Uczymy się od Was,

Biała T
urnia − Chciała−
Turnia
bym porozmawiać o życiu
Czarnych Stóp w obecnych
czasach: jak liczna jest wasza
narodowość w tej chwili, w ilu
rezerwatach zamieszkuje?
Leon Rattler − Jest nas
niewiele ponad milion. Pierwo−
tnie plemię zamieszkiwało cały
rejon stanu Montana, który jest
większy od Polski, połowę Wy−
oming i Idaho. Obecnie za−
mieszkujemy rejon wielkości
tego województwa − Rezerwat
Browning. Są też rezerwaty
innych szczepów Czarnych
Stóp: na terenie Stanów Zjed−
noczonych rezerwat Południo−
wych Pikunów, rezerwat szcze−
pu Blood (nazwa od czerwo−
nych malunków na ich twa−
rzach) i szczepu Black Foot, a
Północni Pikani zamieszkują
tereny Kanady.
− Plemiona Indian Równin
były prześladowane i jest oczy−
wiste, że ucierpiała na tym
bardzo Wasza kultura, czy w
tej chwili jest to kultura zanika−
jąca? Czy w domach mówi się
językiem Czarnych Stóp?
− Nasza kultura zanika, bo
robiono wszystko, by zniszczyć
naszą religię, tradycje, nasz spo−
sób życia. Pracuję jako dyrektor
Blackfeet Community College i
naszym celem jest ochraniać i
propagować tą kulturę, ocalić ją.
Obecnie jest to możliwe, ale
dopiero od końca lat siedemdzie−
siątych. W 1992 roku powstało
nowe prawo ustanawiające, że mo−
żemy uczyć naszego języka,
a w 2000 roku w stanie Montana
uchwalono, że wszystkie szkoły
w tym stanie muszą prowadzić
zajęcia związane z rdzenną kultu−
rą. To szansa dla nas.
− Czy to znaczy, że są
jakieś programy rządowe po−
magające wam dbać o zacho−
wanie kultury?
− Nie, rząd tylko ustala prawa
pozwalające nam na to, ale reszta
pozostaje w naszych rękach.
− Jakie jest nastawienie mło−
dzieży w rezerwatach do edu−
kacji, jakie mają możliwości
zdobycia pracy, czy chcą mi−
grować do dużych miast?
− Z jednej strony jest tak,
jak na całym świecie, młodzi
nie chcą zwracać uwagi na stare
tradycje, chcą wpasować się w
nowoczesny świat, muzykę, mo−
dę. Ale z drugiej strony oni nie
zapominają nigdy, że są Czarny−
mi Stopami. Mamy też sporo
problemów z alkoholizmem i
narkotykami. Ci ludzie często
przychodzą do nas z prośbą o
Mówi Leon Rattler
Uczymy się od Was,
jak zachować naszą kulturę
pomoc, choć nie żyją zgodnie z gię? Wiele z tego bardzo szyb− jest, aby pozwolono nam uczyć zapomnieć o tym, co złe, jest
tradycją, odwołują się do niej w ko się u nas zatraca. Nasz pobyt te dzieci także naszymi sposoba− między nami dużo niechęci,
trudnych momentach, szukają jej. tutaj to wielkie wyróżnienie i mi. W naszej kulturze uczono nawet nienawiści. Często się
Nasza kultura pomaga ludziom honor, myślę, że jest to jedno z także fizyki, trygonometrii i nam przypomina o tym, co
odnaleźć się w życiu, uczą się bardziej pozytywnych doświa− innych nauk ścisłych, historii, ale było. Kiedy ktoś się pyta, czy
dużo z ceremonii. Przyjeż−dżają dczeń ostatnich lat mojego ży− inaczej niż w kulturze zachod− jesteśmy Amerykanami odpo−
do nas z różnych zakątków świa− cia. Z drugiej strony jesteśmy niej. Wystarczy spojrzeć na wy− wiadamy, że jesteśmy At’−Pap−
ta. Są przeciwnicy takiego otwie− tu po to, aby badać, dowiady− strój jednego tipi − jest w nim pa−Pikuni, czyli mieszkańcami
rania się na obcych przybyszów − wać się i uczyć od was jak zawarta w symbolach, znakach, ziemi amerykańskiej.
− Jak więc pogodzić to z
nie Indian, ale ogólnie uznajemy, że możemy zachować naszą kul− malunkach wiedza, o której moż−
jest to z naszej strony ofiarowanie turę. Bo wam się to kiedyś na by mówić w szkole przez cały wiadomościami, które dociera−
ludziom pomocy, której potrze− udało. Patrzę tutaj na ludzi i rok, ale trzeba ją umieć rozszy− ją do nas w dziennikach infor−
bują. Mamy nasze stare zawiniątka, widzę, że przetrwała ich kultu− frować. Staramy się łączyć macyjnych, że indiańscy żoł−
nierze biorą udział w
dzięki nim potrafimy
walkach armii amery−
pomóc sami sobie i
Leon Rattler jest jednym z przywódców
kańskiej, np. w wojnie
pomóc innym.
plemienia Czarne Stopy − największego narodu
w Iraku?
− Czy bycie ar−
równin amerykańskich. Urodził się w 1952 roku w
tystą pomaga ci w
Rzeczywiście pier−
Rezerwacie w Browning w stanie Montana. Jest
artystą malarzem, studia z malarstwa ukończył w
pracy nauczyciela?
wsza kobieta żołnierz,
1989 roku ma Uniwersytecie Montana. Na Uniwer−
Czy pomoże ci w
która zginęła w Iraku
sytecie Gonzaga zdobył wykształcenie pedagogi−
uczeniu twój pobyt
była Indianką. Te wojny
czne i następnie wykładał tam malarstwo pracując
w Polsce?
nie są nam do niczego
jednocześnie dla Cheney−Cowles Museum jako
potrzebne, nasze zawi−
− Sztuka pomaga
specjalista od sztuki i rzemiosła rdzennych Ame−
niątka uczą miłości i po−
zbliżyć się do czło−
rykanów. W 1999 roku przeniósł się na Uniwersy−
tet Montana i został dyrektorem Blackfeet Com−
koju, życia, a nie wojny i
wieka, w sposób nie−
munity College − szkoły wyższej, w której
zniszczenia. Oczywiście
inwazyjny. Całe ży−
wykłada się kulturę i język Czarnych Stóp. Jest
bronić własny naród to
cie uprawiam sztu−
pracownikiem Profesional Development Depart−
ważna sprawa, ale to nie
kę i uczę jej. W
ment stanu Montana. Przewodniczy ttakże
akże sto−
są nasze wojny, nie w
pracy z dziećmi jest
warzyszeniu plemiennemu Crazy Dog.
naszej obronie, więc nie
ona najlepszym mo−
stem pomiędzy pokoleniami. ra i jestem osobiście tego świad− nasze sposoby edukacji ze sposo− w naszym interesie − spójrzmy na
Widziałem to też w Biskupi− kiem, to doświadczenie staje bami amerykańskimi. Nasze to realistycznie. Ale nie mamy
nie, kiedy dzieci zostawiały się zachętą, aby iść dalej do metody mają tradycję sięgającą wyboru, ci którzy się buntują, idą
2000 lat, nie 3 jak myślą niektórzy do więzienia. Wielu uciekło z
ślady swoich dłoni na płótnie, naszego celu.
− Jakie są najważniejsze war− (od 2000, od zmiany prawa). Prob− tego powodu do Kanady i mieli
każdy z nich przypomina o ich
szczerości, ciekawości, sponta− tości w kulturze Czarnych Stóp, lem w tym, aby przełamać opory poważne problemy.
− Jak wyobrażasz sobie
niczności, o hojności, gościn− które nie mogą zostać zatraco− amerykańskich nauczycieli, aby
ności jakiej tu zaznałem. Po− ne, aby naród mógł przetrwać? zrozumieli, co my chcemy zro− świat Czarnych Stóp za 20
− To co najcenniejsze to bić − ocalić nasz naród. Cennym może 50 lat? Czy Wasza
wieszę ten obraz w swoim
biurze, aby uczyć dzięki niemu nasz sposób życia. Nasze zawi− narzędziem jest też sztuka, dla nas kultura przetrwa?
− Jesteśmy dobrze przygo−
o Polsce. Pomoże to ludziom niątka − w ich jest cały począ− sztuka to sposób życia, a nie tylko
w Montanie zrozumieć, że po− tek, stworzenie tej kultury, bo rozrywka, to też sposób uczenia towani, aby chronić i propago−
zostając razem, można urato− żyjemy tak jak one nas nauczy− się. Złe zmiany, niszczenie kultu− wać naszą kulturę, inne narody
wać swoją kulturę w 100%. To ły, jeśli to zatracimy, stracimy ry następowało na przestrzeni 200 zwracają się do nas z pytaniami
dla mnie cenne narzędzie − móc wszystko. Wtedy zacznie się lat, więc niełatwo i nieprędko jak to robimy, by czerpać od
porównać to przez co my prze− zapożyczanie od innych kultur. będzie można to odtworzyć, przy− nas wzorce. Może za 20 − 50 lat,
szliśmy z waszą historią, bo Zawiniątka są prawdziwym klu− wrócić. Właśnie udało się nam stracimy prawa, ale nasza kultura
przecież byliśmy poddani ta− czem − to cała nasza nauka, tysią− przygotować pierwszych 25 nau− na pewno przetrwa. Najważniej−
kiemu samemu wyniszczaniu. ce lat historii. Zmienił się sposób czycieli z Czarnych Stóp, którzy sza w tej chwili dla nas jest
Dlatego tak dużo staramy się praktykowania, celebrowania, na− będą uczyć. Nie ma lepszych edukacja. To swego rodzaju wal−
tu rozmawiać z ludźmi, zwłasz− sze domy, ubrania, ale zawiniątka nauczycieli niż ci będący tej samej ka, choć bez broni. W naszym
narodzie jest wiele stowarzyszeń,
cza starszymi, filmujemy ich, są oryginalne, niezmienne. Są one narodowości co uczniowie.
− Jak Indianie radzą sobie ich celem jest dbanie o utrzyma−
robimy zdjęcia. Najważniejsze, dla nas największą świętością.
− Czy musicie namawiać i z kontaktami z Amerykana− nie kultury, naszego dziedzictwa,
by naród nie stracił poczucia
mi?? Wyrządzono wam tyle tożsamości indiańskiej rodziny,
własnej tożsamości, czyli byś− zachęcać dzieci, aby uczyły mi
zła,, o którym przecież niełat− społeczności, klanu; poza tym
my mogli odpowiedzieć twier− się kultury Czarnych Stóp? zła
propagowanie szacunku, zrozu−
zapomnieć..
− Nie, ale problem w tym, że wo zapomnieć
dząco na takie pytania: czy
− Teoretycznie to zło zale− mienia, kontynuacja tych pozy−
płynnie posługujesz się swoim w szkole mają tylko amerykań−
językiem, czy posiadasz wie− ską edukację, portret prezydenta ży od rządu i polityków, nie od tywnych kierunków, jakie wska−
dzę o tradycyjnych ubraniach, na ścianie i tylko amerykańskie pojedynczych ludzi, ale z dru− zuje nam nasza tradycja.
muzyce, obrzędach, ceremo− piosenki. Nie możemy tego zli− giej strony rząd to przedstawi−
z LEONEM RATTLEREM
niach, czy praktykujesz reli− kwidować, więc naszym celem cielstwo tych ludzi. Trudno rozmawiała BIAŁA TURNIA