prasa pomorska indesik.indd

Szczecin – Greifswald
2011 r.
Warsztaty i konferencja na temat upowszechniania wspólnego dziedzictwa kulturowego Pomorza
- historyczne czasopisma w szczecińskich i greifswaldzkich zbiorach
w Szczecinie
Ratowanie i upowszechnianie pomorskiego dziedzictwa kulturowego
Projekt polsko-niemiecki
Projekt realizowany przez Książnicę Pomorską w Szczecinie we współpracy z Universitätsbibliothek Ernst-MoritzArndt-Universität Greifswald w roku 2011 w ramach Funduszu Małych Projektów INTERREG IVA Stowarzyszenia
Gmin Polskich Euroregionu Pomerania. Jest dofinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska-Meklemburgia Pomorze Przednie / Brandenburgia 2007-2013
oraz budżetu państwa.
Czasopisma regionalne są najpełniejszym obrazem życia
społecznego. Na Pomorzu mają wyjątkową i długą historię,
towarzyszą życiu regionu od połowy XVII wieku. Najważniejszą współcześnie cezurą historyczną dla Pomorza jest rok
1945 i jego podział pomiędzy dwoma państwami – między
Polską i Niemcami. Na skutek gwałtownych zmian historycz-
nych zbiór czasopism pomorskich został rozproszony, a częściowo także zniszczony. Praktyka dnia codziennego w polskich
i niemieckich bibliotekach oraz archiwach regionu pokazuje, że
to właśnie czasopisma regionalne są najczęstszym źródłem wiedzy historycznej i przedmiotem poszukiwań użytkowników zainteresowanych przeszłością. Są także, niestety, najbardziej narażone na upływ czasu i nieodwracalne zniszczenie z powodu złej
jakości papieru, na którym zostały wydrukowane. Szybkie ich
opracowanie i digitalizacja są pilnym zadaniem do wykonania,
zanim unikatowe dokumenty historyczne zostaną bezpowrotnie
stracone. W obecnym stanie rzeczy nie istnieje jedna, spójna informacja o polsko-niemieckim zasobie regionalnych czasopism,
a dostęp do nich niemal w każdym miejscu jest fragmentaryczny. Dane szacunkowe mówią dziś o ok. 500 tytułach czasopism
Dokończenie na str. 2.
Prasa pomorska
pomorskich, liczących ok. 20 000 tomów, znajdujących się
w różnych bibliotekach i archiwach Polski i Niemiec. Nie istnieje jak dotąd żadne wspólne opracowanie tych ważnych z punktu
widzenia historii regionu dokumentów. Realizacja niniejszego
2011 r.
projektu może przeciwdziałać stracie zasobu historycznego oraz
scalić go na nowo.
Bibliotekarze z dwóch największych bibliotek pomorskich,
Książnicy Pomorskiej w Szczecinie i Universitätsbibliothek
w Greifswaldzie, podjęli się tego trudnego zadania. Chcą zapobiec bezpowrotnej utracie zabytkowych zbiorów regionalnych.
Wspólne warsztaty i seminaria pozwoliły im wyznaczyć cele
i odnaleźć metody wspólnie prowadzonych prac, mających na
celu jak najszybsze sporządzenie raportów dotyczących obecnego stanu zachowania historycznych czasopism pomorskich, wzajemnego uzupełnienia braków oraz możliwie najszybszej dygitalizacji istniejących zasobów. Jest to jedyny możliwy dziś sposób
archiwizacji zagrożonych zbiorów, ich ochrony przed dalszym
niszczeniem, oraz udostępnienia użytkownikom w sieci poprzez
stworzone wspólnymi siłami bibliotekarzy i informatyków katalogi i przeglądarki online, istniejące ponad granicami państw.
To ostatnie zadanie wychodzi naprzeciw potrzebom społecznym w zakresie wolnego dostępu do informacji. Dla dzisiejszych mieszkańców Pomorza dostęp do wiedzy na temat
przeszłości jest niezbędnym elementem tworzenia i rozwijania
własnej identyfikacji kulturowej, pielęgnowania wspólnego
dziedzictwa kulturowego regionu, oraz budowania przyszości. Ważnym celem projektu jest włączenie zabytkowych czasopism pomorskich we współczesny obieg informacyjny, ich
zabezpieczenie i złączenie w historyczną całość. Innym celem
są także działania dydaktyczne prowadzone przez biblioteki
mające na celu upowszechnianie wiedzy historycznej oraz
popularyzacje postaw zaangażowania i wzajemnego zrozumienia społecznego mieszkańców obu stron granicy polskoniemieckiej.
2011 r.
Prasa pomorska
Wspólne warsztaty bibliotekarzy
Warsztaty bibliotekarzy w Szczecinie (Książnica Pomorska, 19.09.-23.09.2011) i Greifswaldzie (Universitätsbibliothek Greifs-wald, 10-14.10.2011)
Wspólne prace wstępne bibliotekarzy Książnicy Pomorskiej i Universitätsbibliothek Greifswald, dotyczące ewidencji rzeczywistych ilości tytułów, zachowanych egzemplarzy,
ustalenia braków oraz szacunkowego wyliczenia ilości stron,
trwały od wiosny 2011 r. Celem tych starań było opracowanie
wspólnej bazy danych do ewidencji danych czasopism w katalogach dostępnych online w Polsce i Niemczech, dygitalizacja części zabytkowych czasopism pomorskich i umieszczenie
ich w polskich i niemieckich bibliotekach cyfrowych.
Celami szczegółowymi warsztatów
były m.in.: koordynacja prac w zakresie
wspólnego katalogowania rozproszonych zbiorów czasopism pomorskich,
stworzenie wspólnego katalogu czasopism online, sprawdzenie stanu zachowania czasopism i możliwości ich
digitalizacji, wytypowanie najlepiej nadających sie do tego celu tytułów oraz
stworzenie techniki komunikacji online
dla koordynowania współpracy. Celem
warsztatów było także wypracowanie
jednolitego, polsko-niemieckiego tezaurusa obejmującego słownictwo profesjonalne, jak również ujednolicającego
pojęcia formalne. Praktyczne działania
pozwoliły nabyć umiejętności praktyczne i umożliwiły wymianę doświadczeń
z uwzględnieniem oczekiwań i potrzeb
adresatów tworzonej bazy danych Czasopisma Pomorskie
/ Pommersche Zeitschriften, tj. naukowców, studentów,
mieszkańców regionu, regionalistów.
W rezultacie prowadzonych prac zostały opracowane
techniczne zasady tworzenia wspólnych baz danych dla istniejących w Polsce i w Niemczech katalogów i bibliotek online. Podczas warsztatów bibliotekarze mieli okazję do wielu
działań praktycznych, rozpoczęte zostały prace nad sporządzeniem dwujęzycznego menu przeglądarek, a także layout dla
wspólnej bazy danych. Wspólny dla obu bibliotek workflow,
wypracowany podczas warsztatów w Greifswaldzie, okazał
się najlepszą metodą pracy w przypadku łączenia wysiłków
partnerów wobec zbiorów rozproszonych.
Prasa pomorska
2011 r.
Wspólne dziedzictwo kulturowe
Konferencje bibliotekarzy w Szczecinie (Książnica Pomorska, 20.10.-21.10.2011) i Greifswaldzie (Universitätsbibliothek Greifs-wald, 18.11.2011)
Wspólnie organizowane konferencje pozwoliły podsumować projekt na aktualnym poziomie merytorycznym i organizacyjnym oraz wyznaczyć następne etapy wspólnie prowadzonych prac nad zbiorem zabytkowych gazet i czasopism
pomorskich. Konferencje podkreśliły historyczną ciągłość,
wartość i unikatowość tego zasobu, jak również możliwości
współczesnej, efektywnej współpracy bibliotek i archiwów
regionu dawnego Pomorza. Możliwość wykorzystania współczesnych narzędzi w zakresie wymiany danych oraz stworzenia wersji cyfrowych pomorskich czasopism historycznych
stanowią silną podstawę do kontynuacji projektu i współpracy
pomiędzy Książnicą Pomorską oraz Universitätsbibliothek
Greifswald, a także archiwami Szczecina i Greifswaldu,
w najbliższej przyszłości.
Verba volant, scripta manent!
Historyczny przegląd prasy pomorskiej do roku 1945
Konferencji w Książnicy Pomorskiej
towarzyszyła polsko-niemiecka wystawa
poświęcona prasie pomorskiej. Wystawa
przedstawia historię prasy pomorskiej
od XVI do XX wieku. W interesującej
formie prezentuje najstarsze gazety i czasopisma pomorskie. Odnosi odbiorców do
początków czasopiśmiennictwa i drukarstwa na świecie, prowadząc od zagadnień
ogólnych do wątków lokalnych; do redakcji gazet i czasopism pomorskich, do ich
drukarzy i wydawców. Wystawa podkreśla bogactwo i różnorodność pomorskiego rynku prasowego poprzez prezentacje
najciekawszych tytułów czasopism lokalnych, przytoczone prasowe echa światowych wydarzeń, czy też ciekawe przykłady prasowej grafiki reklamowej.