Opinia ITS nt. dopuszczenia pojazdów z kierownicą po prawej stronie

Warszawa, 2014 r.
OPINIA INSTYTUTU TRANSPORTU SAMOCHDOWOWEGO
NT. ZAGROŻEŃ ZWIĄZANYCH Z DOPUSZCZENIEM DO RUCHU SAMOCHODÓW
Z KIEROWNICĄ PO PRAWEJ STRONIE.
W związku z pojawiającymi się doniesieniami medialnymi odnośnie masowego
wprowadzenia pojazdów z kierownicą po prawej stronie, Instytut Transportu
Samochodowego, lider w dziedzinie badań nad bezpieczeństwem ruchu drogowego,
prezentuje opinie związaną z dopuszczeniem takich pojazdów do ruchu.
Podstawowymi zagrożeniami dla bezpieczeństwa w ruchu drogowym na skutek
używania samochodu skonstruowanego do przeciwnego kierunku jazdy niż obowiązujący
w danym państwie są:

niedostateczna widoczność z miejsca kierowcy,

niewłaściwe oświetlenie drogi przed pojazdem.
Niedostateczna widoczność z miejsca kierowcy w pojeździe przystosowanym do
przeciwnego kierunku jazdy wywołana jest niewłaściwym usytuowaniem kierowcy
w pojeździe. Znajduje się on zbyt blisko prawego pobocza drogi i podczas manewru
wyprzedzania nie dysponuje odpowiednim polem widoczności do przodu, by móc
bezpiecznie wykonać ten manewr. Już samo przygotowanie do wyprzedzania powoduje
w nieprzystosowanym pojeździe konieczność zbyt dużego wysunięcia pojazdu na sąsiedni
pas ruchu, co zwłaszcza w przypadku drogi mającej po jednym pasie ruchu w każdym
kierunku, może doprowadzić do zderzenia czołowego z pojazdem nadjeżdżającym
z przeciwka.
Bezpieczne wykonanie takiego manewru pojazdem przystosowanym do ruchu
lewostronnego wymaga jego rozpoczęcia w wielokrotnie większej odległości od pojazdu
wyprzedzanego, aby kąt obserwacji w proporcji do wysunięcia pojazdu i odległości
obserwacji sąsiedniego pasa ruchu był odpowiedni i bezpieczny. To w oczywisty sposób
wielokrotnie wydłuża drogę, na której wykonywany jest manewr wyprzedzania oraz jego
czas. Manewr wyprzedzania, jako jeden z najbardziej niebezpiecznych w ruchu drogowym
powinien być wykonywany w jak najkrótszym czasie i na jak najkrótszym odcinku drogi.
Może to też być mylące dla innych uczestników ruchu ze względu na nienaturalne
zachowanie takiego pojazdu. Argumenty te mają szczególne znaczenie w Polsce, gdzie drogi
jednojezdniowe, dwupasowe stanowią przeważającą większość.
Nie mniej ważne jest właściwe oświetlenie drogi asymetrycznymi światłami mijania.
W przypadku pojazdu przystosowanego do przeciwnego kierunku jazdy, prawe pobocze
drogi nie jest oświetlane, co przy braku separacji ruchu pojazdów jednośladowych oraz
pieszych od ruchu pozostałych pojazdów, stwarza ogromne niebezpieczeństwo kolizji.
Nie mniej groźnym zjawiskiem jest olśniewanie kierowców nadjeżdżających z przeciwka,
ponieważ światła asymetryczne przeznaczone do przeciwnego kierunku ruchu zamiast
prawego pobocza - oświetlają mocniej lewą stronę drogi! Jest to zjawisko na tyle groźne, że
w punkcie 8 Załącznika nr 1 do Konwencji Wiedeńskiej, stwierdza się, że: „Umawiające się
Strony mogą nie dopuścić do ruchu międzynarodowego na swoim terytorium wszelkich
pojazdów samochodowych wyposażonych w asymetryczne światła mijania, jeżeli światła te
nie są dostosowane do kierunku ruchu obowiązującego na ich terytorium.”
1
W praktyce, rozwiązanie tego problemu było dokonywane głównie poprzez naklejanie
na klosze reflektorów świateł mijania specjalnych przesłon. Jednak to rozwiązanie jedynie
ogranicza olśnienie. Natomiast oświetlenie prawej strony drogi pozostaje niewystarczające.
Ponadto takie rozwiązanie możliwe jest do stosowania wyłącznie dla reflektorów
o podstawowej konstrukcji technicznej, coraz rzadziej stosowanej. Nowoczesne reflektory,
ze względu na zastosowaną technikę kształtowania wiązki świetlnej nie pozwalają na
stosowanie takich rozwiązań. Muszą być fabrycznie przystosowane do ruchu
prawostronnego lub posiadać wbudowany fabryczny przełącznik dla obu rodzajów ruchu.
Te ostatnie rozwiązania są jednak rzadkością.
Dla warunków ruchu drogowego w państwach, w których obowiązuje prawostronny
kierunek ruchu, pojazdy samochodowe mające więcej niż trzy koła i rozwijające prędkość
większą niż 40 km/h powinny mieć miejsce kierowcy znajdujące się po lewej stronie pojazdu,
z czego wynika, że wszelkie asymetryczne urządzenia wykorzystywane do kierowania
pojazdem powinny uwzględniać takie usytuowanie kierowcy. Są to następujące urządzenia:
- koło kierownicy oraz pozostałe urządzenia służące do kierowania pojazdem, jak
pedały, dźwignie, przełączniki i lampki kontrolne;
- przednie asymetryczne światła mijania, oświetlające drogę przed pojazdem oraz
prawe pobocze;
- tylne światło przeciwmgłowe, znajdujące się po lewej stronie pojazdu;
- układ wycieraczek przedniej szyby zapewniających wymagane strefy widoczności do
przodu;
- zewnętrzne lusterka wsteczne, których zadaniem jest zapewnienie asymetrycznych
stref widoczności za pojazdem i po jego bokach.
Z technicznego punktu widzenia istnieje możliwość zmiany przystosowania pojazdu do
przeciwnego kierunku jazdy, lecz zabieg taki powinien objąć wszystkie, wymienione powyżej,
układy, a więc: zmianę położenia koła kierownicy oraz pozostałych urządzeń służących do
kierowania pojazdem i tylnego światła przeciwmgłowego oraz wymianę kompletnego
zespołu wycieraczek przedniej szyby, świateł mijania, zewnętrznych lusterek wstecznych.
W razie potrzeby należy także zmienić kierunek wylotu spalin z rury wydechowej.
Zakres tych modyfikacji wymaga dobrego przygotowania, tj. wyposażenia zakładu
w narzędzia specjalistyczne i dostęp do odpowiednich części oraz aparatury kontrolnopomiarowej, wysokich kwalifikacji personelu, a także - sprawnego mechanizmu weryfikacji
prawidłowości przeprowadzonych zmian w stacjach kontroli pojazdów. Należy bowiem
uwzględnić fakt, że przemontowanie np. pedału hamulca wiąże się z koniecznością dość
dużej ingerencji w układ hamulcowy. Sama zmiana położenia mechanizmu sterującego (np.
pompy hamulcowej) powoduje zmiany długości przewodów hamulcowych, czy przewodów
sterujących pracą układu zabezpieczającego przed blokadą kół podczas hamowania (ABS),
co może mieć znaczący wpływ na sprawność działania układu hamulcowego.
W wielu krajach (np. w USA, Wielkiej Brytanii, Niemczech i Australii) istnieją
specjalistyczne zakłady świadczące usługi w tym zakresie, a ich działalność objęta jest ścisłą
kontrolą ze strony organów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo drogowe.
Dopuszczenie pojazdu zaprojektowanego i zbudowanego do ruchu lewostronnego
w Polsce wymaga znaczącego ograniczenia warunków poruszania się nim w stosunku do
pojazdu przystosowanego do ruchu prawostronnego, a także świadomości
i odpowiedzialności kierującego takim pojazdem. W szczególności w wielu sytuacjach
2
konieczne jest poruszanie się ze znacznie mniejszą prędkością niż pojazdem przystosowanym
do ruchu prawostronnego oraz zaniechanie manewru wyprzedzania. Zważywszy na
statystyczne przyczyny wypadków drogowych w Polsce (dominuje czynnik ludzki) wydaje się,
że dopuszczanie do ruchu takich pojazdów powinno być możliwe wyłącznie incydentalnie.
3