Strategia rozwiązywania problemów społecznych za

Transkrypt

Uchwała Nr 2/2006
Rady Gminy w Łącku
z dnia 27 stycznia 2006 r.
w sprawie: przyjęcia Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych dla
Gminy Łącko na lata 2006 - 2010.
Na podstawie art.18 ust.2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o
samorządzie
gminnym ( tekst jednolity – Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz.1591 z
późniejszymi zmianami) oraz art.17 ust.1 pkt 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o
pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz.593 z późniejszymi zmianami)
Rada Gminy w Łącku,
u c h w a l a , co następuje:
§ 1.
Przyjmuje do realizacji Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych dla Gminy
Łącko na lata 2006-2010 w brzmieniu stanowiącym załącznik do niniejszej uchwały.
§ 2.
Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Łącko.
§ 3.
Uchwała wchodzi w Ŝycie z dniem podjęcia.
Karpacki Instytut Rozwoju Regionalnego sp. z o.o.
33-330 Nowy Sącz, ul. Wyspiańskiego 13, tel./fax.: 018/4421784, e-mail: [email protected]
Opracował zespół pod kierownictwem Wojciecha Knapika
1
Strategia rozwiązywania problemów społecznych dla gminy Łącko
STRATEGIA
ROZWIĄZYWANIA
PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH
DLA GMINY ŁĄCKO
2
Nowy Sącz – Łącko XI 2005
3
SPIS TREŚCI
1. WSTĘP..................................................................................................................................................... 5
2. ZARYS METODOLOGICZNY............................................................................................................. 6
3. FORMALNO-PRAWNE TŁO STRATEGII........................................................................................ 9
3.1. GŁÓWNE AKTY PRAWNE Z ZAKRESU POLITYKI SPOŁECZNEJ .................................................... 9
3.2. ZADANIA POMOCY SPOŁECZNEJ ...................................................................................................... 10
4. DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO ............................................................................................. 13
4.1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY ŁĄCKO ............................................................................ 13
4.1.1. BEZROBOCIE W GMINIE I POWIECIE.......................................................................................... 20
4.2. POMOC SPOŁECZNA W GMINIE ŁĄCKO W LATACH 2002-2004.................................................... 25
4.3. IDENTYFIKACJA GŁÓWNYCH PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W GMINIE ŁĄCKO .................. 33
4.3.1. UBÓSTWO I JEGO SPOŁECZNE SKUTKI...................................................................................... 39
4.3.2. BEZROBOCIE I JEGO SPOŁECZNE SKUTKI ................................................................................ 45
4.3.3. ALKOHOLIZM I JEGO SPOŁECZNE SKUTKI ............................................................................... 49
4.3.4. NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ I JEJ SPOŁECZNE SKUTKI................................................................... 51
4.3.5. DŁUGOTRWAŁA CHOROBA I JEJ SPOŁECZNE SKUTKI ............................................................ 55
4.3.6. BEZRADNOŚĆ W SPRAWACH OPIEKUŃCZO WYCHOWAWCZYCH I PROWADZENIA
GOSPODARSTWA DOMOWEGO I JEJ SPOŁECZNE SKUTKI ............................................................... 58
4.3.7. WYBRANE ZAGADNIENIA ZWIĄZANE Z PROBLEMATYKĄ ROMSKĄ........................................ 60
5. STRATEGICZNY PLAN ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W
GMINIE ŁĄCKO...................................................................................................................................... 64
5.1. ANALIZA SWOT ..................................................................................................................................... 64
5.2. SPOŁECZNA MISJA I CELE STRATEGICZNE..................................................................................... 67
5.3. PROGRAM DZIAŁAŃ NA LATA 2006– 2010........................................................................................ 68
6. REALIZACJA STRATEGII................................................................................................................ 75
6.1. WSPÓŁPRACA INSTYTUCJONALNA I PARTNERSTWO PUBLICZNO PRYWATNE ................... 75
6.2. MONITORING STARTEGII .................................................................................................................... 77
.
4
1. WSTĘP
Procesy transformacji zachodzące w skali makro (kraju) czy mikro (gminy) niosą
za sobą zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki społeczne. Współczesne
społeczności naraŜone są na występowanie róŜnego rodzaju kryzysów, które prowadzą
do wzrostu bezrobocia, pogorszenia warunków bytu ludności i zwiększenia strefy
ubóstwa. Bezrobotni stają się świadczeniobiorcami pomocy społecznej i naraŜeni są na
długotrwałą marginalizację materialno – społeczną.
Ciągle niewystarczające środki przeznaczane na pomoc społeczną zmuszają do
poszukiwania jak najefektywniejszych metod działania na rzecz rodzin i osób
wymagających
wsparcia.
Zadaniem
Gminnego
Ośrodka
Pomocy
Społecznej
jest
udzielanie takiego wsparcia osobom i rodzinom, które umoŜliwi im samodzielną
egzystencję, da szansę zaspokojenia podstawowych potrzeb, pomoŜe zapewnić
skuteczną realizację ról społecznych i stworzyć moŜliwości rozwoju.
Skutecznie pomóc – to znaczy wyprowadzić z grupy ryzyka w kaŜdym przypadku,
kiedy jest to tylko moŜliwe. Sukces polega na usunięciu bądź ograniczeniu dysfunkcji
i umoŜliwia zaprzestanie sprawowania opieki społecznej oraz kierowania świadczeń.
Skuteczność takich działań jest uwarunkowana kompleksowym podejściem do
problemów i wprowadzeniem systemowych rozwiązań. Nie powinno być tak, ze polityka
społeczna jest realizowana w osamotnieniu przez jedną instytucję np. przez GOPS i
tylko ta instytucja jest rozliczana z realizacji „strategii Integracji i rozwiązywania
problemów społecznych”. Dla skuteczności prowadzonych działań potrzebna jest
szeroka koalicja osób i podmiotów działających w tej sferze, tak, by zawarte w tytule
niniejszego opracowania słowo „integracja” na rzecz rozwiązywania problemów
społecznych miało w gminie Łącko rzeczywiste miejsce.
5
2. ZARYS METODOLOGICZNY
Po wejściu w Ŝycie ustawy z dnia 12 marca 2004 „O pomocy społecznej” zaszły
istotne zmiany w tym obszarze funkcjonowania samorządów gminnych. Dotychczasowe,
doraźne działanie pomocy społecznej uzyskało bardzo waŜne narzędzie planistyczne,
jakim jest Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych, do sporządzenia,
której gminy zostały zobowiązane. Wśród zadań własnych gminy o charakterze
obowiązkowym na pierwszym miejscu wskazano na opracowanie i realizację tej właśnie
strategii ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i
rozwiązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i
rodzin z grup szczególnego ryzyka. Tym samym działania z zakresu pomocy społecznej
wyniesione zostały na wyŜszy poziom – długotrwałych i planowych działań, czyli
„polityki”, która winna być realizowana w oparciu o dokument o randze strategicznej.
Z załoŜenia „Strategia rozwiązywania problemów społecznych” – to zwarty
dokument zawierający koncepcję działania ukierunkowanego na lepsze zaspokajanie
potrzeb mieszkańców gminy z zakresu pomocy społecznej, przedstawionej w formie
procedur osiągania zamierzonych celów.
Dokument ten
ten musi spełniać kilka podstawowych warunków:
1. Odpowiadać na konkretne wyzwania i potrzeby gminy (na podstawie rzetelnej
diagnozy społecznej).
2. Korespondować z dokumentami strategicznymi na poziomie powiatu, województwa,
kraju.
3. Być komplementarny w stosunku do pozostałych dokumentów gminy o znaczeniu
strategicznym.
4. Wpisywać się w aktywny model polityki społecznej.
5. Zakładać budowanie szerokiego partnerstwa lokalnego.
Strategia
rozwiązywania
problemów
społecznych
musi
opierać
się
na
partnerskiej współpracy z osobami podlegającymi wykluczeniu. Niezbędne jest takŜe
6
zapewnienie partnerskiej współpracy i dialogu w tej dziedzinie wszystkich instytucji
rządowych, samorządowych, pozarządowych i biznesu.
Historycznie rzecz ujmując strategia rozwiązywania problemów społecznych na
poziomie samorządów lokalnych oraz jej odpowiedników; regionalnej i narodowej (NSIS)
jest konsekwencją unijnych dokumentów takich jak Strategia Lizbońska (marzec 2000)
i cele nicejskie (grudzień 2000). Te ostatnie stanowią konkretyzację ogólnych załoŜeń
lizbońskich z dziedziny integracji społecznej.
Cztery główne cele nicejskie integracji społecznej to:
1. Zapewnienie dostępu do pracy, zasobów, praw, dóbr i usług dla wszystkich.
2. Zapobieganie ryzyku wykluczenia.
3. Pomoc najbardziej naraŜonym (wspieranie najsłabszych).
4. Mobilizacja wszystkich aktorów / organizacji ze sfery polityki gospodarczej i
społecznej
Pierwszym krokiem podejmowanym przy tworzeniu strategii jest diagnoza stanu
istniejącego, która ma za zadanie przygotowanie ogólnej oceny sytuacji z zakresu
polityki społecznej w Gminie Łącko oraz identyfikacja podstawowych barier i problemów
rozwoju, czyli tych zagadnień, na rozwiązaniu, których skupiać powinny się działania
władz gminy. Diagnoza jest punktem wyjścia do analizy moŜliwych scenariuszy rozwoju
sytuacji
w zakresie pomocy społecznej. Od jej prawidłowego sporządzenia zaleŜy trafność
opracowanych programów i scenariuszy.
Kolejnym
krokiem
jest
analiza
strategiczna.
Jedna
z
najpowszechniej
stosowanych jest analiza SWOT. Analiza SWOT jest to efektywna metoda identyfikacji
słabych i silnych stron organizacji oraz badania szans i zagroŜeń.
Choć analiza SWOT wyrosła z konsultingu świadczonego dla przedsiębiorstw
komercyjnych, to obecnie znajduje szerokie zastosowanie takŜe w sektorze publicznym
czy w odniesieniu do konkretnych problemów czy procesów. Technika ta pozwala ocenić
czynniki, mogące mieć wpływ na powodzenie planu strategicznego, dlatego stanowi
uŜyteczną pomoc prowadzącą do dokonania analizy zasobów i otoczenia gminy oraz
określenia priorytetów rozwoju.
7
W niniejszej strategii społecznej jako główny element analizy potraktowano realizację
zadań z zakresu pomocy społecznej w gminie Łącko. Następnym etapem jest
opracowanie misji, celów strategicznych i działań.
PoniŜej przedstawiono schemat hierarchii tych pojęć i ich wzajemną zaleŜność.
Misja określa poŜądany stan pomocy społecznej w gminie w perspektywie określonej
w strategii.
Cele strategiczne wynikają z przyjętej misji i są jej rozwinięciem. Cele te wyznaczają
kierunek działania zbieŜny dla wszystkich podmiotów Ŝycia społecznego gminy.
Działania są konkretyzacją celów strategicznych. Powinny zawierać: cel działania,
zadania, spodziewane rezultaty, czas realizacji, źródła finansowania.
W sytuacji niewystarczających nakładów na pomoc społeczną strategia staje się
narzędziem
pozwalającym prawidłowo realizować politykę społeczną w gminie i optymalizować jej
efekty. Dodatkowo spełnia ona następujące funkcje:
1. Funkcja porządkująca - dla decyzji operacyjnych,
2. Funkcja pobudzająca
pobudzająca – wymusza na podmiotach władzy aktywność w kierunku
poszukiwania optymalnych rozwiązań,
3. Funkcja regulacyjna – strategia jest wyznacznikiem konkretnie podejmowanych
decyzji gwarantujących realizację ustalonych zadań,
4. Funkcja kontrolna – strategia staje się podstawą oceny skuteczności działania
organów odpowiedzialnych za politykę społeczną w gminie,
5. Funkcja koordynacyjna – koordynuje zachowanie podmiotów funkcjonujących w
gminie zgodnie z wyznaczonymi celami strategicznymi.
Podsumowując, przygotowanie i realizacja strategii to proces, który składa się z
następujących etapów: diagnoza stanu istniejącego, prognozowanie, planowanie,
decyzja, monitorowanie, ocena. Skutecznie realizowana strategia jest procesem ciągłym,
co zostało zaprezentowane na poniŜszym schemacie.
8
Rys 1 Fazy realizacji strategii
3. FORMALNO-PRAWNE TŁO STRATEGII
3.1. GŁÓWNE AKTY PRAWNE Z ZAKRESU POLITYKI SPOŁECZNEJ
Wśród
wielu
uregulowań
prawnych
dotyczących
pomocy
społecznej
do
najwaŜniejszych naleŜą:
•
Ustawa z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U z 15 kwietnia 2004 r., Nr
64, poz. 593, ze zm.)
•
Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (Dz.U. Nr 71,
poz. 734, z późn zm),
•
Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz. U. nr 122, poz.
1143 z późn. zm.)
•
Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z
1994 r. Nr 111, poz. 535 z późn. zm.)
•
Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych
(Dz. U. nr 35, poz. 305)
•
Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. Nr 228,
poz. 2255).
9
•
Ustawa z dnia 9 kwietnia 2003 roku o zmianie ustawy o zasiłkach rodzinnych,
pielęgnacyjnych i wychowawczych oraz ustawy o funduszu alimentacyjnym (Dz.
U. 83, poz. 759).
•
Ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. (Dz. U. z 9 października 1997 r., Nr 123,
poz. 776 z późn. zm.)
•
Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności poŜytku publicznego i o
wolontariacie (Dz.U. 2003 nr 96 poz. 873).
Inne dokumenty (o charakterze strategicznym) określające politykę społeczną
państwa na poszczególnych szczeblach to :
•
Narodowa Strategia Integracji Społecznej dla Polski na lata 2007 – 2013
•
Krajowy Plan Działania na Rzecz Integracji Społecznej na lata 2004-2006
•
Projekt Strategii Polityki Społecznej na lata 2007 – 2013
•
Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004-2006 (takŜe jego strategie cząstkowe jak
np.
Narodowa Strategia Wzrostu Zatrudnienia i Rozwoju Zasobów Ludzkich 2000-
2006);
•
Narodowy Plan Rozwoju na lata 2007-2013 (załoŜenia)
•
Programy krajowe dotyczące konkretnych obszarów (np. uzaleŜnień)
•
Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego
•
Strategia Małopolska 2015
•
Wojewódzki Program Operacyjny Województwa Małopolskiego
•
Inne programy wojewódzkie dotyczące konkretnych obszarów
•
Dokumenty i strategie powiatowe
•
Dokumenty i strategie gminne
3.2. ZADANIA POMOCY SPOŁECZNEJ
Pomoc społeczna polega w szczególności na:
10
•
przyznawaniu i wypłacaniu przewidzianych ustawą świadczeń;
•
pracy socjalnej;
•
prowadzeniu i rozwoju niezbędnej infrastruktury socjalnej;
•
analizie i ocenie zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia z pomocy
społecznej;
•
realizacji zadań wynikających z rozeznanych potrzeb społecznych;
•
rozwijaniu
nowych
form
pomocy
społecznej
i
samopomocy
w
ramach
zidentyfikowanych potrzeb.
Do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym naleŜy:
•
opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych
ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki
i rozwiązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja
osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka;
•
sporządzanie bilansu potrzeb gminy w zakresie pomocy społecznej;
•
udzielanie schronienia, zapewnienie posiłku oraz niezbędnego ubrania osobom
tego pozbawionym;
•
przyznawanie i wypłacanie zasiłków okresowych;
•
przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych;
•
przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków powstałych
w wyniku zdarzenia losowego;
•
przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków na
świadczenia zdrowotne osobom bezdomnym oraz innym osobom nie mającym
dochodu
i moŜliwości uzyskania świadczeń na podstawie przepisów o powszechnym
ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia;
•
przyznawanie zasiłków celowych w formie biletu kredytowanego;
•
opłacanie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osobę, która
zrezygnuje
z
zatrudnienia
w
związku
z
koniecznością
sprawowania
bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub cięŜko chorym członkiem
rodziny oraz nie zamieszkującym wspólnie z matką, ojcem lub rodzeństwem;
•
11
praca socjalna;
•
organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych,
w miejscu zamieszkania, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych
dla osób z zaburzeniami psychicznymi;
•
prowadzenie i zapewnienie miejsc w placówkach opiekuńczo-wychowawczych
wsparcia dziennego lub mieszkaniach chronionych;
•
tworzenie gminnego systemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną;
•
doŜywianie dzieci;
•
sprawienie pogrzebu, w tym osobom bezdomnym;
•
kierowanie do domu pomocy społecznej i ponoszenie odpłatności za pobyt
mieszkańca gminy w tym domu;
•
sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej właściwemu wojewodzie,
równieŜ w wersji elektronicznej, z zastosowaniem systemu informatycznego;
•
utworzenie i utrzymywanie ośrodka pomocy społecznej, w tym zapewnienie
środków na wynagrodzenia pracowników.
Do zadań własnych gminy naleŜy:
•
przyznawanie i wypłacanie zasiłków specjalnych celowych;
•
przyznawanie i wypłacanie pomocy na ekonomiczne usamodzielnienie w formie
zasiłków, poŜyczek oraz pomocy w naturze;
•
prowadzenie i zapewnienie miejsc w domach pomocy społecznej i ośrodkach
wsparcia o zasięgu gminnym oraz kierowanie do nich osób wymagających opieki;
•
podejmowanie innych zadań z zakresu pomocy społecznej wynikających
z rozeznanych potrzeb gminy, w tym tworzenie i realizacja programów
osłonowych.
Do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej realizowanych przez gminę
naleŜy:
•
przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych;
•
opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne określonych w przepisach
o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia;
•
organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu
zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi;
12
•
przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków związanych
z klęską Ŝywiołową lub ekologiczną;
•
prowadzenie i rozwój infrastruktury środowiskowych domów samopomocy dla
osób z zaburzeniami psychicznymi;
•
realizacja zadań wynikających z rządowych programów pomocy społecznej,
mających na celu ochronę poziomu Ŝycia osób, rodzin i grup społecznych oraz
rozwój specjalistycznego wsparcia.
4. DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO
4.1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY ŁĄCKO
Gmina
Łącko
połoŜona
jest
w
południowo
–
zachodniej
części
powiatu
nowosądeckiego, w dolinie ujścia potoku Czarna Woda (przepływającego przez centrum
Łącka) do rzeki Dunajec, na pograniczu Beskidu Sądeckiego i Beskidu Wyspowego. Pod
względem fizyczno - geograficznym gmina zajmuje śródgórską kotlinę o kształcie
trójkątnym zwaną - Kotliną Łącką, otoczoną od zachodu, północy i wschodu
wzniesieniami, posiadającą 6 km długości, a szerokość jej dochodzi do 1,5 km. Od
wschodu zamknięta jest ona koło Jazowska pasmem górskim, przez które przebija się
Dunajec krótką przełomową doliną i dostaje się w obszar szerokiej, śródgórskiej Kotliny
Sądeckiej. PołoŜona jest na wysokości 370 m. n.p.m. i otoczona pogórzem wznoszącym
się do 590 m. n.p.m. Gmina Łącko usytuowana jest na trasie Nowy Sącz – Szczawnica i
naleŜy do najbardziej malowniczych miejsc na Sądecczyźnie, które przyciąga swoim
niepowtarzalnym urokiem.
Największą rzeką jest Dunajec, dorzecze stanowią nie tylko wody potoku Czarna
Woda, ale poniŜej jego ujścia wpada do Dunajca takŜe potok Lichnia, który odprowadza
wody ze zboczy PoŜóg i Wolaków. Charakterystyczną cechą dla tych rzek jest zmienność
przepływów i stanów wód.
13
Pierwsze wzmianki o Łącku ukazały się w dokumentach w 1251 roku. w języku
łacińskim - Loncko, Loncik, Loncesco i korzeni nazwy gminy naleŜy dopatrywać się w
olbrzymich połaciach łąk, które rozciągają się po północnej stronie Dunajca. Obecny
terytorium gminy uformowało się w 1973 r., a swoim zasięgiem obejmuje 16 wsi, z
centralnie połoŜoną duŜa wsią Łącko, o charakterze miasteczka.
Gmina zajmuje obszar 132,96 ha., co stanowi 8,6% powierzchni powiatu. W jej skład
wchodzą sołectwa: Brzyna, Czarny Potok, Czerniec, Jazowsko, Kadcza, Kicznia, Łazy
Brzyńskie, Łącko, Maszkowice, Obidza, SzczereŜ, Wola Kosnowa, Wola Piskulina,
ZabrzeŜ, Zagorzyn, Zarzecze.
Terytorium gminy zamieszkuje obecnie 15137 mieszkańców i jest to 7,5% ogółu
populacji powiatu. Większą grupę stanowią męŜczyźni (7 388 osób), co przedstawia
statystyczną relację 98 kobiet na 100 męŜczyzn. Średnia gęstość zaludnienia wynosi
110 osób na km kw. Przyrost naturalny w liczbach bezwzględnych wynosi 51 osób
(3,47%) przy średniej dla całego powiatu nowosądeckiego 1084 (5,54%). Społeczeństwo
zamieszkujące obszar gminy jest relatywnie młode, o czym świadczy relacja wysokiego
współczynnika osób będących w wieku przedprodukcyjnym (4357) i produkcyjnym
(8306),
który
wynosi
12 663,
do
indeksu
mieszkańców
będących
w
wieku
poprodukcyjnym (1953 osób).
Gmina, tak jak pozostałe jednostki terytorialne kraju, dotknięta jest bezrobociem,
które wynosi obecnie 1381 bezrobotnych, co stanowi 8,19% ogółu bezrobotnych
powiatu nowosądeckiego. Największą liczbę zbioru stanowią ludzie w wieku 24-34 lat,
posiadający
wykształcenie zasadnicze zawodowe.
Charakterystyczne uwarunkowanie demograficzne gminy stanowi zamieszkująca jej
teren
mniejszość
romska,
jedna
z
większych
grup
mniejszości
etnicznych
w
województwie małopolskim. Jej obecność stała się niemalŜe jednym z komponentów
14
krajobrazu gminy, przez co w znacznie większym stopniu niŜ pozostałe jednostki
lokalne regionu boryka się z naturą problemu.
Gmina dysponuje zorganizowaną infrastrukturą komunalną i mieszkaniową.
Kanalizacja sanitarna funkcjonuje w 80% w Łącku, Czerncu i Jazowsku. Wodociągi
posiada Łącko, Czerniec i Maszkowice.
Sytuacja mieszkaniowa nie odbiega od
standardów województwa małopolskiego, jednakŜe zarysowuje się wyraźny niedobór
infrastruktury lokalowej na potrzeby uŜyteczności publicznej.
Łączność gminy z pozostałymi częściami kraju zapewnia przebiegająca przez
Łącko jedna z głównych dróg komunikacji samochodowej powiatu; trasa Nowy Sącz –
Szczawnica.
Gmina posiada charakter rolniczo-przemysłowy, a funkcjami uzupełniającymi są
usługi,
rekreacja i wypoczynek. PrzewaŜa w duŜej mierze sektor MŚP, gdzie lokalni
mieszkańcy znajdują zatrudnienie. Brak większych zakładów pracy powoduje, Ŝe grupa
społeczna
nie
pracująca
we
własnych
gospodarstwach
rolniczych
poszukuje
zatrudnienia poza terenem gminy.
Ogólnie zarejestrowanych jest 607 (9755 w powiecie nowosądeckim) podmiotów
gospodarki narodowej z czego 6,75% działa w sektorze rolniczym, 12,19% w
przemysłowym, natomiast reszta zmiennej rozbija się na budownictwo, handel 28,17% i
usługi 18,45%.
PołoŜenie gminy stanowi wycinek górzystej przestrzeni geograficznej. Mając na
uwadze
regułę mówiącą, Ŝe w miarę wzrostu wysokości spada wzrost średnich
temperatur, a średnia ilość opadów rośnie, klimat moŜna określić mianem łagodnego o
róŜnym
natęŜeniu bodźców klimatycznych, od umiarkowanych do silnych ( głównie w strefie
brzegowej), a takŜe częstym występowaniem mgieł i wiatrów. Warunkuje to produkcję
roślinną tego obszaru ze szczególnym uwzględnieniem sadownictwa.
15
Gmina posiada silne tradycje sadownicze, nie bez przyczyny nazywana jest „krainą
sadów”, jako Ŝe sady są charakterystycznym komponentem tutejszego krajobrazu. Sady
łąckie naleŜą do najstarszych w województwie. Z punktu widzenia statystycznego
dominują sady o areale do jednego hektara powierzchni, z nasadzeniami głównie
jabłoni,
śliw,
wiśni,
jak
równieŜ
czarnej
porzeczki.
Brakuje
jednak
zakładów
wykorzystujących zasoby rolnicze i hodowlane, a mianowicie: przetwórstwa owoców,
masarni itp., a takŜe większej liczby podmiotów zajmujących się usługami w rolnictwie.
Malownicze połoŜenie powoduje, Ŝe tereny w gminie stanowią świetną bazę
wycieczkową dla turystów pragnących odpocząć z dala do miejskiego zgiełku. Mają tu
swój początek lub przebiegają szlaki turystyczne, które prowadzą m.in. na Modyń
(1032), Dzwonkówkę (984), Prehybę (1178), w Gorce i pasmo Radziejowej. Dodatkowym
walorem jest silna tu tradycja i popularne imprezy kulturalno – rekreacyjne ze słynnym
„Świętem Kwitnącej Jabłoni”. Jest to impreza cykliczna organizowana od 1947 r. o
najdłuŜszej tradycji w Polsce południowej. Organizowana jest w maju, gromadzi
wielotysięczne rzesze mieszkańców gminy i goszczących tu turystów. Prócz niej do
większych imprez tego typu zaliczyć moŜna Małopolski Konkurs Orkiestr Dętych „Złote
Trąby” (lipiec) oraz Kiermasz Sztuki Ludowej i Kulinarnej (początek lipca). Jako
dodatkowy atut naleŜy wymienić tu „nieformalny” produkt lokalny wytwarzany od ponad
100 lat – tzw. śliwowica łącka, która stanowi wizytówkę i element promocyjny gminy nie
tylko w regionie lecz równieŜ poza jego granicami.
Do największych atrakcji turystycznych moŜna takŜe zaliczyć:
-
600 letnią lipę – pomnik przyrody znajdujący się w czarnym potoku obok kościoła,
-
Dąb „Paweł” – pomnik przyrody znajdujący się niedaleko od Ośrodka Zdrowia w
Jazowsku.
Kulturowo Gmina Łącko związana jest z folklorem ludowym górali białych. Działają
dwa zespoły regionalne "Małe Łącko" (przy Szkole Podstawowej) oraz "Górale Łąccy"
(przy GOK) które prezentują autentyczny folklor ludowy górali białych, a takŜe Orkiestra
Dęta im. T. Moryto naleŜąca do najlepszych amatorskich orkiestr Sądecczyzny.
16
Na terenie gminy znajduje się szereg zabytków kulturowych. Do większych z nich
zaliczyć moŜna: Łącko - Kościół parafialny pod wezwaniem Św. Jana Chrzciciela z 1728
roku. Jest to świątynia murowana, trójnawowa, z kwadratową wieŜą od strony
zachodniej. Wewnątrz na uwagę zasługuje wczesnobarokowy ołtarz główny, oraz
kamienna chrzcielnica z 1493 roku, Do zabytkowych naleŜy zaliczyć organy w stylu
późnobarokowym z XVIII wieku. Zabytkowe są równieŜ portale kute w kamieniu w stylu
barokowym. Warto równieŜ zobaczyć studnię św. Floriana znajdującą się w Rynku oraz
Izbę Regionalną. Jazowsko – kościół parafialny pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej
Marii Panny z 1665 roku. Wewnątrz znajduje się późnobarokowy ołtarz z umieszczonym
w środku gotyckim obrazem Matki BoŜej z Dzieciątkiem oraz barokowa ambona i chór.
Na uwagę zasługują witraŜe z XVI wieku z herbem Szczemiawa. Czarny Potok – Kościół
parafialny pod wezwaniem Św. Marcina. Wybudowany z drzewa modrzewiowego 1400
roku. Wewnątrz znajduje się obraz Matki BoŜej Bolesnej „Czarnopotocka Madonna”,
Główne wskaźniki rozwoju społeczno – gospodarczego gminy Łącko.
WYSZCZEGÓLNIENIE
1. Powierzchnia w km 2
r. 2003*
133
2. Ludność
ogółem
męŜczyźni
7388
kobiety
7228
kobiety na 100 męŜczyzn
98
gęstość zaludnienia na km2
110
3. Ruch naturalny
130
małŜeństwa
urodzenia
17
14616
103
190
WYSZCZEGÓLNIENIE
r. 2003*
139
zgony
0
w tym niemowląt
51
przyrost naturalny
3,47%o
Przyrost naturalny na 1000 ludności
4. Migracje stałe
saldo migracji stałej
-7
5. Zasoby mieszkaniowe
Mieszkania
3444
Powierzchnia uŜytkowa w m2 na 1 mieszkańca
79,5
Liczba osób na 1 mieszkanie
4,24
6.
Przedszkola
podstawowych
i
oddziały
przedszkolne
przy
szkołach
placówki
14
miejsca
145
dzieci ogółem
321
w tym w przedszkolach
127
7. Szkolnictwo podstawowe dla dzieci i młodzieŜy (bez szkół
specjalnych) – stan na początku roku szkolnego
szkoły
12 *
pomieszczenia do nauczania
106 *
uczniowie
uczniowie
1527 *
absolwenci
258 *
8. Szkolnictwo gimnazjalne dla dzieci i młodzieŜy (bez szkół
specjalnych) – stan na początku roku szkolnego
szkoły
9. Szkolnictwo ponadpodstawowe
3*
a)
(bez szkół specjalnych) – stan na
początku roku szkolnego
szkoły
1*
10. Ambulatoryjna opieka zdrowotna, pomoc społeczna oraz apteki
przychodnie
2*
domy i zakłady opieki społecznej
1*
apteki
1*
11. Biblioteki publiczne i filie
placówki
ludność na placówkę biblioteczną
18
4
3654
WYSZCZEGÓLNIENIE
r. 2003*
księgozbiór w tys. woluminów
35,7
czytelnicy
1852
wypoŜyczenia w tys. woluminów
30,4
wypoŜyczenia w woluminach na 1 czytelnika
16,4
12. Turystyka
Obiekty noclegowe
Liczba korzystających z noclegów
10
337
13. Wybrane dane o bezrobotnych zarejestrowanych
ogółem
ogółem
1581
męŜczyźni
789
osoby w wieku 24 lata i mniej
462
osoby pozostające bez pracy powyŜej 12 miesięcy
263
osoby posiadające prawo do zasiłków
307
14. Urządzenia wodociągowe i kanalizacyjne
długość sieci
53,2
wodociągowej rozdzielczej
25,2
kanalizacyjnej
28,0
15. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w
rejestrze KRUPGNKRUPGN-REGON
ogółem
607
sektory:
publiczny
43
prywatny
564
spółki:
cywilne
11
28
spółdzielnie
4
osoby fizyczne
487
według wybranych sekcji:
19
rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo
41
przetwórstwo przemysłowe
70
budownictwo
109
handel i naprawy
171
hotele i restauracje
18
transport, gospodarka magazynowa i łączność
33
obsługa nieruchomości i firm; nauka
nauka
52
WYSZCZEGÓLNIENIE
r. 2003*
16. Finanse publiczne
dochody budŜetu gminy
22637,7
wydatki budŜetu gminy
24703,1
Tab. 1 Wskaźniki rozwoju społeczno ekonomicznego
( * 2002 r.)
4.1.1. BEZROBOCIE W GMINIE I POWIECIE
Bezrobocie będące w znacznej mierze wynikiem ograniczonej podaŜy miejsc
pracy
w województwie Małopolskim jest najniŜsze w całym kraju (stopa bezrobocia 13,6 przy
średniej krajowej 17,6), nie mniej jednak gmina Łącko i szerzej rozumiany powiat
nowosądecki mają najgorsze wskaźniki bezrobocia w odniesieniu całego województwa.
Na chwile obecną stopa bezrobocia obliczona dla powiatu nowosądeckiego wynosi 26,1
(IIIQ2005) i naleŜy do jednych z wyŜszych w kraju. W poszczególnych okresach liczba
zarejestrowanych osób bezrobotnych w gminie przyjęła tendencję zmienną (raz malała,
raz rosła) jednakŜe w ostatnich czterech latach zaobserwować moŜna trend spadkowy.
Na chwilę obecną w gminie bez pracy pozostaje 1381 osób. Jako rekordowy w
negatywnym sensie naleŜy wskazać rok 2001, kiedy indeks bezrobotnych wynosił 1647
osób i relatywnie jako rok najlepszy (o najniŜszym bezrobociu) 1997, kiedy to gminę
zamieszkiwały 1083 osoby bezrobotne. Rozkład bezrobocia w gminie i powiecie w ciągu
ostatnich kilku lat jest bardzo zbliŜony. Podobna jest takŜe dynamika i amplituda zmian.
20
1800
25 000
1600
20 000
1400
1200
15 000
1000
800
10 000
600
400
5 000
200
0
0
1993 r 1994 r 1995 r 1996 r 1997 r 1998 r 1999 r 2000 r 2001 r 2002 r 2003 r 2004 r
gmina Łącko
powiat nowosądecki
Rys 2 Bezrobocie w gminie Łącko i powiecie nowosądeckim
Gmina
1993 r
1994 r
1995 r
1996 r
1997 r
1998 r
1999 r
2000 r
2001 r
2002 r
2003 r
2004 r
m Nowy Sącz
5890
6191
5368
4811
3948
4118
5327
6168
7364
7452
7539
7407
Grybów m.
450
491
478
365
349
339
436
499
574
531
528
557
Krynica
1487
1504
1389
1236
973
918
1234
1467
1666
1578
1572
1393
Muszyna
765
744
845
811
708
676
911
1049
1253
1185
1159
1024
Piwniczna
1342
1484
1065
957
907
907
888
1053
1193
1377
1340
1339
1199
Stary Sącz
1719
1892
1676
1401
1225
1278
1735
1941
2319
2309
2278
2271
Chełmiec
1631
1692
1637
1503
1206
1259
1637
1958
2416
2379
2383
2457
Gródek n/D
577
732
707
633
541
501
642
705
798
800
772
783
Grybów g.
1594
1773
1741
1574
1350
1343
1707
1850
2222
2145
2081
2097
Kamionka W.
632
697
661
621
516
555
690
771
915
888
914
942
Korzenna
986
1058
1052
880
703
725
906
1062
1222
1206
1231
1179
21
Łabowa
415
463
494
401
361
380
455
517
607
571
558
527
Łącko
1338
1345
1432
1321
1083
1104
1372
1471
1647
1589
1632
1581
Łososina D.
760
783
758
689
609
581
721
813
952
927
933
871
Nawojowa
565
602
585
477
432
470
613
672
851
881
827
821
Podegrodzie
911
1005
922
911
738
718
920
1053
1212
1184
1123
1109
Rytro
0
0
348
318
239
266
363
393
480
482
473
504
PUP ogółem
ogółem
21 062
22 456
21 158
18 909
15 888
16 119
20 722
23 582
27 875
27 447
27 342
26722
15 172
16 265
15 790
14 098
11 940
12 001
15 395
17 414
20 511
19 995
19 803
19315
powiat
owiat
nowosądecki
Tab 2. Dane na temat bezrobocia w powiecie nowosądeckim
W tabelach zestawiono aktualne i historyczne dane o bezrobociu gmin z powiatu
StaŜ
pracy
Wykształcenie
Wiek
kryterium
nowosądeckiego oraz strukturę bezrobotnych.
22
2002
2003
2004
kategoria
powiat
nowosądecki
gm. Łącko
powiat
nowosądecki
gm. Łącko
powiat
nowosądecki
gm. Łącko
Ogółem
19995
1589
1589
19803
1632
19315
1581
15 - 17
3
0
0
0
0
0
18 - 24
6744
519
6173
521
5608
462
25 - 34
6286
520
6227
513
5971
481
35 - 44
4764
374
4715
387
4690
388
45 - 54
2101
170
2532
195
2813
221
55 - 59
86
5
142
15
214
27
60 - 64 lata
11
1
14
1
19
2
wyŜsze
355
24
435
22
532
33
Polic. i średnie
zawodowe
5067
355
4983
384
5173
383
średnie
ogólnokształcące
875
49
917
60
923
61
zasadnicze
zawodowe
9825
831
9421
818
8747
763
podstawowe i
niepełne
podstawowe
3873
330
4047
348
3940
341
1734
113
1696
103
1684
112
do 1 roku
Czas pozostawania bez
pracy
11- 5
4660
367
4532
368
4430
343
55-10
3172
272
3145
282
3036
272
1010-20
3862
300
3850
311
3800
316
2020-30
1345
88
1467
97
1519
97
30 lat i więcej
81
6
85
14
111
12
bez staŜu
5141
433
5028
457
4735
429
do 1
1293
103
1193
94
1088
92
11-3
2374
186
2483
222
2311
216
33-6
2516
187
2212
151
2224
166
66-12
3108
226
2948
243
2975
202
1212-24
4364
342
3756
301
3410
267
pow. 24
6340
545
7211
621
7307
642
Tab 3. Struktura bezrobotnych w gminie Łącko i powiecie nowosądeckim
Struktura wiekowa bezrobotnych w gm. Łącko (stan na: 31.12.2004 r)
0%
2%
0%
14%
29%
15 - 17
18 -24
25 - 34
35 - 44
45 - 54
25%
55 - 59
60 - 64 lata
30%
Rys 3 Bezrobocie w gminie Łącko (struktura wiekowa)
23
Bezrobotni w gm. Łącko wg. wykształcenia (stan na 31.12.2004 r)
2%
22%
24%
wyŜsze
polic i średnie zawodowe
średnie ogólnokształcące
4%
zasadnicze zawodowe
podstawowe i niepełne
podstawowe
48%
Rys 4 Bezrobocie w gminie Łącko (struktura wykształcenia)
Natura przedstawionych wskaźników, których wielkość i dynamika jest w
znacznym stopniu warunkowana czynnikami ogólnogospodarczymi nie prezentuje się w
sposób szczególnie raŜący na tle pozostałych gmin powiatu nowosądeckiego. Niepokój
moŜe natomiast budzić szczegółowa charakterystyka i trendy niektórych analizowanych
zjawisk, co stanowi niekorzystny prognostyk rozwoju społecznego gminy.
Najliczniejszą grupę wiekową wśród bezrobotnych w gminie Łącko stanowią osoby
pomiędzy 18 a 34 rokiem Ŝycia. Ludzie młodzi z tych przedziałów wiekowych tworzą
łącznie ponad 59% ogółu bezrobotnych. Najliczniejsza grupa bezrobotnych pozostaje
bez pracy dłuŜej jak 24 miesiące, co jest zjawiskiem wysoce negatywnym. Na drugim
miejscu pod względem liczebności są bezrobotni, którzy stracili pracę przed 12 do 24
miesiącami. Kobiety stanowią nieco ponad połowę, bo ok. 51% ogółu bezrobotnych.
Najwięcej bezrobotnych legitymuje się jedynie wykształceniem podstawowym lub
zasadniczym zawodowym. Liczna grupa osób bez pracy rekrutuje się takŜe z grona
absolwentów
średnich
szkół
zawodowych.
Najmniej
zagroŜeni
bezrobociem
są
absolwenci szkół wyŜszych i liceów ogólnokształcących, spośród których większość
24
kontynuuje naukę na studiach. Tak wiec typowy profil osoby bezrobotnej w gminie
Łącko, która jest „młodą kobietą, z wykształceniem zawodowym” pokrywa się z profilem
ogólnopolskim.
4.2. POMOC SPOŁECZNA W GMINIE ŁĄCKO W LATACH 2002-2004
Skalę pomocy społecznej na terenie gminy Łącko moŜna scharakteryzować za pomocą
takich wielkości jak; liczba świadczeniobiorców, liczba rodzin objętych pomocą, liczba
członków rodzin objętych pomocą, czy wreszcie wartość świadczeń w kwotach
bezwzględnych. Wielkości te w poszczególnych latach podlegają wahaniom. Najogólniej
moŜna zauwaŜyć, Ŝe największy zasięg pomoc społeczna wykazała w roku 2003,
natomiast w roku następnym liczba świadczeniobiorców spadła do 1350 osób z 690
róŜnych rodzin, w których łącznie Ŝyło 3154 osoby. W rekordowym 2003 roku było to
odpowiednio; 1685 osób z 853 rodzin, w których Ŝyło łącznie 3726 osób.
Z kolei
wartość wypłacanych świadczeń systematycznie rośnie. W roku 2004 osiągnęła kwotę
558356 zł, podczas gdy np. dwa lata wcześniej było to 474008 zł. Największą część
pomocy stanowią obecnie zasiłki celowe, dalej koszty akcji doŜywiania dzieci, a
następnie zasiłki okresowe i usługi opiekuńcze (odp. 89518 i 85570 zł). Ilość i wartość
wypłaconych zasiłków okresowych w 2004 roku była mniejsza niŜ poprzednio, podobnie
liczba i wartość posiłków dla dzieci czy zasięg udzielanych usług opiekuńczych. Ale np.
z roku na rok rośnie liczba i kwota wypłacanych zasiłków celowych. Podobnie,
systematycznie zwiększa się zakres świadczonej pracy socjalnej, co naleŜy uznać za
zjawisko pozytywne.
25
Rzeczywisty zasięg pomocy społecznej udzielanej przez
GOPS Łącko w latach 2002-2004
4000
3726
3591
3154
3500
3000
2500
2000
1675
1673
1358
1500
1000
853
806
690
500
0
2002
2003
l. świadczeniobiorców
liczba rodzin
2004
l. osób w rodzinach
Rys 5. Zasięg pomocy społecznej w gminie Łącko
Liczba rodzin objetych pomocą w formie pracy socjalnej
700
612
600
500
400
319
300
200
100
70
0
2002
2003
2002
2003
2004
2004
Rys 6. Zasięg pracy socjalnej w gminie Łącko (zadania własne)
26
Tab.4. Typy rodzin objętych pomocą społeczną
Typy rodzin objętych pomocą społeczną
1
2002 rok
2003 rok
2004 rok
wyszczególnienie
liczba
rodzin
l. osób w
rodzinach
liczba
rodzin
l. osób w
rodzinach
liczba
rodzin
l. osób w
rodzinach
rodziny ogółem (2+3+4+5+6+7)
810
3598
885
3868
694
3172
2
o liczbie osób
1
152
152
154
154
94
94
3
o liczbie osób
2
39
78
53
106
43
86
4
o liczbie osób
3
71
213
86
258
71
213
5
o liczbie osób
4
123
492
143
572
123
492
6
o liczbie osób
5
159
795
178
890
123
615
6 i więcej
266
1868
271
1888
240
1672
7
o liczbie osób
w tym (z wiersza 1)
rodziny z dziećmi ogółem
8
(9+10+11+12+13+14+15)
(9+10+11+12+13+14+15)
563
3138
594
3237
534
2884
9
o liczbie dzieci 1
98
387
131
524
115
451
10
o liczbie dzieci 2
152
713
163
762
143
649
11
o liczbie dzieci 3
147
821
141
796
123
685
12
o liczbie dzieci 4
96
638
92
608
92
598
13
o liczbie dzieci 5
47
361
47
353
40
301
14
o liczbie
liczbie dzieci 6
14
123
12
109
12
106
15
o liczbie dzieci 7 i więcej
9
95
8
85
9
94
60
239
72
256
60
214
rodziny niepełne ogółem
16
(17+18+19+20)
17
o liczbie dzieci 1
18
36
30
61
24
51
18
o liczbie dzieci 2
11
35
15
47
14
44
19
o liczbie dzieci 3
10
43
10
46
7
32
20
o liczbie dzieci 4 i więcej
21
125
17
102
15
87
rodziny emerytów i rencistów ogółem
21
(22+23+24+25)
225
1066
227
1038
206
888
22
o liczbie osób 1
26
26
20
20
32
32
23
o liczbie osób 2
19
38
28
56
23
46
24
o liczbie osób 3
17
51
27
81
22
66
25
o liczbie osób 4 i więcej
163
951
152
881
129
744
Pomoc trafia do bardzo róŜnych rodzin, przy czym uwidacznia się przewaga rodzin
z dziećmi, szczególnie wielodzietnych ( z 4, 5 i większą liczbą dzieci). Podobnie jak
w całym kraju uwidacznia się wysoka wraŜliwość (podatność) na ubóstwo tej grupy
rodzin. Drugą waŜną grupą są rodziny emerytów i rencistów. Relatywnie niski jest udział
rodzin niepełnych, ale wynika to z faktu, Ŝe ten model jest rzadko spotykany na terenie
gminy.
27
Struktura rodzin objętych pomocą społeczną ze względu na
liczbę osób w rodzinach w 2004 roku
14%
1
6%
34%
2
3
10%
4
5
6i>
18%
18%
Rys 7. Struktura rodzin objętych pomocą społeczną w gminie Łącko
28
Tab.5. Zasięg pomocy społecznej w gminie Łącko (wg rodzajów świadczeń)
2002 rok
Wyszczególnienie
2003 rok
2004 rok
Liczba osób,
Liczba
Liczba osób
osób
Liczba osób,
Liczba
Liczba osób
Liczba osób,
Liczba
Liczba osób
którym
rodzin
w rodzinach
którym
rodzin
w rodzinach
którym
rodzin
w rodzinach
przyznano
świadczenie
przyznano
świadczenie
przyznano
świadczenie
Świadczenia przyznane w
ramach zadań zleconych i zadań
własnych /bez względu na ich
2276
1495
8073
2526
1686
8430
1961
1102
5607
715
707
3605
742
734
3527
205
205
933
1809
1036
6112
2046
1214
6312
1831
972
5054
x
904
4610
x
985
4728
x
980
4802
x
364
1492
x
320
1280
x
277
1147
rodzaj, formę, liczbę oraz
źródło finansowania/
Świadczenia przyznane w
ramach zadań zleconych bez
względu na ich rodzaj, formę,
liczbę
Świadczenia przyznane
przyznane w
ramach zadań własnych bez
względu na ich rodzaj, formę i
liczbę
Pomoc udzielana w postaci
pracy socjalnejsocjalnej-ogółem
w tym: wyłącznie w postaci
pracy socjalnej
29
2002 rok
Forma pomocy
L. osób
którym
przyznaprzyznano
decyzją
Liczba
świadświadczeń
Kwota
świadświadczeń w
2003 rok
Liczba
rodzin
zł
Liczba
osób w
rodzinie
świad.
L. osób
którym
przyznaprzyznano
decyzją
Liczba
świadświadczeń
Kwota
świadświadczeń w
2004 rok
Liczba
rodzin
zł
Liczba
osób w
rodzinie
świad.
L. osób
którym
przyznaprzyznano
decyzją
Liczba
Kwota
świadświadczeń
świadświadczeń w zł
Liczba
rodzin
Liczba
osób w
rodzinie
świad.
RAZEM
1298
x
474008
613
3011
1411
x
499683
681
3265
1298
x
558356
630
2957
Zasiłki okresowe
okresowe ogółem
204
681
174086
204
1057
60
185
37010
60
322
139
567
95770
139
690
w tym: a)środki własne
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
0
x
x
b)dotacje
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
95770
x
x
w ty przyznane z powodu:
/z wiersza 2/ bezrobocia
177
592
154911
177
915
49
156
31760
49
268
127
528
89518
127
631
długotrwałej choroby
24
74
16805
24
128
10
23
4450
10
51
12
39
6252
12
59
niepełnosprawności
2
5
860
2
12
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
moŜliwości utrzymania lub
nabycia uprawnień do
świadczeń z innych
systemów zabezpieczenia
społecznego
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
0
0
0
0
0
Schronienie
0
0
0
0
0
1
1
130
1
1
0
0
0
0
0
Posiłek Ogółem
873
124773
159532
394
2339
931
139891
174799
400
2357
793
99260
130896
341
2033
w tym dla: dzieci
873
124773
159532
394
2339
931
139891
174799
400
2357
2357
793
99260
130896
341
2033
Ubranie
1
1
200
1
4
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Usługi opiekuńcze ogółem
12
7093
94477
12
16
14
7476
104885
14
17
15
6952
85570
15
20
30
w tym : specjalistyczne
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
5
6
3840
5
17
3
3
1500
3
14
9
11
12150
9
22
Zasiłki celowe w formie
biletu kredytowego
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Sprawienie pogrzebu
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Zasiłek celowy na pokrycie
wydatków na świad.
świad.
zdrowotne osobom nie
mającym dochodu i
moŜliwości uzyskania
świadczeń na podst.
przepisów o popowszechnym ubez. w NFZ
w tym dla: osób
bezdomnych
Zasiłlki celowe na pokrycie
wydatków powstałych
powstałych w
wyniku zdarzenia
losowego
w tym osobom:
bezdomnym
Inne zasiłki celowe i w
naturze
Ogółem
406
x
215059
406
2184
462
x
218369
453
2159
435
x
233970
425
2003
w tym: zasiłki specjalne
celowe
39
53
11034
39
117
35
47
9066
35
104
40
55
9243
40
114
Pomoc na ekonomiczne
usamodzielnienie Ogółem
0
x
0
0
0
0
x
0
0
0
0
x
0
0
0
w tym: w naturze
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
zasiłki
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
poŜyczka
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
31
Poradnictwo
specjalistyczne /prawne,
psychologiczne, rodzinne/
x
x
x
1
6
x
x
x
7
39
Interwencja kryzysowa
x
x
x
x
0
0
x
x
x
0
0
x
x
x
612
2866
bd
bd
bd
bd
bd
x
x
x
70
306
Pomoc w załatwianiu spraw
urzędowych i innych
x
x
x
6
19
Pobyt w DPS
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
1
8
9121
1
1
Zasiłki celowe: powódź
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
31
31
14000
31
103
32
1641
x
Praca socjalna
Tab.6. Wartość pomocy społecznej w gminie Łącko (wg typów świadczeń)
319
x
Strategia integracji i rozwiązywania problemów społecznych w gminie Łącko
4.3. IDENTYFIKACJA GŁÓWNYCH PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W
GMINIE ŁĄCKO
Ostatnią częścią diagnozy jest identyfikacja i charakterystyka głównych problemów
społecznych gminy.
Problem społeczny jest zjawiskiem ocenianym negatywnie przez społeczność, w której
występuje. Społeczeństwo uznaje to zagadnienie za złe, niebezpieczne, niekorzystne i dąŜy
do jego wyeliminowania lub w przypadku niemoŜliwości eliminacji do zmniejszenia
niekorzystnego wpływu.
KaŜdy problem posiada swoją specyfikę – swoją przyczynę i swój skutek. Skuteczne
zwalczanie polega na walce z przyczynami. Skutki pomagają zidentyfikować problemy,
dokładniej widzieć jak duŜy, niekorzystny wpływ ma na Ŝycie społeczności lokalnej. Rolą
strategii jest identyfikacja zarówno przyczyn jak i skutków by moŜliwie dokładnie określić
problem.
Poznanie
specyfiki
problemu
jest
kluczem,
który
pozwala
na
podjęcie
długofalowej polityki zmniejszania jego niekorzystnego wpływu i neutralizacji problemu.
Rozpoznawanie problemów odbywało się w trzech fazach:
Zestawienie typowych problemów społecznych,
Identyfikacja głównych problemów społecznych,
Charakterystyka najwaŜniejszych problemów społecznych.
Identyfikacja głównych problemów społecznych występujących w gminie.
W celu identyfikacji głównych problemów społecznych Gminy Łącko posłuŜono się
dostępnymi danymi na temat liczby rodzin otrzymujących pomoc społeczną w Gminnym
Ośrodku Pomocy Społecznej w poszczególnych kategoriach tych problemów w latach 2002
- 2004.
2002 rok
Powód trudnej sytuacji Ŝyciowej
33
2003 rok
2004 rok
Liczba
Liczba
Liczba
Liczba
Liczba
Liczba
rodzin
osób w
rodzin
osób w
rodzin
osób w
ogółem
rodzinie
ogółem
rodzinie
ogółem
rodzinie
1 Ubóstwo
631
3281
664
3275
611
2932
2 Sieroctwo
0
0
0
0
0
0
3 Bezdomność
0
0
1
1
1
1
4 Potrzeba ochrony macierzyństwa
109
557
122
584
123
711
5 Bezrobocie
406
2064
448
2209
430
2124
6 Niepełnosprawność
269
1252
280
1248
275
1236
7 Długotrwała choroba
233
1109
226
993
225
972
271
1717
249
1590
228
1456
57
223
60
237
56
227
206
1471
201
1426
148
1036
11 Alkoholizm
Alkoholizm
4
13
4
17
6
19
12 Narkomania
0
0
0
0
0
0
13 opuszczeniu zakładu karnego
0
0
4
9
0
0
14 Klęska Ŝywiołowa lub ekologiczna
0
0
0
0
bd
bd
bd
bd
0
0
bd
bd
bd
bd
0
0
17 otrzymały status uchodźcy
bd
bd
bd
bd
0
0
18 Zdarzenia losowe
bd
bd
bd
bd
39
135
19 Sytuacja kryzysowa
bd
bd
bd
bd
0
0
Bezradność w sprawach opiek.opiek.-wych.
i prowadzenia gosp. domowego,
8 ogółem
9 w tym: rodziny niepełne
10
rodziny wielodzietne
Trudności w przystosowaniu do Ŝycia po
15 Przemoc w rodzinie
Brak umiejętności w przystosowaniu
przystosowaniu do
Ŝycia młodzieŜy opuszczającej placówki
16 opiekuńczoopiekuńczo-wychowawcze
Trudności w integracji osób które
Tab.7. Powody przyznania pomocy społecznej w gminie Łącko
Rok 2002 charakteryzował się największą liczbą osób korzystających z pomocy społecznej
rodzin równocześnie kolei równocześnie roku 2003 pomoc dotarła do największej liczby
rodzin. W roku 2004 nastąpił dość duŜy spodek w zakresie zasięgu pomocy społecznej.
Spadek ten, zanotowany w statystykach, a nie mający wiele wspólnego ze stanem
rzeczywistym, wynika ze zmiany przepisów, konkretnie wejścia w Ŝycie ustawy o rentach
socjalnych, ustawy o świadczeniach rodzinnych i zmiany ustawy o pomocy społecznej, w
efekcie czego część świadczeniobiorców do tej pory korzystająca z pomocy społecznej i
widniejąca w statystykach GOPS-u, stała się beneficjentami świadczeń rodzinnych i pomocy
34
udzielanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Udział poszczególnych problemów
wykazuje dość stabilny rozkład na przestrzeni ostatnich lat. Największą pomoc stosuje się
w
następujących
kategoriach
problemów:
ubóstwo,
bezrobocie,
bezradność,
niepełnosprawność. W kaŜdej z tych kategorii pomoc obejmuje rodziny, w których Ŝyje
więcej
niŜ
1000
osób.
Największy
udział
ma
ubóstwo
32%
i
bezrobocie
22%,
niepełnosprawność, długotrwała choroba i bezradność mają udział w przedziale 12% do
14%.
Warto
zaznaczyć,
Ŝe
relatywnie
niewielki
udział
alkoholizmu
w
powodach
przyznawania pomocy społecznej jest związany z trudnościami w kwalifikowaniu tej
przyczyny, wynikającymi z przepisów prawa. Pracownik socjalny nie moŜe podać tej
przyczyny jako kwalifikującej do udzielenia pomocy społecznej, dopóki choroba ta nie jest
jednoznacznie zdiagnozowana. Trzeba takŜe dodać, Ŝe w niektórych przypadkach
pokrewne przyczyny; „niepełnosprawność” i „długotrwała choroba” bywają uŜywane
zamiennie przy ustalaniu przyczyny udzielania pomocy, poniewaŜ granica miedzy nim bywa
płynna.
Od 2004 roku pewne przypadki pomocy świadczonej na rzecz rodzin moŜna kwalifikować
jako pomoc dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie. Wcześniej, przed nagłośnieniem
skali tego zjawiska w mediach w statystykach nie widniała taka pozycja. TakŜe obecnie
występują trudności w przypisaniu dla konkretnej rodziny tego rodzaju dysfunkcji,
poniewaŜ jest to temat delikatny w relacjach między pracownikiem opieki społecznej
i członkami rodzin dotkniętych tym problemem. Rodziny bardzo często ukrywają fakt
przemocy, nie godząc się na ujawnienie i nazwanie po imieniu rzeczywistych problemów.
Z tego powodu ciągle w statystykach ta przyczyna nie widnieje.
Pozostałe kategorie obserwowanych problemów mają duŜo mniejszy udział, nie wykazują
istotnego wzrostu lub nawet charakteryzują się spadkiem ilości występowania. Zostaną one
pominięte w dalszej szczegółowej analizie.
35
Główne powody udzielania pomocy społecznej w gm. Łącko w
2004 roku
2%
0%
12%
Ubóstwo
Bezdomność
32%
Ochrona macierzyństwa
12%
Bezrobocie
Niepełnosprawność
Długotrwała choroba
Bezradność opiek-wych
0%
Alkoholizm
14%
6%
Zdarzenia losowe
22%
Rys..8. Powody przyznania pomocy społecznej w gminie Łącko
Ostateczny wybór kluczowych kategorii został poprzedzony dodatkowym badaniem
percepcji problemów społecznych w gminie przez jej mieszkańców. Badania ankietowe
zostały przeprowadzone w X 2005 r na losowej próbie 100 osób. Jakościowe badania
percepcji stanowią uzupełnienie analiz ilościowych i w pewnym sensie ich weryfikacje. Nie
zawsze bowiem (z powodów, np. formalnych, czy z powodu niepełnego rozeznania) pomoc
jest kierowana tam, gdzie istnieją najwaŜniejsze potrzeby. W badaniach ankietowych
respondenci
oceniają
w
sposób
subiektywny
skalę
zagroŜenia
swojej
poszczególnymi rodzajami dysfunkcji.
36
1
Alkoholizm
8,72
2
Bezrobocie
8,66
3
Ubóstwo
8,43
4
Problematyka mniejszości etnicznych
8,12
5
Bezradność w spr. opiekopiek-wychow.
7,55
gminy
6
Przemoc w rodzinie
6,13
7
Niepełnosprawność
6,11
8
Długotrwała choroba
6,01
9
Wielodzietność
5,76
10
Trudności przystosowawcze młodzieŜy z placówek opiekopiek-wychow.
3,31
11
Sieroctwo
3,23
12
Narkomania
2,99
13
Bezdomność
1,87
Trudności w przystosowaniu do Ŝycia po opuszczeniu zakładu
14
karnego
1,78
15
Trudności w integracji osób o statusie uchodźcy
1,67
Tab.8. Skala zagroŜeń społecznych w minie Łącko (percepcja mieszkańców)
Nieco inaczej (róŜnice nie są duŜe) wygląda percepcja liderów społecznych, biorących udział
w warsztatach strategicznych na temat załoŜeń do strategii rozwiązywania problemów
społecznych, które odbyły się w UG Łącko w dniu 3 XI 2005 r. Porównanie tych ocen zostało
zawarto na wykresie porównawczym.
Największa rozbieŜność występuje w kategorii przemoc w rodzinie, choć naleŜy zauwaŜyć, Ŝe
oba środowiska zauwaŜają ten problem (inaczej niŜ statystyki). Liderzy w przeciwieństwie do
ogółu mieszkańców, za najwaŜniejszy problem uznali bezrobocie, a nie alkoholizm. Choć
sprawiedliwie naleŜy uznać, Ŝe róŜnice mieszczą się w granicach błędu statystycznego.
37
Percepcja najwaŜniejszych zagroŜeń społecznych
w gm. Łącko
16
15
1,1
1,67
1,78
14
2,02
1,87
13
2,56
2,99
12
2,78
3,23
11
3,41
3,31
10
3,01
5,76
9
5,73
8
5,69
6,01
6,11
7
6,22
6
6,13
5,01
7,55
5
7,62
8,12
4
8,04
8,43
3
8,36
8,66
2
8,69
8,72
1
8,53
0
2
4
Percepcja liderów społecznych
6
8
10
Percepcja mieszkańców (wg. ankiety)
Rys.9. Percepcja problemów społecznych w gminie Łącko
Badania ankietowe zagroŜeń w przypadku gminy Łącko wykazały duŜą zgodność
z kierunkami pomocy społecznej realizowanej przez GOPS. Respondenci podkreślili wagę
alkoholizmu, który spotyka się z duŜym napiętnowaniem i wręcz znalazł się na 1-wszym
miejscu we wskazaniach mieszkańców (zagroŜeń liderów na 2-gim).
Ponadto w gronie
najwaŜniejszych zagroŜeń wskazano takŜe wielodzietność i przemoc w rodzinie.
Ostatecznie po wszechstronnej analizie za najwaŜniejsze problemy społeczne w gminie
Łącko uznano;
ubóstwo,
38
bezrobocie,
alkoholizm.
bezradność w sprawach opiekuńczo wychowawczych i prowadzenia gosp. domowego,
niepełnosprawność,
długotrwała choroba,
Dodatkowo za specyficzne problemy dla gminy naleŜy uznać przemoc w rodzinie i
trudności przystosowawcze mniejszości morskiej. Oba te problemy praktycznie nie
występują w statystykach z powodów formalnych (zasada równości ze względu na
pochodzenie) oraz mentalnych (ukrywanie zjawiska przemocy w rodzinie).
4.3.1. UBÓSTWO I JEGO SPOŁECZNE SKUTKI
RozróŜniamy róŜne podejścia do ubóstwa.
ubóstwa Pojmowanie absolutne dotyczy stanu
niezaspokojenia podstawowych potrzeb Ŝyciowych, uznanych za minimalne w danym
społeczeństwie i czasie. W ujęciu względnym rozumiemy ubóstwo jako naruszenie zasad
sprawiedliwości społecznej przez istnienie nadmiernego dystansu pomiędzy poziomem
Ŝycia poszczególnych grup ludności.
Skutkiem pozostawania w ubóstwie jest rozpad więzi rodzinnych, zaburzenie
w sferze pełnienia ról społecznych a więc zaburzenie funkcjonowania rodziny.
Głównymi miernikami biedy są: stopa ubóstwa, będąca procentem społeczeństwa,
który Ŝyje poniŜej linii minimalnych dochodów; jej głębokość, czyli połoŜenie osób ubogich
względem linii ubóstwa; zasięg tj. przestrzenne występowanie.
Kluczowymi aspektami pomiaru ubóstwa są: sposób ustalenia progu ubóstwa (linii
ubóstwa), który oddziela ubogich od reszty społeczeństwa; sposób pomiaru zasięgu
i głębokości ubóstwa; rozstrzygnięcie czy za ubogie uznać trzeba osoby, które tylko
chwilowo znalazły się w tej sferze, czy jedynie takie, u których zjawisko to ma charakter
chroniczny.
Rys.10. Sfera zagroŜenia ubóstwem w Polsce w 2002 r.
39
1000
70,00%
granica ubóstwa (zł)
900
% osób ubogich
60,00%
800
50,00%
700
600
40,00%
500
30,00%
400
300
20,00%
200
10,00%
100
0
0,00%
minimum
socjalne
minimum relatywna (50%) "ustawowa"
egzystencji
średnich
miesięcznych
wydatków
subiektywna
(lejdejska)
W Polsce podstawą określenia linii ubóstwa przyjęto minimum socjalne. Pojęcie to
było opracowane i badane w latach 70-tych. Stanowi kategorię mierzącą koszty utrzymania
gospodarstw domowych, uwzględniając podstawowe potrzeby bytowo- konsumpcyjne.
Stosuje się tutaj pojęcie koszyka minimum socjalnego, które ma wyznaczyć granice
wydatków gospodarstw domowych, powyŜej której moŜna mówić o godziwym poziomie
Ŝycia. Znajdują się w nim dobra słuŜące zaspokojeniu podstawowych potrzeb (Ŝywność,
odzieŜ, obuwie, mieszkanie, ochrona zdrowia, higiena), do wykonywania pracy (transport
lokalny i łączność), kształceniu (oświata i wychowywanie dzieci), a takŜe utrzymywania
więzi rodzinnych i towarzyskich, oraz uczestnictwa w kulturze.
Innym pojęciem do mierzenia ubóstwa jest minimum egzystencji. Jest to dolne
kryterium, w którym zakres i poziom zaspokojenia potrzeb wyznacza granica, poniŜej
której występuje biologiczne zagroŜenie Ŝycia i rozwoju psychofizycznego człowieka.
W koszyku tego minimum zawierają się jedynie wydatki pozwalające na przeŜycie
z pominięciem innych potrzeb.
Istnieje równieŜ pojęcie linii ubóstwa relatywnego, będące odsetkiem osób, Ŝyjących
poniŜej 50% poziomu średnich miesięcznych wydatków gospodarstwa domowego. Definicja
40
ta uznaje względność ubóstwa, a z drugiej strony wskazuje na nierówności jako główny
wyznacznik ubóstwa.
Pojęcie ustawowej granicy ubóstwa wyznacza ustawa o pomocy społecznej,
określająca, Ŝe świadczenia pienięŜne z pomocy społecznej mogą otrzymać osoby, które
spełniają kryterium dochodowe. W przypadku osoby samotnie gospodarującej kryterium
dochodowe ustalono na 461 zł. Natomiast w przypadku osoby w rodzinie kryterium
dochodowe ustalono na 316 zł.
W Polskich realiach ubóstwo jest najczęściej wynikiem bezrobocia. Spróbuję teraz krótko
scharakteryzować zjawisko biedy. Podstawą będą dla mnie wyniki przedstawione przez
Główny Urząd Statystyczny dotyczące opisu wyników badań dotyczących ubóstwa w 2002
roku. Według nich- wśród gospodarstw domowych, w skład których wchodziła przynajmniej
jedna osoba bezrobotna, stopa ubóstwa skrajnego wynosiła około 23%, podczas gdy wśród
rodzin, w których nie było bezrobotnych osiągnęła ona poziom około 8%. W najtrudniejszej
sytuacji były rodziny, których podstawę utrzymania stanowiły świadczenia społeczne stopa
ubóstwa
skrajnego
około
34%.
Pauperyzacji
sprzyja
równieŜ
wykonywanie
niskopłatnej pracy. Dotyczy to głównie osób o niskim poziomie wykształcenia, pracujących
na stanowiskach robotniczych. Uzyskane wyniki pokazały na istnienie związku między
wykształceniem, a popadaniem w biedę. Ród gospodarstw domowych, których głowa
rodziny miała wykształcenie średnie, odsetek osób Ŝyjących poniŜej minimum egzystencji
wyniósł około 5%, wykształcenie zasadnicze zawodowe 14%, wykształcenie podstawowe
około 21%. Do grupy ryzyka nie naleŜą rodziny, w których głowa rodziny ma wykształcenie
wyŜsze. ZauwaŜono teŜ związek między ilością dzieci w rodzinie a uboŜeniem. PoniŜej
minimum egzystencji Ŝyło około 37% osób w rodzinach z czwórką i więcej dzieci na
utrzymaniu, około 17% w rodzinach małŜeństw z trójką dzieci i około 13% w rodzinach
samotnych ojców lub matek z więcej niŜ jednym dzieckiem na utrzymaniu. Nie bez względu
na występowanie ubóstwa zostaje czynnik wieku. Pomimo, Ŝe zjawisko to dotyka w Polsce
ludzi młodych, to wyniki analiz wskazują takŜe na trudną sytuację znacznej części osób
starszych. Ze względu na swój wiek i stan zdrowia osoby starsze mają bowiem ograniczone
moŜliwości podejmowania aktywnych działań zmierzających do poprawy swej sytuacji
materialnej. Często są to osoby samotne co pogłębia problemy finansowe. Wśród osób
liczących co najmniej 65 lat co trzynasta Ŝyła w skrajnym ubóstwie. Relatywnie w biedzie
41
najczęściej Ŝyją osoby mieszkające na wsi oraz w małych miasteczkach, najrzadziej
ubóstwem dotknięci są mieszkańcy duŜych aglomeracji miejskich. W 2002 roku w miastach
Ŝyło około 7% osób w skrajnym ubóstwie, a w duŜych ośrodkach miejskich liczących co
najmniej 500-tys. mieszkańców –2,5%, natomiast w miastach do 20 tysięcy mieszkańców
około 11%. Na wsi, poniŜej granicy ubóstwa przyjętej na poziomie minimum egzystencji,
Ŝyło około 17%. NajwyŜszym odsetkiem ubogich osób na wsi odznaczały się gospodarstwa
nie mające własnego gospodarstwa rolnego i utrzymujące się głównie ze źródeł
niezarobkowych, innych niŜ emerytura i renta.
Rys.11. Odsetek osób w gospodarstwach domowych zagroŜonych ubóstwem według grup społecznoekonomicznych w 2002 r.
odsetek osób w gosp. dom. ponizej ustawowej granicy ubóstwa
odsetek osób w gosp. dom. poniŜej minimum egzystencji
46,3
50
45
40
35
30
25
27,9
22,3
25,6
25,4
34,1
20
16,4
5,9
prac. utrzymuj.
się ze
świadczeń społ.
4,5
emeryci
prac. na stan.
nierobotniczych
prac. na stan.
robotniczych
10,8
14,2
1,8
0
42
16,7
pracuj. na
własny rach.
4,2
prac. uŜytk.
gospodarstwo
rolne
5
13,3
rolnicy
10
9,2
renciści
15
odsetek osób w gosp. dom. poniŜej ustaw ow ej granicy ubóstw a
odsetek osób w gosp. domow ych poniŜej minimum egzystencji
35
30,5
30
27,4
25
24,3
20
20,3
18,5
15
10
14,3
9,0
11,1
1,1
5
11,1
4,6
0,5
0
ogółem
Rys.12.
Odsetek
wyŜsze
osób
w
średnie
gospodarstwach
zasadnicze
zawodowe
domowych
gminazjalne podstawowe i
bez
wykształcenia
zagroŜonych
ubóstwem
według
poziomu
wykształcenia w 2002 r.
Podsumowując - na syndrom głębokiego ubóstwa w Polsce składa się długookresowe
bezrobocie, połączone z niskim poziomem wykształcenia głowy gospodarstwa domowego,
z wielodzietnością oraz z faktem zamieszkania w małych ośrodkach miejskich i na wsi
(szczególnie na obszarach dotkniętych bezrobociem strukturalnym).
Racjonalne planowanie Ŝycia rodzinnego moŜe odbywać się jedynie przy załoŜeniu
wydolności finansowej rodziny, w pokrywaniu wydatków na cele konsumpcyjne i usługowe
oraz
poczuciu
stabilności
dochodów.
Jeśli
zachwianie
podstaw
materialnych
jest
krótkotrwałe nastąpić moŜe czasowe zawieszenie realizacji lub realizacja okrojona,
natomiast dłuŜej trwające braki mogą wywołać rezygnację z pewnych planów bez szansy na
ich realizację w przyszłości.
Obserwując zachowania w rodzinach korzystających z pomocy GOPS zauwaŜa się, Ŝe
w rodzinach dotkniętych ubóstwem ogranicza sie wydatki na Ŝywność, odzieŜ, przejazdy,
płatne usługi. Trudna sytuacja finansowa gospodarstw domowych wymusza takŜe
ograniczanie
wydatków
związanych
ze
zdrowiem
(leki,
sprzęt
i kształceniem dzieci.
43
rehabilitacyjny)
Procent osób poniŜej granicy ubóstwa w Polsce w latach 1993-2002
45
40
40
34,8
33
35
30,8
30,5
30,8
30,8
30,8
15,3
15,8
16,5
32,4
30,4
30
25
20
15
12
13,5
12,8
14
17
18,4
18,5
14,4
13,3
10
5
17,1
6,4
4,3
13,6
12,1
5,4
5,6
r 1997
r 1998
8,1
6,9
15
9,5
11,1
0
r 1993
r 1994
r 1995
r 1996
subiektywna (lejdejska)
relatywna
r 1999
r 2000
ustawowa
r 2001
r 2002
minimum egzystencji
Rys 13. Procent osób poniŜej granicy ubóstwa w latach1993 - 2002 r.
Strategia aktywnego przeciwdziałania ubóstwu musi stanowić integralny element
polityki
społeczno-gospodarczej
państwa,
samorządów
i
władz
lokalnych.
Przede
wszystkim naleŜy stworzyć takie warunki, aby praca i dochody z niej wzięły prymat nad
zasiłkami. Zadaniem gminy winno być nasilenie działań ułatwiających podniesienie
dochodów między innymi przy wykorzystaniu moŜliwości ośrodka pomocy społecznej,
urzędu pracy oraz organizacji pozarządowych. Polityka walki z ubóstwem powinna
obejmować zwalczanie okoliczności sprzyjających pojawianiu się bądź jego utrwalaniu.
Powinna rozwijać system róŜnorodnych świadczeń, które mogą, ale nie muszą doprowadzić
do trwałej poprawy połoŜenia poszczególnych kategorii ludzi. Sama praca socjalna moŜe
przyczynić się do łagodzenia następstw ubóstwa.
44
Rys.14.
Pomoc
udzielana
przez
GOPS
Łącko
z
tytułu
„ubóstwa”
Zasięg pomocy społecznej udzielanej w gm. Łącko z tytułu ubóstwa
3281
3500
3275
2932
3000
2500
2000
1500
1000
631
664
611
2002
2003
2004
500
0
l. rodzin
Ubóstwo jest w ciągu ostatnich lat najwaŜniejszym powodem przyznawania pomocy
społecznej w gminie Łącko. W 2004 roku z tego tytułu pomocą zostało objętych 611
rodzin, co stanowi 32% przypadków pomocy udzielanej przez GOPS. W trakcie badania
percepcji zagroŜeń społecznych w gminie „ubóstwo” znalazło się na trzecim miejscu
z ocena rangową 8,43 ( w skali 1-10 pkt).
4.3.2. BEZROBOCIE I JEGO SPOŁECZNE SKUTKI
Bezrobocie
-
rozumiane
jako
zjawisko
towarzyszące
gospodarce
rynkowej,
oznaczające brak pracy zarobkowej dla osób zdolnych do jej wykonywania i deklarujących
chęć jej podjęcia - na przestrzeni ostatnich lat stało się w Polsce jednym z głównych
problemów społecznych.
45
Zasięg pomocy społecznej udzielanej w gm. Łącko z tytułu bezrobocia
2500
2209
2124
2064
2000
1500
1000
406
448
430
2002
2003
2004
500
0
l. rodzin
Rys.15. Pomoc udzielana przez GOPS Łącko z tytułu „bezrobocia”
Stopa bezrobocia w Polsce na koniec 2000 r. – wynosiła około 15 %, obecnie wynosi
17,6 %. Bezrobocie jest w gminie Łącko zjawiskiem, które dotyka szerokich kręgów
społecznych. Straty i skutki społeczne, które powoduje, są trudne do oszacowania. Pojawia
się na niepokojącą skalę degradacja duŜych grup społecznych i to nie tylko bezrobotnych,
ale
takŜe
ich
rodzin.
Straty
pracy,
przejście
na
zasiłek,
z
kolei
jego
utrata
i potrzeba korzystania z pomocy społecznej - prowadzi do ubóstwa ze wszystkimi tego
konsekwencjami. Liczba osób bezrobotnych w gminie Łącko wynosiła na koniec września
2005 r. - 1.335 osób, z czego kobiety stanowiły 58,3%. Pomimo, Ŝe od 2001 roku kiedy
liczba bezrobotnych była rekordowo wysoka (1647 osób) obserwujemy systematyczny
spadek, to w dalszym ciągu musimy uznać sytuację w zakresie bezrobocia w gminie jako
bardzo trudną.
Miesiące
Grudzień 2000 r.
46
Powiat
Województwo
nowosądecki
Małopolskie
19,1
11,9
Polska
15,0
Grudzień 2001 r.
22,6
14,1
17,5
Grudzień 2002 r.
22,2
13,9
18,1
Grudzień 2003 r.
29,7
16,0
20,0
Grudzień 2004 r.
29,1
15,0
19,1
Wrzesień 2005 r.
26,1
13,6
13,6
17,6
Tab.9. Stopy bezrobocia w latach 2000 - 2005 r.
Bezpośrednim i najbardziej widocznym skutkiem bezrobocia jest obniŜenie standardu
materialnego rodziny, co wręcz wymusza konieczność korzystania z pomocy społecznej.
Mniej widoczne, lecz nie mniej zagraŜające spójności rodziny są skutki psychologiczne
bezrobocia. Bezrobocie powoduje bowiem zmianę sytuacji społecznej i emocjonalnej całej
rodziny, zarówno dorosłych jak i dzieci. Częstym zjawiskiem jest izolacja społeczna ograniczone zostają kontakty interpersonalne wszystkich członków rodziny bezrobotnego
zarówno ze znajomymi, jak i z dalszą rodziną. Bezrobocie wpływa takŜe niekorzystnie na
układ stosunków wewnątrzrodzinnych, przy czym okazuje się, Ŝe bezrobocie męŜczyzn ma
znacznie bardziej negatywne skutki dla rodziny niŜ bezrobocie kobiet. Bezrobotny
męŜczyzna doświadcza obniŜenia swojej pozycji w rodzinie, utraty autorytetu i silnej
frustracji, które powodują sięganie po alkohol.
Okres bezrobocia członka rodziny jest dla wielu gospodarstw domowych szczególnie
trudny. W krótkim czasie pojawiają się problemy finansowe, rodzi się konieczność szukania
doraźnych metod poprawy sytuacji ekonomicznej rodziny. Brak zatrudnienia negatywnie
wpływa nie tylko na ekonomiczną kondycję rodzin, ale takŜe na pozamaterialne kwestie
Ŝycia rodzinnego. Przymusowe pozostawanie bez pracy oraz niemoŜność znalezienia
ponownego zatrudnienia powoli i systematycznie pozbawiają człowieka poczucia własnej
wartości.
Stres
i
utrata
stabilizacji
powodują
często
niemoŜność
podejmowania
racjonalnych, a niekiedy jakichkolwiek decyzji. Pojawia się apatia i zniechęcenie. Okres
bezrobocia oznacza radykalną zmianę rozkładu czasu w ciągu dnia. Bezrobotni męŜczyźni
często sięgają po uŜywki, głównie w celu rozładowania stresu. Złe warunki materialne są
jednym z głównych czynników wywołujących stany depresyjne, związane z poczuciem
braku stabilności i bezpieczeństwa socjalnego. Niskiej kondycji psychosomatycznej
towarzyszy w szczególności wzrost zapadalności na niektóre choroby zakaźne czy choroby
47
społeczne.
Odsetek
osób
odczuwający
nowe
dolegliwości
wyraźnie
rośnie
wraz
z wydłuŜaniem się czasu pozostawania bez pracy. Jest to wyraźny dowód, jak silnie
negatywnym doświadczeniem moŜe być bezrobocie. Oprócz dolegliwości somatycznych
część bezrobotnych zauwaŜa u siebie pogorszenie samopoczucia. Prawie wszyscy
bezrobotni odczuwają niepokój, lęk, przygnębienie, rozdraŜnienie, mają kłopoty ze snem,
czują, Ŝe coś im zagraŜa. Bezrobocie burzy klimat Ŝycia rodzinnego. Wpływa destrukcyjnie
na pełnienie przez rodzinę jej podstawowych funkcji, na realizację określonych zamierzeń,
zadań i planów Ŝyciowych. Najbardziej bolesnym aspektem bezrobocia jest zagroŜenie
bezpiecznej egzystencji własnej rodziny. Brak pracy ma negatywny wpływ na ekonomiczną
funkcję rodziny. Powoduje jej szybką degradację, potęguje biedę i rozszerza sferę ubóstwa.
Dla podopiecznych GOPS dotkniętych bezrobociem duŜym problemem jest regulowanie
naleŜności za opłaty mieszkaniowe, które są wysokie w stosunku do dochodów rodziny.
Jako pierwsze oszczędności czynione są na opłatach czynszowych, następnie za media, co
naraŜa rodzinę na dodatkowy lęk przed eksmisją lub odcięciem dopływu gazu i energii.
Bezrobocie naraŜa rodzinę na szereg niedogodności, sublimację wielu waŜnych potrzeb,
niewłaściwe kształtowanie osobowości jej członków. Praca zawodowa wyznacza bowiem
postawy i zachowanie dzieci, system stosowanych przez nie ocen, kontakty ze
środowiskiem rówieśniczym, uznawane przez nie wartości czy preferowane cele. DąŜenia
dzieci i młodzieŜy są silnie związane z pozycją zawodową rodziców, a otaczająca
rzeczywistość postrzegana jest przez pryzmat ich pracy zawodowej. Zmiany w statusie
zawodowym choćby jednego z rodziców nie pozostają więc bez wpływu na dokonywaną
przez młodych ludzi ocenę rzeczywistości oraz ich własnej pozycji.
Odczuwanie przez dzieci własnej sytuacji jako gorszej często prowadzi do stopniowej
izolacji środowiskowej, co jest dotkliwym ograniczeniem naturalnych potrzeb związanych
z rozwojem intelektualnym i społecznym. ZawęŜa się krąg wspólnych zainteresowań
rówieśniczych, dzieci przestają być zapraszane do wspólnej nauki i zabawy. Zdarza się
takŜe, Ŝe jednocześnie z odrzuceniem przez rówieśników, z powodu trudnej sytuacji
materialnej rodziny, dzieci popadają w sytuacje konfliktowe w szkole z wychowawcami
i nauczycielami. Odbija się to wszystko bardzo silnie na postawach dzieci i młodzieŜy, na
ich zachowaniu oraz wartościowaniu zjawisk i osób. Skutkiem bezrobocia w rodzinie jest
takŜe osłabienie autorytetu rodziców. W opinii dzieci, zwłaszcza nastolatków, taka sytuacja
48
jest
przejawem
braku
zaradności,
nieumiejętności
dostosowania
się
do
nowej
rzeczywistości społeczno - ekonomicznej czy Ŝyciowego nieudacznictwa. Powoduje to
zachwianie systemu wartości młodego pokolenia i obniŜenie w hierarchii takich wartości jak
wykształcenie, uczciwa praca, solidarność.
Bezrobocie jest w ciągu ostatnich lat drugim z kolei najwaŜniejszym powodem
przyznawania pomocy społecznej w gminie Łącko. W 2004 roku z tego tytułu pomocą
zostało objętych 430 rodzin, czyli 22% przypadków pomocy udzielanej przez GOPS.
W trakcie badania percepcji zagroŜeń społecznych w gminie „bezrobocie” zostało uznane za
drugi najwaŜniejszy problem społeczny w gminie z oceną rangową 8,66 ( w skali 1-10 pkt).
4.3.3. ALKOHOLIZM I JEGO SPOŁECZNE SKUTKI
Według najnowszej klasyfikacji zespół uzaleŜnienia od alkoholu jest chorobą
chroniczną
i
postępującą,
która
zaczyna
się
i
rozwija
bez
świadomości
osoby
zainteresowanej, polega na niekontrolowanym piciu napojów alkoholowych i moŜe
doprowadzić do przedwczesnej śmierci. Charakteryzują ją m.in.:
•
codzienne wypijanie alkoholu w celu utrzymania zadawalającego funkcjonowania;
•
regularne ale ograniczone do weekendów picie duŜych ilości alkoholu;
•
ciągi picia występujące naprzemiennie z okresami trzeźwości;
•
zmiany tolerancji na alkohol;
•
utrata kontroli nad piciem;
•
zaburzenia pamięci i świadomości;
•
nawroty picia po próbach utrzymania okresowej abstynencji.
O uzaleŜnieniu od alkoholu moŜemy mówić wówczas, gdy co najmniej trzy spośród
wymienionych objawów występowały co najmniej przez 1 miesiąc w ciągu ostatniego roku.
NaduŜywanie alkoholu bardzo często wynika z nieumiejętności radzenia sobie
z problemami jakie niesie Ŝycie i w ostateczności prowadzi do fizycznego i psychicznego
wyniszczenia jednostki. Alkoholik jest osobą niedojrzałą emocjonalnie, skłonną do wahań
i wybuchowych reakcji radości lub rozpaczy, które mogą prowadzić do gwałtownych,
nieprzemyślanych zachowań. Cechuje go takŜe mała odporność na frustracje, kryje w sobie
49
lęk przed wyjściem na jaw jego uzaleŜnienia. Jego kontakty z innymi ludźmi zazwyczaj dość
płytkie i luźne, nasycone są wysokim poziomem niepokoju.
Nadmierne
spoŜywanie
alkoholu
znajduje
swoje
odbicie
nie
tylko
w Ŝyciu jednostki, ale takŜe w Ŝyciu społeczeństwa. Problemy, których przyczyną jest
alkohol mogą pojawić się w róŜnych dziedzinach. MoŜna mówić o następstwach
rodzinnych, problemach w pracy, łamaniu porządku publicznego.
NaduŜywanie alkoholu w Polsce jest jedną z głównych przyczyn rozwodów. Bardzo
waŜnym skutkiem naduŜywania alkoholu jest pogarszanie się sytuacji ekonomicznej
i społecznej rodziny. Nie bez znaczenia jest wpływ alkoholizmu rodzica na rozwój dzieci,
które Ŝyją w atmosferze ciągłego niepokoju, lęku i napięcia. Uczą się destruktywnych dla
siebie i otoczenia zachowań.
W wyniku trudnych doświadczeń Ŝyciowych grozi im dezintegracja osobowości
manifestująca się w róŜnego typu zaburzeniach emocjonalnych. Badania ukazują, Ŝe co
najmniej u 50 % chorych na nerwicę dzieci źródłem choroby jest alkoholizm jednego
z rodziców. Szerzące się zjawisko alkoholizmu dotyka wielu mieszkańców miasta i nie
respektuje
płci,
wieku
ani
statusu
intelektualnego.
Jego
rozmiar
i niszczycielskie działanie daje się zaobserwować wśród klientów pomocy społecznej.
Z problemem naduŜywania alkoholu pracownicy socjalni spotykają się od wielu lat,
niepokojącym jest jednak fakt wzrastania liczby osób uzaleŜnionych od alkoholu
i obniŜania wieku pierwszego z nim kontaktu. W rodzinach, które objęte są pomocą
Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej pracownicy dość często obserwują stwarzanie
sytuacji
sprzyjających
piciu
alkoholu,
stosowanie
zachęty
do
jego
spoŜywania
i przedstawianie łatwości jego zdobywania. Szczególnego znaczenia w tych rodzinach
nabiera wzorzec picia alkoholu i niekorzystny wpływ rozbieŜności między zachowaniem
rodziców a wymaganiami stawianymi wobec dziecka, co do spoŜywania alkoholu, brak
kontroli ze strony rodziców i stosowanie niewłaściwych metod wychowawczych. W wielu
środowiskach
daje
się
zauwaŜyć
zjawisko
"dziedziczenia"
alkoholizmu.
Problem
naduŜywania alkoholu przez podopiecznych pomocy społecznej jest bardzo skomplikowany
poniewaŜ obok alkoholizmu występują zaburzenia komunikacji między członkami rodziny,
bieda, problemy wychowawcze i zdrowotne. Osoby dotknięte chorobą alkoholową mogą
50
liczyć na pomoc specjalistów z Poradni Odwykowej w Nowym Sączu, gdzie moŜna
skorzystać z form terapii nie tylko dla chorych ale równieŜ dla ich rodzin.
Biorąc pod uwagę skalę udzielania pomocy osobom uzaleŜnionym, alkoholizm nie
naleŜy do najwaŜniejszych powodów przyznawania pomocy społecznej w gminie Łącko.
Sytuacja ta wynika z ostrych kryteriów udzielania pomocy jedynie osobom, które poddają
się leczeniu. W 2004 roku z tego tytułu pomocą zostało objętych zaledwie 6 rodzin. Za to w
trakcie badania percepcji najwaŜniejszych zagroŜeń społecznych w gminie „alkoholizm”
został uznane najwaŜniejszy problem społeczny w gminie z oceną rangową 8,72
( w skali 1-10 pkt). Wynika z tego, ze specyficzne uwarunkowania formalne w znacznej
mierze utrudniają docieranie ze skuteczną pomocą dla osób z problemem alkoholowym
i członków rodzin, gdzie problem występuje, a w kaŜdym razie mamy do czynienia
z sytuacją rozmijania się ze społecznymi oczekiwaniami tym zakresie.
Zasięg pomocy społecznej udzielanej w gm. Łącko z tytułu alkoholizmu
19
20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
17
13
6
4
4
2002
2003
l. rodzin
2004
Rys.16. Pomoc udzielana przez GOPS Łącko z tytułu „alkoholizmu”
4.3.4. NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ I JEJ SPOŁECZNE SKUTKI
51
Niepełnosprawność,
Niepełnosprawność w swojej istocie, jest zjawiskiem o komponentach medycznych
i społecznych. Powodowana chorobami czy dysfunkcjami fizycznymi ma przede wszystkim
wymierne konsekwencje funkcjonalne i społeczne. Zjawisko niepełnosprawności moŜe być
określane i mierzone w róŜny sposób:
-w oparciu o zmienne kliniczne (etiologia, lokalizacja i zakres uszkodzeń);
-na podstawie moŜliwości codziennego funkcjonowania (samoobsługa, poruszanie się);
-na podstawie zdolności do pełnienia podstawowych ról społecznych adekwatnych do
wieku danej osoby.
Powszechnie za niepełnosprawne uznaje się osoby, których stan fizyczny, psychiczny
i umysłowy powoduje trwałe lub okresowe utrudnienia, ograniczenia bądź uniemoŜliwia
pełnienie ról i zadań społecznych stosownie do wieku.
Osoby niepełnosprawne stanowią w Polsce bardzo liczną społeczność, która liczy juŜ
około 4,5 mln. osób (ponad 14 % ogółu ludności), a prognoza GUS przewiduje, Ŝe w 2010 r.
liczba ta wzrośnie do 6 mln. Mówiąc o osobach niepełnosprawnych, Strategia odwołuje się
do osób posiadających stopień niepełnosprawności orzeczony przez Zespół d/s Orzekania
o Stopniu Niepełnosprawności, Komisję przy ZUS, KRUS, jak równieŜ inne osoby
z dysfunkcjami fizycznymi, psychicznymi i umysłowymi. Za niepełnosprawne uznać naleŜy
osoby, których stan fizyczny, psychiczny i umysłowy powoduje trwałe lub okresowe
utrudnienia, ograniczenia bądź uniemoŜliwia pełnienie ról i zadań społecznych na poziomie
powszechnie przyjętych kryteriów. Obserwacje pracowników Ośrodka pozwalają stwierdzić,
Ŝe sytuacja tej grupy osób jest bardzo trudna. Problemy osób niepełnosprawnych wiąŜą się
głównie z ograniczonymi moŜliwościami oprotezowania i zakupu sprzętu ułatwiającego
komunikowanie się i samoobsługę, a takŜe kosztowną i trudno dostępną rehabilitacją.
DuŜym problemem są takŜe bariery architektoniczne w miejscu zamieszkania osoby
niepełnosprawnej jak i w budynkach uŜyteczności publicznej. Bariery te nie tylko
utrudniają, ale niekiedy wręcz uniemoŜliwiają uczestnictwo w normalnym Ŝyciu. Nie bez
znaczenia jest równieŜ problematyka edukacji osób niepełnosprawnych od chwili urodzenia
do ukończenia nauki w ramach posiadanych predyspozycji i moŜliwości. Na tej płaszczyźnie
widać niedoinwestowanie poradni specjalistycznych i specjalnych ośrodków szkolno wychowawczych. Niepełnosprawni spotykają się równieŜ z problemami psychologicznymi
i społecznymi, które wiąŜą się z trudnościami akceptacji samego siebie i swoich schorzeń
52
oraz z brakiem zrozumienia ze strony ludzi zdrowych. Od kilku lat GOPS realizuje zadania,
które związane są m. in. ze środowiskiem osób niepełnosprawnych, a ściślej z rehabilitacją
społeczną
poprzez
uczestnictwo
w
warsztatach
terapii
zajęciowej,
turnusach
rehabilitacyjnych oraz działaniach zmierzających do ograniczenia barier architektonicznych,
urbanistycznych i w komunikowaniu się.
Choroba i niepełnosprawność to czynniki, które prowadzą do pogorszenia kondycji
finansowej kaŜdej rodziny bez względu na jej przynaleŜność społeczno - zawodową
i miejsce zamieszkania. Sytuacja taka to z jednej strony efekt wydatków na leczenie,
rehabilitację i róŜnego typu świadczenia będące udziałem rodzin, w których Ŝyją osoby
z ograniczoną przez chorobę sprawnością; z drugiej strony przyczyną jest ograniczenie
dochodów - utrata pracy i renta inwalidzka osoby niepełnosprawnej oraz ograniczenie
aktywności zawodowej i moŜliwości zarobkowych innych członków rodziny zobowiązanych
do świadczeń opiekuńczych. Na tę typową sytuację mogą nałoŜyć się jeszcze dodatkowe
uwarunkowania, które czynią Ŝycie tych rodzin szczególnie trudnym. Uwarunkowania te to:
-wcześniejsza trudna sytuacja bytowa, na przykład brak podstawowego standardu
wyposaŜenia gospodarstwa domowego (brak podstawowych mebli, pralki, lodówki);
-wysoki poziom wydatków, gdy więcej niŜ jedna osoba wymaga działań leczniczo –
rehabilitacyjnych;
-niezaradność Ŝyciowa członków rodziny, nieumiejętność gospodarowania ograniczonymi
środkami finansowymi.
Dotknięcie jednego z członków rodziny niesprawnością stanowi dla rodziny sytuację
kryzysową. Wymaga to odpowiedniego systemu interwencji kryzysowej stwarzającej dla
osoby niepełnosprawnej i jej rodziny moŜliwość skorzystania z efektywnego systemu
wsparcia,
stanowiącego
warunek
prewencji
podstawowej.
Z
drugiej
strony
brak
konstruktywnego rozwiązania sytuacji kryzysowej w przeszłości domaga się wypracowania
warunków sprzyjających aktywizacji zarówno samej osoby niepełnosprawnej jak i jej
rodziny.
Niepełnosprawność uderza najbardziej w finansową i emocjonalną stronę rodziny.
Rodzina
w
takiej
sytuacji
wymaga
zwłaszcza
nieinstytucjonalnych
form
pomocy,
maksymalnie zindywidualizowanych i dostosowanych do jej potrzeb. Wzmocnienia wymaga
sama rodzina, bo ona zapewnia najwszechstronniej i w sposób ciągły moŜliwości
53
poznawania uczucia miłości, potrzeb wolności, religijności. To rodzina, niezaleŜnie od
charakteru dokonujących się zmian w Ŝyciu społecznym, z natury broni godności oraz
podmiotowości prawnej swych członków. W zetknięciu z niepełnosprawnością jednego ze
swych członków, w rodzinie musi dokonać się ogromny proces, którego zasadniczymi
elementami są osobista przemiana oraz właściwa reakcja grupy podstawowej. Szczególnie
trudna sytuacja narasta w rodzinie wychowującej nieletnie dziecko. Często rodzice po
uzyskaniu informacji, Ŝe ich dziecko jest niepełnosprawne, przeŜywają bardzo silnie
negatywne emocje. W rezultacie ulegają zakłóceniu (czasami bardzo powaŜnemu) relacje
między członkami rodziny, szczególnie zaś między małŜonkami oraz między rodzicami,
a niepełnosprawnym dzieckiem.
Zasięg pomocy społecznej udzielanej w gm. Łącko z tytułu
niepełnosprawności
1252
1400
1236
1248
1200
1000
800
600
400
269
280
275
2002
2003
2004
200
0
l. rodzin
Rys.17. Pomoc udzielana przez GOPS Łącko z tytułu „niepełnosprawności”
„Niepełnosprawność” naleŜy do waŜnych powodów przyznawania pomocy społecznej
w gminie Łącko. W 2004 roku pomocą z tego tytułu zostało objętych 275 rodzin.
Równocześnie w trakcie badania percepcji najwaŜniejszych zagroŜeń społecznych w gminie
54
„niepełnosprawność” z oceną rangową 6,38 ( w skali 1-10 pkt) została uznane za siódmy
z kolei najwaŜniejszy problem społeczny w gminie.
4.3.5. DŁUGOTRWAŁA CHOROBA I JEJ SPOŁECZNE SKUTKI
Choroba, tak jak niepełnosprawność uderza zarówno w finansową, jak i emocjonalną
stronę rodziny. Przyczyną pogorszenia kondycji finansowej jest wzrost wydatków na
leczenie, rehabilitację i róŜnego typu świadczenia będące udziałem rodzin, w których Ŝyją
osoby przewlekle chore. Choroba w rodzinie bez względu na miejsce pobytu i leczenia
chorego, stanowi dla niej sytuację kryzysową. Wymaga to odpowiedniego systemu
interwencji kryzysowej stwarzającej dla osoby chorej i jej rodziny moŜliwość skorzystania
z efektywnego systemu wsparcia. Trudności dla rodziny piętrzą się, jeśli rodzina decyduje
się na sprawowanie opieki nad chorym w domu i jeśli ten stan trwa wiele lat.
Rodzina
w takiej sytuacji wymaga róŜnych form pomocy, maksymalnie zindywidualizowanych
i dostosowanych do jej potrzeb. Wzmocnienia wymaga sama rodzina, bo ona zapewnia
najwszechstronniej i w sposób ciągły moŜliwości poznawania uczucia miłości, potrzeb
wolności, religijności.
Ogromny wpływ na pomyślny przebieg choroby ma samopoczucie chorego.
Jeśli otacza go atmosfera miłości, serdeczności, jeśli jest przedmiotem troski i starań, to
znajduje
w
tym
oparcie,
czerpie
z
tego
siły,
to
go
mobilizuje.
Jeśli w czasie choroby człowiek osłabiony fizycznie i psychicznie nie znajduje tego
wszystkiego, załamuje się, a jego powrót do zdrowia staje się znacznie trudniejszy.
Prócz tego długotrwały pobyt przewlekle chorego w domu wiąŜe się z takimi problemami
jak zapewnienie przez rodzinę całodobowej opieki i dostosowanie sprzętów domowych do
potrzeb niepełnosprawnej osoby.
Pobyt w domu osoby chorej jest wyzwaniem dla całej rodziny. NaleŜy szczegółowo
uzgodnić, jakie obowiązki przejmą na siebie poszczególni krewni i przyjaciele. Niezbędne
jest takŜe w tej sytuacji zgłoszenie się do lekarza pierwszego kontaktu, pielęgniarki
środowiskowej i pracownika socjalnego z prośbą o pomoc. Niezorganizowanie opieki
przynajmniej w takim zakresie moŜe bowiem wywołać u opiekuna osoby przewlekle chorej
zmęczenie i stres, a niekiedy nawet chorobę.
55
Człowiek pod wpływem choroby zmienia się, czasami nawet uczucie i atmosfera
rodzinna mu nie wystarczają. Wielu chorych nie moŜe pozostać w środowisku rodzinnym ze
względu na stan zdrowia, który wymaga pewnych badań, zabiegów i leczenia, jakie moŜna
przeprowadzić tylko w szpitalu. Ale jest teŜ wielu chorych, zarówno dorosłych jak i dzieci,
którzy mogliby doskonale pozostawać w domu w okresie leczenia, gdyby ktoś potrafił
wykonywać przy nich te najprostsze, codzienne czynności czy zabiegi, których nie mogą
przejściowo wykonywać sami.
Rzadko się zdarza, aby opiekun czy opiekunka mogła się zająć wyłącznie chorym,
najczęściej ma ona poza tym obowiązki domowe czy zawodowe. W takich przypadkach
opiekunka musi rozumnie gospodarować swoimi siłami, czasem stanowczo, choć w sposób
jak najmniej przykry, przeciwstawiać się zbyt duŜym wymaganiom chorego pierwszego
typu, natomiast w stosunku chorego drugiego typu nie moŜe zdradzać ani swojego
zmęczenia, ani trudności, jakie sprowadza on na jej barki. Kobieta, bo najczęściej ona
przejmuje w domu cięŜar opieki, musi wtedy zmienić tryb Ŝycia i rozkład pracy domowej,
a w miarę moŜności przerzucić na innych domowników część prac domowych.
śyjemy w epoce, w której ceni się przede wszystkim młodość, sprawność i sukces.
Ludzie pozbawieni tych cech przestają się liczyć w ocenie społecznej i - rzecz waŜniejsza czasem
równieŜ
w
ocenie
własnej.
Nieuleczalna
choroba,
śmierć
to
zjawiska
nieakceptowane społecznie. Ludzie starają się myśleć i Ŝyć, tak jakby tych zjawisk nie było,
stąd osoby cięŜko chore i umierające, swą obecnością kwestionujące tę postawę, są
kłopotliwe i niepoŜądane. Takie reakcje przeŜywa bliŜsze i dalsze otoczenie chorego,
rozumie je teŜ sam zainteresowany.
W przypadku nieuleczalnej choroby mamy do czynienia z opieką paliatywną.
paliatywną Opieka
paliatywna jest to rodzaj leczenia, które polega na zmniejszaniu doznań bólowych
i cierpienia poprzez zastosowanie leków przynoszących ulgę i zapewniających komfort
Ŝycia. PowaŜne choroby przewlekłe, takie jak niektóre postacie choroby nowotworowej,
powodują ogromne cierpienie i pogarszają jakość Ŝycia pacjentów.
Opieka
paliatywna
zapewnia
zespołową
pomoc
pacjentowi
i
jego
rodzinie.
Obejmuje pomoc lekarza, członków rodziny chorego i innych pracowników ochrony zdrowia
oraz opiekę socjalną. Opieka hospicyjna, która zajmuje się zapewnieniem pomocy chorym
i ich rodzinom w czasie ostatniego okresu Ŝycia pacjenta, jest istotną częścią opieki
56
paliatywnej.
Wsparcie dla pacjenta wymagającego opieki paliatywnej:
•
Zwalczanie bólu to najwaŜniejsza część leczenia zapewniająca pacjentowi komfort Ŝycia
i zmniejszenie stresu.
Pracownicy opieki medycznej
i rodziny chorych
mogą
współpracować
w znajdowaniu źródeł bólu i sposobów radzenia sobie z nim przy pomocy leków
i innych rodzajów terapii.
•
Zwalczanie objawów choroby obejmuje leczenie innych niŜ ból doznań pacjenta, takich
jak nudności, osłabienie, problemy związane z opróŜnianiem jelit i pęcherza, otępienie,
zmęczenie i duszność.
•
Wsparcie emocjonalne i duchowe jest istotne zarówno dla pacjenta, jak i dla jego
rodziny w radzeniu sobie ze stresem związanym z chorobą oraz śmiercią.
•
Inne rodzaje pomocy mogą obejmować zmianę otoczenia pacjenta zgodnie z jego
Ŝyczeniami, np. słuchanie muzyki, zmiana rodzaju oświetlenia lub głośne czytanie
choremu.
Rodzaje wsparcia dla rodzin sprawujących domową opiekę paliatywną nad chorym:
•
Pracownicy opieki paliatywnej uczą rodzinę pacjenta, jakich problemów mogą się
spodziewać sprawując opiekę nad chorym, udzielić porad na temat pielęgnacji,
podawania leków czy rozpoznawania tych objawów, które wymagają natychmiastowej
pomocy medycznej.
•
Usługi pomocy dla domowników pacjenta mogą dotyczyć transportu, zakupów czy
przygotowania posiłków.
•
Zapewnienie czasu na wytchnienie i odpoczynek oraz czasu wolnego dla osób
sprawujących bezpośrednią opiekę nad chorym.
•
Pomoc w stworzeniu planu radzenia sobie z wymogami finansowymi leczenia
i sprawowania opieki, takimi jak mniejsze dochody i większe wydatki.
•
Stworzenie sieci grup wsparcia, przy udziale innych członków rodziny, przyjaciół czy
duchownych.
57
„Długotrwała choroba” naleŜy do waŜnych powodów przyznawania pomocy społecznej
w gminie Łącko. W 2004 roku pomocą z tego tytułu zostało objętych 225 rodzin.
Równocześnie w trakcie badania percepcji najwaŜniejszych zagroŜeń społecznych
w gminie ta przyczyna uzyskała 6,01 pkt (w skali 1-10 pkt) i tym samym została uznana za
istotny problem społeczny w gminie.
Zasięg pomocy społecznej udzielanej w gm. Łącko z tytułu długotrwałej
choroby
1109
1200
993
972
1000
800
600
400
233
226
225
2002
2003
2004
200
0
l. rodzin
Rys.18. Pomoc udzielana przez GOPS Łącko z tytułu „długotrwałej choroby”
4.3.6. BEZRADNOŚĆ W SPRAWACH OPIEKUŃCZO WYCHOWAWCZYCH I
PROWADZENIA GOSPODARSTWA DOMOWEGO I JEJ SPOŁECZNE SKUTKI
Około 13% podopiecznych GOPS stanowią rodziny z trudnościami opiekuńczoopiekuńczowychowawczymi.
wychowawczymi Bezradność wynikająca z zaburzenia równowagi systemu rodzinnego
przejawiającego się trudnościami we własnym wypełnianiu ról społecznych przez
poszczególnych członków rodziny często jest przyczyną złego funkcjonowania rodziny.
Objawia się to problemami w pełnieniu ról rodzicielskich i problemami wychowawczymi
związanymi z prezentowaniem przez dzieci agresywnych zachowań, łamaniem obyczajów
i norm społecznych. Wszelka pomoc w takim przypadku powinna zmierzać do udzielania
58
rodzinie wsparcia w odbudowie prawidłowych relacji i umacniania własnych postaw
rodzicielskich. Warunkiem powodzenia jest moŜliwie jak najwcześniejsze udzielenie
pomocy oraz stosowanie działań profilaktyczno-ochronnych.
Najczęściej niezaradność rodziny w opiece i wychowaniu własnych dzieci łączy się
z innymi dysfunkcjami takimi jak: uzaleŜnienie od środków psychoaktywnych, przemoc
domowa, zaburzenia równowagi systemu rodzinnego w sytuacjach kryzysowych, problemy
w pełnieniu ról rodzicielskich, małŜeńskich, zawodowych wyraŜające się m. in. w postaci
niedojrzałości
adaptacyjnych,
emocjonalnej,
niezaradności
problemach
w
we
prowadzeniu
współŜyciu
z
gospodarstwa
ludźmi,
trudnościach
domowego,
problemy
wychowawcze w środowisku rodzinnym i szkolnym, ujawniające się w postaci zachowań
buntowniczych, agresywnych, konfliktowych, łamania przez dzieci i młodzieŜ panujących
obyczajów, norm, wartości.
Środowisko rodzinne jest pierwszym środowiskiem wychowawczym w Ŝyciu dziecka.
Tu nawiązuje ono pierwsze kontakty z innymi ludźmi i zdobywa pierwsze doświadczenia
z dziedziny współŜycia społecznego. Na środowisko rodzinne składają się: struktura
rodziny, atmosfera wychowawcza w domu, warunki materialne i zdrowotne, stopień
wykształcenia rodziców i ogólna struktura środowiska. Zaburzona struktura rodziny
niekorzystnie wpływa na sytuację dziecka, na jego więź z rodziną. W rodzinach
zaburzonych
rodzicom
brakuje
umiejętności
tworzenia
właściwego
klimatu
Ŝycia
rodzinnego, rozładowywania napięć powstałych poza domem, właściwych wzorców
komunikacji i dawania rodzinie poczucia bezpieczeństwa, obdarzania dzieci uwagą.
Rodziny te często Ŝyją w takich społecznościach, które nie chcą ingerować w Ŝycie innych
lub nie potrafią pomóc gdyŜ same nie posiadają właściwych wzorców.
Rodziny z syndromem bezradności to 123% wszystkich rodzin objętych pomocą GOPS
w 2004 r. kiedy pomocą z tego właśnie tytułu zostało objętych 228 rodzin. W trakcie
badania percepcji zagroŜeń społecznych w gminie „bezradność” została uznana za jeden
z kluczowych problemów społeczny w gminie z oceną rangową 7,55 ( w skali 1-10 pkt).
59
Zasięg pomocy społecznej udzielanej w gm. Łącko z tytułu "bezradności"
1717
1800
1600
1400
1200
1000
800
600
400
200
0
1590
1456
271
249
228
2002
2003
2004
l. rodzin
Rys.19. Pomoc udzielana przez GOPS Łącko z tytułu „bezradności”
4.3.7. WYBRANE ZAGADNIENIA ZWIĄZANE Z PROBLEMATYKĄ ROMSKĄ.
Zagadnienia związane z problemami ze społecznością romską i trudnościami w integracji
społecznej tej mniejszości są szczególnie złoŜone. Problem jest waŜny, bowiem w gminie
Łacko Romowie stanowiący 0,8% populacji „konsumują” około 10% środków na pomoc
społeczną. W zakresie tematyki romskiej na czoło wysuwają się zagadnienia dotyczące
sytuacji mieszkaniowej Romów, dostępu do edukacji oraz specyficznych uwarunkowań
kulturowych takich jak pozycja kobiety w społeczności romskiej. Większość poruszanych
w tym rozdziale zagadnień ma charakter ogólny i nie odnosi się do konkretnej sytuacji
Romów zamieszkujących Maszkowice w gm. Łącko, jako, ze szczegółowa analiza wykracza
poza zakres zlecenia na opracowanie strategii.
Niezwykle istotnym problemem są warunki mieszkaniowe Romów. Warto przy tym zwrócić
uwagę na fakt, iŜ w krajach Europy Środkowo-Wschodniej w okresie demokracji ludowej
Romowie byli zmuszani do osiedlania się, w związku, z czym obecnie w wielu krajach tego
60
regionu prowadzą oni osiadły tryb Ŝycia, jak np. grupy Bergitka Roma, czy Kalderasze
i Lowari w Polsce. Miejsca zamieszkania wielu Romów odbiegają od średnich warunków
mieszkaniowych innych obywateli Większość osad romskich np. w rejonie Małopolski
znajduje się poza granicami innych osiedli i pozbawiona jest dostępu do wody pitnej,
kanalizacji, oraz nawierzchni pozwalających np. na dojazd karetek pogotowia. Problem
dotyczy takŜe utrudnień w legalizacji pozwoleń na zakładanie osad, zwłaszcza w centrach
miast, co skutkuje koniecznością przesiedleń na obrzeŜa miast, z dala od infrastruktury
umoŜliwiającej godziwą egzystencję. Szczególnie cięŜkie jest jednak połoŜenie kobiet
romskich, które są ofiarami przemocy domowej lub seksualnej. W wielu społecznościach
romskich, choć nie wszystkich, tematy związane z Ŝyciem rodzinnym oraz seksualnym mają
charakter tabu obyczajowego, więc jeśli kobieta decyduje się na zgłoszenie odnośnego
przestępstwa
policji
łamie
tym
samym
normę
obyczajową,
surowszą
niŜ
norma
karnoprawna. Niewiedza o charakterystyce kulturowej Romów, przy jednoczesnym
przypisywaniu tej grupie stereotypowych wzorców zachowania, powoduje więc niekiedy
u
przedstawicieli
wymiaru
sprawiedliwości
niechęć
do
podejmowania
czynności
postępowania przygotowawczego w sprawie karnej, zwłaszcza w sprawach o przemoc
domową lub seksualną. Zaniechania obejmują teŜ odmowę wystawiania obdukcji
lekarskich kobietom. Nadmienić teŜ warto o braku opieki prenatalnej oraz kontroli ciąŜy
w wielu osadach romskich, co po części wynika z charakteru tabu wszelkich tematów
związanych z Ŝyciem seksualnym, a po drugie z braku środków sanitarnych potrzebnych
choćby po to, aby móc przygotować się do wizyty lekarskiej.
Dodatkowo takie czynniki jak nieprzychylność otoczenia, niezrozumienie i ignorancja
wobec kultury Romów często sprawiają, Ŝe następuje dyskryminacja tej społeczności
a nawet całkowite- w przenośni i faktycznie – wyrzucenie jej poza nawias społeczeństwa.
To właśnie na tą zbiorowość przerzuca się odpowiedzialność za istniejący stan rzeczy,
uwaŜając zastaną sytuację za „normalną” i zgodną z jej obyczajowością. Choroby zakaźne,
w tym weneryczne, naduŜywanie alkoholu, narkotyków i wynikające stąd konsekwencje,
traktowane bywają jako immanentna część tychŜe społeczności bez przeprowadzania
61
głębszej refleksji nad tym, dlaczego i czy rzeczywiście naprawdę tak właśnie się dzieje.
Powielanie stereotypowych wzorców postępowania usprawiedliwia w oczach decydentów
brak podejmowania środków mających na celu rozwiązanie najbardziej naglących
problemów.
Oczywiście
odpowiednich
bez
instrumentów
zmiany
prawnych
sytuacji
mieszkaniowo-bytowej,
gwarantujących
zapobieganie
zapewnienia
dyskryminacji
i reagowanie na wszelkie jej przejawy, a takŜe ścigania osób winnych zbrodni nienawiści
popełnianych ze względu na narodowość, nie jest moŜliwe polepszenie sytuacji zdrowotnej
Romów, a w szczególności kobiet romskich. Brak moŜliwości zapobiegania takŜe
dyskryminacji wobec kobiet w ogóle i przechodzenie do porządku dziennego nad aktami
godzącymi w równość ze względu na płeć sankcjonują tylko gorsze traktowanie kobiet
w grupach romskich, tym samym naruszając prawa człowieka. Kobiety nie mające prawa do
kontroli własnego ciała, kierowania własnym Ŝyciem, zmuszane do pracy i bezwzględnego
niemal posłuszeństwa męŜom, czy innym męŜczyznom w rodzinie, znajdują się w znacznie
gorszej faktycznie sytuacji niŜ pozostali członkowie tego samego społeczeństwa.
Wydaje się więc waŜne, aby władze, zarówno samorządowe jak i centralne, podejmowały
środki zmierzające ku likwidacji barier utrudniających dostęp do takich praw człowieka jak
prawo do zdrowia, zarówno przez implementację regulacji prawnych o charakterze
antydyskryminacyjnym, czy to ze względu na płeć, czy narodowość oraz inne kryteria, jak
i dąŜenie do poprawy sytuacji bytowej Romów.
Niezwykle pouczająca jest lektura raportu Europejskiej Komisji Przeciwko Rasizmowi
i Nietolerancji (ECRI), utworzonej przez Radę Europy. ECRI jest niezaleŜną instytucją
monitoringu w dziedzinie praw człowieka. Specjalizuje się ona w kwestiach zapobiegania
rasizmowi
i
nietolerancji.
Składa
się
z
niezaleŜnych
i
bezstronnych
ekspertów,
powoływanych na podstawie ich moralnego autorytetu oraz uznanych kompetencji
w dziedzinie rasizmu, ksenofobii, antysemityzmu i nietolerancji. Trzeci raport ECRI został
przyjęty 17 grudnia 2004. W swojej części odnosi się do Romów, w tym Romów
zamieszkujących Małopolskę.
62
ECRI krytykuje m.in. model oddzielnych klas dla dzieci Romskich, wyraŜając niepokój, Ŝe
ciągle jeszcze istnieją w niektórych szkołach podstawowych osobne klasy, do których
uczęszczają jedynie Romowie. Klasy te zostały stworzone głównie w celu podniesienia
poziomu znajomości języka polskiego przez uczniów-Romów. Takie doświadczenie było
jednak krytykowane z niektórych stron jako forma segregacji edukacyjnej, która jest
szkodliwa dla kształcenia i dla integracji uczniów romskich. Władze polskie wskazują, Ŝe są
świadome konieczności zamknięcia kilku pozostałych klas dla Romów i znalezienia innych
sposobów zrównowaŜenia szans w edukacji dla dzieci romskich. Ta kwestia podobno
znajduje się jednak w kompetencji kaŜdej władzy lokalnej i władze polskie wskazują, Ŝe
przyjęcie na szczeblu krajowym decyzji o zamknięciu tych klas jest niemoŜliwe.
Ministerstwo Edukacji wobec tego uwaŜa, Ŝe obecny okres jest przejściowym i Ŝe wszystkie
pozostałe segregowane klasy dla Romów niedługo zanikną. ECRI odnotowuje z uwagą, Ŝe
polskie władze przyjęły obecnie nowe podejście, oparte na klasach zintegrowanych,
z dodatkowymi zajęciami wyrównawczymi dla wymagających tego uczniów romskich. ECRI
wyraŜa swe zadowolenie z jasnego stanowiska Ministerstwa Edukacji w sprawie znalezienia
rozwiązań zapewniających równe szanse dla dzieci Romów w dostępie do edukacji,
szczególnie w ramach Rządowego Programu PilotaŜowego dla Romów w Małopolsce
i Programu dla Społeczności Romów w Polsce. Te rozwiązania polegają na zatrudnianiu
asystentów Romów w szkołach, na stypendiach dla studentów Romów, na dodatkowych
zajęciach z języka polskiego i w przedszkolach dla dzieci Romów. Władze polskie ponadto
poinformowały ECRI, Ŝe jednym z głównych celów Programu dla Społeczności Romów
w Polsce jest podniesienie szkolnej frekwencji i wyników wśród dzieci i młodzieŜy romskiej,
jak równieŜ pomoc dla nich w kontynuowaniu nauki na szczeblu pomaturalnym. Zawarte
w raporcie uwagi pokazują, ze nie ma skutecznej i zadowalającej wszystkich recepty na
podniesienie poziomu edukacji w środowiskach romskich i konieczne jest dalsze
poszukiwanie dobrych metod.
63
5. STRATEGICZNY PLAN ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW
SPOŁECZNYCH W GMINIE ŁĄCKO
5.1. ANALIZA SWOT
W oparciu o ustalenia diagnozy sytuacji społecznej w gminie Łącko przeprowadzono
analizę strategiczną przy uŜyciu metody SWOT.
Nazwa tej techniki pochodzi od pierwszych liter angielskich słów:
S
- Strengths
W
- Weaknesses
- Silne strony,
ZASOBY GMINY
atuty
- Wady,
ZASOBY GMINY
słabości,
słabe strony
O
- Opportunities
- Okazje,
OTOCZENIE
moŜliwości,
szanse
T
- Threats
- Trudności,
OTOCZENIE
zagroŜenia
Tab.11. Schemat analiza SWOT
Oparta jest ona na schemacie klasyfikacji, dzielącym wszystkie czynniki mające wpływ na
aktualną i przyszłą pozycję organizacji (gminy) na:
•
zewnętrzne w stosunku do organizacji i te, które mają charakter uwarunkowań
wewnętrznych,
•
wywierające negatywny wpływ na organizację i z drugiej strony te, które mają wpływ
pozytywny.
Ze skrzyŜowania tych dwóch podziałów powstają cztery kategorie czynników:
•
zewnętrzne pozytywne - szanse.
szanse Szanse to zjawiska i tendencje w otoczeniu, które
gdy
odpowiednio
wykorzystamy
staną
się
impulsem
rozwoju
zagroŜenia.
64
oraz
osłabią
•
zewnętrzne negatywne - zagroŜenia.
zagroŜenia ZagroŜenia to wszystkie czynniki zewnętrzne,
które są postrzegane jako bariery dla rozwoju systemu opieki społecznej. Istnienie
zagroŜeń ma destrukcyjny wpływ na rozwój organizacji. Jednocześnie nie pozwala
na pełne wykorzystanie szans i mocnych stron.
•
wewnętrzne pozytywne - mocne strony,
strony czyli atuty organizacji. Mocne strony to
walory organizacji, które w pozytywny sposób wyróŜniają ją pośród organizacji
o podobnym charakterze. Mocne strony mogą być wynikiem wielkości organizacji,
zatrudnianego personelu, skuteczności realizowanych zadań itd.
•
wewnętrzne negatywne - słabe strony organizacji. Słabe strony to konsekwencja
ograniczeń zasobów i niedostatecznych kwalifikacji. Mogą one dotyczyć całej
organizacji, jak i jej części. KaŜda organizacja posiada słabe strony. Jednak zbyt
duŜa ich ilość moŜe spowodować, Ŝe organizacja nie wypełnia swoich podstawowych
zadań.
UWARUNKOWANIA WEWNĘTRZNE
MOCNE STRONY
-atrakcyjne walory turystyczne
i kulturowe gminy
-wysoka lesistość,
-duŜy odsetek ludzi młodych, wysoki potencjał
demograficzny,
-dobrze funkcjonująca struktura
struktura UG i GOPS,
-dobrze funkcjonująca system opieki nad
- wysoki poziom bezrobocia,
-b. zła sytuacja lokalowa instytucji
uŜyteczności publicznej,
- brak w gminie większych zakładów pracy,
-niski poziom wykształcenia ludności
-brak
strategii
rozwoju
gminy
(uchwalonej),
osobami niepełnosprawnymi (Warsztaty
-wysoki wskaźnik obciąŜenia ludnością
Terapii Zajęciowej,
nieprodukcyjną,
- istniejące organizacje pozarządowe (dla
współpracy przy realizacji zadań gminy),
- istniejące NZOZNZOZ-y (świadczące całodobowo
podstawową opiekę
opiekę zdrowotną dla
mieszkańców),
-dobre warunki zdrowotne,
65
SŁABE STRONY
- brak placówek opiekuńczoopiekuńczowychowawczych,
-alkoholizm w rodzinach,
-występowanie przemocy w rodzinie
(ukrywane),
-problemy lokalowe instytucji uŜyteczności
-dobrze funkcjonujące szkolnictwo,
publicznej,
-zaradność i pracowitość mieszkańców,
-dobra dostępność komunikacyjna
-zła kondycja finansowa miejscowych
małych i średnich firm,
- bogata oferta kulturalna, (imprezy, folklor)
-istnienie barier architektonicznych,
- silne sadownictwo,
-słabe dostosowanie szkolnictwa ,
- istnienie powszechnie znanego produktu
regionalnego (śliwowica łącka),
do potrzeb pracodawców i rynku pracy
-niedorozwój infrastruktury turystycznej
-silna toŜsamość miejscowa,
i bazy rekreacyjnej,
-znana w regionie i Kraku marka „Łącko”,
-mała współpraca organizacji
pozarządowych,
- roszczeniowość postaw i wyuczona
bezradność w niektórych środowiskach
(np. Romowie),
-niski poziom czytelnictwa,
-niezbyt korzystna
struktura
wydatków
i dochodów gminy ,
UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE
SZANSE
ZAGROśENIA
-przystąpienie Polski do UE (dopłaty dla
rolnictwa, moŜliwość pozyskania środków na
pomoc społeczną i restrukturyzacje wsi,
moŜliwość legalnej pracy za granicą),
-wykorzystanie
walorów
krajobrazowych
dla
turystycznoturystyczno-
rozwoju
turystyki
turystyki
i agroturystyki,
-gościnność o otwartość mieszkańców,
-szansa
na
wykorzystanie
pozabudŜetowych
(m.in.
z
środków
funduszy
strukturalnych),
-łatwiejszy dostęp do szkolnictwa wyŜszego
(np. w Nowym Sączu),
-budowa linii kolejowej PodłęŜePodłęŜe- Piekieł
Piekiełko
i drogi szybkiego ruchu do Krakowa przez
Nowe Rybie,
66
-zlecanie
pokrycia
samorządom
gminnym
finansowego
ze
środków
centralnych nowych zadań,
-zła polityka makroekonomiczna,,
-nadmierny
nadmierny fiskalizm i biurokracja ,
-likwidacja regionalnych połączeń
komunikacyjnych (PKS),
-brak polityki parorodzinnej państwa
-zmiany kulturowe (rozluźnienie więzi
rodzinnych, brak solidarności
sąsiedzkiej), postawy aspołeczne
i roszczeniowe,
-wzrost skali patologii
patologii i dysfunkcji,
-migracja z gminy zdolnej młodzieŜy,
-rosnące zapotrzebowanie na usługi,
bez
-bliskość Nowego Sącza,
opiekuńcze związane z procesem
-połoŜenie na waŜnym szlaku turystycznym.
starzenia się społeczeństwa.
Tab.10. Analiza SWOT
5.2. SPOŁECZNA MISJA I CELE STRATEGICZNE
Społeczna misja gminy to zwięzłe opisanie przyczyn, dla których gmina istnieje i jakie są
nadrzędne wartości (zasady), jakimi będzie się kierować podejmując działania w obszarach
społecznych.
Funkcją
misji
jest
koncentracja
na
istocie
rzeczy,
dostosowanie
kierunków działań do długookresowych celów.
W wyniku prac zespołu zadaniowego uczestniczącego w warsztatach w dniu 3.11.2005 r
misję sformułowano w sposób następujący:
W sferze społecznej gmina Łącko integruje środowiska lokalne i wykorzystuje
aktywność osób, rodzin, organizacji i instytucji,
instytucji, dąŜąc do poprawy jakości Ŝycia
mieszkańców oraz do przeciwdziałania marginalizacji najsłabszych grup
społecznych.
Tab.13. Społeczna misja gminy Łącko
Kolejnym etapem było stworzenie listy pięciu celów strategicznych, dla najwaŜniejszych
obszarów społecznych.
Tab.14. Cele strategiczne
Cel I Aktywne przeciwdziałanie bezrobociu i ubóstwu.
Cel II Integracja społeczności romskiej poprzez edukację i dobrosąsiedzkie stosunki.
Cel III Rozbudowa infrastruktury społecznej i socjalnej.
Cel IV Wsparcie
Wsparcie aktywności obywatelskiej w obszarach społecznych.
Cel V Opieka nad dzieckiem i rodziną, (w tym przeciwdziałanie patologiom),
67
Sformułowane w ten sposób; misja i cele strategicznie doskonale korespondują z wynikami
diagnozy problemów społecznych i analizą strategiczna przeprowadzoną dla gminy Łącko
odpowiadając na najwaŜniejsze problemy społeczne i wskazując strategiczne kierunki ich
rozwiązywania.
5.3. PROGRAM DZIAŁAŃ NA LATA 2006 – 2010
68
Tab.11. Programy działań
Cel Strategiczny I - Aktywne przeciwdziałanie
przeciwdziałanie bezrobociu, ubóstwu -organizacja robót publicznych przez
gminę
Cele szczegółowe:
szczegółowe: Tworzenie warunków do rozwoju przedsiębiorczości i tworzenia nowych miejsc pracy w gminie.
Pomoc dla osób i rodzin zagroŜonych bezrobociem
bezrobociem i ubóstwem.
Dostosowanie oferty edukacyjnej do potrzeb rynku pracy.
Działanie
I.1. Zacieśnienie współpracy z PUP w dziedzinie
aktywnych form zwalczania bezrobocia
I.2. Wspieranie zatrudnienia subsydiowanego (np.
prace interwencyjne i roboty publiczne)
Planowany termin realizacji
Źródła finansowania
Działanie
Działanie ciągłe w horyzoncie
czasowym strategii
budŜet państwa - Fundusz Pracy (PUP)
czasowym strategii
budŜet państwa - Fundusz Pracy (PUP)
(PUP)
I.3. Organizowanie na miejscu w gminie kursów
zawodowych i szkoleń ukierunkowanych na
podnoszenie kwalifikacji (np. kursów językowych i
komputerowych dla dorosłych)
Działanie ciągłe w
horyzoncie czasowym
strategii
Fundusz Pracy (PUP), SPO RZL, ZPORR,
środki prywatne
I.4. Uruchomienie w gminie punktu kontaktowego
LIDER PRACY (np. pośrednictwo i poradnictwo w
2006
zakresie pracy tymczasowej)
budŜet gminy, SPO RZL, ZPORR,
I.5. Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości poprzez
upraszczanie procedur, ulgi podatkowe
podatkowe i
Inicjowanie zrzeszania się i współpracy lokalnych
pracodawców
I.6. Szerokie rozeznanie problemu ubóstwa,
bezrobocia i bezradności w gminie przy współpracy
z pielęgniarkami środowiskowymi
środowiskowymi i sołtysami
czasowym strategii
budŜet gminy
horyzoncie czasowym
strategii
budŜet gminy, SPO RZL, ZPORR,
strategicznego:: GOPS, Powiatowy Urząd Pracy, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie
Podmioty zaangaŜowane w realizację celu strategicznego
69
w Nowym Sączu, parafie, Caritas, Akcja Katolicka Polski Czerwony KrzyŜ (O/ w Nowym Sączu i Krakowie), SARR
Mierniki:
Mierniki: Liczba bezrobotnych w gminie, zmiana liczby bezrobotnych na tle powiatu, liczba subsydiowanych miejsc pracy,
liczba podmiotów gospodarczych w gminie, liczba kursów i szkoleń, liczba
liczba uczestników kursów i szkoleń, liczba członków
organizacji zrzeszających pracodawców, odsetek osób korzystających z pomocy społecznej z tytułu ubóstwa , bezrobocia i
bezradności.
Cel Strategiczny II - Integracja społeczności romskiej poprzez edukację
edukację i dobrosąsiedzkie stosunki.
Cele szczegółowe:
szczegółowe: Edukacja społeczności romskiej
Integracja społeczna mniejszości romskiej
II.1. Utworzenie świetlicy dla dzieci romskich,
II.2. Adaptacja domu na potrzeby nauczyciela
romskiego
II.3. Kontynuacja rozwoju oświaty dla dzieci
romskich, (asystenci romscy doprowadzający do
szkół, nauczyciele romscy)
II.4. Pielęgnowanie tradycji i folkloru romskiego
II.5. Kształtowanie postaw poprzez zatrudnienie
Romów
Romów w ramach robót publicznych
II.6. Przeciwdziałanie samowolom budowlanym i
niekontrolowanemu osadnictwu
II.7. Akcje profilaktyki zdrowotnej
zdrowotnej skierowane dla
70
budŜet państwa - Środki MEN, budŜet
2007
gminy
budŜet państwa - Środki MEN ,budŜet
2007
gminy, SPO RZL, ZPORR,
horyzoncie
czasowym strategii
budŜet państwa - Środki MEN
budŜet państwa - Środki MK i MEN, SPO
czasowym strategii
RZL, ZPORR,
budŜet państwa - Fundusz Pracy (PUP),
od 2007
budŜet gminy
czasowym strategii
2x w roku począwszy od
budŜet gminy
NFZ, budŜet gminy. NZOZ
dzieci i kobiet romskich
2006 r
Podmioty zaangaŜowane w realizację celu strategicznego:
strategicznego: GOPS, UG, GOK, Stowarzyszenie Romów – okręg Nowy Sącz,
Małopolskie Towarzystwo Oświatowe, Policja,
Policja, NZOZ, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Nowym Sączu
Mierniki:
Mierniki: Odsetek dzieci romskich objętych edukacją, przeciętny poziom wykształcenia wśród Romów, poziom analfabetyzmu,
liczba subsydiowanych stanowisk pracy dla Romów, liczba decyzji administracyjnych,
administracyjnych, ilość samowoli budowlanych, liczba
uczestników zespołów folklorystycznych, liczba występów zespołu folklorystycznego,
Cel Strategiczny III - Opieka nad dzieckiem i rodziną, (w tym przeciwdziałanie patologiom),
Cele szczegółowe:
szczegółowe: Eliminowanie patologii
patologii na łąckiej wsi.
Propagowanie zdrowego trybu Ŝycia.
Stworzenie atrakcyjnej oferty spędzania wolnego czasu dzieci i młodzieŜy
Działanie
III.1.
III.1. Opracowanie i realizacja Gminnego Programu
Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych
czasowym strategii,
corocznie
budŜet gminy,
III.2. Stworzenie moŜliwości leczenia osób
uzaleŜnionych, współpraca
współpraca z Poradnią Odwykową
Nowym Sączu
horyzoncie czasowym
strategii
budŜet gminy, budŜet powiatu,
III.3. Organizacja wolnego czasu dla młodzieŜy w
ramach istniejących podmiotów kulturalnych
(Małe Łącko, Górale Łąccy, orkiestra Tadeusza
Moryto) druŜyny
druŜyny przysposobienia Obidza, Zagorzyn, Działanie ciągłe w horyzoncie budŜet gminy, SPO RZL, ZPORR, dotacje,
czasowym strategii
granty, programy edukacyjne UE
zespół śpiewaczy w Jazowsku
III.4. Uświadamianie skali zagroŜeń patologiami w
71
Działanie ciągłe w horyzoncie budŜet gminy, budŜet powiatu, budŜet
społeczeństwie m.in.
m.in. poprzez programy
czasowym strategii,
państwa, granty,
profilaktyczne w szkołach (dyskusje, pogadanki,
warsztaty dla młodzieŜy)
III.5. Utrzymanie i coraz lepsze wykorzystanie
istniejących
istniej
ących świetlic środowiskowych
czasowym strategii
budŜet gminy
III.6. Starania w celu utworzenia Szkoły Muzycznej w Działanie ciągłe w horyzoncie
czasowym strategii, cel 2009 budŜet gminy, budŜet państwa
Łącku
III.7. Organizacja
Organizacja letniego i zimowego wypoczynku
dzieci z rodzin wysokiego ryzyka
Działanie ciągłe w horyzoncie budŜet gminy, PKPS, programy edukacyjne
czasowym strategii
UE
III.8. Promocja sportu i zdrowego stylu Ŝycia
czasowym strategii
budŜet gminy, programy edukacyjne UE
strategicznego:: GOPS, zespoły kulturalne (Małe Łącko, Górale Łąccy, orkiestra
Podmioty zaangaŜowane w realizację celu strategicznego
Tadeusza Moryto), druŜyny przysposobienia Obidza, Zagorzyn, zespół śpiewaczy w Jazowsku,
Jazowsku, Fundacja Stypendialna
Stypendialna (w
rejestracji) dla członków Orkiestry Dętej i Zespołu Folklorystycznego Górale Łąccy i Małe Łącko, Fundacja św. Kingi (wspierająca
ubogą młodzieŜ kontynuującą naukę), OSP 12 jednostek, 3 kluby sportowe – (GKS „ZYNDRAM”, Górka SzczereŜ, Budowlani
Budowlani
Jazowsko), 10 UKS, Klub Michael, Świetlica Środowiskowa w Łącku i Obidzy, kuratorzy sądowi (Sąd Rejonowy w Nowym Sączu),
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Nowym Sączu, szkoły z terenu gminy, nauczyciele i pedagodzy szkolni, rady rodziców
przy szkołach,
szkołach, Policja,
Mierniki:
Mierniki: ilość dzieci i młodzieŜy uczestniczących w zajęciach pozalekcyjnych, wielkość środków przeznaczonych na
profilaktykę antyalkoholową, liczba osób objętych kuracja odwykową, liczba dzieci z rodzin zagroŜonych patologiami
uczestniczących w zorganizowanych akcjach letniego i zimowego wypoczynku, liczba uczniów Szkoły Muzycznej liczba dzieci i
młodzieŜy ćwiczących w klubach.
72
Cel Strategiczny IV - Rozbudowa infrastruktury społecznej i socjalnej
Cele szczegółowe: UmoŜliwienia szerszego dostępu do róŜnych form wsparcia przez rozbudowę bazy socjalnej w gminie
Wzmocnienie organizacyjne systemu opieki społecznej
Działanie
III.1. Zorganizowania jadłodajni socjalnej
socjalnej z
systemem rozwoŜenia posiłków w terenie
III.2. Budowa infrastruktury lokalowej na potrzeby
instytucji i organizacji kultury (GCK)
III.3. Adaptacje i wykorzystanie zaplecza innych
2007
20072007-2008
III.6. Utworzenie świetlicy terapeutycznej w Łącku
budŜet gminy, ZPORR
20092009-2010
chronione)
III.5. Organizacja Klubu Kobiety Aktywnej
budŜet gminy
20062006-2010
instytucji i podmiotów
III.4. Rozwój budownictwa socjalnego (mieszkania
2006
2007
budŜet gminy,
budŜet gminy,
gminy,
IV.7. Rozwój domowej opieki hospicyjnej
III.8. Utworzenie Gminnego Centrum Informacji,
(bezpłatna czytelnia internetowa)
czasowym strategii
dotacje, granty, budŜet gminy
2006
budŜet państwa - Środki MGiP,
MGiP,
Podmioty zaangaŜowane
zaangaŜowane w realizację celu strategicznego: GOPS, GOK, UG Łącko, NGO, Caritas, OSP,
Mierniki: Powierzchnia nowych budynków na cele społeczne, powierzchnia budynków adoptowanych na cele socjalne, liczba
chronionych,
nionych, liczba i wartość projektów społecznych (miękkich)
osób korzystających z usług GCI, liczba mieszkań chro
finansowanych ze środków pozabudŜetowych, liczba podopiecznych hospicjum domowego, liczba posiłków wydawanych przez
jadłodajnię.
73
Cel Strategiczny V - Wsparcie aktywności obywatelskiej w obszarach
obszarach społecznych
Cele szczegółowe: Wspieranie rozwoju organizacji pozarządowych,
Promowanie aktywności obywatelskiej na poziomie lokalnym,
Trwała współpraca z sektorem NGO przy realizacji zadań społecznych
Działanie
V.1. Pomoc doradcza dla trzeciego sektora (NGO)
w zakresie pozyskiwania środków na ich działalność
(szkolenia, doradztwo)
horyzoncie czasowym
czasowym
strategii
budŜet gminy, granty, SPO RZL, fundacje
krajowe i zagraniczne, środki prywatne,
V.2. WdroŜenie procedur umoŜliwiających szersze
zlecanie realizacji zadań własnych przez organizacji
pozarządowych
V.3. Promowanie aktywności
aktywności obywatelskiej
i powoływania organizacji pozarządowych
2006
budŜet gminy,
horyzoncie czasowym
strategii
V.4. Rozwój wolontariatu
horyzoncie czasowym
czasowym
strategii
V.5. Promowanie liderów lokalnych
horyzoncie czasowym
strategii
prywatne,
Podmioty zaangaŜowane w realizację celu strategicznego: GOPS, UG Łącko, istniejące i nowopowstałe NGO
Mierniki: liczba organizacji pozarządowych (w tym nowopowstałych), wartość zadań zleconych organizacjom pozarządowym,
liczba i wartość projektów
projektów społecznych (miękkich) finansowanych ze środków pozabudŜetowych.
74
6. REALIZACJA STRATEGII
6.1. WSPÓŁPRACA INSTYTUCJONALNA I PARTNERSTWO
PUBLICZNO PRYWATNE
NajwaŜniejszą instytucją realizującą na terenie gminy Łącko zadania z zakresu
pomocy społecznej jest Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Łącku, który powstał na
podstawie Zarządzenia Naczelnika Gminy Łącko 2/90 za dnia 14.05.1990 w sprawie
utworzenia OPS, a następnie na mocy Uchwały Rady Gminy 52/92 z dnia 29.12.1992 w
sprawie powołania Ośrodka Pomocy Społecznej.
Celem
działalności
Ośrodka
jest
umoŜliwienie
osobom
i
rodzinom
przezwycięŜenia trudnych sytuacji Ŝyciowych, których nie są one w stanie pokonać,
wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i moŜliwości; wspieranie ich w wysiłkach
zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umoŜliwia im Ŝycia w warunkach
odpowiadających
godności
człowieka;
podejmowanie
działań
zmierzających
do
Ŝyciowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz do ich integracji ze środowiskiem. Do
realizacji powyŜszych celów Ośrodek wykonuje zadania zlecone Gminie zgodnie z
ustaleniami przekazanymi w tej sprawie przez Wojewodę oraz zadania własne w
zakresie
pomocy
społecznej
określone
w Ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej / Dz. U. z 2004 r. Nr 64, poz.
593, zgodnie z ustaleniami Wójta.
Ogółem w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej zatrudnionych jest 15 osób
1 stanowisko-Kierownik GOPS, 5 stanowisk pracy socjalnej, 1 stanowisko -ds.
świadczeń, 1 stanowisko d/s obsługi finansowo księgowej, 2 stanowiska ds. świadczeń
rodzinnych, 5 stanowisk opiekunek.
Poza GOPS działania z zakresu polityki społecznej realizowane są przez pozostałe
jednostki organizacyjne UG w Łącku, tj.:
75
•
Przedszkole Samorządowe w Jazowsku
•
Przedszkole Samorządowe w Łącku
•
Szkoła Podstawowa w Brzynie
•
Zespół Szkolno-Przedszkolny w Czarnym Potoku
•
Szkoła Podstawowa w Kiczni
•
Szkoła Podstawowa w Maszkowicach
•
Szkoła Podstawowa w Obidzy
•
Szkoła Podstawowa w SzczereŜu
•
Szkoła Podstawowa w ZabrzeŜy
•
Szkoła Podstawowa w Zarzeczu
•
Zespół Szkolno-Gimnazjalny w Jazowsku
•
Zespół Szkolno-Gimnazjalny w Łącku
•
Zespół Szkolno-Gimnazjalny w Zagorzynie
•
Zespół Szkolno-Przedszkolny w Kadczy
•
Gminna Biblioteka Publiczna w Łącku z filiami w: Woli Kosnowej, Jazowsku,
Obidzy
•
Gminny Ośrodek Kultury w Łącku
•
Ośrodek Pomocy Społecznej w Łącku
Pozostałe podmioty współpracujące z GOPS:
76
•
Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,
•
CARITAS (3 oddziały parafialne),
•
Komisja ds. „ZDROWIA” Rady Gminy,
•
Towarzystwo Miłośników Ziemi Łąckiej,
•
Stowarzyszenie Dolina Dunajca,
•
Warsztaty Terapii Zajęciowej w Czarnym Potoku,
•
TPS w Jazowsku,
•
Policja (istniejący posterunek w Łącku),
•
Małopolskie Stowarzyszenie Sołtysów,
•
Fundacja św. Kingi (wspierająca ubogą młodzieŜ kontynuującą naukę),
•
OSP 12 jednostek,
•
3 kluby sportowe – (GKS „ZYNDRAM”, Górka SzczereŜ, Budowlani Jazowsko),
•
10 UKS
•
Klub Michael,
•
Uczniowskie Kluby Sportowe o specjalności kajaki w Kadczy, Jazowsku i
ZabrzeŜy,
•
Świetlica Środowiskowa w Łącku i Obidzy,
•
Wolontariat przy ZS w Łącku,
•
GOK,
•
Koło Gospodyń Wiejskich,
•
Wszystkie 12 szkół na trenie gminy,
•
UG,
•
Akcja Katolicka,
•
Sponsorzy (np.:OWOPOL Łącko, sklepy Centrum, Apteka, Bank Spółdzielczy w
Łącku),
•
Fundacja Stypendialna (w rejestracji) dla członków Orkiestry Dętej i Zespołu
Folklorystycznego Górale Łąccy i Małe Łącko.
Obok ścisłej współpracy pomiędzy podmiotami działającymi w szeroko rozumianej
sferze społecznej zakłada się realizowanie załoŜeń partnerstwa publiczno-prywatnego.
Taki system partnerstwa sprzyja efektywnemu wykorzystaniu środków publicznych,
łączy wysiłek finansowy podmiotów i sprzyja korzystnym montaŜom finansowym
pozwalającym na realizację waŜnych przedsięwzięć społecznych oraz inwestycyjnych.
Korzystanie z tej formy umacnia konsorcja partnerskie powoływane dla realizowania
określonych projektów społecznych, badawczych czy edukacyjnych. System ten jest
zgodny z zasadami wydatkowania środków zewnętrznych stosowanymi w Unii
Europejskiej.
6.2. MONITORING STARTEGII
Monitoring strategii jest obserwacją realizacji celów strategicznych i realizacji
programów operacyjnych wynikających z następnych faz programowania rozwoju.
Monitoring realizacji strategii umoŜliwia: obserwację stanu zaawansowania projektów
rozwojowych, umoŜliwiających aktualną identyfikację problemów w ich realizacji; ocenę
zaangaŜowania jednostek odpowiedzialnych za ich realizację; weryfikację zgodności
77
załoŜonych celów i efektywności wykorzystania przeznaczonych na ich realizację
środków; kontrolę postępu prac związanych z realizacją działań.
Strategia rozwiązywania problemów społecznych jest dokumentem określającym cele
i działania do roku 2010 w zakresie problematyki społecznej, wymagającym okresowej
aktualizacji do zmian zachodzących w otoczeniu, jak i w samym społeczeństwie.
Przygotowanie projektu dokumentu i jego przyjęcie przez Radę Gminy kończy pierwszy
etap planowania. Długookresowy charakter planowania strategicznego w zakresie
problematyki społecznej wymaga stałego śledzenia zmian prawnych, gospodarczych,
politycznych, społecznych i ich uwzględniania w strategii.
Strategia rozwiązywania problemów społecznych wymaga aktualizacji. Propozycje
zmian będą przygotowane przez Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w
Łącku. Zmiany w Strategii mogą takŜe być inicjowane przez pozostałe środowiska
uczestniczące
w procesie wdraŜania i realizacji Strategii. Zmiany będą podlegały analogicznym
procedurom jak przyjęcie strategii, tj. wymagają uchwaleniu przez Radę Gminy.
Podstawą skutecznego wdroŜenia strategii jest system informacji o zjawiskach
i procesach społeczno gospodarczych zachodzących na terenie gminy. Inicjując
działania
mające
systematycznie
na
celu
gromadzić
osiągnięcie
informacje
wytyczonych
o
efektach
w
ich
strategii
realizacji
celów,
i
naleŜy
skuteczności
zastosowanych instrumentów. Głównymi obszarami monitorowania i ewaluacji strategii
są wyznaczone działania. Obowiązek monitorowania realizacji działania posiada GOPS.
Terminy dokonywania pomiarów stopnia realizacji działań określa Wójt Gminy.
Monitoring wybranych bądź wszystkich działań, powinien być dokonywany zawsze w
sytuacji wprowadzenia nowych zadań do strategii oraz w kaŜdym przypadku dokonania
aktualizacji strategii.
Obliczenia i dane określone miernikami celów operacyjnych przygotowuje i
przedstawia Radzie Gminy Kierownik GOPS wraz z rocznym sprawozdaniem z
działalności Gminnego Ośrodka Opieki Społecznej.
78

Strategia rozwiązywania problemów społecznych za

Transkrypt

Podobne dokumenty

program obchodów 700 – lecia czarnego potoku przyjęty

Regulamin stoisk gastronomicznych, handlowych i promocyjnych

INTERNET 2017 WEEKEND

Regulamin konkursu „Quiz wiadomości o Gminie Naruszewo” dla

XVIII MKP w Tuchowie

Podział terenu Powiatu Nowosądeckiego

INTERNET 2017 PRZEDŁUŻENIE