Transfer firmy ogranicza dostęp do funduszu socjalnego

Transfer firmy ogranicza dostęp do funduszu socjalnego
Rzeczpospolita, Marta Gadomska, komentarz Sławomira Parucha
Pracownicy przejęci wraz z częścią zakładu utracą świadczenia socjalne, gdy nowy szef zatrudnia
mniej niż 20 pracowników. Straty nie odczują natomiast pobierający świadczenia urlopowe
– Część zakładu produkcyjnego przechodzi na nowego pracodawcę. W firmie funkcjonował fundusz
socjalny, z którego załoga zaciągała pożyczki mieszkaniowe.
Co stanie się z funduszem po transferze i czy zatrudnieni mogą utracić wynikające z niego uprawnienia? Kto
weryfikuje prawidłowość działania obu pracodawców w tym zakresie?
Zasadniczo przejście zakładu na innego pracodawcę nie może spowodować utraty indywidualnych uprawnień
pracowniczych ze stosunku pracy. Niestety, przy świadczeniach socjalnych przepisy nie dają takich gwarancji.
Zachowanie tych przywilejów zależy w dużej mierze od tego, czy nowy pracodawca musi tworzyć zakładowy
fundusz świadczeń socjalnych (zfśs).
W całości bez problemów
Gdy nowy szef pozyskuje całą firmę i jest zobowiązany do tworzenia zfśs, po prostu przejmuje go od
przekazującego w całości, razem z jego należnościami i zobowiązaniami. Tak samo jest, gdy nowy pracodawca
nie musi tworzyć funduszu socjalnego. Wówczas też przejmuje jego środki w całości, a nadwyżkę wpłaca na
odrębne konto lub subkonto. Później te pieniądze wydaje zgodnie z ustawą z 4 marca 1994 r. o zakładowym
funduszu świadczeń socjalnych (tekst jedn. DzU z 1996 r. nr 70, poz. 335 ze zm.). Nadwyżka przejętych
pieniędzy z odsetkami oraz przejętych należności z odsetkami nad przejętymi zobowiązaniami z odsetkami nie
stanowi przychodu przejmującego pracodawcy.
Część firmy i część funduszu
Trudności pojawiają się, gdy tylko część firmy zmienia właściciela. Przepisy nie precyzują, w jaki sposób środki
zfśs podzielić między dwóch pracodawców. Wiadomo tylko, że na ostatni dzień miesiąca, w którym dochodzi do
transferu, ustala się saldo funduszu w części przypadającej na przejmowane osoby, koryguje je o należności
funduszu (np. pożyczki) i pomniejsza o jego zobowiązania (np. udzielone a niewypłacone zapomogi). W
praktyce ustalone na koniec miesiąca saldo szef powinien podzielić przez liczbę wszystkich pracowników przed
przekazaniem, ustalić kwotę jednostkową i pomnożyć ją przez liczbę przekazywanych osób. Dzięki temu
otrzymamy kwotę funduszu, której pieniężną równowartość w ciągu 30 dni należy oddać przejmującemu.
Przedsiębiorcy pytają, czy zfśs musi tworzyć nowy pracodawca przejmujący część firmy, który zatrudnia mniej
niż 20 pracowników? Nie musi. To właśnie przypadek, gdy przejęci tracą dotychczasowe przywileje socjalne.
Zachowają je tylko wtedy, gdy zamiast funduszu szef wypłacał im świadczenia urlopowe. Zdaniem ekspertów
obowiązek jego regulowania przechodzi na nowego pracodawcę bez względu na liczbę przejętych.
Pożyczki trzeba spłacać
Zaciągnięte ze środków zfśs pożyczki mieszkaniowe zatrudnieni nadal muszą spłacać. Przepisy nie precyzują
jednak, komu: nowemu czy dotychczasowemu pracodawcy. Eksperci nie widzą podstaw, aby te pieniądze
otrzymywał nowy szef, bo przecież doszło już do rozliczenia tych świadczeń między pracodawcami.
Przypominamy, że uzyskane saldo koryguje się m.in. o należności funduszu. W praktyce jednak spisujemy
porozumienie w tej sprawie, sprawdzając postanowienia regulaminu gospodarowania środkami zfśs oraz
warunki samej umowy pożyczki.
Sławomir Paruch, wspólnik w kancelarii Sołtysiński, Kawecki & Szlęzak
Dysponowanie środkami funduszu socjalnego podlega nadzorowi tylko wtedy, gdy w firmie przejmującej lub
przekazującej funkcjonują związki zawodowe. Gdy ich nie ma, przy transferze pracownicy nie mogą
weryfikować uzgodnionego przez strony transakcji sposobu dysponowania pieniędzmi funduszu. Zdarza się, że
wartość przekazywanych środków zfśs jest na tyle wysoka, że znacząco wpływa na cenę transakcji. Wtedy
strony mogą poczynić uzgodnienia, które przyniosą uszczerbek pracownikom jednej ze stron i tym samym
uprzywilejować zatrudnionych drugiej firmy. Gdy nie ma związków, pracownicy nie mają sposobu, aby
domagać się zwrotu bezpodstawnie rozdysponowanych pieniędzy socjalnych.