Strategia rozwoju gminy Serniki

Transkrypt

Zakład Projektowo-Budowlany
Pracownia Projektowo-Studialna
EKO - PLAN
Strategia rozwoju gminy Serniki
Czerwiec 2001
STRATEGIA ROZWOJU GMINY SERNIKI
Dokument stanowi załącznik do uchwały
nr ........ Rady Gminy w Sernikach z dnia ............... 2001 r.
2
SPIS TREŚCI
Wprowadzenie ................................................................................................... 4
1. Teoretyczne podstawy zarządzania i planowania strategicznego ................. 6
2. Diagnoza stanu gminy Serniki ..................................................................... 11
2.1. Uwarunkowania geograficzne .............................................................. 11
2.2. Uwarunkowania demograficzno-osadnicze .......................................... 13
2.3. Działalność gospodarcza oraz infrastruktura ekonomiczna .................. 18
2.4. Infrastruktura społeczna ....................................................................... 22
2.5. Infrastruktura techniczna i zasoby mieszkaniowe ................................. 23
2.6. Budżet i polityka władz lokalnych ....................................................... 24
3. Analiza strategiczna - SWOT ...................................................................... 29
4. Cele rozwoju ............................................................................................... 34
4.1. Układ celów strategicznych ................................................................. 34
4.2. Cel generalny ....................................................................................... 34
4.3. Cele warunkujące ................................................................................. 35
4.4. Cele operacyjne .................................................................................... 36
5. Zadania strategiczne ......................................................................................39
Zakończenie .........................................................................................................58
3
WPROWADZENIE
Podnoszenie efektywności funkcjonowania administracji publicznej wymaga
stosowania tak charakterystycznych dla biznesu działań jak: zarządzanie jakością,
rozwój (przede wszystkim w aspekcie jakościowym) zasobów ludzkich, adaptacja
nowych technologii, budowanie przyjaznego otoczenia i skonstruowanie systemu oceny
działalności1. Jeśli w takich - typowo na pozór biznesowych - kategoriach zaczynamy
myśleć o gminie, powiecie, województwie czy kraju, to oczywista staje się także
niezbędność zarządzania i planowania strategicznego. Jest ona tym większa im szybciej
chcemy integrować się z Unią Europejską, korzystając początkowo ze środków
przedakcesyjnych, a później z funduszy strukturalnych. W polityce rozwoju zarówno
lokalnego jak i regionalnego w ramach Unii Europejskiej stosowana jest bowiem wprost nawiązująca do efektów planowania strategicznego - zasada programowania, w
połączeniu z zasadami: koncentracji, dodawalności i subsydiarności.
Na treść prezentowanego projektu strategii rozwoju gminy Serniki składa się:
1. zarys
teoretycznych
podstaw
zarządzania
i
planowania
strategicznego,
nawiązujący do procedur stosowanych przy ubieganiu się o środki przedakcesyjne
Unii Europejskiej,
2. diagnoza stanu istniejącego,
3. analiza strategiczna SWOT,
4. identyfikacja celu generalnego, celów warunkujących oraz działowych,
5. propozycje zadań strategicznych, będących wyrazem instrumentalizacji strategii.
Projekt strategii rozwoju gminy Serniki jest - na poziomie zadań i programów
działania - zgodny ze strategią rozwoju powiatu lubartowskiego i w pełni kompatybilny
1 Por. M.Holzer, K.Callahan: Government at work, SAGE Publications, Thousand Oaks, London, New Delhi
1998, p. 1-31.
4
z uchwaloną przez sejmik - Strategią Rozwoju Województwa Lubelskiego2.
2 Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego, Urząd Marszałkowski, Lublin 2000.
5
1.
TEORETYCZNE PODSTAWY ZARZĄDZANIA I PLANOWANIA
STRATEGICZNEGO
Zarządzanie strategiczne można określić jako ukierunkowany na przyszłość
proces wyboru celów i kierunków rozwoju oraz metod i sposobów ich osiągania, a więc
proces kształtujący przyszłe wydarzenia oraz przyszły poziom rozwoju i strukturę danej
jednostki przestrzennej, a także jej pozycję w otoczeniu3.
Zarządzanie strategiczne jest szczególnie przydatne w sterowaniu jednostką
terytorialną w warunkach4:
 niestabilnego, zmieniającego się otoczenia,
 niepewności i ryzyka w działaniu,
 wykorzystywania przede wszystkim własnych zasobów.
Z
kolei
planowanie
strategiczne
jest
pierwszym
etapem
zarządzania
strategicznego i polega na formułowaniu strategii rozwoju oraz priorytetów działań.
Jest więc to etap przygotowywania i podejmowania decyzji5. Innymi słowy można
stwierdzić, że planowanie strategiczne jest systematycznym sposobem kierowania
zmianami obecnej sytuacji i tworzenia możliwie najlepszej sytuacji w przyszłości. Jest
to twórczy proces identyfikowania i podejmowania najistotniejszych działań z punktu
widzenia mocnych i słabych określonej jednostki terytorialnej oraz szans i zagrożeń
tkwiących w jej otoczeniu6.
3 M.Ziółkowski: Strategia rozwoju jako podstawa procesu zarządzania miastem [w:] A.Zalewski, M.Ziółkowski
(red.): Strategia rozwoju Warszawy do 2010 roku, Zarzad Miasta Stolecznego Warszawy, Warszawa 1998
(maszynopis powielony), s. 11.
4 Ibidem.
5 M.Ziółkowski: op.cit, s. 11.
6 D.Sorkin, N.B.Ferris, J.Hudak: Strategies for Cities and Counties: A Strategic Planning Guide, Public
Technology Inc., Washington DC 1984, cyt. za: F.S.So, J.Getzels: The Practise of Local Government Planning,
ICMA Training Institute, Washington DC, 1988, s. 406.
6
W planowaniu strategicznym ważne są trzy podstawowe zasady7:
1. dogłębne spojrzenie do wewnątrz gminy,
2. szerokie spojrzenie na zewnątrz gminy,
3. długie spojrzenie w przyszłość.
Strategia jest jednym z podstawowych instrumentów zarządzania. Można ją
zdefiniować jako pewien plan gminy, związany z jej pozycją w otoczeniu (obecną i
przyszłą) oraz pewien względnie trwały i koherentny sposób działania8.
Jej podmiotem - obok władz gminy - powinni być:
 liderzy lokalnej sfery gospodarczej, najwięksi pracodawcy,
 reprezentanci lokalnego systemu edukacyjnego, kultury, stowarzyszeń,
 przedstawiciele innych lokalnych instytucji i środowisk społecznych,
 inny liderzy wspólnoty lokalnej.
Niezbędny jest także udział niezależnych (spoza gminy) ekspertów, którzy
podpowiedzą określone rozwiązania z innych gmin, a także dokonają w miarę
obiektywnej, pozbawionej stosunku emocjonalnego, oceny szans i zagrożeń, a także sił
i słabości danej gminy.
Z kolei przedmiotem strategii jest sfera materialna danej gminy, ujmowana w
wymiarze przestrzennym, ekologicznym, społecznym i gospodarczym, postrzegana z
punktu widzenia poszczególnych grup społecznych, zamieszkujących daną jednostkę
przestrzenną9.
Proces tworzenia i realizacji strategii składa się z kilku, następujących po sobie
faz. W wersji pełnej obejmuje on:
1. określenie celów,
2. diagnozę,
3. analizę strategiczną,
4. scenariuszowe wariantowanie strategii,
5. wybór strategii rozwoju,
7 M.Ziółkowski: Planowanie..op.cit., s. 14.
8 Por. :K.Obłój, M.Trybuchowski: op.cit, s. 163.
9 Por.: E.Wysocka, J.Koziński: Strategia rozwoju gminy, Wydawnictwo Samorządowe FRDL, Warszawa 1992,
s.22.
7
6. formułowanie priorytetów działania i ich instrumentalizację.
Natomiast w wersji uproszczonej należałoby uwzględnić fazy: 1., 2., 3. i 6.
Pierwszym etapem prac nad strategią jest określenie celów. Można je
sformułować także po przeprowadzeniu diagnozy i analizy strategicznej. Celem
generalnym strategii gminy może być przykładowo:
zapewnienie w danych warunkach wewnętrznych i zewnętrznych maksymalnie
korzystnych warunków rozwoju gospodarczego gminy,
 poprawa warunków życia mieszkańców,
użytkowanie istniejących zasobów w taki sposób, aby zapewnić nieprzerwane
istnienie danej jednostki lokalnej.
Bardziej uszczegółowiając można określić zasadnicze grupy działań, logicznie
warunkujące realizację celu generalnego, takie jak przykładowo:
 podniesienie atrakcyjności lokalizacyjnej gminy,
stworzenie zróżnicowanych funkcji gospodarczych,
 rozwijanie funkcji ponadlokalnych,
 stałe kształtowanie ładu gospodarczego i przestrzennego.
O ile generalny cel strategiczny jak też cele warunkujące są na tyle ogólnie
sformułowane, że mogą znaleźć zastosowanie w większości gmin, to określenie
dziedzin działań strategicznych (takich jak np. środowisko przyrodnicze, sieć
osadnicza, komunikacja, przedsiębiorczość, turystyka itp.) i celów działowych jest
bardziej zindywidualizowane i zależy od:
 typu funkcjonalnego gminy,
 aktualnego poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego,
 stanu zagospodarowania przestrzennego,
 obecnych i przyszłych zewnętrznych oraz wewnętrznych uwarunkowań
rozwoju,
 obecnej i przyszłej sytuacji finansowej gminy,
czynników psychospołecznych, kulturowych i politycznych10.
10 M.Ziólkowski: Planowanie..op.cit., s.38-39.
8
Diagnoza dla potrzeb strategii rozwoju gminy powinna zawierać analizy, oceny i
wnioski dotyczące stanu oraz obserwowanych tendencji zmian w zakresie:
1. położenia geograficznego, komunikacyjnego, znaczenia w systemie osadniczym,
relacji z sąsiednimi gminami,
2. środowiska przyrodniczego, jego zasobów, stopnia ich degradacji oraz ochrony,
3. potencjału społeczno-demograficznego,
4. potencjału ekonomicznego oraz infrastruktury ekonomicznej,
5. warunków i poziomu życia ludności oraz infrastruktury technicznej i społecznej,
6. możliwości finansowych władz lokalnych.
Najpopularniejszą metodą analizy strategicznej w odniesieniu do gmin jest
analiza SWOT (tablica 1). Jej nazwa wywodzi się od pierwszych liter angielskich słów:
strengths (silne strony), weaknesses (słabości),
opportunities (szanse) i threats
(zagrożenia), a istota sprowadza się do określenia słabych i silnych stron organizacji
oraz szans i zagrożeń tkwiących w jej otoczeniu11.
Tablica 1. Istota analizy SWOT
STAN OBECNY
Pozytywy
Negatywy
Gmina
Siły
Słabości
Otoczenie
Szanse
Zagrożenia
PRZYSZŁOŚĆ
Pozytywy
Negatywy
Gmina
Siły
Słabości
Otoczenie
Szanse
Zagrożenia
Źródło: Opracowanie własne.
11 K.Oblój, M.Trybuchowski: op.cit., s. 175-177.
9
Każda gmina posiada zarówno silne jak i słabe strony. Silnymi stronami są
zasoby (ludzkie, materialne i niematerialne) oraz aspekty funkcjonowania, które
pozytywnie wyróżniają ją w otoczeniu. Z kolei słabe strony to brak określonych
zasobów, względnie te aspekty funkcjonowania gminy, które ograniczają jej
możliwości rozwojowe, przy czym wykazują one tendencje do powtarzania się i
nasilania.
Spotyka się także - m.in. w dokumentach związanych z pozyskiwaniem środków
przedakcesyjnych - nieco inne rozumienie analizy SWOT, polegające na traktowaniu
wszelkich korzystnych zjawisk występujących obecnie zarówno wewnątrz gminy jak i
w jej otoczeniu jako sił (mocnych stron), a negatywnych jako słabość (słabych stron).
Natomiast przez szanse rozumie się wszelkie pozytywne zjawiska, które mogą wystąpić
w przyszłości. Zagrożenia, z kolei, to wszelkie przyszłe zjawiska negatywne. Tak
rozumianą analizę SWOT sporządzono gminy Serniki.
Priorytety działania powinny opisywać sposób działania, ze szczególnym
uwzględnieniem stosowanych instrumentów, wskazywać lokalizację działań
oraz
podmioty za nie odpowiedzialne.
10
2. DIAGNOZA STANU GMINY SERNIKI
2.1. Uwarunkowania geograficzne
Gmina wiejska Serniki położona jest w środkowej części województwa
lubelskiego, w powiecie lubartowskim, przy jego południowo-wschodniej granicy z
powiatem łęczyńskim. Sąsiaduje z pięcioma gminami:
na południu z gminą wiejską Spiczyn,
na wschodzie z gminą miejsko-wiejską Ostrów Lubelski,
na północy z gminą wiejską Niedźwiada,
na zachodzie z gminą wiejską Lubartów i gminą miejską Lubartów.
Zajmuje powierzchnię 7543 ha, co przy średniej powierzchni gminy wiejskiej w
województwie lubelskim wynoszącej 12670 ha, daje jej 157 pozycję na ogólną liczbę
173 gmin wiejskich. Należy zatem do najmniejszych gmin w województwie.
Podzielona jest na 13 następujących jednostek pomocniczych (sołectw):
Brzostówka I, Brzostówka II, Czerniejów, Nowa Wieś, Nowa Wola I, Nowa Wola II,
Serniki Wieś, Serniki Kolonia, Wola Sernicka I, Wola Sernicka II, Wola Sernicka
Kolonia, Wólka Zabłocka, Wólka Zawieprzycka.
Gmina Serniki leży na Równinie Lubartowskiej, obejmując szeroką dolinę
Wieprza z łąkami i pastwiskami oraz położoną na wschód od niej prawie bezleśną
wysoczyznę morenową, zajętą głównie przez grunty orne. Odznaczająca się dużymi
walorami krajobrazowymi, dolina Wieprza podlega ochronie jako regionalny korytarz
ekologiczny. Powierzchnia użytków ekologicznych podlegających ochronie prawnej
wynosi 3,30 ha. Ponadto na terenie gminy znajdują się 4 pomniki przyrody.
W strukturze użytkowania powierzchni (tablica 3) wyraźnie dominują użytki
11
rolne - 80,7% (przy średniej wojewódzkiej dla gmin wiejskich - 69,5%), a w ich
ramach grunty orne - 62,5% (średnia wojewódzka - 54,2%). Duży jest także udział łąk
i pastwisk - 17,9% (średnia wojewódzka - 14,1%). Udział sadów (0,3%) jest natomiast
niższy od średniej dla gmin wiejskich województwa lubelskiego, wynoszącej 1,2%.
Podobnie jest z poziomem lesistości (21,6%). Dużemu udziałowi użytków rolnych w
powierzchni ogólnej gminy towarzyszy niezbyt wysoka jakość rolniczej przestrzeni
produkcyjnej (66,7 punktów według IUNG12), czego przejawem jest dominacja gleb
klasy IV. Gleby klasy V i VI są sukcesywnie zalesiane. Proces ten będzie miał z
pewnością charakter trwały w dłuższym horyzoncie czasu.
Tablica 2. Struktura użytkowania powierzchni gminy Serniki
Wyszczególnienie
Udział w powierzchni ogółem (w %)
Użytki rolne razem
80,7
-- grunty orne
62,5
-- sady
0,3
-- łąki i pastwiska
17,9
Lasy
13,7
Pozostałe grunty i nieużytki
5,6
Źródło: Zestawienie własne na podstawie danych US w Lublinie
Wykres 1 Struktura użytkowania powierzchni gminy Serniki
12 Z.Oczoś, J.Strzelec, Warunki przyrodnicze produkcji rolnej. Województwo lubelskie, IUNG, Puławy 1991.
12
Lasy
Pozostałe
Łąki i
pastwiska
Grunty orne
Sady
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych US w Lublinie
Ważnym uwarunkowaniem rozwojowym gminy jest jej podmiejskie położenie w
sąsiedztwie liczącego 23,8 tys. Lubartowa oraz w ramach aglomeracji lubelskiej - w
niewielkiej odległości (23 km) od największego miasta wschodniej Polski, liczącego
356,0 tys. mieszkańców - Lublina. Ponadto w odległości 2 km od siedziby gminy
przebiega droga krajowa nr 19, łącząca Rzeszów, Lublin i Białystok, a kończąca się na
polsko-litewskim przejściu granicznym w Budzisku. Dzięki takiemu położeniu gminę
charakteryzuje
duża
dostępność
komunikacyjna,
zapewniana
przez
dobrze
zorganizowany publiczny transport pasażerski obsługiwany m.in. przez autobusy PKS,
Transpedu oraz mikrobusy i autobusy innych przewoźników. W odległości 15 km od
siedziby gminy znajdować się będzie planowane - na terenie gminy Niedźwiada regionalne lotnisko pasażerskie.
2.2. Uwarunkowania demograficzno-osadnicze
13
W gminie Serniki mieszka zaledwie 5003 osoby. Struktura płci jest nieco
zdeformowana o czym świadczy współczynnik feminizacji wynoszący 96,6 kobiet
2
przypadających na 100 mężczyzn. Gęstość zaludnienia, wynosząca 66 osób na 1 km
nie jest zbyt wysoka, jednak większa, niż średnia gęstość zaludnienia gmin wiejskich
2
województwa lubelskiego (wynosząca 49 osób na 1 km powierzchni). Struktura wieku
ludności według kryterium ekonomicznego kształtuje się następująco:
 ludność w wieku przeprodukcyjnym stanowi 28,3% ogółu mieszkańców gminy,
 ludność w wieku produkcyjnym - 53,2%,
 ludność w wieku poprodukcyjnym - 18,5%.
W efekcie współczynnik obciążenia demograficznego ludnością w wieku
nieprodukcyjnym, przypadającą na 100 osób w wieku produkcyjnym wynosi 88,1. Jest
to wielkość powyżej średniej wojewódzkiej dla gmin wiejskich, wynoszącej 85 osób w
wieku nieprodukcyjnym, przypadających na 100 osób w wieku produkcyjnym. Jest to
następstwem dużego odsetka ludności w wieku poprodukcyjnym.
Gmina Serniki należy do gmin o niewielkich symptomach wyludniania się, co
nie odróżnia ją od większości gmin wiejskich Lubelszczyzny. Dynamikę zmian
zaludnienia w latach 1996-2000 ukazuje tablica 4. Wynika z niej, że we wspomnianych
latach liczba ludności gminy Serniki zmniejszyła się z 5044 do 5003 osób, tj. o 0,8%.
Tablica 3. Ludność gminy Serniki w latach 1996-2000
Lata
Liczba ludności
Zmiana liczby ludności
(rok poprzedni = 100)
1996
5044
---
1997
4990
98,9
1998
4995
101,1
1999
4989
99,9
2000
5003
103,3
Źródło: Zestawienie własne na podstawie danych UG w Sernikach
14
Czynniki ruchu rzeczywistego ludności w latach 1996-1999 zostały zestawione
w tablicy 4 i na wykresie 2.
Tablica 4. Przyrost naturalny i saldo migracji ludności gminy Serniki
Lata
Przyrost naturalny
w
Saldo migracji
w
1996
2,8
-5,4
1997
-0,4
-4,2
1998
0,0
-3,8
1999
0,2
-1,4
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych UG w Sernikach
Wykres 2 Przyrost naturalny i saldo migracji ludności gminy Serniki.
4
2
2,8
0
1996
-2
-4
-6
-5,4
-0,4
1997
-4,2
Przyrost naturalny
0
1998
0,2
1999
-1,4
-3,8
Saldo migracji
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych UG w Sernikach
Oceniając kształtowanie się składników przyrostu rzeczywistego ludności na tle
średnich wskaźników dla gmin wiejskich województwa lubelskiego, widać nieco
korzystniejszą sytuację demograficzną gminy Serniki. I tak przyrost naturalny wyniósł
tu w 1999 roku +0,2 (średnia wojewódzka -1,4 ), współczynnik dynamiki
demograficznej 1,016 (0,887), a saldo migracji (napływ migracyjny netto) - -1,4 (-1,6
). Liczbę ludności w gminie Serniki w latach 1990 - 1999 przedstawia wykres 3.
15
Wykres 3. Dynamika liczby ludności w gminie Serniki w latach 1990 - 1999.
5060
5054
5029
5040
5020
5000
5000
5007
5006
4980
4983
4960
4966
4970
4939
4940
4950
4920
4900
4880
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych US Lublin
Analiza dynamiki liczby ludności gminie Serniki w latach 1990 - 1999 wskazuje
na malejącą tendencję rozwojową. Sytuację tę przedstawia wykres 4.
Wykres 4. Tendencja rozwojowa liczby ludności w gminie Serniki
5100
5050
y = -11,176x + 5051,9
R2 = 0,8971
5000
4950
4900
4850
4800
1999
1998
1997
1996
1995
1994
1993
1992
1991
1990
4750
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych US Lublin
Tendencję rozwojową liczby ludności w gminie Serniki opisuje liniowa funkcja
trendu postaci:
16
y i  a1 X i  a 0
gdzie wartości ocen parametrów wynoszą odpowiednio:
n
a1 
 ( y i  y )( xi  x )
i 1
n
 ( xi  x ) 2
i 1
zaś
,
a 0  y  a1 x
Tendencję rozwojową liczby ludności w gminie Serniki w badanych latach
przyjęła więc następującą liniową postać funkcji trendu:

yi  11,176 X I  5051,9
Oznacza to, że średnio spadek ludności w badanym okresie wynosił ponad 11
osób rocznie. Był to zarówno efekt malejącego przyrostu naturalnego jak i migracji
ludności. Dla oszacowanej postaci liniowej funkcji trendu otrzymano współczynnik
2
determinacji R  0,8971 , co oznacza bardzo dokładne dopasowanie oszacowanej
funkcji do rzeczywistej dynamiki ludności w gminie Serniki w latach 1990 - 1999. Daje
to dobrą podstawę do prognozowania na następne lata liczby ludności w gminie.
Należy jednak pamiętać, że wnioskowanie w przyszłość na podstawie zaobserwowanej
tendencji rozwojowej jest tym trafniejsze im horyzont prognozy jest krótszy.
Zakładając utrzymanie dotychczasowych liniowych tendencji demograficznych
można przypuszczać, że na obszarze gminy Serniki liczba ludności.
w 2005 roku - zmaleje w stosunku do 1999 r. o 0,4% i wynosić będzie 4929 osób.
w 2010 roku - zmaleje w stosunku do 1999 r. o 2,7% i wynosić będzie 4817 osób.
Układ osadniczy gminy tworzy 10 miejscowości, tj.: Brzostówka, Czerniejów,
Kolonia Serniki, Kolonia Wola Sernicka, Nowa Wieś, Nowa Wola, Serniki, Wola
Sernicka, Wólka Zabłocka, Wólka Zawieprzycka. Ich typologię według kryterium
zaludnienia zamieszczono w tablicy 6. Wynika z niej, że w gminie wyraźnie dominują
miejscowości małe (o liczbie mieszkańców nie przekraczającej 500 osób).
17
Tablica 6. Typologia wielkościowa miejscowości gminy Serniki
Ludność
do 200 osób
od 200 do 500 osób
Miejscowości
Kolonia Wola Sernicka,
Czerniejów, Kolonia Serniki, Nowa Wieś,
Serniki, Wólka Zabłocka, Wólka
Zawieprzycka,
od 500 do 1000 osób Brzostówka, Nowa Wola,
powyżej 1000 osób
Wola Sernicka.
Źródło: jak w tablicy 4.
2.3. Działalność gospodarcza oraz infrastruktura ekonomiczna
W gospodarce gminy Serniki ważną rolę odgrywa rolnictwo. Użytki rolne,
należące w większości do IV klasy bonitacyjnej gleb, zajmują 80,7%. Liczba
gospodarstw rolnych wynosi 1036. Pracujących wyłącznie w gospodarstwach rolnych
jest 2070 osób. Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego to 5,9 ha. Spośród ogólnej
liczby gospodarstw:
 7 ma charakter gospodarstw ekologicznych,
 10 prowadzi działania na rzecz agroturystyki,
2 specjalizują się w produkcji bydła,
 6 specjalizuje się w produkcji trzody chlewnej,
 7 specjalizuje się w produkcji drobiu.
W strukturze zasiewów dominuje żyto - 1383 ha (32,3% ogólnej powierzchni
zasiewów), owies - 793 ha (18,6%), ziemniaki - 549 ha (12,9%) oraz pszenica - 444 ha
(10,4%). Z pozostałych upraw warto wymienić: pszenżyto - 190 ha (4,5%), truskawki 71 ha (1,7%) i warzywa gruntowe - 48 ha (1,1%).
Pogłowie bydła wynosi 2329 sztuk (40 sztuk na 100 ha użytków rolnych), a
trzody chlewnej - 4690 szt. (105 sztuk na 100 ha gruntów ornych). Liczba ciągników
rolniczych obejmuje 444 sztuki, co oznacza, że na 1 ciągnik przypada 13,1 ha użytków
rolnych.
18
Działalność pozarolniczą w gminie reprezentują 154 podmioty zarejestrowane w
systemie REGON, wśród których dominuje handel i usługi budowlano-remontowe
(oferowane także na rynku warszawskim oraz w Niemczech). Strukturę podmiotów według sekcji EKD - ukazuje tablica 7 i wykres 5.
Tablica 7. Podmioty zarejestrowane w systemie REGON
Sekcje Europejskiej Klasyfikacji Działalności
C (górnictwo i kopalnictwo)
D (działalność produkcyjna)
E (zaopatrzenie w energię elektr., gaz i wodę)
F (budownictwo)
G (handel i naprawy)
H (restauracje)
I (transport, składowanie i łączność)
J (pośrednictwo finansowe)
K (obsługa nieruchomości i firm)
L (administracja publiczna)
M (edukacja)
N (ochrona zdrowia i opieka socjalna)
O (pozostała działalność)
Podmioty
3
23
9
26
49
3
12
2
12
9
8
2
8
Wykres 5. Liczba podmiotów działalności pozarolniczej według sekcji EKD
49
50
40
30
26
23
20
10
12
12
9
3
3
9
2
8
8
2
0
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L
M
N
O
19
Specyficzny dla gminy Serniki charakter ma wyrób w miejscowościach:
Brzostówka, Czerniejów, Nowa Wieś, Nowa Wola, Wola Sernicka i Wólka
Zawieprzycka, palm wielkanocnych oraz wianków z suszonych kwiatów, które trafiają
nie tylko na rynek polski ale również do Unii Europejskiej, zwłaszcza do Niemiec. Z
kolei wyroby ze słomy (kozły słomiane) wytwarzane są w Brzostówce, a miotły w
Wólce Zawieprzyckiej.
Liczba pracujący poza rolnictwem wynosi 179 osób, z czego w:
 przemyśle i budownictwie (sekcje: C+D+E+F) pracuje 24,0 %,
usługach rynkowych (sekcje: G+H+I+J+K+O+P) - 12,3%,
 usługach nierynkowych (sekcje: L+M+N) - 63,7%.
Wykres 6. Struktura pracujących w sektorach pozarolniczych
Przemysł i
budownictwo
24%
Usługi
nierynkowe
64%
Usługi rynkowe
12%
Źródło: Opracowanie własne
Liczba zarejestrowanych bezrobotnych wynosi 346 osób, co w przeliczeniu na
1000 mieszkańców daje wskaźnik wynoszący 69 osób. Stopa bezrobocia wynosi
natomiast 13,1% i jest niższa od średniej w powiecie lubartowskim, wynoszącej 15,0%.
20
Ważnym
impulsem
wspierania
przedsiębiorczości
jest
występowanie
infrastruktury ekonomicznej, rozumianej jako zespół instytucji i produktów przez nie
oferowanych zarówno firmom jak i ludności, które:
 ułatwiają obrót kapitału,
 usprawniają funkcjonowanie rynku,
 sprzyjają rozwojowi przedsiębiorczości.
W grupie pierwszej najważniejszą rolę odgrywają banki. W gminie Serniki
zlokalizowany jest jedynie filii Powiatowego Banku Spółdzielczego z Lubartowa.
Sąsiedztwo Lubartowa powoduje, że mieszkańcy gminy Serniki mogą korzystać z
banków zlokalizowanych w tym mieście.
W zakresie rozliczeń i lokat wspomagające znaczenie ma urząd pocztowy w
Sernikach. Natomiast pozostałe dwie grupy instytucji zaliczane do infrastruktury
ekonomicznej nie są reprezentowane w gminie. Występują natomiast w sąsiednim
Lubartowie (m.in. Agencja Rozwoju Lokalnego).
2.4. Infrastruktura społeczna
Ważnym czynnikiem rozwoju lokalnego jest infrastruktura społeczna, która w
gminie Serniki reprezentowana jest przez:
 szkołę podstawową w Brzostówce (84 uczniów) wraz z filią w Wólce
Zawieprzyckiej (14),
 szkołę podstawową w Nowej Woli (125) wraz z filią w Czerniejowie (17),
 szkołę podstawową w Nowej Wsi (37),
 szkołę podstawową w Sernikach (93),
szkołę podstawową w Woli Sernickiej (87),
 szkołę podstawową w Wólce Zabłockiej (31),
 gimnazjum w Woli Sernickiej (188),
 4 biblioteki z księgozbiorem 3994 woluminów na 1000 mieszkańców,
 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Sernikach,
21
niepubliczy zakład opieki zdrowotnej w Woli Sernickiej,
 apteka w Woli Sernickiej.
Należy dodać, że zarządzaniem szkołami zajmuje się Zespół Administracyjny
Szkół w Sernikach. Szkoły podstawowe prowadzą także klasy “0”, w których łącznie
uczy się 76 uczniów.
Wydaje się, że model szkolnictwa podstawowego w gminie powinien ulegać
ewolucji w zależności od zmieniających się lokalnych uwarunkowań demograficznoosadniczych .
Charakteryzując infrastrukturę społeczną gminy Serniki należy także wspomnieć
o obiektach zabytkowych, spośród których na uwagę zasługują przede wszystkim:
późnobarokowy kościół parafialny z XVIII wieku w Sernikach P.W. Św. Marii
Magdaleny, kaplica cmentarna z XIX wieku, pozostałości zespołu dworskiego z XIX
wieku (rządcówka, stajnia, spichlerz, park) w Sernikach, kapliczki drewniane i
murowane z początku XX wieku (Brzostówka, Czerniejów, Nowa Wieś, Nowa Wola,
Wólka Zabłocka, Wólka Zawieprzycka) oraz domy mieszkalne z lat 20-tych XX wieku
we wszystkich miejscowościach gminy.
Warto także podkreślić, że w gminie Serniki funkcjonuje od 95 lat Zespół
Ludowy “Brzostowiacy” oraz fakt, że w każdej miejscowości działa Ochotnicza Straż
Pożarna i Kóła Gospodyń Wiejskich.
2.5. Infrastruktura techniczna i zasoby mieszkaniowe
Obszar gminy Serniki położony jest pomiędzy drogami o znaczeniu
wojewódzkim: Łęczna - Ostrów Lubelski, Łęczna - Trzciniec, Ostrów Lubelski Lubartów i drogą krajową nr 19: Lublin - Lubartów.
Długość dróg gminnych wynosi 18 km, w tym dróg o twardej nawierzchni jest
zaledwie 1 km. Najpilniejsze potrzeby związane z budownictwem drogowym obejmują:
Gmina od roku 1996 jest w całości zwodociągowana. Rozdzielcza sieć
wodociągowa ma długość 58,7 km. Jest ona zasilana z 3 ujęć wody w miejscowościach:
Kolonia Serniki, Nowa Wieś i Wólka Zawieprzycka. Liczba przyłączy wynosi 1237.
22
Roczne zużycie wody dostarczanej wodociągami kształtuje się na poziomie 110,2
3
dam .
Długość sieci kanalizacyjnej wynosi 8,2 km, a liczba przyłączy - 55. Pilną
potrzebą jest jej rozwój. Planowane jest przyłączenie 800 gospodarstw domowych.
Gmina posiada oddaną do użytku w 1999 roku biologiczno - mechaniczną
3
oczyszczalnię ścieków o dobowej przepustowości 250 m . Rocznie kanalizacją
3
odprowadzane jest 5,5 dam ścieków.
Gmina nie posiada wysypiska komunalnego a istniejące przeznaczone jest tylko
na
odpady
niekomunalne.
Na
obszarze
tego
byłego
wysypiska
odpadów
przemysłowych, zlikwidowanych lubartowskich Zakładów Garbarskich Lubgar,
obecnie skomunalizowanego przez gminę Serniki, prowadzone są prace rekultywacyjne
W gminie funkcjonuje 1 placówka telekomunikacyjna (Serniki). Liczba
abonentów telefonii przewodowej wynosi 1034, co w przeliczeniu na 1000
mieszkańców daje 209 abonentów. Ponadto gmina Serniki znajduje się w zasięgu sieci
telefonii komórkowej Era GSM, Plus GSM i Idea.
Zasoby mieszkaniowe gminy wynoszą 1341 mieszkań, co oznacza że na 1000
mieszkańców przypada 271 mieszkań, których przeciętna powierzchnia użytkowa
2
wynosi 68,1 m . W ostatnich latach obserwuje się tendencję zahamowania ruchu
budowlanego, czego przejawem jest spadająca liczba zezwoleń na budowę, która w
roku 1996 wyniosła - 48, 1997 - 49, 1998 - 33, 1999 - 37, 2000 - 20, a do maja 2001
roku - zaledwie 4.
2.6. Budżet i polityka władz lokalnych
W Gminie Serniki wielkość planowanych dochodów budżetowych na 2001 rok
wynosi 5763337 zł., w tym:
 podatki i opłaty lokalne stanowią 10,1%
 udziały w podatkach budżetu państwa 6,0%
 subwencja ogólna 60,1%
23
 dotacje celowe 6,3%
 pozostałe 17,5%.
Analizując dochody budżetowe w przeliczeniu na 1 mieszkańca, można
stwierdzić systematyczny ich wzrost. I tak w 1996 r. było to 657,7 zł, 1997 r. - 780,4
zł, w 1998 r. 806,3 zł, w 1999 r. 926,6 zł a 2000 r. 993,2 zł. Poziom tych dochodów
jest niższy od średnich dochodów gmin wiejskich w przeliczeniu na 1 mieszkańca o
7,8%, co daje gminie Serniki 135 miejsce wśród gmin wiejskich województwa
lubelskiego.
Planowane na 2001 r. wydatki budżetu gminy Serniki wynoszą natomiast
6106037 zł. w tym bieżące stanowią 78,9% a inwestycyjne 21,1%. Udział wydatków
inwestycyjnych jest gminie Serniki wyższy od średniej dla gmin wiejskich
województwa lubelskiego, wynoszącej 20,3%. Wykres 7 ukazuje dynamikę i strukturę
wydatków budżetowych gminy Serniki w latach 1996-2001. Należy zauważyć duży
udział wydatków bieżących związanych z funkcjonowaniem jednostek gminnych,
zwłaszcza szkół.
Wykres 6. Struktura dochodów budżetu gminy Serniki w latach 1996 - 2001
6000000
5000000
4000000
3000000
2000000
1000000
0
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Pozostałe dochody
Dotacje celowe
Subwencja ogólna
Udziały w podatkach budżetu państwa
Podatki i opłaty lokalne
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych UG w Sernikach.
Z punktu widzenia rozwoju strategicznego gminy Serniki, ważną pozycję w
24
budżecie postanowią wydatki inwestycyjne. Strukturę wydatków przedstawia wykres 7.
Wykres 7. Dynamika dochodów i wydatków budżetu gminy Serniki
7000000
6000000
5000000
4000000
3000000
2000000
1000000
0
1996
1997
1998
Dochody ogółem
1999
2000
2001
Wydatki ogółem
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych UG w Sernikach.
Głównym instrumentem polityki władz gminy jest budżet. Dla
zapewnienia dużej dynamiki rozwoju gminy należy więc utrzymywać na wysokim
poziomie wydatki inwestycyjne. Wydaje się celowe ze strategicznego punktu widzenia,
by Rada Gminy określiła jaki procent dochodów powinno przeznaczać się na
inwestycje
Ważnym instrumentem polityki władz lokalnych jest gospodarka mieniem
komunalnym. Gmina posiada 8 lokali handlowych i obiektów magazynowych, które
udostępnia stosując - zwłaszcza dla rozpoczynających działalność gospodarczą relatywnie niskie stawki czynszowe. Jednocześnie wyraźnie widoczna jest tendencja
ograniczania zakresu usług wykonywanych bezpośrednio przez gminę, na rzecz
zamawiania tych usług w ramach Ustawy o zamówieniach publicznych. Tendencja ta
25
jest korzystna, bo przyczynia się do obniżania kosztów wykonywanych usług i
jednocześnie stymuluje przedsiębiorczość lokalną.
Ze strategicznego punktu widzenia ważna jest też lokalna polityka podatkowa,
która mogłaby się przyczyniać do wzrostu przedsiębiorczości mieszkańców a tym
samym przeciwdziałaniu rosnącemu bezrobociu. Obecnie władze gminy w zakresie
podatków i opłat lokalnych stosują politykę - maksymalnie ustawowo dopuszczalnych obniżek stawek. Można by ją zastąpić bardziej aktywną polityką, wiążącą wysokość
stawek przykładowo w podatku od nieruchomości z liczbą zatrudnionych oraz okresem
funkcjonowania firmy. Propozycje w tym zakresie zawiera tablica 5.
Tablica 5. Proponowany zakres zwolnień w podatku od nieruchomości.
% zwolnień w podatku od nieruchomości:
Liczba
I rok
II rok III rok
zatrudnionych
IV
V rok VI rok
rok
10 - 50
100
20
0
0
0
0
51 - 100
100
50
20
0
0
0
101 - 150
100
80
50
20
0
0
151 - 200
100
100
80
50
20
0
Powyżej 200
100
100
100
80
50
20
Źródło: Opracowanie własne
Kolejnym instrumentem - obok budżetu i gospodarki mieniem komunalnym
budżetu ważnym instrumentem polityki władz lokalnych jest studium i plan
przestrzennego
zagospodarowania
gminy. Przystępując
do
opracowania
tych
dokumentów, gmina na podstawie przygotowanych koncepcji planistycznych będzie
mogła sporządzać atrakcyjne oferty terenowe, przeznaczone pod funkcje gospodarcze i
osadnicze. Należy oczekiwać, że korzystne położenie gminy - w aglomeracji lubelskiej
i sąsiedztwie miasta Lubartów - będzie wymagało realizację tych funkcji w szerszym
zakresie niż dotychczas. Dokumenty polityki przestrzennej gminy wprowadzać będą
elementy "uprzestrzenniające" strategię rozwoju.
26
W koncepcjach rozwoju lokalnego, ważne jest by strategia rozwoju
była
przynajmniej niesprzeczna ze strategią rozwoju powiatu i gmin sąsiednich oraz zgodna
ze strategią rozwoju województwa. Ta kompatybilność może zdecydowanie ułatwić
dostęp do zagranicznych środków pomocowych, z których mogą zostać sfinansowane
inwestycje gminne, zwłaszcza w zakresie infrastruktury technicznej.
27
3. ANALIZA STRATEGICZNA - SWOT
Analiza SWOT dotyczy oceny gminy Serniki z punktu widzenia jej wewnętrznej
struktury oraz z uwagi na jej relacje z otoczeniem. Gmina stanowi pewien zawarty
układ
społeczno-gospodarczy.
Układ
ten
wykazuje
wewnętrzną
spójność
i
zorganizowanie. Pomiędzy elementami tego układu terytorialnego istnieją określone
powiązania. Każdy zorganizowany układ oprócz powiązań zewnętrznych ma także
zewnętrzne powiązania z otoczeniem.
Gminy jako systemy tej samej klasy mogą różnić się między sobą pod względem
ilościowym i jakościowym Różnice ilościowe tkwią zawsze w elementach tworzących
gminę, zaś jakościowe uwidaczniają się w relacjach między tymi elementami. Różnice
jakościowe dywersyfikują dodatkowo relacje gmin z otoczeniem.
Identyfikacja sił i słabości rozwoju gminy Serniki oraz jej szans i zagrożeń
rozwojowych przedstawia się następująco.
SIŁY ROZWOJU GMINY SERNIKI
 Znaczny udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem budżetu
gminy.
 Niskie podatki i opłaty lokalne pobierane zarówno od mieszkańców jak i
prowadzących działalność gospodarczą.
 Korzystna polityka władz lokalnych w zakresie gospodarowania mieniem
komunalnym (duże zasoby oraz sprzyjająca ich wykorzystaniu polityka
taryfowa).
28
Zmiany w zarządzaniu gminą, poprzez odchodzenie od bezpośredniego dostarczania
usług publicznych przez jednostki gminy na rzecz zamawiania tych usług w
ramach ustawy o zamówieniach publicznych
Atrakcyjne oferty terenów i obiektów zarówno prywatnych jak i komunalnych do
wykorzystania pod działalność gospodarczą, budownictwo mieszkaniowe oraz
szeroki zakres usług (np. domy pomocy społecznej).
Rozwijające się alternatywne źródła dochodów ludności rolniczej (rolnictwo
ekologiczne, agroturystyka, wytwarzanie palm itp.), oparte nie tylko na rynku
krajowym ale i zagranicznym.
 Zespół Ludowy “Brzostowiacy” z 95-letnią tradycją oraz aktywność innych
lokalnych stowarzyszeń i organizacji (Ochotnicza Straż Pożarna, Koła
Gospodyń Wiejskich, Szkolne Kluby Sportowe).
 Dobrze rozwinięta i zdywersyfikowana infrastruktura społeczna (szkoły
podstawowe, gimnazjum, biblioteki, obiekty sportowo-rekreacyjne).
 Dobre wyposażenie gminy w infrastrukturę techniczną (pełne
zwodociągowanie, nowoczesna oczyszczalnia ścieków, wysypiska odpadów).
Zabytki dziedzictwa kulturowego - kościół, kapliczki, pozostałości zespołu
dworskiego, młyny, kuźnia i domy mieszkalne.
 Walory przyrodnicze, zwłaszcza doliny Wieprza, dające możliwość
wypoczynku weekendowego dla mieszkańców zarówno Lubartowa jak i
Lublina.
 Wytyczenie i opisanie ścieżek rowerowych na terenie gminy, włączonych w
system szlaków rowerowych powiatu lubartowskiego.
SŁABOŚCI ROZWOJU GMINY SERNIKI
 Mały potencjał demograficzny, generujący mały popyt lokalny.
Zbyt małe skanalizowanie gminy.
29
 Zły stan techniczny i parametry wielu dróg gminnych (szczególnie brak dróg
utwardzonych ale również utwardzonych poboczy, odwodnienia, parkingów,
oświetlenia, chodników).
 Brak wysypiska na odpady komunalne, brak kontenerów w gospodarstwach
indywidualnych, oraz "dzikie wysypiska”.
 Brak sieci gazu ziemnego.
 Wysoce selektywny charakter usług infrastruktury ekonomicznej.
 Słabo rozwinięta infrastruktura turystyczna (niedostateczna promocja i
informacja turystyczna, selektywność rozwoju obiektów i urządzeń)
Niedostateczna edukacja ekologiczna mieszkańców.
 Brak pełnowymiarowej gminnej sali gimnastycznej.
SZANSE ROZWOJU GMINY SERNIKI
 Położenie podmiejskie w sąsiedztwie miasta Lubartowa oraz w obszarze
aglomeracji lubelskiej, stolicy regionu i największej aglomeracji po wschodniej
stronie Wisły.
 Wysoka dostępność komunikacyjna, zapewniana głównie przez drogę krajową
nr 19 relacji: Rzeszów-Lublin-Białystok oraz sieć dróg wojewódzkich i
powiatowych.
 Rosnące zainteresowanie zakupem nieruchomości w gminie, które sprzyjać
będzie rozwojowi przedsiębiorczości, rekreacji i urbanizacji gminy.
 Możliwości uzyskania wsparcia finansowego z funduszy pomocowych
(PHARE, ISPA, SAPARD), zwłaszcza na inwestycje infrastrukturalne.
 Możliwości współpracy międzygminnej, zwłaszcza w zakresie eksploatacji
infrastruktury technicznej (wysypisko odpadów komunalnych) oraz społecznej
(domy pomocy społecznej).
30
 Możliwości wsparcia organizacyjno-finansowego ze strony samorządu
powiatowego i wojewódzkiego dla realizowanych zadań zgodnych z
programami zawartymi w strategiach tych jednostek.
 Możliwość nawiązania współpracy zagranicznej, zwłaszcza z zainteresowaną
współpracą z Lubelszczyzną - holenderską prowincją Geldria.
ZAGROŻENIA ROZWOJU GMINY SERNIKI
 Niekorzystna dla obszarów wiejskich polityka społeczno-ekonomiczna
państwa, w tym zwłaszcza polityka rolna.
 Niekorzystna dla samorządów gminnych polityka finansowa państwa,
zwłaszcza w zakresie finansowania oświaty.
 Ubożenie społeczeństwa, relatywnie niska siła nabywcza (bariera popytu),
będąca efektem słabnącego wzrostu gospodarczego obszarów wschodniej
Polski.
Brak dogodnych, niskooprocentowanych kredytów dla ożywienia działalności
gospodarczej, w tym rolniczej.
Duża konkurencja innych gmin położonych w aglomeracji lubelskiej a zwłaszcza
Lubartowa i Niemiec a potencjalnie także Niedźwiady jak miejsc lokalizacji
inwestycji.
Brak dostatecznej współpracy z sąsiednimi gminami w zakresie obsługi wspólnych
inwestycji infrastrukturalnych.
 Brak współpracy zagranicznej z miejscowościami i regionami partnerskimi
31
4. CELE ROZWOJU
4.1.
Układ celów strategicznych
Przyszłość gminy Serniki jest pochodną różnych działań strategicznych
wynikających z różnorodnych celów rozwoju. Cele
te ułożone zostały na kilku
poziomach według zasady “od ogółu do szczegółu". Wiodącą rolę w strategii pełni cel
generalny, który określa ogólny kierunek działań wspomagających rozwój gminy.
Drugi poziom celów wynika z przyjętych priorytetów rozwoju gminy. Cele te
warunkują bezpośrednie osiąganie celu generalnego, stąd też nazywane są celami
warunkującymi. Dla każdego priorytetu wyspecyfikowano jeden cel określający
kierunek rozwoju określonej dziedziny rozwoju.
Trzeci poziom celów określony został jako cele operacyjne w rozwoju
określonych dziedzin strategicznych. Każda wybrana dziedzina ma więc kilka celów
operacyjnych, które dotyczą względnie jednorodnego zakresu działań.
4.2. Cel generalny
Jako generalny cel, któremu powinny zostać podporządkowane wszystkie
działania władz samorządowych gminy Serniki przyjęto:
Podnoszenie warunków i poziomu życia mieszkańców poprzez
polifunkcyjny rozwój społeczno-gospodarczy - wchodzącej w skład
aglomeracji lubelskiej - gminy Serniki.
4.3. Cele warunkujące
32
Diagnoza stanu gminy Serniki oraz analiza SWOT dają podstawę do określenia
priorytetów rozwoju gminy. Priorytety te sprowadzić można do następujących dziedzin
i wspomagania rozwoju.
I.
INFRASTRUKTURA TECHNICZNA.
II.
OCHRONA ŚRODOWISKA.
III. ROLNICTWO.
IV. PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ POZAROLNICZA.
V.
INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA.
Kolejność zapisanych priorytetów rozwoju określa jednocześnie rangę tego
wspomagania. Warto jednocześnie podkreślić, że priorytety nie mają charakteru w pełni
rozłącznego, gdyż przykładowo realizacja priorytetu pierwszego wpływa w dużym
stopniu na realizację priorytetów pozostałych. W wyodrębnionych priorytetach
sformułowano po jednym celu głównym warunkującym osiągnięcie celu generalnego.
Wyodrębnione cele warunkujące zapisane zostały jako:
1. Budowa, rozbudowa i modernizacja infrastruktury technicznej.
2. Ochrona środowiska i użytkowanie
zasobów przyrody zgodnie z
zasadami ekorozwoju.
3. Dostosowanie produkcji
rolnej
do
wymogów
gospodarki
rynkowej oraz preferowanie rolnictwa ekologicznego.
4. Stymulowanie przedsiębiorczości pozarolniczej i dywersyfikacja
działalności
gospodarczej.
5. Tworzenie korzystnego wizerunku gminy oraz poprawa społecznych
standardów życia mieszkańców.
4.4. Cele operacyjne
Cele operacyjne w poszczególnych dziedzinach wspomagania rozwoju gminy
Serniki przedstawiają się następująco:
33
CELE W DZIEDZINACH STRATEGICZNYCH
I. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA
Budowa, rozbudowa i modernizacja infrastruktury komunalnej
1.1
Rozbudowa sieci kanalizacyjnej.
1.2
Modernizacja dróg gminnych dla zapewnienia spójnego systemu ruchu
towarowego, pasażerskiego, pieszego i turystycznego.
1.3
Budowa systemu sieci zaopatrzenia w gaz.
1.4
Zorganizowanie systemu gromadzenia i utylizacji odpadów komunalnych.
1.5
Uzbrajanie techniczne terenów osadniczych pod budownictwo mieszkaniowe
oraz dla potrzeb działalności gospodarczej.
II. OCHRONA ŚRODOWISKA
Ochrona środowiska i użytkowanie zasobów przyrody zgodnie
z zasadami ekorozwoju.
2.1
Edukacja ekologiczna mieszkańców gminy, a szczególnie młodzieży szkolnej.
2.2
Racjonalizacja gospodarki zasobami leśnymi i wodnymi.
2.3
Zalesianie nieużytków i najsłabszych gleb.
2.4
Rozwój osadnictwa wiejskiego zapewniającego ład przestrzenny i ekologiczny.
II. ROLNICTWO
Dostosowanie produkcji
rolnej do wymogów gospodarki rynkowej
oraz preferowanie rolnictwa ekologicznego
3.1
Tworzenie oraz wzrost roli, siły i znaczenia rolniczych grup producenckich
oraz marketingowych.
3.2
Wzmacnianie powiązań między producentami rolnymi, odbiorcami hurtowymi
a przemysłem przetwórczym.
3.3
Wzrost jakości produkcji, składowania, przechowywania i konfekcjonowania
żywności.
34
3.4
Promocja i transfer wiedzy rolniczej oraz doradztwa rolniczego związanego z
przystąpieniem do Unii Europejskiej.
3.5
Rozwój i dalsza promocja rolnictwa ekologicznego.
IV. PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ POZAROLNICZA
Stymulowanie przedsiębiorczości i dywersyfikacja działalności
gospodarczej
4.1
Przeciwdziałanie bezrobociu poprzez wspomaganie wszechstronnej edukacji
gospodarczej mieszkańców gminy.
4.2
Tworzenie systemu informacji rynkowej i doradztwa gospodarczego dla
przedsiębiorców.
4.3
Realizacja partnerstwa publiczno-prywatnego na rzecz rozwoju gminy.
4.4
Koordynacja działań związanych z przygotowaniem ofert inwestycyjnych dla
rozwoju biznesu i budownictwa mieszkaniowo-usługowego oraz efektywne
zagospodarowanie wolnych terenów i obiektów.
4.5
Wspieranie rozwoju agroturystyki.
4.6
Rozszerzanie zakresu usług publicznych pozyskiwanych przez gminę w trybie
zamówień publicznych.
V. INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA
Tworzenie korzystnego wizerunku gminy i poprawa społecznych
standardów życia mieszkańców
5.1
Podwyższanie bazy materialnej i jakości kształcenia na poziomie szkolnictwa
podstawowego i gimnazjalnego.
5.2
Szkolenie kadr menedżerskich w oświacie, kulturze, administracji publicznej.
5.3
Podnoszenie jakości zarządzania urzędem gminy potwierdzone uzyskaniem
certyfikatem ISO.
5.4
Stworzenie systemu ustawicznego doskonalenia zawodowego dorosłych.
5.5
Stymulowanie zdrowego stylu życia i rozwój bazy kultury fizycznej.
5.6
Tworzenie warunków aktywizacji oświatowej i kulturalno-rozrywkowej
młodzieży oraz wspomaganie wszelkich inicjatyw społecznych mieszkańców.
5.7
Tworzenie systemu zachęt i preferencji dla mecenasów kultury.
35
5.8
Rozwijanie współpracy z zagranicznymi regionami partnerskimi i instytucjami
europejskimi.
5.9
Poprawa walorów funkcjonalno-użytkowych gminy dla wzrostu jakości życia
mieszkańców.
5.10 Ochrona dziedzictwa kulturowego oraz aktywizacja funkcji turystycznych i
rekreacyjnych gminy.
5.11 Kreowanie cyklicznych imprez turystyczno-kulturalno-sportoworozrywkowych charakterystycznych dla gminy.
5.12 Promocja gminy - opracowanie herbu i flagi gminy oraz strony internetowej.
36
5. ZADANIA STRATEGICZNE
Określone cele operacyjne są podstawą formułowania zadań programowych.
Naczelną zasadą proponowanych zadań jest ich niesprzeczność z programami strategii
rozwoju województwa lubelskiego. Należy podkreślić, że proces formułowania zadań
jest otwarty w czasie i zależy od zmieniających się uwarunkowań rozwojowych gminy
Serniki. Stąd też prezentowaną poniżej listę należy traktować jako wstępną propozycję
zadań.
Proponuje się w najbliższych latach opracowanie i wdrożenie wiele różnych
zadań strategicznych. W pierwszej kolejności należy realizować ustawowe zadania
bieżące, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania gminy oraz zadania
zmierzające do poprawy warunków życia mieszkańców oraz atrakcyjności terenu dla
inwestorów. Są to głównie zadania z zakresu infrastruktury technicznej i komunikacji a
także ochrony środowiska oraz związane z edukacją mieszkańców a w szczególności
dzieci i młodzieży. Pierwszeństwo mają także te zadania, które mogą być wspomagane
finansowo ze środków przedakcesyjnych UE. Kolejność wymienionych zadań nie
wskazuje na rangę ich realizacji ani na wagę ich znaczenia w osiąganiu celu
generalnego. Podjęcie decyzji o realizacji danego programu należeć będzie
każdorazowo do Zarządu Gminy Serniki. Zależeć to będzie od zaistniałych potrzeb oraz
możliwości finansowania zarówno ze źródeł własnych jak i pozyskanych z zewnątrz.
Instrumentem polityki rozwoju gminy, którym dysponuje samorząd lokalny do
realizacji zadań strategicznych jest:
(1) budżet oraz związana z nim lokalna polityka podatkowa, a także gospodarka
mieniem komunalnym;
(2) miejscowy
plan
zagospodarowania
przestrzennego
wraz
ze
studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Plan rozstrzyga o
37
lokalizacji stref rozwoju, obiektów, przemysłu, usług, ale także wyklucza
określone działania;
(3) marketing lokalny.
I. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA
Zadanie 1(I). Budowa nowych odcinków sieci kanalizacyjnej
1. Podstawowa idea
Obecnie w gminie występuje wyraźna luka infrastrukturalna wynikająca z
niewspółmiernie
małej
długości
sieci
kanalizacyjnej
w
stosunku
do
sieci
wodociągowej. Sytuacja ta - w powiązaniu z powszechnym występowaniem
przepuszczalnych szamb oraz wypompowywaniem fekali na łąki stwarza zagrożenie
sanitarne. Jednocześnie istnienie nowoczesnej oczyszczalni ścieków sprzyja realizacji
nowej sieci kanalizacyjnej.
2. Realizacja celów strategii
Zadanie przyczynia się do realizacji przede wszystkim priorytetu I, ale także
wpływa na realizację priorytetów pozostałych.W strategii gminy Serniki bezpośrednio
realizuje cel - 1.1 Rozbudowa sieci kanalizacyjnej.
3. Zgodność z celami i programami powiatowymi lub wojewódzkimi
Zadanie zgodne z priorytetami: 1, 3 i 5 w strategii rozwoju powiatu lubartowskiego
oraz 2 i 7 w strategii rozwoju województwa lubelskiego. Zadanie bezpośrednio
koresponduje z programem wojewódzkim - “Wspieranie przedsięwzięć służących
ochronie środowiska i poprawie warunków życia ludności”.
Zadanie 2(I). Wyposażenie gospodarstw w przydomowe oczyszczalnie ścieków
1. Podstawowa idea
38
Zadanie jest kompatybilne z zadaniem 1(I). Dotyczy ono tych gospodarstw,
których podłączenie do sieci kanalizacyjnej z punktu widzenia kosztów jej budowy jest
nieopłacalne. Ze względu na relatywnie wyższe koszty zakupu takiej oczyszczalni w
porównaniu z partycypacją w budowie sieci kanalizacyjnej, konieczne będzie
finansowe wparcie gospodarstw z budżetu gminy.
wpływa na realizację priorytetów II i III. W strategii gminy Serniki bezpośrednio
realizuje cel - 1.5 Uzbrajanie techniczne terenów osadniczych pod budownictwo
mieszkaniowe oraz dla potrzeb działalności gospodarczej.
koresponduje z programem wojewódzkim - “Program gospodarki ściekowej”.
Zadanie 3(I). Utwardzanie dróg gminnych
1. Podstawowa idea
Problemem w gminie Serniki są nieutwardzone drogi gminne (tylko 5% ma
twardą nawierzchnię). Pilnym zadaniem jest więc ich utwardzenie dróg gminnych i
rozszerzenie ich sieci tak, by docelowo wszystkie drogi były utwardzone. Docelowym
modelem jest budowy jest realizacja ciągów pieszych i tras rowerowych przy drogach,
tak by zapewnić bezpieczne dojście dzieci do szkół.
wpływa na realizację priorytetów III, IV, V. W strategii gminy Serniki bezpośrednio
realizuje cel - 1.2 Modernizacja dróg gminnych dla zapewnienia spójnego systemu
39
ruchu towarowego, pasażerskiego, pieszego i turystycznego.
Zadanie zgodne z priorytetami: 1 i 5 w strategii rozwoju powiatu lubartowskiego
koresponduje z programem wojewódzkim - “Budowa i modernizacja sieci dróg
lokalnych na obszarach wiejskich” oraz “ Program budowy i modernizacji dróg
gminnych”.
Zadanie 4(I). Budowa ciągów pieszych i tras rowerowych przy drogach
1. Podstawowa idea
Docelowym modelem dróg w gminie jest ich wyposażenie w ciągi piesze i trasy
rowerowych, tak by zapewnić bezpieczeństwo pieszym i rowerzystom, w tym
zwłaszcza dzieciom udającym się do szkół.
wpływa na realizację priorytetu V. W strategii gminy Serniki bezpośrednio realizuje cel
- 1.2 Modernizacja dróg gminnych dla zapewnienia spójnego systemu ruchu
towarowego, pasażerskiego, pieszego i turystycznego.
koresponduje
z
programem
wojewódzkim
-
“Program
cząstkowy
poprawy
bezpieczeństwa ruchu drogowego” oraz “ Program budowy ścieżek rowerowych na
terenie woj. lubelskiego”.
Zadanie 5(I). Gazyfikacja gminy.
1. Podstawowa idea
Budowa sieci gazu przewodowego, stanowiącego wygodne i ekologiczne paliwo
40
wykorzystywane w gospodarstwach domowych, a tym samym stopniowe ograniczanie
wykorzystywanie innych źródeł energii.
wpływa na realizację priorytetów pozostałych. W strategii gminy Serniki bezpośrednio
realizuje cel - 1.3 Budowa systemu sieci zaopatrzenia w gaz.
koresponduje z programem wojewódzkim - “Program gazyfikacji obszarów wiejskich”.
Zadanie 6(I). Stworzenie gminnego systemu odbioru i segregacji odpadów
komunalnych
1. Podstawowa idea
W gminie Serniki brak jest wysypiska odpadów komunalnych oraz
skoordynowanego systemu odbioru i segregacji odpadów z gospodarstw domowych.
Celem zadania jest stworzenie takiego systemu, który objąłby wszystkie gospodarstwa
indywidualne. By zachęcić je należy zastosować różne preferencje w postaci niskich
taryf za wywóz śmieci (względnie zawieszenie odpłatności w początkowym okresie),
nieodpłatnego dostarczenia pojemników na różne rodzaje śmieci, wystawianie w
miejscach publicznych kontenerów itp. Można też organizować gminne konkursy na
najbardziej estetyczną i czystą posesję.
realizuje cel - 1.4 Zorganizowanie systemu gromadzenia i utylizacji odpadów
komunalnych.
41
koresponduje z programem wojewódzkim - “Program zagospodarowania odpadów”.
Zadanie 7(I). Tereny budowlane i strefy gospodarcze
1. Podstawowa idea
Dla rozwoju gminy Serniki niezbędne jest wyznaczenie nowych terenów
budowlanych i stref gospodarczych oraz opracowanie i realizacja programu uzbrajania
tych
terenów
w
sieć
wodociągowo-kanalizacyjną
i
gazową.
W
planie
zagospodarowania przestrzennego tereny pod budownictwo należy przede wszystkim
wyznaczać przy istniejących traktach komunikacyjnych. Ponadto należy zwiększać
koncentrację zabudowy na istniejących terenach osiedleńczych. Dotyczy to szczególnie
terenów pod budowę “drugich” domów dla rodzin wielopokoleniowych.
wpływa na realizację priorytetów: II, III i IV. . W strategii gminy Serniki bezpośrednio
realizuje cel - 1.5 Uzbrajanie techniczne nowych terenów osadniczych pod
budownictwo mieszkaniowe oraz dla potrzeb działalności gospodarczej oraz cel 2.4
Rozwój osadnictwa wiejskiego zapewniającego ład przestrzenny i ekologiczny i cel 4.4
Koordynacja działań związanych z przygotowaniem ofert inwestycyjnych dla rozwoju
biznesu i budownictwa mieszkaniowo-usługowego oraz efektywne zagospodarowanie
wolnych terenów i obiektów.
Zadanie zgodne z priorytetami: 1, 3, 4 i 5 w strategii rozwoju powiatu
lubartowskiego oraz 2 i 7 w strategii rozwoju województwa lubelskiego. Zadanie
bezpośrednio koresponduje z programem wojewódzkim - “Program mechanizmu i
urządzania przestrzeni wiejskiej”.
42
II. OCHRONA ŚRODOWISKA
Zadanie 1(II). Edukacja ekologiczna
1. Podstawowa idea
Zadanie dotyczy programu edukacji ekologicznej mieszkańców gminy, a w
szczególności młodzieży szkolnej, którą można zaangażować do sprzątania gminy.
Niezbędne jest też organizowanie konkursów wiedzy ekologicznej, konkursów
czystości i estetyki gospodarstw domowych, uaktywnienie istniejących oraz powołanie
nowych organizacji społecznych.
Zadanie przyczynia się do realizacji przede wszystkim priorytetu II, ale także
- 2.1 Edukacja ekologiczna mieszkańców gminy, a szczególnie młodzieży szkolnej.
koresponduje z programem wojewódzkim - “Program edukacji ekologicznej”.
Zadanie 2(II). Systemowa gospodarka leśna
1. Podstawowa idea
Ze względu na istniejące zasoby leśne na obszarze gminy oraz możliwość ich
powiększenia poprzez dolesienia i zalesienia nieużytków oraz najsłabszych gleb,
konieczne jest prowadzenie gospodarki leśnej mającej na celu: ochronę lasów i
wskazanie terenów do zalesienia, wykorzystanie najsłabszych gleb dla wzrostu
lesistości
gminy,
wzbogacanie
bioróżnorodności
kompleksów
leśnych
oraz
wzbogacenie gatunkowe drzewostanów.
43
wpływa na realizację priorytetu V. W strattegii gminy Serniki bezpośrednio realizuje
cel - 2.2 Racjonalizacja gospodarki zasobami leśnymi i wodnymi oraz cel 2.3
Zalesianie nieużytków i najsłabszych gleb.
Zadanie zgodne z priorytetem: 3 w strategii rozwoju powiatu lubartowskiego oraz
7 w strategii rozwoju województwa lubelskiego. Zadanie bezpośrednio koresponduje z
programem wojewódzkim - “Program kształtowania gospodarki leśnej na podstawach
ekologicznych”.
Zadanie 3(II). Systemowa gospodarka wodna
1. Podstawowa idea
Na obszarze gminy znajduje się mająca duże znaczenie w regionalnym systemie
ochrony środowiska dolina Wieprza. Powoduje to konieczność prowadzenia działań,
które nie doprowadzały by do zanieczyszczania rzeki. Możliwe jest to poprzez rozwój
sieci kanalizacyjnej, która także chroni przed skażeniem wyciekami z szamb, wody
głębinowe.
wpływa na realizację priorytetu I i V. W strategii gminy Serniki bezpośrednio realizuje
cel - 2.2 Racjonalizacja gospodarki zasobami leśnymi i wodnymi oraz cel 5.9 Poprawa
walorów funkcjonalno-użytkowych gminy dla wzrostu jakości życia mieszkańców.
44
programem wojewódzkim - “Program gospodarki wodnej”.
Zadanie 4(II). Ład przestrzenny i ekologiczny na terenach osiedleńczych
1. Podstawowa idea
Sposób zagospodarowania terenów osiedleńczych musi uwzględniać zachowanie
odpowiedniego stopnia koncentracji zabudowy, charakteru kulturowego osadnictwa,
aspektów ekologicznych oraz wyposażenia infrastrukturalnego.
wpływa na realizację priorytetu I i V. W strategii gminy Serniki bezpośrednio realizuje
cel - 5.9 Poprawa walorów funkcjonalno-użytkowych gminy dla wzrostu jakości życia
mieszkańców oraz cel 1.5 Uzbrajanie techniczne terenów osadniczych pod
budownictwo mieszkaniowe oraz dla potrzeb działalności gospodarczej.
oraz
2 i 7 w strategii rozwoju województwa lubelskiego. Zadanie bezpośrednio
koresponduje z programem wojewódzkim - “Program poprawy ładu przestrzennego”.
III ROLNICTWO
Zadanie 1(III). Rolnictwo ekologiczne.
1. Podstawowa idea
Jednym z przejawów ekorozwoju jest rolnictwo ekologiczne. W gminie istnieją
już gospodarstwa ekologiczne, które zbywają z powodzeniem swoje produkty w
Niemczech. Wydaje się, że konieczne jest upowszechnianie tego typu produkcji rolnej,
który może jednocześnie przyczyniać się do poprawy jej opłacalności ekonomicznej.
45
Zadanie przyczynia się do realizacji przede wszystkim priorytetu III, ale także
wpływa na realizację priorytetu II. W strategii gminy Serniki bezpośrednio realizuje cel
- 3.5. Rozwój i dalsza promocja rolnictwa ekologicznego.
oraz
2 i 7 w strategii rozwoju województwa lubelskiego. Zadanie bezpośrednio
koresponduje z programem wojewódzkim - “Tworzenie warunków sprzyjających
stosowaniu metod produkcji w zgodzie ze środowiskiem”.
Zadanie 2(III). Grupy producenckie i marketingowe.
1. Podstawowa idea
W gospodarce gminy Serniki ważną rolę odgrywa rolnictwo. Indywidualne
gospodarstwa rolne są bardzo rozdrobnione a zatem prezentują małą siłę przebicia na
rynku. Niezbędne jest pomoc rolnikom przy tworzeniu takich grup z jednoczesnym
określeniem nowych, rynkowych kierunków produkcji rolnej. (kwiaciarstwo,
szkółkarstwo itp.). W ramach tego zadania należy prowadzić szkolenia menadżerów,
doradców i konsultantów w dziedzinie zarządzania i marketingu produktów rolnych
oraz organizowania konferencji i seminariów na temat zasad funkcjonowania rynków
rolnych.
- 3.1. Tworzenie oraz wzrost roli, siły i znaczenia rolniczych grup producenckich oraz
marketingowych.
46
programem wojewódzkim - “Wspieranie producentów rolnych w podnoszeniu
efektywności
działania poprzez zapewnienie im instrumentów wspomagających
torzenie oraz rozwój grup producenckich dla poszczególnych produktów”.
Zadanie 3(III). Doradztwo rolnicze.
1. Podstawowa idea
Rozwój doradztwa rolniczego wiąże się z koniecznością dostosowania rolnictwa
do ekonomiczno-organizacyjnych i agrotechnicznych standardów i wymogów Unii
Europejskiej a także dostosowania produkcji rolnej do wymagań gospodarki rynkowej.
Dodatkowym impulsem ułatwiającym to zadanie - podobnie jak w przypadku zadania 2
(III) - jest bliskość giełdy rolno-ogrodniczej w Elizówce.
- 3.4. Promocja i transfer wiedzy rolniczej oraz doradztwa rolniczego związanego z
przystąpieniem do Unii Europejskiej.
programem wojewódzkim - “Program przygotowania rolników Lubelszczyzny do
funkcjonowania na rynku europejskim”.
IV. PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ POZAROLNICZA
Zadanie 1(IV). Przeciwdziałanie bezrobociu
1. Podstawowa idea
Należy organizować roboty publiczne (prace remontowe, porządkowe itp.),
wspomagać kształcenie mieszkańców, dla młodzieży wprowadzić w szkołach zajęcia z
47
przedsiębiorczości, rozwijać doradztwo dla rozpoczynających działalność gospodarczą.
Zadanie przyczynia się do realizacji przede wszystkim priorytetu IV, ale także
- 4.1. Przeciwdziałanie bezrobociu poprzez wspomaganie wszechstronnej edukacji
gospodarczej mieszkańców gminy.
programem wojewódzkim - “Program aktywizacji społeczności obszarów wiejskich”
oraz - “Program zachowania i rozwoju przedsiębiorczości na obszarach wiejskich.”
Zadanie 2(IV). Wspieranie agroturystyki.
1. Podstawowa idea
Bardzo dużą dynamikę rozwoju wykazuje obecnie agroturystyka jako jedna z
form turystyki kwalifikowanej. W gminie Serniki należy więc wspomagać tę formę
wypoczynku i rekreacji, która nie wymaga wielkich nakładów inwestycyjnych na bazę
materialną a stanowić może dodatkowe źródło dochodów rolników. Gmina nie posiada
co prawda szczególnych walorów turystycznych, ale ma dobre warunki – z uwagi na
swe położenie – do rozwoju agroturystyki i rekreacji.
Celem zadania jest wykreowane tych funkcji i rozwój ich bazy materialnej.
Proponowany kierunek rozwoju gospodarstw agroturystycznych kwalifikuje się także
do objęcia pomocą w ramach przedakcesyjnego programu SAPARD. Wskazany
priorytet dotyczy bowiem rozwoju i dywersyfikacji takich kierunków działalności
gospodarczej w gospodarstwach rolnych, które zapewniają alternatywne źródła
dochodu. Należy pamiętać, że atutem gospodarstw agroturystycznych jest nie tylko
środowisko przyrodnicze ale teren całej gminy z jej zabytkami i tradycjami ludowymi.
Dla rozwoju rekreacji w gminie Serniki ważne znaczenie ma bliskość i dobre
powiązania z miastem Lubartów, jako ośrodkiem funkcji wyższego rzędu o zasięgu
48
ponadlokalnym i bezpośrednim generatorem funkcji rekreacyjnych oraz wypoczynku
weekendowego. Ten kontekst rozwoju wzmacniany jest także przez położenie gminy w
aglomeracji lubelskiej i względnie dobrą dostępność komunikacyjna z Lublinem. Jeśli
chodzi o ofertę agroturystyczną, to należy kierować ją głównie do mieszkańców innych
regionów a w szczególności zedgradowanego ekologicznie Śląska. Ważne jest by w
gospodarstwach agroturystycznych, turyści mogliby przebywać cały rok.
Realizacja zadania wymusza wyposażenie gospodarstw agroturystycznych w
pełne spektrum urządzeń infrastruktury technicznej ale także budowę dróg i rozbudowę
sieci ścieżek rowerowych i szlaków spacerowych. Konieczne jest także podnoszenie
standardów zagospodarowania ładu przestrzennego gmin.
W pierwszej kolejności program adresowany jest do gospodarstw , które
mogłyby podjąć się takiej działalności. Gospodarstwa takie oczekiwać będą pomocy
organizacyjnej, informacyjnej oraz ulg i zachęt finansowych. Stąd też, bez wsparcia
władz samorządowych (gminnych i regionalnych) nie jest możliwy rozwój
agroturystyki. Nie można oczekiwać, że kwaterodawcy poradzą sobie własnymi siłami.
Oczekiwana jest także pomoc ośrodków doradztwa rolniczego, istniejących
stowarzyszeń agroturystycznych czy ośrodków informacji turystycznej. Realizacja
zadania wiąże się z: propagowaniem korzyści, jakie mogą osiągnąć rolnicy prowadząc
gospodarstwa agroturystyczne, opracowaniem systemu wspomagania organizacyjnego i
finansowego
dla
rolników
zainteresowanych
agroturystyką
oraz
pomocą
gospodarstwom w przygotowaniu profesjonalnej oferty promocyjnej.
Ofertę gospodarstw agroturystycznych. należy wzbogacić o organizację
“zielonych szkół”, w których młodzież miejska w sposób praktyczny zapoznawałaby
się z życiem na wsi. Należy także rozwijać ofertę dla niepełnosprawnych i osób
wymagających rehabilitacji zdrowotnej. Można też organizować kluby jeździeckie.
wpływa na realizację priorytetu III. W strategii gminy Serniki bezpośrednio realizuje
cel - 4.5. Wspieranie rozwoju agroturystyki oraz celu 5.10 Ochrona dziedzictwa
49
kulturowego oraz aktywizacja funkcji turystycznych i rekreacyjnych gminy.
oraz 5 w strategii rozwoju województwa lubelskiego. Zadanie bezpośrednio
koresponduje z programem wojewódzkim “ Rozwój handlu, agroturystyki, usług
bytoych i innych na obszarach iejskich” oraz “Marketing usług agroturystycznych storzenie systemu informacji i rezerwacji turystycznej”
Zadanie 3(IV). Zagospodarowanie wolnych obiektów
1. Podstawowa idea
Zadanie dotyczy zagospodarowania wolnych budynków i pomieszczeń na
potrzeby działalności gospodarczej, na magazyny, składy i hurtownie. Dotyczy to
szczególnie niewykorzystanych budynków gospodarczych (stodoły). Inne wolne
obiekty użyteczności publicznej (np. szkoły) należy przeznaczyć na społeczne potrzeby
mieszkańców a w szczególności na cele pomocy i opieki społecznej, cele kulturalne i
miejsca integracji mieszkańców.
- 4.4. Koordynacja działań związanych z przygotowaniem ofert inwestycyjnych dla
rozwoju biznesu i budownictwa mieszkaniowo-usługowego oraz
efektywne
zagospodarowanie wolnych terenów i obiektów.
programem wojewódzkim - “Wdrażanie wzorców wielofunkcyjnego (kompleksowego)
rozoju obszarów wiejskich na wybranych obiektach”.
50
V. INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA
Zadanie 1(V). Restrukturyzacja bazy materialnej szkół
1. Podstawowa idea
Model szkolnictwa w gminie należy uzależnić od lokalnych, zmieniających się w
czasie uwarunkowań demograficzno-osadniczych. Niezbędna jest budowa przynajmniej
jednej nowoczesnej sali gimnastycznej i być może basenu, a także wyposażenie szkół w
nowoczesne pracowanie komputerowe.
Zadanie przyczynia się do realizacji przede wszystkim priorytetu V. W
strategii gminy Serniki bezpośrednio realizuje cel - 5.1. Podwyższanie bazy
matterialnej i jakości kształcenia na poziomie szkolnictwa podstawowego i
gimnazjalnego.
programem wojewódzkim - “Program modernizacji i rozwoju infrastruktury
społecznej”.
Zadanie 2(V) Podnoszenie jakości kształcenia
1. Podstawowa idea
Należy przygotować w ramach programów szkolnych, zajęcia z podstaw
przedsiębiorczości i wiedzy o Unii Europejskiej oraz zwiększenie liczby godzin
języków obcych jak również organizowanie szerokiego wachlarza kółek zainteresowań
dla młodzieży szkolnej. Celowe jest tworzenie młodzieżowych klubów integracji
europejskiej.
51
Zadanie przyczynia się do realizacji przede wszystkim priorytetu V, ale także
wpływa na realizację priorytetu II, III i IV. W strategii gminy Serniki bezpośrednio
realizuje cel - 5.1. Podwyższanie bazy materialnej i jakości kształcenia na poziomie
szkolnictwa podstawowego i gimnazjalnego oraz celu 5.2. Szkolenie kadr
menedżerskich w oświacie, kulturze, administracji publicznej jak również celu 5.4
Stworzenie systemu ustawicznego doskonalenia zawodowego dorosłych.
programem wojewódzkim - “Wspieranie systemu kształcenia integracyjnego jako
wyniku potrzeb edukacyjnych dzieci i młodzieży” oraz “Program kształcenia dzieci i
młodzieży szkołach podstawowych, gimnazjach i szkołach średnich”.
Zadanie 3(V) Podnoszenie jakości zarządzania sektorem publicznym w gminie
1. Podstawowa idea
Sektor publiczny wymaga menedżerów. Stąd konieczne jest stałe podnoszenie
umiejętności zarządzania przez osoby kierujące jednostkami gminy, poddawanie tych
jednostek audytowi jakościowego i zdobywanie stosownych certyfikatów.
realizuje cel - 5.3. Podnoszenie jakości zarządzania urzędem gminy potwierdzone
uzyskaniem certyfikatem ISO.
52
programem wojewódzkim - “Program szkoleń dla praconików administracji rządowej i
samorządowej w zakresie prowadzenia przez nich efektywnej polityki regionalnej i
lokalnej ”.
Zadanie 4(V). Współpraca zagraniczna
1. Podstawowa idea
Podstawowym
celem
zadania
jest
przygotowanie
programu
wymiany
zagranicznej z miejscowościami i regionami partnerskimi. Należy preferować
współpracę z regionami z którymi województwo lubelskie ma podpisane umowy o
współpracy. Współpraca zagraniczna w pierwszym etapie realizacji winna dotyczyć
wymiany grup młodzieżowych (artystycznych, sportowych, językowych) a w
konsekwencji przyciągania inwestorów zagranicznych.
realizuje cel - 5.8. Rozwijanie współpracy z zagranicznymi regionami partnerskimi i
instytucjami europejskimi.
lubartowskiego oraz 11,12 i 13 w strategii rozwoju województwa lubelskiego. Zadanie
bezpośrednio koresponduje z programem wojewódzkim - “Projekt powołania i w
Lublinie - Europejskiego Centrum Integracji i Współpracy Samorządowej”.
Zadanie 5(V). Marki gminne
1. Podstawowa idea
W celu tworzenia korzystnego wizerunku gminy należy wykreować markowe
produkty, które będą jednoznacznie utożsamiane z gminą Serniki. Należy organizować
53
gminne imprezy sportowe i wydarzenia kulturalne o znaczeniu regionalnym i
krajowym. Celem zadania jest również wypromowanie istniejących już produktów,
które mogą promował gminę. Marką gminy mogą więc być walory przyrody, zasoby
dziedzictwa kulturowego, tradycje, obyczaje czy dokonania artystyczne. Dobrym
przykładem w tym zakresie są palmy wielkanocne.
wpływa na realizację priorytetu II, III i IV. W strategii gminy Serniki bezpośrednio
realizuje cel - 5.11. Kreowanie cyklicznych imprez turystyczno-kulturalno-sportoworozrywkowych charakterystycznych dla gminy oraz celu 5.10. Ochrona dziedzictwa
kulturowego oraz aktywizacja funkcji turystycznych i rekreacyjnych gminy
lubartowskiego oraz 2, 5, 6 i 7 w strategii rozwoju województwa lubelskiego. Zadanie
bezpośrednio koresponduje z programem wojewódzkim - “Program ochrony i rozwoju
kultury ludowej, lokalnej i regionalnej ” oraz program “ Wykorzystanie zasobów
dziedzictwa kulturowego wsi dla wzbogacenia oferty turystycznej obszarów wiejskich”
.
54
ZAKOŃCZENIE
Koncepcje polityki rozwoju lokalnego realizowane są poprzez programy,
projekty lub zadania rozwojowe. Strategiczne zadania rozwojowe określają więc
kierunki działań, które należy podejmować na rzecz rozwoju gminy a które nie
wywołuje
gospodarka
rynkowa.
Szczegółowy
opis
przedstawionych
zadań
strategicznych muszą zawierać studia wykonalności jako szczegółowe projekty
wdrożeniowe
Reasumując należy stwierdzić, że proponowane strategiczne zadania rozwoju
nie stanowią planu rozwoju gminy. Wskazują jedynie na kierunki i instrumenty
działania, które należy podjąć aby po spełnieniu określonych warunków osiągnąć
zakładane cele. Strategiczne zadania rozwoju wskazują więc na kierunki wspomagania
tego rozwoju, by poprzez realizację określonych celów zaspokoić potrzeby,
oczekiwania i aspiracje mieszkańców. Działania te wskazują zatem na mechanizmy
wspomagania rozwoju lokalnego, określając skoordynowany system działania.
Realizacja większości zadań związanych z rozwojem lokalnym znajduje się w
kompetencji władz samorządowych. Przedstawione propozycje należy jednak
traktować nie tylko jako rekomendacje dla władz samorządowych, lecz także dla
lokalnych liderów i mieszkańców. Niektóre zadania z pewnością nie mieszczą się w
zakresie ustawowych kompetencji samorządowych władz gminy ale stanowią platformę
działania wszystkich aktorów rynku lokalnego. Dotyczy to szczególnie zadań, które nie
będą samoczynnie uruchomione przez mechanizmy gospodarki rynkowej, ale mogą być
realizowane w sposób partnerski tylko w przypadku integracji wysiłków mieszkańców,
przedsiębiorców i władz samorządowych.
Z uwagi na zakres bezpośrednich kompetencji władz samorządowych w
podejmowaniu działań na rzecz rozwoju, zadania strategiczne mogą bezpośrednio
dotyczyć zadań ustawowych własnych lub zleconych. Wiele zadań realizowanych
55
gminach jest także wyrazem samodzielnie podejmowanych inicjatyw rozwojowych.
Realizacja zadań może być uruchamiana poprzez wchodzenie samorządów w spółki z
podmiotami partnerskimi, poprzez działalność marketingową wobec inwestorów jak też
poprzez współpracę z samorządem województwa w ramach strategii rozwoju
regionalnego.
Realizacja zadań strategicznych oparta może być na środkach własnych gminy,
ale może być realizowana na zasadzie partnerstwa publiczno – prywatnego. Obecnie
istnieje też możliwość osiągania środków finansowych na wdrożenia programów z
funduszy PHARE, SAPARD i ISPA. Są to fundusze przedakcesyjne Unii Europejskiej
uruchomione na okres wstępnego przygotowania Polski do integracji ze strukturami
europejskimi. Przewiduje się, że po przystąpieniu Polski do UE, będą uruchomione
przez UE cztery fundusze strukturalne i fundusz kohezji, z przeznaczeniem na
finansowanie szerszego zakresu programowanych przedsięwzięć gospodarczych.
Należy zdawać sobie sprawę, że nie wszystkie cele zapisane w strategii rozwoju
gminy Serniki mogą być w krótkim czasie zrealizowane. Proponowane zadania
strategiczne stanowią więc początek rozległych działań w tym zakresie. Należy
pamiętać, że będą ciągle pojawiać się nowe zadania, które będą wynikać z nowych
uwarunkowań rozwojowych. A zatem programowanie zadań rozwojowych powinno
być ciągłym procesem a nie jednorazową akcją.
Generalnie, z punktu widzenia gospodarki gminy Serniki można mówić głównie
o zadaniach które mają znaczenie lokalne. Jednak gmina należy do szeroko rozumianej
Aglomeracji Lubelskiej, dlatego też niektóre zadania strategiczne mają znaczenie
ponadlokalne a do pewnego stopnia i regionalne. Stąd też realizacja takich zadań
powinna być koordynowana z programami strategii rozwoju powiatu lubartowskiego i
województwa lubelskiego.
56

Strategia rozwoju gminy Serniki

Transkrypt

Podobne dokumenty

Uchwała Nr 17/2017 Kolegium Regionalnej Izby

Regulamin konkursu na NAJSMACZNIEJSZY SERNIK

HARMONOGRAM III WIZYTY STUDYJNEJ

pobierz

7 613,74 kB

gminy wiejskie województwa lubelskiego – sukces gospodarczy

Zarzadzenie Nr 3/16 z dnia 21 stycznia 2016 r.

REGULAMIN IV Otwartego Konkursu na Najlepszy Sernik podczas