Kształtowanie postaw etycznych u dziecka
Transkrypt
Kształtowanie postaw etycznych u dziecka
2012-12-13 Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Kształtowanie postaw etycznych u dziecka Sylwia Wcisło i Joanna Banaś Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania 8 listopada 2012 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL „Sumienie to coś więcej, niż obawa, że ktoś widzi, to obawa, że sam nie zapomnę„ S.Garczyński EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL 1 2012-12-13 ETAPY ROZWOJU MORALNEGO WG NORMANA BULLA (w odniesieniu do teorii J.Piageta) EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Anomia moralna • Charakteryzuje się brakiem jakiejkolwiek świadomości i motywacji moralnej, • dziecko działa na rzecz zaspakajania własnych potrzeb. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL 2 2012-12-13 Heteronomia moralna Normy, jakimi kieruje się dziecko pochodzą z zewnątrz, od rodziców, nauczycieli, autorytetów. Dziecko, zakłada że są one dane z góry i raz na zawsze, są trwałe, niezmienne i nie można ich modyfikować, bo ktoś z zewnątrz wymaga bezwzględnego ich przestrzegania. MŁODSZY WIEK SZKOLNY (5-7 r.ż) EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Socjonomia moralna Dziecko odkrywa, że zasady postępowania mogą być ustalone w grupie społecznej. Naczelnym motywatorem zachowań i wyborów staje się uzyskanie jej aprobaty lub lęk przed odrzuceniem przez nią To już wysoki poziom rozwoju moralnego, ale jeszcze nie jego najdojrzalsza postać. DRUGA FAZA OKRESU WCZESNOSZKOLNEGO EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL 3 2012-12-13 Automomia moralna • To stadium, w którym najistotniejszą role odgrywa wewnętrzne przekonanie jednostki o słuszności stosowanej zasady i własnego postępowania niezależnie od opinii innych ludzi lub od sankcji zewnętrznych. • Poznawane normy są analizowane, interpretowane i przyjmowane z akceptacją lub odrzucane. Wykracza poza okres wczesnoszkolny EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL DOJRZAŁOŚĆ MORALNA • Wymaga dokonywania samodzielnych wyborów i brania za nie odpowiedzialności • Człowiek sam staje się źródłem zasad i przepisów moralnych EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL 4 2012-12-13 Wychowanie moralne obejmuje • Wzbudzanie pożądanych postaw i zachowań • Dokonywanie trafnej oceny i umiejętność rozróżniania „dobra od zła” • Kształtowanie wrażliwości moralnej • Internalizację norm i wartości EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Czynniki kształtujące lub hamujące rozwój moralny • czynniki bezpośrednie – związane z relacjami międzyludzkimi • czynniki pośrednie, ogólnokulturowe. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL 5 2012-12-13 Rodzina jako czynnik bezpośredni • Dostarczanie wiedzy na temat norm i zasad życia społecznego • Stosunek rodzica do wartości i ustalanych zasad • Prawidłowe zasady postępowania rodziców • Uwzględnianie nie tylko kary za przewinienia ale również nagrody za respektowanie norm • Wzbudzanie poczucia odpowiedzialności za drugiego człowieka • Atmosfera i klimat panujący w rodzinie • Konsekwencja i opanowanie EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL POSTAWA • CZYNNIK BEHAWIORALNY • CZYNNIK POZNAWCZY • CZYNNIK EMOCJONALNY EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL 6 2012-12-13 Lęk dezorganizuje rozwój moralny • • • • tłumi wrażliwość na drugiego człowieka, zawęża świadomość wyzwala agresję powoduje też nadmierną uległość wobec władzy, norm społecznych nie dopuszczając do autentycznego przeżycia wartości • ogranicza samokontrolę i rozumienie intencji EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Minimalizowanie lęku • czynnikiem, który zmniejsza lęk jest łagodna więź emocjonalna, • postawa nie oceniająca a akceptująca, • okazywanie zainteresowania dzieckiem i jego problemami, • oraz gotowość przyjęcia punktu widzenia dziecka. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL 7 2012-12-13 • Kara w tradycyjnym rozumieniu ( kara cielesna, krzyk, odebranie przywilejów) prowadzi do nikąd i przeszkadza w rozwoju sumienia dziecka. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL • Kiedy karzemy dziecko, odbieramy mu szanse przyjrzenia się sobie samemu. • Tak zastosowana kara zbyt łatwo uwalnia od poczucia winy- dziecko czuje że „zapłaciło” już za swój występek. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL 8 2012-12-13 Wyznaczanie granic/ ustalanie zasad • Dzieciom są potrzebne jasne, przejrzyste reguły. • Chcą wiedzieć, jakie zachowania akceptujemy, a jakie nam się nie podobają • Ta jasność buduje w nich poczucie bezpieczeństwa. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL • DEZAPROBATA, GNIEW RODZICÓW SĄ WYSTARCZAJĄCYM HAMULCEM, POD WARUNKIEM, ŻE ODNOSZA SIĘ DO KONKRETNEGO CZYNU, A NIE DO DZIECKA NP. • „Jestem zła, bo stłukłaś moją filiżankę” Zamiast „ Jesteś niedorajdą” EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL 9 2012-12-13 • W reakcji na łamanie przez dziecko zasad nie należy wdawać się w sprzeczkę czy rozległą argumentację. • Złamanie danego ustalenia w naturalny sposób pociąga za sobą konsekwencję regulaminową EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL • W stosowaniu konsekwencji obowiązuje zasada: „MINIMUM SŁÓW, MAKSIMUM CZYNÓW” EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL 10 2012-12-13 Metoda wyciągania konsekwencji 1. POINFORMUJ 2. ZASTOSUJ KOMUNIKAT „JA” 3. PRZEDSTAW ZASÓB- (co się stanie/nie stanie jeśli...) 4. WYKONAJ KROK 3 5. DAJ DZIECKU ODCZUĆ KONSEKWENCJĘ EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Wskazówka • Dziecko potrzebuje pomocy we wskazaniu mu, jak może naprawić zło, i przebaczenia • Słowo „przepraszam” musi oznaczać: „wiem, co zrobiłam źle, żałuję tego i chcę zmienić swoje zachowanie” EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL 11 2012-12-13 ZASADY WSPIERAJĄCE KSZTAŁTOWANIE POSTAW • zasada akceptacji • zasada wiarygodności, czyli postępować tak jak się mówi • zasada poszanowania intymności • zasada równych zobowiązań, czyli wypełniamy swoje zobowiązania i egzekwujemy od dzieci wypełnienia swoich EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL ZASADY WSPIERAJĄCE KSZTAŁTOWANIE POSTAW • zasada stabilności (można przeciwstawiać chaotyczności dziecka dobrze zorganizowane życie rodzinne np.: regularne posiłki, ale również stabilne przekonania moralne, niechwiejna postawa • zasada prośby (nie rozkaz, lecz stanowcza prośba) • zasada konsekwencji • zasada otwartości na informacje (także na krytykę, prośba o radę i pomoc) • zasada humoru • zasada współdecydowania EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL 12 2012-12-13 Pamiętaj... • Miłość nie obwarowana żadnymi warunkami jest nadrzędnym prawem dziecka. • „Kocham Cię i nie zgadzam się na to co robisz” • Kocham Cię i nie pozwalam na pewne zachowania” EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Dziękujęmy za uwagę EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL 13