Sokoły

Transkrypt

Sokoły

red. Rafał Maciszewski
Sokoły 1
Obszar AZP nr 29-78
Nr st. na obszarze 14
Nr st. w miejscowości 1
RATOWNICZE BADANIA ARCHEOLOGICZNE
W OBRĘBIE INWESTYCJI ,,BUDOWA OBWODNICY SZCZUCZYNA”
2012 r.
Inwestor GDDKiA Oddział w Białymstoku.
OPRACOWANIE WYNIKÓW BADAŃ
Raszyn 2012 r.
SPIS TREŚCI
1.
WSTĘP
Rafał Maciszewski
s.
4
2.
GEOMORFOLOGIA
Agnieszka Truskolawska
s.
8
3.
RYS HISTORYCZNY
Rafał Maciszewski
s.
10
4.
ANALIZA ZABYTKÓW RUCHOMYCH
Igor Maciszewski
s.
13
4.a
TABLICE
5.
CHARAKTERYSTYKA FORM, ROZMIARÓW,
FUNKCJI I CHRONOLOGII OBIEKTÓW
NIERUCHOMYCH
Rafał Maciszewski
s.
90
5a.
TABLICE
6.
STRATYGRAFIA STANOWISKA
Rafał Maciszewski
s.
194
7.
PODSUMOWANIE
Rafał Maciszewski
s.
195
8.
Aneks nr 1 - ARCHEOZOOLOGIA
Adam Kostrzoń
s.
201
9.
MAPY, PLANY
1
LOKALIZACJA
2
w morzu
1
53o 32’ 25’’
Współrz. geogr. N
Nazwa lokalna
Nr działki geodez. 15/2, 15/8
Identyfikator EGB
Właściciel terenu
GDDKiA
5
nr
funkcja
skarpa
TEREN NIEEKSPONOWANY
wał wydm.
DUŻE DOLINY
w wodzie
nr st.
29-78
mierzeja
14
terasa
nadzalewowa
terasy
wyższe
brzeg
wysoczyzny
MAŁE DOLINY
22o 15’ 46’’
E
terasa
denna
dno doliny
x
stok doliny
krawędź doliny
x
obsz. pagórk.
obsz. górzysty
osada
okres wędrówek ludów
V - VI w.
siedlisko (karczma)
nowożytność
XVIII-XIX w.
6 OPIS OBSZARU STANOW.
7
jednocentryczne
budowa obwodnicy Szczuczyna
równomierne
wielocentryczne
-1ha
-5ha
x
x
x
>15ha
gęstość występowania znalezisk:
średnia
glina, piasek zgliniony
4 DOSTĘPNOŚĆ TERENU
niezabud.
śr.zabud.
zabudow.
pole orne
nieużytek
łąka
wały i garby
sad
park
las
wyniesienia o ekspozycji okrężnej
torf
bagno
woda
TEREN OSŁONIĘTY
teren przemysłowy
podstawa stoku
określenie bliższe
x
x
jaskinie, schroniska skalne
9 obiektów, 27 fragmentów ceramiki
44 obiekty, 121 fragmentów ceramiki oraz 2 bryłki żużlu
32 obiektów, około 4 642 fragmentów ceramiki oraz 131
fragmentów szklanych, 20 gwoździ żelaznych oraz 2104 kości
zwierzęce
10 WYKONANIE KARTY
11
niezbędna szczegółowa inwentaryzacja
8 WNIOSKI KONSERWAT.
x
data (d,m,r)
akceptacja WKZ
niezbędne badania wykopaliskowe
x
x
autor karty
9 AKTUALNA OCHRONA
26.09.2012
Igor Maciszewski
x
WERYFIK. KONSERW.
Miejscowość, data
określili chronologię
dr hab. Karol Szymczak
12
ZBIORY i NR INWENT.
data wpisu do rejestru
miejsce przechowywania
park kulturowy
muzeum w
Łomży
plan zagospodarowania przestrzennego
duża
torf.-bagn.
cyple wybitne
x
mała
x
sfałdowania i niewielkie cyple
nr rejestru zabytków
-15ha
zwięzły
określenie specjalistyczne
TEREN EKSPONOWANY
niezbędna interwencja administracyjna
powierzchnia stanowiska:
-0,5 ha
ZAGROŻENIA
x
pole zamknięte
nasycenie znaleziskami:
L
KLASYFIKACJA FUNKCJONALNO-KULTUROWO-CHRONOLOGICZNA STANOWISKA
kultura
chronologia
opis materiałów, obiektów, warstw oraz form terenowych
neolit
x
P
X
FORMA SZCZEGÓLNA
kultura amfor kulistych
bez przeszk.
W
kotlinki, zagłębienia bezodpływowe
obozowisko
obserw. utrudniona
N
doliny denud., niecki, jary, parowy
STREFA POZA DOLINAMI
równina obsz. falisty
X
3 UTWÓR GEOLOGICZNY
krawędzie, stoki wklęsłe i proste
GMINA
Szczuczyn
POWIAT
grajewski
WOJEWÓDZTWO podlaskie
AZP nr obsz.
plaża
T
X
luźny
STREFA NADMORSKA (NADZALEWOWA)
Nr stan. w miejscowości
-1 ar
POŁOŻENIE FIZYCZNOGEOGRAFICZNE
JEDNOSTKA FIZYCZNOGEOGRAFICZNA
M. Sokoły
pole otwarte
A
KARTA EWIDENCYJNA ZABYTKU ARCHEOLOGICZNEGO
AZP
sprawdził-konsultant AZP
nr inwentarza
13 MAPA W SKALI 1:10.000 – UKŁAD WSPÓŁRZĘDNYCH KARTOGRAF.
X 635484.82 Y 716201.36
godło arkusza (nr i nazwa)
14 HISTORIA BADAŃ STANOWISKA (rok/ rodzaj badań/ autor i instytucja)
1986
badania powierzchniowe
I. Jaworska
2012
badania wykopaliskowe
I. Maciszewski, USUI sp. z o. o.
15 DOKUMENTACJA
WKZ w Łomży
Muzeum w Łomży
GDDKiA O. w Białymstoku
USUI Sp. z o.o.
16 LITERATURA
www.usui.com.pl
17 INNE DANE
Rafał Maciszewski
1. WSTĘP
1.1. ZASADY PODZIAŁU PRZESTRZENI BADAWCZEJ I DOKUMENTOWANIA ZNALEZISK
1.1.1. PODZIAŁ PRZESTRZENI BADAWCZEJ
Podział przestrzeni badawczej został oparty na siatce arowej. Ary lokalizowane były w
ryc. 1
oparciu o przynależność do poszczególnego hektara, oznaczonego dużymi literami.
Poszczególne ary w obrębie hektara oznaczane były cyframi arabskimi od 1 – 10 w pasach
pionowych i oznaczeniami literowymi od a – j w pasach poziomych, począwszy od lewego
górnego rogu C ryc. 1. W związku z tym poszczególny ar oznaczany został symbolem
hektara oraz symbolem literowo cyfrowym np. Bc8.
ryc. 2
Wewnętrznie ar podzielony został na cztery ćwiartki oznaczane małymi literami a,b,c,d
C ryc. 2.
Poszczególne jednostki składowe stanowiska archeologicznego, takie jak obiekty,
warstwy oraz zabytki ruchome lokalizowane były w oparciu o numer hektara i ara. Obiekty
oraz warstwy pozaobiektowe oznaczane były w zbiorach rozdzielnych cyframi arabskimi,
przy czym humus oznaczony został, jako warstwa nr 1 a calec, jako warstwa nr 0.
Warstwom obiektowym przyporządkowany został numer obiektu oraz oznaczenie literowe
(np. 1a). W przypadku wystąpienia podobiektów, nadawano im numer obiektu głównego oraz
oznaczenie cyfrowe (np. 1.1). Wewnętrzny podział stratygraficzny podobiektów wyróżniony
został przy pomocy oznaczeń literowych przyporządkowanych numerowi podobiektu (np.
1.1a) C ryc. 3.
5
obiekt nr 1
w. 1a
w. 1.1a
w. 1b
obiekt nr 1.1
w. 1c
w. 1.1b
ryc. 3
W przypadku obiektów wydzielonych w wyniku analizy przekrojów pionowych
nadawany był im nr obiektu pierwotnego z wyróżnieniem dużą literą, np. 121A.
1.1.2.
PRZYJĘTE ZASADY DOKUMENTACJI.
Podstawę dokumentacji stanowiły rysunki planów poszczególnych arów wykonywane
w skali 1:50 z nanoszonymi zarysami rzutów poziomych obiektów i warstw
pozaobiektowych, ich numeracją i wartościami niwelacyjnymi (przeliczonymi) oraz liniami
cięć profilowych. Obok tego wykonywane były rysunki przekrojów poszczególnych obiektów
w skali 1:20 z podaną ich numeracją i wartością niwelacyjną stropu (przeliczoną).
Uzupełnienie stanowił plan zbiorczy wykonany w skali 1:200.
Dokumentację fotograficzną wykonano w technice cyfrowej. Profile obiektów
fotografowane były bez obrysu. Poszczególne zdjęcia grupowano w folderach tematycznych
(np. ary, obiekty profile, obiekty plany). Poszczególne pliki opisywane były numerami
odpowiadającymi numerom obiektów lub arów (np. obiekty_profile_125).
Dokumentacja opisowa opierała się na sformalizowanych formularzach – tzw.
„kartach”. Stosowano: KARTĘ OBIEKTU, KARTĘ WARSTWY POZAOBIEKTOWEJ, KARTĘ
ZABYTKU WYDZIELONEGO. Na KARCIE OBIEKTU umieszczano zminiaturyzowane
zdjęcie profilu obiektu oraz cyfrowy jego obrys. Zastosowanie tej podwójnej dokumentacji
rysunkowej umożliwia weryfikację rysunków polowych i tym samym ułatwia późniejsze
opracowanie.
1.2. PRZYJĘTE ZASADY ODHUMUSOWANIA I EKSPLORACJI
Przestrzeń badawcza odhumusowana była przy użyciu sprzętu mechanicznego,
koparkami skarpówkami. Humus zdejmowano warstwami do poziomu stropowego
przestrzeni reliktowej. Był on magazynowany poza lub w obrębie stanowiska w hałdach. Pole
badań, po odhumusowaniu było doczyszczane ręcznie przy pomocy grac i łopat. Po
zarejestrowaniu stropów obiektów archeologicznych były one eksplorowane połówkami lub
ćwiartkami, warstwami mechanicznymi 5 – 10 cm w obrębie warstw obiektowych.
Wypełniska obiektów składowano w obrębie wykopów. Wynikało to z zalecenia, aby
wyrobiska zasypywane były gruntem rodzimym.
1.3. CHARAKTERYSTYKA STANOWISKA
Stanowisko położone jest na południowym stoku niewielkiej doliny bezimiennego
cieku wodnego stanowiącego dopływ rzeki Wissy, po lewej stronie obecnej drogi krajowej nr
63 – dawnego traktu warszawsko – kowieńskiego. W chwili podjęcia prac badawczych tereny
6
te stanowiły nieużytek zielony, choć ze zdjęć lotniczych wynika, iż w okresach
wcześniejszych wykorzystywano je, jako grunty rolne C ryc. 4. Podłoże glebowe w
większości stanowiła glina i silnie zglinione, średnio ziarniste piaski.
ryc. 4
1.3.1. HISTORIA BADAŃ
Stanowisko zostało odkryte podczas badań powierzchniowych prowadzonych w 1986
roku przez I. Jaworską. Na ich podstawie stwierdzono, że w pasie kolizji z planowaną
budową obwodnicy Szczuczyna miała znajdować się powierzchnia 68,39 ara. Badania
wykopaliskowe przeprowadzono na zlecenie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i
Autostrad Oddział w Białymstoku przez firmę USUI sp. z o. o., w okresie od 10.09.2012 r. –
08.10.2012 r. pod kierunkiem mgr Igora Maciszewskiego. W skład zespołu badawczego
wchodzili poza tym: mgr Rafał Maciszewski, mgr Monika Maciszewska, mgr Paweł Uściłko
oraz Radosław Pachocki. Łącznie przebadano powierzchnię 71,26 ara.
1.3.2. WYNIKI BADAŃ
W toku prac badawczych natrafiono na relikty osadnictwa z okresu neolitu (kultura
amfor kulistych) – 9 obiektów wziemnych oraz 27 fragmentów ceramiki, okresu wędrówek
ludów (44 obiekty wziemne, 121 fragmentów ceramiki i dwie bryłki żużlu) oraz okresu
nowożytnego (XIX/XX w.) manifestujących się w postaci 32 obiektów nieruchomych oraz
4642 fragmentów ceramiki, 131 kawałków szkła, 20 gwoździ żelaznych oraz 2104 ułamki
kości zwierzęcych.
Do najciekawszych znalezisk należy półziemianka z okresu wędrówek ludów oraz
relikty XIX wiecznej karczmy, zarejestrowane we wschodniej części stanowiska (F plan I).
Obok tego wydzielono 111 obiektów pozbawionych zabytkowego materiału ruchomego
(jamy oraz dołki posłupowe).
7
Sokoły 1, plan ogólny stanowiska
Agnieszka Truskolaska
2. GEOMORFOLOGIA
Stanowisko zlokalizowane jest w granicach Wysoczyzny Kolneńskiej (843.31)
stanowiącej według Kondrackiego (1992, 2002) mezoregion fizycznogeograficzny, położony
w zachodniej części makroregionu Niziny Północnopodlaskiej (843.3). Leży on między
Pojezierzem Ełckim na północy a doliną Narwi na południu oraz między Równiną
Kurpiowską na zachodzie a Kotliną Biebrzańską na wschodzie i południowym wschodzie.
Zajmuje obszar o powierzchni 1600 km². Nizina Północnopodlaska (843.3) stanowi pod
względem geomorfologicznym przedłużenie Nizin Środkowopolskich, od których różni się
pod względem klimatycznym i geobotanicznym, a także budową geologiczno-strukturą.
Granicę zachodnią tego makroregionu stanowi dolina Narwi pod Łomżą i wschodnie podnóża
południkowego wału Czerwonego Boru, wschodnią - okolice Brodna na Białorusi oraz dolina
Świsłoczy (dopływ Niemna), południową – północny skraj doliny środkowego Bugu,
północną zaś – zasięg ostatniego zlodowacenia (vide Marks 2006). Północno-wschodnia część
niziny ma znaczne wyniosłości osiągające na Wzgórzach Sokólskich 238 m n.p.m. Natomiast
w północno-zachodniej części występują rozległe tereny bagienne w dolinie Narwi.
Południowo-zachodnia część niziny (na południe od Narwi) jest mało urozmaicona.
Wschodnia część niziny jest pokryta w większości lasami (Puszczy Białowieskiej,
Buksztelskiej, Knyszyńskiej).
Rzeźba terenu Wysoczyzny Kolneńskiej jest dość monotonna, wznosi się do 214 m
n.p.m. Stanowi równinę peryglacjalną wznosząca się wyraźnie nad otaczające tereny.
Głównymi formami terenu są tutaj: wysoczyzny morenowe faliste, pagórki, wzgórza i wały
kemowe oraz pagórki martwego lodu. Wysoczyznę rozcina dolina rzeki Wissy. Jest ona
równocześnie obszarem źródłowym dopływów Pisy - Skroda, Wincenta oraz Biebrzy.
Urozmaiceniem rzeźby obszaru są doliny denudacyjne, płatkie zagłębienia bezodpływowe
oraz formy antropogeniczne. Występuje tu mało lasów, dominują natomiast pola uprawne.
Pod względem geologicznym obszar położony jest w obrębie wyniesienia mazurskosuwalskiego platformy wschodnioeuropejskiej. Pokrywę platformy budują utwory mezozoiku,
(trasu, jury i kredy) oraz kenozoiku (neogenu i czwartorzędu). Neogen reprezentują
mioceńskie piaski z wkładkami węgla brunatnego. Czwartorzęd budują utwory trzech
glacjałów. W powierzchniowej budowie geologicznej obszaru zasadniczą rolę odgrywają
serie związane ze zlodowaceniami środkowopolskimi gliny zwałowe najczęściej piaszczyste z
przewarstwieniami piasków, żwirów i domieszką głazów. Budują one moreny martwego lodu.
Ze zlodowaceniami środkowopolskimi związane jest również występowanie osadów
akumulacji szczelinowej budujących wzgórza kemowe. Holocen jest reprezentowany przez
osady aluwialne, deluwialne wypełniające dna dolin denudacyjnych i bagienne w dnie doliny
Wissy oraz w dnach zagłębień bezodpływowych.
9
Położenie obszaru wg. PIG – Mapa Geologiczna Polski
LITERATURA
Kondracki J. 1992. Geografia Polski. Mezoregiony fizycznogeograficzne, PWN, Warszawa.
Kondracki J. 2002. Geografia regionalna Polski, PWN, Warszawa.
Marks L., Ber. A., Gogołek W., Piotrowska K. (red.) 2006, Mapa Geologiczna Polski 1: 500 000, PIG,
Warszawa.
Rafał Maciszewski
3. RYS HISTORYCZNY
Stanowisko Sokoły 1 administracyjnie przypisano wsi Sokoły (dawna nazwa Sokoły
Gutkowo) znajdującej się ok. 500 m na wschód od niego i obecnej szosy nr 63 Łomża –
Augustów, dawnego traktu kowieńskiego. Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego
ogranicza informacje o tej miejscowości do krótkiego opisu: „Sokoły Gutkowo, wieś, powiat
szczuczyński, gmina Szczuczyn, parafia Wąsocz; mieszka tu drobna szlachta. W 1827 r. było 7
dymów, 310 mieszkańców”1. Brak innych wzmianek o wcześniejszych dziejach osady,
chociaż sama nazwa sugeruje, iż w okresie średniowiecznym mogła się tu znajdować wieś
służebna. Najwcześniejsze źródła pisane dotyczące tych terenów pochodzą z ok. 1426 r.,
kiedy to Janusz I książę mazowiecki sprzedał przedstawicielom rodu Szczuków grunty
położone po obu stronach rzeki Wissy. Od tego momentu rozpoczyna się stopniowy rozwój
posiadłości tego rodu, którego ukoronowaniem jest budowa przez Stanisława Szczukę
podkanclerzego Wielkiego Księstwa Litewskiego miasta Szczuczyn, zgodnie z przywilejem
nadanym 9 października 1690 r. przez Jana III Sobieskiego. Dwa lata później, 9 listopada
Szczuczyn otrzymał prawa miejskie. Przywilej lokacyjny został kolejno potwierdzony przez
Augusta II w dniu 14 marca 1699 roku i 11 lipca 1703 roku, oraz Stanisława Augusta
Poniatowskiego w dniu 21 grudnia 1779 roku.
Rozwój miasta opierał się z jednej
strony na doskonałym położeniu,
bezpośrednio przy trakcie warszawsko –
kowieńskim oraz organizowanych tu
targach i jarmarkach. Z drugiej strony
patrząc niewątpliwą rolę w tym procesie
odegrała obecność w Szczuczynie
pijarów i założenie w 1706 r. Kolegium
Pijarskiego. Okres prosperity trwał do
początków XVIII w. kiedy to miasto
zaczęło stopniowo podupadać. Sprzyjał
temu
procesowi
zarówno
brak Szczuczyn, plac targowy
zainteresowania nowych właścicieli, jacy
nastali po śmierci założyciela, Stanisława Szczuki jak również kataklizmy dziejowe takie jak
np. wojna północna oraz epidemie dżumy i cholery, jakie nawiedziły te rejony w latach 1708
– 1709. Późniejsze wstrząsy polityczne związane z rozbiorami Polski również wpłynęły na
stopniowy upadek Szczuczyna. Dopiero pewna stabilizacja gospodarczo polityczna, jaka
nastąpiła w tym rejonie w okresie między 1795 a 1808 r. spowodowała ponowny wzrost
gospodarczy miasta. W 1800 roku Szczuczyn posiadał 10 ulic, 270 domów (w tym 1
urzędowy, 1 dworski, 2 kościoły). Ponadto w gminie funkcjonowały 3 młyny wodne,
cegielnia, 2 browary, 4 gorzelnie i 13 szynków. Powstanie Księstwa Warszawskiego
przyśpieszyło dalszy rozwój miasta. W wyniku zmian administracyjnych został powołany
powiat biebrzański z siedzibą w Szczuczynie, podporządkowany departamentowi
łomżyńskiemu. W 1810 roku miasto prócz dwóch zabudowanych rynków posiadało już 13
1
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego t. XI
11
ulic. Z chwilą utworzenia Królestwa Kongresowego, po 1815 roku, były departament
łomżyński został przemianowany na województwo augustowskie z siedzibą w Suwałkach.
Szczuczyn był nadal siedzibą powiatu biebrzańskiego, ale tylko, jako okręg wyborczy. Powiat
biebrzański łącznie z augustowskim tworzył tzw. obwód augustowski. W mieście działał sąd
pokoju z wydziałem spornym oraz Komora Główna Pograniczna; stacjonował tu też sztab
pułku kozackiego. W 1820 roku miasto posiadało 2500 mieszkańców i liczyło 236 domów, w
tym 16 murowanych.
Powstania 1830 i 1863 r. ponownie powodują częściowe osłabienie kondycji miasta.
Reforma administracyjna w 1867 roku powołuje powiat szczuczyński wchodzący w skład
guberni łomżyńskiej. Szczuczyn, jako stolica powiatu skupiał lokalne urzędy, a także
magistrat i urząd gminny. Nie poprawia to jednak w sposób zdecydowany sytuacji
gospodarczej miasta i gminy. Leżąc z dala od centrów przemysłowych i kulturalnych powiat
szczuczyński, podobnie jak cała gubernia łomżyńska, pozostawał daleko w tyle w porównaniu
z innymi uprzemysłowionymi regionami kraju. W 1890 r. na terenie gminy Szczuczyn
funkcjonują już tylko dwa browary, gorzelnia, odkrywki wapienia do wypalania wapna, oraz
dwa młyny2.
Gmina Szczuczyn, fragment mapy WIG, wzór 1929 wg MAPWIG
W sposób oczywisty rozwój miasta determinował poziom ekonomiczny przyległych
miejscowości. Z tym zapewne należy wiązać fakt powstania karczmy, której relikty zostały
odkryte na stanowisku Sokoły 1. Okres jej funkcjonowania wydatowany na podstawie
ruchomego materiału zabytkowego przypadał na XVIII - XIX w. Można założyć, iż
powstanie karczmy wiązało się z rozwojem posiadłości rodu Szczuków, samego miasta jak
2
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego t. XI
12
również intensyfikacją handlu na trakcie kowieńskim. Likwidacja natomiast nastąpiła ze
względu na przejmowanie przez Szczuczyn roli zaplecza infrastrukturalnego dla obsługi
ruchu handlowego na trasie Warszawa – Kowno – Królewiec w obliczu stopniowego spadku
jego intensyfikacji i postępującego zubożenia miejscowości wchodzących w skład gminy.
WYBÓR LITERATURY
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego t. XI, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa 1880 r.
Janusz Sobolewski, Irena Sobolewska: Prezentuje się Powiat Grajewski., Rajgród 2006
Igor Maciszewski
Monika Maciszewska
4. ANALIZA ZABYTKÓW RUCHOMYCH
W trakcie prac badawczych, prowadzonych na stanowisku Sokoły 1, pozyskano
sumarycznie 7 047 zabytków ruchomych (tab. 4.1), w tym:
a) 27 fragmentów ceramiki związanej z kulturą amfor kulistych (KAK)
b) 121 fragmentów ceramiki oraz dwie bryłki żużlu związane z okresem wędrówek ludów
(OWL)
c) 4642 ułamki naczyń, 131 kawałków szkła, 20 żelaznych gwoździ oraz 2104 zwierzęce
szczątki kostne związane z nowożytnym, dziewiętnastowiecznym etapem zasiedlenia
stanowiska.
Wyniki analizy osteologicznej zaprezentowane zostały w formie tabelarycznej i
umieszczone, w formie aneksu, na końcu niniejszej pracy.
Tabela 4.1 Sokoły, gm. Szczuczyn, stan. 1. Występowanie materiału zabytkowego w poszczególnych obiektach i
warstwach kulturowych.
Lokalizacja
Obiekt
Ceramika
Kości
Inne
zabytki
Chronologia
Ab7/Ac7/Ad7/Ae7/Af7/Ag7/Ab6/
Ac6/Ad6/Ae6/Af6/Ag6
Ac6/Ad6/Ae6/Af6/Ag6
Ac6/Ad6/Ae6/Af6/Ag6
Ad3
Ab3,b4,c4,d4,e4,f4,i5,j5,j6
Ag7
Af7
Ag7
Af7
Af7
Af7
Ab4
Ab4
Af4/Ag4
Ag4
Ag1
Ag1
Af1
Ae1
Ad1
Ad1
Ac1
WK1,
poz. I
WK1,
poz. II
1
625
242
37 szkieł
nowożyność
1611
784
nowożytność
986
320
60
4
12A,12B
7
8
9
10
11
18
19
22
23
24
25
26
27
29
30
32
33
34
37
32
342
5
3
4
2
8
2
3
4
1
34
2
1
2
4
3
2
44
6
51 szkieł, 4
gwoździe
12 szkieł, 13
gwoździ
2 bryłki żużlu
Ab1,c1,d1,d2,e2,f2,h2
Ac1
86
32 szkła
nowożytność
OWL
nowożytność
nowożytność
KAK
KAK
KAK
KAK
KAK
OWL
OWL
OWL
KAK
nowożytność
OWL
OWL
nowożytność
OWL
OWL
OWL
nowożytność
OWL
14
Ac1
Ac1
Ab1
Ab1
Ab1
Ab1
Ab1
Ah1
Ai1
Aj1
Ae7
Ae7
Ab7
Ab7
Ab7
Ab7
Ab3
Ac3
Af2/f3/g2/g3
Ab2
Ab2
Ab2
Ac2
Ad2
Af2
Aj3/i3/h3
Ad10
Ae10
Ai6
Ag5/Ag6
Ad6
Ad6
Ac6
Ag5
Af6
Af6
Ag6
Af6/Ag6
Ae6
Ad5/Ad6/Ae5Ae6
Af6
Ae6/Af6
Ae6
Ad6/Ae6
Ad6/Ae6
Ag6
Ag6
Be1
Bf1
Bf1
Bg1
Bg1
Bh1
Bh1
Bi1
36
37
38
40
42
43
44
45
46
47
49
50
51
52
53
54
55
57
68
75
76
78
81
85
87
91
94
95
102
103
106
107
108
112
118
119
120
121
122
124A
125
126
127
128
129
130
131
B5
B6
B7
B9
B10
B11
B12
B13
5
9
2
1
1
2
6
2
3
1
1
2
10
12
7
9
4
3
2
1
1
4
12
3
4
12
3
2
238
14
2
2
2
34
56
44
23
24
1
330
18
2
19
7
22
54
3
1
2
1
1
1
2
1
1
522
11
2 gwoździe
6
4
3
2
12
6 szkieł
5 szkieł
1 gwóźdź
112
OWL
OWL
OWL
OWL
OWL
OWL
OWL
OWL
nowożytność
nowożytność
KAK
KAK
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
OWL
OWL
OWL
OWL
nowożytność
OWL
OWL
OWL
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
KAK
nowożytność
nowożytność
KAK
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
15
4.1 Materiały ruchome kultury amfor kulistych (KAK)
4.1.1 Ceramika KAK
Kolekcja ceramiki KAK ze stanowiska Sokoły 1 była bardzo skromna i liczyła 27
sztuk, ograniczając się wyłącznie do ceramiki naczyniowej1. Spośród niej wyodrębniono dwa
niewielkie ułamki wylewów (tabl. LXI ryc. 304, 305). W pozostałych przypadkach były to
fragmenty brzuśców. Nie zarejestrowano ceramiki zdobionej. Taka sytuacja znacząco
wpłynęła na możliwości analityczne, ograniczając je do analizy technologicznej. Opartą ją na
systemie zaproponowanym przez M. Szmyt (Szmyt M. 1996). Wszystkie fragmenty mieściły
się w kategorii III, której wyznacznikiem jest dominująca rola domieszki tłucznia
kamiennego. Ceramika ta była kiepskiej jakości i słabo wypalona.
Z uwagi zarówno na brak w omawianej kolekcji form przewodnich dla konkretnych
faz KAK, jak również nikłą ilość ceramiki, nie ma możliwości skonkretyzowania ustaleń
odnośnie chronologii prezentowanego zbioru. Na podstawie wyników analizy technologicznej
można jedynie zaryzykować tezę, iż pochodzi on ze środkowego okresu rozwoju tej kultury
(Maciszewski I. 2010)
4.2 Materiały ruchome związane z Okresem Wędrówek Ludów (OWL)
4.2.1 Ceramika z OWL
W trakcie prac badawczych, prowadzonych na stanowisku Sokoły 1, pozyskano
sumarycznie 121 fragmentów ceramiki, w tym 110 ułamków naczyń oraz 11 elementów
ceramiki budowlanej2. Z uwagi zarówno na niewielką próbę, jak i silne rozdrobnienie
przedmiotowej
kolekcji,
zrezygnowano
z
analiz
statystyczno-komparystycznych.
Jednocześnie niewielka liczba fragmentów „wydzielonych”, manifestująca się w postaci
dwóch wylewów i jednego ornamentowanego brzuśca, znacząco wpłynęła na możliwości
1
Podstawa przyporządkowania omawianych materiałów do KAK stały się wyniki analizy technologicznej, które
wskazują na neolityczne pochodzenie prezentowanej kolekcji.
2
Fragmenty ceramiki zaliczone do tej kategorii zostały znalezione w wypełnisku obiektu nr 60, uznanego za
półziemiankę, stąd, z uwagi na ich kształt, uznane zostały za pozostałości materiałów budowlanych.
16
analityczne, zawężając je w praktyce do analizy technologicznej, której wyniki
zaprezentowano w tabeli 4.2
Tabela 4.2 Sokoły, gm. Szczuczyn, stan. 1. Wyniki analizy technologiczno mikromorfologicznej materiałów
ceramicznych OWL
Grubość
ścianek
Obiekt
Ar
C
18
19
22
25
26
29
30
32
34
36
37
38
40
42
43
44
45
55
57
60*
68
75
78
81
85
Faktura powierzchni
Ab4
Ab4
Af4/Ag4
Ag1
Af1
Ad1
Ad1
Ac1
Ac1
Ac1
Ac1
Ab1
Ab1
Ab1
Ab1
Ab1
Ah1
Ab3
Ac3
Ad3
Af2/f3/g2/g3
Ab2
Ab2
Ac2
Ad2
1
1
2
1
3
2
Ś
2
2
3
1
G
1
G
2
1
2
1
1
4
2
3
4
3
Z
Sz
2
2
1
3
3
2
5
1
3
12
2
2
1
2
3
2
6
1
2
8
2
1
1
2
3
3
5
1
1
8
1
C
h
4
1
2
1
1
2
W
1
2
1
1
1
5
3
2
2
G
2
1
2
1
4
1
2
3
4
2
1
1
1
1
2
1
2
3
1
10
14
2
1
1
1
18
Sz
3
4
1
2
3
4
5
1
1
1
2
5
2
2
7
4
3
2
1
3
4
2
D
Ś
2
1
2
1
1
1
5
2
5
4
1
12
14
1
2
4
2
2
5
1
2
2
3
1
4
4
1
3
2
2
2
8
1
1
4
1
2
1
2
3
1
8
2
1
8
2
4
2
5
2
2
4
6
3
G
3
4
2
6
2
1
6
3
T
1
1
2
3
9
P
Ziarnistość
domieszki
2
2
2
1
1
1
3
C
h
Rodzaj
domieszki
2
1
10
1
2
3
1
Liczba
ceramiki
2
3
4
2
1
4
3
2
6
5
9
2
1
1
2
6
2
4
3
26
2
1
4
12
3
* - spośród 37 fragmentów ceramiki 26 zaliczonych zostało do ceramiki naczyniowej a 11 do
budowlanej. Analizie technologicznej poddana została wyłącznie ceramika naczyniowa.
Legenda:
Grubość ścianek; c – cienkościenna, ś – średniościenna, g – grubościenna
Faktura powierzchni; Z – zewnętrzna, W – wewnętrzna, G – gładka, Sz – szorstka, Ch –
chropowacona
Rodzaj domieszki – P – piasek, T – tłuczeń
Ziarnistość domieszki – D – drobnoziarnista, Ś – średnioziarnista, G - gruboziarnista
4.2.2 Żużel
Znalezione podczas badań dwie bryłki żużlu sugerują, iż na przedmiotowym
stanowisku, w miejscu nie rozpoznanym wykopaliskowo, odbywał się wytop żelaza,
pozyskiwanego najprawdopodobniej z tzw. rudy darniowej.
17
4.2.3 Chronologia
Wyniki analizy technologicznej wskazują na pewien synkretyzm omawianej kolekcji.
Z jednej strony występuje tu typowe dla późnorzymskich ceramika (cienkościenne, gładzone
naczynia oraz grubościenne, oparte na tłuczniu kamiennym fragmenty ceramiki, Godłowski
1977), z drugiej strony pojawiają się już materiały wczesnośredniowieczne (oparte na
domieszce piasku o szorstkich powierzchniach). Synkretyzm ten widoczny jest również w
przypadku fragmentów „wydzielonych” gdzie obok typowych dla OWR garnków o profilu
zbliżonym do esowatego (np. tabl. LXI ryc. 307) (Bednarczyk J., Sujecka A. 2004, str. 415)
pojawia się, łączony z późniejszym okresem, fragment brzuśca o specyficznej technologii i
charakterystycznym dla strefy bałtyjskiej ornamentem (tabl. LXI ryc. 308) (BitnerWróblewska A. 2001, tabl. XLIII, ryc. 3). Dodatkową wskazówką, sugerującą, iż omawiany
materiał pochodzi z OWL, jest znalezisko pozyskane w trakcie dodatkowych prac
badawczych na stanowisku Sokoły 1 w postaci zapinki datowanej na ten okres (Wierzbicki
2012)
4.3. Nowożytne materiały ruchome
4.3.1 Ceramika naczyniowa
Cała kolekcja nowożytnego materiału ceramicznego opracowywana była pod kątem
morfologicznym, technologicznym oraz stylistycznym.
4.3.1.1 Analiza morfologiczna
W zależności od wielkości oraz stopnia złożoności danego fragmentu i jego
przydatności dla dalszych analiz, a także możliwości rekonstrukcji wydzielone zostały
kategorie wielkościowe na podstawie podziału zaproponowanego przez A. Buko (Buko
1990), odpowiednio zmodyfikowanego na potrzeby niniejszego opracowania.
I-fragmenty naczyń umożliwiające pełną rekonstrukcję naczynia
18
II-duże ułamki naczyń obejmujące więcej niż jeden element morfologiczny naczynia, a więc
partie przybrzeżne (wylew, szyja oraz brzusiec), a także partie przydenne( dno, stopka oraz
brzusiec)
III-stosunkowo niewielkie fragmenty naczyń, obejmujące więcej niż jeden element
morfologiczny naczynia, a więc partie przybrzeżne (wylew, szyja i górna część brzuśca),
partie przydenne (dno, stopka i część dolnej partii brzuśca bądź dno i fragment dolnej części
brzuśca), a także elementy zawierające środkowe partie naczynia (znaczne części brzuśca i
szyję).
IV- fragment obejmujący jeden element morfologiczny naczynia (część wylewu, brzuśca lub
dna).
W przypadki ceramiki odkrytej na stanowisku Sokoły 1,
z uwagi na jej silne
rozdrobnienie i zniszczenie, dominowały fragmenty kategorii III oraz IV. Jedynie
sporadycznie zaobserwowano występowanie kategorii II a już do rzadkości należały ułamki
pozwalające na pełną i bezsporną rekonstrukcję naczyń.
4.3.1.1.1 Analiza makromorfologiczna
Przystępując do analizy makromorfologicznej omawianej kolekcji należy mieć na
uwadze, iż jej wyniki, z uwagi na wzmiankowaną już dużą fragmentaryczność
prezentowanego zbioru, nie mogą być uznane za w pełni wymierne. Ogólnie udało się
określić formy 76 naczyń3 (ryc. 4.1)
3
Przy określaniu form, w przypadkach wątpliwych, zdecydowano się na uznanie ich za formy nieokreślone.
19
40
35
30
Garnki (15)
Misy (37)
Talerze (2)
Dzbany (10)
Kubki (11)
Patelnie (1)
25
20
15
10
5
0
Rodzaje naczyń
Ryc. 4.1 Sokoły, gm. Szczuczyn, stan. 1. Rodzaje poszczególnych naczyń nowożytnych, jakie zaobserwowano w
całej kolekcji.
a) Garnki – stanowiły drugą co do wielkości grupę naczyń w prezentowanym
opracowaniu. W badanym zbiorze wystąpiły esowate formy typowe dla tej grupy
naczyń, pojawiające się powszechnie na stanowiskach nowożytnych (por. np. Czopek
S., Lubelczyk A. 1993, tabl. II-XVIII, Mazurek T. 2005, ryc. 6:4-5, Pawlata L. 2007,
ryc. 5) (np. tabl. XXX ryc. 164).
b) Misy – zdecydowanie dominująca wśród innych zaobserwowanych w Sokołach forma
naczyń. Zważywszy na fakt, iż zarejestrowane na stanowisku relikty nowożytne
związane są z pozostałościami karczmy, tak duży udział tej kategorii pośród innych
naczyń nie powinien dziwić (np. tabl. IV ryc. 19, tabl. V ryc. 27).
c) Talerze – zarejestrowane na stanowisku zaledwie dwa talerze, wykonane w
technologii fajansowej i bogato zdobione ornamentem malowanym, są, jak można
domniemywać, pozostałościami zastawy specjalnej, nie podawanej gościom zajazdu
na co dzień (np. tabl. LIII ryc. 270). Być może, ze względów zarówno
ekonomicznych, jak i pragmatycznych, posiłki spożywane były wyłącznie w płytkich
glinianych misach (co tłumaczyłoby tak dużą zarejestrowaną ich liczbę), lub też w
drewnianych talerzach.
d) Dzbany - Ilościowy udział dzban pośród innych form naczyń z omawianej kolekcji
nie odbiega od innych inwentarzy ceramiki nowożytnej, rejestrowanych na terenie
Polski (por. Czopek S., Lubelczyk A 1993, tabl. XXVI:1,6,8) (np. tabl. XIV ryc. 78).
e) Kubki – Podobnie jak wyżej, z tą różnicą, iż ze względu na specyfikę omawianego
stanowiska zastanawiająca może być w sumie nieznaczna ich ilość, chociaż nie
wykluczone, iż zachodziła tu analogiczna do omawianej w przypadku talerzy sytuacja,
20
z tą różnicą, iż obok drewnianych, używano również naczyń szklanych (np. tabl. XII
ryc. 71).
f) Patelnie – Pomimo dużej częstotliwości występowania tej kategorii naczyń na
stanowiskach nowożytnych (por. Urbaniak W. 2000, ryc. 4:1-3) w omawianej kolekcji
zarejestrowano jedynie jeden fragment uchwytu. Niewykluczone, iż tak mała liczba tej
grupy naczyń, jaką zaobserwowano na przedmiotowym stanowisku, wynika ze złego
stanu zachowania całej kolekcji, co wpłynęło na możliwości interpretacyjne (np. tabl.
IX ryc. 52).
Brak zarejestrowanych na stanowisku pokrywek, w korelacji z wynikami badań
mikromorfologicznych na wylewach (patrz. rozdz. 4.3.1.1.2), może odzwierciedlać
rzeczywiste preferencje ówczesnych bywalców omawianej karczmy. Nie jest to zresztą
sytuacja nietypowa, znane są bowiem stanowiska, gdzie np. większa misa służyła za
pokrywkę obejmującą, co mogło być praktyczniejsze niż wpuszczane (por. Niegoda J.
1999, str. 173)
4.3.1.1.2 Analiza mikromorfologiczna
Typologia den oraz wylewów oparto się na podziale zaproponowanym przez J.
Kruppego (Kruppe 1961), odpowiednio zmodyfikowanym do opracowywanego tu zbioru.
Typologia wylewów
Typ 1 - Wylewy typu 1 charakteryzują się brakiem wrębu na pokrywkę, wyposażone są
natomiast w okap. Całość łagodnie bądź ostro wychylona na zewnątrz. Zarejestrowano 234
fragmenty tego rodzaju (np. tabl. XLVIII ryc. 251,253 ).
Typ 2 – Wylewy typu 2 cechuje brak okapu i wrębu na pokrywkę. Zarejestrowano 172
wylewy tego typu ( tabl. XVIII ryc. 99, 101).
Typ 3 - Wylewy typu 1 są łagodnie lub wyraźnie wychylone na zewnątrz, zazwyczaj ukośnie
lub nieco łukowato opracowaną krawędzią, bądź też prosto ściętą. Posiadają wrąb oraz okap.
Zarejestrowano 32 fragmenty tego typu ( tabl. XXII ryc. 124).
21
250
200
150
Typ 1 (234)
Typ 2 (172)
100
Typ 3 (32)
50
0
Wylewy
Ryc. 4.2 Sokoły, gm. Szczuczyn, stan. 1 Udział poszczególnych typów wylewów w całej kolekcji ceramiki
nowożytnej
Typologia den
Typ 1 – słabo wyodrębniona, trójkątna stopka (np. tabl. XLVI ryc. 242)
Typ 2 - słabo zaznaczona, zaokrąglona stopka (np. tabl. I ryc. 3)
Typ 3 - dna „wklęsłe” o słabo zaznaczonej, zaokrąglonej stopce (np. tabl. I ryc. 5)
Typ 4 – nie wyodrębnione (np. tabl. XLVII ryc. 248)
Typ 5 - „nóżka” (np. tabl. XXVI ryc. 149)
80
70
60
Typ 1 (18)
50
Typ 2 (72)
40
Typ 3 (44)
30
Typ 4 (34)
20
Typ 5 (14)
10
0
Dna
Ryc. 4.3 Sokoły, gm. Szczuczyn, stan. 1 Udział poszczególnych typów den w całej kolekcji ceramiki nowożytnej
22
4.3.1.1.3 Analiza technologiczna
Analizę technologiczną omawianego zbioru przeprowadzono w oparciu o systematykę
zaproponowaną przez L. Kajzera (Kajzer 1986, Kajzer 1991). W omawianym zbiorze
zaobserwowano występowanie jedynie grup C, D, E oraz F.
GRUPA C
W tej grupie znajdują się naczynia wypalane w atmosferze redukcyjnej. Są one
wykonane staranniej i z lepszych surowców niż naczynia z grupy B. Ceramika z grupy C to
ceramika stołowa. Wykonana jest techniką toczenia na szybkoobrotowym kole, zaś
domieszką jest tylko drobnoziarnisty piasek. Zarejestrowano 76 fragmentów tego typu.
GRUPA D
Jest ona barwy od kremowej po jasno pomarańczową. Zazwyczaj są to naczynia
cienkościenne, starannie wykonane, najczęściej dobrze wypalone w atmosferze utleniającej.
Domieszka jaką można zauważyć w przełomach to najczęściej drobnoziarnisty lub
średnioziarnisty piasek. Zarejestrowano 594 ułamki wykonanych w tej technologii.
GRUPA E
Ceramika grupy E to ceramika, której wyróżnikiem jest jej szkliwienie. W przypadku
omawianego materiału jest to ceramika wypalana w atmosferze utleniającej. Przełomy są
jednobarwne, najczęściej o grubości 3-5 mm. W większości przypadków do schudzenia masy
ceramicznej wykorzystanej do wyrobu ceramiki grupy E użyto małej lub średniej ilości
drobnoziarnistego piasku. W omawianym tu zbiorze pozyskano w sumie 1085 fragmentów
ceramiki tego typu.
W przypadku tej grupy, w zależności od powierzchni poddanej glazurowaniu oraz jej
koloru, dokonano wewnętrznej kategoryzacji (ryc. 4.5,4.6)
GRUPA F
Jest to tzw. ceramika „inna”, np. pseudomajolika, majolika czy fajans. Była to
dominująca gt w omawianej kolekcji i liczyła sobie 2897 sztuk.
23
3000
Gt C (76 fr.)
2500
Gt D (594 fr.)
2000
Gt E (1085 fr.)
1500
F (pseudomajolika,
majolika, 2846 fr.)
1000
500
F (fajans, 41 fr.)
0
Ryc. 4.4 Sokoły, Gm. Szczuczyn, stan. 1. Udział poszczególnych grup technologicznych w całej kolekcji
1000
800
Zewnętrzna (120
fr.)
Wewnętrzna (920
fr.)
Zewnetrzna/Wewn
ętrzna (45 fr.)
600
400
200
0
Ryc. 4.5 Sokoły, Gm. Szczuczyn, stan. 1. Podział ilościowy fragmentów gt E ze względu na powierzchnię
glazurowaną.
350
CZ
300
JZ
250
CB
200
JB
150
Cz
100
CCz
50
Czarna
0
Wewnętrzna
Zewnętrzna
Zewnętrzna/Wewnętrzna
Pomarańczowa
Ryc. 4.6 Sokoły, Gm. Szczuczyn, stan. 1.Podział ceramiki gt E ze względu na kolorystykę szkliwienia.
24
4.3.1.1.4 Analiza stylistyczna
W omawianym zbiorze zaobserwowano występowanie dwóch typów ornamemntu.
ORNAMENT TYPU 1
Dookolne linie ryte na całej powierzchni naczynia, ułożone w pozycji wertykalnej, wykonane
najprawdopodobniej przy pomocy rylca. Występuje w dwóch wariantach, wąskich i szerokich
linii rytych [odpowiednio 10 i 6 fragmentów naczyń (np. tabl. III ryc. 13, tabl. XXIV ryc.
134)].
ORNAMENT TYPU 2
Ornament malowany w postaci dookolnych linii (tabl. IV ryc. 24, 3 fragmenty) oraz innych
motywów (tabl. XXXII ryc. 169, 7 fragmentów).
Zdumiewający jest niezwykle niski udział fragmentów zdobionych w kontekście całej
kolekcji. Niewykluczone, iż wiązało się to z przemysłową w tym okresie produkcją ceramiki,
gdzie nie przywiązywano dużej wagi do estetyki naczyń, a zwracano uwagę przede
wszystkim na aspekty funkcjonalne. Tym też można tłumaczyć duży udział ceramiki gt E w
całym zbiorze, przy czym glazurowanie, oprócz uszczelniania pojemników, mogło również
być uznawane za formę zdobienia.
4.3.2 Analiza zabytków szklanych
Cała kolekcja zabytków szklanych, pozyskanych w trakcie prac badawczych na
stanowisku Sokoły 1, liczy sobie 131 sztuk i ograniczała się do szkła naczyniowego.
Podobnie jak w przypadku ceramiki, również szkło było niestety silnie rozdrobnione i
zniszczone, co znacznie zawęziło możliwości analityczne. Generalnie, pod kątem
kolorystycznym, zaobserwowano dwa typy szkieł:
a) jasne- od barwy białej po jasno seledynową (62 fragmenty)
b) ciemne – od brązowej po ciemno zieloną (69 fragmentów)
25
Tylko w nielicznych wypadkach udało się określić formy naczyń szklanych. Ich
typologizację przedstawiono w tabeli nr 4.3
Tabela 4.3 Sokoły, gm. Szczuczyn, stan. 1. Wykaz zdiagnozowanych naczyń szklanych
Lp.
nr obiektu
opis
kolor
chronologia
białe
XIX
białe
XIX
białe
XIX
ciemno zielone
XIX
białe
XIX
fragment kieliszka na stopce z wałkiem
1
1
w części przydennej z zachowaną
częścią brzuścową (tabl. XXI, ryc. 117)
fragment szklanki na płaskim dnie typu
2
1
III wg J. Niedźwiedzia (Niedźwiedź
2012, str. 73) wraz z uchwytem (tabl.
XXI ryc. 118)
3
1
2012, str. 73) wraz z uchwytem (tabl.
XXI ryc. 120)
szyjka od butelki z zachowanym
4
1
otworem o średnicy 1,8 cm (tabl. XXI
ryc. 119)
fragment kieliszka na stopce z wałkiem
5
118
w części przydennej (tabl. XLI, ryc.
212)
6
118
jasno
2012, str. 73) (tabl. XLI ryc. 213)
seledynowe
XIX
7
12
jasno zielone
XIX
ciemno zielone
XIX
brązowe
XIX
2012, str. 73) (tabl. XXXI ryc. 166)
fragment długiej szyjki od butelki z
8
12
zachowanym małym fragmentem
otworu (tabl. XXXI ryc. 168
9
12
fragment dna niezidentyfikowanego
naczynia (tabl. XXXI ryc. 167)
26
4.3.3 Zabytki metalowe
Liczba zarejestrowanych na stanowisku zabytków metalowych jest niezwykle mała i
ogranicza się do 20 żelaznych gwoździ kutych. Tego typu znaleziska są bardzo powszechne
na stanowiskach nowożytnych i nie posiadają większych walorów chronologicznych. Tym nie
mniej brak innych zabytków metalowych z przedmiotowego stanowiska może budzić
zdumienie. Niewykluczone, iż stan ten związany jest z faktem opuszczenia przez właścicieli
karczmy w związku z działaniami wojennymi, co mogło spowodować, iż wszelkie użyteczne
przedmioty,
które nie zostały przez nich zabrane, zostały rozgrabione przez okoliczną
ludność.4
4.4 Chronologia
W analizowanej pod względem technologicznym i morfologicznym grupie
fragmentów naczyń ceramicznych zwraca uwagę dominujący udział grupy technologicznej F
oraz spora liczba fragmentów „glazurowanych” (gt. E) przy jednoczesnym znikomym udziale
naczyń produkowanych w technologiach „starszych” (gt C). Fakt ten, w korelacji z
ustaleniami historycznymi odnośnie istniejącej w miejscu badań w XIX wieku karczmy, jak
również obecności wykonanych w nowoczesnej technice naczyń szklanych, uprawnia nas do
stwierdzenia, iż prezentowana kolekcja jest jednorodna chronologicznie i plasuje się w XIX
wieku, względnie samym początku XX wieku.
Bibliografia
Bednarczyk J., Sujecka A.
2004 – Młodszy okres przedrzymski i rzymski [w:] Od długiego domu najstarszych rolników
do dworu staropolskiego, Poznań.
Bitner-Wróblewska A.
2001 From Samland to Rogaland. East-West connections in the Baltic basin during the early
migration period, Warszawa
Buko A.
1990 Ceramika Wczesnopolska. Wprowadzenie do badań, Wrocław – Warszawa – Kraków
– Gdańsk - Łódź.
4
Szerzej temat ten zostanie omówiony w Podsumowaniu.
27
Czopek S., Lubelczyk A.
1993 Ceramika rzeszowska XIV-XVIII wiek, Rzeszów
Godłowski K.
1977 Materiały do poznania kultury przeworskiej na Górnym Slasku , MsiW t.IV s.7-238
Kajzer L.
1986 Opracowanie zbioru ceramiki naczyniowej z „wieży Karnkowskiego” w zamku w
Raciążku, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, r. 34, nr 2, s. 199-225.
1991 W sprawie waloryzacji masowych zbiorów ceramiki późnośredniowiecznej i nowożytnej,
„Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, r. 39, nr 4, s. 467-483
Kruppe J.
1961 Studia nad ceramiką XIV wieku ze Starego Miasta w Warszawie, Wrocław – Warszawa
– Kraków.
Maciszewski I.
2010
Opracowanie naukowe archeologicznych badań wykopaliskowych wyprzedzających
budowę autostrady A1 na stanowisku Dubielewo 62, Archiwum NID Warszawa
Mazurek T.
2005
Wyniki badan ratowniczych na osadzie z okresu wczesnośredniowiecznego i
staropolskiego w Leszczynach Kolonii, stan. 1, pow. Chełm w latach 2000-2001,
„Archeologia Polski Środkowowschodniej”, t.8
Niedźwiedź J.
2012
Opracowanie naukowe archeologicznych badań wykopaliskowych wyprzedzających
budowę drogi ekspresowej nr 7 na odcinku obwodnica Radomia – granica woj.
Mazowieckiego, Archiwum NID Warszawa
Niegoda J.
1999 Naczynia ceramiczne [w:] Ze studiów nad życiem codziennym w średniowiecznym
mieście. Parcele przy ulicy Więziennej 10-11 we Wrocławiu, „Wratislavia Antiqua”, t. 1
Pawlata L.
2007 Archeologiczne badania Pawilonu nad kanałem w Ogrodzie Branickich w Białymstoku,
„Podlaskie Zeszyty Archeologiczne”, t. 3
Szmyt M.
1996
Społeczności kultury amfor kulistych na Kujawach, Poznań
Urbaniak W.
2000 Zbiór nowożytnej ceramiki naczyniowej z podwórza przy ul. Jezuickiej 5 w Lublinie,
Archeologia Polski Środkowowschodniej, t. 5
28
TABLICE
29
Tablica I. WK1 poz. II. Nowożytność
30
Tablica II. WK1 poz. II. Nowożytność.
31
Tablica III. WK1 poz. II. Nowożytność.
32
Tablica IV. WK1 poz. II. Nowożytność.
33
Tablica V. WK1 poz. II. Nowożytność.
34
Tablica VI. WK1 poz. II. Nowożytność.
35
Tablica VII. WK1 poz. II. Nowożytność.
36
Tablica VIII. WK1 poz. II. Nowożytność.
37
Tablica IX. WK1 poz. II. Nowożytność.
38
Tablica X. WK1 poz. II. Nowożytność.
39
Tablica XI. WK1 poz. II. Nowożytność.
40
Tablica XII. WK1 poz. II. Nowożytność.
41
Tablica XIII. WK1 poz. II. Nowożytność.
42
Tablica XIV. WK1 poz. II. Nowożytność.
43
Tablica XV. WK1 poz. II. Nowożytność.
44
Tablica XVI. WK1 poz. II. Nowożytność.
45
Tablica XVII. WK1 poz. I. Nowożytność.
46
Tablica XVIII. WK1 poz. I. Nowożytność.
47
Tablica XIX. WK1 poz. I. Nowożytność.
48
Tablica XX. WK1 poz. I. Nowożytność.
49
Tablica XXI. Ob. 1. Nowożytność. 115,116 – gwoździe, 117 – 120 wybrane zabytki szklane
50
Tablica XXII. Ob. 1 Nowożytność.
51
Tablica XXIII. Ob. 12. Nowożytność.
52
Tablica XXIV. Ob. 12. Nowozytność.
53
Tablica XXV. 143- 144 Ob. 12, 145, 145- Ob. 24. Nowożytność.
54
Tablica XXVI. Ob. 24. Nowożytność.
55
Tablica XXVII. 151- 153 Ob. 24, 145- Ob. 1. Nowożytność
56
Tablica XXVIII. Ob 1. Nowożytność.
57
Tablica XXIX. 159, 160- Ob. 1, 161- Ob. 46, 162- Ob. 47. Nowozytność.
58
Tablica XXX. 163, 164 Ob. 27, 165- Ob. 46. Nowożytnośc.
59
Tablica XXXI. Ob. 12. Nowożytnośc.
60
Tablica XXXII. 169- ob. 102, 170, 171- Ob. 33. Nowożytnośc.
61
Tablica XXXIII. Ob. 33. Nowozytność.
62
Tablica XXXIV. 177- 179, 181- Ob. 33, 180- Ob. 51. Nowożytnośc.
63
Tablica XXXV. 182- 184- Ob. 33, 185, 186- WK1 poz. II. Nowożytność.
64
Tablica XXXVI. WK1 poz. II. Nowożytność.
65
Tablica XXXVII. WK1 poz. II. Nowożytność.
66
Tablica XXXVIII. WK1 poz. II. Nowożytność.
67
Tablica XXXIX. 203, 204- WK1 poz. I, 205, 206- Ob. 119. Nowożytność.
68
Tablica XL. Ob. 119. Nowożytność.
69
Tablica XLI. 212, 213- Ob. 118, 214- 218- Ob. 119. Nowożytność.
70
Tablica XLII. Ob. 118. Nowożytność.
71
Tablica XLIII. Ob. 118. Nowozytność.
72
Tablica XLIV. Ob. 120. Nowożytnośc.
73
Tablica XLV. 236- 238- Ob. 121, 239, 240- Ob. 120. Nowozytność
74
Tablica XLVI. WK1 poz. I. Nowożytność.
75
Tablica XLVII. WK1 poz. I. Nowożytność.
76
Tablica XLVIII. WK1 poz. I. Nowożytność.
77
Tablica XLIX. Ob. 112. Nowożytność.
78
Tablica L. Ob. 112. Nowożytność.
79
Tablica LI. Ob. 112. Nowożytność.
80
Tablica LII. Ob. 112. Nowożytność.
81
Tablica LIII. 270- 272- Ob. 120, 273, 274- WK1 poz. II. Nowożytność.
82
Tablica LIV. WK1 poz. II. Nowożytność.
83
Tablica LV. WK1 poz. II. Nowożytność.
84
Tablica LVI. 283, 284- Ob. 91, 285, 286- WK1 poz. II. Nowożytność.
85
Tablica LVII. 287- 289- Ob. 102, 290, 291- Ob. 91. Nowożytność.
86
Tablica LVIII. Ob. 102. Nowożytność.
87
Tablica LIX. Ob. 102. Nowożytność.
88
Tablica LX. Ob. 102. Nowożytność.
89
Tablica LXI. 304 – ob. 7, KAK; 305 – ob. 11, KAK; 306 , 308 – ob. 60, OWL, 307 – ob. 81,
OWL
Rafał Maciszewski
5. CHARAKTERYSTYKA FORM, ROZMIARÓW, FUNKCJI I CHRONOLOGII
OBIEKTÓW NIERUCHOMYCH
„Obiekty archeologiczne” są to naziemne lub wziemne konstrukcje, złożone bądź
proste (jednoelementowe) lub też relikty takich konstrukcji manifestujące się w postaci
widocznych na poziomie eksploracyjnym odcisków negatywowych. Zazwyczaj klasyfikuje
się je pod względem funkcjonalnym. Zamiennie stosuje się także określenie „archeologiczne
zabytki nieruchome”. Lista tego typu obiektów jest bardzo długa i trudno ją uznać za
zamkniętą. W ramach stanowiska Sokoły 1 wśród odkrytych i zadokumentowanych obiektów
archeologicznych wydzielono następujące typy funkcjonalne:
5.1. DOŁKI POSŁUPOWE
Tzw. „dołki posłupowe” stanowią najczęściej spotykany, obok „jam”, typowy rodzaj
obiektu archeologicznego. Są to różnego kształtu i rozmiarów pozostałości konstrukcji
drewnianych stanowiących element stanowiska archeologicznego. Z punktu widzenia
interpretacji funkcjonalnej nieruchomych zabytków archeologicznych podstawą
zaklasyfikowania do kategorii „dołków posłupowych” są zazwyczaj ich niewielkie rozmiary
zarówno w przekroju poziomym jak i pionowym. W przeważającej większości przypadków
są pozbawione ruchomego materiału zabytkowego, co uniemożliwia bezpośrednie datowanie.
Stanowisko Sokoły 1 w tym przypadku stanowi wyjątek. Aż 41% odkrytych tu dołków
posłupowych posiadało materiał datujący.
Generalnie, słup, jako forma konstrukcji występuje w dwóch wariantach, jako jeden z
elementów konstrukcyjnych złożonej struktury przestrzennej (budowle słupowe, palisady itd.)
lub jako forma samodzielna (słupy graniczne, totemiczne itp.). Pod względem form związania
z podłożem można wydzielić słupy wkopywane, wbijane oraz stawiane. W pierwszym
wariancie słup lokowany jest w uprzednio wykopanym dole. Zazwyczaj w takim przypadku
jest on tępo zakończony w celu zapobieżenia osiadania konstrukcji. Słupy wbijane tworzą
ostro zakończony, zbliżony do trójkąta profil natomiast stawiane manifestują się w postaci
płytkich, w przekroju nieckowatych lub prostokątnych zagłębień w podłożu o odmiennym od
otoczenia wypełnisku
Na stanowisku Sokoły 1 grupa dołków posłupowych obejmuje 101 obiektów, w tym
wchodzące w skład większych zespołów konstrukcyjnych. Na podstawie kryterium kształtu
przekroju pionowego wydzielono w tej grupie funkcjonalnej 6 typów:
5.1.1.
DOŁKI POSŁUPOWE O PROFILU CZERPAKOWATYM
Do grupy tej zaliczono obiekty wchodzące w skład zespołu dołków posłupowych,
pierwotnie zarejestrowanego, jako jeden obiekt nr 44, datowanego na okres wędrówek ludów:
91
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
A44
zespół
dołków
posłupowych
dołek
posłupowy
A44A
A44B
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
A44C
Nr roboczy
A44 F tab. I
Nr inw.
69
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
plan
profil
ceramika
Ab1
?
czerpakowaty
X
Ab1
?
czerpakowaty
X
Ab1
?
czerpakowaty
Ab1
?
czerpakowaty
kości
metal
inne
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
funkcja zespół dołków posłupowych
hektar
A
ar
b1
poziom niw. stropu
152,36
długość
310
ob. 44
m. npm.
44Aa
cm
44Ba
44Ca
ob. 44A
szerokość
110
cm
głębokość
?
cm
ob. 44B
ob. 44C
0
plan
nieregularny
profil
?
40 cm
kształt
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
różnorodne
x
opis warstw:
44a (strop) – szaro brunatny lekko zgliniony drobnoziarnisty piasek z nieregularnymi zaciemnieniami
W skład omawianego zespołu weszły trzy obiekty, w tym jeden posiadający w
wypełnisku materiał datujący:
Nr roboczy
Nr inw.
A44A
70
92
funkcja dołek posłupowy
hektar
A
ar
b1
poziom niw. stropu
152,36
długość
170
cm
szerokość
?
cm
głębokość
40
cm
m. npm.
plan
?
profil
czerpakowaty
kształt
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
44Aa – szaro brunatny lekko zgliniony drobnoziarnisty piasek
Nr roboczy
Nr inw.
A44B
71
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
długość
b1
152,40
60
cm
szerokość
?
cm
głębokość
40
cm
m. npm.
plan
?
profil
czerpakowaty
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
metale
inne
93
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
44Aa –szaro brunatny lekko zgliniony drobnoziarnisty piasek z wytrąceniami ciemno żółtego
Nr roboczy
Nr inw.
A44C
72
hektar
A
ar
b1
poziom niw. stropu
152,41
długość
m. npm.
80
cm
szerokość
?
cm
głębokość
38
cm
plan
?
profil
czerpakowaty
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
44Ba – ciemno szaro brunatny lekko zgliniony drobnoziarnisty piasek
Z okresem nowożytnym związane są trzy dołki posłupowe o profilu czerpakowatym:
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
B8
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
B12
B13
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
plan
profil
ceramika
kości
metal
inne
Bf1
kolisty
czerpakowaty
X
nowożytność
Bh1
kolisty
czerpakowaty
X
nowożytność
Bi1
kolisty
czerpakowaty
X
nowożytność
94
posłupowy
Za reprezentatywny można uznać obiekt nr 8:
Nr roboczy
Nr inw.
B8
188
hektar
B
ar
ob. 8
f1
poziom niw. stropu
153,76
8a
m. npm.
0
długość
26
cm
szerokość
22
cm
głębokość
10
cm
plan
kolisty
profil
czerpakowaty
40 cm
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
X
metale
inne
faza zasiedlenia
nowożytność
chronologia
XIX w.
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
8a – jasno szary drobnoziarnisty średnio zgliniony piasek
Obok opisanych wyżej w skład omawianej grupy weszły dołki posłupowe pozbawione
materiału datującego:
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
17
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
66
136
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
plan
profil
Ac4
nieregularny
czerpakowaty
Af3
owalny
czerpakowaty
Af6
?
czerpakowaty
ceramika
kości
metal
inne
95
Za reprezentatywny dla nich można uznać obiekt:
Nr roboczy
A17 F tab. I
Nr inw.
34
ob. 17
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
c4
152,89
17a
m. npm.
0
długość
47
cm
szerokość
42
cm
głębokość
15
cm
plan
nieregularny
profil
czerpakowaty
40 cm
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
17a – szaro brunatny lekko zgliniony drobnoziarnisty piasek
5.1.2.
DOŁKI POSŁUPOWE O PROFILU NIECKOWATYM
Typ ten reprezentowany był przez jeden obiekt datowany na okres wędrówek ludów:
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
A34
FUNKCJA
dołek
posłupowy
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
Ac1
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
plan
profil
ceramika
kolisty
nieckowaty
X
kości
metal
inne
okres
wędrówek
ludów
96
Nr roboczy
Nr inw.
A34
56
hektar
A
ar
34a
34b
c1
ob.34
0
poziom niw. stropu
152,87
40 cm
m. npm.
długość
50
cm
szerokość
48
cm
głębokość
30
cm
plan
kolisty
profil
nieckowaty
kształt
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
różnorodne
x
opis warstw:
34a – ciemno szary zgliniony drobnoziarnisty piasek
34b – szary zgliniony drobnoziarnisty piasek
Na okres nowożytny datowane są dwa tego typu dołki posłupowe:
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
A27
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
A47
Nr roboczy
Nr inw.
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
plan
profil
ceramika
Ae1
kolisty
nieckowaty
X
nowożytność
Aj1
kolisty
nieckowaty
X
nowożytność
kości
metal
A27
47
hektar
KSZTAŁT
A
ar
poziom niw. stropu
ob. 27
27a
e1
153,38
m. npm.
0
40 cm
inne
97
długość
35
cm
szerokość
32
cm
głębokość
15
cm
plan
kolisty
profil
nieckowaty
kształt
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
nowożytność
chronologia
XIX w.
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
27a – ciemno szary zgliniony średnioziarnisty piasek
Nr roboczy
Nr inw.
A47
73
ob. 47
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
47a
j1
154,96
m. npm.
długość
30
cm
szerokość
28
cm
głębokość
10
cm
plan
kolisty
profil
nieckowaty
0
40 cm
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
x
metale
inne
faza zasiedlenia
nowożytność
chronologia
XIX w.
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
98
opis warstw:
47a – brunatny lekko zgliniony drobnoziarnisty piasek
Obok nich zarejestrowano 13 dołków posłupowych o profilu nieckowatym
pozbawionych materiału datującego:
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
B4
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
B4A
A16
A48
A69
A83
A92B
A92A
A93
A97
A98
A100
A101
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
plan
profil
Be1
kolisty
nieckowaty
Be1
?
nieckowaty
Ai4
nieregularny
nieckowaty
Ae7
kolisty
nieckowaty
Ag3
kolisty
nieckowaty
Ac2/d2
kolisty
nieckowaty
Aj2
?
nieckowaty
Aj2
Ac10
Af10
Af10
Ah10
Ai10
?
nieckowaty
kolisty
nieckowaty
owalny
nieckowaty
owalny
nieckowaty
owalny
nieckowaty
kolisty
nieckowaty
ceramika
kości
metal
Za reprezentatywne można uznać obiekty:
Nr roboczy
Nr inw.
A69
107
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
ob. 69
g3
69a
153,74
m. npm.
długość
35
cm
szerokość
35
cm
głębokość
15
cm
plan
kształt
kolisty
0
40 cm
inne
99
profil
nieckowaty
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
69a – szary drobnoziarnisty lekko zgliniony piasek
Nr roboczy
Nr inw.
A98
140
ob. 98
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
f10
153,79
98a
m. npm.
długość
40
cm
szerokość
37
cm
głębokość
28
cm
plan
owalny
profil
nieckowaty
0
40 cm
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
wypełnisko
jednorodne
x
opis warstw:
98a – szaro brunatny drobnoziarnisty lekko zgliniony piasek
5.1.3.
DOŁKI POSŁUPOWE O PROFILU PROSTOKĄTNYM
różnorodne
100
Dołki posłupowe o profilu prostokątnym reprezentował tylko obiekt:
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
A90
dołek
posłupowy
Nr roboczy
Nr inw.
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
Ai2
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
plan
profil
owalny
prostokątny
ceramika
kości
metal
inne
A90
130
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
i2
154,67
ob. 90
m. npm.
długość
70
cm
szerokość
65
cm
głębokość
30
cm
plan
owalny
profil
prostokątny
90a
0
90b
40 cm
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
wypełnisko
jednorodne
różnorodne
x
opis warstw:
90a – beżowo szary drobnoziarnisty silnie zgliniony piasek
90b – szaro beżowy drobnoziarnisty silnie zgliniony piasek
5.1.4.
DOŁKI POSŁUPOWE O PROFILU TRAPEZOWATYM
W grupie dołków posłupowych o profilu trapezowatym wystąpił jeden datowany na
młodszą epokę kamienia, zawierający w wypełnisku materiał ceramiczny charakterystyczny
dla kultury amfor kulistych:
101
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
A23
dołek
posłupowy
Nr roboczy
Nr inw.
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
Ag4
plan
profil
ceramika
kolisty
trapezowaty
X
kości
metal
inne
neolit
A23
42
hektar
A
ar
g4
poziom niw. stropu
ob. 23
153,96
m. npm.
23a
długość
65
cm
szerokość
62
cm
głębokość
25
cm
plan
kolisty
profil
trapezowaty
0
40 cm
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
neolit
wypełnisko
jednorodne
różnorodne
opis warstw:
23a – brunatno szary lekko zgliniony drobnoziarnisty piasek
Z wczesnośredniowieczną fazą użytkowania stanowiska związane są dwa obiekty
zaliczane do omawianego typu:
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
A36.1
FUNKCJA
dołek
posłupowy
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
Ac1
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
plan
profil
ceramika
?
trapezowaty
X
kości
metal
inne
okres
wędrówek
ludów
102
A40
dołek
posłupowy
Nr roboczy
Ab1
czworoboczny
trapezowaty
okres
wędrówek
ludów
X
A36.1
58
Nr inw.
hektar
A
ar
c1
poziom niw. stropu
152,72
długość
20
cm
szerokość
?
cm
głębokość
22
cm
m. npm.
36.1a
ob.36.1
0
plan
?
profil
trapezowaty
36a
ob.36
40 cm
kształt
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
różnorodne
opis warstw:
36.1a – brunatno szary lekko zgliniony drobnoziarnisty piasek z wytrąceniami ciemno żółtego
Nr roboczy
Nr inw.
A40
62
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
b1
ob. 40
152,21
długość
65
cm
szerokość
50
cm
głębokość
20
cm
plan
m. npm.
czworoboczny
40a
0
40 cm
x
103
kształt
profil
trapezowaty
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
40a –brunatno szary lekko zgliniony drobnoziarnisty piasek
Okres nowożytny reprezentowany jest przez trzy obiekty posiadające profil
trapezowaty:
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
B6
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
B9
B10
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
plan
profil
ceramika
Bf1
kolisty
trapezowaty
X
kości
metal
inne
nowożytność
Bg1
kolisty
trapezowaty
X
nowożytność
Bg1
kolisty
trapezowaty
X
nowożytność
Za reprezentatywny można w tym przypadku można uznać obiekt:
Nr roboczy
B9
189
Nr inw.
hektar
B
ar
poziom niw. stropu
ob. 9
f1
153,83
9a
m. npm.
długość
22
cm
szerokość
20
cm
głębokość
16
cm
plan
kolisty
profil
trapezowaty
kształt
0
40 cm
104
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
nowożytność
chronologia
XIX w.
wypełnisko
jednorodne
różnorodne
x
opis warstw:
9a – szaro brunatny drobno ziarnisty średnio zgliniony piasek przemieszany w układzie horyzontalnym z pasmami beżowego
drobnoziarnistego średnio zglinionego piasku
Z omawianej grupy tylko dwa dołki posłupowe nie posiadały w wypełnisku materiału
datującego:
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
A63A
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
A99
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
plan
profil
Ae3
?
trapezowaty
Ag10
owalny
trapezowaty
ceramika
kości
metal
Za reprezentatywny dla nich można wskazać obiekt:
Nr roboczy
Nr inw.
A99
141
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
ob. 99
g10
99a
154,02
m. npm.
długość
40
cm
szerokość
32
cm
głębokość
27
cm
plan
owalny
profil
trapezowaty
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
metale
inne
0
40 cm
inne
105
faza zasiedlenia
chronologia
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
99a – szary średnio ziarnisty średnio zgliniony piasek
5.1.5.
DOŁKI POSŁUPOWE O PROFILU TRÓJKĄTNYM
Z obiektów zaliczonych do tej kategorii jeden zawierał w swoim wypełnisku materiał
ceramiczny identyfikujący go z młodszą epoką kamienia i kulturą amfor kulistych:
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
dołek
posłupowy
A7.1
Nr roboczy
Nr inw.
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
Af7
plan
profil
ceramika
?
trójkątny
X
kości
metal
inne
neolit
A7.1
22
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
długość
szerokość
f7
153,76
18
cm
?
cm
m. npm.
7.1a
7a
głębokość
14
cm
ob. 7.1
7b
plan
?
profil
trójkątny
ob. 7
kształt
0
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
40 cm
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
neolit
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
106
opis warstw:
7.1a – szary lekko zgliniony drobnoziarnisty piasek
Trzy dołki posłupowy o profilu trójkątnym wydatowane zostały na okres wędrówek
ludów:
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
A18
A18.1
A36
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
plan
profil
ceramika
dołek
posłupowy
Ab4
czworokątny
trójkątny
X
dołek
posłupowy
Ab4
?
trójkątny
X
dołek
posłupowy
Ac1
owalny
trójkątny
X
Nr roboczy
kości
metal
inne
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
A18
35
Nr inw.
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
b4
ob. 18.1
152,45
długość
80
cm
szerokość
62
cm
głębokość
45
cm
18a
m. npm.
18b
ob. 18
0
plan
czworokątny
profil
trójkątny
40 cm
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
opis warstw:
18a – szary lekko zgliniony drobnoziarnisty piasek
różnorodne
x
107
18b – ciemno szary lekko zgliniony drobnoziarnisty piasek
Nr roboczy
Nr inw.
A36
57
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
c1
kamie?
152,72
m. npm.
długość
44
cm
szerokość
40
cm
głębokość
30
cm
plan
owalny
profil
trójkątny
36.1a
ob.36.1
0
36a
ob.36
40 cm
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
różnorodne
x
opis warstw:
36a – ciemno szary lekko zgliniony drobnoziarnisty piasek z wytrąceniami ciemno żółtego
Pozostałe dołki posłupowe z tej grupy nie posiadały w wypełnisku materiału
datującego:
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
A56C
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
A65A
A88B
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
plan
profil
Ac3
?
trójkątny
Af3
?
trójkątny
Af2
?
trójkątny
ceramika
kości
metal
inne
108
A92C
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
A105.1
A133
A134
B1
Aj2
?
trójkątny
Af5
?
trójkątny
Af6
?
trójkątny
Af6
?
trójkątny
Bc1
kolisty
trójkątny
Reprezentatywny dla nich jest np. obiekt:
Nr roboczy
Nr inw.
B1
180
hektar
B
ar
poziom niw. stropu
ob. 1
1a 1Aa
c1
152,78
ob. 1A
m. npm.
długość
22
cm
szerokość
20
cm
głębokość
22
cm
plan
kolisty
profil
trójkątny
0
40 cm
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
1a – szaro brunatny średnio zgliniony drobnoziarnisty piasek
5.1.6.
DOŁKI POSŁUPOWE O PROFILU WORKOWATYM
W grupie dołków posłupowych o profilu workowatym pięć obiektów posiadało
materiał datujący w wypełniskach. Wszystkie wydatowane zostały na okres nowożytny:
109
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
B5
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
B7
B10A
B11
A95
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
plan
profil
ceramika
Be1
kolisty
workowaty
X
nowożytność
Bf1
kolisty
workowaty
X
nowożytność
Bg1
?
workowaty
X
nowożytność
kolisty
workowaty
X
nowożytność
kolisty
workowaty
X
nowożytność
Bh1
Ae10
kości
metal
inne
Za reprezentatywne dla tej grupy należy uznać:
Nr roboczy
Nr inw.
B11
192
ob. 11
hektar
B
ar
poziom niw. stropu
11a
h1
154,12
0
m. npm.
długość
18
cm
szerokość
16
cm
głębokość
20
cm
plan
kolisty
profil
workowaty
40 cm
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
X
metale
inne
faza zasiedlenia
nowożytność
chronologia
XIX w.
wypełnisko
jednorodne
x
opis warstw:
11a – szaro brunatny drobno ziarnisty średnio zgliniony piasek
różnorodne
110
Nr roboczy
Nr inw.
A95
137
ob. 95
95a
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
e10
153,74
m. npm.
długość
40
cm
szerokość
40
cm
głębokość
34
cm
plan
kolisty
profil
workowaty
0
40 cm
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
x
metale
inne
faza zasiedlenia
nowożytność
chronologia
XIX w.
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
95a – szaro brunatny średnio ziarnisty średnio zgliniony piasek
Pozostałe dwadzieścia dwa dołki posłupowe o profilu workowatym nie posiadały w
swoich wypełniskach materiału datującego:
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
A28
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
A28.1
A28A
A28A.1
A41
A41 A
A41 B
A41 C
A41D
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
plan
profil
Ad1
?
workowaty
Ad1
?
workowaty
Ad1
?
workowaty
Ad1
?
workowaty
Ab1
?
workowaty
Ab1
?
workowaty
Ab1
?
workowaty
Ab1
?
workowaty
Ab1
?
workowaty
ceramika
kości
metal
inne
111
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
A56A
A56B
A59
A61
A63A.1
A86A
A88A
A88C
A96
A105.1
A137
B1A
B3
Ac3
?
workowaty
Ac3
?
workowaty
Ac3
kolisty
workowaty
Ae3
owalny
workowaty
Ae3
?
workowaty
Ae2
?
workowaty
Af2
?
workowaty
Af2
?
workowaty
owalny
workowaty
Ag5
?
workowaty
Ad5
?
workowaty
Bc1
?
workowaty
Bd1
kolisty
workowaty
Ae10/f10
Za reprezentatywne dla tej grupy można uznać obiekty:
Nr roboczy
Nr inw.
A61
98
61a
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
e3
ob. 61
152,34
m. npm.
długość
26
cm
szerokość
18
cm
głębokość
15
cm
plan
owalny
profil
workowaty
0
40 cm
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
112
opis warstw:
61a – beżowo szary silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek
Nr roboczy
A96
138
Nr inw.
ob. 96
hektar
A
ar
96a
e10/f10
0
poziom niw. stropu
153,50
40 cm
m. npm.
długość
35
cm
szerokość
29
cm
głębokość
25
cm
plan
owalny
profil
workowaty
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
wypełnisko
jednorodne
x
opis warstw:
96a – brunatno beżowy średnio ziarnisty silnie zgliniony piasek
różnorodne
113
5.1.7.
PODSUMOWANIE
neolit
wczesne
średniowiecze
nowożytność
nieokreślone
50%
50%
44%
43%
37%
25%
22%
21%
19%
17%
16%
12%
8%
workowate
5%
trójkatne
7%
trapezowate
nieckowate
czerpakowate
4%
nieregularne
8%
8%
Na stanowisku Sokoły 1 dołki posłupowe stanowiły 51% wszystkich odkrytych
obiektów, z czego 42% zawierało w wypełniskach materiał datujący. Wśród nich 58%
zaklasyfikowano do okresu wędrówek ludów, 37% związanych było z czasami nowożytnymi
a 5% z młodszą epoką kamienia.
W grupie dołków posłupowych datowanych na okres wędrówek ludów, pod względem
kształtu przekroju pionowego wydzielono sześć typów. Dołki o profilu czerpakowatym
wystąpiły z 8% frekwencją. Formy nieckowate stanowiły 16% zbioru przy 4% udziale form
nieregularnych, 8% trapezowatych, 21% trójkątnych i 43% workowatych.
Wśród dołków posłupowych zawierających w wypełniskach materiał nowożytny
formy workowate stanowiły 37%. Na drugim miejscu plasowały się obiekty o przekroju
pionowym czerpakowatym z frekwencją 25%. Dołki z profilem trapezowatym stanowiły 19%
zbioru a z profilem nieckowatym 12%. Obok nich zarejestrowano obiekty nieregularne,
których frekwencja wyniosła 7%.
Wśród dołów posłupowych datowanych na epokę neolitu zarejestrowano tylko dwie
formy przekroju pionowego, trapezowatą i trójkątną, stanowiące po 50% każda.
W zespole dołków posłupowych pozbawionych elementów datujących dominowała
forma workowata z 44% udziałem. Obok, przy 22% frekwencji wystąpiły dołki o profilu
nieckowatym. Obiekty z profilem trójkątnym stanowiły 17% a z profilem czerpakowatym
8%. Obiekty trapezowate stanowiły 5% a prostokątne 4%.
5.2. JAMY
Termin jama w nomenklaturze archeologicznej stanowi de facto narzędzie pojęciowe
umożliwiające ogólną klasyfikację nieruchomych zabytków archeologicznych takich jak
wszelkiego rodzaju doły, stanowiące elementy składowe stanowiska archeologicznego,
114
których funkcja zazwyczaj nie jest możliwa w większości przypadków do określenia.
Stanowią wprawdzie trwały ślad osadniczy ale ich rozmieszczenie w obrębie osad może być
przypadkowe i niezwiązane bezpośrednio z samą strukturą osadnictwa. Na stanowisku Sokoły
1 w grupie 77 jam wydzielono na podstawie kształtu przekroju pionowego 7 typów.
5.2.1.
JAMY O PROFILU CZERPAKOWATYM
W grupie jam o profilu czerpakowatym tylko trzy obiekty posiadały w swoich
wypełniskach materiał datujący:
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
plan
profil
ceramika
A7
A38
jama
Af7
kolisty
czerpakowaty
X
jama
Ab1
kolisty
czerpakowaty
X
jama
Ab7
nieregularny
czerpakowaty
X
A53
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
Nr roboczy
A7 F tab. I
Nr inw.
22
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
kości
metal
inne
neolit
okres
wędrówek
ludów
nowożytność
funkcja jama
hektar
A
ar
f7
ob. 7
poziom niw. stropu
153,76
m. npm.
długość
135
cm
szerokość
130
cm
głębokość
55
cm
7.1a
7a
ob. 7.1
7b
0
plan
kolisty
profil
czerpakowaty
40 cm
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
neolit
wypełnisko
jednorodne
opis warstw:
7b – szaro brunatny lekko zgliniony drobnoziarnisty piasek
różnorodne
x
115
Nr roboczy
Nr inw.
A38
61
funkcja jama
hektar
A
ar
b1
poziom niw. stropu
152,51
m. npm.
długość
96
cm
szerokość
93
cm
głębokość
20
cm
ob. 38
38a
0
plan
kolisty
profil
czerpakowaty
40 cm
kształt
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
Nr roboczy
Nr inw.
A53
79
funkcja jama
ob. 53
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
b7
152,42
m. npm.
53a
0
długość
155
cm
szerokość
120
cm
głębokość
30
cm
plan
nieregularny
profil
czerpakowaty
kształt
ceramika
X
40 cm
116
kości
krzemienie
zabytki ruchome
metale
inne
faza zasiedlenia
nowożytność
chronologia
XIX w.
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
53a – popielato szary lekko zgliniony drobnoziarnisty piasek
Pozostałe obiekty zaliczone do grupy jam o profilu czerpakowatym nie posiadały
elementów datujących:
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
A13
A14
A20
A58B
A63
A74
A122
jama
jama
jama
jama
jama
jama
jama
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
Ah4
Ah4
Ae4
Ab3
Ae3
Ab2
Ae6
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
plan
profil
owalny
owalny
kolisty
?
owalny
owalny
owalny
czerpakowaty
czerpakowaty
czerpakowaty
czerpakowaty
czerpakowaty
czerpakowaty
czerpakowaty
ceramika
kości
metal
inne
Reprezentatywny dla nich jest obiekt:
Nr roboczy
Nr inw.
A14
31
funkcja jama
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
ob. 14
14a
h4
154,36
m. npm.
0
długość
70
cm
szerokość
48
cm
głębokość
32
cm
plan
owalny
profil
czerpakowaty
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
metale
40 cm
117
inne
faza zasiedlenia
chronologia
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
14a – brunatno szary średnio ziarnisty średnio zgliniony piasek
5.2.2.
JAMY O PROFILU ŁÓDKOWATYM
W tej grupie dwa obiekty były
charakterystycznego dla kultury amfor kulistych:
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
A10
A50
jama
jama
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
KSZTAŁT
A10 F tab. II
Nr inw.
26
materiału
ceramicznego
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
Af7
Ae7
Nr roboczy
nośnikami
plan
kolisty
profil
łódkowaty
kolisty
łódkowaty
ceramika
kości
metal
inne
X
X
neolit
neolit
funkcja jama
hektar
A
ar
f7
poziom niw. stropu
153,68
m. npm.
długość
165
cm
szerokość
162
cm
głębokość
25
cm
ob. 10
10a
plan
kolisty
profil
łódkowaty
0
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
x
metale
inne
faza zasiedlenia
40 cm
118
chronologia
neolit
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
Nr roboczy
Nr inw.
A50
76
funkcja jama
hektar
A
ar
e7
poziom niw. stropu
153,35
m. npm.
długość
110
cm
szerokość
98
cm
głębokość
12
cm
plan
kolisty
profil
łódkowaty
ob. 50
50a
0
40 cm
kształt
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
neolit
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
Z wczesnym średniowieczem należy łączyć obiekt:
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
plan
profil
ceramika
owalny
łódkowaty
X
A29
jama
Ad1
kości
metal
inne
okres
wędrówek
ludów
119
Nr roboczy
Nr inw.
A29
52
funkcja jama
hektar
A
ar
d1
poziom niw. stropu
152,94
długość
185
cm
szerokość
114
cm
głębokość
40
cm
ob. 29
m. npm.
29a
0
plan
owalny
profil
łódkowaty
40 cm
kształt
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
29a – brunatno szary zgliniony drobnoziarnisty piasek
Okres nowożytny w tej grupie reprezentowany był przez dwa obiekty:
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
A24
A76
jama
jama
Nr roboczy
Nr inw.
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
Ag1
Ab2
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
plan
profil
ceramika
nieregularny
nieregularny
łódkowaty
łódkowaty
X
X
kości
metal
inne
nowożytność
nowożytność
A24
43
funkcja jama
hektar
A
ar
g1
poziom niw. stropu
153,96
długość
270
cm
szerokość
160
cm
m. npm.
ob. 24
24a
0
40 cm
120
głębokość
30
cm
plan
nieregularny
profil
łódkowaty
kształt
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
nowożytność
chronologia
XIX w.
wypełnisko
jednorodne
różnorodne
opis warstw:
24a – beżowo szary lekko zgliniony drobnoziarnisty piasek, w wypełnisku duża ilość kamieni polnych
Nr roboczy
Nr inw.
A76
110
funkcja jama
ob. 76
hektar
A
ar
b2
76a
poziom niw. stropu
152,34
długość
96
cm
szerokość
71
cm
głębokość
20
cm
m. npm.
plan
nieregularny
profil
łódkowaty
0
40 cm
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
X
metale
inne
faza zasiedlenia
nowożytność
chronologia
XIX w.
wypełnisko
jednorodne
x
opis warstw:
różnorodne
x
121
Pozostałe cztery obiekty zaliczone do grupy jam o profilu łódkowatym nie posiadały
w inwentarzu materiału datującego:
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
A21
A80
A130
A124D
jama
jama
jama
jama
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
Af4
Ab2
Ag6
Ae5, f5
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
plan
profil
kolisty
nieregularny
owalny
?
łódkowaty
łódkowaty
łódkowaty
łódkowaty
ceramika
kości
metal
inne
Reprezentatywny dla nich był obiekt:
A80 F tab. II
Nr roboczy
Nr inw.
112
funkcja jama
hektar
A
ar
b2
poziom niw. stropu
152,48
długość
205
cm
szerokość
168
cm
głębokość
30
cm
m. npm.
ob. 80
80a
plan
nieregularny
profil
łódkowaty
0
40 cm
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
wypełnisko
jednorodne
x
opis warstw:
80a – brunatno szary silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek (w warstwie natrafiono na duży kamień)
5.2.3.
JAMY O PROFILU NIECKOWATYM
różnorodne
122
W grupie jam o profilu nieckowatym młodszą epokę kamienia (kultura amfor
kulistych) reprezentowały trzy obiekty:
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
A9
A11
A49
jama
jama
jama
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
Af7
Af7
Ae7
Nr roboczy
Nr inw.
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
plan
profil
ceramika
kolisty
owalny
owalny
nieckowaty
nieckowaty
nieckowaty
X
X
X
kości
metal
inne
neolit
neolit
neolit
A9
25
funkcja jama
hektar
A
ar
f7
poziom niw. stropu
153,71
długość
145
m. npm.
ob. 9
cm
9a
9b
szerokość
141
cm
9c
9d
głębokość
70
cm
plan
kolisty
profil
nieckowaty
0
40 cm
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
neolit
wypełnisko
jednorodne
opis warstw:
9a – ciemno szary lekko zgliniony drobnoziarnisty piasek
9b – szaro beżowy lekko zgliniony drobnoziarnisty piasek
9c – jasno szaro beżowy lekko zgliniony drobnoziarnisty piasek
9d – szary lekko zgliniony drobnoziarnisty piasek
różnorodne
x
123
Nr roboczy
Nr inw.
A11
27
funkcja jama
hektar
A
ar
f7
poziom niw. stropu
153,69
długość
140
cm
szerokość
129
cm
głębokość
38
cm
ob. 11
m. npm.
11a
0
plan
owalny
profil
nieckowaty
40 cm
kształt
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
neolit
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
Nr roboczy
Nr inw.
A49
75
funkcja jama
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
ob. 49
e7
153,47
m. npm.
48a
49a
ob. 48
długość
szerokość
160
cm
95
cm
49ab
49c
49d
49e
głębokość
90
cm
plan
owalny
profil
nieckowaty
kształt
ceramika
kości
X
0
40 cm
124
krzemienie
zabytki ruchome
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
neolit
wypełnisko
jednorodne
różnorodne
x
opis warstw:
49b – beżowo szary lekko zgliniony drobnoziarnisty piasek
49c – brunatno szary lekko zgliniony drobnoziarnisty piasek
49d – ciemno szary lekko zgliniony drobnoziarnisty piasek
49e – szary lekko zgliniony drobnoziarnisty piasek
Materiał z OWL zawierało dwanaście jam zaliczonych do tej grupy:
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
plan
profil
ceramika
kości
metal
inne
A22
jama
Af4/g4
owalny
nieckowaty
X
jama
Ag1
owalny
nieckowaty
X
jama
Af1
owalny
nieckowaty
X
jama
Ad1
kolisty
nieckowaty
X
jama
Ac1
kolisty
nieckowaty
X
jama
Ac1
owalny
nieckowaty
X
jama
Ac1
owalny
nieckowaty
X
jama
Ah1
owalny
nieckowaty
X
jama
Ab3
owalny
nieckowaty
X
jama
Ah3
kolisty
nieckowaty
X
jama
Ab2
kolisty
nieckowaty
X
jama
Ad2
owalny
nieckowaty
X
A25
A26
A30
A32
A37
A37A
A45
A55
A70
A78
A85
Reprezentatywne dla nich były obiekty:
żużel
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
125
Nr roboczy
A45
Nr inw.
71
funkcja jama
hektar
A
ar
h1
poziom niw. stropu
ob. 45
154,36
m. npm.
długość
90
cm
szerokość
80
cm
głębokość
20
cm
45a
0
plan
owalny
profil
nieckowaty
40 cm
kształt
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
X
różnorodne
opis warstw:
Nr roboczy
Nr inw.
A78
111
funkcja jama
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
b2
ob. 78
152,48
m. npm.
długość
170
cm
szerokość
146
cm
głębokość
50
cm
plan
owalny
profil
nieckowaty
78b
78a
0
kształt
ceramika
kości
78b
X
40 cm
126
krzemienie
zabytki ruchome
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
różnorodne
X
opis warstw:
78a – ciemno szary silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek
78b – szaro brunatny silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek
Z okresu nowożytnego pochodzi sześć jam o profilu nieckowatym:
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
A12A
A51
A52
A87
A102
A118
jama
jama
jama
jama
jama
jama
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
Ag7
Ab7
Ab7
Af2
Ai6
Af6
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
plan
profil
?
kolisty
owalny
nieregularny
?
kolisty
nieckowaty
nieckowaty
nieckowaty
nieckowaty
nieckowaty
nieckowaty
ceramika
kości
metal
X
X
X
X
X
inne
szkło
X
X
gwoździe
szkło
Za reprezentatywny dla tej grupy można uznać obiekt:
87 F tab. II
Nr roboczy
Nr inw.
124
funkcja jama
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
f2
153,63
długość
91
cm
szerokość
83
cm
m. npm.
ob. 87
87a
87b
87d
kości
głębokość
46
cm
plan
nieregularny
profil
nieckowaty
0
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
metale
inne
faza zasiedlenia
nowożytność
87c
87e
X
X
40 cm
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
127
chronologia
XIX w.
wypełnisko
jednorodne
różnorodne
x
opis warstw:
87a – szaro brunatny silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek
87b – brunatny silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek
87c – beżowo brunatny silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek (w warstwie wystąpiły kości zwierzęce w układzie
nieanatomicznym)
87d – żółto szary silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek
87e – szary silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek (w warstwie wystąpiły kości zwierzęce w układzie nieanatomicznym)
uwagi: w obiekcie natrafiono na duże fragmenty szkieletu konia, liczne silnie rozdrobnione fragmenty kości bydlęcych,
niektóre ze śladami antropogenicznymi F Aneks nr 1.
Z pozostałych dwudziestu jam o profilu nieckowatym żadna nie zawierała w
wypełnisku materiału datującego:
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
22A
55A
58A
89
103
105
110
117A
119
120
123
124C
125
127
128
129
132
138
82
jama
jama
jama
jama
jama
jama
jama
jama
jama
jama
jama
jama
jama
jama
jama
jama
jama
jama
jama
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
Af4/g4
Ab3
Ab3
Ai3
Ag5,g6
Af5,f6
Ag5
Af5
Af6
Ag6
Ae6
Ae5
Af6
Ae6
Ad6/Ae6
Ad6/Ae6
Af6
Ad6
Ac2
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
plan
?
profil
nieckowaty
?
nieckowaty
?
nieckowaty
owalny
nieckowaty
kolisty
nieckowaty
kolisty
nieckowaty
kolisty
nieckowaty
?
nieckowaty
kolisty
nieckowaty
owalny
nieckowaty
owalny
nieckowaty
?
nieckowaty
owalny
nieckowaty
kolisty
nieckowaty
owalny
nieckowaty
owalny
nieckowaty
?
nieckowaty
?
nieckowaty
kolisty
nieckowaty
ceramika
kości
metal
Za reprezentatywny można w tym przypadku uznać obiekt
Nr roboczy
Nr inw.
103
145
funkcja jama
hektar
A
ar
g5,g6
poziom niw. stropu
153,92
długość
134
cm
szerokość
130
cm
m. npm.
103a
103b
ob. 103
0
40 cm
inne
128
głębokość
60
cm
plan
kolisty
profil
nieckowaty
kształt
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
metale
inne
faza zasiedlenia
?
chronologia
?
wypełnisko
jednorodne
różnorodne
x
opis warstw:
103b – brunatno szary silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek
5.2.4.
JAMY O PROFILU NIEREGULARNYM
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
46
64
65
86
124A
jama
jama
jama
jama
jama
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
Ai1
Af3
Af3
Ae2/f2
Ad5, e5
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
plan
owalny
profil
nieregularny
owalny
nieregularny
owalny
nieregularny
owalny
nieregularny
?
nieregularny
ceramika
kości
metal
inne
X
nowożytność
W prezentowanej grupie tylko jedna jama zawierała w wypełnisku materiał
ceramiczny umożliwiający ustalenie jej chronologii na okres nowożytny:
Nr roboczy
Nr inw.
46
72
funkcja jama
hektar
A
ar
i1
poziom niw. stropu
154,68
długość
106
cm
szerokość
63
cm
głębokość
20
cm
m. npm.
ob. 46
46a
0
40 cm
129
plan
owalny
profil
nieregularny
kształt
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
nowożytność
chronologia
XIX w.
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
46a – szaro brunatny silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek
Dla pozostałych obiektów wchodzących w skład grupy jam o profilu nieregularnym za
reprezentatywny można uznać obiekt:
Nr roboczy
Nr inw.
64
102
rów
funkcja jama
hektar
A
ar
f3
ob. 64
poziom niw. stropu
153,62
m. npm.
długość
88
cm
szerokość
38
cm
głębokość
20
cm
plan
owalny
profil
nieregularny
ob. 15
64a
0
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
metale
inne
faza zasiedlenia
?
chronologia
?
wypełnisko
jednorodne
x
opis warstw:
64a – jasno szaro brunatny drobnoziarnisty lekko zgliniony piasek
różnorodne
40 cm
130
5.2.5.
JAMY O PROFILU PROSTOKĄTNYM
Jamy o profilu prostokątnym reprezentowane były tylko przez jeden obiekt
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
89A
jama
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
Ai3
Nr roboczy
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
plan
?
profil
prostokątny
ceramika
kości
metal
inne
89A
129
Nr inw.
funkcja jama
ob. 89, 89A
hektar
A
ar
i3
ob. 89A
89a
89a
poziom niw. stropu
154,61
89Aa
m. npm.
0
długość
60
cm
szerokość
?
cm
głębokość
30
cm
plan
?
profil
prostokątny
40 cm
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
wypełnisko
jednorodne
x
opis warstw:
89Aa – jasno szaro brunatny drobnoziarnisty silnie zgliniony piasek
uwagi: obiekt wydzielony z profilu obiektu nr 89, w planie niewidoczny
5.2.6.
JAMY O PROFILU TRAPEZOWATYM
różnorodne
131
W grupie jam o profilu trapezowatym tylko trzy obiekty posiadały w swoich
wypełniskach materiał datujący.
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
jama
Ag7
plan
nieregularny
profil
trapezowaty
ceramika
8
19
jama
Ab4
nieregularny
trapezowaty
X
jama
Af2/f3/g2/g3
owalny
trapezowaty
X
jama
jama
jama
jama
jama
Ag6
Ad2
Ag5
Ae5
Af6
nieregularny?
trapezowaty
kolisty
trapezowaty
?
trapezowaty
?
trapezowaty
?
trapezowaty
CHRONOLOGIA
kości
metal
inne
X
68
12B
84
110A
124B
135
X
szkło
neolit
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
nowożytność
W obiekcie nr 8 natrafiono na fragmenty ceramiczne charakterystyczne dla kultury
amfor kulistych
Nr roboczy
8 F tab. III
Nr inw.
24
funkcja jama
hektar
A
ar
g7
poziom niw. stropu
153,94
długość
158
cm
szerokość
154
cm
głębokość
75
cm
m. npm.
ob. 8
8a
8b
8c
plan
nieregularny
0
kształt
profil
zabytki ruchome
40 cm
trapezowaty
ceramika
kości
krzemienie
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
neolit
wypełnisko
jednorodne
opis warstw:
8a – jasno szary lekko zgliniony drobnoziarnisty piasek
8b – jasno szaro beżowy lekko zgliniony drobnoziarnisty piasek
8c – szary lekko zgliniony drobnoziarnisty piasek
różnorodne
x
132
Dwa obiekty z tej grupy pochodzą z okresu wczesnego średniowiecza:
Nr roboczy
19
Nr inw.
37
funkcja jama
ob. 19
hektar
A
ar
b4
19a
poziom niw. stropu
152,38
m. npm.
0
długość
150
cm
szerokość
70
cm
głębokość
30
cm
plan
nieregularny
profil
trapezowaty
40 cm
kształt
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
Nr roboczy
Nr inw.
68
106
funkcja jama
ob. 68
hektar
A
ar
f2/f3/g2/g3
poziom niw. stropu
153,80
długość
170
cm
szerokość
120
cm
głębokość
45
cm
68a
m. npm.
plan
owalny
profil
trapezowaty
kształt
0
40 cm
133
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
różnorodne
opis warstw:
68a – szaro beżowy drobnoziarnisty lekko zgliniony piasek
Pozostałe pięć obiektów zaliczonych do tej grupy nie posiadało w wypełniskach materiału
datującego. Reprezentatywny dla nich jest obiekt:
Nr roboczy
Nr inw.
12B
29
funkcja jama
ob. 12B
hektar
A
ar
g6
12Ba
poziom niw. stropu
153,81
m. npm.
12Bb
0
długość
200
cm
szerokość
184?
cm
głębokość
90
cm
plan
nieregularny?
profil
trapezowaty
40 cm
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
wypełnisko
jednorodne
różnorodne
x
opis warstw:
12Ba – szaro beżowy lekko zgliniony drobnoziarnisty piasek
12Bb – szaro brunatny lekko zgliniony drobnoziarnisty piasek
uwagi: obiekt wydzielony z profilu obiektu nr 12; plan nieczytelny w rzucie poziomym, kształt ustalono na podstawie analizy
widmowej zdjęcia
134
5.2.7.
JAMY O PROFILU WORKOWATYM
Grupę jam o profilu workowatym tworzyły trzy obiekty pozbawione w wypełniskach
materiału datującego
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
117
121
126
jama
jama
jama
Af5
Af6,g6
Ae6,f6
Nr roboczy
Nr inw.
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
plan
kolisty
profil
workowaty
nieregularny
workowaty
kolisty
workowaty
ceramika
kości
metal
inne
117
154
funkcja jama
hektar
A
ar
f5
ob. 117
poziom niw. stropu
153,72
ob. 117A
m. npm.
117Aa
długość
150
cm
szerokość
140
cm
głębokość
75
cm
plan
kolisty
profil
workowaty
117Ab
117a
0
40 cm
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
wypełnisko
jednorodne
opis warstw:
117a – beżowo brunatny silnie zgliniony drobno ziarnisty piasek
117b – szaro beżowy silnie zgliniony drobno ziarnisty piasek
różnorodne
x
135
Nr roboczy
Nr inw.
121
159
funkcja jama
hektar
A
ar
f6, g6
poziom niw. stropu
m. npm.
ob. 121
121a
długość
340
cm
szerokość
309
cm
głębokość
160
cm
121b
0
plan
nieregularny
profil
workowaty
40 cm
kształt
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
wypełnisko
jednorodne
różnorodne
opis warstw:
121a – beżowo szary średnio zgliniony drobno ziarnisty piasek
121b – szaro brunatny średnio zgliniony drobno ziarnisty piasek
uwagi: wypełnisku wystąpiły fragmenty kostne bydła domowego
Nr roboczy
Nr inw.
126
167
funkcja jama
ob. 126
hektar
A
ar
e6, f6
126a
poziom niw. stropu
153,50
m. npm.
długość
90
cm
szerokość
88
cm
głębokość
86
cm
plan
kolisty
profil
workowaty
kształt
126b
0
40 cm
x
136
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
wypełnisko
jednorodne
różnorodne
x
opis warstw:
126a – szaro beżowy drobno ziarnisty średnio zgliniony piasek
126b – beżowo brunatny drobno ziarnisty średnio zgliniony piasek
5.2.8.
ZESPÓŁ JAM (obiekt nr 124 F tab. IV)
Zespół jam, jaki został zarejestrowany na arach Ad5, e5, f5, w obrębie zasięgu
warstwy kulturowej nr 2 wymaga oddzielnego potraktowania. W planie wykopu manifestował
w postaci owalnego zaciemnienia barwy brunatno szarawej wydzielającej się wyraźnie z
powierzchni warstwy kulturowej nr 2. Pierwotnie został oznaczony, jako obiekt nr 25. Po
uzyskaniu przekroju pionowego stwierdzono, iż w tym przypadku jest to zespół czterech
dużych jam przykrytych jednolitą warstwą (nr 124a) i usytuowanych w jednej linii.
Wspomniane obiekty zostały zarejestrowane pod numerami roboczymi 124A, 124B, 124C
oraz 124D.
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
124A
124B
124C
124D
jama
jama
jama
jama
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
Ad5, e5
Ae5
Ae5
Ae5, f5
plan
?
profil
nieregularny
?
trapezowaty
?
nieckowaty
?
czerpakowaty
ceramika
kości
metal
inne
w. 124a
ob. 124D
ob. 124C
ob. 124B
ob. 124A
w. 124a
0
Tab. XIII
40 cm
w. 124a
124Da
124Ca
w. 2
124Aa
w. 0
w. 2
124Db
w. 2
w. 2
124Ba
124Cb
ob. 124A
ob. 124B
w. 0
ob. 124D
ob. 124C
w. 0
137
Nr roboczy
124A
124Aa
Nr inw.
162
ob. 124A
0
40 cm
funkcja jama
hektar
A
ar
d5, e5
poziom niw. stropu
153,38
długość
490
cm
szerokość
?
cm
głębokość
80
cm
m. npm.
plan
?
profil
nieregularny
kształt
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
124Aa – szaro beżowy drobno ziarnisty średnio zgliniony piasek
uwagi: obiekt wydzielony z profilu obiektu nr 124, w planie nieczytelny, w wypełnisku wystąpiły fragmenty kostne bydła
domowego oraz kozy lub owcy
Nr roboczy
Nr inw.
124B
163
funkcja jama
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
124Ba
e5
153,38
m. npm.
ob. 124B
0
długość
200
cm
szerokość
?
cm
głębokość
80
cm
plan
?
profil
trapezowaty
kształt
40 cm
138
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
124Ba – szaro brunatny średnio zgliniony drobno ziarnisty piasek
uwagi: obiekt wydzielony z profilu obiektu nr 124, w planie nieczytelny
Nr roboczy
Nr inw.
124C
124Ca
164
funkcja jama
124Cb
ob. 124C
hektar
A
ar
e5
poziom niw. stropu
153,38
długość
160
cm
szerokość
?
cm
głębokość
60
cm
0
40 cm
m. npm.
plan
?
profil
nieckowaty
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
wypełnisko
jednorodne
opis warstw:
124Ca – beżowo szary drobno ziarnisty średnio zgliniony piasek
124Cb – szaro beżowy drobno ziarnisty średnio zgliniony piasek
różnorodne
x
139
Nr roboczy
124D
Nr inw.
124Da
124Db
165
funkcja jama
ob. 124D
0
hektar
A
ar
40 cm
e5, f5
poziom niw. stropu
153,38
długość
240
szerokość
m. npm.
cm
cm
głębokość
55
cm
plan
?
profil
czerpakowaty
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
wypełnisko
jednorodne
różnorodne
x
opis warstw:
124Da – popielato beżowy drobno ziarnisty średnio zgliniony piasek
124Db – szaro beżowy drobno ziarnisty średnio zgliniony piasek
Wydaje się, że opisywany zespół jam należy wiązać z kompleksem siedliskowym
określonym, jako obiekt nr 1 pomimo, iż w ich wypełniskach nie wystąpił materiał datujący.
Z analizy przestrzennej wynika, że mogły pełnić rolę zaplecza gospodarczego (np. doły
ziemniaczane, lodownie) współwystępując z warstwą nr 2 i wchodząc w skład jego układu
stratygraficznego.
W przypadku zespołu nr 124 stratygrafia pozostawała w widoczny sposób powiązana
ze stratygrafią obiektu nr 1 poprzez warstwę nr 2.
Warstwa nr 2 zalegała bezpośrednio pod warstwą nr 1 (humus) i warstwą obiektową nr
124a i nad warstwę nr 0 (calec). Pozostawała jednocześnie w styku bocznym z wypełniskami
obiektów nr 124A, 124B, 124C, 124D. Jej poziom stropowy pokrywał się przy tym ze
stropami jam wchodzących w skład zespołu nr 125.
Wzajemne relacje stratygraficzne pomiędzy obiektami wchodzącymi w skład zespołu
nr 124 określał spąg warstwy 124a, który wyznaczał jednocześnie ich poziom stropowy. W
przypadku obiektów nr 124A i 124B nie posiadały wzajemnych płaszczyzn styku. Relacja
140
taka zachodziła natomiast pomiędzy obiektem nr 124C i 124D, gdzie w sposób widoczny
zaznaczył się styk boczny.
w. 1
w. 124a
w. 2
ob. nr 124A
ob. nr 124B
ob. nr 124C
ob. nr 124D
w. 0
5.2.9.
PODSUMOWANIE
76%
54%
44%
43%
29%
19%
19%
14%
14%
9%
9%
6%
9%
12%
9%
7%
11%
8%
6%
neolit
wczesne średniowiecze
nowożytność
łódkowate
workowate
prostokątne
trapezowate
nieregularne
nieckowate
czerpakowate
2%
nieokreślone
W toku prac badawczych prowadzonych na stanowisku Sokoły 1 z grupy
zarejestrowanych konstrukcji wziemnych wydzielono 92 obiekty zaklasyfikowanych jako
jamy. Wśród nich 37% zwierało w wypełniskach materiał datujący, z czego 18% związanych
było z okresem wędrówek ludów, 11% pochodziło z okresu nowożytnego a 8% z epoki
neolitu.
Pod względem kształtu przekroju pionowego wydzielono 7 typów. W grupie jam
neolitycznych zdecydowana większość posiadała profil nieckowaty (43%), przy 29%
frekwencji obiektów z profilem łódkowatym i ex aequo 14% udziałem form czerpakowatych i
trapezowatych.
Wśród jam z OWL z 6% udziałem wystąpiły obiekty o czerpakowatym i łódkowatym
przekroju pionowym. Jamy o profilu nieckowatym stanowiły w tym zespole 76% a jamy
trapezowate 12%.
Grupa jam datowanych na okres nowożytny charakteryzowała się zdecydowaną, 54%
przewagą form nieckowatych. Obok nich zarejestrowano 19% frekwencję obiektów z
141
profilem łódkowatym oraz z profilem czerpakowatym, nieregularnym i trapezowatym z 9%
udziałem każdy.
Jamy nie datowane charakteryzował 19% udział form czerpakowatych przy 7%
łódkowatych i 2% prostokątnych. Obok nich 44% udział wykazały obiekty o nieckowatym
przekroju pionowym. Jamy o profilu nieregularnym stanowiły 9% omawianego zespołu a o
profilu trapezowatym 11%. Katalog uzupełniały formy workowate stanowiąc 8%.
5.3. WYBIERZYSKA
W toku analizy przekrojów pionowych odkrytych obiektów stwierdzono pewną
prawidłowość. Zdecydowana większość z nich miała w sposób intencjonalny formowane
spągi, odpowiadające ich pierwotnej funkcji. W tym przypadku należy przyjąć, iż stanowiły
formy konstrukcji wziemnych powstających w wyniku wybierania warstw podłoża w celu
uzyskania konkretnego zagłębienia. Obok nich występują jednak obiekty o partii dennej
nieforemnej, bez śladów intencjonalnego uzyskiwania kształtu partii dennej. W tym
przypadku należałoby uznać je za wynik działań, których celem było nie tyle uzyskanie
konkretnej formy zagłębienia wziemnego, co pozyskanie materiału naturalnego, w wyniku,
czego powstawało takie zagłębienie. Na stanowisku Sokoły 1 wydzielono trzy takie obiekty.
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
plan
profil
ceramika
kości
metal
54
94
wybierzysko
Ac3
owalny
nieregularny
X
wybierzysko
wybierzysko
Ab7
Ad10
nieregularny
nieregularny
owalny
nieregularny
X
X
Nr roboczy
Nr inw.
57
86
funkcja wybierzysko
rów
hektar
A
ar
c3
poziom niw. stropu
152,70
m. npm.
długość
120
cm
szerokość
110
cm
głębokość
30
cm
plan
owalny
profil
nieregularny
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
rów
0
X
metale
inne
faza zasiedlenia
ob. 57
57a
kształt
inne
okres
wędrówek
ludów
nowożytność
nowożytność
57
40 cm
142
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
57a – szaro brunatny średnioziarnisty lekko zgliniony piasek przemieszany z ciemno brunatno szarym
Nr roboczy
54
Nr inw.
80
funkcja wybierzysko
hektar
A
ar
b7
ob. 54
poziom niw. stropu
152,40
długość
110
cm
szerokość
81
cm
głębokość
10
cm
54a
m. npm.
0
plan
nieregularny
profil
nieregularny
40 cm
kształt
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
metale
inne
faza zasiedlenia
nowożytność
chronologia
XIX
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
Nr roboczy
Nr inw.
94 F tab. III
136
funkcja wybierzysko
hektar
A
ar
d10
poziom niw. stropu
153,12
długość
105
cm
83
cm
szerokość
m. npm.
ob. 94
94a
0
40 cm
143
głębokość
25
cm
plan
owalny
profil
nieregularny
kształt
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
nowożytność
chronologia
XIX
wypełnisko
jednorodne
różnorodne
opis warstw:
5.4. ROWY F plan zbiorczy
Rowy stanowią stosunkowo często spotykany element stanowisk archeologicznych.
Ich funkcja w ramach badanych zespołów osadniczych jest zazwyczaj trudna do ustalenia.
Podobnie jest w przypadku stanowiska Sokoły 1. Zarejestrowano tu cztery wkopy liniowe
zorientowane po osi NS, szerokości > 70 cm, długości > 100 m i głębokości
nieprzekraczającej 40 cm. Analiza przestrzenna stanowiska nie pozwala na ustalenie nawet w
przybliżeniu ich pierwotnej funkcji w ramach badanego zespołu osadniczego.
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
4
15
33
91
rów
rów
rów
rów
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
Ab3,b4,c4,d4,e4,f4,i5,j5,j6
Ab3,c3,d3,e3,f3,f4,g4
Ab1,c1,d1,d2,e2,f2,h2
Aj3/i3/h3
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
plan
pasowy
profil
łódkowaty
pasowy
łódkowaty
pasowy
czerpakowaty
pasowy
łódkowaty
ceramika
X
kości
metal
inne
nowożytność
5.5. PALENISKA
Na potrzeby tej pracy przyjęto, iż paleniska są to otwarte formy konstrukcyjne,
wziemne lub napowierzchniowe, służące do zakładania ognia. Stanowią świadectwo dłuższej
okupacji terenu przez grupę ludzką i jednocześnie trwały element osadniczy. Natomiast
ogniska, w odróżnieniu od palenisk, są to miejsca jednokrotnego lub wielokrotnego
zakładania ognia bezpośrednio na powierzchni gruntu, pozbawione towarzyszących im
konstrukcji. Są one świadectwem krótkotrwałego pobytu grup ludzkich w konkretnym
miejscu i wiązać je należy z czasową eksploatacją terenu a nie z trwałym osadnictwem. W
ramach badanego obszaru na stanowisku Sokoły 1 wydzielono dwa tego typu obiekty. Były to
konstrukcje wziemne w postaci stosunkowo płytkich jam, zaopatrzone w napowierzchniowe
144
konstrukcje słupowe. O ich funkcji świadczą wypełniska posiadające silną domieszkę
rozdrobnionych węgli drzewnych, popiołu i spalenizny.
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
plan
profil
ceramika
kości
metal
inne
81
81.1
81.2
palenisko
Ac2
nieregularny
nieckowaty
X
dołek posłupowy
Ac2
?
workowaty
X
dołek posłupowy
Ac2
?
workowaty
X
Ac2
?
nieckowaty
X
Ac2
?
workowaty
X
Ag5,g6
Ag5
Ag6
kolisty
workowaty
nieregularny
workowaty
?
prostokątny
dołek posłupowy
81.3
dołek posłupowy
81.4
104
palenisko
104.1
dołek posłupowy
104.2
dołek posłupowy
okres wędrówek
ludów
okres wędrówek
ludów
okres wędrówek
ludów
okres wędrówek
ludów
81 F tab. V
Nr roboczy
Nr inw.
okres
wędrówek
ludów
113
funkcja palenisko
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
c2
152,70
długość
48
cm
szerokość
40
cm
głębokość
28
cm
m. npm.
ob. 81
ob. 81.3 ob. 81.4
81a
ob. 81.2
ob. 81.1
plan
nieregularny
profil
nieckowaty
kształt
zabytki ruchome
81b
0
ceramika
kości
krzemienie
40 cm
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
różnorodne
opis warstw:
81a – ciemno szary drobnoziarnisty lekko zgliniony piasek przemieszany ze spalenizną, silnie rozdrobnionymi węgielkami
drzewnymi i fragmentami przepalonej ceramiki
81b – szary drobnoziarnisty lekko zgliniony piasek z domieszką popiołu i wytrąceniami spalenizny
x
145
Nr roboczy
Nr inw.
81.1
a
ob. 81.1
114
0
40 cm
hektar
A
ar
c2
poziom niw. stropu
152,70
długość
10
cm
szerokość
?
cm
głębokość
12
cm
m. npm.
plan
?
profil
workowaty
kształt
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
różnorodne
opis warstw:
81.1a – szaro brunatny drobnoziarnisty lekko zgliniony piasek
uwagi: obiekt wydzielony z profilu obiektu nr 81, plan nieczytelny
Nr roboczy
Nr inw.
81.2
ob. 81.2
115
0
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
długość
c2
152,70
10
cm
szerokość
?
cm
głębokość
12
cm
m. npm.
plan
?
profil
workowaty
kształt
a
40 cm
146
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
Nr roboczy
Nr inw.
81.3
ob. 81.3
116
0
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
długość
a
40 cm
c2
152,70
14
cm
szerokość
?
cm
głębokość
12
cm
m. npm.
plan
?
profil
nieckowaty
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
x
opis warstw:
różnorodne
147
Nr roboczy
Nr inw.
81.4
ob. 81.4
117
0
hektar
A
ar
a
40 cm
c2
poziom niw. stropu
152,70
długość
m. npm.
14
cm
szerokość
?
cm
głębokość
18
cm
plan
?
profil
workowaty
kształt
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
Nr roboczy
Nr inw.
104 F tab. V
146
funkcja palenisko
hektar
A
ar
g5,g6
poziom niw. stropu
153,76
długość
140
m. npm.
cm
szerokość
120
cm
głębokość
35
cm
ob. 104
ob. 104.2
104.1a
104a
104.2a
104b
ob. 104.1
plan
kolisty
profil
nieckowaty
kształt
0
40 cm
148
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
wypełnisko
jednorodne
różnorodne
opis warstw:
104a – popielato szaro brunatny silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek z domieszką węgli drzewnych
104b – ciemno szaro brunatny silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek z domieszką drobnych fragmentów węgli drzewnych i
popiołu
Nr roboczy
Nr inw.
104.1
147
ob. 104.1
a
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
g5
153,76
długość
30
cm
szerokość
18
cm
głębokość
28
cm
m. npm.
plan
nieregularny
profil
workowaty
0
40 cm
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
wypełnisko
jednorodne
x
opis warstw:
104.1a – szaro brunatny silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek
różnorodne
x
149
Nr roboczy
Nr inw.
104.2
a
148
ob. 104.2
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
długość
0
g6
153,76
20
cm
szerokość
?
cm
głębokość
22
cm
40 cm
m. npm.
plan
?
profil
prostokątny
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
wypełnisko
jednorodne
x
opis warstw:
104.2a – szaro brunatny silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek
różnorodne
150
5.6. PIEC
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
131
piec
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
plan
kolisty
Ag6
profil
nieckowaty
ceramika
kości
metal
inne
131 F tab. V
Nr roboczy
Nr inw.
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
172
funkcja piec
hektar
A
ar
g6
poziom niw. stropu
153,72
m. npm.
długość
240
cm
szerokość
206
cm
głębokość
22
cm
ob. 131
0
40 cm
131a
plan
kolisty
131b
ob. 131
kształt
profil
zabytki ruchome
0
40 cm
nieckowaty
ceramika
kości
krzemienie
metale
inne
cegły
faza zasiedlenia
nowożytność (?)
chronologia
XIX w. (?)
wypełnisko
jednorodne
różnorodne
x
opis warstw:
131a – miał ceglany przemieszany z zaprawą wapienną i cegłami
131b – popielaty drobnoziarnisty piasek z domieszką zaprawy wapiennej i miału ceglanego
Obiekt nr 131 wystąpił w odległości ok. 12 m na S od obiektu nr 1 (karczma).
Tworzyła go kolista niecka wyłożona cegłami o wymiarach 25 cm x 12 cm x 4,5 cm, barwy
ciemno czerwono rudej spojonymi zaprawą wapienną, noszącymi ślady okopcenia.
Najprawdopodobniej należy go wiązać z obiektem nr 1, dla którego stanowił jeden z
elementów zaplecza gospodarczego (np. piec chlebowy ?).
151
5.7. STUDNIA
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
112
studnia (?)
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
plan
kolisty
Ag5
profil
trapezowaty
ceramika
kości
metal
inne
X
szkło
nowożytność
112 F tab. VI
Nr roboczy
Nr inw.
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
153
funkcja studnia ?
hektar
A
ar
g5
poziom niw. stropu
153,93
m. npm.
długość
150
cm
szerokość
147
cm
głębokość
141
cm
ob. 112
112a
112b
112c
plan
kolisty
kształt
112d
112e
profil
trapezowaty
0
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
metale
inne
40 cm
X
szkło
faza zasiedlenia
nowożytność ?
chronologia
XIX w. ?
wypełnisko
jednorodne
różnorodne
x
opis warstw:
112a – szaro brunatny silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek z domieszką materiału organicznego
112b – rudawo brunatny silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek
112c – brunatno szary silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek z domieszką materiału organicznego
112d – szaro zielonkawa glinka
112e – brunatno szary silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek z domieszką materiału organicznego
uwagi: w wypełnisku, w parti stropowej wystąpiły fragmenty kostne drobnego gryzonia
Obiekt nr 112 wystąpił w odległości ok. 10 m na SW od obiektu nr 1. W planie
wykopu manifestował się w postaci w miarę regularnego, zbliżonego do okręgu intensywnego
zaciemnienia. W przekroju pionowym charakteryzował go układ wielowarstwowy w kształcie
trapezowatego dołu wyraźnie wyróżniającego się z gliniastego otoczenia. Zwraca w tym
przypadku uwagę stosunkowo duża głębokość, przekraczająca 100 cm. Być może wynikała
ona z poziomu wód gruntowych. Cechą szczególną, na którą warto zwrócić uwagę, jest
152
całkowity brak śladów szalunku / cembrowiny, tak charakterystycznej formy konstrukcyjnej
dla tego typu obiektów. Być może, przy jego stabilizacji wykorzystano materiał nietrwały, np.
faszynę czy formy plecionki, wzmacniających ściany. Inną cechą szczególną jest obecność w
zasypie warstw gliny w układzie horyzontalnym. Wskazuje ona na intencjonalne formowanie
wypełniska i jest zbieżna z faktem rozbiórki kompleksu mieszkalno gospodarczego
składającego się na obiekt nr 1.
5.8. PÓŁZIEMIANKA
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
KSZTAŁT
CHRONOLOGIA
plan
profil
ceramika
60
60.1
60.2
60.3
60.4
60.5
60.6
60.7
ZABYTKI RUCHOME
półziemianka
Ad3
owalny
podwójnie
nieckowaty
X
dołek posłupowy
Ad3
?
workowaty
X
dołek posłupowy
Ad3
?
workowaty
X
dołek posłupowy
Ad3
?
workowaty
X
dołek posłupowy
Ad3
?
nieregularny
X
dołek posłupowy
Ad3
?
workowaty
X
dołek posłupowy
Ad3
?
trójkątny
X
dołek posłupowy
Ad3
?
workowaty
X
Nr roboczy
60 F tab. VII
Nr inw.
90
kości
metal
inne
okres
wędrówek
ludów
żużel
okres wędrówek
ludów
okres wędrówek
ludów
okres wędrówek
ludów
okres wędrówek
ludów
okres wędrówek
ludów
okres wędrówek
ludów
okres wędrówek
ludów
60b
60a
60d
60c
60e
ob. 60.4
ob. 60
profil A - B
funkcja półziemianka
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
ob. 60.1
ob. 60.3
ob. 60.2
0
d3
153,14
m. npm.
ob. 15
60a
długość
500
cm
szerokość
318
cm
głębokość
70
cm
plan
owalny
profil
trapezowaty
ob. 60
profil C - D
60a
60.7a
ob. 60.7
60.6a
60e
60b
60e
60.5a
60c
60e
60e
ob. 60.6
60.2b
ob. 60.5
60.2a
60.2c
ob. 60.2
0
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
40 cm
różnorodne
x
40 cm
153
opis warstw:
60a – szary silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek
60b – beżowo szary silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek
60c – brunatno szary silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek
60d – ciemno szary silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek
60e – beżowo brunatny silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek z domieszką materiału organicznego
Nr roboczy
Nr inw.
60.1
91
60.1a
hektar
A
ar
d3
poziom niw. stropu
153,14
długość
34
cm
szerokość
?
cm
głębokość
34
cm
ob. 60.1
m. npm.
0
plan
?
profil
workowaty
40 cm
kształt
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
60.1a – jasno brunatno szary silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek
Nr roboczy
Nr inw.
60.2
60.2a
92
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
długość
d3
60.2b
153,14
74
cm
m. npm.
ob. 60.2
0
40 cm
154
szerokość
?
cm
głębokość
15
cm
plan
?
profil
workowaty
kształt
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
60.2a – brunatno szary silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek
Nr roboczy
Nr inw.
60.3
60.3a
93
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
długość
ob. 60.3
d3
153,14
20
cm
szerokość
?
cm
głębokość
40
cm
m. npm.
plan
?
profil
workowaty
0
40 cm
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
155
opis warstw:
60.3a – brunatno szary silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek
Nr roboczy
Nr inw.
60.4
94
hektar
A
ar
ob. 60.4
d3
poziom niw. stropu
153,14
długość
22
cm
szerokość
19
cm
głębokość
40
cm
60.4a
m. npm.
0
plan
?
profil
nieregularny
40 cm
kształt
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
60.4a – szary silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek
Nr roboczy
60.5
60.5a
Nr inw.
95
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
długość
szerokość
ob. 60.5
0
d3
153,14
18
cm
?
cm
m. npm.
40 cm
156
głębokość
20
cm
plan
?
profil
workowaty
kształt
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
różnorodne
opis warstw:
60.5a – szary silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek
Nr roboczy
Nr inw.
60.6
60.6a
96
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
długość
ob. 60.6
0
d3
153,14
42
cm
szerokość
?
cm
głębokość
30
cm
40 cm
m. npm.
plan
?
profil
trójkątny
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
opis warstw:
60.6a – brunatny silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek
różnorodne
157
Nr roboczy
Nr inw.
60.7
60.7a
97
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
długość
ob. 60.7
d3
153,14
14
cm
szerokość
?
cm
głębokość
18
cm
m. npm.
plan
?
profil
workowaty
0
40 cm
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
różnorodne
opis warstw:
60.7a – jasno szaro brunatny silnie zgliniony drobnoziarnisty piasek
Obiekt nr 60 manifestował się w planie wykopu
w postaci dużego, czytelnego, owalnego zaciemnienia o
wymiarach 5 m x 3 m. W przekroju pionowym tworzyły
go dwa łączące się ze sobą nieckowate zagłębienia,
nieprzekraczające 70 cm głębokości, z częściowo
czytelnymi trzema wkopami (dołki posłupowe). Analiza
widmowa zdjęć profili pozwoliła na wydzielenie
dodatkowych czterech dołków posłupowych. W oparciu
o ich dyslokację w płaszczyźnie poziomej ustalono
pierwotny układ konstrukcyjny obiektu F ryc. 2. Była to ryc. 2
najprawdopodobniej konstrukcja częściowo zagłębiona
w ziemię (do głębokości nieprzekraczającej 40 cm – strop warstwy nr 60e do stropu obiektu
F n.). Szkielet opierał się najprawdopodobniej na cztero rzędowym układzie słupów
stanowiących podstawę konstrukcji dachowej, przy czym rzędy zewnętrzne stanowiły
C
ob. 60.7
ob. 60.6
A
ob. 60.3
ob. 60.1
ob. 60.4
ob. 60.2
ob. 60.5
ob. 60
0
D
40 cm
B
158
jednocześnie elementy konstrukcyjne ścian bocznych i szczytowych. Stąd należy przyjąć, iż
była to konstrukcja złożona, wziemno napowierzchniowa o cechach budowli słupowej F ryc.
3.
ryc. 3 - obiekt nr 60 – próba rekonstrukcji, rys. R. Maciszewski
Nie wchodząc w zawiłości toczącej się od lat dyskusji nad definicją pojęcia ziemianka
i półziemianka na potrzeby tej pracy przyjęto, iż ziemianka to forma konstrukcji
architektonicznej, mieszkalnej lub gospodarczej gdzie część użytkowa pozostaje całkowicie
poniżej powierzchni gruntu rodzimego a część dachowa jest z nią w bezpośrednim styku. W
takim ujęciu pojęcie półziemianka odnosić się będzie do takiej budowli, w której część
użytkowa pozostaje tylko częściowo zagłębiona w grunt rodzimy F ryc. 4.
ziemianka
półziemianka
ryc. 4 rys. R. Maciszewski
Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, iż obiekt nr 60 to półziemianka. Brak
wewnętrznych konstrukcji typu gospodarczego, takich jak piece czy paleniska skłania w tym
przypadku do wniosku, iż obiekt ten pełnił funkcje gospodarcze a nie mieszkalne.
ryc. 5
159
Struktura wewnętrzna opisywanego obiektu była mocno złożona F ryc. 5, 6. Obiekt
zalegał bezpośrednio pod warstwą nr 1 (humus) i był wkopany w warstwę nr 0 (calec). W
styku powierzchniowym z warstwą nr 1 pozostawała warstwa obiektowa nr 60 a, wyznaczając
tym samym poziom stropu obiektu, warstwa nr 60b oraz podobiekty nr 60.4, 60.6 i 60.7.
Warstwa nr 60b pozostawała ponadto w styku bocznym z obiektem nr 60.3, 60.4 oraz
warstwą 60a. Pod nią zalegała warstwa nr 60c pozostając w styku powierzchniowym i
bocznym z obiektami nr 60.2, 60.3, 60.4 i 60.6 oraz w styku powierzchniowym z warstwą nr
60e. Ta ostatnia jednostka stratygraficzna wyznaczała spąg opisywanego obiektu. Biorąc pod
uwagę poziom jej zalegania, kształt jak również skład (duża domieszka materiału
organicznego) można przyjęć, że została uformowana intencjonalnie pełniąc funkcję warstwy
niwelacyjnej, wyrównującej partie denne pierwotnego wybierzyska pod omawianą
konstrukcję.
w. 1
w. 60a
w. 60b
w. 60d
w. 60c
w. 60.1a
w. 60e
w. 60.2a
w. 60.3a
w. 60.6a
w. 60.4a
w. 60.7a
w. 60.5a
w. 0
ryc. 6
5.9. BUDOWLA NAZIEMNA
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
plan
profil
ceramika
2
budowla
naziemna
Ab1/b2
prostokątny
?
X
wś
2.1
dołek posłupowy
Ab1
kolisty
nieckowaty
2.2
dołek posłupowy
Ab1
nieregularny
nieckowaty
X
X
X
wś
wś
X
wś
CHRONOLOGIA
2.3
dołek posłupowy
Ab2
owalny
workowaty
2.3.1
dołek posłupowy
Ab2
?
trójkątny
2.4
dołek posłupowy
Ab2
kolisty
trójkątny
kości
metal
inne
wś
160
2.5.1
dołek posłupowy
Ab2
?
trójkątny
2.5
dołek posłupowy
Ab2
kolisty
workowaty
2.6
dołek posłupowy
Ab2
owalny
czerpakowaty
Nr roboczy
2 F tab. VI
Nr inw.
12
wś
X
X
wś
ob. 2.6
ob. 2.5
funkcja budowla naziemna
ob. 2.1
ob. 2.4.1
hektar
A
ar
b1/b2
ob. 2.3.1
poziom niw. stropu
152,30 – 152,39
długość
980
cm
szerokość
450
cm
głębokość
-
cm
m. npm.
ob. 2.4
ob. 2.3
ob. 2.2
ob. nr 2
0
plan
prostokątny
profil
-
200 cm
kształt
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
różnorodne
opis warstw:
uwagi: konstrukcja wydzielona na podstawie analizy planu
Nr roboczy
Nr inw.
2.1
13
ob. 2.1
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
b1
152,30
długość
55
cm
szerokość
50
cm
głębokość
15
cm
m. npm.
2.1a
0
40 cm
161
plan
kolisty
profil
nieckowaty
kształt
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
2.1a – szaro brunatny lekko zgliniony średnio ziarnisty piasek
Nr roboczy
Nr inw.
2.2
14
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
ob. 2.2
b1
2.2a
152,35
długość
60
cm
szerokość
30
cm
głębokość
20
cm
m. npm.
plan
nieregularny
profil
nieckowaty
0
40 cm
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
x
opis warstw:
różnorodne
162
Nr roboczy
Nr inw.
2.3
15
hektar
A
ar
ob. 2.3
2.3.1a
b2
poziom niw. stropu
152,36
długość
22
cm
szerokość
18
cm
głębokość
23
cm
2.3a
ob. 2.3.1
m. npm.
0
plan
owalny
profil
workowaty
40 cm
kształt
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
Nr roboczy
Nr inw.
2.4
17
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
b2
152,39
m. npm.
2.4a
długość
24
cm
szerokość
23
cm
głębokość
22
cm
plan
kolisty
2.4.1a
ob. 2.4.1
ob. 2.4
0
40 cm
163
kształt
profil
trójkątny
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
Nr roboczy
Nr inw.
2.5
19
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
ob. 2.5
b2
2.5a
152,34
m. npm.
długość
33
cm
szerokość
30
cm
głębokość
20
cm
plan
kolisty
profil
workowaty
0
40 cm
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
x
opis warstw:
różnorodne
164
Nr roboczy
Nr inw.
2.6
20
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
b2
ob. 2.6
152,28
m. npm.
2.6a
długość
55
cm
szerokość
48
cm
głębokość
15
cm
plan
owalny
profil
czerpakowaty
0
40 cm
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
X
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
V/VI w.
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
Na granicy arów b1 i b2 na
hektarze A wystąpiło zgrupowanie
dołków posłupowych. Podstawą
łączenia ich w określoną jednostkę
taksonomiczną był spójny układ
poszczególnych elementów tworzący
widoczną
w
planie
formę
geometryczną. Był to prostokąt ryc. 7 – obiekt nr 2 – próba rekonstrukcji, rys. R. Maciszewski
zwieńczony na bokach dłuższych
trójkątami. Na tej podstawie, w oparciu o analogie etnograficzne założono, że są to relikty
budynku naziemnego zbudowanego w technice słupowej. Słupy wyznaczające wspomniany
prostokąt wyznaczały część użytkową a dwa wysunięte, stanowiły podporę więźby dachu
wysuniętego poza sam budynek i tworzącego rodzaj podcieni, tzw. wypusty F ryc. 7.
Podobne formy architektoniczne spotykane były m.in. na Podhalu aczkolwiek w tym rejonie
165
zazwyczaj stosowano wypust jednostronny. Za przykład mogą w tym przypadku posłużyć
bacówki na Polanie pod Przysłopem Miętusim czy na Polanie Chochołowskiej1 F ryc. 8.
Podhalańskie budownictwo pasterskie opierało się głównie na konstrukcji zrębowej, stąd też
wypusty powiązane bezpośrednio z bardziej stabilną niż słupowa konstrukcją budynku nie
wymagały podparcia. Natomiast lekkie formy słupowe musiały być dodatkowo wzmacniane,
tak jak w przypadku omawianej konstrukcji, słupami szczytowymi.
a
b
ryc. 8
a – bacówka na Polanie pod Przysłopem Miętusim
b – bacówka na Polanie Chochołowskiej
wg. Pasterstwo Tatr Polskich i Podhala
5.10. BUDYNEK NAZIEMNY (KARCZMA)
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
1
budynek
naziemny
1.1
piec (?)
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
rów
fundamentowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
jama
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
1.2
1.3
1.4
1.5
1.6
1.7
1.8
1.9
1.10
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLOGIA
plan
profil
Ac6,c7,d6,d7,e6,e7,f6,f7
prostokątny
nieregularny
Af6
kolisty
nieregularny
Ad6
kolisty
workowaty
X
now
Ad6
kolisty
czerpakowaty
X
now
Ac6
kolisty
nieregularny
X
now
Ac6,c7,d6,d7,e6,e7,f6,f7
pasowy
różnorodny
X
now
Ac6
?
workowaty
Ac6
Ae6
?
workowaty
?
trapezowaty
Ae6
?
workowaty
Ae6
?
trapezowaty
ceramika
X
kości
X
metal
inne
gwoździe
moneta,
szkło
now
Tradycja lokalna mówi o usytuowaniu w okolicy wsi Sokoły, przy trakcie warszawsko
- kowieńskim funkcjonującej od końca XVIII do końca XIX w. karczmy. Historia karczm w
Polsce datuje się od okresu średniowiecza i związana jest z prawem propinacji. Początkowo
stanowiły własność władcy, który nadawał przywilej ich prowadzenia zakonom, rycerstwu, a
w okresie kolonizacji na prawie niemieckim sołtysom sprowadzającym osadników. Od 1494
obowiązywało prawo propinacyjne, zastrzegające wyłączność sprzedaży trunków dla
właścicieli wiosek.
1
Pasterstwo Tatr Polskich i Podhala, t. VI, red. W. Antoniewicz, Wrocław – Warszawa – Kraków 1966 r., s. 166, 209.
166
Karczmy, przeważnie drewniane, stawiano przy głównych traktach, często na
rozstajach dróg, na przedmieściach miast, w rynkach miasteczek oraz we wsiach. Początkowo
głównym pomieszczeniem karczmy była duża izba szynkowa, później powiększano je o
pokoje zajezdne oraz stajnie i wozownie. Często bryła budynku wyposażona była w ganki
oraz podcienia i zwieńczona dachem polskim. Charakterystycznym elementem
architektonicznym dla karczm był tzw. stan – stajnia wraz z wozownią. W oparciu o jego
lokalizację w stosunku do budynku karczemno mieszkalnego wydziela się dwa główne typy
karczm polskich:
ryc. 9. Karczma – typ II, rzut poziomy, wg Wikipedia
typ I – (rzadziej spotykany) na planie litery T, gdzie stan usytuowany jest prostopadle
do budynku mieszkalnego na osi sieni przejazdowej
typ II - na planie prostokąta ze stanem na przedłużeniu części mieszkalnej.
Odkryta na stanowisku Sokoły 1 forma budynku naziemnego nawiązuje swoim
rozplanowaniem właśnie do typu II F ryc. 9, 10, 11. Biorąc powyższe pod uwagę, jak
również trwale zapisany w tradycji ludności lokalnej fakt istnienia w tym miejscu karczmy
pozwala z dużym prawdopodobieństwem uznać omawiany obiekt właśnie za budynek o tego
typu funkcji.
stan
piec
loszek
pomieszczenia karczemno mieszkalne
0
ryc. 10
4m
167
Obiekt nr 1 zarejestrowano na arach Ac6,c7,d6,d7,e6,e7,f6,f7, jako pozostałości
konstrukcji naziemnej w postaci układu rowów, najprawdopodobniej fundamentowych o
wymiarach 3400x1000x60-170 cm. Ich regularny, zgeometryzowany układ z czytelnym
podziałem wewnętrznym wskazywał, iż można się w tym przypadku dopatrywać reliktów
konstrukcji typu architektonicznego F ryc. 10.
ryc. 11. Karczma w Sokołach – próba rekonstrukcji, rys. R. Maciszewski
Nr roboczy
1
1.4
Nr inw.
1.3
1.2
1.6
1
1.7
funkcja budynek naziemny (karczma)
1.8
1.10
1.9
1.1
1.5
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
ob. nr 1
c6,c7,d6,d7,e6,e7,f6,f7
153,61 – 152,63
długość
3400
cm
szerokość
1000
cm
głębokość
60-170
cm
plan
prostokątny
profil
nieregularny
0
m. npm.
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
x
x
metale
inne
x
moneta
faza zasiedlenia
nowożytność
chronologia
XIX w.
wypełnisko
jednorodne
różnorodne
x
opis warstw:
1a – brunatno szary średnio zglinionego drobnoziarnisty piasek z domieszką materiału organicznego, niewielkimi fragmentami
gruzu ceglanego i wytrąceniami zaprawy wapiennej
1b - szary średnio ziarnisty średnio zgliniony piasek z domieszką materiału organicznego
4m
168
Omawianą konstrukcję tworzył układ dwóch stycznych w stosunku do siebie
krótszymi bokami prostokątów, w formie dwóch różniących się od siebie konstrukcyjnie
budynków. Część pierwsza, o wymiarach 20 m x 10 m nie posiadała podziału wewnętrznego.
W środku natrafiono na rząd czterech słupów (podobiekty nr 1.2, 1.3, 1.4, 1.6,) usytuowanych
centralnie na dłuższej osi oraz jeden słup wyznaczający oś prostopadłą do nich, znajdujący się
po stronie W obiektu głównego (podobiekt nr 1.7). Można założyć istnienie odpowiadającego
mu słupa od strony E, który nie zachował się.
Nr roboczy
Nr inw.
1.2
3
1.2a
ob. 1.2
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
0
d6
152,42
40 cm
m. npm.
długość
58
cm
szerokość
50
cm
głębokość
40
cm
plan
kolisty
profil
workowaty
kształt
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
x
metale
inne
faza zasiedlenia
nowożytność
chronologia
XIX w.
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
1.2a – ciemno szaro brunatny drobnoziarnisty średnio zgliniony piasek z domieszką materiału organicznego
uwagi: obiekt wydzielony z profilu obiektu nr 1, rzut poziomy nieczytelny
Nr roboczy
Nr inw.
1.3
1.3a
4
ob. 1.3
0
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
d6
152,39
m. npm.
długość
72
cm
szerokość
70
cm
40 cm
169
głębokość
40
cm
plan
kolisty
profil
czerpakowaty
kształt
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
x
metale
inne
faza zasiedlenia
nowożytność
chronologia
XIX w.
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
1.3a – szaro brunatny drobnoziarnisty średnio zgliniony piasek z domieszką materiału organicznego
Nr roboczy
Nr inw.
1.4
1.4a
5
ob. 1.4
0
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
40 cm
c6
152,10
m. npm.
długość
70
cm
szerokość
69
cm
głębokość
40
cm
plan
kolisty
profil
nieregularny
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
x
metale
inne
faza zasiedlenia
chronologia
nowożytność
XIX w.
wypełnisko
jednorodne
x
opis warstw:
1.4a – szaro brunatny drobnoziarnisty średnio zgliniony piasek z domieszką materiału organicznego
różnorodne
170
Nr roboczy
1.6
Nr inw.
1.6a
7
ob. 1.6
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
0
40 cm
c6
152,08
m. npm.
długość
110
cm
szerokość
?
cm
głębokość
65
cm
plan
?
profil
workowaty
kształt
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
metale
inne
faza zasiedlenia
nowożytność
chronologia
XIX w.
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
1.6a – ciemno szaro brunatny drobnoziarnisty średnio zgliniony piasek z domieszką materiału organicznego
Nr roboczy
1.7
Nr inw.
8
1.7a
ob. 1.7
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
c6
152,08
m. npm.
długość
80
cm
szerokość
?
cm
głębokość
74
cm
plan
?
0
40 cm
171
kształt
profil
workowaty
ceramika
kości
krzemienie
zabytki ruchome
metale
inne
faza zasiedlenia
nowożytność
chronologia
XIX w.
wypełnisko
jednorodne
x
różnorodne
opis warstw:
1.a – ciemno szaro brunatny drobnoziarnisty średnio zgliniony piasek z domieszką materiału organicznego
Wspomniany rów fundamentowy określony został jako podobiekt nr 1.5. Tworzył go
wkop liniowy o łącznej długości 134 m, szerokości od 60 cm do 260 cm oraz głębokości od
42 cm do 90 cm. Wypełnisko (warstwa nr 1.5a) stanowiła mieszanina średnioziarnistego
żwirowatego piasku przemieszanego z okruchami cegieł, zaprawą wapienną oraz większymi i
mniejszymi kamieniami polnymi.
Nr roboczy
1a
1.5
profil a
Nr inw.
6
funkcja rów fundamentowy
hektar
A
ar
1a
c6,c7,d6,d7,e6,e7,f6,f7
profil b
poziom niw. stropu
153,61 – 152,63
m. npm.
1a
długość
13400
cm
szerokość
60 - 260
cm
głębokość
42 - 90
cm
plan
pasowy
profil
różnorodny
profil c
ob. 1.5
0
40 cm
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
X
metale
inne
faza zasiedlenia
nowożytność
chronologia
XIX w.
wypełnisko
jednorodne
różnorodne
x
172
opis warstw:
1.5a – szaro brunatny średnioziarnisty piasek przemieszany z okruchami cegieł, zaprawą wapienną oraz większymi i
mniejszymi kamieniami polnymi
Część drugą tworzył prostokąt o wymiarach 14m x 10m z czytelnym podziałem
wewnętrznym na pięć pomieszczeń o zróżnicowanej powierzchni oraz z niewielkim
przedsionkiem wbudowanym w część pierwszą. W narożniku SW natrafiono na pozostałości
pieca w postaci głębokiej jamy o wymiarach 4,5 m x 3,8 m x 1,4 m (podobiekt nr 1.1). Stykał
się on bezpośrednio z rowem fundamentowym (podobiekt nr 1.5).
Nr roboczy
Nr inw.
1.1
2
funkcja piec
hektar
A
ar
poziom niw. stropu
f6
ob. 1.5
152,93
m. npm.
długość
450
cm
szerokość
380
cm
głębokość
140
cm
plan
ob.1.1
1.5a
1.1a
ob. 1.5
kolisty
0
40 cm
kształt
profil
zabytki ruchome
nieregularny
ceramika
kości
krzemienie
metale
inne
faza zasiedlenia
nowożytność
chronologia
XIX w.
wypełnisko
jednorodne
różnorodne
x
opis warstw:
1.1a – szaro brunatny średnioziarnisty średnio zgliniony piasek przemieszany z rumoszem ceglanym, fragmentami zaprawy
wapiennej i kamieniami
W odległości ok. 6 m na N od obiektu nr 1.1 natrafiono na głęboką jamę (podobiekt nr
1.8) wraz z pozostałościami konstrukcji słupowej (podobiekty nr 1.9, 1.10).
173
Nr roboczy
Nr inw.
1.8
ob. 1.9
w. 1a
9
funkcja jama („loszek”)
1.8b
hektar
A
ar
1.8c
1.8a
e6
1.9a
1.10a
1.9b
1.8d
1.8f
1.10b
1.8e
1.8g
1.8h
ob. 1.8
poziom niw. stropu
długość
153,10
0
m. npm.
265
cm
szerokość
?
cm
głębokość
72
cm
plan
?
profil
trapezowaty
ob. 1.10
40 cm
kształt
zabytki ruchome
ceramika
kości
krzemienie
metale
inne
faza zasiedlenia
nowożytność
chronologia
XIX w.
wypełnisko
jednorodne
różnorodne
x
opis warstw:
1.8a – brunatno szary drobnoziarnisty średnio zgliniony piasek
1.8b – żółto brązowy drobnoziarnisty średnio zgliniony piasek
1.8c – szaro brązowy drobnoziarnisty średnio zgliniony piasek z domieszką materiału organicznego
1.8d – szaro brunatny średnioziarnisty średnio zgliniony piasek
1.8e – beżowo brunatny średnioziarnisty silnie zgliniony piasek
1.8f – ciemno szary drobnoziarnisty silnie zgliniony piasek
1.8g – szaro brunatny drobnoziarnisty silnie zgliniony piasek
1.8h – brunatny drobnoziarnisty silnie zgliniony piasek
uwagi: obiekt wydzielony z profilu obiektu nr 1
Biorąc pod uwagę lokalizację obiektu w obrębie omawianego kompleksu, jak również
jego przekrój pionowy można go uznać z dużą dozą
prawdopodobieństwa za tzw. „loszek” czyli
piwniczkę – konstrukcję wziemną służącą do
schładzania
i
przechowywania
produktów
spożywczych.
Stratygrafia
omawianego
obiektu
przedstawia się dość skomplikowanie F ryc. 13, 14,
tab. VIII. Podobnie jak na całym stanowisku
superpozycję zajmuje warstwa nr 1 (humus). Pod
nią bezpośrednio zalegała warstwa obiektowa nr 1a
ryc. 12
(brunatno szary średnio zglinionego drobnoziarnisty
piasek z domieszką materiału organicznego,
niewielkimi fragmentami gruzu ceglanego i wytrąceniami zaprawy wapiennej) występując na
174
całym obszarze objętym zasięgiem obiektu nr 1 oraz obiekty nr 1.1 i 1.5. Zarówno pod
względem wizualnym jak i strukturalnym była równoważna z warstwą nr 2, pozostając z nią
w styku bocznym. Zwraca uwagę fakt, iż na terenie objętym zasięgiem tzw. części
mieszkalno karczemnej w jej składzie w sposób wyraźny wzrosła ilość gruzu ceglanego i
zaprawy wapiennej. Warstwa nr 1a pozostawała w styku bocznym z obiektami nr 1.1, 1.5,
1.6, 1.7, 1.8, 1.10 a w styku powierzchniowym z obiektami nr 1.2, 1.3, 1.4 i 1.9. Pod warstwą
nr 1a zalegała warstwa obiektowa nr 1b. Tworzył ją szary średnio ziarnisty średnio zgliniony
piasek z domieszką materiału organicznego. Podobnie jak opisana wyżej, warstwa obiektowa
1b wystąpiła na całym obszarze zasięgu obiektu. W styku powierzchniowym pozostawała
jedynie z warstwą nr 1a oraz nr 0. Natomiast styk boczny wystąpił w przypadku wszystkich
podobiektów wchodzących w skład zespołu określonego jako obiekt nr 1.
Analiza prezentowanego układu stratygraficznego skłania do wniosku, iż o ile warstwę
nr 1b należałoby uznać za warstwę użytkową, powstałą w wyniku budowy i funkcjonowania
karczmy to warstwa nr 1a utworzyła się w trakcie rozbiórki budynku. Za intencjonalną
likwidacją zabudowań karczemnych zdają się świadczyć wypełniska obiektów nr 1.1 oraz 1.5.
W przypadku rowu fundamentowego prawdopodobnie był on wypełniony kamieniami.
Świadczą o tym zachowane punktowo pozostałości pierwotnego wypełniska F ryc. 12. W
trakcie rozbiórki rów został oczyszczony z kamieni i wypełniony materiałem
odpowiadającym składowi warstwy 1a. Podobnie wyrównano cały teren pod zabudowaniami.
Obserwacje te znajdują potwierdzenie w wypełnisku podobiektu nr 1.1. Istniejący w tym
miejscu piec wraz z kominem został rozebrany a z jego konstrukcji pozostały tylko partie
spągowe w postaci kilku nieuszkodzonych cegieł spojonych zaprawą wapienną. Powstałą w
wyniku rozbiórki jamę zasypano gruzem przemieszanym z materiałem odpowiadającym
składowi warstwy 1a.
175
w. 1
w. 1a
w. 1b
ob. 1.1
w. 2
ob. 1.2
ob. 1.3
ob. 1. 4
ob. 1. 7
ob. 1.6
ob. 1.8
ob. 1. 5
ob. 1. 9
ob. 1.10
w. 0
ryc. 13
ryc. 14
176
ZESTAWIENIE OBIEKTÓW
Nr INW.
NR
ROBOCZY
(hektar/ar/nr)
FUNKCJA
LOKALIZACJA
(hektar/ar)
POZIOM
EKSPLOR
ACYJNY
POZIOM
NIWELACYJNY
STROPU
(m.n.p.m.)
DŁUGOŚĆ x
SZEROKOŚĆ x
GŁĘBOKOŚĆ
(w cm)
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
CHRONOLO
GIA
plan
profil
ceramika
kości
metal
inne
prostokątny
nieregularny
X
X
gwoź
dzie
moneta,
szkło
UWAGI
hektar A
1.
2.
A1
budynek
naziemny
A1.1
piec (?)
Ac6,c7,d6,d7,
e6,e7,f6,f7
Af6
dołek posłupowy
I/II
153,61 – 152,63
3400x1000x60170
II
152,93
450x380x140
kolisty
nieregularny
Ad6
II
152,42
58x50x40
kolisty
workowaty
X
nowożytno
ść
dołek posłupowy
Ad6
II
152,39
72x70x40
kolisty
czerpakowaty
X
nowożytno
ść
dołek posłupowy
Ac6
II
152,10
70x69x40
kolisty
nieregularny
X
rów
fundamentowy
Ac6,c7,d6,d7,
e6,e7,f6,f7
I
153,61 – 152,63
13400x60-260x42-90
pasowy
różnorodny
X
dołek posłupowy
Ac6
II
152,08
110x?x65
?
workowaty
dołek posłupowy
Ac6
II
152,09
80x?x74
?
workowaty
jama
Ae6
II
153,10
265x?x72
?
trapezowaty
dołek posłupowy
Ae6
II
153,20
50x?x38
?
workowaty
dołek posłupowy
Ae6
II
153,22
80x?x50
?
trapezowaty
budowla
naziemna
Ab1/b2
I
152,30 – 152,39
980x450x?
prostokątny
?
X
dołek posłupowy
Ab1
I
152,30
55x50x15
kolisty
nieckowaty
X
dołek posłupowy
Ab1
I
152,35
60x30x20
nieregularny
nieckowaty
X
dołek posłupowy
Ab2
I
152,36
22x?x22
owalny
workowaty
X
dołek posłupowy
Ab2
I
152,36
14x?x12
?
trójkątny
dołek posłupowy
Ab2
I
152,39
24x?x22
kolisty
trójkątny
dołek posłupowy
Ab2
I
152,39
22x?x14
?
trójkątny
dołek posłupowy
Ab2
I
152,34
33x30x20
kolisty
workowaty
A1.2
3.
A1.3
4.
A1.4
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
A1.5
A1.6
A1.7
A1.8
A1.9
A1.10
A2
12.
A2.1
13.
A2.2
14.
A2.3
15.
16.
A2.3.1
A2.4
17.
18.
19.
A2.4.1
A2.5
nowożytno
ść
nowożytno
ść
nowożytno
ść
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
X
okres
wędrówek
ludów
X
okres
pierwotnie
zarejestrowany jako nr
106
pierwotnie
zarejestrowany jako
nr107
pierwotnie
zarejestrowany jako
nr108
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 1
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 1
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 1
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 1
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 1
konstrukcja
wydzielona na
podstawie analizy
planu
pierwotnie
zarejestrowany jako
obiekt nr 42
pierwotnie
zarejestrowany jako
obiekt nr 43
pierwotnie
zarejestrowany jako
obiekt nr 77
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 2.3
pierwotnie
zarejestrowany jako
obiekt nr 75
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 2.4
pierwotnie
177
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
A2.6
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
dołek posłupowy
A4
Ab2
I
152,28
55x48x15
owalny
czerpakowaty
X
X
I
153,96 – 152,20
980x45x38
pasowy
łódkowaty
jama
Ab3,b4,c4,d4,
e4,f4,i5,j5,j6
Af7
II
153,76
135x130x55
kolisty
czerpakowaty
X
nowożytno
ść
neolit
dołek posłupowy
Af7
II
153,76
18x?x14
?
trójkątny
X
neolit
jama
jama
jama
jama
Ag7
Af7
Af7
Af7
I
II
II
II
153,94
153,71
153,68
153,69
158x154x75
145x141x70
165x162x25
140x129x38
nieregularny
trapezowaty
kolisty
nieckowaty
kolisty
łódkowaty
owalny
nieckowaty
X
X
X
X
jama
Ag7
II
153,72
195x191?x90
nieregularny
?
nieckowaty
X
szkło
jama
Ag6
II
153,81
200x184?x90
nieregularny
?
trapezowaty
X
szkło
neolit
neolit
neolit
neolit
nowożytno
ść
nowożytno
ść
A13
A14
A15
jama
jama
Ah4
Ah4
Ab3,c3,d3,e3,
f3,f4,g4
I
I
154,38
154,36
130x94x45
70x48x32
owalny
czerpakowaty
owalny
czerpakowaty
I
153,98 - 152,20
600x38x31
pasowy
łódkowaty
A16
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
Ai4
I
154,31
28x26x20
nieregularny
nieckowaty
Ac4
I
152,89
47x42x15
nieregularny
czerpakowaty
dołek
posłupowy
Ab4
I
152,45
80x62x45
czworokątny
trójkątny
X
okres
wędrówek
ludów
dołek posłupowy
Ab4
I
152,45
10x?x12
?
trójkątny
X
okres
wędrówek
ludów
jama
Ab4
I
152,38
150x70x30
nieregularny
trapezowaty
X
okres
wędrówek
ludów
jama
jama
Ae4
Af4
I
I
153,49
153,62
100x96x30
80x75x15
kolisty
czerpakowaty
kolisty
łódkowaty
jama
Af4/g4
I
153,80
120x81x30
owalny
nieckowaty
X
okres
wędrówek
ludów
jama
dołek
posłupowy
Af4/g4
I
153,80
95x?x25
?
nieckowaty
Ag4
I
153,96
65x62x25
kolisty
trapezowaty
A7
A7.1
A8
A9
A10
A11
A12A
A12B
A17
A18
35.
rów
rów
A18.1
36.
A19
37.
38.
39.
A20
A21
A22
40.
41.
42.
43.
A22A
A23
A24
45.
A26
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 7
obiekt
zaklasyfikowany
pierwotnie jako ob. nr
12
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 18
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 22
X
jama
Ag1
I
153,96
270x160x30
nieregularny
łódkowaty
X
jama
Ag1
I
153,95
155x108x30
owalny
nieckowaty
X
jama
Af1
I
153,62
95x71x30
owalny
nieckowaty
X
A25
44.
zarejestrowany jako
obiekt nr 72
pierwotnie
zarejestrowany jako
obiekt nr 71
neolit
nowożytno
ść
okres
wędrówek
ludów
okres
178
wędrówek
ludów
46.
47.
48.
49.
50.
51.
A26.1
A27
A28
A28.1
A28A
A28A.1
dołek posłupowy
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 26
Af1
I
153,62
30x?x35
?
workowaty
Ae1
I
153,38
35x32x15
kolisty
nieckowaty
Ad1
I
153,12
10x?x15
?
workowaty
Ad1
I
153,12
7x?x10
?
workowaty
Ad1
I
153,12
14x?x15
?
workowaty
Ad1
I
153,12
7x?x8
?
workowaty
jama
Ad1
I
152,94
185x114x40
owalny
łódkowaty
X
jama
Ad1
I
152,90
55x50x20
kolisty
nieckowaty
X
jama
Ac1
I
152,89
85x80x30
kolisty
nieckowaty
X
rów
Ab1,c1,d1,d2,
e2,f2,h2
I
152,20 – 154,36
630x50x15
pasowy
czerpakowaty
dołek
posłupowy
Ac1
I
152,87
50x48x30
kolisty
nieckowaty
X
dołek
posłupowy
Ac1
I
152,72
44x40x30
owalny
trójkątny
X
dołek posłupowy
Ac1
I
152,72
20x?x22
?
trapezowaty
X
jama
Ac1
I
152,49
138x110x20
owalny
nieckowaty
X
jama
Ac1
I
152,46
140x11x30
owalny
nieckowaty
X
jama
Ab1
I
152,51
96x93x20
kolisty
czerpakowaty
X
dołek
posłupowy
Ab1
I
152,21
65x50x20
czworobocz
ny
trapezowaty
X
zespół
dołków
posłupowych
Ab1
I
152,32
nieregularny
?
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
X
zespół dołków
posłupowych
pierwotnie
zarejestrowany jako
ob. nr 28
A29
52.
A30
53.
A32
54.
55.
A33
A34
56.
A36
57.
A36.1
58.
A37
59.
A37A
60.
A38
61.
A40
62.
A41
63.
nowożytno
ść
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 36
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 37
179
64.
65.
66.
67.
68.
A41A
A41B
A41C
A41D
A41E
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
Ab1
I
152,32
20x?x20
?
workowaty
Ab1
I
152,34
14x?x14
?
workowaty
Ab1
I
152,39
12x?x14
?
workowaty
Ab1
I
152,41
16x?x22
?
workowaty
Ab1
I
152,45
15x?x18
?
workowaty
F ob. nr 2.1
F ob. nr 2.2
A42
A43
A44
69.
44A
70.
71.
72.
A44B
A44C
zespół dołków
posłupowych
pierwotnie
zarejestrowany jako
ob. nr 41
zespół
dołków
posłupowych
Ab1
I
152,36
310x110x?
nieregularny
?
dołek
posłupowy
Ab1
I
152,36
170x?x40
?
czerpakowaty
Ab1
I
152,40
60x?x40
?
czerpakowaty
Ab1
I
152,41
80x?x38
?
czerpakowaty
jama
Ah1
I
154,36
90x80x20
owalny
nieckowaty
X
jama
Ai1
I
154,68
106x63x20
owalny
nieregularny
X
30x28x10
kolisty
nieckowaty
X
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
X
A45
73.
74.
75.
76.
77.
78.
79.
80.
81.
82.
A46
A47
A48
A49
A50
A51
A52
A53
A54
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
jama
jama
Aj1
I
154,96
Ae7
II
153,42
46x44x22
kolisty
nieckowaty
Ae7
Ae7
II
II
153,47
153,35
160x95x90
110x98x12
owalny
nieckowaty
kolisty
łódkowaty
X
X
jama
Ab7
I
152,48
146x140x36
kolisty
nieckowaty
X
jama
Ab7
I
152,50
130x86x28
owalny
nieckowaty
X
jama
Ab7
I
152,42
155x120x30
nieregularny
czerpakowaty
X
wybierzysko
Ab7
I
152,40
110x81x10
nieregularny
nieregularny
X
jama
Ab3
I
152,51
140x121x42
owalny
nieckowaty
X
jama
Ab3
I
152,51
68x?x42
?
nieckowaty
dołek
Ac3
I
152,61
50x?x30
?
workowaty
A55
83.
84.
A55A
A56A
85.
okres
wędrówek
ludów
zespół dołków
posłupowych
pierwotnie
zarejestrowany jako
ob. nr 44
okres
wędrówek
ludów
nowożytno
ść
nowożytno
ść
neolit
neolit
nowożytno
ść
nowożytno
ść
nowożytno
ść
nowożytno
ść
okres
wędrówek
ludów
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 55
zespół dołków
posłupowych
180
86.
87.
A56B
A56C
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
pierwotnie
zarejestrowany jako
ob. nr 56
Ac3
I
152,61
35x?x28
?
workowaty
Ac3
I
152,61
15x?x14
?
trójkątny
wybierzysko
Ac3
I
152,70
120x110x30
owalny
nieregularny
jama
jama
dołek
posłupowy
Ab3
Ab3
I
I
152,33
152,33
42x?x20
62x?x28
?
nieckowaty
?
czerpakowaty
Ac3
I
152,86
24x20x32
kolisty
workowaty
półziemianka
Ad3
I
153,14
500x318x70
owalny
trapezowaty
X
dołek posłupowy
Ad3
I
153,14
34x?x34
?
workowaty
X
dołek posłupowy
Ad3
I
153,14
74x?x15
?
workowaty
X
dołek posłupowy
Ad3
I
153,14
20x?x40
?
workowaty
X
dołek posłupowy
Ad3
I
153,14
22x19x40
?
nieregularny
X
dołek posłupowy
Ad3
I
153,14
18x?x20
?
workowaty
X
dołek posłupowy
Ad3
I
153,14
42x?x34
?
trójkątny
X
dołek posłupowy
Ad3
I
153,14
14x?x18
?
workowaty
X
Ae3
I
152,34
26x18x15
owalny
workowaty
A57
88.
89.
90.
91.
A58A
A58B
A59
okres
wędrówek
ludów
X
zespół jam pierwotnie
zarejestrowany jako
ob. nr 58
A60
92.
A60.1
93.
A60.2
94.
A60.3
95.
A60.4
96.
A60.5
97.
A60.6
98.
A60.7
99.
100.
101.
102.
103.
104.
105.
106.
107.
A61
A63
A63A
A63A.1
A64
A65
A65A
A66
dołek
posłupowy
jama
dołek
posłupowy
109.
A69
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 60
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 60
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 60
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 60
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 60
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 60
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 60
Ae3
I
152,40
165x120x35
owalny
czerpakowaty
Ae3
I
152,40
60x?x35
?
trapezowaty
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 63
dołek posłupowy
Ae3
I
25x?x22
?
workowaty
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 63
jama
jama
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
Af3
Af3
I
I
152,40
153,62
153,68
88x38x20
55x38x20
owalny
nieregularny
owalny
nieregularny
Af3
I
153,68
24x?x20
?
trójkątny
Af3
I
153,71
38x30x15
owalny
czerpakowaty
jama
Af2/f3/g2/g3
I
153,80
170x120x45
owalny
trapezowaty
dołek
Ag3
I
153,74
35x35x15
kolisty
nieckowaty
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 65
A68
108.
żużel
X
okres
wędrówek
ludów
181
posłupowy
X
okres
wędrówek
ludów
X
nowożytno
ść
A70
jama
110.
Ah3
I
154,35
108x96x40
A72
112.
A74
A75
A76
nieckowaty
F ob. nr 2.6
F ob. nr 2.5
A71
111.
kolisty
jama
Ab2
I
152,36
105x89x21
owalny
czerpakowaty
F ob. nr 2.4
jama
Ab2
I
152,34
96x71x20
nieregularny
łódkowaty
F ob. nr 2.3
A77
A78
113.
114.
A80
A81
115.
jama
Ab2
I
152,48
170x146x50
owalny
nieckowaty
jama
Ab2
I
152,48
205x168x30
nieregularny
łódkowaty
palenisko
Ac2
I
152,70
48x40x28
nieregularny
nieckowaty
X
dołek posłupowy
Ac2
I
152,70
10x?x12
?
workowaty
X
dołek posłupowy
Ac2
I
152,70
10x?x12
?
workowaty
X
Ac2
I
152,70
14x?x12
?
nieckowaty
X
Ac2
I
152,70
14x?x18
?
workowaty
X
nieckowaty
żużel
X
okres
wędrówek
ludów
A81.1
116.
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
okres
wędrówek
ludów
A81.2
117.
dołek posłupowy
118.
A81.3
119.
A81.4
120.
A82
121.
A83
122.
A84
A85
dołek posłupowy
123.
124.
125.
126.
127.
128.
129.
130.
A86
A86A
A87
A88A
A88B
A88C
A89
jama
dołek
posłupowy
jama
Ac2
I
152,88
54x50x20
kolisty
Ac2/d2
I
152,90
24x22x10
kolisty
nieckowaty
Ad2
I
153,14
55x54x25
kolisty
trapezowaty
jama
Ad2
I
153,18
10x80x20
owalny
nieckowaty
jama
dołek
posłupowy
Ae2/f2
I
153,50
55x26x30
owalny
nieregularny
Ae2
I
153,50
28x?x30
?
workowaty
jama
Af2
I
153,63
91x83x46
nieregularny
nieckowaty
Af2
I
153,70
28x?x26
?
workowaty
Af2
I
153,70
20x?x34
?
trójkątny
Af2
I
153,70
24x?x28
?
workowaty
Ai3
I
154,61
150x120x35
owalny
nieckowaty
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
jama
okres
wędrówek
ludów
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 65
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 65
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 65
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 65
okres
wędrówek
ludów
X
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 86
X
X
nowożytno
ść
zespół dołków
posłupowych
pierwotnie
zarejestrowany jako
ob. nr 88
182
131.
132.
133.
134.
135.
136.
137.
138.
139.
140.
141.
142.
143.
144.
145.
146.
147.
148.
149.
150.
151.
152.
A89A
jama
A90
dołek
posłupowy
rów
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
A91
A92A
A92B
A92C
A93
A94
A95
A96
A97
A98
A99
A100
A101
A102
A103
A104
A104.1
A104.2
A105
A105.1
wybierzysko
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
Ai3
I
154,61
60x?x30
Ai2
I
154,67
70x65x30
owalny
prostokątny
I
154,98 – 154,26
x70x22
pasowy
łódkowaty
Aj2
I
154,83
36x?x30
?
nieckowaty
Aj2
I
154,83
40x?x15
?
nieckowaty
Aj2
I
154,83
12x?x12
?
trójkątny
Ac10
I
152,74
30x28x20
kolisty
nieckowaty
Ad10
I
153,12
105x83x25
owalny
nieregularny
Ae10
I
153,74
40x40x34
kolisty
workowaty
35x29x25
kowalny
workowaty
40x36x19
owalny
nieckowaty
40x37x28
owalny
nieckowaty
40x32x27
owalny
trapezowaty
40x38x24
owalny
nieckowaty
47x43x26
kolisty
nieckowaty
Ae10/f10
I
153,50
Af10
I
153,76
Af10
I
153,79
Ag10
I
154,02
Ah10
I
154,32
Ai10
I
154,50
jama
Ai6
II
154,58
875x250x92
?
nieckowaty
jama
palenisko
Ag5,g6
Ag5,g6
I
I
153,92
153,76
134x130x60
140x120x35
kolisty
nieckowaty
kolisty
workowaty
dołek posłupowy
Ag5
I
153,76
30x18x28
nieregularny
workowaty
dołek posłupowy
Ag6
I
153,76
20x?x22
?
prostokątny
jama
Af5,f6
I
153,68
120x110x70
kolisty
nieckowaty
dołek posłupowy
Af5
I
153,68
20x?x25
?
trójkątny
A108
154.
155.
156.
A112
A117
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 86
zespół dołków
posłupowych
pierwotnie
zarejestrowany jako
ob. nr 92
nowożytno
ść
nowożytno
ść
X
X
X
X
gwoź
dzie
nowożytno
ść
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 104
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 104
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 105
F ob. nr 1.2
F ob. nr 1.3
F ob. nr 1.4
A107
A110
A110A
prostokątny
Aj3/i3/h3
A106
153.
?
jama
Ag5
I
153,96
120x110x80
kolisty
nieckowaty
jama
Ag5
I
153,96
110x?x35
?
trapezowaty
studnia (?)
Ag5
I
153,93
150x148x141
kolisty
trapezowaty
jama
Af5
I
153,72
150x140x75
kolisty
workowaty
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 110
X
szkło
nowożytno
ść
183
157.
158.
159.
160.
161.
162.
163.
164.
165.
166.
167.
168.
169.
170.
171.
172.
173.
174.
175.
176.
177.
178.
179.
180.
181.
A117A
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 117
jama
Af5
I
153,72
118x?x40
?
nieckowaty
jama
Af6
II
153,68
1454x140x40
kolisty
nieckowaty
X
A119
A120
A121
A122
A123
A124A
A124B
A124C
A124D
A125
A126
A127
A128
A129
A130
A131
A132
jama
jama
jama
jama
jama
jama
jama
jama
jama
jama
jama
jama
jama
jama
jama
piec
Af6
Ag6
Af6,Ag6
Ae6
Ae6
Ad5, e5
Ae5
Ae5
Ae5, f5
Af6
Ae6,Af6
Ae6
Ad6/Ae6
Ad6/Ae6
Ag6
Ag6
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
153,78
153,90
153,78
153,42
153,43
153,38
153,38
153,38
153,38
153,74
153,50
153,47
153,20
153,20
153,87
153,92
140x135x40
130x85x30
340x309x160
135x95x40
175x81x50
490x?x80
200x?x80
160x?x60
240x?x55
185x141x65
90x88x85
135x130x80
204x168x70
135x110x30
140x120x30
240x206x22
kolisty
nieckowaty
owalny
nieckowaty
X
X
X
jama
Af6
II
153,05
A133
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
Af6
I
Af6
A118
A134
A135
jama
A136
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
A137
A138
jama
B1
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
nieregularny
workowaty
owalny
czerpakowaty
owalny
nieckowaty
?
nieregularny
?
trapezowaty
?
nieckowaty
?
czerpakowaty
owalny
nieckowaty
kolisty
workowaty
kolisty
nieckowaty
owalny
nieckowaty
owalny
nieckowaty
szkło
nowożytno
ść
X
zespół jam pierwotnie
zarejestrowany jako
ob. nr 124
owalny
łódkowaty
kolisty
nieckowaty
50x?x47
?
nieckowaty
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 1
153,07
25x?x20
?
trójkątny
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 1
I
173,79
30x?x30
?
trójkątny
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 1
Af6
II
153,06
220x?x50
?
trapezowaty
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 1
Af6
II
152,98
226x?x90
?
czerpakowaty
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 1
Ad5
II
152,36
80x?x70
?
workowaty
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 1
Ad6
II
152,38
229x?x78
?
nieckowaty
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 1
hektar B
182.
183.
184.
185.
186.
187.
188.
B1A
B3
B4
B4A
B5
B6
Bc1
I
152,78
22x20x22
kolisty
trójkątny
Bc1
I
152,78
10x?x18
?
workowaty
Bd1
I
152,18
20x16x18
kolisty
workowaty
Be1
I
153,46
16x14x8
kolisty
nieckowaty
Be1
I
153,46
22x?x6
?
nieckowaty
Be1
I
153,47
22x20x18
kolisty
workowaty
X
Bf1
I
153,50
24x20x16
kolisty
trapezowaty
X
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 1
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 4
nowożytno
ść
nowożytno
184
189.
190.
191.
192.
193.
194.
195.
196.
B7
B8
B9
B10
B10A
B11
B12
B13
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
Bf1
I
153,62
18x16x14
kolisty
workowaty
X
Bf1
I
153,76
26x22x10
kolisty
czerpakowaty
X
Bg1
I
153,83
22x20x16
kolisty
trapezowaty
X
Bg1
I
153,81
20x18x18
kolisty
trapezowaty
X
Bg1
I
153,81
8x?x10
?
workowaty
X
Bh1
I
154,12
18x16x20
kolisty
workowaty
X
Bh1
I
154,36
18x16x18
kolisty
czerpakowaty
X
Bi1
I
154,49
20x18x8
kolisty
czerpakowaty
X
ść
nowożytno
ść
nowożytno
ść
nowożytno
ść
nowożytno
ść
nowożytno
ść
nowożytno
ść
nowożytno
ść
obiekt wydzielony z
profilu ob. nr 10
Rafał Maciszewski
6. STRATYGRAFIA STANOWISKA
Na stanowisku Sokoły 1 układ stratygraficzny opierał się na superpozycji warstwy nr
1 (humus). Tworzył ją szaro beżowy drobnoziarnisty piasek z dużą domieszką materiału
organicznego i turfy, zalegający na całym obszarze badawczym. Jej miąższość wahała się od
30 – 60 cm. Tylko sporadycznie warstwa była nośnikiem materiału ceramicznego.
Bezpośrednio pod nią, pozostając w styku powierzchniowym z warstwą nr 1, na arach nr
Ac5,6,7; Ad5,6,7; Ae5,6,7; Af5,6,7; Ag6,7; Ah6,7; Ai6,7; Aj6 zalegała warstwa (nr 2)
brunatno szarego średnio zglinionego drobnoziarnistego piasku z domieszką materiału
organicznego, niewielkimi fragmentami gruzu ceglanego i wytrąceniami zaprawy wapiennej.
Była przy tym nośnikiem zabytków ceramicznych wydatowanych na okres nowożytny.
Zarówno pod względem wizualnym jak i strukturalnym była równoważna z występującą na
całym obszarze objętym zasięgiem obiektu nr 1 warstwą obiektową nr 1a (F rozdział 5),
pozostając z nią w styku bocznym. Podobnie pozostawała w styku bocznym z warstwą
obiektową nr 1b. Pod nimi zalegały pokłady lekko i średnio zglinionego średnioziarnistego
piasku barwy szaro brązowej i rudo brązowej zaklasyfikowane, jako warstwa nr 0 – calec.
w. 1
1a
w. 2
1b
w. 0
Sokoły 1 – układ stratygraficzny stanowiska
Rafał Maciszewski
7. PODSUMOWANIE
W wyniku przeprowadzonych prac badawczych na stanowisku Sokoły 1 wydzielono
trzy fazy zasiedlenia:
faza I – neolit (kultura amfor kulistych) F ryc. 1, plan II
Z pobytem na badanym terenie ludności kultury amfor kulistych związanych było 9
obiektów wziemnych, w tym 7 jam i 2 dołki posłupowe, z których wypełnisk pochodzi 27
fragmentów ceramiki:
NR
ROBOCZY
7
7.1
8
9
10
11
23
49
50
FUNKCJA
LOKALIZACJ
A
(hektar/ar)
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
plan
profil
cera
mika
kości
met
al
CHRONOLOGIA
inne
jama
Af7
kolisty
czerpakowaty
X
neolit (kultura amfor
kulistych)
dołek posłupowy
Af7
?
trójkątny
X
kulistych)
jama
Ag7
kolisty
trapezowaty
X
jama
Af7
kolisty
nieckowaty
X
jama
Af7
kolisty
łódkowaty
X
jama
Af7
owalny
nieckowaty
X
dołek
posłupowy
Ag4
kolisty
trapezowaty
X
jama
Ae7
owalny
nieckowaty
X
jama
Ae7
kolisty
łódkowaty
X
ryc. 1
kulistych)
kulistych)
kulistych)
kulistych)
kulistych)
kulistych)
kulistych)
196
Relikty osadnictwa ludności kultury amfor kulistych wystąpiły na badanym obszarze
na arach Ae7, f7, g7 tworząc wyraźne skupisko. Ich lokalizacja praktycznie w centrum
badanej przestrzeni reliktowej zdaje się wykluczać, iż były to pozostałości większej osady,
wiążącej się z długotrwałą okupacją tego terenu. Przemawia za tym również fakt braku w
inwentarzu obiektów związanych z tą kulturą form o funkcjach świadczących o długo
czasowym osadnictwie, takich jak np. budowle naziemne, paleniska itp. Stąd też należy
przyjąć, iż faza neolityczna na stanowisku Sokoły 1 to jednokrotne obozowisko związane z
penetracją ziem północnego Mazowsza przez społeczności wczesnorolnicze.
faza II – okres wędrówek ludów F ryc. 2, plan III
Z okresem wędrówek ludów wiążą się 44 obiekty wziemne (półziemianka, budowla
naziemna, wybierzysko, palenisko, jamy, dołki posłupowe), z wypełnisk których pochodzi
121 fragmentów ceramiki:
NR
ROBOCZY
FUNKCJA
LOKALIZACJ
A
(hektar/ar)
KSZTAŁT
ZABYTKI RUCHOME
plan
profil
cera
mika
równoległoboczny
?
X
kości
met
al
CHRONOLOGIA
inne
2
budowla
naziemna
Ab1/b2
2.1
dołek posłupowy
Ab1
kolisty
nieckowaty
2.2
dołek posłupowy
Ab1
nieregularny
nieckowaty
2.3
dołek posłupowy
Ab2
owalny
workowaty
2.4
dołek posłupowy
Ab2
kolisty
trójkątny
2.5
dołek posłupowy
Ab2
kolisty
workowaty
2.6
dołek posłupowy
Ab2
owalny
czerpakowaty
X
X
X
X
X
X
18
dołek
posłupowy
Ab4
czworokątny
trójkątny
X
okres wędrówek
ludów
18.1
dołek posłupowy
Ab4
?
trójkątny
X
jama
Ab4
półokrągły
trapezowaty
X
jama
Af4/g4
owalny
nieckowaty
X
jama
Ag1
owalny
nieckowaty
X
jama
Af1
owalny
nieckowaty
X
jama
Ad1
owalny
łódkowaty
X
jama
Ad1
kolisty
nieckowaty
X
jama
Ac1
kolisty
nieckowaty
X
Ac1
kolisty
nieckowaty
X
Ac1
owalny
trójkątny
X
dołek posłupowy
Ac1
?
trapezowaty
X
jama
Ac1
owalny
nieckowaty
X
jama
Ac1
owalny
nieckowaty
X
jama
Ab1
kolisty
czerpakowaty
X
Ab1
czworoboczny
trapezowaty
X
Ab1
?
czerpakowaty
X
jama
Ah1
owalny
nieckowaty
X
jama
Ab3
owalny
nieckowaty
X
wybierzysko
Ac3
owalny
nieregularny
X
19
22
25
26
29
30
32
34
36
36.1
37
37A
38
40
44
45
55
57
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
okres wędrówek
ludów
okres wędrówek
ludów
okres wędrówek
ludów
okres wędrówek
ludów
okres wędrówek
ludów
okres wędrówek
ludów
okres wędrówek
ludów
okres wędrówek
ludów
okres wędrówek
ludów
okres wędrówek
ludów
okres wędrówek
ludów
okres wędrówek
ludów
okres wędrówek
ludów
okres wędrówek
ludów
okres wędrówek
ludów
okres wędrówek
ludów
okres wędrówek
ludów
okres wędrówek
ludów
197
60
półziemianka
Ad3
owalny
trapezowaty
X
60.1
dołek posłupowy
Ad3
?
workowaty
60.2
dołek posłupowy
Ad3
?
workowaty
60.3
dołek posłupowy
Ad3
?
workowaty
60.4
dołek posłupowy
Ad3
?
nieregularny
60.5
dołek posłupowy
Ad3
?
workowaty
60.6
dołek posłupowy
Ad3
?
trójkątny
60.7
dołek posłupowy
Ad3
?
workowaty
X
X
X
X
X
X
X
jama
Af2/f3/g2/g3
owalny
trapezowaty
X
jama
Ah3
kolisty
nieckowaty
X
jama
Ab2
kolisty
nieckowaty
X
68
70
78
81
palenisko
Ac2
kolisty
nieckowaty
X
81.1
dołek posłupowy
Ac2
?
workowaty
81.2
Ac2
?
workowaty
81.3
dołek posłupowy
dołek posłupowy
Ac2
?
nieckowaty
81.4
dołek posłupowy
Ac2
?
workowaty
85
jama
Ad2
owalny
nieckowaty
X
X
X
X
X
żuż
el
okres wędrówek
ludów
żuż
el
okres wędrówek
ludów
okres wędrówek
ludów
okres wędrówek
ludów
okres wędrówek
ludów
ryc. 2
Relikty osadnictwa z okresu wędrówek ludów (V - VI w.) na omawianym stanowisku
wystąpiły na arach Ab1, b2, b3, b4, c1, c2, c3, d1, d2, d3 tworząc wyraźne skupisko. Ich
koncentracja widoczna jest wokół dwóch zarejestrowanych konstrukcji o funkcji gospodarczo
mieszkalnej, półziemianki (obiekt nr 60) oraz budowli naziemnej (obiekt nr 2). Towarzyszyły
im jamy oraz dołki posłupowe, w tym ostatnim przypadku występujące zazwyczaj w układach
liniowych (np. zespół dołków posłupowych nr 44). Pomiędzy wspomnianymi wyżej
konstrukcjami natrafiono na palenisko uzbrojone w konstrukcję słupową. Ciekawym
elementem wchodzącym w skład tego opisywanego wczesnośredniowiecznego zespołu
198
osadniczego było wybierzysko, miejsce pozyskiwania surowców naturalnych, w tym
przypadku najprawdopodobniej gliny.
Zarówno analiza przestrzenna zarejestrowanych obiektów datowanych na okres
wczesnego średniowiecza na stanowisku Sokoły 1 jak i ich klasyfikacja funkcjonalna skłania
do wniosku, że uchwycono w tym przypadku skraj większej osady ciągnącej się pierwotnie w
kierunku północnym i zachodnim od granic obszaru badawczego.
faza III – nowożytność F ryc. 3, plan IV
Okres nowożytny (XIX w.) reprezentowany był przez 32 obiekty nieruchome i
pochodzące z ich wypełnisk 4642 fragmenty ceramiki, 131 fragmenty szklane, 20 gwoździ
żelaznych oraz 2104 kości zwierzęce:
NR
ROBOCZY
FUNKCJA
LOKALIZACJ
A
(hektar/ar)
KSZTAŁT
plan
ZABYTKI RUCHOME
profil
cera
mika
kości
met
al
CHRONOLOGIA
inne
hektar A
1
budynek
naziemny
Ac6,c7,d6,d7
,e6,e7,f6,f7
1.1
piec (?)
1.2
dołek posłupowy
1.3
dołek posłupowy
1.4
dołek posłupowy
1.5
rów
fundamentowy
Af6
Ad6
Ad6
Ac6
Ac6,c7,d6,d7
,e6,e7,f6,f7
Ac6
Ac6
Ae6
Ae6
Ae6
Ab3,b4,c4,d
4,e4,f4,i5,j5,j
6
1.6
dołek posłupowy
1.7
dołek posłupowy
1.8
jama
1.9
dołek posłupowy
1.10
dołek posłupowy
4
rów
12A
12B
24
27
46
47
51
52
53
54
76
87
94
95
prostokątny
nieregularny
X
X
118
mo
net
a,
szk
ło
nowożytność
nieregularny
X
X
X
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
różnorodny
X
nowożytność
kolisty
nieregularny
kolisty
workowaty
kolisty
czerpakowaty
kolisty
pasowy
?
workowaty
?
workowaty
?
trapezowaty
?
workowaty
?
trapezowaty
pasowy
łódkowaty
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
X
nowożytność
szk
ło
szk
ło
jama
Ag7
?
nieckowaty
X
jama
Ag6
?
trapezowaty
X
jama
dołek
posłupowy
jama
dołek
posłupowy
jama
Ag1
kolisty
łódkowaty
X
nowożytność
Ae1
kolisty
nieckowaty z
przegłębieniem
X
nowożytność
Ai1
owalny
nieregularny
X
nowożytność
Aj1
czworoboczny
nieckowaty
X
nowożytność
Ab7
kolisty
X
nowożytność
jama
Ab7
owalny
X
nowożytność
jama
wybierzysko
jama
jama
wybierzysko
dołek
posłupowy
Ab7
Ab7
Ab2
Af2
Ad10
owalny
nieckowaty
nieckowaty z
przegłębieniem
czerpakowaty
nieregularny
nieregularny
X
X
X
X
X
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
jama
owalny
łódkowaty
owalny
nieckowaty
owalny
kolisty
nieregularny
workowaty
Ai6
?
nieckowaty
studnia (?)
Ag5
kolisty
trapezowaty
X
jama
Af6
kolisty
nieckowaty
X
Ae10
X
X
X
nowożytność
nowożytność
nowożytność
102
112
gw
oźd
zie
X
gw
oźd
zie
nowożytność
szk
ło
szk
ło
nowożytność
nowożytność
hektar B
5
dołek
posłupowy
Be1
kolisty
workowaty
X
nowożytność
199
6
7
8
9
10
10A
11
12
13
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
dołek
posłupowy
Bf1
kolisty
trapezowaty
X
nowożytność
Bf1
kolisty
workowaty
X
nowożytność
Bf1
kolisty
czerpakowaty
X
nowożytność
Bg1
kolisty
trapezowaty
X
nowożytność
Bg1
kolisty
trapezowaty
X
nowożytność
Bg1
?
workowaty
X
nowożytność
Bh1
kolisty
workowaty
X
nowożytność
Bh1
kolisty
czerpakowaty
X
nowożytność
Bi1
kolisty
czerpakowaty
X
nowożytność
ryc. 3
Relikty osadnictwa pochodzące z czasów nowożytnych koncentrowały się wokół
kompleksu osadniczego wyznaczonego przez obiekt nr 1. Sam zespół obok zabudowy
karczemnej tworzyły piec, studnia, palenisko, jamy i ich skupiska (np nr 12 czy 124), dołki
posłupowe oraz usytuowane w pewnym oddaleniu dwa wybierzyska, zapewnie wtórnie
wykorzystane, jako jamy śmietniskowe. Obiekt nr 1 to zespół architektoniczny
zaklasyfikowany, jako karczma wraz ze stanem (F rozdział 5) oraz związana z nim warstwa
nr 2. Z budowlą tą należy również wiązać obiekt nr 124 zaklasyfikowany, jako zespół jam,
pomimo, iż w ich wypełniskach nie wystąpił materiał datujący. Z analizy przestrzennej
wynika, że mogły pełnić rolę zaplecza gospodarczego (np. doły ziemniaczane, lodownie) w
okresie
funkcjonowania karczmy. Szczególnym obiektem najprawdopodobniej
współistniejącym z karczmą był piec ceglany (chlebowy?) usytuowany ok. 15 m na południe
200
od jej ściany szczytowej (obiekt nr 131) oraz znajdująca się na zachód od niego studnia
(obiekt nr 112). Pomiędzy nimi natrafiono na palenisko zaopatrzone w konstrukcję słupową
(obiekt nr 104). Tego typu obiekty wykorzystywane były do obróbki termicznej żywności o
zwiększonych gabarytach (np. cielęta, woły, duże świnie pieczone na rożnie). Ważnym
elementem kontekstu osadniczego w okresie nowożytnym był system rowów usytuowanych
po osi NW – SE na zachód od zabudowań karczmy. Trudno w chwili obecnej, biorąc pod
uwagę fakt, iż badaniami objęto tylko fragment obszaru zasiedlenia, ustalić ich pierwotną
funkcję. Mogły równie dobrze pełnić rolę rowów melioracyjnych jak i wyznaczać granice
posiadłości.
Z zespołem karczemnym należy wiązać większość materiału kostnego
pozyskanego w trakcie badań (F Aneks nr 1). Wystąpił on głównie w obrębie warstwy
użytkowej (nr 2) oraz obiektach bezpośrednio związanych z tym zespołem. Wyjątek stanowi
obiekt nr 87 zlokalizowany w dość znacznym oddaleniu od samej karczmy. Znalezione w jej
wypełnisku duże fragmenty szkieletu źrebaka, szczątki kostne psa, zająca i in. pozwalają
uznać go za jamę śmietniskową służącą głównie do utylizacji padliny. Najliczniej
reprezentowana grupa szczątków kostnych należy do bydła (67%) drugą grupą są kości świni
(30 %) a 1,5% do owcy/kozy. W pozostałych 1,5% mieści się materiał kostny należący do
pojedynczych osobników (psa, konia, zająca i ptaka). Frekwencja szczątków tych ostatnich
świadczy, iż mięso tych zwierząt nie pełniło istotnej roli w diecie lokalnej społeczności.
Świadczyło by to o utrzymywaniu małego stada tych zwierząt lub sporadycznemu
uzupełnianiu diety ich mięsem. Można założyć dwutorową drogę pozyskiwania mięsa.
Pierwsza to przydomowa hodowla zwierząt (wskazuje na to szkielet cielaka który padł w
wieku okołoporodowym), jednak większość osobników była pozyskiwana od zewnętrznych
dostawców. Na uwagę zasługuje fakt dużych dysproporcji w wymiarach poszczególnych
szczątków. Sugeruje to, iż zwierzęta w momencie uboju pochodziły z różnych przedziałów
wiekowych i rasowych. Przemawia to za tezą, iż w ramach gospodarstwa karczemnego nie
prowadzono hodowli (lub w bardzo ograniczonym zakresie) a zwierzęta pozyskiwano od
różnych dostawców w miarę potrzeb. Występujące na niektórych kościach ślady
intencjonalnej obróbki (ćwiartowanie, filetowanie itp.) świadczą, iż uboju dokonywano na
miejscu.
Drugie skupisko obiektów będących nośnikiem nowożytnego materiału zabytkowego
usytuowane było (ary nr Ac-i10, Bc-i1) na wschód od kompleksu karczemnego. Tworzyły je
układy dołków posłupowych rozlokowanych w nieregularnych liniach. Można w tym
przypadku zaryzykować hipotezę, iż stanowią pozostałości grodzeń.
Biorąc powyższe pod uwagę, przy jednoczesnym braku innych reliktów zabudowy
typu mieszkalno gospodarczego należy przyjąć, iż w przypadku nowożytnej fazy zasiedlenia
na stanowisku Sokoły 1 mamy do czynienia z formą osadniczą określaną, jako siedlisko a dla
okresów wcześniejszych osada jednodworcza.
Łącznie w trakcie badań odkryto 196 obiektów, w tym 85 zawierające w wypełniskach
materiał datujący, co stanowi 43% ogółu. W grupie obiektów datowanych 10% związanych
było z osadnictwem neolitycznym, 48% z osadnictwem z okresu wędrówek ludów a 42% z
nowożytnym.
Pod względem funkcjonalnym dołki posłupowe stanowiły 52% ogółu odkrytych
obiektów, jamy 39% a w pozostałym przedziale 9% mieściły się inne typy funkcjonalne
(paleniska, studnie, budowle naziemne, wybierzyska itp.). W grupie zabytków nieruchomych
datowanych na młodszą epokę kamienia 78% stanowiły jamy a dołki posłupowe tylko 22%.
Odwrotna sytuacja obserwowalna jest wśród obiektów wczesnośredniowiecznych gdzie dołki
posłupowe stanowią 54% przy 36% frekwencji jam. Dla okresu nowożytnego stosunek
procentowy dołków posłupowych do jam jest bardzo zbliżony (51% do 31%).
Adam Kostrzoń
Aneks nr 1
do Opracowania wyników badań archeologicznych na stanowisku Sokoły 1
CHARAKTERYSTYKA MATERIAŁU OSTEOLOGICZNEGO
Szczątki kostne ze stanowiska Sokoły 1 pozyskane zostały na drodze eksploracji
ręcznej obiektów archeologicznych
i warstw kulturowych. Materiał zebrano nie
przeprowadzając selekcji wielkościowej. Pomimo największych starań materiał osteologiczny
uległ licznym zniszczeniom podczas zbierania go w trakcie prac badawczych. Przyczyny tego
należy doszukiwać się w bardzo znacznym jak na okres nowożytny stopniu erozji
spowodowanej najprawdopodobniej warunkami glebowymi. Łącznie badaniami objęto 2 104
fragmenty kostne z czego stan zachowania 219 nie pozwolił na ich bliższa identyfikację.
Materiał zostały poddane analizie w siedzibie Pracowni Archeologii Terenowej ul.
Skarbka z Gór 23C/26, 03-287 Warszawa a analizy dokonał Adam Kostrzoń. Materiał został
określony pod względem gatunkowym i anatomicznym lecz z uwagi na zły stan zachowania
ustalenie wieku i płci zwierząt udało się tylko w nielicznych wypadkach. Jeszcze większych
problemów nastręczyło podanie przybliżonej wysokości zwierząt w kłębie, pomiary
zdejmowane były pojedynczo a całych kości było bardzo mało. Wyjątkiem był tu szkielet
konia gdzie zachowały się kości długie jednak z uwagi na młody wiek osobnika – poniżej
pierwszego roku życia i brak zrośniętych nasad kości dokonanie pomiarów nie było zasadne.
Wybrane fragmenty materiału zostały sfotografowane, dokumentacja ta tyczy się głównie
szkieletu „pochówku” końskiego oraz elementów noszących najbardziej transparentne ślady
pochodzenia antropogenicznego.
Podział procentowy ustalony został tylko dla szczątków pokonsumpcyjnych.
Odrzucono tu szczątki gryzonia których obecność w obiekcie najprawdopodobniej była
spowodowana śmiercią zwierzęcia w jego naturalnym środowisku. Odrzucono również
szczątki psa i konia, zwierzęta te dostały się do warstwy na drodze zwykłej utylizacji padliny.
Tezę ta potwierdza fakt że na żadnym ze szczątków nie znaleziono oznak podziału tuszy ani
skórowania.
Wśród pozyskanych szczątków kostnych 67% zaklasyfikowano jako kości bydła.
Drugie miejsce co do frekwencji zajmowały kości świni (30 %). W przedziale ilościowym 1%
– 1,5% mieściły się kości drobnych przeżuwaczy (koza/owca). Na pozostałe 1,5% składały
się szczątki kostne należące do pojedynczych osobników (konia, psa, zająca, ptaka). Z uwagi
na obecność karczmy można założyć dwutorową drogę pozyskiwania mięsa. Pierwsza to
przydomowa hodowla
zwierząt (wskazuje na to szkielet cielaka który padł w wieku
okołoporodowym), jednak większość osobników była pozyskiwana od zewnętrznych
dostawców. Za podbudowę tej teorii można uznać fakt dużych dysproporcji w wymiarach
poszczególnych szczątków, wskazywałoby to na więcej niż jednego dostawcę. Wspólne
występowanie wartościowych i podwartościowych części tuszy świadczy iż zwierzęta były
przyprowadzane żywe a uboju dokonywano na miejscu.
Reasumując sama proporcja w składzie gatunkowym i anatomicznym jest dość typową
dla omawianego okresu. Obecność karczmy wprowadza jednak większą różnorodność w
wielkościach a więc i rasach zwierząt których mięso było poddane konsumpcji.
UDZIAŁ ILOŚCIOWY I PROCENTOWY SZCZĄTKÓW POKONSUMPCYJNYCH
POSZCZEGÓLNYCH GATUNKÓW
bydło
świnia
owca/koza
ptak
mały przeżuwacz
zając
1192
533
24
13
11
3
GATUNEK
bydło
świnia
pies
koń
owca/koza
ptak
gryzoń
mały przeżuwacz
zając
67%
30%
1%
> 1%
> 1%
> 1%
ILOŚĆ SZCZĄTKÓW OGÓŁEM
1192
533
64
34
24
13
11
11
3
OBIEKT lub
WARSTWA nr
GATUNEK
ILOŚĆ SZCZĄTKÓW
CHRONOLOGIA
w. 2 – poziom I
bydło
nieokreślony
świnia
bydło
mały przeżuwacz
nieokreślony
pies
świnia
157
32
48
420
9
123
13
221
nowożytność
w. 2 – poziom II
nowożytność
ob. A1
ob. A12A, A12B
ob. A87
ob. A102
ob. A112
ob. A118
ob. A119
ob. A120
ob. A121
A124A
obiekt
lub
warstwa
w. 2 –
poziom
I
bydło
nieokreślony
świnia
bydło
mały przeżuwacz
nieokreślony
ptak
świnia
bydło
koń
nieokreślony
owca/koza
pies
ptak
świnia
zając
świnia
gryzoń
nieokreślony
ptak
zając
bydło
bydło
nieokreślony
owca/koza
gatunek
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
cz.
anatomiczna
czaszka
człon palcowy
korzeń
zębowy
kość łokciowa
kość ramienna
kość skokowa
kość udowa
łopatka
łopatka
łopatka
łopatka
169
11
142
24
2
18
9
33
332
34
29
1
51
1
78
1
11
11
4
3
2
12
78
11
23
ilość (szt./fr)
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
nowożytność
uwagi
8
3
1
1
21
1
3
1
5
7
7
bydło
bydło
bydło
bydło
metapodium
metapodium
metapodium
miednica
3
3
3
12
bydło
możdżeń
31
rąbanie
ślady obgryzania
wszystkie frg. z jednej kości
wszystkie frg. pochodzą z 1 kości
w tym odgadnięty bloczek (osobnik
młody)
wszystkie frg. pochodzą z 1kości
ślady gryzienia
wszystkie fragmenty pochodzą z
jednego możdżenia,
bydło
bydło
1
3
bydło
bydło
bydło
oczodół
śródstopie
trzeszczka
śródręcznopalcowa
ząb
ząb
bydło
bydło
bydło
bydło
ząb
ząb
żuchwa
żuchwa
3
5
1
8
bydło
bydło
żuchwa
żuchwa
9
13
bydło
nieokreślony
świnia
świnia
świnia
świnia
świnia
świnia
nieokreślony
czaszka
k. skokowa
k. udowa
miednica
żebro
żuchwa
32
2
2
3
5
21
6
7
świnia
żuchwa
żuchwa z 3
zębami
2
bydło
czaszka
1
bydło
bydło
czaszka
czaszka
1
1
bydło
bydło
bydło
32
1
5
bydło
czaszka
człon palcowy
człon palcowy
człon palcowy
drugi
bydło
bydło
bydło
czaszka
czaszka
k. piersiowy
3
3
1
bydło
k. szyjny
3
świnia
w. 2 –
poziom
II
1
1
2
1
trzon
średniostarty stały
prawdopodobnie z 1 zuch.
szczątki 1 zwierzęcia stosukowo
nie dawno wyżęty m3 żuchwy
składa się i nosi ślady rąbania w
poprzek krawędzi żuchwy
z zębami, wyżyna się p4 stały
wszystkie fragmenty pochodzą z tej
samej żuchwy, osobnik młody
powyżej roku,
bardzo wytarte i wypłukane z
zewnątrz i wewnątrz
nieokreślony
zęby stałe lekko starte
zęby wyżęte m2 m1 p4, zwierze
powyżej 3,5 lat życia
zęby średnio starte
bardzo małe i źle zachowane
fragmenty
część przy kłykciach potylicznych
rąbana
frg. składa się z zębem
3frg. z f . mózgowia, 1 z kanałem
słuchowym
pierwszy
pierwszy, materiał b. odwapniony
rąbany wzdłuż
.prawdopodobnie z 1 osobnika
razem z zębodołem
frg. składają się
filetowanie
frg. z tego samego kręgu (składają
się)
bydło
kość skokowa
1
bydło
bydło
bydło
1
1
4
1
koniec dalszy,
1
koniec dalszy,
1
przy nasadzie koniec dalszy
3
sklejana - gryzione przez psy
11
.
1
sama nasada bliższa
przy końcu bliższym ślady
filetowania i gryzienia
bydło
bydło
bydło
bydło
kość skokowa
kość piętowa
kość piętowa
kość
piszczelowa
kość
piszczelowa
kość
piszczelowa
kość
piszczelowa
kość
piszczelowa
kość
promieniowa
kość
promieniowa
kość
promieniowa
kość
promieniowa
kość ramienna
kość ramienna
kość ramienna
bardzo mała właściwie wielkości
jak u jelenia ale powierzchnie
stawowe i budowa anatomiczna
wskazują na bydło
nadpalona, ślady filetowania i
gryzienia przez psy
cała dobrze zachowana,
ślady po korzeniach
bydło
kość ramienna
3
bydło
kość ramienna
3
bydło
kość ramienna
6
bydło
bydło
bydło
kość ramienna
kość ramienna
kość skokowa
7
14
1
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
kość skokowa
kość śródręcza
kość udowa
kość udowa
kość udowa
kość udowa
łopatka
łopatka
łopatka
1
3
1
1
3
3
1
3
11
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
1
3
37
1
1
2
sklejona - tafonomia
fragmenty 1 kości - sklejone nadpalone "okopcone"
frg. przy końcu dalszym
filetowanie gryzienia rąbania
fragmenty pochodzą z jednej kości
(składają się)
powierzchnia stawowa koniec
bliższy 1 kość
kość zniszczona rozdrobniona ślady filetowania
koniec bliższy i dalszy trzon - być
może z 1 kości ???
.
bardzo zniszczona
nadpalona, ślady
filetowania/skórowania
koniec dalszy
frg. trzonu
nasada bliższa
rąbanie
sklejona - tafonomia
sklejona
prawdopodobnie z 1 kości
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
łopatka
łopatka
łopatka, lewa
metapodium
metapodium
metapodium
metapodium
12
3
3
1
1
1
3
bydło
bydło
metapodium
metapodium
3
3
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
3
3
23
5
1
1
1
2
1
1
3
3
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
metapodium
metapodium
metapodium
miednica
oczodół
śródręcze
śródręcze
śródręcze
śródstopie
śródstopie
śródstopie
śródręcze
trzeszczka
udowa
ząb
ząb
ząb
ząb
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
ząb
ząb
ząb
ząb
ząb
ząb
3
4
5
5
5
8
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
ząb
ząb
żebro
żebro
żebro
żepka
żuchwa
żuchwa
żuchwa
żuchwa
12
16
1
1
19
3
1
13
18
23
1
1
1
2
3
3
frg. talerza
brak
frg. końca bliższego
b. źle zachowana
część dalsza (68mm) ślad rąbania
w poprzek trzonu (śródstopie)
frg. trzonu
młode bez nasady końca bliższego,
sklejone
.
frg. części bliższej
.
koniec bliższy
materiał b. odwapniony
czaszkowy stały
bardzo małe i źle zachowane
fragmenty
czaszkowe
.prawdopodobnie z 1 zwierzęcia
jeszcze nie stałe osobnik młody,
fragmenty są z tego samego zęba,
bardzo zły stan zachowani,
filetowanie
rąbanie
.prawdopodobnie z 1 zwierzęcia
.
bydło
żuchwa
12
sklejona
fragmenty kostne silnie
rozdrobnione
człon palcowy
pierwszy
1
opalony
żebro
nieokreślony
8
123
pies
k. ramienna
7
pies
świnia
ząb
czaszka
4
12
świnia
3
świnia
świnia
świnia
świnia
czaszka
grzebień
łopatki
k. krzyżowa
k. nosowa
k. piętowa
b. małe (i b mały osobnik)
nieokreślony
składa się w 1 kość niestety
zniszczenie nie pozwala na zdjęcie
pomiarów
drobne zęby prawdopodobnie
małego zwierzęcia
.
fragment 1 młody osobnik m1 m2
m3- nie wyrżnięty, 2 fragment
osobnik dorosły m3 guzki lekko
starte
3
4
2
2
świnia
świnia
świnia
k. piszczelowa
k. piszczelowa
k. piszczelowa
1
1
2
bydło
mały
przerzuwacz
mały
przerzuwacz
nieokreślony
świnia
świnia
świnia
świnia
świnia
k. piszczelowa
k.
promieniowa
k. ramieniowa
k. ramienna
k. ramienna
.
3
4
3
1
7
świnia
świnia
świnia
k. strzałkowa
k. strzałkowa
k. szyjny
2
3
4
świnia
świnia
k. udowa
k. udowa
2
8
świnia
łokciowa
1
duży osobnik
fr. składają się po linii zrostu
bez zrostów nasad końca bliższego
bez zrośniętych nasad końca
bliższego
filetowana
bez nasady bliższej, nie należy do
reszty szkieletu
fragment końca dalszego
część dalsza ogryzana przez psy
fragmenty różnych osobników
dużego i małego, za wyjątkiem
jednego fragmentu kości
strzałkowej szczątki jednego
zwierzęcia bardzo dużego tzw.
forma dzicza świni
bez zrostu nasady bliższej
.
bliższego
brak nasady, ślady po nożu przy
części dalszej oraz bliższej oraz na
wewnętrznej części panewki, ślady
po korzeniach
świnia
świnia
ob. A1
łopatka
łopatka
3
39
świnia
miednica
9
świnia
śródręcze
3
świnia
ząb
4
świnia
ząb
14
świnia
świnia
żebro
żebro
16
42
fragment przy powierzchni
stawowej i szyjki, za wyjątkiem
forma dzicza świni
duża część miednicy z wyleczonym
złamaniem/ zapaleniem
bez nasady dalszej osobnik
powyżej 2 lat ślady po korzeniach
zęby mocno starte stałe całość
możliwie wyklejona
szczątki jednego zwierzęcia
bardzo dużego tzw. forma dzicza
świni
świni
świnia
żuchwa
1
świnia
żuchwa
1
świnia
żuchwa
4
świnia
żuchwa
5
świnia
żuchwa
5
świnia
żuchwa
7
bydło
bydło
czaszka
czaszka
3
3
bydło
człon palcowy
człon palcowy
drugi
k. piersiowy
kość
nadgarstka
kość pietowa
kość piętowa
kość piętowa
5
4-6 miesięcy a 8-12 miesięcy
wyrasta p4 (zęby czarne -wpływ
środowiska wodnego)
dwa zęby mało starte m3 używane
około 0,5 roku
jeden fragment z m3 guzki lekko
starte, w obu fragmentach zęby
stałe
możliwie wyklejona
17 - 22 mieś. - m3 w stadium
wyżynania się
17 - 22 miesiąc (m3 w stadium
wyżynania)
razem z zębodołem
frg. składają się
ślady kontaktu z ogniem, bardzo
rozdrobnione, pochodzą z 1 kości
1
1
rąbany wzdłuż
filetowanie
1
1
1
1
cała dobrze zachowana,
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
kość piętowa
kość piętowa
kość
piszczelowa
kość
piszczelowa
kość
piszczelowa
kość
piszczelowa
kość
piszczelowa
kość
promieniowa
kość ramienna
kość ramienna
kość ramienna
kość ramienna
kość ramienna
kość ramienna
3
3
1
1
koniec dalszy,
3
3
sklejana - gryzione przez psy
jeden z frg. świeżo pęknięty b.
mały
4
.
1
1
1
1
1
1
1
ślady po zębach
.
frg. przy końcu dalszym
niezgodność z inwentarzem
fragmenty pochodzą z jednej kości
(składają się)
powierzchnia stawowa koniec
bliższy 1 kość
ślady rąbania i gryzienia
(gryzonie)
składa się
bydło
kość ramienna
3
bydło
kość ramienna
3
bydło
bydło
kość ramienna
kość ramienna
3
3
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
kość ramienna
kość ramienna
kość ramienna
kość ramienna
kość skokowa
3
3
3
5
1
bydło
kość skokowa
1
bydło
kość skokowa
1
bydło
bydło
bydło
kość skokowa
kość udowa
kość udowa
krąg szyjny
ostatni
krąg szyjny
pierwszy
łopatka
łopatka
łopatka
3
3
5
1
widoczne (b. mocne) ślady rąbania
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
5
1
1
3
bardzo zniszczona
nadpalona, ślady filetowania i
gryzienia oraz tafonomiczne jpg
3019-3028
w tym frg.2 obgryzione nasady
części bliższej
ślady obgryzania
sklejona
bydło
bydło
łopatka
łopatka
3
3
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
łopatka
łopatka
łopatka
łopatka
łopatka, lewa
metapodium
metapodium
3
3
5
3
3
1
1
bydło
bydło
metapodium
metapodium
1
1
bydło
bydło
bydło
metapodium
metapodium
metapodium
1
1
3
bydło
bydło
metapodium
metapodium
3
3
bydło
metapodium
3
bydło
metapodium
3
bydło
bydło
bydło
metapodium
metapodium
metapodium
3
3
3
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
miednica
oczodół
śródręcze
śródręcze
śródręcze
śródręcze
śródstopie
śródstopie
śródstopie
śróręcze
trzeszczka
udowa
ząb
1
1
1
1
1
3
1
3
3
3
bydło
bydło
bydło
1
1
3
świeże przełomy (prawdopodobnie
uszkodzona w czasie eksploracji)
nie możliwe wzięcie wymiarów ale
na pewno szczątki b dużego
osobnika bos taurus primigenius
wszystkie frg. pochodzą z 1 kości ślady gryzienia przez psy
wszystkie frg. z jednej kości
.
.
frg. końca bliższego
ślady gryzienia przez psy na frg.1
ślad po nożu
b. źle zachowana
część dalsza ślad rąbania w
poprzek trzonu (śródstopie)
frg. trzonu
młode bez nasady końca bliższego,
sklejone
w tym odpadnięto bloczek (osobnik
młody)
przy fragmencie końca bliższego
ślady obgryzania przez psa
wszystkie frg. pochodzą z 1kości
ślady rąbania przy panewce i
ślady obgryzania przez psy
.
frg. części bliższej
ślad współczesnego cięcia
63 może tur
koniec bliższy
trzon
materiał b. odwapniony
nieokreślony
świnia
świnia
nieokreślony
czaszka
czaszka
11
1
2
świnia
czaszka
4
świnia
świnia
czaszka
czaszka
4
2
świnia
czaszka
czaszka/
szczęka
3
świnia
świnia
3
świnia
świnia
świnia
świnia
świnia
świnia
świnia
czszka
grzebień
łopatki
k. krzyżowa
k. łokciowa
k. łokciowa
k. nosowa
k. nosowa
k. piętowa
3
4
1
1
2
2
2
świnia
k. piszczelowa
1
świnia
świnia
świnia
k. piszczelowa
k. piszczelowa
k. piszczelowa
1
1
2
świnia
k. potyliczna
k.
promieniowa
2
świnia
3
1
nieokreślony
zachowana z 3 zębami, mało starte
z zębami stałym guzki mocno
starte osobnik powyżej 17 miesięcy
z zębami stałymi p4 już mocno
starty
zęby stałe lekko starte
m2 i m1 bardzo mocno starte, brak
guzków m3 jeszcze w fazie
wyrastania częściowo starte guzki
osobnik dorosły, zęby lekko starte i
tylko trzonowe
fragment 1 młody osobnik m1 m2
m3- nie wyrżnięty, 2 fragment
osobnik dorosły m3 guzki lekko
starte
duży osobnik
nasady nie przyrośnięte
trzon, lewa, obgryzana przez psy
reszty szkieletu
bliższego
filetowana
rąbana, rozpadła się podzczas
eksploracji
jedna kość uszkodzona
współcześnie
nasada końca bliższego w fazie
wzrostu, nie zrośnięty koniec
dalszy (nasada zachowana)
świnia
świnia
świnia
świnia
świnia
świnia
świnia
k.
promieniowa
k.
promieniowa
k. ramieniowa
k. ramienna
k. skokowa
k. sokowa
k. strzałkowa
k. szyjny
4
3
1
2
1
3
4
świnia
k. udowa
2
.
bliższego
świnia
k. udowa
2
sama główka - odpadła po lini
świnia
1
zrostu
świnia
świnia
świnia
świnia
świnia
świnia
k. udowa
k. udowa
k. udowa
k. udowa
k. udowa
kieł
2
2
3
3
4
1
świnia
świnia
świnia
kieł
kieł
kieł
1
1
2
świnia
świnia
świnia
kość ramienna
kość udowa
kręg
2
1
3
świnia
świnia
świnia
łokciowa
łokciowa
łokciowa
1
1
4
świnia
łopatka
1
świnia
świnia
świnia
łopatka
miednica
piszczelowa
1
1
1
świnia
piszczelowa
2
świnia
świnia
piszczelowa
ramienna
2
1
świnia
ramienna
3
świnia
świnia
ramienna
ramienna
3
3
świnia
strzałka
2
poniżej 3 roku życia bez zrostów
samiec
składa się z dwóch części (jeden
szczątek)
stały
dopadnięta nasada części dalszej
(osobnik młody)
przepalona na biało szaro
piersiowy wyrostek kolczysty
brak nasady, ślady po nożu przy
części dalszej oraz bliższej oraz na
wewnętrznej części panewki, ślady
po korzeniach
ułamana po eksploracji
stawowej i szyjki, za wyjątkiem
forma dzicza świni
osobnik dorosły, obgryzany przez
psy
odrąbany koniec bliższy
sam trzon część bliższa obgryzana
przez psy
świni
część dalsza ogryzana przez psy
rąbana w poprzek trzonu, część
dalsza obgryzana przez psy
za wyjątkiem jednego fragmentu
kości strzałkowej szczątki jednego
forma dzicza świni
fragmenty różnych osobników
dużego i małego, za wyjątkiem
forma dzicza świni
ob.
A12A,
A12B
ob.A87
świnia
strzałkowa
1
świnia
świnia
świnia
świnia
świnia
świnia
świnia
śródręcza
udowa
udowa
ząb
ząb
ząb
ząb
3
1
4
1
1
1
3
świnia
ząb
4
świnia
świnia
żebro
żepka
1
2
świnia
bydło
żuchwa
k. udowa
1
4
bydło
bydło
mały
przerzuwacz
nieokreślony
łopatka
miednica
12
8
metapodium
nieokreślony
2
18
ptak
ptak
k. czaszka
k. udowa
7
2
świnia
świnia
k. ramienna
k.promieniowa
4
4
świnia
łopatka
8
żebro
3
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
żebro
atlas
axis
centokwartale
czaszka
czaszka
czaszka
14
2
1
1
1
1
1
bydło
czaszka
1
ułamana i rąbana
bez nasady dalszej osobnik
powyżej 2 lat ślady po korzeniach
kieł samiec
mało starty
stały
prawdopodobnie z 1 żuch.stały
możliwie wyklejona
ślady rąbania z jednej strony
fragment o dł. 14 cm
młoda
4-6 miesięcy a 8-12 miesięcy
wyrasta p4 (zęby czarne -wpływ
środowiska wodnego)
ślady rąbania
drobne fragmenty - ślady
ćwiartowania tuszy
ślady rąbania
znacznie rozdrobnienie możliwe że
fragmenty 1 kości
nieokreślony
znaczna defragnentacja - kości nie
składają się w całość
ślady po nożu - opalone na czaro
rąbane, ślady gryzienia przez
gryzonie
zniszczone współcześnie
drobne fragmenty - ślady
ćwiartowania tuszy
znaczne rozdrobnienie możliwe że
fragmenty 1 kości
ślady rąbania, miejscami opalone
na czarno
jeden kręg
z zębem p4
opalona, okopcona
bardzo starte zęby, osobnik bardzo
dojrzały
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
czaszka
czaszka
czaszka
czaszka
czaszka
1
1
1
1
1
bydło
bydło
czaszka
czaszka
1
1
bydło
bydło
czaszka
człon palcowy
2
1
bydło
bydło
bydło
człon palcowy
człon palcowy
człon palcowy
1
1
1
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
czszka
czszka
k. lędźwiowa
k. łokciowa
k. piersiowy
k. piersiowy
k. pietowa
k. piętowa
k. piętowa
k. piszczelowa
k. piszczelowa
2
5
1
1
1
1
2
1
1
1
1
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
k. piszczelowa
k. piszczelowa
k. piszczelowa
k. piszczelowa
k. piszczelowa
k. piszczelowa
k. piszczelowa
k. piszczelowa
k. piszczelowa
k. piszczelowa
k. piszczelowa
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
bydło
k. piszczelowa
1
fragment przy oczodole
z jednym zębem
1 ząb m2 stały lekko starty
fr. przy zębodole
z możdżeniami
stawowej do połączenia z żuchwą
podniebienie z kanałami
zębowymi, fragment przy oczodole
pierwszy
pierwszy, prawie przyrośnięta
nasada około 15 miesięcy
pierwszy
do tego 6 zębów (jeden osobnik)
p2 - mało starte, m:1,2,3, też mało
starte osobnik młody choć po 2
roku życia do tego m:2i3 nie
składają się (mocno zniszczone)
choć prawdopodobnie ten sam
osobnik
rąbana przez czoło
cielę - śmierć okołoporodowa nie
później niż w 21 dniu życia
brak zrostów
wyrostek kolczysty
dwa różne osobniki
lewa, obgryzana przez psy
prawa i lewa cielę - śmierć
okołoporodowa nie później niż w
21 dniu życia
koniec dalszy
rąbana w poprzek trzonu
lewy z nasadą dalszą
rąbana w poprzek
rąbana w poprzek
bydło primigemiczne
rąbana w poprzek
dorosły osobnik, obgryzana,
rąbana w wzdłuż przez koniec
bliższy
bydło
bydło
k. piszczelowa
k. piszczelowa
1
1
bydło
bydło
k. piszczelowa
k. piszczelowa
2
2
bydło
bydło
k. piszczelowa
k. piszczelowa
k.
promieniowa
5
33
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
k.
promieniowa
k.
promieniowa
k.
promieniowa
k.
promieniowa
k.
promieniowa
k.
ramieniaowa
1
1
21 dniu życia
1
obgryzane nasady przez psy
1
rąbana wzdłuż trzonu
1
bardzo ogryziona przez psy
2
zrośnięta promieniowa z łokciową
2
fragmenty 2 różnych kości
małe bydło, 2 fragmenty
przerąbane w czasie eksploracji
fragment przy końcu dalszym
fragment przy końcu bliższym
w sumie 3 fragmenty porąbane
współcześnie
ogryzana
21 dniu życia
ślady rąbania i filetowania
bydło
bydło
k. ramieniowa
k. ramieniowa
k. ramieniowa
k. ramieniowa/
łopatka
k. ramienna
2
1
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
k. ramienna
k. ramienna
k. ramienna
k. ramienna
k. skokowa
k. skokowa
k. szyjny
k. śródręcza
k. śródręcza
1
1
1
1
1
1
1
1
1
bydło
bydło
bydło
bydło
k. śródręcza
k. śródręcza
k. śródręcza
k. śródstopia
rąbana na ukos
rąbana wzdłuż na ukos
fragment 1 kości młodego
osobnika bez zrostów
z różnych kości
rąbana wzdłuż i w poprzek trzonu,
obgryzana przez psy
poniżej 2 lat, 1 kość
1
1
1
1
1
2
1
osobnik młody, brak zrostów
brak zrostów
obgryzane przez psy
trzon plus koniec dalszy obgryzany
przez psy
rozpadło się przy eksploracji
bydło
k. śródstopia
1
bydło
bydło
bydło
bydło
k. śródstopia
k. śródstopia
k. śrórdstopia
k. śrórdstopia
1
1
1
20
bydło
k. udowa
1
bydło
bydło
bydło
k. udowa
k. udowa
k. udowa
1
1
5
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
k. udowa
k.łokciowa
kręg
kręg
kręg
kręg
kręg
kręg
kręg
kręg
kręg
kręg
kręg
łopatka
12
1
1
1
1
1
1
1
1
2
2
3
1
1
bydło
bydło
bydło
łopatka
łopatka
łopatka
1
1
1
bydło
bydło
bydło
łopatka
łopatka
łopatka
1
1
1
bydło
metapodium
1
bydło
metapodium
1
bydło
bydło
metapodium
metapodium
1
1
bydło
bydło
metapodium
metapodium
2
3
bardzo młody cielak poniżej roku
rąbnięte wzdłuż przez koniec
bliższy
21 dniu życia
fragment trzonu przy dole
podkolanowym
sama nie przyrośnięta główka
rąbane w poprzek ślady ogryzania
przez psy i przez gryzonie, częste
ślady skórowania i filetowania.
rąbana
piersiowy
lędźwiowy, młodego osobnika
pierwszy
piersiowy
rąbany
nieokreślony - rąbany wzdłuż
wyrostki kolczyste
wyrostek poprzeczny odcięty
różne kręgi - rąbane wzdłuż
piersiowy rąbany w poprzek
ślady gryzienia
krawędź talerza obgryzana
fragment talerza rąbany wzdłuż i
obgryzany przez psy
szyjka rąbana w poprzek
prawdopodobnie to samo zwierze
co ad2-2
rąbana w poprzek, ślady po nożu,
bardzo mocno filetowana
bardzo zniszczone w trakcje
eksploracji
rąbane wzdłuż
lewy trzon z odrąbaną nasadą
dalszą
bydło
bydło
metapodium
miednica
4
1
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
miednica
miednica
możdzeń
możdzeń
możdzeń
1
2
1
1
1
bydło
bydło
bydło
2
1
6
bydło
możdżeń
nieokreślony
nieokreślony
prawdopodobn
ie k. łokciowa
szczęka
śródstopie
śródstopie
udowa
udowa
wyrostki
kolczyste
kręgów
wyrostek
kręgu
lędźwiowego
bydło
ząb
1
bydło
ząb
1
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
ząb
ząb
ząb
ząb
ząb
1
1
1
1
1
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
ząb
ząb
ząb
1
1
1
1
1
2
1
prawe i lewe kości nie zrośnięte
wzdłuż! cielę - śmierć
21 dniu życia
grzebień rąbana wzdłuż
bardzo mało zmian
tafonomicznych, nietypowo mały
dołek maziowy
rąbana w poprzek gałęzi
bardzo mały
rąbany u nasady
fragmenty od rożnych zwierząt,
fragmanet nr. 1 osobnik bardzo
młody i możdżeń bardzo krótki,
możliwe, że cięty w pradziejach,
nie wiadomo w jakim celu
kość długa lub łopatka
przekłuwacz
obgryzane przez psy nasady kości
kłykieć
rąbana wzdłuż
2 piersiowe, 1 lędźwiowy
1
1
1
1
czaszkowy m2 powyżej 2 roku
życia
p2, żuchwowy, stały powyżej 1,5
roku
p2, czaszkowy, stały powyżej 1,5
roku
p4 średnio starty
stały lekko starty
żuchwowe m2 - młody około 2 lat,
czaszkowe m3 - wyraźnie zużyte
(m3 wyrasta po 2 roku życia)
osobnik dorosły - zęby 2 różnych
zwierząt.
żuchwowy zniszczony
czaszkowy
bydło
ząb
1
bydło
bydło
ząb
ząb
1
1
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
ząb
ząb
ząb
ząb
żebro
1
1
2
3
1
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
bydło
żebro
żebro
żebro
żebro
żebro
żebro
żebro
żebro
żebro
żuchwa
żuchwa
żuchwa
żuchwa
żuchwa
żuchwa
żuchwa
żuchwa
żuchwa
żuchwa
żuchwa
żuchwa
1
1
1
1
1
1
1
5
14
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
bydło
bydło
bydło
żuchwa
żuchwa
żuchwa
1
1
1
bydło
żuchwa
1
bydło
bydło
bydło
bydło
żuchwa
żuchwa
żuchwa
żuchwa
1
1
1
1
bydło
bydło
żuchwa
żuchwa
2
2
bydło
żuchwa
2
m1 lub m2 żuchwowe
czaszkowe 2 - różnych osobników,
1 około 2 lat, 2 starszy
m2 żuchwowy - dorosły
m2 żuchwowy, starty w dużym
stopniu
m3 starty w stopniu dużym
lekko opalone, okopcone
złamane
osobnik dorosły
jedno z pierwszych
jedno z pierwszych
rąbane
ślady po gryzieniu rąbane wzdłuż
ślady po gryzieniu rąbane wzdłuż
ślady po filetowaniu
przy wyrostku dziobiastym
małe zwierze
2 zęby lekko starte
rąbana za wyrostkiem dziobiastym
bez zębów
prawy zawias
z zębami, według starcia m3
pomiędzy 3,5 a 5 lat
sam odrąbany wyrostek dziobiasty
rąbana w poprzek
zawiera 5 zębów, stopień starcia
m3 wskazuje na 5 rok życia
zwierzęcia
p1 mleczny, pod spodem widać jak
wypycha go ząb stały
wyrostek dziobiasty przy żuchwie
przy spojeniu żuchwowym
1 fragment z zębem, 1 fragment z
wyrostkiem dziobiostym
rąbana
po starciu m3, ponad 5 lat, dwa
różne osobniki oba stare
bydło
bydło
bydło
żuchwa
żuchwa
żuchwa
żuchwa
żuchwa
3
5
5
bydło
bydło
bydło
koń
k. łokciowa
5
12
1
2
koń
k. piszczelowa
2
koń
k.
promieniowa
2
koń
koń
koń
k. ramienna
k. rysikowe
k. stępu
2
2
2
koń
k. udowa
1
koń
łopatka
2
koń
metapodium
4
koń
koń
nieokreślony
ząb
żebro
nieokreślony
11
4
29
owca/koza
k. ramienna
1
pies
pies
pies
pies
pies
pies
czaszka
k. krzyżowa
k. łokciowa
k. łokciowa
k. piszczelowa
k.
promieniowa
1
1
1
1
2
1
z m1 m2 mało startymi
lekko opalone, okopcone
2 - różnych osobników, 1 z fr
opalany na kącie żuchwy i
filetowana
p3 i p4 wyżęte
brak zrośniętych nasad
jak we wszystkich przypadkach
brak przyrośniętych nasad - które
odnaleziono osobno
odnaleziono osobno
odnaleziono osobno
odnaleziono osobno
odnaleziono osobno - dodatkowo
weryfikację utrudnia znaczna
defragnentacja kości
komplet kości śródręcza i
śródstopia wszystkie nie zrośnięte
z nasadami zarówno końca
bliższego jak i dalszych. brak
przyrośniętych kości rysikowych.
zęby w stadium wyżynania,
możliwe że jeszcze pod zębami
mlecznymi (choć tych ostatnich nie
odnaleziono)
znaczna defragmentacja
nieokreślony
wszystkie zęby wyżęte i mało starte
bardzo dużo kamienia nazębnego
z 2 fragmentów kości
pies
k.
promieniowa
1
pies
pies
k. ramienna
k. ramienna
1
1
pies
pies
pies
pies
k. ramienna
k. udowa
kręg
łopatka
1
1
1
1
pies
pies
łopatka
miednica
1
1
pies
pies
szkielet
udowa
31
1
pies
żuchwa
1
pies
ptak
świnia
2
1
1
świnia
świnia
żuchwa
k. długa
czaszka
czaszka/
szczęka
k. krzyżowa
3
2
świnia
świnia
świnia
świnia
świnia
k. lędźwiowy
k. łokciowa
k. łokciowa
k. nosowa
k. nosowa
1
1
1
1
2
świnia
k. piersiowy
1
świnia
świnia
świnia
k. piersiowy,
lędzwiowy,
atlas
k. piętowa
k. piszczelowa
1
1
1
świnia
k. piszczelowa
1
świnia
świnia
k. piszczelowa
k. piszczelowa
1
1
świnia
k. potyliczna
1
świnia
k.
promieniowa
1
bez zrostów z obu stron nasad
prawdopodobnie ten sam osobnik
co ad2-2
jedna bez nasad
bez nasad z obu stron, jedna
nasada ocalała odzienie
bez nasad z obu stron
osobnik młody, bez zrostów,
wymiary nie dystynktywne
składa się z 2 fr.
bardzo duży osobnik, olbrzymi
grzebień na czaszce
zachowane zęby mleczne, i7 i2
wyżynaja się, m2 w fazie wzrostu
wszystkie zęby wyżęte i mało starte
bardzo dużo kamienia nazębnego
zachowana z 3 zębami, mało starte
osobnik dorosły, zęby lekko starte i
tylko trzonowe
nie pozarastane nasady 1 kręgu z
nasadami w fazie zrostu
trzon, lewa, obgryzana przez psy
nie pozarastane nasady 1 kręgu z
piersiowe 13, lędźwiowe 6, atlas
do tego 2 fr nierozpoznanego
kręgu, 6 odpadniętych (nie
przyrośniętych) nasad
filetowana
bliższego
reszty szkieletu
rąbana, rozpadła się podczas
eksploracji
nasada końca bliższego w fazie
wzrostu, nie zrośnięty koniec
dalszy (nasada zachowana)
świnia
świnia
świnia
świnia
świnia
świnia
świnia
świnia
świnia
k.
promieniowa
k.
promieniowa
k. ramieniowa
k. ramieniowa
k. ramienna
k. ramienna
k. ramienna
k. skokowa
k. sokowa
k. strzałkowa
5
1
1
1
1
1
1
1
1
świnia
k. szyjny
1
świnia
świnia
świnia
świnia
świnia
świnia
k. udowa
k. udowa
k. udowa
k. udowa
k. udowa
k. udowa
1
1
1
1
1
1
świnia
świnia
świnia
świnia
k. udowa
k. udowa
kieł
kieł
2
5
2
1
świnia
świnia
kieł
kręg
2
1
świnia
świnia
świnia
łopatka
łopatka
miednica
1
1
1
świnia
świnia
świnia
świnia
świnia
miednica
miednica
ząb
żebro
żepka
1
1
1
2
1
świnia
żuchwa
1
świnia
żuchwa
1
świnia
świnia
świnia
żuchwa
żuchwa
żuchwa
1
1
1
świnia
2
jedna kość uszkodzona
współcześnie
nie pozrastane nasady 1 kręgu z
sama główka - odpadła po linii
zrost
bliższego
poniżej 3 roku życia bez zrostów
samiec
stały
składa się z dwóch części (jeden
szczątek)
piersiowy wyrostek kolczysty
osobnik dorosły, obgryzany przez
psy
prawa połowa
duża część miednicy z wyleczonym
złamaniem/ zapaleniem
mało starty
z różnych kości
młoda
zęby wyżęte m2 m1 p4, zwierze
powyrzej 3,5 lat życia
17 - 22 mieś. - m3 w stadium
wyżynania się
17 - 22 miesiąc (m3 w stadium
wyżynania)
wyżęty m1, niski stopień starcia
z m1, m2, m3 lekko i średnio starte
ob.
A102
świnia
świnia
świnia
świnia
świnia
żuchwa
żuchwa
żuchwa
żuchwa
żuchwa
1
1
1
1
1
świnia
zając
żuchwa
k. udowa
2
1
świnia
k. ramienna
6
świnia
łopatka
5
gryzoń
k.
promieniowa
2
ob.
A112
ob.
siedem zębów, stałe, średnio
starte, zwierze dorosłe ale drobnej
budowy
rosnący siekacz 1 stały
starcie m3 wskazuje na 3 do 3,5 lat
z m 1,2,3 w stadium wyżynania
siekacze w stadium wyrzynania
z zachowanym 9 zębami mało
startymi
bardzo zniszczone
prawdopodobnie fr. 1 kości
bardzo zniszczone
prawdopodobnie fr. 1 kości
zwierzę dostało się do warstwy w
sposób naturalny i jego szczątki
nie są związane z działalnością
człowieka
gryzoń
k. ramienna
2
gryzoń
k.udowa
2
gryzoń
miednica
3
człowieka
człowieka
człowieka
2
4
człowieka
nieokreślony
gryzoń
nieokreślony
piszczel
nieokreślony
A118
ob.
A119
ob.
A120
ob.
A121
ob.
A124A
ptak
nieokreślony
3
fragmenty kości długich znacznie
rozdrobnione
zająć
bydło
bydło
bydło
k. udowa
człon palcowy
człon palcowy
k. lędźwiowy
2
2
3
1
jeden z ostatnich
bydło
bydło
metapodium
k. piszczelowa
6
36
bydło
bydło
bydło
k. śródręcza
k. śródstopia
k. śródstopia
3
2
23
bydło
bydło
bydło
nieokreślony
owca/koza
łopatka
żebro
żuchwa
nieokreślony
czaszka
2
7
5
11
4
owca/koza
k. ramienna
1
owca/koza
owca/koza
owca/koza
k. udowa
łopatka
żebro
4
7
3
owca/koza
żuchwa
4
poniżej 2 lat, 1 kość
trzon plus koniec dalszy obgryzany
przez psy
bardzo młody cielak poniżej roku
fragment talerza rąbany wzdłuż i
obgryzany przez psy
rąbane
sam odrąbany wyrostek dziobiasty
nieokreślony
fragment mózgoczaszki
prawa bez końca bliższego, świeży
zrost końca dalszego, około 3 roku
życia
trzon kości prawej i lewej
prawdopodobnie jednego
osobnika, gryzione przez psy
prawa obgryzana przez psy
obiekt nr 87, kość bydlęca ze śladami poprzecznego rąbania
warstwa 2 – poziom II, kość świni ze śladami filetowania
obiekt 12A, 12B – ślady rąbania, przecinania
obiekt 87 – kość rąbana w poprzek trzonu

Sokoły

Transkrypt

Podobne dokumenty

Damno Dołek podłączone

Zuzia Pisera, IIIc Wspomnienia Odyseusza Mówią, że wojna to

saldo przepływu pieniędzy, stan pieniędzy, dochód

Oferta Nr 1

Chichocząca świnia

Europa Niemcy Holandia

BTV - Choroba Niebieskiego Języka

Trochę śmiechu na zimowe wieczory

Wirus Schmallenberg - liczba ognisk w Europie w 2012 r.