spis treści

SPIS TREŚCI
1. STAN AKTUALNY ORAZ ZNACZENIE PRODUKCJI OWCZARSKIEJ
9
2. POCHODZENIE I UDOMOWIENIE OWIEC
2.1.
2.2.
2.3.
17
17
Owce prahistoryczne
Dzikie formy rodzaju Ovis i ich występowanie
Biologiczne następstwa udomowienia
17
19
3. RASY I TYPY UŻYTKOWE OWIEC
21
4.
PRACA HODOWLANA
33
4.1.
33
Genetyczne podstawy
4.2. Wybrane zagadnienia z zakresu cytogenetyki i genomiki
4.2.1. Organizacja genomu
4.2.2. Nieprawidłowości chromosomowe i ich wpływ na użytkowość
4.2.3. Mutacje genowe o istotnym znaczeniu hodowlanym
4.2.4. Polimorfizm genu białka prionowego i oporność na trzęsawkę
4.2.5. Modyfikowanie genomu (transgeneza)
37
37
42
43
47
48
4.3. Zagadnienia genetyki populacji i genetyki ilościowej
4.3.1. Modele dziedziczenia
4.3.2. Podstawy genetyki populacji
4.3.3. Zmiennośćfenotypowa cech determinowanych poligenicznie
4.3.4. Podstawowe parametry genetyczne
4.3.5. Podstawy metodologii modeli mieszanych - ocena wartości genetycznej
4.3.6. Efektywność selekcji - trend genetyczny i czynniki determinujące
4.3.7. Zjawisko heterozji
49
49
50
51
,.53
55
56
58
4.4.
Doskonalenie owiec
4.4.1. Kierunki genetycznego doskonalenia i organizacja hodowli
4.4.2
Organizacja hodowli owiec w Polsce
59
61
64
4.5
Krzyżowanie międzyrasowe owiec
4.5.1. Krzyżowanie międzyrasowe stosowane w hodowli
4.5.2. Krzyżowania stosowane w chowie
4.5.3. Metody krzyżowań towarowych
66
66
68
69
4.6.
Elektroniczne techniki obliczeniowe i dokumentacja w produkcji owczarskiej
72
5. CYKL ROZWOJOWY OWIEC
•
77
5.1. Techniki i metody stosowane w rozrodzie owiec
5.1.1. Sterowanie cyklem płciowym
5.1.2. Sztuczne unasienianie - zalety i sposoby
5.1.3. Metody inseminacji i uzyskiwana płodność
5.1.4. Metody wspierające inseminację
5.1.5. Metody stosowane w warunkach doświadczalnych
5.1.6. Podsumowanie
77
77
78
78
82
86
88
5.2. Wykoty i opieka nad potomstwem
5.2.1. Organizacja kotelni w stadzie
5.2.2. Poród
5.2.3. Postępowanie z jagnięciem w okresie okołoporodowym
5.2.4. Odchów jagniąt
5.2.5. Czynniki wpływające na użytkowość rozpłodową owiec
5.2.6. Genetyczne metody poprawy plenności owiec
89
90
91
92
94
96
99
5.3. Wzrost i rozwój owiec
5.3.1. Genetyczne i środowiskowe czynniki wpływające na wzrost i rozwój owiec
104
104
5.4.
108
108
108
109
109
110
110
111
111
111
Postępowanie z owcami i znakowanie
5.4.1. Zadawanie pasz i rozkładanie ściołów
5.4.2. Przeprowadzanie przeglądów, selekcji i brakowania
5.4.3. Postępowanie z owcami przed wyjściem na pastwisko
5.4.4. Wyjście owiec na pastwisko, wypas, powrót stada do owczarni
5.4.5. Korekcja racic
5.4.6. Kąpiele dezynsekcyjne racic
5.4.7. Obcinanie ogonków u jagniąt
5.4.8. Kąpiele i opryski dezynsekcyjne
5.4.9. Znakowanie owiec
ŻYWIENIE OWIEC
6.1.
Pasze
6.1.1.
6.1.2.
6.1.3.
--113
113
Podział „substancji" stosowanych w żywieniu zwierząt według
obowiązujących aktów prawnych
Podział pasz uwzględniający praktykę produkcyjną („tradycyjny")
Charakterystyka najczęściej stosowanych paszw żywieniu owiec
114
114
115
6.2. Zasady żywienia owiec
6.2.1. Specyfika budowy przewodu pokarmowego owiec i wykorzystanie składników
pokarmowych
6.2.2. Żywienie różnych grup produkcyjnych owiec
120
6.3.
Normy żywienia owiec
6.3.1. System DLG
6.3.2. Normy tradycyjne IZ (1993)
6.3.3. System INRA
6.3.4. Normy NRC (1985)
6.3.5. Normy żywienia tryków dorosłych
6.3.6. Normy żywienia matek
6.3.7. Normy żywienia jagniąt ssących
6.3.8. Tucz jagniąt odłączonych
6.3.9. Normy żywienia młodzieży hodowlanej
6.3.10. Normy żywienia a dawka pokarmowa
130
131
132
134
135
136
137
137
137
139
139
6.4.
Bilans paszowy
140
120
123
6.5. Stystemy wypasu owiec
146
6.6. Żywienie
6.6.1.
6.6.2.
6.6.3.
6.6.4.
150
150
151
151
152
owiec a ich stan zdrowotny
Niedobór składników energetycznych
Niedobór białka....
.
Wzdęcie żwacza
Niedobór makro- i mikroelementów
UŻYTKOWANIE MIĘSNE
7.1.
Czynniki warunkujące poziom produkcji i wartość rzeźną oraz metody oceny
użytkowości mięsnej owiec
7.1.2. Metody oceny wartości rzeźnej
153
153
154
7.2. Jakość i właściwości mięsa owczego
7.2.1. Budowa histologiczna tkanki mięśniowej a jakość mięsa owczego
7.2.2. Skład chemiczny mięsa owczego i czynniki go kształtujące
7.2.3. Właściwości fizykochemiczne mięsa owczego i czynniki je kształtujące
7.2.4. Właściwości prozdrowotne mięsa owczego i możliwości ich kształtowania
7.2.5. Zootechniczne aspekty kształtowania jakości jagnięciny w aspekcie ekorozwoju
157
157
158
160
160
161
7.3.
162
162
Przetwórstwo mięsa owczego
7.3.1. Postępowanie przedubojowe
7.3.2.
7.3.3.
7.3.4.
7.3.5.
7.3.6.
7.3.7.
7.4.
8.
9.
Ubój zwierząt
Produkty poubojowe i ich zagospodarowanie
Wychładzanie tusz i dojrzewanie mięsa
Rozbiór tusz na elementy kulinarne
Kulinarne przeznaczenie elementów i mięsa
Urzędowa kontrola i nadzór
Systemy i metody produkcji mięsa owczego
UŻYTKOWANIE MLECZNE Z ELEMENTAMI PRZETWÓRSTWA
163
166
167
168
171
172
173
176
8.1.
Produkcja mleka owczego na świecie
176
8.2.
Fizjologia wytwarzania i wydzielania mleka
179
8.3.
Skład chemiczny mleka i czynniki wpływające na mleczność owiec
180
8.4.
Pozyskiwanie mleka
8.4.1. Dój ręczny.
8.4.2. Dój mechaniczny
8.4.3. Częstotliwość doju
184
184
185
188
8.5.
Kontrola użytkowości mlecznej
188
8.6.
Higiena doju
8.6.1. Higiena doju ręcznego
8.6.2. Higiena doju mechanicznego
189
189
189
8.7.
Postępowanie z mlekiem po doju
8.7.1. Produkcja serówz mleka owczego
8.7.2. Produkcja napojów fermentowanych
191
191
194
UŻYTKOWANIE WEŁNISTE
196
9.1.
Właściwości wełny
196
9.2.
Przygotowanie wełny do sprzedaży.
9.2.1. Strzyżenie owiec
9.2.2. Obróbka wełny
205
205
208
10. UŻYTKOWANIE SKÓR OWCZYCH
212
10.1. Budowa skóry i jej konserwowanie
212
10.2. Składniki skóry
214
10.3. Przygotowanie skóry.
214
10.4. Rodzaje skór
215
10.5. Charakterystyka i przydatność futrzarska skór owczych
218
11. OBORNIK OWCZY.
221
12. BUDOWNICTWO INWENTARSKIE DLA OWIEC
224
12.1. Rodzaje budynków
224
12.1.1 Podział według przeznaczenia dla różnych kategorii wiekowo-technologicznych owiec.. .224
12.1.2. Podział ze względu na rozwiązania konstrukcyjno-materiałowe
225
12.1.3. Podział według rozwiązań technologiczno-funkcjonalnych
225
12.2. Wymagania i normatywy pomieszczeń dla owiec
12.2.1. Powierzchnia pomieszczeń i dostęp do paśników
12.2.2. Temperatura, wilgotność i ruch powietrza
12.2.3. Wentylacja
12.2.4. Oświetlenie i poziom hałasu
12.2.5. Zapylenie i emisja gazów
226
226
227
229
230
230
12.3. Obiekty i pomieszczenia towarzyszące
231
12.4. Pomieszczenia w ekologicznym systemie chowu owiec
231
12.5. Proekologiczne rozwiązania w pomieszczeniach dla owiec
232
13. MECHANIZACJA PRODUKCJI OWCZARSKIEJ
233
13.1. Żywienie owiec
233
13.2. Mechanizacja innych podstawowych prac i zabiegów pielęgnacyjnych
236
13.3. Mechanizacja magazynowania i usuwania odchodów
237
13.4. Podstawowe wyposażenie i urządzenia do produkcji owczarskiej
237
14. SYSTEMY PRODUKCJI OWCZARSKIEJ
239
15. PRODUKCJA EKOLOGICZNAZ ELEMENTAMI PIELĘGNACJI KRAJOBRAZU
244
15.1. Wykorzystanie małych przeżuwaczy w pielęgnacji krajobrazu i przy zagospodarowaniu
nieużytków
244
15.2. Ocena wartości pokarmowej paszy pozyskiwanej na gruntach odłogowanych
248
16. OCHRONA ZDROWIA I PREWENCJA W CHOWIE OWIEC
256
16.1. Środowiskowe uwarunkowania stanu zdrowia i wydajności owiec
256
16.2. Dobrostan owiec, czynniki kształtujące dobrostan oraz środki warunkujące jego realizację
259
16.3. Rola prewencji i bioasekuracji w ochronie zdrowia owiec
260
16.4. Ważniejsze choroby owiec
16.4.1. Wybrane choroby inwazyjne
261
265
17. TRANSPORTOWIEC
267
17.1. Ogólne zasady przewozu zwierząt
267
17.2. Transport koleją
267
17.3. Transport drogowy.
267
17.4. Transport wodny
268
17.5. Transport powietrzny
268
17.6. Maksymalny czas transportu
268
18. OBRÓT STADA W CYKLU ZAMKNIĘTYM
270
19. RACHUNKOWOŚĆ W PRODUKCJI OWCZARSKIEJ
276
19.1. Rachunkowość rolna w Polsce
276
19.2. Potrzeba i korzyści z prowadzenia rachunkowości w gospodarstwie rolnym
277
19.3. Podstawowe pojęcia rachunkowe, produkcyjne i kosztowe
278
19.4. Dokumenty źródłowe rachunkowości
279
19.5. Nadwyżki ekonomiczne
280
19.6. Bilans finansowy
283
20. WYKORZYSTANIE PSÓW PASTERSKICH W OWCZARSTWIE
284
20.1. Psy pilnujące stada
285
20.2. Psy owczarskie
285
20.3. Podstawowe zasady wychowania i szkolenie psów do pilnowania stada
287
20.4. Wybór odpowiedniego psa pilnującego
288
20.5. Krótka charakterystyka najczęściej użytkowanych ras
20.5.1. Psy pilnujące stada
20.6. Podstawowe zasady wychowania i szkolenia psów owczarskich
288
288
289
20.7. Wybór odpowiedniego psa owczarskiego
20.7.1. Psy owczarskie
290
290
PIŚMIENNICTWO
293