Dzień Bez Samochodu Koszty Zewnętrzne Transportu

Dzień Bez Samochodu
Od połowy lat 80-tych na całym świecie prowadzona jest akcja Dzień bez
samochodu. Oficjalnie od 1998 r. miasta europejskie ograniczają ruch w niektórych
obszarach dopuszczając wyłącznie transport publiczny, rowerzystów i pieszych. Tak
we Włoszech, jak i we Francji, zdecydowana większość mieszkańców przesiada się do
komunikacji zbiorowej bądź korzysta z roweru lub pieszego dojścia. Notuje się wzrost
liczby pasażerów komunikacji zbiorowej średnio o 10% w stosunku do typowego dnia
i aż 900% wzrost liczby rowerzystów. Największe wrażenie robi zakaz poruszania się
samochodów a w jego efekcie okazuje się, że znikneły przyczyny: stresu, hałasu,
nastąpiła wyczuwalna nosem poprawa czystości powietrza. Większa niż zazwyczaj
liczba uczniów i najstarszych mieszkańców miast, łącznie z niepełnosprawnymi bez
przeszkód dociera do centrów miast ciesząc się z możliwości ich kontemplacji i
komentując z zadowoleniem to niezwykłe wydarzenie. Przeprowadzone sondaże
wskazują, że 85% badanych ocenia kampanię jako dobrą i bardzo dobrą. Podobnie
85% mieszkańców opowiada się za powtórzeniem kampanii, z czego 50% uznaje
celowość takich działań w każdym tygodniu.
Samochód
zapewnia wygodę i ułatwia przemieszczanie się. Dla wielu ludzi
samochody są symbolem władzy, pozycji społecznej i sukcesu. Ponadto większość
światowej gospodarki opiera się na produkcji pojazdów mechanicznych, budowaniu
dróg, naprawianiu jednych i drugich oraz zapewnianiu usług dla ich użytkowników.
Pomimo gospodarczych i osobistych korzyści, jakie przynosi wykorzystywanie
pojazdów mechanicznych, wiąże się ono z zagrożeniem dla ludzkiego zdrowia i życia
oraz dla środowiska. Od 1885 roku, kiedy to skonstruowano pierwszy samochód,
około 20 milionów ludzi zginęło w wypadkach drogowych. Co roku w Polsce wydarza
się ponad 55 tyś. wypadków drogowych, w których ginie 6 tyś. ludzi z czego 600-set
to rowerzyści.
Koszty Zewnętrzne Transportu
Czy jesteś pewien, że znasz wszystkie koszty związane z posiadaniem samochodu?
Wszystkie koszty to więcej niż samo paliwo, to także: przeglądy i naprawy,
ubezpieczenia, parkingi oraz utrata wartości pojazdu. Eksperci zsumowali te
wszystkie koszty i otrzymali aż 872 złote miesięcznie. Dla porównania miesięczny
bilet normalny kosztuje w MZK Opole od 46 złoty. Czyli 19 razy mniej! Oprócz
kosztów ponoszonych bezpośrednio przez samego kierowcę transport indywidualny
generuje ogromne koszty zewnętrzne, czyli ponoszone przez całe społeczeństwo.
Należą do nich koszty: utrzymania dróg, zajęcia terenu pod parkingi, leczenia ofiar
wypadków komunikacyjnych, straty czasu w korkach itd. Kiedy zaczęto obliczać je dla
transportu drogowego, okazały się kolosalne. Na przykład tylko koszty związane z
zatłoczeniem stanowią w UE już 0,5% PKB rocznie. W 1995 r. obliczono koszty
zewnętrzne transportu dla Polski. Wyniosły one łącznie ponad 12 mld euro, prawie
13% PKB Polski. Tak wysokie koszty mają bezpośredni związek z wysoką
częstotliwością wypadków oraz stanem bezpieczeństwa na drogach. Od wielu lat
słyszymy, że koleje są nierentowne i generują straty. Gdyby rachunek ekonomiczny
uwzględniał zewnętrzne koszty funkcjonowania różnych rodzajów transportu,
wówczas mogłoby się okazać, że znacznie mniej rentowny jest transport
samochodowy. Przykładowo, nie zalicza się wydatków budżetowych związanych z
leczeniem rannych w wypadkach samochodowych (w Polsce ok. 70 tys. osób rocznie)
do kosztów generowanych przez transport drogowy. A należałoby tak właśnie je
traktować. Poważne straty wynikają z trwałego zajmowania przestrzeni miejskiej
przez drogi i parkingi. Znaczne nakłady w skali społecznej związane są też z ubytkiem
zdrowia oraz ze zmianami klimatycznymi, które powstają wskutek zanieczyszczeń
powietrza emitowanych przez samochody. Straty generowane przez transport
drogowy są znacznie większe niż się powszechnie sądzi. Tymczasem nawet te
wydatki, które można by łatwo wyliczyć, nie są uwzględniane w ocenie rentowności
przewozów samochodowych.
Drogi
Na przykładzie miast europejskich widać, na co dzień, że ograniczenie korzystania z
samochodów prywatnych jest nie tylko pożądane, ale i możliwe. Działania te nie
wpływają ujemnie na rozwój ekonomiczny czy też dostęp do centrów handlowych.
Miasta podejmują te kroki, ponieważ zdają sobie sprawę, że nieograniczone używanie
samochodów prywatnych do indywidualnego podróżowania nie jest już, dla
większości obywateli, kompatybilne z łatwością przemieszczania się. W Polsce
najbardziej dokuczliwy dla ludzi i środowiska naturalnego rodzaj transportu,
samochód jest wyraźnie faworyzowany. Transport drogowy jest wspierany przez
koncerny przemysłu motoryzacyjnego i paliwowego oraz państwo i podatników.
Gospodarkę i całe społeczeństwo długofalowo uzależnia się od samochodu. Wmawia
się nam, że wybudowanie sieci autostrad zlikwiduje najważniejsze kłopoty
transportowe. Tymczasem nasilą się one głównie na terenach miast. Budowanie
szerokich dróg kosztuje ogromne pieniądze, a w centrach miast jest nawet nie
możliwe ze względu na istniejącą zabudowę. Wyliczono, że aby przewieźć 50 000
osób wciągu godziny w jednym kierunku potrzebny jest pas ziemi o szerokości 175
metrów (= 100%) dla samochodów prywatnych (bez parkingów), natomiast
publiczny transport zbiorowy potrzebuje dużo mniej terenu: autobusy pas 35 metrów
(= 20%), kolej lub metro tylko 9 metrów (= 5%). Właśnie to wyliczenie pokazuje jak
się uporać z korkami na naszych drogach. Na skrzyżowaniach gdzie obecnie czeka się
5 cykli zmian świateł, gdybyśmy się przesiedli z samochodów do autobusów
przejechałyby one już na pierwszej zmianie świateł, podróż skróciłaby się o około 8
minut na tylko jedynych światłach. Transport zbiorowy może być nie tylko szybszy w
mieście, ale także w komunikacji na dłuższe odległości, a ostatnio możemy tego
doświadczyć osobiście, bo linia kolejowa biegnąca przez Opole została dostosowana
do prędkości 160 km/h.
Rower
W wyniku pojawienia się i rozpowszechnienia samochodów świat zmienił się tak
bardzo, że obecnie wielu ludzi przestało zdawać sobie sprawę z tego, że
przemieszczanie się jest najczęściej wynikiem fizycznego wysiłku człowieka poruszającego się pieszo lub na rowerze. 30 lat temu producenci samochodów
przepowiadali, że samochód zastąpi rower jako najpopularniejszy na świecie środek
transportu osobowego. Stało się jednak odwrotnie. Obecnie liczba rowerów na
świecie przewyższa dwukrotnie liczbę samochodów, a każdego roku produkuje się
trzy razy więcej rowerów niż samochodów. W Azji rowery przewożą więcej ludzi niż
wszystkie samochody na całym świecie. W Danii, Francji, Niemczech, Szwecji i
Holandii jazda rowerem w miastach jest promowana od wczesnych lat 70. Obecnie
33% Duńczyków woli korzystać z roweru jako środka transportu. Liczba osób
korzystających z rowerów w takich miastach jak Odense i Kopenhaga (Dania),
Bazylea (Szwajcaria) i Hanower (Niemcy) stanowi około 20-25% populacji. W ruchu
kołowym w mieście samochody i rowery poruszają się z taką samą średnią
prędkością. Korzystanie ze specjalnych ścieżek rowerowych może spowodować, że na
dystansie do 10 km rowerzyści poruszają się często szybciej niż kierowcy
samochodami.
Transport zrównoważony
to taki, który nie zagraża ludzkiemu zdrowiu
lub ekosystemom i spełnia potrzeby przemieszczania osób i towarów zgodnie z
zasadami: wykorzystywania odnawialnych zasobów poniżej ich możliwości
regeneracji oraz wykorzystywania nieodnawialnych zasobów poniżej możliwości
rozwoju ich odnawialnych substytutów. W transporcie zrównoważonym chodzi o
minimalizację użycia środków transportu szkodliwych dla środowiska. Najprościej jest
ograniczać liczbę wydzielanych szkodliwych związków występujących w spalinach.
Chodzi jednak też o zmniejszenie skali niszczenia przestrzeni wskutek dominacji
indywidualnego transportu samochodowego (wielkie parkingi lub pozastawiane
samochodami chodniki). Środkami, poprzez które można osiągnąć bardziej
zrównoważony transport są: jazda na rowerze, korzystanie z transportu publicznego,
chodzenie na piechotę, czy jazda jednym samochodem przez kilka osób, które
mogłyby jechać osobno.
Po więcej informacji zapraszamy na stronę internetową „Przyjemny Rowerowy Świat”
www.przyjemny.org.pl oraz na stronę Towarzystwa Przyjaciół Komunikacji Miejskiej
w Opolu – www.tpkm.superhost.pl