Dakarówka

GARAŻ
Autor: Michał Pierewicz, zdjĘcia: AMRO Rally Team
Mitsubishi Pajero V60 EVO
Dakarówka
Pomysł zbudowania dakarowego samochodu w pełni zgodnego ze specyfikacją T-1
FIA narodził się w czerwcu 2005 roku. Podchwycili go uczestnicy trwającego wtedy
rajdu Berlin-Wrocław. Byli wśród nich zawodnicy oraz serwisanci niezależnych
zespołów rajdowych. Co najważniejsze, idea nie pozostała jedynie ideą, lecz rok
później stała się realnym samochodem.
ON-ROAD – 10%
OFF-ROAD – 90%
D
[ 40 ]
zięki uporowi, doświadczeniu, ciężkiej
pracy i – co tu dużo
kryć – sporym nakładom finansowym w lutym 2006
roku powstał AMRO Rally Team, który ma ambicje
wyruszyć na trasy rajdów-maratonów stworzonym
przez siebie samochodem.
Celem nadrzędnym jest
rzecz jasna meta na Dakarze, lecz plany AMRO
Rally Team nie ograniczają się wyłącznie do tej imprezy – chcą uczestniczyć
w rajdach szybkościowych
w Polsce, Europie oraz Afryce. Mogliśmy już zobaczyć
ich występy, między innymi
podczas III Rundy H-6 Izery
Trophy, XXI Mercedes Truck
Rally i H-3.
Nadwozie
Pajero V60 ma, jak wiadomo, samonośne nadwozie, które w powszechnej opinii nie jest najlepsze do
wyczynowej jazdy w terenie. Jednak
homologacja FIA i tak wymusiła stosowanie klatki bezpieczeństwa, która
po zintegrowaniu z karoserią znakomicie podniosła sztywność całości.
Jest to oczywiście wymóg bezpieczeństwa, ale także konieczność podwyższenia trwałości pojazdu poddawanego obciążeniom, które nigdy by
się nie zdarzyły w „zwyczajnej” eksploatacji, nawet tej off-roadowej. Zachowano przy tym walor lżejszej konstrukcji samonośnej „skorupy” niż
duetu rama-nadwozie. Skoro o lekkości mowa, to większość nienośnych
stalowych elementów karoserii zamieniono na odpowiedniki z tworzyw
sztucznych. Nie są to oczywiście by-
OFF-ROAD PL 9/2007 le laminaty z włókna szklanego i żywicy poliestrowej, lecz zaawansowane
wyroby z włókien węglowych i kewlaru. Z takiej właśnie mieszanki wykonano maskę silnika, błotniki przednie
oraz drzwi boczne i tylne. W drzwiach
znalazły się znacznie lżejsze szyby poliwęglanowe, które mogą być w razie potrzeby szybko zdemontowane.
Wystrój drzwi ogranicza się do klamki, uchwytu i kieszonki, a dzięki przesuwanym szybom wygospodarowano miejsce na bidony z wodą do picia.
W środku, za fotelami pojawiła się
przegroda przeciwogniowa, oddzielająca załogę od tylnej części, którą
pozbawiono szyb, zastępując je nieprzezroczystymi panelami.
Ponieważ auto jest szersze o 14 cm,
modyfikacjom uległy nie tylko błotniki.
Obyło się jednak bez wymiany standardowych plastikowych zderzaków,
które uległy jedynie stosownemu po-
szerzeniu i dostosowaniu do osłon
podwozia.
W środku
Surowa kabina Pajero w dakarowej
specyfikacji, jak można się domyślić,
zupełnie nie przypomina oryginalnej.
Oprócz wspomnianej klatki bezpieczeństwa w oczy rzuca się dodatkowe wyposażenie, które wydaje się być
w nadmiarze, panosząc się we wszelkich zakamarkach wnętrza. Oczywiście sprzęt ten jest jednak w dobrze
przemyślanej ilości i miejscach, dobrany według wymagań FIA oraz doświadczenia zawodników. Siedzą oni
w fotelach Recaro, zabezpieczeni sześciopunktowymi pasami Sabelt. Ich
wzajemną komunikację umożliwia interkom Stilo. Kontakt ze światem zapewnia telefon komórkowy oraz CB
radio. W nawigacji pilotowi pomagają
www.off-road.pl
Klatka bezpieczeństwa została zintegrowana ze szkieletem nadwozia, zwiększając jego wytrzymałość.
umieszczone przed nim: ripiter Explona
i Terratrip oraz zdublowany GPS Garmin 276. Oczywiście to nie wszystko
na desce rozdzielczej, która powinna
się raczej nazywać blachą rozdzielczą, gdyż jest wykonana z blach alu-
www.off-road.pl
miniowych. Przed kierowcą znajduje
się zintegrowany wyświetlacz Stack,
pokazujący wszelkie istotne parametry silnika. Obok niego mnóstwo przełączników do włączania „wszystkiego” – od wentylatorów silnika, przez
kompresor, aż po blokady. Aby instalacja elektryczna nie była zagadką w
razie awarii, poprowadzona jest na
wierzchu. Na zewnątrz wyprowadzono dodatkowe wyłączniki prądu OMP.
Na honorowym miejscu, pośrodku
deski rozdzielczej, znajduje się skrzynka bezpieczników, a pod nią skrzynka z przekaźnikami. Po lewej stronie
kierownicy, jak przystało na auto rajdowe, znajduje się starter, a nad nim
Explona Dakar. Co ciekawe, pozosta-
OFF-ROAD PL 9/2007
[ 41 ]
Klatka broni wstępu.
Miejsce pracy załogi.
Explona kierowcy i starter.
Tylko ważne informacje!
Blacha rozdzielcza.
Centrum nawigacji i komunikacji.
Tunel centralny.
Sterowanie hamulcami.
Filtr powietrza dla silnika.
wiono oryginalne przełączniki zespolone, wyglądające nieco nie na miejscu
w otoczeniu najprostszych hebelkowych włączników.
Rozglądając się po kabinie można
dostrzec wielką puszkę filtra powietrza
pochodzącego z ciężarowego MAN-a
– rzecz o podstawowym znaczeniu dla
trwałości silnika ciężko pracującego na
ekstremalnie zapylonych pustynnych
trasach. To, że do kabiny wnikają takie elementy, nie dziwi, gdyż cały zespół napędowy został cofnięty o około 15 cm, aby uzyskać lepszy rozkład
mas na osie.
le więcej, gdyż tuż przed nimi znajduje się homologowany zbiornik paliwa
firmy ATL o pojemności 120 l. Wspomóc można się też dwoma dodatkowymi kanistrami 10 l. Oprócz wspomnianej przegrody przeciwogniowej,
w razie pożaru załogę ma chronić system gaśniczy firmy OMP, który może
zostać uruchomiony także z zewnątrz
samochodu. Z tyłu zmieścił się jeszcze
kompresor zasilający instalację sprężonego powietrza firmy VIAIR z butlą
o pojemności 5 l.
Z tyłu
Do napędu dakarowego Pajero służy 3,2-litrowy wysokoprężny silnik DiD
o mocy 198 KM, którą planuje się jeszcze podnieść do 225 KM. Nie jest to
wprawdzie oszałamiająca moc, lecz
na pustyni ważniejsze jest nie to, by
mocy nie brakowało, lecz by jej nie
Przestrzeń bagażowa służy głównie wożeniu kół zapasowych, które są
unieruchamiane w rurowych stojakach wypełniających całą szerokość
auta. Miejsca jest na trzy koła i niewie-
[ 42 ]
Napęd
OFF-ROAD PL 9/2007 zabrakło w ogóle. Trzeba jednak pochwalić wysoki moment obrotowy
wynoszący teraz 420 Nm, który ma
wzrosnąć aż do 600 Nm. Pogoń za
wysileniem silnika studzi obawa, by
nie ucierpiała przy tym niezawodność. Zakres modyfikacji to rozsądny
tuning mechaniczny oraz chiptuning
plus mnóstwo drobnych przeróbek
poprawiających podatność serwisową w warunkach polowych. Z istotniejszych rzeczy: poprawiono przebieg
kanałów głowicy, wyrównoważono układ korbowo-tłokowy i wraz ze
zmianą tarczy sprzęgła zmieniono koło zamachowe, rezygnując z dwumasowego. Nieskrępowany niczym układ
wydechowy, czyli tzw. wolny wydech,
to po prostu rura o średnicy 65 mm,
w opuszczeniu której gazom wydechowym pomaga strumienica.
Oczywistym pustynnym przeciwnikiem jest wysoka temperatura, więc
pod maską znajdują się chłodnice silnika, wspomagania kierownicy i oleju
silnikowego. Chłodnice olejów z przedniego i tylnego mostu oraz ze skrzyni
biegów znajdują się z tyłu pojazdu pod
dachem. Wszystkie przewody cieczy
układu chłodzenia są silikonowe firmy Samco Sport, a przewody olejowe mają stalowy oplot. By zwiększyć
wydajność chłodzenia powietrza wychodzącego ze sprężarki zastosowano
większy intercooler z ciężarówki. Takie
zmiany nie miałyby sensu bez polepszenia dopływu świeżego powietrza
– seryjny wentylator ze sprzęgłem
wiskotycznym jest więc wspomagany przez dwa dodatkowe elektryczne
sportowe wentylatory pchające.
Transmisja
Na razie silnik przekazuje napęd
do seryjnej skrzyni biegów z rewww.off-road.pl
W środku koła i paliwo.
Cały zespół napędowy cofnięto o 15 cm.
Sportowa tarcza sprzęgła.
Bezpieczny zbiornik paliwa
duktorem, ale w planach jest już
skrzynia sekwencyjna, z lepiej dobranymi do rajdowej eksploatacji
sześcioma przełożeniami. Póki co
wstawione jest sportowe sprzęgło z 12 okładzinami metalicznymi
współpracujące z nowym kołem
zamachowym. Sterowanie skrzyni rozdzielczej Super Select przerobiono na manualne, bez pośrednictwa elektryczności.
www.off-road.pl
W przekładniach głównych znajdują się teraz blokowane mechanizmy
różnicowe, które ze względu na nieuniknione zwiększenie obciążeń wymusiły zastosowanie mocniejszych
i dłuższych półosi.
W przednim mechanizmie różnicowym zamieniono seryjny dwusatelitowy dyfer na mocniejszy czerosatelitowy ze 100% blokadą mechaniczną
sterowaną pneumatycznie. W tylnej
Instalacja pneumatyczna.
osi również dodano taką blokadę, nie
rezygnując jednak z zalet fabrycznego
mechanizmu różnicowego Torsena.
Podwozie
Konieczność wydłużenia półosi wynikła z większego o 14 cm rozstawu
kół, który uzyskano montując dłuższe wahacze. Wzmocniono przy tym
zwrotnice oraz obie ramy pomocnicze,
do których przymocowane są zespoły zawieszenia i przekładni głównych.
To nie koniec zmian w zawieszeniu –
każde koło resorowane jest podwójnym zestawem: amortyzator Ohlins
i sprężyna Eibach. Są mocowane nie
do nadwozia, lecz do rur klatki bezpieczeństwa. Skok zawieszenia wynosi
jedynie 25 cm, lecz wynika to z regulaminowych obostrzeń FIA. W układzie kierowniczym poza koniecznym
OFF-ROAD PL 9/2007
[ 43 ]
Mitsubishi Pajero
V60 EVO
– dane technicznoeksploatacyjne
SILNIK:
Mitsubishi 3.2 DiD, pojemność –
3165 cm³, wysokoprężny, wtrysk bezpośredni, turbodoładowany, zmienione
oprogramowanie sterujące, powiększony intercooler i filtr powietrza, dodatkowa chłodnica oleju, dodatkowe wentylatory, moc – 198 KM, maksymalny
moment obrotowy 420 Nm
Przednie i tylne zawieszenie wzmocniono i poszerzono o 14 cm.
SKRZYNIA BIEGÓW:
seryjna Mitsubishi, manualna
SKRZYNIA ROZDZIELCZA:
seryjna Mitsubishi Super Select, dorobione ręczne sterowanie
MOST PRZEDNI:
mechanizm różnicowy czeterosatelitowy, 100% blokada mechaniczna sterowana pneumatycznie
MOST TYLNY:
seryjny Torsen mechanizm różnicowy,
100% blokada mechaniczna sterowana
pneumatycznie
ZAWIESZENIE:
Przednia osłona jest z aluminium, tył chroni płyta z kewlaru.
przednie – podwójne wahacze poprzeczne nierównej długości, poszerzone
o 7 cm, podwójne zespoły amortyzatorów Ohlins i sprężyn Eibach, stabilizator
tylne – górne wahacze skośne i dwa
dolne drążki prowadzące, poszerzone
o 7 cm, podwójne zespoły amortyzatorów Ohlins i sprężyn Eibach, stabilizator
HAMULCE:
hydrauliczne, dwie zintegrowane ze sobą pompy hamulcowe, dwa niezależne
obwody przód/tył, ręczna regulacja rozdziału sił hamowania korektorem Tilton,
przewody Goodridge
przednie – wyczynowe tarczowe wentylowane o średnicy 325 mm, czterotłoczkowy zacisk Alcon
tylne – seryjne, tarczowe wentylowane
KOŁA:
opony w zależności od zawodów, obecnie Goodyear Wrangler MT/R 235/85
R16 na felgach BRAID Winrace-T 7x16
NADWOZIE:
stalowe, zamknięte, trzydrzwiowe, zintegrowane z klatką bezpieczeństwa,
poszerzone, maska i drzwi z laminatów
kewlarowo-węglowych
WYMIARY:
długość – 4170 mm, szerokość –
2000 mm, wysokość – 1925 mm, rozstaw osi – 2550 mm, prześwit poprzeczny – 260 mm
MASY:
Snorkel.
wydłużeniem drążków skupiono się
na takim ich poprowadzeniu, by zminimalizować niekorzystny efekt bump
steeru. Pozostawiono oryginalną przekładnię kierowniczą, razem z kolumną,
którą wieńczy obszyta zamszem kierownica OMP.
Aby uchronić wrażliwe mechanizmy przed wszystkim twardym
i ostrym, co można spotkać na pustyni, podwozie zostało solidnie opancerzone. Z przodu aluminiowa płyta chroni zawieszenie, spód silnika
oraz skrzynię biegów. Natomiast
z tyłu kewlarowa tarcza szczelnie zasłania tylne zawieszenie i przekładnię główną.
własna – 1950 kg, pojemność zbiornika
paliwa – 120 l
OSIĄGI:
prędkość maksymalna – 170 km/h,
zużycie paliwa średnie w terenie –
30 l/100 km, przyspieszenie 0-100 km/h
– 7,5 s
[ 44 ]
Wszędzie wloty i wyloty powietrza chłodzącego.
Hamulce
Na uwagę zasługuje układ hamulcowy, od którego skuteczności zależy
nie tylko dobry wynik, ale i bezpieczeń-
OFF-ROAD PL 9/2007 stwo ludzi. Całkowicie przekonstruowano przód – nowe, ogromne tarcze
zatrzymują teraz wyczynowe czterotłoczkowe zaciski Alcon. Tył pozostał
oryginalny. Całość instalacji hamulcowej poprowadzono sportowymi przewodami – teflonowymi w stalowym
oplocie, firmy Goodridge. Poza tym,
że są wytrzymałe i nie pęcznieją tak
jak gumowe, mają skręcane końcówki, które umożliwiają w razie awarii
szybką naprawę. Ciśnienie w układzie
zapewniają dwie zintegrowane pompy hamulcowe, tworzące dwa niezależne obwody: przód i tył. Rozdział sił
hamowania jest w pełni regulowany ręcznym korektorem firmy Tilton.
Również z tej firmy pochodzi hydrauliczny hamulec postojowy, działający
na koła tylne.
W zależności od rodzaju zawodów
Pajero może się poruszać na różnym
ogumieniu – obecnie są to opony Go-
odyear Wrangler MT/R o typowym
rozmiarze 235/85 R16. Założone są
one na aluminiowe felgi BRAID Winrace-T 7x16. Do szybkiej wymiany kół
można wykorzystać zamontowane na
pokładzie hydrauliczne podnośniki tzw.
serwisowe.
Dodatki
Wśród wyposażenia rajdowego
do maratonów nie mogło zabraknąć dodatkowego oświetlenia. Wybrano zestaw reflektorów Hella Comet 200 Xenon. Z Helli pochodzi też
pneumatyczny klakson, niezbędny do
ostrzegania przy słabej widoczności.
W razie kłopotów w grząskim podłożu pomocą służyć może elektryczna
wyciągarka Warn 9.5 XP, jeśli oczywiście będzie się w zasięgu odpowiedniego punktu zaczepienia, o co
nie zawsze będzie łatwo.
r
www.off-road.pl
Ekipa AMRO Rally Team (od prawej): Klaudiusz „Klaus” Rostowski – kierowca; Tomasz „Trasek” Traskiewicz – kierowca; Sebastian „Czarny” Piotrowski
– kierowca mechanik, pilot; Tomasz „Gawel” Gaffke – kierowca mechanik; Mariusz „Maniek” Budziak.
www.off-road.pl
OFF-ROAD PL 9/2007
[ 45 ]