24 marca Światowy Dzień Walki z Gruźlicą

24 marca Światowy Dzień Walki z Gruźlicą
Światowy Dzień Walki z Gruźlicą, ustanowiony został przez WHO (Światowa Organizacja
Zdrowia) w rocznicę odkrycia prątka gruźlicy przez niemieckiego lekarza Roberta Kocha,
który fakt ten ogłosił w swoim wykładzie 24 marca 1882r w Berlinie.
Gruźlica
jest chorobą zakaźną wywoływaną przez bakterię – prątek gruźlicy, na którą co rok
zapada około 8 mln, z czego umiera 3 mln. W Polsce większość zarejestrowanych przypadków
zachorowań na gruźlicę, to gruźlica płuc (95%). Prątki gruźlicy mogą jednak uaktywniać się takŜe w
skórze, układzie oddechowym, moczowo-płciowym, nerwowym lub w kościach, węzłach
chłonnych, stawach i osierdziu.
Według Instytutu Chorób Płuc i Gruźlicy w Warszawie wskaźnik zapadalności na gruźlicę w
Polsce maleje sukcesywnie z roku na rok (w 2007r. – zarejestrowano 8616 przypadków zachorowań
na gruźlicę; 2008r –8081, a w 2009r. – 7961) Analizując częstotliwość zachorowań na gruźlicę wg.
wieku moŜna stwierdzić, Ŝe zapadalność na tę chorobę wzrastała wraz z wiekiem (chorzy w wieku
średnim tj. 45- 64 lata i podeszłym >64 lat stanowią ponad połowę przypadków), a wg. płci, Ŝe
męŜczyźni nadal chorują na gruźlicę ponad dwukrotnie częściej, niŜ kobiety (2008r. męŜczyźni 5483, kobiety -2598; 2009r. męŜczyźni -5362, kobiety -2599).
Najczęstszym źródłem zakaŜenia prątkami gruźlicy jest chory na gruźlicę - prątkujący. Osoba
chora na gruźlicę podczas kaszlu, kichania, odkrztuszania (odpluwania), głośnego śmiechu, mówienia,
wydala prątki wraz z kropelkami śluzu. Kropelki z zawartymi prątkami unosząc się w powietrzu, mogą
dostać się do płuc kolejnych ludzi wraz z wdychanym powietrzem, zakaŜając je. Szacuje się, iŜ jeden
prątkujący człowiek, nie poddany terapii moŜe w ciągu roku zarazić nawet 15 osób.
W większości przypadków organizm człowieka dzięki układowi immunologicznemu potrafi sam
bronić się przed rozwojem zachorowania. Jak się ocenia, tylko u 2-3% zakaŜonych rozwija się objawowa
gruźlica, u pozostałych prątki pozostają w stanie latentnym w organizmie.
Najczęstszymi czynnikami sprzyjającymi rozwojowi gruźlicy są:
czynniki zewnętrzne osłabiające organizm ludzki:
- niedoŜywienie,
- złe warunki mieszkaniowe - przeludnione, ciemne, wilgotne mieszkania,
- a takŜe złe warunki sanitarne,
czynniki wewnętrzne sprzyjające przejściu zakaŜenia prątkiem w chorobę:
- zakaŜenie HIV,
- cukrzyca,
- krzemica,
- niewydolność nerek,
- choroby nowotworowe,
- przewlekle choroby płuc,
- choroby krwi,
- niewydolność nerek,
- stan po transplantacji,
- leczenie sterydami,
- leczenie immunosupresyjne,
- szybka utrata masy ciała,
- nikotynizm, alkoholizm.
Początek gruźlicy jest często skryty, podstępny, objawy są słabo wyraŜone i niecharakterystyczne.
Wiele osób nie zdaje sobie sprawy ze swojej choroby i lekcewaŜy objawy nawet miesiącami. Dlatego kaŜdy
pacjent, który zauwaŜy u siebie wystąpienie i utrzymywanie się takich objawów klinicznych, jak:
- kaszel utrzymujący się co najmniej 3 tygodnie - ten objaw jest szczególnie waŜny,
- odkrztuszanie plwociny,
- brak apetytu i utrata wagi ciała,
- nocne poty,
- stany podgorączkowe,
- osłabienie i łatwe męczenie się,
- duszność i/lub ból w klatce piersiowej,
- krwioplucie (w późniejszym okresie choroby),
powinien zwrócić się do swego lekarza pierwszego kontaktu w przychodni podstawowej opieki
zdrowotnej celem wykonania odpowiednich badań (badanie rtg klatki piersiowej, badanie plwociny,
wykonanie testu tuberkulinowego).
Trzeba pamiętać, Ŝe wykrycie choroby we wczesnym stadium, a więc takim, w którym płuca
są mało zniszczone, pozwala wyleczyć chorego bez Ŝadnych następstw choroby i powrót do
poprzedniego stylu Ŝycia i pracy pacjenta!
W przypadku, gdy choroba jest rozpoznana później, chory równieŜ moŜe być wyleczony,
jego płuca goją się. Jednak uszkodzone części ulegają "zbliznowaceniu" (włóknieniu) i zmniejsza się
"powierzchnia oddechowa płuc". Ozdrowieniec gruźlicy łatwo się męczy, odczuwa duszność, często
w stopniu powodującym inwalidztwo oddechowe.
Wczesne wykrycie chorego i jego leczenie zapobiega szerzeniu się zakaŜenia prątkiem w
otoczeniu (rodzina).
Najlepszym zabezpieczeniem przed gruźlicą jest:
- prowadzenie zdrowego stylu Ŝycia oraz poprawa warunków mieszkaniowych i pracy (systematyczne
wietrzenie pomieszczeń, w których przebywamy, zmniejszenie liczy osób przebywających na stałe w
jednym pomieszczeniu, odpoczynek na świeŜym powietrzu, spoŜywanie produktów bogatych w
proteiny, witaminy i białko, szczególnie owoców, warzyw, mięsa i produktów mlecznych),
- przestrzeganie zasad higieny sanitarnej,
- przeciwdziałanie szerzeniu się alkoholizmu, narkomanii, nikotynizmu,
- odpowiednie zachowanie się chorych - kultura kaszlu i odkrztuszania - zasłanianie ust i nosa
chusteczką higieniczną podczas kaszlu, kichania (odkrztuszać naleŜy tylko do odpowiednich
spluwaczek),
- szczepienie BCG – szczepionka p/gruźlicy (w Polsce są one nadal obowiązkowe i wykonywane
zgodnie z „kalendarzem szczepień”).
Ponadto w przypadku rozprzestrzeniania się gruźlicy, efekt zapobiegawczy ma wczesne wykrycie
i leczenie zachorowania oraz samodyscyplina chorego w czasie leczenia (co ósmy chory przerywa
leczenie). Rezultatem samowolnego przerywania leczenia, samowolnych zmian w zakresie
przyjmowanych leków i ich dawek jest powstawanie lekooporności prątków w tym wielolekowej
oporności, znacznie zmniejszającej szanse wyleczenia.