Regionalna polityka aktywnego starzenia się

Konferencja, 20-21 listopada 2014 roku, Ustroń, hotel „Wilga”
Rola regionalnej
polityki społecznej
w integracji społecznej
mieszkańców województwa śląskiego
Konferencja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Regionalna polityka aktywnego
starzenia się
Piotr Szukalski
Instytut Socjologii UL
[email protected]
Cel wystąpienia
• Określenie, na czym polega polityka
aktywnego starzenia się i jakie powinny być jej
zasady na poziomie regionów
Dlaczego mówi się coraz głośniej
o polityce na rzecz seniorów?
•
•
•
•
Wzrost odsetka osób starszych
Podwójne starzenie się ludności
Specyficzne potrzeby seniorów
Świadomość korzyści z prowadzenia działań
„wyprzedzających” – przygotowanie do
starości
• Waga „srebrnego elektoratu”
Co to takiego?
•
•
•
•
•
Polityka wobec osób starszych
Polityka wobec starości jako fazy życia
Polityka wobec starzenia się
Polityka senioralna
Polityka aktywnego starzenia się
Polityka wobec przebiegu życia
• Przebieg życia to wiązka równocześnie
występujących karier, w przypadku których
prawie wszystkie posiadają swoje
społeczne wzorce, aczkolwiek najczęściej
w postaci niesformalizowanej, tj.
społeczne preferencje nie zostają
zapisane w formie prawnych obowiązków
lub zakazów.
Polityka wobec przebiegu życia
• Każde społeczeństwo posiada swoją
wizję, jak powinien wyglądać przebieg
poszczególnych faz życia.
• Ta wizja przybiera postać normatywnego
modelu przebiegu życia, swoistego „życia
wzorcowego”, idealnego
Polityka wobec przebiegu życia
1) określenie ram prawnych, w jakich przebiegają
najważniejsze kariery (np. minimalny wiek zawarcia
związku małżeńskiego, wiek uzyskania uprawnień do
świadczenia emerytalnego, czy ogólne zasady przebiegu
kariery zawodowej w postaci prawa pracy).
2) budowa ramowego system instytucji ułatwiających
przejście po właściwej ścieżce przebiegu karier, np. w
postaci systemu bezpłatnej edukacji czy systemu
ubezpieczeń społecznych.
3) Wprowadzenie systemu wsparcia jednostek, które –
świadomie lub nieświadomie – charakteryzują się
dużym odstępstwem od preferowanego społecznie
przebiegu karier.
Aktywne starzenie się
• Koncepcja naukowa
• Projekt polityczny
Koncepcja aktywnego starzenia się
Aktywne starzenie się – narzędzie przeciwdziałania zagrożeniom
związanym ze starzeniem się ludności, poprzez umożliwianie
zachowania jak najdłużej społecznej produktywności.
Społeczna produktywność to „każda aktywność, która wytwarza
dobra i usługi, niezależnie czy opłacana czy nie, włączając taką
aktywność jak praca domowa, opieka nad dziećmi, wolontariat,
pomoc rodzinie i przyjaciołom” [Hinterlong i wsp., 2001: 7].
W Europie kontynentalnej termin active ageing źle rozumiany ze
względów językowych.
Koncepcja aktywnego starzenia się
• Umożliwianie jak najdłuższej realizacji różnorodnych karier.
• Zgodnie z duchem foresightu kształtowanie przyszłych
karier poprzez wdrażanie działań wyprzedzających
powstanie problemów zdrowotnych, zawodowych itp.
• Definiowanie beneficjenta nie tylko jako osób starszych lub
na przedpolu starości, ale jako jednostek „starzejących się”.
Projekt polityczny aktywnego
starzenia się
• Wdrażanie koncepcji aktywnego starzenia się
w życie
• Skupia się głównie na karierze zawodowej i
innych „wyraźnie” społecznie produktywnych
karierach
• Bazuje na neoliberalnym przekonaniu o
warunkowości wspierania
Jakie są główne płaszczyzny regionalnej
polityki aktywnego starzenia się?
• Samodzielność
• Aktywność ukierunkowana na siebie
• Aktywność ukierunkowana na innych
• Kształtowanie sposobu myślenia o seniorach, starości,
relacjach międzypokoleniowych
• Wspomaganie starszych pracowników i pracodawców
Samodzielność
• Organizacja systemu opieki zdrowotnej
• Promocja zdrowia
• Budowa systemu usług opiekuńczopielęgnacyjnych
• Promowanie nowych technologii jako źródła
informacji i usług dla seniorów
• Rekonstrukcja przestrzeni publicznej
• Rekonstrukcja przestrzeni mieszkalnej
Aktywność ukierunkowana na siebie
• Usługi edukacyjne
• Usługi kulturalne
• Usługi rekreacyjno-sportowe
Aktywność ukierunkowana na innych
• Aktywność wewnątrzpokoleniowa –
samoorganizacja i wolontariat
• Aktywność międzypokoleniowa
• Aktywność obywatelska
• Aktywność ekonomiczna
Kształtowanie sposobu myślenia o
seniorach, starości, relacjach
międzypokoleniowych
• Ograniczanie ageizmu
• Wspieranie poczucia odpowiedzialności
międzypokoleniowej
• Budowanie srebrnej gospodarki
Wspomaganie starszych pracowników i
pracodawców (1)
•
•
•
•
•
Doradztwo zawodowe
Zarządzanie wiekiem
Szkolenia
Dopasowywanie stanowisk pracy
Dostosowywanie warunków pracy
Wspomaganie starszych pracowników i
pracodawców (2)
• Rozwijanie srebrnej gospodarki rozumianej w
szerokim tego słowa znaczeniu – np. wszelkie
działania wspierające osoby starsze na rynku
pracy związane z produkowaniem
szczególnych dóbr i usług
Podsumowanie (1)
Cel polityki aktywnego starzenia się
• Samodzielność
• Społeczna produktywność
• Długookresowa stabilność społeczno-ekonomiczna
Podsumowanie (2)
Kluczowe zasoby dla wdrażania polityki
aktywnego starzenia się
• Społeczności lokalne
• Samoorganizacja
• Informacja