecznością dokonania poprawek.
9.1. Kontrola podłoŜa.
Sprawdzeniu i ocenie podlegają:
• wygląd powierzchni podłoŜa, z którego moŜna wywnioskować o stopniu jego
zabrudzenia, zniszczenia, stabilności, równości powierzchni, zawilgocenia i chłonności.
W przypadkach wątpliwych konieczne jest wykonanie testu nośności podłoŜa
przeprowadzonego wg zaleceń dostawcy BSO.
• odchyłki geometryczne podłoŜa;
9.2. Kontrola dostarczonych na budowę składników BSO.
Kontrola zgodności dokumentów dopuszczających poszczególne wyroby do obrotu
z dokumentami odniesienia. Sprawdzeniu powinna podlegać prawidłowość oznakowania
poszczególnych materiałów. Po stwierdzeniu formalnej przydatności wyrobów, naleŜy dokonać
sprawdzenia zgodności asortymentowej, jakościowej oraz ilościowej.
9.3. Kontrola międzyoperacyjna.
Powinna obejmować prawidłowość:
• przygotowania podłoŜa;
• wyrównanie powierzchni ścian;
• przyklejenia płyt termoizolacyjnych;
• osadzenia łączników mechanicznych;
• wykonania warstwy zbrojonej;
• wykonania gruntowania;
• wykonania obróbek blacharskich;
• zamocowania profili;
• wykonania wyprawy tynkarskiej;
• wykonania malowania
9.4. Kontrola przygotowania podłoŜa.
Polega na stwierdzeniu, czy podłoŜe zostało oczyszczone, zmyte, wyrównane, czy
dokonano uzupełnienia ubytków w zakresie koniecznym.
9.5. Kontrola przyklejania płyt izolacyjnych.
Polega na sprawdzeniu równości i ciągłości powierzchni, układu i szerokości spoin.
9.6. Kontrola osadzenia łączników mechanicznych.
Polega na sprawdzeniu liczby i rozmieszczenia łączników mechanicznych. W przypadku
podłoŜy o wątpliwej nośności w szczególności zbudowanych z materiałów szczelinowych zalecane
jest wykonanie prób wyrywania łączników.
9.7. Kontrola wykonania warstwy zbrojonej.
Polega na sprawdzeniu prawidłowości zatopienia siatki zbrojącej w masie klejącej,
wielkości zakładów siatki zbrojącej, grubość warstwy zbrojącej, równości, przestrzegania czasu
i warunków twardnienia warstwy przed przystąpieniem do dalszych prac. Kontroli podlega równieŜ
prawidłowość wykonania obrobienia miejsc newralgicznych elewacji (naroŜy, ościeŜy, dylatacji,
podokienników itp.)
9.8. Kontrola wykonania gruntowania.
Polega na sprawdzeniu ciągłości wykonania warstwy gruntowej i jej skuteczności.
9.9. Kontrola wykonania obróbek blacharskich.
Polega na sprawdzeniu zamocowań, spadków i zabezpieczenia blacharki przed
negatywnym wpływem dalszych procesów oraz wysunięcia poza projektowaną płaszczyznę ściany.
9.10. Kontrola wykonania wyprawy tynkarskiej:
Polega na sprawdzeniu ciągłości, równości i nadania właściwej zgodnej z projektem
struktury. Do wymaganych co do równości naleŜy przyjąć wytyczne:
• odchylenie powierzchni od płaszczyzny nie powinno być większe niŜ 3mm i w liczbie nie większej
niŜ na całej długości łaty kontrolnej (łata o długości 2,0m).
• odchylenia krawędzi od kierunku pionowego nie powinny być większe niŜ 2,0mm na 1m i nie
więcej niŜ 30mm na całej wysokości budynku.
• dopuszczalne odchylenia od pionu powierzchni i krawędzi zewnętrznych na całej wysokości
kondygnacji – 10mm.
tel./fax (41) 265 24 64
•
•
dopuszczalne odchylenia powierzchni nie większe niŜ 30mm na całej wysokości budynku.
odchylenie promieni krzywizny powierzchni faset, wnęk itp. od projektowanego promienia nie
powinny być większe niŜ 7mm.
9.11. Kontrola wykonania malowania:
Polega na sprawdzeniu ciągłości, jednolitości faktury i barwy, braku miejscowych
wypukłości i wklęsłości oraz widocznych napraw i zaprawek.
8.12. Ocena wyglądu zewnętrznego.
Polega na wizualnej ocenie wykończonej powierzchni ocieplenia. Powinna ona
charakteryzować się jednorodnością i niezmienności barwy i faktury oraz brakiem miejscowych
wypukłości i wklęsłości stwierdzonymi wzrokowo przy świetle rozproszonym z odległości > 3m.
Dopuszczalne odchylenie wykończonego lica systemu do płaszczyzny pionu i poziomu powinno być
zgodne z ogólnymi warunkami odbioru technicznego robót budowlanych lub w warunkami
szczegółowymi zawartymi w umowie.
10.
OBRÓBKI BLACHARSKIE
Przed przystąpieniem do ocieplania ścian naleŜy zdemontować istniejące obróbki
blacharskie (orynnowanie, obróbki attyk, ogniomurów, itp). Po wykonaniu ocieplenia zamontować
nowe elementy w/w obróbek oraz parapety wykonane z blachy stalowej powlekanej gr. 0,5 - 0,6 mm
z powłoką w kolorze zgodnym z kolorystyką budynku zawartą w projekcie. Przed zamontowaniem
parapetów zewnętrznych, naleŜy wykonać warstwę spadkową. Parapety wypuścić poza lico ściany
5cm. Nie dopuszcza się wykonania parapetów okiennych łączonych z dwóch i więcej elementów
blachy. Sztywność parapetu moŜna poprawić poprzez zastosowanie odpowiednio wyprofilowanego
stalowego płaskownika 30x3 mm. Styk połączenia tynku i blachy zabezpieczyć uszczelniaczem
poliuretanowym.
Na całej długości ogniomurów zastosować warstwę papy asfaltowej podkładowej, następnie
ułoŜyć paski blachy ocynkowanej gr. 1,5 mm szer. 100 mm w rozstawie co 45 cm kotwione do
ściany ogniomurów przy pomocy kołków szybkiego montaŜu (łeb kołka wciśnięty w przekładkę
z papy). Nowe obróbki ogniomurów wykonać z blachy stalowej powlekanej w kolorze zgodnym
z projektem kolorystyki gr. 0,5 – 0,6 mm na przekładce z papy termozgrzewalnej podkładowej.
Mocowanie obróbki blacharskiej z blachą na wkręty samowiercące ocynkowane z podkładką
gumową. Obróbka powinna być szersza od ściany z ociepleniem o około 8 cm (luz po kaŜdej
stronie po 4 cm).
Orynnowanie wymienić na nowe z blachy stalowej powlekanej w kolorze zgodnym
z projektem kolorystyki. Zastosować następujące średnice: rynny – Ø200 mm, rury spustowe Ø180 mm. Rynny zaopatrzyć w siatki zabezpieczające przed dostawaniem się do rynny
zanieczyszczeń. Rynny i rury spustowe prowadzić po istniejących trasach. W miejscach połączeń
rynien z rurami spustowymi zastosować kosze spustowe z blachy stalowej powlekanej. Istniejące
czyszczaki wymienić na nowe z PCV łączone metodą wciskową.
11.
WYMIANA STOLARKI
W budynku wymianie podlega część stolarki okiennej i drzwiowej. Wymianie podlegają
m.in. okna drewniane, stalowe, drzwi stalowe oraz świetliki dachowe stalowe – zgodnie
z dokumentacją rysunkową (rys. 7).
Wymagania stolarki okiennej z PCV:
• współczynnik przenikania ciepła okien
U=1,8 W/m²K,
• ramki okien jednoramowe z profili pięciokomorowych, np. Schuco lub równowaŜne,
• szyby zespolone podwójne
• okna winny posiadać atest PZH,
• pakiet szybowy 4-16-4 powinien posiadać atest Instytutu Ceramiki i Szkła,
• okucia np. Winkhaus lub równowaŜne,
• klamki – uniwersalne z PCV
• kolor stolarki – biały, np. RAL 9003,
• zastosować okna z nawiewnikami higrosterowalnymi.
•
•
•
•
•
Wymagania stolarki drzwiowej i okiennej z ciepłego aluminium:
profile z izolacją termiczną aluminium anodowane
np. Schuco lub równowaŜne
współczynnik przenikania ciepła
U = 1,8 W/ (m²K),
izolacyjność akustyczna
Rw = 35 dB,
min. grubość całkowita kształtowników (ramy)
62 mm
kolor stolarki
szary, np. RAL 9007;
tel./fax (41) 265 24 64
•
•
•
•
•
rodzaj uszczelek kauczukowe
(EPDM)
rodzaje okuć
np. Winkhaus lub równowaŜne
profile i pakiety powinny być trwale nacechowane, posiadać aktualne atesty i certyfikaty
drzwi wyposaŜone w: uchwyt aluminiowy uniwersalny, 3 szt. zawiasów, 2 zamki
wielozapadkowe, samozamykacz
drzwi w klasie antywłamaniowej „C”
W oknach sal sportowych nie podlegających wymianie zastosować refleksyjną folię
przeciwsłoneczną – zgodnie z wykazem.
MontaŜ stolarki wg. instrukcji szczegółowej producenta. Przed rozpoczęciem prac dokonać
pomiarów z natury. Zestawienie stolarki zewnętrznej budynku w załączeniu do części rysunkowej.
UWAGA! Nazwy własne produktów, producentów, znaki towarowe, patenty lub
pochodzenie zostały uŜyte w celu określenia parametrów technicznych poszczególnych
elementów. Dopuszcza się zastosowanie rozwiązań „równowaŜnych” o parametrach nie
gorszych niŜ te, które zostały opisane w dokumentacji i posiadających wymagane
certyfikaty. Zastosowanie rozwiązań „równowaŜnych” wymaga uzyskania akceptacji
Inwestora i Projektanta.
WYMIANA ŚWIETLIKÓW DACHOWYCH
Projektuje się wymianę świetlików dachowych na nowe systemowe. Istniejące pasma
świetlików dachowych konstrukcji stalowej naleŜy zdemontować i w ich miejsce zastosować
rozwiązania systemowe, np. ALUCO SKYLIGHT – 20.1, bądź innej firmy. W projekcie przewidziano
pasma świetlików dachowych w lekkiej konstrukcji aluminiowej z wypełnieniem z płyt
poliwęglanowych. Przewidziano zastosowanie płyt poliwęglanowych komorowych o strukturze
rozpraszającej światło gr. 20mm, mlecznych, których współczynnik przenikania światła wynosi 1,7
W/(m²K). Szerokość płyt 2,0m.
Konstrukcję nośną świetlików stanowią systemowe profile aluminiowe. Profile są wstępnie
obrabiane i przygotowywane do montaŜu, w kolorze szarym, np. RAL 9007. Scalanie elementów
odbywa się na budowie. Podstawy pasm świetlików wykonać z blachy ocynkowanej. Wysokość
podstaw 500 mm. Podstawa wykonana jest w postaci ceownika z blachy ocynkowanej gdzie dolna
półka słuŜy do jej mocowania do konstrukcji dachu, czyli dźwigara stalowego. Połączenie podstaw
ze sobą oraz do konstrukcji realizowane za pomocą śrub samozwierających.
Podane rozwiązanie podano jako przykładowe i moŜe być zastąpione kaŜdym innym
równowaŜnym.
12.
13.
REMONT KOMINÓW
NaleŜy skuć luźny tynk na kominach i nałoŜyć nowy, okleić siatką z włókna szklanego
i wykonać nową wyprawę elewacyjną z tynku cienkowarstwowego. Wcześniej jednak naleŜy
zastosować preparaty poprawiające przyczepność tynku do podłoŜa (utworzenie tzw. warstwy
szczepnej). Wykonanie warstwy zbrojonej siatką i wyprawy z tynku cienkowarstwowego na
kominach wg pkt. 8.5.6 i 8.5.7. Wokół komina wykonać uszczelnienia miejsc, w których przechodzi
on przez stropodach. Obróbkę blacharską zamocować bezpośrednio do ścianek komina, a jej
krawędź osłonić specjalną listwą. NaleŜy równieŜ ukształtować tzw. kozubek – uwypuklenie,
zapobiegające zastoinom wody i zatrzymywaniu zanieczyszczeń u podstawy komina.
Wyremontować czapy kominowe, uzupełnić ubytki. Wykonać obróbki blacharskie czap
kominowych. Wierzch czapy okleić papą termozgrzewalną. Wyloty wentylacyjne zabezpieczyć
kratkami stalowymi.
14.
MALOWANIE ELEMENTÓW METALOWYCH
Wszystkie elementy występujące na elewacji - skrzynki, kraty doświetli, stalowa konstrukcja
nośna na elewacji zachodniej, itp. naleŜy pomalować w kolorze szarym, zbliŜonym do koloru RAL
9007. PodłoŜe naleŜy odpowiednio przygotować - oczyścić powierzchnię do stopnia wymaganego
przez stosowaną do malowania farbę i odtłuścić; stopnie czystości powierzchni określa norma PN –
8501; elementy zabezpieczyć poprzez 2 krotne pokrycie i pomalowanie farbami wodoodpornymi,
nie ulegającymi zmydleniu i odpornymi na kwasy i alkalia – np. farby chlorokauczukowe; jako
podkład zastosować produkty na spoiwie chlorokauczukowym, alkidowym lub ftalowym; nakłada się
je pędzlem lub za pomocą natrysku, przynajmniej w dwóch warstwach o łącznej grubości 0,04 mm,
Audyt Energetyczny budynku sal sportowych I-III AWFiS im. Jędrzeja Śniadeckiego w Gdańsku
4. Charakterystyka energetyczna budynku
4.1. Zapotrzebowanie na ciepło do ogrzewania
Zapotrzebowanie budynku w ciepło i obliczenia obciąŜania cieplnego wykonano zgodnie z PNEN-12831.
0W obliczeniach zapotrzebowania budynku na moc i ciepło do ogrzewania przyjęto następujące
załoŜenia:
− obliczeniowa temperatura zewn. dla I strefy klimatycznej Polski:
tzo= -16 °C;
− obliczeniowa temperatura powietrza w pomieszczeniach ogrzewanych wg Rozporządzenia
Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać
budynki i ich usytuowanie;
− średnich wieloletnie temperatury powietrza zewnętrznego dla poszczególnych miesięcy dla
stacji meteorologicznej w Gdańsku Port Północny (dane klimatyczne Ministerstwa
Infrastruktury).
Zapotrzebowanie na moc cieplną, oraz energię cieplną na ogrzewanie w sezonie grzewczym i
wskaźniki energetyczne dla stanu istniejącego przedstawiono w tabeli 4.1, udział strat ciepła przez
poszczególne elementy budynku w ogólnych stratach ciepła przedstawiono w tabeli 4.2. i na
wykresie 4.1. a zestawienie sezonowych zysków ciepła w tabeli 4.3.
Tabela 4.1. Zapotrzebowanie budynku na moc cieplną oraz ciepło na ogrzewanie i wskaźniki energetyczne dla stanu
istniejącego
szczytowa moc grzewcza
sezonowe zapotrzebowanie na ciepło
wskaźnik sezonowego zapotrzebowania na ciepło E
kubaturowy wskaźnik zap. na szczytową moc grzewczą
kW
127,4
GJ/rok
797,4
3
kWh/(m ×rok
3
W/m
powierzchniowy wskaźnik zap. na ciepło do ogrzewania GJ/(m2×rok)
19,4
11,1
0,41
Tabela 4.2. Zestawienie sezonowych strat ciepła w budynku
Rodzaj strat
Okno (świetlik) zewnętrzne
Dach
Podłoga na gruncie
Podłoga w piwnicy
Strop ciepło do góry
Ściana zewnętrzna przy gruncie
Ściana wewnętrzna
Ściana zewnętrzna
Ciepło na wentylację
Razem
BAPE SA - Gdańsk
GJ/rok
217,06
261,78
56,36
42,08
4,51
22,83
45,32
148,68
463,67
1262,29
kWh/rok
60 296
72 716
15 655
11 690
1 252
6 342
12 589
41 299
128 796
350 635
%
17,2
20,7
4,5
3,3
0,4
1,8
3,6
11,8
36,7
100
13
Audyt Energetyczny budynku sal sportowych I-III AWFiS im. Jędrzeja Śniadeckiego w Gdańsku
Wykres 4.1. Udział strat ciepła przez poszczególne elementy budynku w ogólnych stratach ciepła
^ǌĐǌĞŐſųŽǁĞǌĞƐƚĂǁŝĞŶŝĞƐƚƌĂƚ
ĞŶĞƌŐŝŝĐŝĞƉůŶĞũ
KŬŶŽ;ƑǁŝĞƚůŝŬͿ
ǌĞǁŶħƚƌǌŶĞ
ϭϳ͕Ϯй
ŝĞƉųŽŶĂ
ǁĞŶƚǇůĂĐũħ
ϯϲ͕ϳй
_ĐŝĂŶĂ
ǌĞǁŶħƚƌǌŶĂ
ϭϭ͕ϴй _ĐŝĂŶĂ
_ĐŝĂŶĂ
ǌĞǁŶħƚƌǌŶĂ
ǁĞǁŶħƚƌǌŶĂ ƉƌǌǇŐƌƵŶĐŝĞ
ϯ͕ϲй
ϭ͕ϴй
ĂĐŚ
ϮϬ͕ϳй
WŽĚųŽŐĂǁ
ƉŝǁŶŝĐǇ
ϯ͕ϯй
WŽĚųŽŐĂŶĂ
ŐƌƵŶĐŝĞ
ϰ͕ϱй
^ƚƌŽƉĐŝĞƉųŽĚŽ
ŐſƌǇ
Ϭ͕ϰй
Tabela 4.3. Zestawienie sezonowych zysków ciepła w budynku
Rodzaj strat
Zyski od słońca
Zyski wewnętrzne
Razem
BAPE SA - Gdańsk
GJ/rok
412,43
192,28
604,71
kWh/rok
114 564
53 410
167 974
%
68,2
31,8
100,0
14
OPRACOWANIE ZAWIERA:
1.
Podstawowy zakres inwestycji.
2.
Wykaz istniejących obiektów budowlanych.
3.
Kolejność realizacji inwestycji.
4.
Wskazanie elementów zagospodarowania działki, mogących stwarzać zagroŜenie
bezpieczeństwa i zdrowia ludzi.
5.
Wskazanie
przewidzianych
zagroŜeń
podczas
realizacji
robót
budowlanych
i rozbiórkowych.
6.
Wskazanie sposobu prowadzenia instruktaŜu pracowników przed przystąpieniem do
realizacji robót szczególnie niebezpiecznych.
7.
Wskazanie
środków
technicznych
i
organizacyjnych
niebezpieczeństwom wynikającym z wykonania robót.
zapobiegających
INFORMACJA DOTYCZĄCA BEZPIECZEŃSTWA I OCHRONY ZDROWIA
1.
PODSTAWOWY ZAKRES INWESTYCJI:
Projektowana inwestycja ma na celu termomodernizację:
ocieplenie istniejącego budynku sal sportowych I-III, połoŜonego przy ul. Kazimierza
Górskiego 1 w Gdańsku.
−
2.
WYKAZ ISTNIEJĄCYCH ELEMENTÓW BUDOWLANYCH:
Działka w pełni zagospodarowana; na działce znajdują się:
przedmiotowy zespół budynków AWFiS;
budynki administracyjne AWFiS;
boiska sportowe;
parkingi;
zieleń niska i wysoka;
ciągi komunikacji pieszej i kołowej;
−
−
−
−
−
−
3.
KOLEJNOŚĆ REALIZACJI INWESTYCJI:
Z uwagi na charakter inwestycji nie przewiduje się etapowania inwestycji, kolejność
wykonywania robót dla tego typu realizacji przedstawia się następująco:
−
roboty przygotowawcze, zabezpieczenie terenu,
−
prace w poziomie posadowienia budynków (osuszenie ścian, wyk. hydroizolacji
pionowej, ocieplenie);
−
ustawienie rusztowań na wykonanie daszków zabezpieczających,
−
termomodernizacja (ocieplenie, wyk. tynków, roboty porządkowe),
−
demontaŜ rusztowań,
−
uporządkowanie terenu.
4.
WYKAZ ELEMENTÓW ZAGOSPODAROWANIA DZIAŁKI, KTÓRE MOGĄ
STWARZAĆ ZAGROśENIE PODCZAS REALIZACJI ROBÓT BUDOWLANYCH:
Na terenie realizacji inwestycji nie występują Ŝadne elementy, które mogą stwarzać
zagroŜenie bezpieczeństwa zdrowia i ludzi.
5.
ZAGROśENIA WYSTĘPUJĄCE PODCZAS REALIZACJI ROBÓT:
Podczas realizacji robót budowlanych polegających na termomodernizacji –
ociepleniu przegród zewnętrznych budynku mogą wystąpić następujące zagroŜenia:
LP.
1.
RODZAJ ROBÓT
Roboty ziemne i izolacyjne
w poziomie posadowienia
budynku
ZAGROśENIA
−
−
−
−
−
−
−
−
wykonanie wykopu i zabezpieczenie jego ścian,
osunięcie się gruntu,
upadek do niezabezpieczonego wykopu,
wykonanie izolacji ścian piwnic;
poraŜenie prądem w czasie obsługi wiertarek,
uszkodzenie skóry,
zachlapanie oczu,
skaleczenia, stłuczenia.
2.
Roboty elewacyjne, docieplenie
ścian zewnętrznych
−
−
−
−
−
−
−
−
3
Roboty blacharskie, pomocnicze; −
−
−
−
4
Roboty porządkowe
i rozbiórkowe
−
−
−
−
ustawienie rusztowań,
wykonanie ocieplenia i tynków na ścianach
zewnętrznych,
moŜliwość upadku z wysokości przy pracach na
rusztowaniach,
przeciąŜenie rusztowań nadmierną ilością
materiałów,
poraŜenie prądem w czasie obsługi wiertarek,
uszkodzenie skóry,
zachlapanie oczu,
skaleczenia, stłuczenia.
moŜliwość upadku z wysokości,
okaleczenie przy posługiwaniu się narzędziami
mechanicznymi (piły, wyŜynarki),
skaleczenia blachą,
poraŜenie prądem.
rozbieranie rusztowań,
moŜliwość upadku z wysokości,
uszkodzenie ciała przez spadające elementy,
poraŜenie prądem przy stosowaniu
elektronarzędzi.
6.
INSTRUKTAś PRACOWNIKÓW PRZED PRZYSTAPIENIM DO REALIZACJI
ROBÓT SZCZEGÓLNIE NIEBEZPIECZNYCH:
Szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy dla pracowników
zatrudnionych na stanowiskach robotniczych, przeprowadza się jako:
−
szkolenia wstępne,
−
szkolenia okresowe.
Szkolenia te prowadzone są w oparciu o programy poszczególnych rodzajów
szkolenia. Szkolenia wstępne ogólne (instruktaŜ ogólny) przechodzą wszyscy nowo
zatrudnieni pracownicy przed dopuszczeniem do wykonywania pracy.
Obejmuje ono zapoznanie pracowników z podstawowymi z przepisami bhp zawartymi
w Kodeksie Pracy, w układach zbiorowych pracy i regulaminach pracy, zasadami bhp
obowiązującymi w danym zakładzie pracy oraz zasadami udzielania pierwszej pomocy.
Szkolenie wstępne na stanowisko pracy (“InstruktaŜ stanowiskowy”) powinien zapoznać
pracowników z zagroŜeniami występującymi na określonym stanowisku pracy, sposobami
ochrony przed zagroŜeniami, oraz metodami bezpiecznego wykonywania pracy na tym
stanowisku.
Pracownicy przed przystąpieniem do pracy, powinni być zapoznani z ryzykiem
zawodowym związanym z pracą na danym stanowisku pracy.
Fakt odbycia przez pracownika szkolenia wstępnego ogólnego, szkolenia wstępnego
na stanowisku pracy oraz zapoznania z ryzykiem zawodowym, powinien być potwierdzony
przez pracownika na piśmie oraz odnotowany w aktach osobowych pracownika.
Szkolenie wstępne podstawowe w zakresie bhp, powinny być przeprowadzone
w okresie nie dłuŜszym niŜ 6 – miesięcy od rozpoczęcia pracy na określonym stanowisku
pracy.
Szkolenia okresowe w zakresie bhp dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach
robotniczych, powinny być przeprowadzane w formie instruktaŜu nie rzadziej niŜ raz na 3 –
lata, a na stanowiskach pracy, na których występują szczególne zagroŜenia dla zdrowia lub
Ŝycia oraz zagroŜenia wypadkowe – nie rzadziej niŜ raz w roku.
Pracownicy zatrudnieni na stanowiskach operatorów Ŝurawi, maszyn budowlanych
i innych maszyn budowlanych i innych maszyn o napędzie silnikowym powinni posiadać
wymagane kwalifikacje. PowyŜszy wymóg nie dotyczy betoniarek z silnikami elektrycznymi
jednofazowymi oraz silnikami trójfazowymi o mocy do 1 KW.
Na placu budowy powinny być udostępnione pracownikom do stałego korzystania,
aktualne instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące:
−
wykonywania prac związanych z zagroŜeniami wypadkowymi lub zagroŜeniami
zdrowia pracowników,
−
obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych,
−
postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi,
−
udzielania pierwszej pomocy.
W/w instrukcje powinny określać czynności do wykonywania przed rozpoczęciem
danej pracy, zasady i sposobu bezpiecznego wykonywania danej pracy, czynności do
wykonywania po jej zakończeniu oraz zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych
stwarzających zagroŜenia dla Ŝycia lub zdrowia pracowników. Nie wolno dopuścić
pracownika do do pracy, do której wykonywania nie posiada wymaganych kwalifikacji lub
potrzebnych umiejętności, a takŜe dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad BHP.
Bezpośredni nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy na stanowiskach pracy
sprawują odpowiednio kierownik budowy (kierownik robót) oraz mistrz budowlany, stosownie
do zakresu obowiązków.
7.
ŚRODKI
TECHNICZNE
I
ORGANIZACYJNE
ZAPOBIEGAJĄCE
NIEBEZPIECZEŃSTWOM WYNIKAJĄCYM Z WYKONANIA ROBÓT BUDOWLANYCH:
Bezpośredni nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy na stanowiskach pracy
sprawują odpowiednio kierownik budowy (kierownik robót) oraz mistrz budowlany, stosownie
do zakresu obowiązków. Nieprzestrzeganie przepisów bhp na placu budowy prowadzi do
powstania bezpośrednich zagroŜeń dla Ŝycia lub zdrowia pracowników.
−
przyczyny organizacyjne powstania wypadków przy pracy:
a) niewłaściwa ogólna organizacja pracy
1.
nieprawidłowy podział pracy lub rozplanowanie zadań.
2.
niewłaściwe polecenia przełoŜonych.
3.
brak nadzoru.
4.
brak instrukcji posługiwania się czynnikiem materialnym.
5.
tolerowanie przez nadzór odstępstw od zasad bezpieczeństwa pracy.
6.
brak lub niewłaściwe przeszkolenie w zakresie bezpieczeństwa pracy
i ergonomii.
7.
dopuszczenie do pracy człowieka z przeciwwskazaniami lub bez badań
lekarskich.
b) niewłaściwa organizacja stanowiska pracy
1.
niewłaściwe usytuowanie urządzeń na stanowiskach pracy.
2.
nieodpowiednie przejścia i dojścia.
3.
brak środków ochrony indywidualnej lub niewłaściwy ich dobór.
−
przyczyny techniczne powstania wypadków przy pracy:
a) niewłaściwy stan czynnika materialnego:
1.
wady konstrukcyjne czynnika materialnego będące źródłem zagroŜenia.
2.
niewłaściwa stateczność czynnika materialnego.
3.
brak lub niewłaściwe urządzenia zabezpieczające.
4.
brak środków ochrony zbiorowej lub niewłaściwy ich dobór.
5.
brak lub niewłaściwa sygnalizacja zagroŜeń.
6.
niedostosowanie czynnika materialnego do transportu, konserwacji lub
napraw.
b) niewłaściwe wykonanie czynnika materialnego:
1.
zastosowanie materiałów zastępczych.
2.
niedotrzymanie wymaganych parametrów technicznych.
c) wady materiałowe czynnika materialnego:
1.
ukryte wady materiałowe czynnika materialnego.
d) niewłaściwa eksploatacja czynnika materialnego:
1.
nadmierna eksploatacja czynnika materialnego.
2.
niedostateczna konserwacja czynnika materialnego.
PROJEKT WYKONAWCZY
część rysunkowa
Sale sportowe I-III
80 – 336 Gdańsk
INSTALACJA ELEKTRYCZNA
Sale sportowe I-III
80 – 336 Gdańsk
INSTALACJA ODGROMOWA I OŚWIETLENIE AWARYJNE
OPIS TECHNICZNY
Instalacja odgromowa
1. Stan istniejący instalacji piorunochronnej
Na budynku sal I-III AWFiS w Gdańsku przy ul.Kazimierza Górskiego 1 została
wykonana instalacja odgromowa. Jest ona wykonana na wspornikach naciągowych
i odstępowych. Instalacje wykonano drutem ocynkowanym dn6. Jako przewody
odprowadzające zastosowano pręty stalowe dn6 układane na wspornikach naciągowych.
Przewody odprowadzające zakończono złączami kontrolnymi. Od złącza do uziomu ułoŜono
przewody uziemiające. Jako przewody uziemiające zastosowano bednarkę ocynkowaną
25x4mm.
Instalacja nie spełnia aktualnych norm i naleŜy ją wymienić. Remont zuŜytych
elementów jest bezcelowy.
2. Dobór urządzenia piorunochronnego
Na budynku naleŜy zastosować:
−LPS klasy III
−elektryczna izolacja dostępnych przewodów odprowadzających
Po zastosowaniu powyŜszych środków obiekt spełnia warunki ochrony odgromowej
Dla budynku zostanie zaprojektowana:
−na dachu siatka zwodów poziomych
−przewody odprowadzające
−uziom typu B - uziom otokowy
Dla III klasy urządzenia piorunochronnego (LPS):
−oko siatki zwodu – 15x15m
−średnie odległości pomiędzy przewodami odprowadzającymi – 15m
Wymagana wartość rezystancji uziomu R≤10Ω.
3. Ochrona przed napięciem krokowym
Największe zagroŜenie występuje w przypadku urządzenia piorunochronnego
posiadającego uziomy typu A (pionowe lub poziome). W przypadku uziomu typu B
( otokowy) jest ono mniejsze.
Ochrona przed napięciem krokowym jest wymagana gdy Ŝaden z warunków:
−bardzo małe prawdopodobieństwo zbliŜenia się na odległość 3m od przewodów
odprowadzających
−bardzo krótki czas przebywania osób w zagroŜonym obszarze
−do odległości 3m od przewodów odprowadzających rezystywność warstwy powierzchniowej
gruntu nie mniejsza niŜ 5kΩm.
nie jest spełniony.
W przypadku projektowanego urządzenia piorunochronnego zagroŜenie moŜe występować
w rejonie wejść do budynku. W tych miejscach naleŜy zainstalować tabliczki informacyjne.
4. Ochrona przed napięciem dotykowym
Ochrona przed napięciem dotykowym jest wymagana gdy Ŝaden z warunków:
−bardzo małe prawdopodobieństwo zbliŜenia się na odległość 3m od przewodów
odprowadzających
−bardzo krótki czas przebywania osób w zagroŜonym obszarze
−LPS składający się z metalowej struktury lub słupów wzajemnie połączonych
−elektryczna izolacja dostępnych przewodów odprowadzających (np. co najmniej 3mm
usieciowiony polietylen)
nie jest spełniony.
W przypadku projektowanego urządzenia piorunochronnego zagroŜenie moŜe występować
w rejonie wejść do budynku. W tych miejscach naleŜy zainstalować tabliczki informacyjne.
Wszystkie przewody odprowadzające naleŜy ułoŜyć w rurach T ELTAR RHDPEt dn40/3,7.
5. Wykonanie instalacji piorunochronnej
Istniejącą instalację odgromową naleŜy zdemontować. Sposób wykonania instalacji
pokazano na rysunkach. Na dachu na kominach wentylacyjnych dokonać wymiany
stalowych wsporników i ułoŜyć zwody poziome z drutu ocynkowanego dn8. Wsporniki
instalować w odstępach co 1m.
Do instalacji podłączyć projektowane świetliki dachowe. Pozostałe konstrukcje
metalowe naleŜy pozostawić bez zmian. NaleŜy je połączyć z projektowaną instalacją
zwodów poziomych.
Przewody ułoŜyć po trasach pokazanych na rysunku. Do wykonywania połączeń
pomiędzy przewodami stosować skręcane uchwyty. Do instalacji podłączyć metalowe
obróbki oraz rynny. Obok wentylatorów zainstalować iglice o wysokości 0,5m wyŜszej od
nich. Wsporniki naciągowe naleŜy wyczyścić i zakonserwować lub wymienić na nowe.
Budynek zostanie docieplony warstwą styropianu. Ze względów estetycznych
projektowane jest umieszczenie przewodów odprowadzających pod warstwą ocieplenia.
PoniewaŜ docieplenie nie stanowi warstwy łatwopalnej, nie ma konieczności zwiększania
przekroju zwodu do 100mm2. Jako przewody odprowadzające takŜe naleŜy zastosować
druty ocynkowane dn8. Przewody odprowadzające naleŜy układać pod warstwą ocieplenia w
bruździe pod tynkiem w rurach ochronnych TELTAR RHDPEt dn40/3,7 ( grubość ścianki
3,7mm) . Złącza kontrolne umieścić w puszkach na cokole budynku, na wysokości 0,5-0,7m.
Przewody uziemiające przebiegające od złącza kontrolnego do uziomu naleŜy wymienić na
bednarkę ocynkowaną 25x4mm. Przewody uziemiające połączyć z uziomem szpilkowym.
Uziomy wykonać przy kaŜdym z przewodów odprowadzających. Projektowany uziom
połączyć z uziomem istniejącym.
KaŜdy z uziomów szpilkowych wykonywać z prętów pomiedziowanych dn17,2. Dla
kaŜdego uziomu wbić trzy pręty o długości 3m i połączyć je bednarką ocynkowaną 25x4.
6. Uwagi i zalecenia
- całość prac wykonać zgodnie z PN
- prace wykonywać zgodnie z przepisami BHP
- wykonać pomiar rezystancji uziomu i ochrony odgromowej
O św i etl eni e aw ar yjne
1. Oświetlenie awaryjne
W związku z wykonywaniem docieplenia i remontu elewacji na budynku
przewidywany jest montaŜ opraw oświetlenia awaryjnego na zewnątrz budynku, nad kaŜdymi
drzwiami ewakuacyjnymi. Oświetlenie awaryjne umoŜliwia bezpieczne opuszczenie budynku
w przypadku zagroŜenia i braku napięcia zasilającego. Oprawy oświetlenia ewakuacyjnego
naleŜy podłączyć wg DTR urządzeń. Lokalizację opraw pokazano na rysunkach. Oprawy
naleŜy podłączyć do najbliŜszych puszek instalacji oświetleniowej wewnątrz budynku.
Przewiduje się pracę opraw tylko w przypadku braku napięcia w obiekcie
2. Ochrona od poraŜeń
Instalacje ochrony od poraŜeń naleŜy wykonać zgodnie z obowiązującymi przepisami
wg normy PN-IEC 60364.
3. Uwagi i zalecenia
- całość prac wykonać zgodnie z PN
- prace wykonywać zgodnie z przepisami BHP
- wykonać pomiary izolacji i skuteczności ochrony
Informacja dotycząca BIOZ
Na zakres robót przewidzianych niniejsza dokumentacja, kierownik robót
zobowiązany jest do sporządzenia planu BIOZ, przy czym szczególna uwagę naleŜy zwrócić
na:
-roboty montaŜowe,
-maszyny i inne urządzenia techniczne uŜyte do wykonania robót,
Przed przystąpieniem do wykonywania robót, wykonawca powinien zapoznać się z niniejsza
dokumentacją. Cały sprzęt mechaniczny wykorzystywany do wykonywania robót powinien
być eksploatowany i obsługiwany zgodnie z instrukcja producenta. Ponadto powinien być
utrzymywany w stanie zapewniającym jego sprawność, być obsługiwany przez przeszkolony
personel, a takŜe być stosowany wyłącznie do prac, do jakich został przeznaczony.
W przypadku kiedy podczas pracy urządzenia nastąpi jakiekolwiek jego uszkodzenie, naleŜy
bezzwłocznie je unieruchomić i odłączyć od zasilania w energię elektryczną. Zabrania się
dokonywania jakichkolwiek napraw podczas pracy urządzenia. Maszyny i inne urządzenia
techniczne, w tym narzędzia ręczne o napędzie elektrycznym, przed rozpoczęciem pracy
i przy zmianie obsługi powinny być sprawdzone pod względem sprawności technicznej
i bezpiecznego sposobu ich uŜytkowania. Operatorzy sprzętu mechanicznego o napędzie
silnikowym powinni posiadać wymagane kwalifikacje. Szczegółowe informacje dotyczące
sporządzenia planu BIOZ oraz samego bezpieczeństwa i ochrony zdrowia podczas
wykonywania robót budowlanych podaje Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23
czerwca 2003r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz
planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia Dz. U. nr 120, poz. 1126. z 2003r oraz
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 06 lutego 2003r. w sprawie bezpieczeństwa
i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych Dz. U. nr 47, poz. 401. z 2003r.
Zakres robót:
- demontaŜ istniejącej instalacji odgromowej budynku
- wykonanie zewnętrznej instalacji odgromowej ,
- uzupełnienie uziemienia otokowego wokół budynku,
Elementy mogące stworzyć zagroŜenie:
- istniejąca instalacja elektryczna podziemna i napowietrzna,
– praca na wysokości
–
Przewidywane zagroŜenie:
Podczas prac przy wykonywaniu instalacji odgromowej istnieje zagroŜenie wynikające ze
specyfiki tych robót. Największym zagroŜeniem jest upadek z wysokości. ZagroŜenie moŜe
wystąpić podczas wykonywania wykopów na uziemienia. PoraŜenie prądem elektrycznym
w czasie uŜywania przenośnych narządzi elektrycznych.
Sposób prowadzenia instruktaŜu:
- przed przystąpieniem do robót wskazać zagroŜenie, oraz sposoby zabezpieczenia przed
wypadkiem.
- wskazanie środków zapobiegających:
- wywiesić tablice ostrzegawcze,
- oznaczyć miejsce pracy,
- stosować środki ochrony indywidualnej pracownika oraz narzędzia i sprzęt.
PRZEPISY ZWIĄZANE
PN-IEC 60364
Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Komplet
PN-EN 62305-1:2008
Ochrona odgromowa - Część 1: Zasady ogólne.
PN-EN 62305-2:2008
Ochrona odgromowa - Część 2: Zarządzanie ryzykiem.
PN-EN 62305-2:2009
Ochrona odgromowa - Część 3: Uszkodzenia fizyczne obiektów
i zagroŜenie Ŝycia.
Ochrona odgromowa - Część 4: Urządzenia elektryczne i
elektroniczne w obiektach.
PN-EN 62305-4:2009
SZCZEGÓŁY WYKONAWCZE
Sale sportowe I-III
80 – 336 Gdańsk

Zalacznik nr 7.49 do SIWZ - Akademia Wychowania Fizycznego i

Transkrypt

Podobne dokumenty

Uzupełnienie do poz.1 przedmiaru robót

Inwentaryzacja przyrodnicza wykonana w ramach

Spokojny sen nietoperza Spokojny sen nietoperza, Katowice

1. REGULAMIN KONKURSU na budkę lęgową

Sąsiad nietoperz

Wystawa fotografii nietoperzy w

W n i o s e k projekty wiatrowe zlokalizowane w bliskim sąsiedztwie

Występowanie i ochrona nietoperzy w