Magdalena Jagodzińska

Opłaty za udostępnianie infrastruktury kolejowej
ważnym czynnikiem kształtującym konkurencyjność transportu kolejowego
Warszawa, 21 czerwca 2006 r.
Konieczne, aby opłaty za udostępnianie
infrastruktury kolejowej …
¾ wynikały z zasad wyznaczania
™uzasadnionych prawem
™poprawnych metodycznie
¾ zapewniały co najmniej dostateczne
finansowanie działalności PLK w obszarach:
™administrowanie liniami
™utrzymanie
™prowadzenie ruchu pociągów
www.plkwww.plk-sa.pl
2
Przepisy dotyczące zasad ustalania opłat…
Cenniki na lata 1999-2005
¾ Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o transporcie kolejowym (Dz.
U. Nr 96, poz. 591, wraz z późniejszymi zmianami)
¾ Rozporządzenie MTiGM z 12 sierpnia 1998 r. w sprawie
szczegółowych zasad ustalania opłat za udostępnianie linii
kolejowych przewoźnikom kolejowym (Dz. U. nr 111, poz. 711)
Cennik na rok 2006 i 2007 (nie zatwierdzony przez
Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego)
¾ Ustawa z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U.
Nr 86 poz. 789 ze zm.)
¾ Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 7 kwietnia 2004 r.
w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury
kolejowej (Dz. U. Nr 83, poz. 763)
www.plkwww.plk-sa.pl
3
Zmiany w przepisach …
16 grudnia 2005 r. Sejm RP uchwalił trzy ustawy
mające wpływ na zasady określania i wysokość
opłat za udostępnianie infrastruktury kolejowej:
¾ Ustawa z dnia 16 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy o
transporcie kolejowym oraz o zmianie innych ustaw (Dz. U. z
2006 r. Nr 12, poz. 63),
¾ Ustawa z dnia 16 grudnia 2005 r. o Funduszu Kolejowym (Dz.
U. z 2006 r. Nr 12, poz. 61),
¾ Ustawa z dnia 16 grudnia 2005 r. o finansowaniu infrastruktury
transportu lądowego (Dz. U. z 2005 r. Nr 267, poz. 2251).
Na podstawie art. 35 Ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie
kolejowym (Dz. U. Nr 86 poz. 789 ze zm.) Minister Transportu
przygotował nowe Rozporządzenie w sprawie warunków
dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej
www.plkwww.plk-sa.pl
4
Zasady wyznaczania stawek jednostkowych
na 2006 rok – różnice w stosunku do 2005 roku
¾Planowana praca eksploatacyjna i koszty; dla 2005 roku – historyczne
koszty i praca eksploatacyjna
¾Zmniejszona liczba rodzajów pociągów pasażerskich i towarowych – nie
wyróżniono pociągów towarowych do realizacji przewozów
wagonowych; dla poprawy konkurencyjności przewozów towarowych
wagonowych, stawki dla pociągów TN, TL, TK zostały zmniejszone w
wyniku korekty cennika w grudniu 2005 r.
¾Nowe definicje pociągów pasażerskich kwalifikowanych, służbowych
¾Parametry różnicujące stawki jednostkowe
™ parametr infrastruktury zależny od zarządcy – „techniczna
dopuszczalna prędkość dla odcinka linii kolejowej”
™ parametry pociągów zależne od przewoźników kolejowych
9 „średnia rozkładowa prędkość techniczna pociągu” – dla
pociągów pasażerskich kwalifikowanych
9 „całkowita masa pociągu brutto” – dla pozostałych rodzajów
pociągów
www.plkwww.plk-sa.pl
5
Jak wyznaczana jest opłata … (1)
Rozliczanie przez realizatora
umowy, ze strony PLK –
Centrala lub oddziały spółki
Rozliczanie przez zakłady
(jednostki wykonawcze) PLK
O = OPODSTAWOWA + K DODATKOWA
Opłatę dla konkretnego rodzaju
pociągu wyznacza się jako sumę opłat
określonych dla poszczególnych
odcinków (z uwzględnieniem
przyznanych zniżek, zwyżek, podatku
VAT)
www.plkwww.plk-sa.pl
6
Jak wyznaczana jest opłata za usługi
podstawowe… (2)
¾ W kolejnych krokach – dla każdej linii i każdego rodzaju pociągu
odrębnie, jako suma opłat wyznaczonych dla poszczególnych
odcinków wg formuły
Oij = sij * pij
gdzie:
Oij – opłata za przejazd pociągu j na odcinku i [zł]
sij – stawka jednostkowa za przejazd pociągu j na odcinku i
[zł/pockm]
pij – praca eksploatacyjna wykonana przez pociąg j na odcinku
i [pockm]
¾ Ostatecznie – jako suma opłat wyznaczonych dla wszystkich
udostępnianych przez PLK odcinków linii, z uwzględnieniem
ewentualnie udzielonych zniżek i zwiększeń
www.plkwww.plk-sa.pl
7
Zmiany wielkości stawek jednostkowych
w latach 2005-2006 …
Zmiany wielkości stawek jednostkowych w latach 2005-2006
30,00
Kolejne w ersje cennika:
Pociągi tow arow e
Stawka jednostkowa średniosieciowa [zł/pockm]
2005 - wersja z czerwca 2004 r.
25,00
2005 - obniżka o 4 %
2006 - wersja przedstawiona
Prezesowi UTK w maju 2005
20,00
2006 - lipiec 2005
15,00
Pociagi pasażerskie
Razem
2006 - luty 2006
10,00
Inne pociągi
5,00
az
em
R
8T
K
910
TX
-L
C
ok
,T
om
EC
ot
yw
y
lu
ze
m
11
-S
łu
żb
ow
e
1Kw
al
2ifi
M
ko
ie
w
dz
an
yw
e
oj
ew
ód
zk
ie
3R
eg
io
na
ln
4e
Sz
yn
ob
us
y
5TM
,T
G
6TX
,T
P,
TE
7TL
,T
N
0,00
www.plkwww.plk-sa.pl
2006 - grudzień 2005
Wersja cennika
Uw agi:
1) pociągi pasażerskie kw alifikow ane w
cenniku 2006 obejmują rów nież pociągi
miedzyw ojew ódzkie,
2) pociągi TXC, TEC (do przew ozów
kombinow anych w zw artych składach)
w yodrębniono w cenniku 2006,
3) pociągi służbow e - zmieniona defincja
dla cennika 2006
8
Stawki jednostkowe średniosieciowe w
latach 2005-2006 …
W porównaniu z 2005 r. stawki obniżyły się:
dla pociągów pasażerskich ogółem:
spadek o 24,6%
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
2005
2006
8,95
6,75
Pociągi pasażerskie
25
dla pociągów towarowych ogółem:
20
15
10
spadek o 24,3%
www.plkwww.plk-sa.pl
2005
2006
23,5
17,78
5
0
Pociągi towarowe
(dane w złotych za 1 pociągokilometr)
9
Na tle innych europejskich zarządców …
9
8
Pociągi towarowe
7
Pociągi pasażerskie
6
5
4
3
2
1
0
l
Po
o
Sł
l
Po
06
20
ja
ac
a
sk
w
cy
a
sk
m
ie
y
ch
ze
ia
tr
us
ry
ęg
W
N
C
A
ia
an
D
a
di
an
nl
Fi
ria
ca
aj
w
Sz
a
cj
an
Fr
a
di
an
ol
H
ja
ec
w
Sz
www.plkwww.plk-sa.pl
10
Wnioski z porównań
zarządców infrastruktury kolejowej w Europie …
¾ Proste porównywanie stawek występujących w poszczególnych krajach nie jest
w pełni możliwe
¾ U każdego zarządzającego infrastrukturą:
™ różne struktury oferowanych usług
™ inne umiejscowienie organizacyjne w całej strukturze kolei
™ inne zasady przepływów pieniężnych pomiędzy przewoźnikami i zarządcą
infrastruktury
™ inne struktury kapitałowe
¾ Nie ma żadnej harmonizacji opłat na kolejach europejskich
¾ Prace UIC, uznanych firm konsultingowych, specjalistycznych grup roboczych
nie określają jednoznacznie szczegółów w zakresie wysokości stawek
jednostkowych stosowanych przez poszczególnych zarządców infrastruktury
Trudność w sprecyzowaniu konkretów ze względu na:
™ stosowane szeroko „zasłanianie się tajemnicą handlową zarządców
infrastruktury”
™ różne kryteria rozróżniające rodzaje pociągów i udostępnianych linii
™ brak wyróżnienia przez poszczególne kraje części upustowej opłaty i
części zasadniczej
www.plkwww.plk-sa.pl
11
Uwarunkowania dla poziomu stawek
jednostkowych w 2007 roku …
¾ planowana praca eksploatacyjna
(co najmniej na poziomie 2005 r.)
¾ planowane koszty (nie mniejsze od
ponoszonych)
¾ dofinansowanie z budżetu państwa
i Funduszu Kolejowego (większe niż w 2006
roku)
www.plkwww.plk-sa.pl
12
Wielkość dofinansowania utrzymania i remontów infrastruktury
kolejowej … planowana i rzeczywista
Lp.
Dokument
Przewidziana wielkość
dofinansowania [mln zł]
z budżetu państwa w latach:
2006
2007
1
Strategia restrukturyzacji i prywatyzacji Grupy
PKP SA przyjęta przez Radę Ministrów w dniu
22 lutego 2005 r.
400
600
2
Projekt ustawy budżetowej na rok 2006 z 19
października 2005 r.
450
3
Autopoprawka do projektu ustawy budżetowej
na rok 2006 z 30 listopada 2005 r.
260
4
Ustawa budżetowa z dnia 17 lutego 2006 r.
260
5
Umowa o dofinansowanie utrzymania i
remontów
infrastruktury
kolejowej
realizowanych przez PKP Polskie Linie
Kolejowe S.A. w okresie od 9.02.2006 r. –
8.02.2009 r.
260
wg ustawy
budżetowej
na rok 2007
Dla obniżenia stawek jednostkowych w 2007 r. niezbędne
jest zwiększenie dofinansowania z budżetu państwa
i Funduszu Kolejowego w stosunku do 2006 r.
www.plkwww.plk-sa.pl
13
222,7
128,5
29,3
24,7
22,2
20,3
74,0
234,0
136,1
33,7
75,7
251,6
152,0
34,4
74,9
262,1
158,2
35,8
74,7
270,6
158,0
35,4
78,9
284,6
163,2
175,1
36,1
100,5
34,8
92,0
171,2
168,9
109,8
109,8
170,0
172,7
34,2
107,8
184,6
105,0
181,7
33,5
90,6
32,6
50
Razem: 235,9
w tym:
ruch pasażerski 134,5
ruch towarowy 80,5
inne 20,9
32,1
95,1
51,7
100
41,1
150
97,5
200
185,7
214,6
232,2
250
124,6
mln pockm
300
87,0
302,9
307,1
314,8
314,6
314,7
308,4
350
323,1
350,8
400
Plan 2006:
311,8
450
408,5
Od początku lat 90.
praca eksploatacyjna zmniejsza się …
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
0
1990
1991
Rok
Ruch pasażerski
www.plkwww.plk-sa.pl
Ruch towarowy
Ruch inny (lokomotywy + służbowe)
Razem
14
Praca eksploatacyjna w latach 2004-2006
wg przewoźników kolejowych …
Wielkość pracy eksploatacyjnej w latach 2004-2006 w g przew oźników kolejow ych
Pociągi pasażerskie
140,00
119,79
Praca eksploatacyjna [mln pockm]
120,00
102,50
98,56
100,00
Pociągi tow arow e
80,00
71,94
67,13 69,26
60,00
Inne pociągi
(lokomotyw y luzem,
pociągi służbow e)
40,00
16,6316,7917,71
20,00
21,52
18,22
11,63 14,30
8,90
4,456,82
0,75 1,46 1,52 0,000,01 0,01 0,11
18,72
0,672,090,89
0,00
PKP PR
2004 r.
PKP IC
2005 r.
PKP SKM
PKP CARGO
Inni +
zagraniczni
2006 r. - plan wg umów
PKP CARGO
Inni – spoza
PKP
PKP
Inni – spoza
PKP
Przew oźnicy kolejow i
Uw aga: uw zględniono pociągi pasażerskie z określeniem „F” kursujące na oddzielne zarządzenie po uprzednim ogłoszeniu
www.plkwww.plk-sa.pl
15
Zmiany w strukturze przewozów …
Udział przewoźników w przychodach spółki PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.
z tytułu udostępniania linii kolejowych w latach 2002-2005
55 ,5
57,9
60,0
58,8
61,5
70,0
2002
27 ,8
30,0
2003
30,3
w%
29,7
40,0
32,0
50,0
2004
6,4
4,8
1,8
0,6
2,6
0,40
0,12
0,10
0,10
7,3
7,0
7,3
10,0
8,0
20,0
2005
0,0
PKP Intercity Sp. z
o.o.
www.plkwww.plk-sa.pl
PKP Przew ozy
Regionalne Sp. z
o.o.
PKP SKM w
Trójm ieście Sp. z
o.o.
Koleje Mazow ieckie
- KM Sp. z o.o.
PKP Cargo S.A.
Pozostali
przew oźnicy osób i
rzeczy
16
Stan techniczny linii kolejowych …
Skutkiem zmniejszania się wpływów z udostępniania infrastruktury jest pogarszający
się stan techniczny linii kolejowych, zmuszający zarządcę do wprowadzania coraz
większej liczby ograniczeń prędkości, a co za tym idzie - do zmniejszenia
konkurencyjności transportu kolejowego
Ocena stanu technicznego linii
kolejowych
25%
28%
47%
dobra
www.plkwww.plk-sa.pl
dostateczna
niezadow alająca
17
Długość eksploatowanych linii kolejowych…
Stała jest też tendencja do zmniejszania się długości eksploatowanych
linii kolejowych, co wynika z pogarszającego się ich stanu technicznego
i w związku z tym – mniej atrakcyjnej oferty przewoźników
Linie eksploatowane:
Długość linii
25,0
19,0
21,6
10,0
22,6
15,0
24,1
tys. km
20,0
5,0
0,0
1990
1995
2000
2005
Rok
www.plkwww.plk-sa.pl
18
Długość linii kolejowych, na których trzeba było obniżyć
prędkość pociągów …
Ilość kilometrów linii kolejowych, na których trzeba było obniżyć prędkość
pociągów, systematycznie wzrasta
1000
500
0
-306
-500
-1000
Podwyższenie prędkości
Obniżenie prędkości
Bilans
-1 024
-1 052
-1500
-1 763
-1 803
-2000
-2 260
-2500
-3000
2000/2001 2001/2002 2002/2003 2003/2004 2004/2005 2005/2006
Od rozkładu jazdy 2000/2001:
podniesiono prędkość na długości
obniżono prędkość na
BILANS
www.plkwww.plk-sa.pl
3 330 km toru
11 538 km toru
- 8 208 km toru
19
Ograniczenia prędkości …
10,0%
9,0%
9,4%
8,0%
7,0%
8,6%
8,4%
2002
2003
8,7%
8,5%
7,3%
6,0%
5,0%
5,9%
4,0%
2000
2001
2004
2005
2006
Rok
P ro c e n t o w y u d z ia ł d łu g o ś c i t o ró w z o g ra n ic z e n ia m i p rę d k o ś c i
szacunkowy koszt likwidacji ograniczeń
www.plkwww.plk-sa.pl
4 400 mln zł
20
Wymiany torów …
W latach 2003 – 2005 wymieniono
średniorocznie 221 kilometrów
torów.
W związku z tym tzw. cykl wymiany
torów, czyli ilość lat potrzebnych,
aby dokonać pełnej wymiany
torów, wynosi 167 lat, a więc
więcej, niż istnieje kolej w Polsce.
www.plkwww.plk-sa.pl
21
Sieć PKP w 1990 r.
1990
www.plkwww.plk-sa.pl
22
Sieć PKP w 2006 r. …
2006
www.plkwww.plk-sa.pl
23
Sieć PKP w 2015 r. ? …
2015 ?
www.plkwww.plk-sa.pl
24
Problemy
związane z udostępnianiem infrastruktury …
¾ Niestabilne przepisy dotyczące zasad udostępniania
infrastruktury kolejowej (zasady ustalania stawek
jednostkowych, zakres usług wchodzących w zakres
opłaty podstawowej i dodatkowych, zasady
podwyższania i obniżania opłat)
¾ Inne niż w „starych” państwach Unii Europejskiej
zasady dofinansowania utrzymania i remontów
infrastruktury kolejowej – do 2005 roku brak takiego
dofinansowania; obecnie – znacznie niższe niż w
innych państwach
¾ Niezbędne jest zapewnienie stabilnego dofinansowania
utrzymania i remontów infrastruktury planowanego
w kilkuletnim horyzoncie czasowym (z budżetu państwa
oraz ze środków Funduszu Kolejowego)
www.plkwww.plk-sa.pl
25
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
www.plk-sa.pl