Znowu jestem w Szczecinie i naprawiam kanały

inspekcje i renowacje sieci
Znowu jestem w Szczecinie i naprawiam
kanały...
Renowacja systemu kanalizacyjnego lewobrzeżnego Szczecina – cz. 2
Fot.1. Murowany kanał po oczyszczeniu
M
się samemu zaprojektuje, a dopiero potem wykonuje. I oczyinął kwartał od napisania przez mnie poprzedniego
wiście osiąga się cele techniczne stawiane i oczekiwane przez
artykułu. Dotrzymuję więc obietnicy, zgodnie z którą
zamawiającego. W przypadku renowacji kanałów sprawa
miałem pisać o naszych dokonaniach w Szczecinie
zaprojektowania rozwiązań technicznych jest
z częstotliwością nie większą
uproszczona, roboty te bowiem nie wymagają
niż raz na kwartał. I liczę na
pozwolenia na budowę. A jak wiecie, uzyskanie
to, że nie zanudzę nikogo na
pozwolenia na budowę bywa czasem trudne.
śmierć, a nasze doświadczenia
My na razie, na szczęście, nie mamy
pozwolą Wam wybiez tym problemu i dzielnie
rać rozwiązaopracowujemy dokumentację
nia sprawdzotechniczną. Jest ona następne i skuteczne
nie analizowana i akw trakcie realiceptowana (czasem
zacji naprawdę
nie) przez Inżyniedużych kontrakra i koordynatora.
tów.
I w końcu po zaPonieważ jest to
twierdzeniu dokumenmój kolejny kontacji możemy przystąpić
trakt
renowacyjny
do realizacji robót. Zarówrealizowany w oparno my, jak i zamawiający
ciu o „żółty FIDIC”
– ZWiK Szczecin, prowadzimy
(warunki kontraktu na
już drugi taki kontrakt. Nauka
urządzenia i budowę
z poprzedniego nie poszła w las.
z projektowaniem), to
Inżynier Kontraktu też ma spore domogę powiedzieć, że
świadczenia. Sam system organizacji
zdobyłem już jakieś
dokumentacji technicznej został zaprodoświadczenia na tym
ponowany przez Inżyniera Kontraktu –
polu. Dlatego na początku
Louis Berger SAS (Paryż) – i wprowadzochcę przekazać kilka ważnych
ny w życie przy aktywnym udziale zespołu
uwag i przemyśleń związanych
inżynierów wykonawcy i zamawiającego,
z projektowaniem. Dlaczego
dlatego jakość składanej do akceptacji dokuz projektowaniem? Ponieważ
mentacji technicznej jest naprawdę wysoka. A jej
„żółty FIDIC” to właśnie wyRys. 1. Obliczenia statyczne według ATV
zawartość stanowiła przedmiot długich narad i rozkonanie robót, które najpierw
Tomasz Latawiec
INFRA Sp. z o.o. Grupa PBG S.A.
54
Inżynieria Bezwykopowa styczeń - marzec 2006
inspekcje i renowacje sieci
myślań. Oczywiście musiał się w niej znaleźć opis techniczny,
obliczenia i część rysunkowa. Ale co jest tak naprawdę ważne
w dokumentacji związanej z bezwykopowymi renowacjami kanałów? Wydaje mi się, że najistotniejsze jest dobranie technologii
i materiałów, które spełniają wszystkie wymagania zamawiającego, gwarantujące bezawaryjną eksploatację kanałów
w przyszłości. A ponieważ każdy odcinek kanału jest różny,
to dla każdego trzeba zaprojektować indywidualne rozwiązania. I to jest najważniejsze – należy sobie uzmysłowić, że
dokumentacja techniczna musi zawierać szczegółowe rozwiązania dla pojedynczych odcinków kanałów! Często nawet dla
poszczególnych punktów! To samo ze studniami rewizyjnymi i komorami. Nie można założyć, że jakiś rękaw czy panel
jest idealnym rozwiązaniem dla całego zakresu robót! Mimo
takich samych wymiarów i podobnego zagłębienia kanały
mogą się znajdować w tak różnym stanie technicznym, że
w jednym przypadku wystarczy zamontować cienki rękaw,
a w drugim trzeba będzie w jego miejscu zainstalować grube
moduły GRP metodą krakingu. I wszystko to trzeba przewidzieć w fazie przygotowywania dokumentacji technicznej.
Próba usystematyzowania kolejności prac projektowych:
Część I. Prace przedprojektowe:
1. Weryfikacja informacji przekazanych przez zamawiającego
w specyfikacji przetargowej.
2. Uzyskanie wszelkich niezbędnych informacji o kanałach
przebiegających w danych ulicach.
3. Przygotowanie dokumentacji geodezyjnej.
4. Badania hydrogeologiczne.
5. Przygotowanie dokumentacji fotograficznej dotyczącej studni
rewizyjnych.
6. Szczegółowa inwentaryzacja kanałów.
7. Ocena stanu technicznego kanałów.
Część II. Prace projektowe:
1. Dobór bezwykopowych technologii renowacji kanałów, studni rewizyjnych, komór i przykanalików.
2. Wykonanie obliczeń statycznych i hydraulicznych dla zaproponowanych rozwiązań.
3. Opracowanie projektu organizacji robót, w tym zabezpieczenie by-passów, BHP, dostawy materiałów itp.
4. Wykonanie projektu organizacji ruchu.
Część III. Rysunki techniczne:
1. Plan rejonów eksploatacji sieci kanalizacyjnej lewobrzeżnego
Szczecina.
2. Plan sytuacyjny.
3. Schemat technologiczny.
4. Profil podłużny.
Dlaczego zostały wyróżnione prace przedprojektowe? Wiąże się to z tym, że zamawiający dysponował pewnymi danymi
o kanałach, posiadał ekspertyzę techniczną i filmy wideo nagrane
jakiś czas temu. I to jest właśnie ważne – ten „jakiś czas temu”.
Aby dobrze dobrać metodę naprawy kanału, należy znać jego stan
techniczny praktycznie w momencie przystępowania do renowacji. Wszelkie historyczne informacje i dane są ważne, ale wymagają
weryfikacji. To samo jest z geodezją. Każdy z nas zdaje sobie sprawę
z faktu, iż podkłady geodezyjne często nie odpowiadają stanowi
faktycznemu. Co zaś się tyczy badań hydrogeologicznych, to w przypadku Szczecina był to wymóg postawiony przez zamawiającego.
Początkowo wydawało mi się to niepotrzebne, ale teraz wiem, że
w trakcie wykonywania obliczeń statycznych, gdy kanały znajdują
się w III stanie technicznym (według ATV), rodzaj gruntu zalegający
wokół kanału ma wielkie znaczenie dla wykonującego obliczenia.
I w zależności od tego, jaki on jest, można przyjąć odpowiednie
Fot. 2. Myśli, że coś znajdzie?
Fot. 3. A jednak coś można znaleźć w kanałach
Fot. 4. Piękna, niemiecka robota - komora przelewowo-połączeniowa
Fot. 5. Studnia rewizyjna po pierwszym natrysku
Inżynieria Bezwykopowa styczeń - marzec 2006
55
inspekcje i renowacje sieci
0
50
/1
00
10
S-14
wczenie na
ostro kanau
z ul. Zaleskiego
D 1800/1900
J
S-14
ieg
o
2,50
2,40
VI
sk
Papiea P awa
D 1800/1900
B.
Z
al e
8,80
12,20
13,80
15,00
14,90
18,00
23,30
23,50
27,30
33,80
27,50
32,70
39,90
46,30
D 1800/1900
50,70
52,70
51,40
D 1800/1900
cega L=114,90
09
-
39,70
53,10
61,10
62,20
65,20
65,60
S-2
71,60
77,90
78,00
82,80
S-2
H=4,18
D=1000
cega/beton
D 1800/1900
82,40
88,60
97,10
T 12,96
D 8,78
102, 70
111, 60
10, 70
20, 80
23, 40
23, 50
26, 40
26, 30
32, 90
41, 20
09
-
52, 90
D 1800/1900
D 1800/1900
cega L=108,30
53, 20
80, 70
H=4,37
80, 80
82, 20
S-3
D=1000
cega/beton
S-3
400
D 8,58
T 12,95
D1800/1900
106, 50
107, 40
108, 10
105. 30
106, 40
23,90
24,30
24,20
35,10
D 1800/1900
09
-
cega L=129,51
47, 80
47, 30
47, 90
67, 10
76, 50
76, 40
D 1800/1900
91, 80
104, 00
103, 90
S-4
D 8,22
T 13,02
D1800/1900
H=4,80
D=1000
S-4
cega/beton
116, 70
3,20
3,30
30,50
30,70
D 1800/1900
cega L=126,20
56, 50
56, 60
74, 20
D 1800/1900
79, 60
S-6
101,
50
10
D 1800/1900
D 1800/1900
cega L=99,50
3,5
0
H=5,43
S-6
D=1000
cega/beton
24
,9
0
T 12,85
D 7,40
41
,3
0
49
,9
0
74
,9
0
D 7,70
T 12,82
36,
00
S-5
61,
30
50,
30
D 1800/1900
61,
64, 4 0
80
92,
20
H=5,12
D 1800/1900
25,
00
D=1000
24,
60
S-5
D1800/1900
cega L=128,49
cega/beton
09
-
82
,1
0
98
,2
0
35,
90
75,
80
125
5,5
0
6,2
0
38
,4
0
50,
20
101
11
3,6
0
49
,7
0
98
,0
0
114
5,2
0
24
,6
0
74
,7
0
7
75,4,1 0
70
,4
0
92,
40
,1
0
101
,4
0
,4
0
,90
,2
0
09
125
-
114
8, 8
0
17
09
-
79, 50
10
,5
0
8, 9
0
09
-
18
29,1
0
,00
250
48, 90
52, 50
300
62, 30
D 1800/1900
40, 10
42, 60
52, 10
cega L=125,00
D 1800/1900
28,9
0
S-8
60, 50
62, 30
H=5,50
D 7,03
T 12,53
D=1000
S-7
cega/beton
D1800/1900
77, 50
82,80
83,60
91,80
D 6,65
T 12,19
Ja
na
116, 80
123, 40
D 1800/1900
H=5,54
S-8
D=1000
cega/beton
95,40
u
pa
sk
ieg
o
S-7
4,80
6,40
14,80
16,90
D 1800/1900
18,90
23,90
31,40
31,60
D1800/1900
cega L=121,20
36,60
45, 40
46, 60
48, 00
52, 90
09
-
65, 30
59, 70
63, 90
76, 00
69, 10
73, 70
80, 40
92, 40
88, 60
93, 80
97, 30
102,90
106,30
113,60
S-9
T 11,74
10, 00
22, 90
17, 50
21, 70
23, 90
24, 00
30, 00
33, 70
30, 30
39, 50
48, 70
D1800/1900
D 1800/1900
cega L=125,80
D 6,14
2,3 0
H=5,60
D=1000
cega/beton
115,10
4,8 0
10, 20
S-9
43, 80
49, 10
52, 90
59, 90
09
79, 60
-
63, 00
67, 10
70, 30
D 1800/1900
67, 00
70, 00
75, 70
78, 10
90, 40
90, 20
100,0
0
99, 70
110,5
0
S-10
T 9,90
D 1800/1900
D 5,75
D=1000
H=4,15
5,30
S-10
cega/beton
110,7
0
114,1
0
118,0
0
120,6
0
4,40
10,30
14,50
41,50
OPIS ZMIAN
09
-
DATA
LEGENDA:
TRÓJNIK ZALEPIONY, Z BOKU
PRZYKANALIK CZYNNY, Z BOKU
MC RIM (spec. nr 09)
TRÓJNIK ZALEPIONY, Z GÓRY
PRZYKANALIK CZYNNY, Z GÓRY
24,80
2,70
NUMER SPECYFIKACJI
00
J 10
0
/60
w ol
PODPIS
W
yz
en
ia
D 1800/2500
T 8,48
S-1
D 5,31
cega
D=1000
A l.
H=3,17
K ras iski ego
S-1
Zygmu nta
DANE Z INWENTARYZACJI
105, 10
115,3
0
119,7
120,0 0
0
GRUBO
WYKADZINY [mm]
93,20
D1800/1900
12
0,2
0
49,90
84,30
93,60
51,10
TYP KANAU
WYMIAR, MATERIA
74,40
51,80
59,50
62,30
62,50
67,10
71,50
72,40
74,20
D 1800/1900
64,50
cega L=124,91
46,20
54,30
WERSJA
34,80
44,40
31,30
32,10
33,60
A
D 1800/1900
20,70
22,00
25,80
współczynniki, dzięki którym jesteśmy w stanie dobrać wykładzinę o mniejszej grubości. A grubość ma decydujący wpływ na cenę
materiału. Można zatem oszczędzić sobie kosztów – i to dużych!
Dokumentacja fotograficzna może być potrzebna w późniejszych
dyskusjach na temat: „było czy nie było?”. Po co się tłumaczyć,
z tego że się nie jest wielbłądem. Lepiej mieć przygotowane zdjęcia
z odpowiednim opisem i w razie czego przedłożyć jako dowód.
I w końcu doszliśmy do rzeczy najważniejszej – inwentaryzacji
kanałów, studni i komór. Inwentaryzacja to przede wszystkim film
wideo wykonany po dokładnym oczyszczeniu kanałów, a także
szczegółowe pomiary przekrojów, ewentualnej owalizacji, długości poszczególnych odcinków i ilości przykanalików. Na podstawie analizy filmu wideo można określić stan techniczny kanałów.
A dla kanałów przełazowych, które będą mogły być naprawione
powłokami chemoodpornymi, wykonuje się badania „pull-off” –
czyli badania wytrzymałości podłoża na odrywanie. W przypadku
Szczecina wszelkie obliczenia należy wykonywać zgodnie z wytycznymi ATV. Dlatego też kanały należy kwalifikować do jednej
z trzech grup, w zależności od ich stanu technicznego. I to jest
najważniejsza kwestia, która wynika z prac przedprojektowych”–
w jakim stanie technicznym znajduje się dany odcinek kanału czy
studnia?
Dopiero na tej podstawie można dobrać konkretną metodę
renowacji. I dla tej metody wykonać obliczenia statyczne. Co to
znaczy? Tylko tyle, że jak w każdych obliczeniach statycznych
należy stwierdzić czy dana konstrukcja będzie bezpieczna. Np.,
czy „rękaw” się nie wyboczy pod naporem wody gruntowej,
albo czy panel GRP nie pęknie w trakcie zalewnia wolnej przestrzeni masą iniekcyjną. A po dobraniu technologii i konkretnego materiału oraz upewnieniu się co do słuszności wyboru
wykonuje się obliczenia hydrauliczne. Należy sprawdzić, czy
zaproponowane rozwiązanie spełnia wymagania dotyczące
przepływu hydraulicznego. A gdy już jesteśmy pewni naszych
pomysłów, to należy zaproponować odpowiednie rozwiązania
organizacyjne na budowie, policzyć wydajność niezbędnych
do zabezpieczenia pomp by-passowych, pomyśleć o organizacji ruchu w rejonie wykonywania robót itp. I oczywiście dołączyć osławiony BIOZ... O części rysunkowej nie za wiele da się
powiedzieć. Wydaje mi się, że więcej rysunków nie ma sensu
dołączać do dokumentacji technicznej związanej z bezwykopowymi renowacjami kanałów.
Myślę, że razem z Inżynierem Kontraktu i służbami ZWiK
Szczecin wypracowaliśmy standard dotyczący dokumentacji technicznej, który śmiało może służyć innym jako wzór.
Oczywiście forma graficzna może być różna, ale zawartość
raczej powinna pozostać podobna do tej, którą opisałem powyżej. Można się spierać, że to za mało albo za dużo. Jeżeli
ktoś ma inne zdanie, to chętnie się z nim (zdaniem) zapoznam
i ewentualnie wymienię poglądy. Nic tak bowiem nie zbliża
do ideału, jak ciągła praca nad danym tematem.
A o tym, że dochodzimy do ideału, przekonałem się w trakcie wizytacji szefa firmy Louis Berger SAS – inżyniera kontraktu. Ten doświadczony w podobnych kontraktach człowiek był
pod dużym wrażeniem efektów pracy naszego zespołu projektowego. Do tego stopnia, że zabrał ze sobą do Paryża kopię
i wersję elektroniczną dokumentacji. Zapewne z zamiarem pokazywania tego jako wzór i standard na kolejnych kontraktach
nadzorowanych przez tę renomowaną firmę. Podobnie było
to odebrane na międzynarodowych targach i konferencji „UCT
2006” w Atlancie. Tam w Ameryce byli lekko zadziwieni tym
jak, podeszliśmy do rozwiązania problemu projektu renowacji
kanałów. I efektami naszych przemyśleń także…
Rys. 2. Schemat technologiczny
56
Inżynieria Bezwykopowa styczeń - marzec 2006
inspekcje i renowacje sieci
Inżynieria Bezwykopowa styczeń - marzec 2006
57