Nauka o produkcyjności lasu

Nauka o produkcyjności lasu
Wykład 1
Studia I Stopnia, kierunek leśnictwo
Informacje o przedmiocie
Informacje o przedmiocie
• Wykłady (20h) - dr hab. Michał Zasada,
prof. SGGW
• Ćwiczenia (26h) – pracownicy i doktoranci
Samodzielnego Zakładu Dendrometrii i
Nauki o Produkcyjności Lasu
• Ćwiczenia terenowe (2 dni) – początek
maja w Rogowie
Informacje o przedmiocie – cd.
• Forma zaliczenia: egzamin (pisemny)
• Zasady zaliczania przedmiotu znajdują się
na stronie http://wl.sggw.pl -> Struktura ->
Samodzielny Zakład Dendrometrii i Nauki
o Produkcyjności Lasu -> Dydaktyka
Informacje o przedmiocie – cd.
• Wykłady
– definicje, zasoby leśne Polski, warunki klimatycznosiedliskowe Polski,
– wzrost i przyrost drzew,
– wzrost, przyrost i kształtowanie się struktury
drzewostanów,
– konkurencja wewnątrz- i międzygatunkowa,
– wpływ stanowiska biosocjalnego, warunków
przyrodniczych i zabiegów na przebieg wzrostu drzew,
Informacje o przedmiocie – cd.
• Wykłady – cd.
– charakterystyka aparatu asymilacyjnego drzew,
– wpływ wieku, siedliska, zabiegów pielęgnacyjnych oraz
czynników biotycznych i abiotycznych na produkcyjność
i kształtowanie się struktury drzewostanu,
– produkcyjność drzewostanów jednogatunkowych i
mieszanych,
– budowa i zastosowanie tablic zasobności i modeli
wzrostu
Informacje o przedmiocie – cd.
• Ćwiczenia
–
–
–
–
analiza pnia (wzrost i przyrost drzew)
modele wzrostu wysokości i grubości
podstawy dendrochronologii i dendroklimatologii
wpływ siedliska na kształtowanie się cech
drzewostanów
– porównanie struktury i produkcyjności drzewostanów
róŜnych gatunków
– analiza trzebieŜy
– tablice zasobności i modele wzrostu
Informacje o przedmiocie – cd.
• Ćwiczenia terenowe
– wzrost i przyrost drzew
– produkcyjność podstawowych gatunków lasotwórczych
w Polsce
Literatura
• Borowski M. 1974. Przyrost drzew i
drzewostanów. PWRiL W-wa
• Assman E. 1968: Nauka o produkcyjności lasu.
PWRiL W-wa
• Jaworski A. 2004. Podstawy przyrostowe i
ekologiczne odnawiania drzewostanów. PWRiL
W-wa
Literatura – cd.
• Artykuły z czasopism leśnych, m.in.
–
–
–
–
Sylwan http://sylwan.ibles.waw.pl
Folia Forestalia Polonica http://ffp.ibles.pl
Leśne Prace Badawcze http://www.lesne-prace-badawcze.pl
Electronic Journal of Polish Agricultural Universities
http://www.ejpau.media.pl
– Acta Scientarum Polonorum Silvarum Colendarum Ratio et
Industria Lignaria http://www.aqua.ar.wroc.pl/acta/
– Biometrical Letters
http://www.au.poznan.pl/biometrical.letters/
– inne
Pytania? Wątpliwości? Uwagi?
• [email protected]
• Tel. 38080
• Pokój 2/77B (budynek 34)
Nauka o produkcyjności lasu
Nauka o produkcyjności lasu
• Jest to nauka powstała na pograniczu
dendrometrii i hodowli lasu
• Z praktycznego punktu widzenia:
wykorzystuje metody pomiaru lasu
opracowane przez dendrometrię do oceny
sposobów zagospodarowania lasu
Nauka o produkcyjności lasu
• Dawniej nazywana była nauką o przyroście
drzew i drzewostanów
• Dziedzina ta wykazuje silny związek z
ekonomika leśnictwa: w wielu wypadkach
analizowany jest nie tylko przyrost
miąŜszości czy biomasy w m3/ha/rok, ale i
w wartość wyprodukowanego surowca
Nauka o produkcyjności lasu
• Nauka o produkcyjności lasu zajmuje się
przede wszystkim procesami zachodzącymi
w lesie, czyli wzrostem, konkurencją i
kształtowaniem się struktury drzewostanu
Nauka o produkcyjności lasu
• Produkcyjność związana jest z ilością
biomasy, jaką drzewostan produkuje na
jednostce powierzchni w określonym czasie
• Zarówno ilość wyprodukowanej biomasy, jak i
alokacja tej biomasy, zaleŜy o wielu
czynników: przyrodniczych i „ludzkich”
Uwarunkowania produkcji leśnej
w Polsce
Uwarunkowania produkcji leśnej
• Zasoby leśne Polski („inwentaryzacja”
kapitału i środków produkcji)
• Warunki klimatyczne Polski
• Warunki troficzne (siedliskowe)
Zasoby leśne Polski
• Polska jest 7 największym i 6 najbardziej
zaludnionym krajem UE
• Całkowita powierzchnia lądowa wynosi
304,465 km2
• Lasy zajmują ponad 9,000,000 ha (29%,
stan na 31.12.2008): 6 kraj pod względem
powierzchni lasów w Europie (po Szwecji,
Finlandii, Francji, Niemczech i Ukrainie)
State of Europe’s Forests 2007. The MCPFE report
State of Europe’s Forests 2007. The MCPFE report
GUS. Leśnictwo 2010
GUS. Leśnictwo 2010
GUS. Leśnictwo 2010
GUS. Leśnictwo 2010
GUS. Leśnictwo 2010
BULiGL, GUS
Zasoby leśne Polski
• 1/2 drzewostanów między 20 a 60 lat; dstany > 100 lat = 6% powierzchni i ok. 10%
zapasu
Zasoby leśne Polski
• Zasobność Lasów Państwowych wynosi
ponad 1,7 mld m3 grubizny brutto, lasów
prywatnych około 200 mln m3 = 5 kraj pod
względem zasobów leśnych w Europie, za
Niemcami, Francją, Szwecją i Finlandią
BULiGL, GUS
State of Europe’s Forests 2007. The MCPFE report
Zasoby leśne Polski
• Średnia zasobność 240 m3/ha (249 m3/ha w
LP i 209 m3/ha w lasach prywatnych)
– (wyniki z I zakończonego cyklu WISL; do
niedawna twierdzono, Ŝe to 189m3/ha, tj. 209
m3/ha dla LP i 119 m3/ha w lasach
prywatnych)
• Średni przyrost (LP) - 8.84 m3/ha
• UŜytkowanie: około 34 mln m3 (3 mln m3
grubizny), większość w LP (5 producent
drewna w Europie)
Pozyskanie
GUS. Leśnictwo 2009
Zasoby leśne Polski
• Źródła informacji
– GUS http://www.stat.gov.pl (Rolnictwo.
Leśnictwo)
– LP http://www.lasy.gov.pl (Biblioteka ->
Raporty)
– BULiGL http://www.buligl.pl (Osiągnięcia ->
Publikacje)
Naturalne warunki produkcji leśnej
w Polsce
Warunki klimatyczne Polski
• strefa klimatów szerokości umiarkowanych
• klimat przejściowy kształtowany przez:
–
–
–
–
Ocean Atlantycki
kontynent euroazjatycki
Morze Bałtyckie
góry (Sudety i Karpaty)
• 13 regionów klimatycznych
Warunki klimatyczne Polski
• Zachodnia Polska się pod wpływem
oddziaływania Oceanu Atlantyckiego
• Wschodnia Polska pod wpływem
kontynentu euroazjatyckiego
• Polska środkowa - obydwa wpływy
• Polska północna modyfikowana przez
Morze Bałtyckie
• Polska południowa pod wpływem gór
Opady
• Niskie opady: do 200mm poza sezonem
wegetacyjnym (XI-IV) i do 300 mm w
sezonie wegetacyjnym (V-X) w Polsce
środkowej oraz prawie w całej dolinie
Wisły
• Wysokie opady w górach: ponad 500mm
poza sezonem oraz do 1000mm w sezonie
wegetacyjnym (Tatry)
Temperatura stycznia
• Układ strefowy
• NajniŜsza średnia temperatura (-6C) w
Polsce wschodniej
• NajwyŜsza (-2C) w Polsce zachodniej
• Najzimniejszy region północno-wschodni
(średnia temperatura stycznia do -7C)
• Niskie temperatury w górach, np. w Tatrach
nawet poniŜej -8C
Temperatura lipca
• NieduŜe zróŜnicowanie temperatur
• Większość kraju powyŜej 17C
• NiŜsza temperatura w górach (Sudety,
Karpaty, G. Świętokrzyskie) i na
wzniesieniu pomorskim (okolice WieŜycy).
Regionalizacja przyrodniczo-leśna
Regionalizacja przyrodniczo-leśna
• ZróŜnicowanie warunków klimatycznych i
glebowych, zasięgi gatunków (Św, Jd, Bk)
• Rozpoznanie przyrodniczych warunków
produkcji podstawą gospodarki leśnej
• Regionalizacja przyrodniczo-leśna:
– kraina
– dzielnica
– mezoregion
Regionalizacja przyrodniczo-leśna
• Podział oparty na podstawach ekologicznofizjograficznych
• Przestrzenne zróŜnicowanie:
–
–
–
–
–
połoŜenia geograficznego i topograficznego
klimatu
gleb
zasięgu drzew
rozmieszczenia naturalnych zespołów leśnych.
Regionalizacja przyrodniczo-leśna
•
•
•
•
•
•
•
•
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
-
Bałtycka
Mazursko-Podlaska
Wielkopolsko-Pomorska
Mazowiecko-Podlaska
Śląska
Małopolska
Sudecka
Karpacka
IBL
Warunki siedliskowe
Warunki siedliskowe
• Siedlisko to abiotyczna część środowiska
przyrodniczego.
• Kształtuje się ono pod wpływem klimatu,
gleby i połoŜenia powierzchni.
• Siedlisko powiązane jest sprzęŜeniem
zwrotnym z biocenozą.
Warunki siedliskowe
• Typ siedliskowy lasu: drzewostany o
zbliŜonych właściwościach wzrostowych
• Określony cel hodowlany w ramach
jednostek regionalizacji przyrodniczo-leśnej
• Kryteria:
– kompleks czynników glebowych
– roślinność dna lasu
– niektóre cechy drzewostanu
Warunki siedliskowe
• śyznościowe typy siedliskowe:
– bory, bory mieszane, lasy mieszane, lasy
• Typy wilgotnościowe lasu:
– suche, świeŜe, wilgotne, bagienne
• Warianty uwilgotnienia
– umiarkowanie/silnie świeŜe/wilgotne, ...
• Obszary górskie i wyŜynne
• Lasy łęgowe
Stopnie Ŝyzności (troficzności) siedlisk
Stopnie uwilgotnienia B
BM
LM
L
bory
bory mieszane
lasy mieszane
lasy
s
suche
Bs
św
świeŜe
Bśw
BMśw
LMśw
Lśw
w
wilgotne Bw
BMw
LMw
Lw
b
bagienne Bb
BMb
LMb
Ol, OlJ
ł
łęgowe
Lł
Stopnie Ŝyzności (troficzności) siedlisk
Strefy pionowe
B
BM
LM
L
bory
bory mieszane
lasy mieszane
lasy
WG wysokogórskie BWG
G
górskie
BG
BMG
LMG
LG
ŁG
łęgi górskie
LŁG
WyŜ wyŜynne
BMWyŜ LMWyŜ LwyŜ