Kolej regionalna- polityka transportowa i

Transkrypt

Michał Beim: Kolej regionalna a polityka transportowa….
Kolej regionalna
a polityka transportowa
i gospodarcza
dr Michał Beim
adiunkt na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu
ekspert Instytutu Sobieskiego w Warszawie
+48 696 151112
[email protected]
Konsument na rynku kolejowych przewzów regionalnych. Łódź, 18 marca 2015 r.
1
Wstęp
Od lat 90. XX w. zmiana podejścia do kolei: urynkowienie
usług i podział kolei. Skutkowało to zmianą prawa
unijnego.
I Pakiet kolejowy
(dyrektywy 96/48/WE, 2001/12/WE, 2001/13/WE,
2001/14/WE, 2001/16/WE)
II Pakiet kolejowy
(dyrektywy 2004/49/WE, 2004/50/WE, 2004/51/WE_
III Pakiet kolejowy
(dyrektywy 2007/58/WE, 2007/59/WE i rozporządzenia
1370/2007, 1371/2007)
2
Wstęp
Różne funkcjonowanie rynków kolejowych w Europie:
– Szwecja – modelowy konkurencyjnego rynek kolejowy
– Niemcy, Czechy – ewolucja w stronę konkurencyjnego
rynku
– Polska – liberalizacja w regresie
– Francja – faktyczny monopol
– Finlandia – prawny monopol
Główne bariery dla ogólnoeuropejskiego rynku kolejowego:
– homologacje
– problemy interoperacyjności
– przepisy odnośnie organizacji rynku
3
Wstęp
Trzy zasadnicze modele kolei regionalnych w Europie:
• przewoźnik publiczny ogólnokrajowy
• przewoźnik publiczny regionalny
• przewoźnik prywatny, wyłoniony w przetargu
Istnieją również modele koncesyjne, najrzadziej spotykane.
Wybór opcji zazwyczaj silnie uzależniony jest od polityki
gospodarczej państwa.
4
Typy przewoźników
ogólnokrajowy
regionalny
prywatny
• państwo odpowiada za • łatwość kontroli ze
funkcjonowanie firmy
strony organizatora
• duża instytucja posiada • łatwość zamawiania
dużą wiedzę
taboru, koordynacji
operacyjną, know-how
inwestycji
• transparentność
kosztów
• niska cena
• rozwój gospodarczy
• model wspierany przez
UE
• brak realnej kontroli
nad podmiotem
(politycznej,
ekonomicznej)
• monopolizacja rynku
• brak elastyczności przy
funkcjonowaniu
• wzrost cen, gdy
niepewne otoczenie
(remonty torów)
wymaga wysokiej kultury
politycznej – kontroli
społecznej
• skala nie służy
innowacjom
• monopolizacja rynku
• szybki wzrost kosztów
funkcjonowania
wymaga silnej władzy
regionalnej
wymaga umiejętności w
przygotowywaniu
przetargów
5
200%
180%
długodystansowe
regionalne
160%
140%
120%
100%
80%
60%
Źródło: oprac. wł. na podstawie DESTATIS
Niemiecka kolej przewiozła 2,4 mld pasażerów. 94,7% z
tego przewiozły koleje regionalne!
19
91
19
92
19
93
19
94
19
95
19
96
19
97
19
98
19
99
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
Rynek niemiecki
6
Rynek niemiecki
700
Praca eksploatacyjna kolei regionalnych w Niemczech od początku reformy
600
500
400
DB Regio
niezalżni
300
200
100
0
1994
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
7
Zarządzanie kolejami
Podstawę prawną stanowi ustawa o regionalizacji
pasażerskiego transportu publicznego z 27.12.1993 r.
obowiązująca od 01.01.1996 r.
Finansowanie kolei zapewnione ustawowo – pochodzi z
podatku od olei mineralnych. Wysokość jednak niezależna
od realnych wpływów z podatku. W 2010 r. było to 6,9 mld
EUR.
Nadrenii-Palatynatowi przypadało 5,24% tej kwoty.
Podział pomiędzy kraje związkowe wg algorytmu bazującego
na pracy przewozowej. Zmiany zasad podziału raz na
kilkanaście lat.
Znaczący wzrost liczby pasażerów od czasów regionalizacji.
8
Rynek w liczbach
Koleje regionalne w Niemczech to:
• 16 organizatorów
• 27 organizacji działających w imieniu organizatorów
• 68 przewoźników regionalnych wykonujących usługi
(grudzień 2013 r.)
• ok. 80 związków taryfowych
• ok. 30 zarządców infrastruktury torowej
• 7 mld EUR dofinansowanie
• ok. 9 mld EUR wartości rynku
• ponad połowa rynku przewozów kolejowych
9
Zarządzanie kolejami
Trzy wzorce funkcjonowania
zarządów kolei regionalnych:
- bezpośrednio przez kraje
związkowe
- powierzenie zarządzania
kolejami związkom celowym
- powierzenie zadania
organizacji przewozów
kolejowych związkom
komunikacyjnym i
taryfowym.
źródło: Maximilian Dörrbecker
10
Nadzór rynku kolejowego
W Niemczech nadzór nad rynkiem kolejowym sprawują:
– Eisenbahn-BundesAmt – nadzór techniczny
– BundesNetzAgentur – dostęp do rynków sieciowych
– KartellAmt – urząd antymonopolowy
– izba obrachunkowa
Rozdział instytucji ma uniezależnić kluczowe decyzje od
„lobby kolejowego”
11
Idea taktu
Główne założenia taktu:
- koordynacja rozkładów
- dopasowanie prędkości
pociągów do odległości
pomiędzy węzłami
przesiadkowymi
- zapewnienie możliwości
przesiadek
- stworzenie wspólnej
sieci połączeń
- czytelność rozkładów
jazdy
~Vmax.
K
~55’
~25’
~25’
~Vmax.
~25’
~25’
K ~Vmax.
~Vmax.
K
K
~Vmax.
źródło: opracowanie własne
12
System taryfowy
Zdecydowana większość
regionalnych połączeń
kolejowych realizowana
jest w ramach związków
taryfowych.
W Niemczech istnieje blisko
80 związków, z których
ponad 60 uwzględnia w
swoim systemie również
koleje regionalne.
źródło: Maximilian Dörrbecker
de.wikipedia.org
13
System taryfowy
W Nadrenii-Palatynacie system taryfowy
kształtowany jest przez trzy grupy
podmiotów:
- kraj związkowy przez
zarządy transportu
kolejowego (taryfa
regionalna)
- związki taryfowe (taryfa
związkowa i taryfy
przejściowe)
- przewoźników (własny
system taryfowy)
Konsument na rynku kolejowych przewzów źródło:
regionalnych.
Łódź, 18 marca
2015 r.
opracowanie
własne
14
System taryfowy
System taryfowy krajów związkowych i związków
komunikacyjnych dąży do uwzględnienia:
- aspektów ekologicznych
- polityki prorodzinnej
- rozwoju regionalnego
- promocji turystyki w regionie
Przejawia się to m.in. w:
- preferencjach dla biletów abonamentowych na cały obszar
- bezpłatnym przewozie rowerów
- preferencjach dla grup
- preferencjach w przewozie dzieci
15
Marka regionalna
Wśród pasażerów panuje silne przywiązanie do marek
lokalnych kolei. Znaczna część lokalnych marek stanowi
zastrzeżony znak towarowy. Ewentualna zmiana
przewoźnika w wyniku przetargu może negatywnie odbić
się na opinii klientów.
Część krajów związkowych lub związków taryfowych dąży do
promocji własnych marek. Pasażer spotyka więc na
pociągu przynajmniej trzy marki: przewoźnika,
organizatora przewozów i związku taryfowego.
Również marketing i promocja prowadzone są przez te trzy
grupy podmiotów. Istotnym problemem jest, aby pokazać,
iż mimo wszystko jest to spójna oferta.
16
Marka regionalna
Marka regionalna powinna
podkreślać:
- systemowy charakter oferty
- punktualność
- znaczenie dla mobilności
mieszkańców
Kampanie reklamowe dotyczą:
- inter- i multimodalności
- codziennych podróży
- turystyki regionalnej
- znaczenia dla lokalnego handlu
źródło: Ministerium
Konsument na rynku kolejowych przewzów regionalnych. Łódź, 18 marca fuer
2015 Infrastruktur
r.
17
RLP
Karty rabatowe
stałego klienta,
rabaty dla
pasażerów,
bilety weekendowe,
bilety regionalne…
źródło: DB i nah.SH
Marka regionalna
18
Przetargi
Istnieją zasadniczo dwa modele przetargów:
• „na operację” czy „model geteborski” (np. Skånetrafiken)
• na kompleksową usługę (np. Niemcy)
Najskuteczniejszy
model to ten, w którym
mamy całość po stronie
przewoźnika.
Łatwiej mu zarządzać
kosztami (aż 20% ma do
dyspozycji)
19
Przetargi
Przetargi organizowane są:
- na ok. 8-12 lat
- na poszczególne elementy
regionalnej sieci kolejowej
(ok. 8 elementów; osobno
trakcja dieslowska i
elektryczna)
- we współpracy z
sąsiednimi zarządcami
- z trzyletnim
wyprzedzeniem
- kontrakty netto
Konsument na rynku kolejowych przewzów źródło:
regionalnych.
Łódź, 18 marca
2015 r.
opracowanie
własne
20
Przetargi
Zasady organizacji przetargów na przewoźników kolei regionalnych
21
Przetargi
Główne problemy:
- monopolizacja rynku
przewozów kolejowych
- spadek liczby oferentów
- duże uzależnienie rynku do
Deutsche Bahn (prąd,
stacje, tory, paliwo)
- przerzucanie przez DB
kosztów niewygranych
przetargów na inne sektory
aktywności
22
Przetargi
Operatorzy kolejowi
w Szlezwiku-Holsztynie
23
Przetargi
Główne problemy:
• bardzo duża szczegółowość (SIWZ ma nawet 150-200
stron)
• kłopoty w kilkunastoletnim planowaniu systemów
transportowych
• nieumiejętność wypracowania elastycznych rozwiązań, gdy
rośnie lub maleje popyt na transport
• pogarszająca się atmosfera zaufania na rynkach
kolejowych – coraz większa presja na redukcję kosztów
24
Szansa dla miast
Niezależni przewoźnicy kolejowi to szansa dla spółek
komunalnych:
• posiadają zaplecze techniczne
• wykorzystanie rezerw prostych
• wykwalifikowane kadry
• synergia w ofercie
• ułatwienie dla integracji taryfowej
W Europie rośnie znaczenie przewoźników komunalnych w
tworzeniu niezależnych spółek kolejowych!
25
Szansa dla miast
26
Podsumowanie
Na sukces regionalizacji zarządzania kolejami składają się
głównie:
- zintegrowany taktowy rozkład jazdy
- podniesienie komfortu podróży przez systematyczną
odnowę dworców kolejowych oraz zastosowanie nowego
taboru
- promocja wykorzystania kolei w turystyce i handlu
regionalnym,
- zaangażowanie samorządów powiatowych i gminnych w
działania na rzecz kolei
- ale również konkurencja na torach wykorzystująca lokalne
urarunkowania!
27
Podsumowanie
Prognozowano na lata 1991-2003 ok. 67% wzrost liczby
paskm, nastąpił 97%. I to przy mniejszej, niż zakładano
pracy eksploatacyjnej: +66%, zamiast +82%.
na rynku
kolejowych przewzów regionalnych. Łódź, 18 marca 2015 r.
źródło: Konsument
ZSPNV Süd
/ SME+
28
Podsumowanie
Również w Polsce jest bardzo dobry odbiór konkurencji.
Oceny przewoźników
ocena od 1 (najniższa) do 5 (najwyższa)
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
Przewozy
Regionalne
PKP Intercity
Arriva RP
PKS / Veolia
busiki
Toruń - miejska
Bydgoszcz miejska
inne miasta miejska
Konsument na rynku kolejowych przewzów
regionalnych.
Łódź,wśród
18 marca
2015 r.
(badania
własne
pasażerów
2013 r.) 29
uń
sa
ód
zo
pi
es
m
ia
st
o
ia
st
o
m
on
ka
ie
js
a
sk
re
gi
-m
ie
j
ki
ka
ie
js
bu
si
-m
ód
oc
h
oc
h
m
m
ia
st
a
m
sa
in
ne
-m
RP
eo
lia
riv
a
/V
Ar
e
ity
na
ln
In
te
rc
eg
io
PK
S
By
dg
os
zc
z
To
r
R
PK
P
y
ze
wo
z
Pr
Podsumowanie
Nie tylko wśród pasażerów, ale również mieszkańców regionu
100%
80%
60%
40%
20%
0%
30
Dziękuję za uwagę!
dr Michał Beim
[email protected]
puls.academia.edu/MichalBeim
fot. M.Beim
31

Kolej regionalna- polityka transportowa i

Transkrypt

Podobne dokumenty

Szybka Kolej Miejska Sp. z o.o. studentów kierunków: transport

KOLEJ NA DZIŚ I JUTRO – WROCŁAWSKA KOLEJ

Wizyta funkcjonariuszy SOK - Szkoła Podstawowa w Podmoklach

Michał Beim - panel I (transport)

Pras info na PLK WWW 1 23.03.11 r PLK COLPOFER _1

Certyfikat Oiler

seminaria ik 2014 - Instytut Kolejnictwa

Oceny oddziaływania na środowisko w projektach kolejowych