RG 2014 nr 4 "Ratownictwo Górnicze"

Transkrypt

RATOWNICTWO GÓRNICZE NR 77
SPIS TREŚCI
Redaguje zespół:
Andrzej Plata
- redaktor naczelny
Mirosław Bagiński
- z-ca redaktora naczelnego
Barbara Kochan
- z-ca redaktora naczelnego
Katarzyna Myślińska
- sekretarz redakcji
Katarzyna Kajdasz-Szpotko
Małgorzata Jankowska
Adres redakcji:
Centralna Stacja
Ratownictwa Górniczego S.A.
ul. Chorzowska 25
41-902 BYTOM
tel. (32) 388 04 19
lub (32) 388 04 53
fax. (32) 388 04 44
e-mail: [email protected]
Okręgowa Stacja Ratownictwa
Górniczego w Bytomiu
ul. Chorzowska 12d
41-902 BYTOM
tel. (32)38806 22
Górniczego w Jaworznie
ul. Krakowska 95
43-600 JAWORZNO
tel. (32) 616 22 86
fax. (32) 616 44 33
Górniczego w Wodzisławiu Śl.
ul. Marklowicka 3
44-300 WODZISŁAW Śl.
tel. (32) 455 47 06
e-mail: osrgwodzisł[email protected]
Górniczego w Zabrzu
ul. Jodłowa 33
41-800 ZABRZE
tel. (32) 271 35 06
NR 4/2014
•
Życzenia barbórkowe i świąteczne ............................................................................... 1
•
Krótko
•
Aleksandra Szatkowska-Mejer
Rzecznik prasowy CSRG SA informuje
............................................................................................................................................ 1
.................................................................... 1
•
Piotr Lubczyński
Akcja ratownicza KWK Murcki-Staszic Ruch Boże Dary ............................ 2
•
Piotr Bulenda
Akcja pożarowa – KWK Chwałowice
•
Zbigniew Kubica, Marek Juras
Akcja ratownicza – KWK Brzeszcze
........................................................................ 3
........................................................................... 6
•
Piotr Pal, Krzysztof Mroziński
Droga przez dym – cz.II ...................................................................................................11
•
Mirosław Bagiński, Jolanta Patlewicz, Mariusz Kuś, Jacek Wrodarczyk
Służba medyczna w ratownictwie górniczym .....................................................17
•
Katarzyna Cichy-Szczepańska
Wsparcie psychiczne, istotna kompetencja
w działaniach ratowniczych ...........................................................................................21
•
Jan Syty
Specjalistyczne zastępy ratownicze do prac
z wykorzystaniem technik alpinistycznych – cz. II ..........................................23
•
Gerard Libera, Małgorzata Jankowska
Powstanie i organizacja Głównej Stacji Ratownictwa
Górniczego w Bytomiu – obecnie Centralna Stacja Ratownictwa
Górniczego S.A. w Bytomiu ...........................................................................................27
Redakcja nie odpowiada za treść reklam
i zastrzega sobie prawo dokonywania
skrótów tekstów oraz zamieszczania
własnych tytułów i śródtytułów.
Nie zamówionych materiałów
nie zwracamy.
Skład, opracowanie techniczne oraz druk:
Drukarnia Lipka
ul. Mickiewicza 9A
14-200 Iława
Nakład: 450 egz.
Fot. na okładce: Pomnik przed Centralną Stacją Ratownictwa Górniczego S.A.
w Bytomiu oraz tablica odsłonięta w roku jubileuszu 100-lecia działalności
ratownictwa górniczego, upamiętniające ratowników górniczych, którzy stracili
życie w czasie pełnienia swoich obowiązków.
Autor zdjęcia na okładce – Marek Rybicki
37
NR 4/2014
Z okazji Górniczego Święta składamy wszystkim górnikom najserdeczniejsze życzenia
zdrowia, satysfakcji z wykonywanej pracy oraz skutecznego pokonywania wszelkich przeciwności.
Niech patronka górników - Święta Barbara ma Was w swojej opiece.
Przyjmijcie również życzenia pogodnych i miłych świąt Bożego Narodzenia oraz spokoju
i wielu powodów do radości w nowym roku.
Rada Nadzorcza oraz Zarząd
Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A.
w Bytomiu
KRÓTKO
Udział pogotowi i zastępów specjalistycznych w akcjach ratowniczych
i pracach profilaktycznych.
• 19 – 22.07.2014r. akcja pożarowa
w KWK Chwałowice. W akcji brały
udział specjalistyczne pogotowia pomiarowe CSRG S.A. oraz zastępy ratownicze OSRG Wodzisław.
• 1 – 9.09.2014r. akcja profilaktyczna
w KWK Brzeszcze. W akcji brało
udział specjalistyczne pogotowie pomiarowe CSRG S.A.
• 06.10.-03.11.2014r. akcja ratownicza w KWK Mysłowice – Wesoła.
W akcji brały udział zastępy ratownicze OSRG Jaworzno, OSRG Bytom,
OSRG Zabrze oraz specjalistyczne
pogotowie pomiarowe CSRG S.A.
• 27.10.2014r. akcja polegająca na
przewietrzaniu i penetracji wyrobisk
w KWK GUIDO. W akcji brały
udział zastępy zawodowe CSRG S.A.
•
•
•
•
•
Prace profilaktyczne:
Udział specjalistycznego pogotowia
przewoźnych wyciągów ratowniczych
w pracach profilaktycznych polegających na kontroli obmurza w następujących zakładach górniczych:
• 26.07.2014r. w KWK Borynia –
Zofiówka – Jastrzebie r. Jas Mos
•
•
•
•
•
31.08.2014r. w KWK Bielszowice
06.09.2014r. w ZG Janina
07.09.2014 w KWK Chwałowice
13.09.2014r. w KWK Budryk
21.09.2014r. w KWK Rydułtowy
Anna
24 – 25.09.2014r. w CZOK
05.10.2014r. w Borynia – Zofiówka
– Jastrzębie r. Zofiówka
11.10.2014r. w KWK Pniówek
12.10.2014r. w KWK Pniówek
25.10.2014r. w KWK Borynia –
Zofiówka – Jastrzębie r. Jas Mos
Opr. K. Kajdasz - Szpotko
RZECZNIK PRASOWY INFORMUJE…
Umowa o wzajemnej współpracy
Centralna Stacja Ratownictwa
Górniczego S.A. w Bytomiu podpisała
umowę o współpracy w zakresie ratownictwa górniczego z Deutscher
Ausschuss für das Grubenrettungswesen Geschäftsstelle (DA GRW) z Niemiec. Jest to kontynuacja współpracy
międzynarodowej w zakresie ratownictwa górniczego w ramach International Mines Rescue Body.
Współpraca ma obejmować podstawowe zadania w zakresie wymiany informacji na temat organizacji ratownictwa górniczego w Rzeczypospolitej
Polskiej i w Republice Federalnej Niemiec, wymiany informacji na temat
zbioru zasad, taktyki działania, wyposażenia technicznego oraz kształcenia
i szkolenia personelu ratowniczego.
Dotyczyć będzie także wymiany do-
świadczeń w ramach przeprowadzonych akcji ratowniczych.
W ramach porozumienia - na wezwanie - strony umowy będą mogły
świadczyć sobie wzajemną pomoc przy
przeprowadzaniu akcji ratowniczych.
Wysyłanie ekspertów i/ lub zespołu ratowniczego będzie koordynowane
przez Centralną Stację Ratownictwa
Górniczego w Bytomiu i DA GRW
zgodnie z obowiązującymi przepisami
danego państwa. DA GRW posiada
ekspertów w niemieckich centralnych
stacjach ratownictwa górniczego, lecz
nie posiada własnego personelu ratowniczego.
Strony umowy planują także regularną wymianę doświadczeń między
ekspertami i kadrą kierowniczą.
Umowa o współpracy podpisana zo-
1
stała podczas IX Międzynarodowych
Zawodów Ratownictwa Górniczego
w Polsce. Dotychczas CSRG S.A. podpisała porozumienie o wzajemnej, bezpośredniej współpracy ze służbami ratownictwa górniczego: Słowacji, Czech,
Mongolii, Kazachstanu, Austrii i Ukrainy.
Warto przypomnieć, że CSRG S.A.
jest inicjatorem powołania Międzynarodowego Zespołu ds. Ratownictwa Górniczego /International Mines Rescue
Body/ w 2001 roku. Obecnie w skład
porozumienia o wzajemnej współpracy
wchodzą 22 kraje: USA, Austria, Indie,
Chiny, Ukraina, Polska, Czechy, Słowacja, Niemcy, Rosja, Australia, Mongolia,
Francja, Rumunia, RPA, UK, Kanada,
Nowa Zelandia, Norwegia, Zambia,
Wietnam i Kazachstan.
NR 4/2014
Wydarzenia historyczne przełomu
XIX, XX i XXI wieku są potwierdzeniem, że żaden kraj i żadna dziedzina
wiedzy oraz techniki nie może rozwijać
się w izolowanych granicach jednego
kraju. Potwierdzeniem powyższego jest
choćby udział specjalistów Centralnej
Stacji Ratownictwa Górniczego S.A.
w działaniach ratowniczych po trzęsieniach ziemi w Armenii i Meksyku oraz
m.in. w kopalniach Republiki Czeskiej,
RPA, USA i Ukrainy. Pogotowia specjalistyczne CSRG S.A. pozostawały również w gotowości interwencyjnej po
ostatnich katastrofach w kopalniach
w Chile i w Turcji.
Wymiana wiedzy w zakresie organizacji służb ratownictwa górniczego,
prowadzenia działań ratowniczych,
wniosków z akcji ratowniczych, metod
i zasad szkoleń ratowniczych, wyposażenia technicznego oraz postępu na-
ukowo-badawczego, wspólne ćwiczenia
ratownicze i wspólny udział w działaniach ratowniczych, to tylko niektóre
aspekty niezbędnej międzynarodowej
współpracy służb ratownictwa górniczego, które należy uznać za niezbędne,
zasadne i celowe.
mgr Aleksandra Szatkowska
Rzecznik Prasowy CSRG S.A.
KWK „MURCKI-STASZIC”
RUCH „BOŻE DARY”
Akcja ratownicza związana z odwodnieniem, przewietrzeniem i penetracją wyrobisk
w pokładzie 364/1-2 na poziomie 600 m.
W dniu 30.08.2014r. w wyniku wzrostu ciśnienia wody za tamą izolacyjną
doszło do jej niekontrolowanego wypływu zza tamy, a następnie poprzez
chodniki F-820 i F-819 skośny zalaniu
uległy wyrobiska w polach „F” i „W”
w pokładzie 364/1-2 na poziomie 600
m tj. odcinki: chodnika F-818, pochylni
W-01 i chodnika W-01. Wypływająca
zza tamy izolacyjnej woda spływała do
rejonu skrzyżowania pochylni W-01
i chodnika W-01, które było niwelacyjnie najniższym punktem w przedmiotowym rejonie.
W wyniku zalania doszło do ograniczenia przepływu powietrza w części
pokładu 364/1-2 w polu „F” i „W”
w wyrobiskach przewietrzanych wentylacją opływową tj. w: chodniku F-818,
pochylni W-01, chodniku W-01, pochylni F-32, przecince F-32, chodniku
F-1103 (na odcinku od przecinki F-32
do chodnika F-1100), chodniku F-1106,
przecince ściany 65, chodniku F-1104.
Ograniczenie przepływu powietrza
w tych wyrobiskach wymusiło zatrzymanie przewietrzania wyrobisk z wentylacją odrębną: chodnika W-2a, chodnika W-1 badawczego, chodnika W-1
łączącego, chodnika W-2b, chodnika
W-03, rozdzielni polowej W, pochylni
F-32, chodnika F-1117.
Konsekwencją tych zdarzeń było
powstanie atmosfery niezdatnej do oddychania oraz wzrost zagrożenia metanowego w niektórych wyrobiskach
przedmiotowego rejonu.
W celu likwidacji zagrożenia podjęto
działania mające na celu ograniczenie
2
dopływu wody do zalanych wyrobisk
oraz przywrócenie normalnego stanu
przewietrzania. W ramach podjętych
działań zabudowano wentylację odrębną tłoczącą w chodniku F-818 i pochylni W-01 oraz zintensyfikowano odwodnienie rejonu skrzyżowania pochylni
W-01 i chodnika W-01.
W dniu 02.09.2014 r. o godz. 1136
rozpoczęto prowadzenie prac na zasadach akcji ratowniczej związanych
z przywracaniem normalnego stanu
przewietrzania w wyrobiskach z wentylacją odrębną w polach „F” i „W” w pokładzie 364/1-2 na poziomie 600 m.
Zgodnie z opracowanym planem likwidacji zagrożenia po uzyskaniu stabilnego stanu przewietrzania w wyrobi-
skach z wentylacją opływową, zastępy
ratownicze sukcesywnie przywracały do
ruchu wyrobiska przewietrzane wentylacją odrębną. Po przewietrzeniu, penetracji i stwierdzeniu składu atmosfery
zgodnej z obowiązującymi przepisami w
czterech wyrobiskach z wentylacją odrębną przystąpiono do przewietrzanie
rejonu ściany 65.
Ze względu na brak możliwości skutecznego przewietrzenia ściany 65
opływowym prądem powietrza kierownik akcji podjął decyzję o przewietrzeniu chodnika F-1106 wentylacją odrębną toczącą oraz uruchomieniu
odwodnienia w rejonie skrzyżowania
tego chodnika ze ścianą 65. W trakcie
prowadzonych prac okazało się, że na
NR 4/2014
skutek wyłączenia napięcia i zaprzestania prowadzenia odwodnienia skrzyżowanie ściany 65 z chodnikiem F-1106
zostało prawie całkowicie zalane.
Po odpompowaniu wody i uzyskaniu opływowego prądu powietrza
w ścianie 65, przewietrzono wentylacją odrębną chodnik F-1117. Po zakończeniu penetracji przewietrzonych
wyrobisk i stwierdzeniu w nich składu
atmosfery zgodnej z obowiązującymi
przepisami w dniu 05.09.2014r.
o godz. 1357 Kierownik akcji podjął decyzję o zakończeniu prac prowadzonych na zasadach akcji ratowniczej.
mgr inż. Piotr Lubczyński
OSRG Bytom
AKCJA PRZECIWPOŻAROWA
W KWK „CHWAŁOWICE”
19 lipca 2014 roku o godz. 450 w KWK
„Chwałowice” w chodniku wentylacyjnym 3/IIIz pokł. 405/1 za linią frontu
ściany S/z III - IIIz przystąpiono do wykonywania robót strzałowych przy użyciu metanitu specjalnego E7H, których
celem było wymuszenie zawału skał stropowych. O godz. 501 czujnik CO - metryczny zabudowany w tym chodniku,
pracujący w zakresie pomiarowym od 0
do 200 ppm zarejestrował wzrost zawartości tlenku węgla do maksymalnie
112ppm. Około godziny 700 stężenia spadły do około 45ppm, a następnie zaczęły
ponownie wzrastać. W związku z utrzymywaniem się stężeń tlenku węgla w zakresie 45-55ppm na wylocie chodnika
wentylacyjnego 3/IIIz pokł. 405/1 o godz.
800 Kierownik Ruchu Zakładu Górniczego rozpoczął akcję przeciwpożarową.
Parametry techniczne ściany:
Wysokość ściany - 2,6 ÷ 3,43m
Długość ściany na wybiegu - 90 ÷ 210m
Nachylenie - 5o ÷ 23o
Wybieg ściany - 679m
Uzyskany postęp ściany - 160m
Zagrożenia naturalne w miejscu wykonywania robót strzałowych:
Zagrożenie metanowe - III kategoria
Zagrożenie wodne - I stopień
Zagrożenie pyłowe - klasa „B”
Zagrożenie tąpaniami - N T
Zagrożenie pożarowe - II grupa samozapalności
W związku z ogłoszeniem akcji
przeciwpożarowej z rejonu zagrożenia
wycofano 14 pracowników, którzy ewakuowali się o własnych siłach bez użycia aparatów ucieczkowych drogami
ucieczkowymi. Następnie wyznaczono
strefę zagrożenia, którą zabezpieczono
ośmioma posterunkami a w przekopie
III zachodnim na poziomie 550m zlokalizowano bazę ratowniczą. W rejon
zagrożenia skierowano dwa zastępy dyżurujące, dodatkowo zmobilizowano
dwa zastępy KWK „Chwałowice”, dwa
zastępy pogotowia OSRG Wodzisław
wraz z lekarzem oraz pogotowie pomiarowe OSRG Wodzisław. Pierwsze
zastępy penetrujące rejon ściany zameldowały o widocznych dymach, które
wypływały zza przegrody wentylacyjnej
oraz o braku możliwości bezpośredniego użycia podręcznych środków gaśniczych do zwalczenia pożaru. Pomiar
parametrów fizykochemicznych atmosfery kopalnianej z wylotu ze ściany:
O2 – 20%, CO – 142 ppm, CO2 – 0,18%,
CH4 – 0,4%, ts - 25oC, φ – 85%.
W międzyczasie przy wykorzystaniu
wiązek otworów odmetanowania podjęto próbę aktywnego gaszenia pożaru
wodą podawaną z chodnika badawczo-wentylacyjnego/IIIz w pokł. 405/1, co
nie przyniosło oczekiwanego rezultatu.
W związku z brakiem możliwości aktywnego ugaszenia pożaru Kierownik
Akcji Ratowniczej podjął decyzję o izolacji rejonu wyznaczając dwa miejsca
3
budowy tam izolujących o konstrukcji
przeciwwybuchowej, tj. na bazie TB nr
638 w pochylni odstawczej/IIIz w pokł.
405/1 (wlot do rejonu) i TB nr 639
w chodniku wentylacyjnym 3/IIIz w
pokł. 405/1 (wylot z rejonu).
O godzinie 1500, po wcześniejszym
przygotowaniu stanowiska pomiarowego
i rozwinięciu linii chromatograficznej,
pogotowie pomiarowe rozpoczęło zdalne
pobieranie oraz analizowanie prób gazowych. Koniec ww. linii usytuowano
w chodniku wentylacyjnym 3/IIIz,
a pierwsze wynik przedstawiały się następująco: O2 – 18,7%, CO2 – 0,35%,
CO – 530 ppm, CH4 – 0,29%, H2 – 0%,
C2H4 – 0,002%, C2H4 – 0%.
W dniu 19.07.2014r. o godzinie 1400
odbyło się doraźne posiedzenie kopalnianego zespołu ds. zagrożenia pożarowego (ZZP) w składzie poszerzonym o
specjalistów, na którym pozytywnie
oceniono dotychczasowe działania
KAR. Zalecono:
• prowadzić intensywne działania
związane z budową tam izolacyjnych,
• utrzymywać odmetanowanie na dotychczasowym poziomie,
• rozpocząć prace mające na celu uruchomienie inertyzacji rejonu ściany
od strony chodnika badawczo-wentylacyjnego/IIIz w pokł. 405/1,
• wykonać awaryjny plan zamykania
rejonu o poszerzoną strefę zagrożenia (II linia obrony),
NR 4/2014
• wykonać otwór o średnicy 65mm
z chodnika badawczo-wentylacyjnego/
IIIz w rejon wylotu ściany celem podania
wody lub środka antypirogenicznego,
• utrzymywać na tym samym poziomie układ depresyjny rejonu,
• pobierać próby powietrza do analizy
chromatograficznej (GIG) z powietrza wylotowego i z rurociągu odmetanowania.
Przebieg prac
od 19 do 21.07.2014r.
Przez cały czas trwania akcji przeciwpożarowej prowadzono następujące
prace:
• kontrolowano stan atmosfery linią
chromatograficzną na skrzyżowaniu
ściany S/z III-IIIz z chodnikiem
wentylacyjnym 3/IIIz (L-1).
• 20 lipca o godzinie 1100 uruchomiono drugą linię chromatograficzną z chodnika wentylacyjnego
3/IIIz (miejsce budowy tamy wylotowej T 639, L-2),
• podawano wodę z chodnika badawczo-wentylacyjnego/IIIz w rejon wylotu ściany otworem o średnicy
65mm oraz przez wiązkę odmetanowania nr 4,
• podawano N2 do zrobów ściany S/z
III-IIIz w pokł. 405/1.
Ponadto poniżej przedstawiono zakres prac wykonywanych w poszczególnych dniach, tj.:
W dniu 19.07.2014r. od godziny 1600
do 600 dnia następnego prowadzono
następujące prace:
• kontynuowano prace związane z wykonywaniem korków przeciwwybuchowych z przełazami, na bazie tam
bezpieczeństwa w pochylni odstawczej/IIIz i chodniku wentylacyjnym
3/IIIz w pokładzie 405/1,
• transportowano materiał (kostka, cement, piasek oraz spoiwo ADI-BET
TP), a także wykonywano transport
dwóch pomp Mono w rejon budowanych tam bezpieczeństwa.
W dniu 20.07.2014r. o godz. 418
podłączono pod napięcie pompę Mono
w rejonie budowanej tamy TB nr 639
w chodniku wentylacyjnym 3/IIIz
w pokł. 405/1 (wylot z rejonu) i o godz.
435 w rejonie budowanej tamy TB
nr 638 w pochylni odstawczej/IIIz
w pokł. 405/1 (wlot do ściany). Przeprowadzono kontrolę w trakcie wyko-
nywania zawarć oraz wyposażenia budowanych tam przeciwwybuchowych
w chodniku wentylacyjnym 3/IIIz
w pokł. 405/1 (wylot ze ściany) i w pochylni odstawczej/IIIz w pokł. 405/1
(wlot do ściany). Kontrolę przeprowadził przedstawiciel jednostki ratownictwa wraz z osobami wyznaczonymi
przez KAR. Nie stwierdzono nieprawidłowości.
do 1800 prowadzono następujące prace:
• zakończono prace związane z wykonywaniem konstrukcji korków przeciwwybuchowych z przełazami na
bazie tam bezpieczeństwa w pochylni odstawczej/IIIz (T 638)
i chodniku wentylacyjnym 3/IIIz
w pokładzie 405/1 (T 639). Grubość
korków: 3,0m,
• o godzinie 800 rozpoczęto podawanie
spoiwa Adibet do korka przeciwwybuchowego wylotowego nr 639,
• o godzinie 910 rozpoczęto podawanie
spoiwa Adibet do korka przeciwwy-
4
buchowego wlotowego nr 638.
do godziny 600 dnia następnego prowadzono następujące prace:
• o godzinie 100 zakończono podawanie spoiwa mineralno-cementowego
do korka przeciwwybuchowego wylotowego nr 639,
• kontynuowano zatłaczanie korka
przeciwwybuchowego nr 638
w pochylni odstawczej/IIIz pokł.
405/1.
do godziny 1800 prowadzono następujące
prace:
• o godzinie 1115 zakończono podawanie spoiwa mineralno-cementowego
do korka przeciwwybuchowego wlotowego nr 638,
• o godz. 1726 uruchomiono wentylator do pochylni odstawczej/IIIz
pokł. 405/1, natomiast o godzinie
1740 zamknięto przełazy w korkach
przeciwwybuchowych nr 638 oraz
639.
5
NR 4/2014
NR 4/2014
do 1200 dnia następnego prowadzono następujące prace:
• godz. 21 20 zatrzymano odmetanowanie ze wszystkich zbiorów.
O godz. 21 15 podłączono wiązki
odmetanowania nr 1 i 1A do rurociągu ppoż. natomiast wiązki nr 2
oraz 3 o godzinie 200 w dniu
22.07.2014r.
Po przeanalizowaniu stanu atmosfery w otamowanej przestrzeni pod kątem możliwości wybuchu oraz po skontrolowaniu
stanu
obu
korków
przeciwwybuchowych przez zastęp ratowniczy 22 lipca 2014r. o godz. 1200
kierownik akcji podjął decyzję o zakończeniu akcji.
Jak wynika z informacji Wyższego
Urzędu Górniczego nr 36/2014/EW
z dnia 1.08.2014 roku prawdopodobną
przyczyną pożaru było szczelinowe zapalenie metanu w czasie wykonywania
robót strzałowych.
mgr inż. Piotr Bulenda
OSRG Wodzisław
AKCJA RATOWNICZA
związana z przywracaniem do sieci wentylacyjnej wyrobisk w pokł. 510 zach., zaizolowanych
w wyniku pożaru w 2012 r. w KWK Brzeszcze w dniach 26.08.-16.09.2014r.
W dniu 20.05.2012 r. w KWK Brzeszcze doszło do pożaru w rejonie ściany
193 w pokładzie 510 zach. W wyniku
prowadzonej do dnia 09.06.2012r. akcji
ratowniczej zaizolowano objęty pożarem rejon przy pomocy 4 tam przeciwwybuchowych zlokalizowanych następująco: TP -1 na poz. 900 m., TP -2 na
poz. 740 m., TP -3 na poz. 640 m. oraz
TP -4 na poz. 512m.
Pole pożarowe utworzone w wyniku
otamowania rejonu zostało zlikwidowane decyzją Dyrektora OUG w Katowicach z dnia 15.07. 2014 roku. Decyzja
ta, pozwoliła na podjęcie przez kopalnię
działań prowadzonych w ramach akcji
pożarowej, zmierzających do przywrócenia do sieci wentylacyjnej wyrobisk
zaizolowanych w związku z pożarem.
Akcja została przeprowadzona
w dwóch etapach. W ramach pierwszego etapu, rozpoczętego w dniu
26.08.2014r., o godzinie 800 otwarto
klapy w obu przepustach tamy TP-2
w chodniku podstawowym 322 i z wy-
korzystaniem wentylacji odrębnej tłoczącej przewietrzono przestrzeń za
tamą. Następnie po wejściu zastępu ratowniczego za TP-2 wciągnięto końcówkę lutniociągu za TP-2 oraz otwarto
drzwi w TB-568 zabudowanej za korkiem przeciwwybuchowym. Przystąpiono do wznawiania przewietrzania
poprzez dokładkę lutniociągu i jednoczesnej penetracji przewietrzanego odcinka chodnika podstawowego. Doprowadzono lutniociąg tłoczący do cechy
ok. 110m (głębokość wody ok. 1,5m).
Podczas penetracji wyrobiska nie
stwierdzono uszkodzeń obudowy ani
opadów skał do wyrobiska.
Po wykonaniu zawarcia uniemożliwiającego wejście osób niepowołanych,
w sposób skuteczny i trwały, zainstalowano czujniki kontroli parametrów
bezpieczeństwa (CH4 i CO).
Po ustabilizowaniu się parametrów
wentylacyjno – metanowych (wskazania CH4 - 0,4 % i CO - 2ppm, wydatek
wentylatora ok. 300m3/min) oraz wyco-
6
faniu się zastępów ratowniczych do
bazy o godz. 2025 kierownik akcji zdecydował o zakończeniu I etapu akcji ratowniczej.
W chwili obecnej prowadzone są
prace profilaktyczne mające na celu
przywrócenie funkcjonalności chodnika
podstawowego (nr 322) na poziomie
740m zgodnie z planem prac profilaktycznych zatwierdzonym przez Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego.
Drugi etap akcji ratowniczej rozpoczął się w dniu 01.09.2014r. o godz. 800.
Założono bazy ratownicze w chodniku
taśmowym w pokł. 352 na poz. 640m
w odl. ok. 100m na wschód od przebicia
do przekopu oddziałowego (nr 927)
poz. 640m oraz w przekopie oddziałowym wsch. poz. 512m w odl. ok. 100m
na wschód od przekopu głównego poz.
512m. i zabezpieczono je zaporami pyłowymi przeciwwybuchowymi.
Prace ratownicze rozpoczęto od
otwarcia przepustów tamowych w tamie
TP-4 po stronie wschodniej i zachodniej.
NR 4/2014
Rys. 1. Sposób izolacji rejonu pożaru.
W otwartej klapie przepustu zamontowano linię termistorową uzupełniając
zabudowaną wcześniej linę chromatograficzną, a następnie wycofano zastęp z
rejonu TP-4. Rozpoczęto uchylanie klap
w przepuście tamowym w TP-3 na poziomie 640m celem przewietrzenia wyrobisk pomiędzy poziomami 640-512m.
W dniu 02.09.2014r. kontynuowano
odgazowanie otamowanego rejonu
stopniowo zwiększając uchylenie przełazów w TP-3 do całkowitego ich otwarcia. W dalszej kolejności przystąpiono
do udrożnienia podlanych spoiwem
przepustów tamowych w TP-4. Po zakończeniu tych prac założono bazę ratowniczą na poziomie 900m oraz odkręcono i rozpoczęto uchylanie
przełazu południowego w tamie TP-1.
W dniu 03.09.2014r. kontynuowano
odgazowanie wyrobisk od poziomu 900
do poziomu 512m zwiększając ilość
przepływającego powietrza przez odgazowywany rejon za pomocą tam wentylacyjnych zabudowanych w przekopie
wentylacyjnym (nr 941) poz. 512m co
umożliwiło całkowite otwarcie przepustów tamowych w TP-1 na poz. 900m.
Po ustabilizowaniu się parametrów
wentylacyjnych na poziomie 512m
przystąpiono do penetracji przebicia
transportowo-wentylacyjnego poz. 900m
(nr 177) stwierdzając wystąpienie
w nim rozlewiska wody w odległości
ok. 250m na zachód od tamy TP-1 oraz
prześwitu ok. 1,0m pomiędzy lustrem
wody a stropem wyrobiska. Wycofano
zastęp i wykonano trwałe zawarcie zabezpieczające przed wejściem osób niepowołanych do przebicia transportowo-wentylacyjnego poz. 900m (nr 177)
przed TP-1 oraz zlikwidowano bazę ratowniczą na poz. 900m.
Rozpoczęto penetrację wyrobisk od
poziomu 640m przez TP-3 w kierunku
pochylni taśmowej (nr 178) oraz od poziomu 512m przez TP-4 pochylnią
wentylacyjną (nr 175) w kierunku poziomu 640m. Po penetracji pochylni
wentylacyjnej (nr 175) wykonano
trwałe zawarcie w dojściu do TP-4 od
strony przekopu wentylacyjnego poz.
512m (nr 941) zabezpieczające przed
wejściem osób niepowołanych oraz zlikwidowano bazę ratowniczą na poz.
512m.
W
czwartym
dniu
akcji
tj. 04.09.2014r. wykonano kolejną penetrację wyrobisk od poziomu 640m
pochylnią taśmową (nr 178) do chod-
7
nika badawczego VIII (nr 151) w celu
lokalizacji otworu T2/P1 z wyżej leżącego pokładu 405/1. Zastępy penetrujące wyrobiska stwierdziły w przekopie
technologicznym I (nr 186) obwał
stropu uniemożliwiający jego penetrację oraz zlokalizowały i zaznaczyły
miejsce lokalizacji otworu T2/P1 w odległości ok. 80m od przebicia technologicznego I (nr 186). Kolejny zastęp ratowników spenetrował 150m chodnika
taśmowego śc. 193 (nr 520) nie stwierdzając rozlewiska wody a w drodze powrotnej zlokalizował otwory wiercone z
przekopu z pokł. 352 do pokł. 510 (nr
568) do pochylni taśmowej (nr 178).
Rozwinięto instalację termistorową
i chromatograficzną z bazy na poziomie
640m do chodnika badawczego VIII
(nr 151).
W dniu 05.09.2014r. równocześnie
kontynuowano penetrację wyrobisk
objętych zlikwidowanym polem pożarowym w celu potwierdzenia występowania w nich przewidywanych korków
wodnych. W związku ze stwierdzonym
brakiem rozlewiska wody w chodniku
taśmowym śc. 193 (nr 520) rozpoczęto
zatłaczanie wody z rurociągu p.poż.
otworami z przekopu z pokł. 352 do
NR 4/2014
Rys. 2. Etap IIa. Przewietrzanie pomiędzy TP3 i TP4.
pokł. 510 (nr 568) oraz z rozlewiska
znajdującego się w chodniku podstawowym (nr 322) do chodnika taśmowego śc. 193 (nr 520). W chodniku badawczym XIII (nr 559), chodniku
taśmowym śc. 194 (nr 540) oraz w przekopie technologicznym II (nr 188) zlokalizowano korki wodne spełniające
warunki przeciwwybuchowości.
Rozpoczęto budowę zawarć korka
przeciwwybuchowego TP-5 w chodniku badawczym VIII (nr 151). Prace
ze względu na podwyższoną temperaturę i wilgotność wykonywane były
w trudnych warunkach mikroklimatu.
W dniu 06.09.2014r. kontynuowano zalewanie chodnika taśmowego śc. 193
(nr 520) i budowę zawarć dla korka
przeciwwybuchowego TP-5. Przeprowadzono ponowną penetrację chodnika taśmowego śc. 193 (nr 520) lokalizując w nim rozlewisko wody na
odcinku ok. 100m od pochylni taśmowej (nr 178). W kolejnym dniu akcji tj.
07.09.2014r. kontynuowano podawanie
wody do chodnika taśmowego śc. 193
(nr 520), budowę korka TP-5 oraz roz-
poczęto budowę zawarcia w chodniku
taśmowym śc. 193 (nr 520). Uruchomiono wentylator WLP-402 przewietrzający dojście do budowanej TP-5
w chodniku badawczym VIII (nr 151)
następnie rozwinięto i uruchomiono linię chromatograficzną w rejonie TP-5.
W dniu 08.09.2014r. ukończono budowę zawarć tamy TP-5 wykonano komisyjny odbiór konstrukcji przez komisję z udziałem przedstawiciela OSRG
i rozpoczęto podawanie spoiwa mineralno-cementowego otworem T2/P1
z pokł. 405/1. Ze względu na brak możliwości transportowych w rejonie oraz
brak prądu do zasilenia pomp Mono,
wykorzystanie otworu do zalewania
tamy TP-5 było rozwiązaniem optymalnym. W chodniku podstawowym
(nr 322) przystąpiono do budowy zawarcia ażurowego w rejonie skrzyżowania z pochylnią taśmową (nr 178) i budowano
zawarcie
w
chodniku
taśmowym śc. 193 (nr 520).
Następnego dnia tj. 09.09.2014r.
kontynuowano podawanie spoiwa
i o godzinie 1710 zakończono wypełnia-
8
nie korka TP-5. Zużyto ok. 65000 kg
spoiwa i przystąpiono do budowy komory kompensacyjnej dla tamy TP-5.
Kontynuowano także zalewanie wodą
chodnika taśmowego śc. 193 (nr 520).
Spenetrowano chodnik taśmowy
śc. 194 (nr 540) i chodnik taśmowy
śc. 193 (nr 520) celem kontroli lustra
wody. Dotransportowano i uruchomiono pompę do odwodnienia przebicia wentylacyjnego (nr 168). Równolegle pozostałe zastępy ratowników
wykonały zawarcie w przekopie technologicznym I (nr 186) od strony chodnika badawczego VIII (nr 151). W dniu
10.09.2014r. dokonano odbioru wypełnienia tamy przeciwwybuchowej TP-5.
O godz. 1137 kierownik akcji zawęził
strefę zagrożenia wyłączając z niej wyrobiska na poziomie 512m od pochylni
wentylacyjnej (nr 175) w kierunku szybu
A-II. Sztab akcji zaproponował likwidację linii chromatograficznej L3 do korka
TP-5. Zastępy ratownicze ukończyły budowę zawarcia ażurowego w pochylni
taśmowej II (nr 178) poniżej chodnika
badawczego XIII (nr 559) oraz kontynu-
NR 4/2014
W dniu 12.09.2014r. uruchomiono
pompowanie w przebiciu transportowo – wentylacyjnym (nr 177) na
poz. 900m i zaobserwowano obniżanie
się lustra wody. W chodniku taśmowym śc. 194 (nr 540) uruchomiono
wentylator WLP-402 w celu przewietrzania przebicia wentylacyjnego
(nr 168) za postępem odwodnienia.
Dokonano odbioru korka wodnego
w chodniku badawczym XIII (nr 559),
następnie kontynuowano transport
materiałów oraz budowę wcześniej
rozpoczętych zawarć. W kolejnym
dniu akcji 13.09.2014r. ukończono budowę zawarcia w chodniku taśmowym
śc. 194 (nr 540) oraz dołożono lutnie
Rys. 4. Przekrój przeciwwybuchowej tamy izolacyjnej TP-5 ze spoiwa szybkowiążącego o drewnianej konstrukcji zawarć.
owały budowę zawarcia w chodniku taśmowym śc. 194 (nr 540) i chodniku
badawczym XIII (nr 559). Następnie po
raz kolejny zastęp ratowniczy spenetrował chodnik taśmowy śc. 193 (nr 520)
w celu kontroli lustra wody. Uruchomiono drugą pompę odwadniającą
przebicie wentylacyjne (nr 168).
W dniu 11.09.2014r. dokonano penetracji całości pochylni taśmowej
(nr 178) łącznie ze 110 metrowym odcinkiem przebicia transportowo –
wentylacyjnego poz. 900m (nr 177).
Podczas rozpoznania stwierdzono,
że przebicie (nr 177) na długości
ok. 50m jest zamulone (pozostały
prześwit w granicach 2m) a w dalszym
jego odcinku widoczne jest lustro
wody. Obłożono bazę ratowniczą na
poziomie 900m i rozpoczęto budowę
instalacji do pompowania wody. Wykonano zawarcie chodnika badawczego XIII (nr 559). Kolejne zastępy
ratownicze ponownie spenetrowały
chodnik taśmowy śc. 194 (nr 540), taśmowy śc. 193 (nr 520) oraz dokonały
odbioru korków wodnych w obecności
przedstawiciela OSRG Jaworzno.
9
do lustra wody. Zastęp ratowników
spenetrował chodnik taśmowy śc. 193
(nr 520) w celu kontroli lustra wody
oraz zainstalował czujnik poziomu
wody i węże do pomiaru poziomu
wody.
W dniu 14.09.2014r. zakończono
pompowanie wody z części przebicia
transportowo-wentylacyjnego
poz.
900m (nr 177) co pozwoliło spenetrować wyrobisko na całej długości, następnie zlikwidowano bazę na poz.
900m. Kontynuowano odwodnienie
chodnika taśmo- wego śc. 194 (nr 540)
NR 4/2014
Rys. 5.Wyrobiska spenetrowane przez zastępy ratowników w czasie akcji ratowniczej
10
i przebicia wentylacyjnego (nr 168) na
bieżąco dokładając lutnie za postępem.
Zabudowano również 20 półek zapory
przeciwwybuchowej głównej w przekopie oddziałowym (nr 927) na poz. 640m
oraz kontynuowano transport pyłu kamiennego.
Dnia 15.09.2014r. o godz. 315 otrzymano meldunek o pojawieniu się
podwyższonych stężeń CO na chromatografie co oznaczało uzyskanie
przepływu powietrza przez przebicie
wentylacyjne (nr 168). Stopniowe obniżenie lustra wody umożliwiło odgazowanie odcinka pochylni wentylacyjno-technologicznej (nr 176). Po
ustabilizowaniu się parametrów wentylacyjnych w pochylni wentylacyjno-technologicznej (nr 176) (przepływ
powietrza 340m3/min) zastępy ratownicze przystąpiły do penetracji wyrobiska. W trakcie penetracji pochylni wentylacyjno-technologicznej (nr 176)
stwierdzono pełny obwał w ww. wyrobisku w odległości ok. 580m od pochylni wentylacyjnej (nr 175) co uniemożliwiło dalszą penetrację.
Wykonano zawarcie ażurowe na
wylocie z pochylni wentylacyjno-technologicznej (nr 176). Kontynuowano
pompowanie wody z przebicia wentylacyjnego (nr 168). O godz. 1713 zastęp
ratowniczy zatrudniony do pompowania wody z przebicia wentylacyjnego
(nr 168) zameldował o znacznym wycieku wody ze stropu na odcinku
trzech par w powyższym wyrobisku.
Zakończono budowę zapory przeciwwybuchowej pyłowej w przekopie
oddz. (nr 927) poz. 640m. W dniu
16.09.2014r. o godz. 315 zastęp ratowniczy, który pompował wodę z przebicia wentylacyjnego (nr 168) poinformował o aktualnym stanie wody
tj. rozlewisko na długości ok. 24m oraz
o prawdopodobnym zawale wyrobiska
za lustrem wody. Wykonano zawarcie
ażurowe na wlocie do przebicia wentylacyjnego (nr 168) oraz rozpoczęto
transport materiału do budowy drugiego zawarcia od strony pochylni
wentylacyjno-technologicznej (nr 176).
Po jego wykonaniu o godz. 738 Kierownik Akcji zakończył drugi i zarazem
ostatni etap akcji ratowniczej.
Aktualna ilość powietrza doprowadzanego do rejonu przywróconego do
sieci wentylacyjnej pokładu 510 zachód
kształtuje się na poziomie:
• ok. 550 m3/min od poziomu 640m
przekopem oddziałowym (nr 927),
• ok. 1100 m3/min od poziomu 900m
przebiciem transportowo – wentylacyjnym (nr 177), co daje sumaryczną
wartość ok. 1650 m3/min powietrza
odprowadzanego do szybu wentylacyjnego Andrzej IV na poziomie
512m.
NR 4/2014
Aktualny rozpływ powietrza w rejonie pochylni wentylacyjno – technologicznej (nr 176):
• ok. 200 m3/min od przekopu technologicznego I (nr 186),
• ok. 100 m3/min od przebicia wentylacyjnego (nr 168),
co daje sumaryczną wartość ok.
300 m3/min powietrza na wylocie pochylni wentylacyjno – technologicznej
(nr 176).
Na podstawie analiz ze stacji pomiarowej nr 115 zlokalizowanej w pochylni
wentylacyjnej (nr 175) stwierdzono,
że zawartość metanu w powietrzu odprowadzanym z rejonu pokładu 510 kształtuje się na poziomie 0,9%, natomiast nie
stwierdzono zawartości tlenku węgla.
Analizując powyższe parametry
wentylacyjne można stwierdzić, że sytuacja wentylacyjno – metanowa
w omawianym rejonie jest ustabilizowana.
Dla rejonu przywróconych do sieci
wyrobisk został opracowany Plan prac
profilaktycznych zatwierdzony przez
KRZG i od zakończenia akcji jest sukcesywnie realizowany.
mgr inż. Zbigniew Kubica
OSRG Jaworzno
KWK Brzeszcze
mgr inż. Marek Juras
„DROGA PRZEZ DYM”
Bezpieczeństwo pracy zastępu ratowniczego w zadymionej strefie zagrożenia - cz. II
Chcąc zaprojektować nowe rozwiązania połączenia ratowników w zastępie, należało najpierw zidentyfikować
i przeanalizować problemy związane
z zastosowaniem obecnie używanych
linek ratowniczych, będących na wyposażeniu służb ratownictwa górniczego
przedsiębiorcy oraz CSRG S.A w Bytomiu. Do tego celu posłużyły wyniki testów linek ratowniczych, przeprowadzone w OSRG w Wodzisławiu Śląskim
i Jaworznie. Testy te prowadzone były
w ramach realizacji, sformułowanych
w odniesieniu do jednostek ratownictwa górniczego, wniosków z prac Komisji powołanej przez Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego, dla zbadania
przyczyn i okoliczności zapalenia
metanu oraz wypadku zbiorowego,
zaistniałego w dniu 5 maja 2011r.
w Jastrzębskiej Spółce Węglowej S.A.
KWK ,,Krupiński’’ oraz realizacją
wniosku nr 4 pt. „Określić dla warunków ograniczonej widoczności, zasady
połączenia ratowników w zastępie linką,
z podaniem jej długości i sposobu zaczepienia oraz materiału, z jakiego powinna być wykonana.”
Dalsza identyfikacja problemów wynikłych z zastosowania linek ratowniczych stosowanych podczas prowadzenia prac ratowniczych odbyła się
w OSRG w Zabrzu. Ze względu na konieczność obserwacji ćwiczących oraz
identyfikację problemów, ratownicy
ćwiczyli w warunkach silnego zadymienia i całkowitego braku widoczności realizowanego na dwa sposoby. Pierwszym
sposobem było silne zadymienie komory urządzeniem Fire Rainer, gęstym
dymem, a w drugim przypadku, zadymienie realizowane było poprzez nało-
11
żone na maski specjalne nakładki, uniemożliwiające jakiekolwiek widzenie.
Fire Rainer jest urządzeniem niemieckiej firmy Smoke Faktory, dedykowanym dla górnictwa, pożarnictwa
oraz wojska, w celach treningowych.
Generuje bardzo długo utrzymujący się
sztuczny dym i mgłę.
Nakładki na maski twarzowe ratowników biorących udział w testach, wykonane są w kształcie owalnym o wymiarach: 27 cm x 20 cm z tkaniny
technicznej typu VINYTOL 585 DUO
NV.
Podczas ćwiczeń ratownicy używali
cztery typy aparatów ratowniczych:
W-70, PSS BG-4, Biopak 240 R i PSS7000. Czas jednego przejścia zastępu
ratowników spiętych linką mieścił się w
granicach od 20 minut do jednej godziny.
NR 4/2014
Zdj. 9 Generator dymu i mgły Fire Frainer.
Wnioski z analizy problemów wynikających z zastosowania linek ratowniczych.
• Użycie linki o długości 5m z uwagi
na ograniczony zakres stosowania
i możliwość stworzenia niebezpiecznych sytuacji, zagrażających zdrowiu
i życiu ratowników, nie powinno być
brane pod uwagę w celu połączenia
nią ratowników w warunkach zadymienia i ograniczonej widoczności.
Przy jej użyciu niemożliwe jest przejście zastępu przez przepust tamowy,
niskimi wyrobiskami, czy transport
poszkodowanego na noszach. Ponadto, w warunkach całkowitego zadymienia, podczas pokonywania
przeszkód, wymagających zdejmowania aparatów i ich przekładania,
istnieje niebezpieczeństwo splątania
linką węży oddechowych. Napięta
linka stwarza dodatkowo zagrożenie
zerwania maski z twarzy ratownika.
Nie ma możliwości wpięcia się do
linki dodatkowej osoby (przewodnika).
• Spięcie ratowników linką mocowaną
do paska spodni, stwarza większy
komfort pracy i zapewnia wyższy
poziom bezpieczeństwa.
• Linka 15m daje większą swobodę ruchów niż linka 5m. Jednak jest za
długa. Tworzą się na niej zwisy i pętle utrudniające przejście. Stwarza
ponadto konieczność ciągłej kontroli zapasu linki, nie pozwalając dostatecznie skupić się na wyznaczonym zadaniu.
• Linka odblaskowa Ø 6mm o długości 10m jest lepszym rozwiązaniem
niż linki 5m czy 15m. Zastęp pięcioosobowy połączony taką linką ma
zapewniony odpowiedni dystans
między ratownikami i swobodę ruchów. Jednak w sytuacji podpięcia
Zdj. 10 Nakładki na maski twarzowe ratownika.
Zdj. 11 Przykład splątania linką węży oddechowych.
Zdj. 12 Przykład stworzenia sytuacji zagrożenia zerwania maski z twarzy ratownika.
Zdj. 13 Przykład kontrolowania zapasu oraz zaplątania się linki.
dodatkowej osoby (przewodnika)
i w warunkach silnego zadymienia,
może znacznie ograniczyć komfort
pracy z jej użyciem.
Realizując zadania poszczególnych
etapów projektu, zespół badawczy dokonał również analizy rozwiązań połączenia ratowników w zastępie, stosowanych w niektórych krajach. Zostały
12
zorganizowane spotkania przedstawicieli zespołu badawczego CSRG S.A.
w jednostkach ratownictwa górniczego
Czeskiej Republiki i Słowacji. Wysłano
również maile do kilku zagranicznych
jednostek ratowniczych z prośbą o informacje dotyczące przedmiotowej
sprawy. Ponadto, podczas ćwiczeń zastępów ratowniczych, zorganizowanych w ramach Austriackiego Dnia
NR 4/2014
Ratownictwa Górniczego w Jochberg
w Austrii, w dniach 23-25 kwietnia br.,
odbyły się spotkania z przedstawicielami
służb ratowniczych Niemiec i Austrii.
Czechy i Słowacja.
W oparciu o czeskie regulacje
prawne dotyczące ratownictwa górniczego, zastęp ratowniczy w przypadku
ograniczonej widzialności mniejszej
niż 1m, musi być połączony linką ratowniczą. Przepisy te jednak nie regulują kwestii samej linki. Stosowane są
tam połączenia zastępu na bazie linek
indywidualnych. Wykonane są one ze
sznurka Ø 4mm o długościach od 1,5m
do 2,5m. Linki zakończone są zwykłymi karabińczykami stalowymi.
Za połączenie zastępu linkami odpowiedzialny jest zastępowy. Linki te,
znajdują się w torbie zastępowego obok
innego wyposażenia.
Nie stosuje się połączenia ratowników linkami w zadymieniu, gdzie widzialność w dymie wynosi powyżej 1m
do 3m. Rolę linki życia pełni zwijana
linia łączności ratowniczej i wytycza
drogę powrotną z zadymionej strefy zagrożenia.
Długość linii telefonicznej na bębnie
AZY 120 wynosi do 800m, a AZY 121
– 250m.
Słowackie służby ratownictwa górniczego w zakresie łączenia ratowników
w zastępie wykonującym prace ratownicze, w zadymionej strefie zagrożenia,
przyjmują takie same zasady pracy
w przypadku prowadzenia akcji ratowniczej w zadymieniu.
Do połączenia ratowników w zastępie wykorzystuje się linki indywidualne
wykonane ze sznurka Ø 4mm o długościach ok. 2,0m zakończone zwykłymi
karabińczykami stalowymi.
Zestaw linek do połączenia zastępu
znajduje się w również w torbie zastępowego, obok innego wyposażenia.
Podczas rozmów, zwrócono uwagę,
iż w obu krajach, dotychczas nie było
żadnego przypadku, w którym ratownicy musieliby prowadzić akcję ratowniczą w silnie zadymionej atmosferze,
powodującej konieczność użycia linek
ratowniczych.
Austria i Niemcy
W ratownictwie austriackim jak
i niemieckim nad zapewnieniem odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa ratowników wykonywujących prace ra-
Zdj.14 Linki indywidualne do połączenia ratowników w zastępie.
Zdj. 15 Wyposażenie torby zastępowego.
Zdj. 16 Łączność ratownicza.
Zdj. 17 Linki ratownicze.
townicze odpowiedzialne są osoby
prowadzące akcję ratowniczą. Osoby te
mają obowiązek i mogą stosować różne
rozwiązania, zapewniające bezpieczeństwo zastępu. Należy w tym miejscu
podkreślić, że w obu tych krajach do-
13
tychczas nie odnotowano żadnego niebezpiecznego zdarzenia, ani żadnej akcji ratowniczej, w której ratownicy
musieliby pracować w warunkach silnego zadymienia bądź braku widoczności.
NR 4/2014
W ćwiczeniach ratowniczych w ramach Austriackiego Dnia Ratownictwa
Górniczego w Kitzbühel w Austrii, brały
również udział austriackie zastępy ratownicze Straży Pożarnej. Jeden z takich
zastępów był wyposażony w linki bezpieczeństwa osobistego Autoroll V6 MAX.
Linki te są odporne na działanie wysokiej temperatury (do 500oC) i przeznaczone do wykonywania prac w zadymieniu.
Pojedyncza linka Ø 3,5mm umieszczona jest w obudowie z poliamidu
wzmocnionego, uzbrojona w wodoszczelny mechanizm automatycznego nawijania, karabińczyk oraz uchwyt umożliwiający podpięcie kolejnego ratownika.
W zależności od wersji, przypinana jest
do pasa biodrowego lub do pasa aparatu
roboczego każdego ratownika, w sposób
stały do wspornika z tworzywa sztucznego lub czasowy, za pomocą specjalnego paska, zapinanego na rzep.
Na lince o długości 6m są zamocowane blokady, w odległościach co
1,25m, służące do ograniczenia długości linki.
RPA
Przez wiele lat, standardową praktyką
zastępów ratowniczych wchodzących do
zadymionej strefy zagrożenia, było znakowanie trasy przejścia farbą lub kredą.
Umożliwiało im to rozpoznanie drogi
powrotnej. Standardy te zostały zmienione po tragicznej stracie całego zastępu,
który nie był w stanie odnaleźć drogi powrotnej, w wyniku znacznego pogorszenia się stopnia widzialności i warunków
klimatycznych. Linią wytyczającą drogę
powrotną jest linia łączności telefonicznej, natomiast sami ratownicy w zastępie
spięci są linkami indywidualnymi. Model
połączenia składa się z pasa biodrowego
z przymocowaną na stałe taśmą poliamidową o długości 1,85m zakończoną zatrzaśnikiem.
Model połączenia musi spełniać następujące kryteria:
• długość taśmy łączącej - 1,85m;
• taśma może być wykonana z poliamidu lub poliestru, zdolnego do
utrzymania wytrzymałość na rozciąganie 22kN;
• zatrzaśniki stosowane w taśmie łączącej, zdolne są do przymocowane
do pręta o średnicy co najmniej
18mm i powinny spełniać odpowiednie wymagania dowód załadunku i łamaniu przez SABS;
Zdj. 18 Karabińczyki na końcach linek.
Zdj. 19
Wyposażenie torby zastępowego.
Zdj. 20. Członkowie austriackiej drużyny Straży Pożarnej wyposażeni w linki typu
Autoroll V6 MAX.
Zdj. 21 Linka bezpieczeństwa osobistego Autoroll V6 MAX [1]
Połączenie
stałe
Połączenie
czasowe
Zdj. 22. Rodzaj mocowania linki.
Zdj. 23. Sposób blokowania linki.
14
Zdj. 24 Pas bezpieczeństwa z taśmą
łączącą.
NR 4/2014
• taśmy stosowane do linii ograniczających powinny mieć minimalną
szerokość 25mm;
• kolor linii łącza - zielony neon;
• minimalna szerokość pasa - 45mm.
Członkowie zastępu ratowniczego
powinny być połączeni w następujących warunkach:
• słaba widoczność,
• odchylenie od wyrobisk większych
niż 35 °,
• w nieznanych nagromadzeniach wody.
W przypadku transportu poszkodowanego na noszach, ratownicy w zastępie
mogą rozłączyć na taki okres czasu i tylko
wtedy, gdy jest możliwość zabezpieczenia
się w inny sposób, gwarantujący utrzymanie członków zastępu razem.
Chcąc skorzystać z doświadczenia
i opinii osób prowadzących drużyny ratownicze w zakładach górniczych, zorganizowano spotkanie seminaryjne
Kierowników Kopalnianych Stacji Ratownictwa Górniczego spółek węglowych. Spotkanie odbyło się dnia
31.03.2014r w OSRG w Zabrzu. Wzięli
w nim udział kierownicy Kopalnianych
Stacji Ratowniczych Kompanii Węglowej S.A., Katowickiego Holdingu Węglowego S.A., Jastrzębskiej Spółki Węglowej S.A. i Górniczej Spółki z Grupy
Tauron. Po zapoznaniu uczestników
spotkania z założeniami projektu
i przedstawieniu wyników dotychczas
przeprowadzonych prac, wysunięte zostały przez uczestników spotkania, trzy
propozycje modelu sposobu połączenia
ratowników w zastępie, na bazie których zaprojektowano trzy modele połączenia ratowników w zastępie wchodzącym do zadymionej strefy zagrożenia:
• linki indywidualne elastyczne ø5mm
o dł. 1,6m,
• linka elastyczna ø5mm o dł. 6m
z lonżami (0,3m),
• linka zwijana PROTEKTOR z lonżami (0,3m).
Zdj. 27Linki do połączenia indywidualnego.
Linki indywidualne ø5mm
o dł. 1,6m.
Indywidualne linki ratownicze elastyczne o długości 1,6m służą do połączenia ratowników w zastępie. Wykonane są na bazie linki typu Ekspander
RG – 5 zakończone zatrzaśnikami stalowymi z nakrętką blokującą.
Model połączenia linkami indywidualnymi polega na spięciu pojedynczego
Zdj. 29 Przykładowy sposób połączenia ratowników
Zdj. 25 Sposób połączenia.
Zdj. 26 Zastęp w warunkach ograniczonej widoczności.
15
Zdj. 28Model połączenia zastępu linkami indywidualnymi 1,6m.
NR 4/2014
Zdj. 30 Linka elastyczna ø 5 mm o dł. 6 m.
Zdj. 31 Zastęp połączony linką elastyczną ø5mm o dł. 6 m z lonżami.
Zdj.32 Elementy modelu połączenia. Zdj.33 Model połączenia zastępu linką samozwijalną typu PROTEKT GL 087
ratownika z kolejnym w zastępie, linką
o długości 1,6m typu Ekspander RG –
5 do szelek aparatu lub do specjalnego
pasa. Możliwe jest również podpięcie
do pasa biodrowego spodni.
Linka elastyczna ø5mm o dł. 6m
z lonżami
Linka ratownicza elastyczna o długości 6m typu Ekspander RG – 5, zakończona jest z dwóch stron krętlikami stalowymi, zapobiegającymi
skręcaniu się linki, połączonymi z zatrzaśnikiami z zapadką blokującą.
Pełni funkcję linki poręczowej, do
której wpinają się ratownicy przy użyciu lonż o dł. 0,3m.
Przeciwległymi końcami linki połączonych jest dwóch ratowników skrajnych (zastępca zastępowego i zastępowy),
a trzech ratowników pośrodku podpina
są do niej lonżami. Możliwe jest też podpięcie środkowych ratowników do linki
bez użycia lonż, poprzez zatrzaśniki, czy
pasy nośne aparatu, przelotowo.
Linka zwijana typu GL 087
PROTEKT o dł. 8,5m z lonżami.
Linka zwijana typu GL 087 PROTEKT, pełni funkcję linki poręczowej,
podobnie jak w przypadku linki elastycznej typu Ekspander RG – 5. Zawarta taśma w obudowie z tworzywa
sztucznego, zakończona jest zatrzaśnikiem stalowym z nakrętką twist-lock.
Obudowa wyposażona jest w krętlik,
zapobiegający skręcaniu się taśmy, połączony z zatrzaśnikiem stalowym.
Dwóch ratowników skrajnych, spiętych jest na przeciwległych końcach
linki w taki sposób, że ostatni ratownik
(zastępowy) ma przypięty mechanizm
zwijania, a pierwszy ratownik (zastępca zastępowego), spięty jest zatrzaśnikiem stalowym z nakrętką twist-lock. Trzech ratowników pośrodku,
podpina są do linki lonżami o dł. 0,3m.
Możliwe jest tak samo podpięcie środkowych ratowników do linki bez użycia lonż, poprzez zatrzaśniki przelotowe.
16
Obecnie prowadzone są badania
funkcjonalności nowych rozwiązań połączeń ratowników w zastępie, realizowane w wyrobiskach górniczych kopalni „Halemba-Wirek”, „Bolesław
Śmiały” i „Knurów-Szczygłowice”. Prowadzone są również badania w komorze ćwiczeń OSRG Zabrze.
Zespół badawczy rozpoczął również prace związane z realizacją dwóch
ostatnich etapów projektu. Jeden z
nich, to określenie w drodze badań
maksymalnych bezpiecznych odległości możliwych do przejścia przez zastęp ratowniczy w warunkach zupełnego braku widoczności. Realizacja
tego etapu polegać będzie m.in. na
ustaleniu metody ograniczenia widzialności dla zastępu ratowniczego
poruszającego się w wyrobisku zadymionym w zależności od gęstości zadymienia oraz na pomiarze czasu
przejścia zastępu ratowniczego wyrobiskami korytarzowymi o różnych nachyleniach. W ostatnim etapie części
Dräger
jest partnerem,
a nie tylko
dostawcą.
Drägerware Workshop Software 5000/7000
Oprogramowanie do zarządzania warsztatem.
Po prostu lepsza organizacja: Drägerware Workshop Software dzięki wyjątkowej elastyczności
stanowi idealne rozwiązanie do kompleksowego zarządzania warsztatem. Innowacyjne i łatwe
w obsłudze oprogramowanie zapewni większą przejrzystość, optymalny przebieg procesów oraz
wzrost wydajności. Dostępne moduły: warsztatu ochrony dróg oddechowych (współpracujący
z urządzeniem testującym Quaestor) oraz technik pomiarowych (współpracujący ze stacją
X-dock) umożliwiają kompleksowe zarządzanie dostępnym sprzętem: od inwentaryzacji
poprzez testy aż po ocenę stanu sprzętu. www.draeger.com
Górnicze Urz¹dzenie Py³owe (GUP)
Systemu POLKO
do opylania py³em kamiennym ociosów wyrobisk górniczych
Parametry techniczno-eksploatacyjne:
- zasilanie sprê¿onym powietrzem 0,2 - 0,5MPa
- wydajnoœæ 6,0 Mg/h
- odleg³oœæ transportowa ok. 1000m
- objêtoœæ podajnika komorowego 0,25 - 0,4m3
900
1300
POLKO
1350
Górnicze Urz¹dzenie Py³owe (GUP)
Systemu POLKO
posiada wszelkie wymagane przepisami dopuszczenia
i certyfikaty do stosowania w podziemnych
wyrobiskach górniczych
Kooperacja POLKO zaprasza do wspó³pracy
oferuj¹c doradztwo techniczne, dobór parametrów technicznych urz¹dzeñ,
szkolenie za³ogi, sprawny serwis gwarancyjny i pogwarancyjny
Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego S.A.
DZIAŁ RATOWNICTWA DS. SZKOLENIA
41-902 Bytom, ul. Chorzowska 25
tel. 32 3880419, 32 3880453
Dział Szkolenia Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A. oferuje
szkolenia:
 dla pracowników zakładów górniczych, wynikające z zapisów rozporządzenia
Ministra Gospodarki z 12 czerwca 2002r. w sprawie ratownictwa górniczego,
 dla służb kopalnianych, których celem
jest podniesienie wiedzy w zakresie:
- pomocy przedmedycznej,
- profilaktyki pożarowej,
- pomiarów parametrów fizykochemicznych atmosfery kopalnianej,
- użytkowania ucieczkowego sprzętu
ochrony układu oddechowego,
- innych zagadnień związanych
z górnictwem podziemnym.
Dział Szkolenia Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A.
w Bytomiu posiada:
 Akredytację Śląskiego Kuratorium Oświaty,
 Stwierdzenie Okręgowego Urzędu Górniczego w Gliwicach
o spełnieniu warunków do prowadzenia szkoleń pracowników
zatrudnionych w ruchu zakładów górniczych.
Zapraszamy
podmioty trudniące się
ratownictwem, w różnych
branżach zawodowych
na
Kurs z zakresu
KWALIFIKOWANEJ
PIERWSZEJ POMOCY
www.csrg.bytom.pl
fax: 32 3880444
NR 4/2014
projektu realizowanego przez CSRG
S.A., mają zostać opracowane zasady
połączenia ratowników w zastępie
linką, uwzględniając nowe rozwiązania połączeń.
Wyniki tych badań zostaną przedstawione w następnej części artykułu.
mgr inż. Piotr Pal
OSRG Zabrze
mgr inż. Krzysztof Mroziński
OSRG Wodzisław
fot. P. Pal, K. Mroziński
Zdj.34 Sposób połączenia.
SŁUŻBA MEDYCZNA
W RATOWNICTWIE GÓRNICZYM
W artykule przedstawiono organizację medycznej służby ratownictwa górniczego, sposób zabezpieczenia medycznego w ruchu zakładu górniczego
oraz uwarunkowania prawne obowiązujące w tym zakresie. Zaprezentowano
również zakres przygotowania zastępu
ratowniczego do udzielania pomocy
medycznej w akcji ratowniczej.
Warunki pracy w górnictwie,
w szczególności podziemnym sprawiają, że praca górnika charakteryzuje
się, jak w żadnym innym zawodzie
stałym zmaganiem się z naturalnymi
zagrożeniami, stwarzającymi różne
niebezpieczeństwa dla zdrowia i życia
ludzi. Z górnictwem zawsze związane
było pojęcie ratownictwa górniczego,
z tym, że w początkach górnictwa ratownictwo nie miało oczywiście formy
zorganizowanej i polegało na udzielaniu sobie wzajemnej pomocy przez
zatrudnionych pod ziemią górników
w przypadku wystąpienia niebezpieczeństwa. Od 1907 roku na ziemiach
polskich datowany jest rozwój zorganizowanego ratownictwa górniczego.
Do zadań służb i podmiotów o których mowa powyżej należy min. niezwłoczne niesienie pomocy w przypadku zagrożenia życia lub zdrowia
osób przebywających w zakładzie górniczym. Ze statystyk wynika, że większość zagrożeń w środowisku pracy
wydobywczej ma charakter współwystępowania. Dynamika zdarzeń niepożądanych, zachodzących w rejonie
prowadzonych robót górniczych, nie
pozwala jednoznacznie zdefiniować
ostatecznego zagrożenia, a zatem również określić stan zdrowia poszkodowanego górnika. Należy przyjąć najgorszy scenariusz zdarzeń z ofiarami
śmiertelnymi i ciężkimi przypadkami
wśród poszkodowanych. Statystyka
stopnia
ciężkości
urazów/zatruć
w aspekcie najgroźniejszych i najczęstszych zagrożeń związanych z eksploatacją złoża wskazuje na konieczność
natychmiastowej pomocy medycznej
oraz sprawnego i szybkiego transportu
na powierzchnię z miejsca wypadku.
Organizacja medycznej służby
ratownictwa górniczego.
Rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie ratownictwa górniczego
z dnia 12 czerwca 2002r. (Dz. U. z 2002 r.
Nr 94, poz. 838 z późn. zm.) [2] nakłada
obowiązek posiadania zorganizowanych
służb medycznych ratownictwa górniczego w jednostce ratownictwa. Zgodnie
z powyższym, podmiot zawodowo trudniący się ratownictwem górniczy zobowiązany jest do posiadania służby medycznej, której działalność określa
i nadzoruje kierownik jednostki ratownictwa. Podstawowe ogniwo służby medycznej stanowią lekarze Medycznej
Służby Ratownictwa Górniczego Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego
S.A. Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego S.A. jako podmiot zawodowo
trudniący się ratownictwem górniczym
zawarła umowę z firmą CEN-MED
Sp. z o.o. zatrudniającą lekarzy posiadających odpowiednie przygotowanie
i kwalifikacje z zakresu ratownictwa górniczego. Mówiąc o medycznym zabez-
17
pieczeniu działań ratowniczych warto
zaznaczyć, że w każdym zastępie ratowniczym co najmniej jeden ratownik – zastępowy zastępu, posiada kwalifikacje
w zakresie udzielania pierwszej pomocy.
Sposób zabezpieczenia medycznego
w zakładach górniczych przedstawiony
jest w Planie Ratownictwa opracowanym dla każdego zakładu górniczego.
Przedsiębiorca zawiera umowę z podmiotem medycznym, na podstawie której lekarze świadczą usługi na rzecz zakładu górniczego w przypadku
konieczności udzielenia pomocy poszkodowanemu w ruchu zakładu górniczego, jak również mogą stanowić uzupełnienie lekarzy medycznej służby
ratownictwa górniczego w trakcie prowadzenia działań akcyjnych.
Lekarze medycznej służby ratownictwa górniczego.
Lekarze wchodzący w skład medycznej służby muszą posiadać min. odpowiednią specjalizację, ukończony staż
podyplomowy.
Do obowiązków lekarzy należy:
1. uczestniczenie w akcjach ratowniczych,
2. udzielanie pierwszej pomocy poszkodowanym,
3. uzgadnianie z kierownictwem akcji
ratowniczej zakresu dopuszczalnych
fizycznych i termicznych obciążeń
ratowników wykonujących prace ratownicze,
4. sprawowanie nad ratownikami
w OSRG opieki lekarskiej obejmującej:
a)badania lekarskie przed rozpoczęciem dyżuru w OSRG,
NR 4/2014
b)badania lekarskie przed rozpoczęciem ćwiczeń,
c)pomoc ambulatoryjną w czasie
pełnienia dyżurów w OSRG,
d)pomoc lekarską w czasie akcji ratowniczych,
e)sprawdzanie stanu zdrowia bezpośrednio przed i po zakończeniu
udziału w akcji ratowniczej,
f)przeprowadzanie szkolenia medycznego ratowników górniczych.
Lekarze medycznej służby zabezpieczenia ratownictwa górniczego zobowiązani są również do odbycia ćwiczeń
i szkoleń w jednostce ratownictwa, których tematyka i zakres ustalony jest
przez Kierownika Jednostki Ratownictwa w porozumieniu z Doradcą Kierownika Jednostki ds. Medycznej
Służby Ratownictwa Górniczego.
Zastępowy zastępu ratowniczego.
Zgodnie z obowiązującymi uregulowaniami prawnymi, zastępowy zastępu
ratowniczego posiada kwalifikacje
w zakresie udzielania pierwszej pomocy.
Kurs podstawowy oraz kursy okresowe
przeprowadzane co 2 lata obejmują
min. tematykę:
• bezpieczeństwo, organizacja i taktyka ratownictwa medycznego,
• postępowanie z poszkodowanym
nieprzytomnym, resuscytacja,
• zapewnienie drożności dróg oddechowych i wentylacji płuc,
• użycie maski krtaniowej i Combitube,
• stosowanie defibrylacji.
Aktualnie Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego S.A. jako podmiot
zawodowo trudniący się ratownictwem
górniczym prowadzi kursy kwalifikowanej pierwszej pomocy na podstawie
Decyzji Wojewody Śląskiego, zatwierdzającej program oraz kadrę wykładowców kursu.
Program nauczania opracowany został zgodnie z § 32 ust. 13 i § 66 ust.2
i ust. 3 pkt. 4 rozporządzenia[2]. Jest
zgodny z elementami medycyny ratunkowej.
Celem kształcenia jest przygotowanie ratowników jednostek współpracujących z systemem Państwowego Ratownictwa Medycznego do realizacji
zadań z zakresu ratownictwa w czasie
akcji ratowniczych, w tym w szczególności udzielania kwalifikowanej pierwszej pomocy osobom w stanie nagłego
zagrożenia zdrowotnego w miejscu
zdarzenia do czasu przekazania ich personelowi zakładów opieki zdrowotnej.
Wyposażenie zastępu ratowniczego udającego się do akcji ratowniczej w środki medyczne. Apteczka stanowiąca wyposażenie
zastępu ratowniczego.
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
Nazwa
Opatrunek osobisty typu „W”
Gaza opatrunkowa jałowa 1m2
Chusta trójkątna
Opatrunek hydrożelowy na oparzenia 10x10cm
Opatrunek hydrożelowy na oparzenia 20x20cm
Kompresy gazowe 10x10cm
Opaska elastyczna 4mx12 cm
Opaska opatrunkowa wiskozowa 4x5 cm
Plaster bez opatrunku 2,5cmx5m
Plaster z opatrunkiem 6cmx1m
Opatrunek wentylowany ACS - na rany klatki piersiowej
Kołnierz ortopedyczny ACE
Siatka opatrunkowa Codofix - na głowę
Prosta szyna SAM - SPLINT - na palec
Maska do sztucznego oddychania POCKET
Rurka nosowo gardłowa DROH
Rurka nosowo gardłowa RUSCH
Koc izotermiczny
Nożyczki ratownicze
Agrafka
Maska biobójcza Triosyn
Rękawiczki ochronne - jednorazowe
Opatrunek na rany Quik-Clot
Opaska uciskowa ze wskaźnikiem czasu założenia
Aparat do płukania oka z płynem 200ml 4,9% roztworu buforowanych fosforanów - PLUM
Rurka ustno-gardłowa
Torba - apteczka podręczna KWK BAG 3 z systemem 3 segmentowym
18
Ilość szt.
2
2
2
2
3
2
3
3
3
3
1
1
1
1
1
1
1
1
1
2
1
6
1
4
1
1
1
3
1
W pogotowiach specjalistycznych
jak również w specjalistycznych zastępach CSRG S.A., jak zastępy do wykonywania prac podwodnych w wyrobiskach górniczych oraz zastęp do
wykonywania prac z wykorzystaniem
technik alpinistycznych, co najmniej jeden ratownik posiada ukończony kurs
kwalifikowanej pierwszej pomocy.
Na kursach kwalifikowanej pomocy
ratownicy uczą się m.in. zagadnień
związanych z:
• zapewnieniem bezpieczeństwa własnego, poszkodowanego i miejsca
zdarzenia;
• resuscytacji krążeniowo-oddechowej dla dorosłych i dzieci w sytuacjach szczególnych z automatyczną
defibrylacją zewnętrzną;
• postępowaniem w stanach nagłych
(wstrząs, drgawki, cukrzyca, zatrucia, podtopienia udary i inne);
• postępowaniem w obrażeniach ciała,
urazach chemicznych, termicznych,
elektrycznych i innych zagrożeniach
środowiskowych;
• taktyki działań ratowniczych w zdarzeniach masowych, mnogich, segregacji wstępnej;
• ewakuacją ze strefy zagrożenia;
• psychologicznym wsparcia poszkodowanych;
• organizacją ratownictwa medycznego.
Wyposażenie medyczne lekarza i zastępu
ratowniczego w akcji ratowniczej.
Niezbędny zestaw środków i sprzętu
medycznego do dyspozycji lekarza biorącego udział w akcji ratowniczej.
Lekarz przebywający w bazie ratowniczej posiada do dyspozycji środki
i sprzęt medyczny, niezbędny do udzielania pomocy poszkodowanym i do
określenia parametrów fizjologicznych
ratowników, które są istotne dla oceny
stopnia obciążenia organizmów ratowników w związku z warunkami prowadzonej akcji ratowniczej, a także do
udzielenia pomocy lekarskiej związanej
z zagrożeniami, jakie może stwarzać
praca ratowników w takich warunkach.
medycznego do dyspozycji lekarza biorącego udział w akcji ratowniczej obejmuje:
• leki stosowane w reanimacji,
• płyny infuzyjne,
• leki narkotyczne, przeciwbólowe
i rozkurczowe,
• psycholeptyczne i przeciwdrgawkowe,
• kardiologiczne i inne,
• materiały opatrunkowe,
• sprzęt do podawania leków i płynów,
• ciśnieniomierz; słuchawki lekarskie,
• termometr lekarski,
• zestawy do przyrządowego udrażniania dróg oddechowych,
• szyny usztywniające,
• kołnierze szyjne usztywniające wielorozmiarowe,
• respirator o napędzie pneumatycznym z osprzętem,
• defibrylator dwufazowy, półautomatyczny, z możliwością trybu manualnego, niskoenergetyczny o niezależnym źródle zasilania,
• pulsoksymetr,
• zestaw do płukania oka z płynem,
• opatrunek do tamowania ran krwotocznych (np.Quicklot),
• opaska uciskowa,
• opatrunki wentylowe,
• opatrunki hydrożelowe,
• koc termoizolacyjny i inny sprzęt zabezpieczający.
Pomoc medyczna w akcji ratowniczej.
Na podstawie analizy wypadków zaistniałych w górnictwie podziemnym
w latach 2000 -2013[1], ze szczególnym
uwzględnieniem wypadków ciężkich
można stwierdzić, że zdecydowana
większość tych wypadków dotyczy sytuacji prowadzenia normalnego ruchu zakładu górniczego. Do wypadków tych
najczęściej dochodzi w miejscach wykonywania robót górniczych w ciągu technologicznym zakładu górniczego, a więc
w takich miejscach jak ściany, przodki
drążonych wyrobisk korytarzowych,
drogi odstawy urobku czy też drogi
transportowe. Wypadki te mają charakter indywidualny, czyli poszkodowanym
jest jedna osoba lub zbiorowy w wyniku
czego poszkodowanych jest kilka osób.
Najcięższe urazy na jakie narażeni są zatrudnieni w wyrobiskach podziemnych
to: uraz głowy, kręgosłupa, klatki piersiowej, brzucha, miednicy, kończyn. Po
zapłonie metanu, wybuchu metanu lub
pyłu węglowego bądź też porażeniu prądem, oprócz wymienionych obrażeń dodatkowo mamy oparzenia ciała. Narażenie ciała na wysoką temperaturę
powoduje udar cieplny. Również zdarzają się nagłe pogorszenia stanu zdrowia, jak ostre zespoły wieńcowe, ostry
ból brzucha i inne.
19
NR 4/2014
Na miejscu zdarzenia górnicy
-współpracownicy w ramach samoratowania oraz sanitariusz udzielają pierwszej pomocy mając przy sobie opatrunki osobiste i dostępne podstawowe
środki z torby sanitariusza. Pomoc poszkodowanemu udzielana jest do chwili
przybycia lekarza na miejsce zdarzenia
lub przekazania poszkodowanego lekarzowi w drodze transportu pod szyb lub
na powierzchnie.
Górnicy są szkoleni na kursach z zakresu udzielania pierwszej pomocy organizowanych przez pracodawców oraz
w CSRG S.A..
W przypadku powstania sytuacji,
w której wszystkie działania muszą być
prowadzone na zasadach akcji ratowniczej, poszkodowanemu po zabezpieczeniu miejsca zdarzenia zastęp ratowniczy udziela pierwszej pomocy, bądź też
kwalifikowanej pierwszej pomocy.
Po zaopatrzeniu i przygotowaniu poszkodowanego ratownicy zajmują się
ewakuacją do bazy ratowniczej, gdzie
przekazywany jest pod opiekę lekarza
medycznej służby ratownictwa górniczego.
Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego S.A. w Bytomiu jako jednostka
ratownictwa zobowiązana jest do zabezpieczenia udziału służby medycznej
w akcjach ratowniczych z udziałem
własnych zastępów i pogotowi specjalistycznych w podziemnych zakładach
górniczych. Ustala wraz z Kierownikiem Akcji Ratowniczej organizację
pomocy lekarskiej podczas prowadzenia akcji ratowniczej, zgodnie z planem
ratownictwa
zakładu
górniczego.
W podziemnych zakładach górniczych,
podczas akcji ratowniczej związanej
z ratowaniem zagrożonych lub poszkodowanych ludzi, akcji ratowniczych
prowadzonych w trudnych warunkach
mikroklimatu oraz prowadzonych w atmosferze niezdatnej do oddychania,
w bazie ratowniczej przebywa lekarz.
Lekarz posiada do dyspozycji środki
i sprzęt medyczny, niezbędny do udzielania pomocy poszkodowanym i do
określenia parametrów fizjologicznych
ratowników, które są istotne dla oceny
stopnia obciążenia organizmów ratowników w związku z warunkami prowadzonej akcji ratowniczej, a także do
udzielenia pomocy lekarskiej związanej
z zagrożeniami, jakie może stwarzać
praca ratowników w takich warunkach.
NR 4/2014
medycznego do dyspozycji lekarza biorącego udział w akcji ratowniczej
przedstawiono powyżej.
Szkolenia z zakresu ratownictwa
medycznego prowadzone na potrzeby
ratownictwa górniczego.
Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego S.A. w Bytomiu, zgodnie z wymaganiami rozporządzenia [2] prowadzi kursy, szkolenia i seminaria
z zakresu ratownictwa górniczego jak
również udzielania pomocy medycznej,
tj. pierwszej pomocy i kwalifikowanej
pierwszej pomocy.
Decyzją Śląskiego Kuratora Oświaty
z dn. 23.06.2009 roku, Dział Ratownictwa ds. Szkolenia Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A. otrzymał
akredytację w zakresie prowadzonego
kształcenia ustawicznego pozaszkolnego w formie kursów w Centralnej
Stacji Ratownictwa Górniczego, Okręgowych Stacji Ratownictwa Górniczego w Bytomiu, Jaworznie, Wodzisławiu Śląskim oraz Zabrzu. Śląski
Kurator Oświaty Decyzją z dnia
31 grudnia 2012 roku przyznał także
akredytację Działowi Ratownictwa ds.
Szkolenia Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A. dla prowadzonego kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych min. w zakresie
kursu kwalifikowanej pierwszej pomocy.
Kursy i szkolenia w Centralnej Stacji
Ratownictwa Górniczego S.A. prowadzone są przez wysoko kwalifikowaną
kadrę specjalistów. Obejmują część teoretyczną i praktyczną. Warto zaznaczyć,
że drużyny ratownicze uczestniczące
w Międzynarodowych Zawodach Ratownictwa Górniczego od wielu lat stanowią ścisłą światową czołówkę w konkurencji udzielania pomocy medycznej
ofiarom zdarzeń w wypadkach pod ziemią. Świadczy to o wysokim poziomie
kształcenia i wysokich umiejętnościach
polskich ratowników górniczych w tym
zakresie.
Kandydaci na ratowników na kursach
podstawowych oraz ratownicy na kursach okresowych przechodzą szkolenie
specjalistyczne i podstawowe z udzielania pierwszej pomocy z ewakuacją.
Jak wcześniej wspomniano, zastępowi posiadają ukończone kursy
pierwszej pomocy, natomiast co najmniej jeden ratownik w pogotowiu
specjalistycznym oraz specjalistycz-
nych zastępach do wykonywania prac
podwodnych w wyrobiskach górniczych i zastępie do wykonywania prac z
wykorzystaniem technik alpinistycznych posiada ukończony kurs kwalifikowanej pierwszej pomocy medycznej.
Ratownictwo górnicze w strukturze
Krajowego Systemu Ratowniczo- Gaśniczego.
W dniu 22 sierpnia 2013 roku w Komendzie Głównej Państwowej Straży
Pożarnej w Warszawie podpisana została „Umowa w sprawie współdziałania Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A w ramach Krajowego
Systemu Ratowniczo-Gaśniczego”.
Na mocy zawartej Umowy przedmiotowe współdziałanie realizowane
jest między innymi poprzez ścisłą
współpracę w zakresie:
• współdziałania podczas likwidacji
skutków katastrof, zawałów ziemnych, pożarów i innych miejscowych
zagrożeń wymagających udziału
specjalistów lub sprzętu i technik ratowniczych, w przypadku zdarzeń,
do których likwidacji jedna ze Stron
nie posiada pełnej możliwości skutecznego działania;
• szkoleń lub ćwiczeń ratowniczych;
• wymiany doświadczeń w dziedzinie
ratownictwa;
• tworzenia i przygotowania wspólnych specjalistycznych grup ratowniczych do realizacji zadań na terenie kraju.
Współdziałanie CSRG S.A. w ramach Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego nabiera szczególnego znaczenia w obliczu rozwoju zagrożeń
i zmian klimatycznych oraz wejściu
podmiotu ratowniczego spoza ochrony
przeciwpożarowej do KSR-G. Po podpisaniu tej umowy, CSRG S.A. organizuje kursy Kwalifikowanej Pierwszej
Pomocy, dla ratowników zawodowych
grup specjalistycznych i ratowników
górniczych by współpracując działać
według tych samych procedur ratowniczych z zakresu kwalifikowanej pierwszej pomocy. Stanowi to znaczący krok
w integracji środowiska ratowniczego
do niesienia pomocy zagrożonym i poszkodowanym mieszkańcom kraju
i stworzenia jednolitego krajowego systemu ratowniczego.
Wojewoda Śląski Decyzją z dnia
27.03.2013 roku, wpisał Centralną Sta-
20
cje Ratownictwa Górniczego S.A. w Bytomiu do rejestru jednostek współpracujących z systemem Państwowe
Ratownictwo Medyczne województwa
śląskiego.
Wnioski.
1. W służbach ratownictwa górniczego
nie występuje pojęcie ratownika medycznego. Zabezpieczenie medyczne
służb ratownictwa górniczego realizowane jest poprzez stały udział lekarzy w szkoleniach, ćwiczeniach
ratowniczych oraz w trakcie prowadzenia akcji ratowniczej w zakładach
górniczych.
2. Ratownicy górniczy odbywają cykliczne szkolenia specjalistyczne
i podstawowe z zakresu udzielania
pierwszej pomocy z ewakuacją. Zastępowi zastępów ratowniczych posiadają ukończone kursy pierwszej
pomocy.
3. Co najmniej jeden ratownik w pogotowiu specjalistycznym oraz specjalistycznych zastępach do wykonywania prac podwodnych w wyrobiskach
górniczych i zastępie do wykonywania prac z wykorzystaniem technik
alpinistycznych posiada ukończony
kurs kwalifikowanej pierwszej pomocy medycznej.
4. Stan przygotowania ratowników
górniczych do udzielania pomocy
medycznej należy uznać za zadawalający. Świadczą o tym najwyższe lokaty zajmowane przez naszych ratowników w Międzynarodowych
Zawodach Ratownictwa Górniczego
od szeregu lat.
5. Wyposażenie w środki i sprzęt medyczny torby/apteczki zastępu ratowniczego oraz lekarza biorącego
udział w akcji ratowniczej pozwala
na zabezpieczenie poszkodowanego
w drodze transportu od miejsca zdarzenia do wydostania na powierzchnię.
6. Realizowany system szkoleń i kursów z zakresu udzielania pomocy
medycznej przez Centralą Stację
Ratownictwa Górniczego S.A.
w Bytomiu spełnia kryteria określone w rozporządzeniu Ministra
Zdrowia a Spółka, Decyzją Wojewody Śląskiego została wpisana do
rejestru jednostek współpracujących z systemem Państwowe Ratownictwo Medyczne województwa śląskiego.
W całym procesie udzielania pomocy poszkodowanemu, w normalnym
ruchu zakładu górniczego czy też w
trakcie prowadzenia akcji ratowniczej
można wyodrębnić kilka etapów. Począwszy od zabezpieczenia miejsca zdarzenia, poprzez udzielenie pierwszej/
kwalifikowanej pomocy medycznej
przez sanitariuszy, wyszkolonych ratowników, przekazaniu poszkodowanego pod opiekę lekarską w wyrobiskach na dole kopalni/bazie ratowniczej,
przetransportowanie na powierzchnię
i dalej do specjalistycznego szpitala.
Od samego miejsca zdarzenia poszkodowany w większości przypadków musi
być transportowany na noszach dostępnymi w danej kopalni środkami transportu. Stosowany powszechnie w ruchu
zakładu górniczego sprzęt i środki
transportu nie zapewniają poszkodowanemu należytej ochrony i komfortu.
Mogą zdarzyć się sytuacje konieczności
przekładania poszkodowanego na inne
nosze do kolejnego środka transportu.
Tym samym stwarza to kolejne zagrożenie i niebezpieczeństwo dla osoby
transportowanej.
Pogotowia specjalistyczne Centralnej
Stacji Ratownictwa Górniczego S.A.
w Bytomiu posiadają na wyposażeniu
kilka typów noszy ratowniczych, umożliwiających bezpieczny, ręczny transport
osoby do bazy ratowniczej, w każdych
warunkach, tym niemniej dalszy transport odbywa się środkami transportu
funkcjonującymi w danej kopalni.
Rozwiązaniem spełniającym oczekiwania służb ratowniczych, przedsię-
biorców górniczych może być wprowadzenie do użytku nowych rozwiązań
w zakresie zabezpieczenia i transportu
poszkodowanego w środowisku niebezpiecznym.
W ramach II Konkursu Programu
Badań Stosowanych ogłoszonego przez
NCBiR realizowany jest projekt
pt. ”Modułowa kapsuła ratunkowa do
ewakuacji poszkodowanego w środowisku niebezpiecznym”. Projekt otrzymał dofinansowanie ze środków
NCBiR. Realizowany jest przez konsorcjum w skład którego wchodzą: Instytut
Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego w Warszawie jako lider
konsorcjum, Wojskowy Instytut Higieny i Epidemiologii, Wojskowy Instytut Medycyny Lotniczej, Politechnika
Warszawska, Akademią Górniczo-Hutniczą, Centralna Stacja Ratownictwa
Górniczego S.A. oraz Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego oddział w Katowicach. Celem
projektu jest analiza możliwości poprawy skuteczności akcji ratowniczych
poprzez zastosowanie modułowych
kapsuł ratowniczych ułatwiających
transport w trudnych warunkach kopalni, odpornych na typowe narażenia,
zapewniające ewakuowanemu odpowiednie środowisko zapobiegające dalszym urazom i pogorszeniu stanu zdrowia. Kapsuły będą posiadały sprzęt do
udzielania zaawansowanej pierwszej
pomocy. W ramach projektu zostanie
przeanalizowana możliwość zautomatyzowania procesu monitorowania
stanu zdrowia i udzielania pierwszej
NR 4/2014
pomocy w postaci sztucznego oddychania czy defibrylacji, tamowania krwotoków, ograniczenie skutków wypadków
w kopalniach, na placach budów itp.
poprzez opracowanie:
• modelu funkcjonalnego modułu,
określenie wstępnych wymagań
funkcjonalno-technicznych,
• opracowanie studium wykonalności,
• opracowanie projektu koncepcyjnego,
• wykonanie i badanie komputerowego modelu kapsuły pod kątem
funkcjonalności i wytrzymałości
mechanicznej i termicznej kapsuły
ratowniczej.
W ramach projektu zostanie wykonany model kapsuły odzwierciedlający
jej wymiary i masę oraz przeprowadzone zostaną badania weryfikujące
koncepcję funkcjonalną kapsuły.
Bibliografia.
1. [1] – Statystyka wypadków w górnictwie. WUG Katowice, 2014 r.
2. [2] – Rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie ratownictwa
górniczego.
3. [3] – Materiały wewnętrzne CSRG S.A.
mgr inż. Mirosław Bagiński,
mgr Jolanta Patlewicz,
mgr inż. Janusz Śliwa
CSRG S.A.
dr n. med. Mariusz Kuś,
lek. med. Jacek Wrodarczyk
CEN-MED Sp. z o.o.
WSPARCIE PSYCHICZNE, ISTOTNA
KOMPETENCJA W DZIAŁANIACH
RATOWNICZYCH.
Udzielanie wsparcia psychicznego
jest nieodzownym elementem ratownictwa a wielu niosących pomoc poszkodowanym w katastrofach i wypadkach, posiada tę umiejętność i intuicyjną
wiedzę na temat postępowania z osobą
cierpiącą, często będącą w szoku. Oto
fragment relacji ratownika Krzysztofa
Niemczyka z akcji na KWK „Borynia”,
pochodzący ze zbioru „Niebezpieczna
praca-Silna rodzina. Życie po wypadku
w kopalni”(Katowice 2011).
„To co widzieliśmy podczas dojścia do
poszkodowanego, było straszne, a widok,
który zobaczyliśmy graniczył z cudemw sekcji siedział górnik. Moje pierwsze
pytanie: Jak się czujesz?, odpowiedział,
ze dobrze i boli go tylko noga (..). Kazałem kolegom rozciąć but i spodnie, założyć opatrunek i usztywnić ranną nogę.
W trakcie udzielania pierwszej pomocy
podjąłem rozmowę z poszkodowanym,
odwracając jego uwagę od bólu i udzielając psychicznego wsparcia.”
21
Choć w przypadku udzielania pomocy poszkodowanym zazwyczaj relacja pomagania w formie udzielania
wsparcia psychicznego jest wtórna
w stosunku do realnie udzielanej pierwszej pomocy, to obszary te uzupełniają
się ale bywa i tak, że skuteczność udzielania pomocy medycznej i powodzenie
tych działań są zależne od właściwie
nawiązanego kontaktu z poszkodowanym. Umiejętność stosowania wsparcia
psychicznego jest bowiem rodzajem
NR 4/2014
kompetencji ratowniczych, które zwiększają poczucie skuteczności, kontroli
a tym samym pozwalają lepiej sobie radzić w trudnych okolicznościach akcji
ratunkowej. Udzielenie poszkodowanemu wsparcia i umiejętne nawiązanie
z nim kontaktu, zapewnia ratownikom
lepsza kontrolę nad zachowaniem poszkodowanego, którego reakcje na skutek doznanego cierpienia mogą być zaskakujące i nieprzewidywalne. Istnieje
zależność pomiędzy cierpieniem fizycznym a zachowaniem, która wskazuje,
że im bardziej człowiek cierpi tym bardziej jego reakcje stają się prymitywniejsze a zachowanie zaczyna cechować regresja, czyli rodzaj cofania się
przybierający formy nietypowego zachowania odbiegającego od zwyczajowego, mniej racjonalnego i dojrzałego.
Dlatego czasem ten moment akcji ratowniczej, jakim jest wejście w kontakt
i udzielenie pierwszej pomocy poszkodowanemu, nie zaś dotarcie do niego czy
powrót do bazy, bywa dla niosących pomoc ratowników niezwykle trudny, wymagający innych niż techniczne czy
sprawnościowe kompetencje i niezwykle
obciążający psychicznie. Zatem umiejętne nawiązanie kontaktu z poszkodowanym może poprawić skuteczność
działań, polepszyć z nim współpracę
a wtórnie obniżyć napięcie psychiczne
i skalę stresu u ratowników. Dlatego też
zasadne jest twierdzenie, że stosowanie
wsparcia psychicznego podczas akcji ratunkowej, przynosi korzyści zarówno
poszkodowanym jak i samym udzielającym pomocy ratownikom.
Dla osób poszkodowanych bycie
uczestnikiem katastrofy czy wypadku
jest zazwyczaj silnym wstrząsem, ale tym
co często głęboko pozostaje w pamięci
ofiar jest sposób, w jaki byli traktowani
podczas udzielania im pomocy przedmedycznej. Okazuje się, że człowiek jest
w takiej sytuacji szczególnie wyczulony
i dodatkowego cierpienia przysporzyć
może mu fakt bycia traktowanym mało
humanitarnie, przedmiotowo, na zasadzie „przypadku medycznego”. Dlatego
skutecznie prowadzone wsparcie psychiczne może pomóc odzyskać utracone
poczucie bezpieczeństwa poszkodowanego a tym samym obniżyć lęk i rozmiar
późniejszych konsekwencji przeżytego
urazu psychicznego. Warto w tym miejscu dodać, że bywają sytuacje, w których
ze względu na okoliczności i warunki
prowadzonej akcji albo ze względu na
stan poszkodowanego, wsparcie psychiczne staje się podstawowym albo jedynym możliwym sposobem oddziaływania ratowników. Dlatego znajomość
zasad udzielania wsparcia psychicznego
jest niebagatelnym narzędziem w pracy
ratowników, bo w sytuacjach jak ta, gdy
nic więcej nie można dla ofiary zrobić,
22
ten rodzaj kompetencji umożliwi im
utrzymanie własnego poczucia sprawstwa i skuteczności działania na właściwym poziomie, chroniąc tym samym
ratujących przed dezintegrującym poczuciem bezradności i niemocy.
Zapewne z tych względów w 2013r.w
ramach obowiązujących ZASAD ORGANIZACJI RATOWNICTWA MEDYCZNEGO w Krajowym Systemie
Ratowniczo-Gaśniczym do Procedur
ratowniczych z zakresu KPP (kwalifikowanej pierwszej pomocy) dodano kolejną, dwudziestą drugą procedurę
określającą: Zasady udzielania wsparcia psychicznego/psychologicznego
osobom uczestniczącym w działaniach ratowniczych. Po raz pierwszy
w czytelnym schemacie ujęto podstawowe wytyczne dotyczące zachowania
ratowników względem poszkodowanych w wypadkach a wsparcie psychiczne przestało być enigmatycznym
pojęciem przybierając formę skonkretyzowanych działań. Tym samym podkreślona została rola wsparcia psychicznego
w działaniach ratowniczych i ich zasadność stosowania wynikająca z potrzeby
zwiększenia skuteczności działań ratownika jak i z wymogu szacunku należnego
osobie w trudnym położeniu.
mgr Katarzyna Cichy-Szczepańska
NR 4/2014
SPECJALISTYCZNE ZASTĘPY RATOWNICZE
DO PRAC Z WYKORZYSTANIEM TECHNIK
ALPINISTYCZNYCH – CZ. II.
Szkolenie specjalistycznych zastępów ratowniczych do prac w wyrobiskach pionowych lub o dużym nachyleniu.
Programy kursów specjalistycznych.
Na podstawie rozporządzenia M.G. z
dnia 12.06.2002r. w sprawie ratownictwa
górniczego Kierownik jednostki ratownictwa górniczego CSRG S.A. zatwierdził
następujące programy kursów i szkoleń:
a)Kurs podstawowy dla ratowników
górniczych kandydatów na członków specjalistycznych zastępów do
prac ratowniczych z użyciem technik alpinistycznych w wyrobiskach
pionowych lub o dużym nachyleniu.
b)Kurs okresowy dla ratowników górniczych członków specjalistycznych
zastępów do prac ratowniczych
z użyciem technik alpinistycznych
w wyrobiskach pionowych lub o dużym nachyleniu.
c)Kurs dla ratowników górniczych,
kandydatów na instruktorów specjalistycznych zastępów do prac ratowniczych z użyciem technik alpinistycznych w wyrobiskach pionowych
lub o dużym nachyleniu.
d)Kurs dla ratowników górniczych,
kandydatów na mechaników specjalistycznego sprzętu stosowanego do
prac ratowniczych z użyciem technik alpinistycznych w wyrobiskach
e)Kurs dla ratowników górniczych,
kandydatów na kierowników specjalistycznych zastępów do prac ratowniczych z użyciem technik alpinistycznych w wyrobiskach pionowych
lub o dużym nachyleniu.
f)Zgrupowania
kondycyjno-szkoleniowe dla ratowników górniczych
członków specjalistycznych zastępów
do prac ratowniczych z użyciem technik alpinistycznych w wyrobiskach
Częstotliwość szkoleń.
Aktualne rozporządzenie w sprawie ratownictwa górniczego nie precyzuje rodzajów obowiązkowych
szkoleń oraz częstotliwości kursów
powtórkowych dla członków zastępów specjalistycznych do prac na wysokości. Częstotliwość szkoleń ratowników grupy wysokościowej CSRG
S.A. dobrano w oparciu o przepisy
ogólne w zakresie wymaganych szkoleń zawartych w rozporządzeniu
MGiP z dnia 27.07.2004 r. w spr. szkol.
w dziedzinie bhp (Dz. U. Nr 180,
poz.1860 z późn. zm.), wdane na podstawie Kodeksu Pracy - art. 237.2 237.5 i dyrektyw UE które stanowią,
że szkolenia okresowe na stanowiskach robotniczych odbywają się nie
rzadziej niż raz na 3 lata, a na stanowiskach, na których występują szczególnie duże zagrożenia dla bezpieczeństwa lub zdrowia pracowników
- nie rzadziej niż raz w roku. Częstotliwość tą ustala pracodawca w konsultacji z załogą w zależności od faktycznie występujących zagrożeń na
danym stanowisku pracy (w tym pracy
na wysokościach). Zalecone jest też
przeprowadzanie dodatkowych szkoleń uzupełniających - instruktażowych (np. jednodniowych ćwiczeń)
w przypadku wystąpienia istotnych
zmian niebezpiecznych warunków
pracy w tym zmian technologicznych.
Przyjęty standard szkoleń dla grupy ratownictwa wysokościowego CSRG S.A.
w Bytomiu.
Ustalenia ogólne:
• warunkiem włączenia zawodowego
ratownika górniczego do składu specjalistycznych zastępów jest ukończenie kursu podstawowego w zakresie technik alpinistycznych,
• powierzenie pełnienia funkcji mechanika, instruktora kierownika
specjalistycznych zastępów wymaga
ukończenia dodatkowego szkolenia,
• wszyscy członkowie grupy ratownictwa wysokościowego CSRG S.A. zobowiązani są do corocznego uczestnictwa w kursie okresowym lub
uczestnictwa w zgrupowaniu kondycyjno-szkoleniowym,
• ratownicy wysokościowi CSRG S.A.
zobowiązani są do uczestnictwa (co
najmniej 6 razy w roku) w dodatkowych jednodniowych ćwiczeniach
specjalistycznych.
Kierownicy ruchu zakładów górniczych utrzymujących specjalistyczne
zastępy również powinni ustalić rodzaj
obowiązkowych kursów i częstotliwość
szkoleń dla członków tych zastępów.
Fotografia nr 5 – ratownik ze sprzętem osobistym (fot. P.Fiszer)
23
NR 4/2014
Kadra instruktorska i zaplecze
szkoleniowe.
Zajęcia na kursach prowadzą instruktorzy GOPR lub PZA (w zakresie
sprzętu i technik alpinistycznych) oraz
instruktorzy specjaliści jednostki ratownictwa górniczego (w zakresie organizacji akcji, sprzętu i technik ratownictwa górniczego). Część praktyczna
kursów przeprowadzana jest na obiektach kopalnianych (wieże szybowe,
szyby, szybiki) oraz w terenie górskim
na skalnych ścianach i w jaskiniach.
Organizacja szkoleń zastępów specjalistycznych wzorowana jest na zasadach szkoleń przyjętych w ratownictwie
górskim oraz w Państwowej Straży Pożarnej. Ratownicy górniczy szkoleni są
w zakresie użycia standardowych rodzajów sprzętu używanego przez inne
służby i grupy ratownictwa wysokościowego w Polsce, przyjęto jednolite
nazewnictwo i stosowane są te same
techniki ratownicze. Organizowane
wspólne ćwiczenia zgrywające z udziałem wszystkich instytucji współpracujących z Krajowym Systemem Ratowniczym są okazją do wymiany
doświadczeń i dopracowania szczegółowej współpracy w sytuacjach dużych
katastrof budowlanych czy klęsk żywiołowych oraz związanych z nimi
wypadków zbiorowych. Udział specjalistycznych zastępów „szybowych”
w wspólnych akcjach ratowniczych
z GOPR i PSP potwierdza prawidłowość i skuteczność przyjętego systemu
szkoleń. Członkowie specjalistycznych
zastępów „szybowych” mogą bez przeszkód uczestniczyć w akcjach
prowadzonych na obiektach przemysłowych czy w jaskiniach szczególnie
gdy wymagane jest zastosowanie technik górniczych.
Wyposażenie osobiste ratownika
członka specjalistycznych zastępów
CSRG S.A. w Bytomiu
Zestaw dla ratownika składa się z:
hełmu do prac na wysokości, latarki czołowej, okularów ochronnych, ubrania
roboczego, butów górskich, specjalnych
rękawic, kompletnej uprzęży ratowniczej, przyrządów do zjazdu i podchodzenia na linach, przyrządu asekuracyjnego, lonży asymetrycznej, łączników
(karabinków, zatrzaśników), taśm stanowiskowych. Całość tego sprzętu spakowana do worka jaskiniowego stanowi
wyposażenie osobiste ratownika.
Sprzęt grupowy.
Sprzęt ten przechowywany jest
w magazynie grupy ratownictwa wysokościowego. W zależności od rodzaju
przewidywanych prac dobierany jest
odpowiedni zestaw sprzętu. Do celów
akcyjnych przechowywany jest w skrzyniach komplet najczęściej używanego
sprzętu specjalistycznego, skrzynie te
(w czasie mobilizacji pogotowia) ładowane są do wozu bojowego.
Rodzaje sprzętu grupowego:
• sprzęt medyczny – nosze: jaskiniowe
i koszowe, zestaw ratownictwa medycznego R-0
• łączność radiowa – zestawy radiotelefonów Motorola, zestaw nahełmny Peltor
• oświetlenie o dużym zasięgu światła
– reflektor Mitralux, oświetlenie
pola pracy LED 2000 lm
• sprzęt do osadzania punktów stanowiskowych – zestaw ręczny i komplet kotew
• komplety sprzętu do budowy stanowisk – zaczepy: linkowe, taśmowe,
agrafkowe, z pętli
• łączniki (karabinki, zatrzaśniki) różnego typu i przeznaczenia
• trójnogi ratownicze – trzy typy rozstawnej konstrukcji do mocowania
bloczków kierunkowych
• ławeczki i trójkąty do ewakuacji poszkodowanych
• przyrządy i osprzęt do opuszczania
lub podnoszenia ratownika z poszkodowanym
• wciągarki pracujące na linach poliamidowych – o napędzie: ręcznym,
spalinowym
• liny statyczne śr. 10,5 mm – sumaryczna długość lin 2400 m
• osłony zabezpieczające liny przed
przetarciem – różnego typu
• elektronarzędzia zwykłe i akumulatorowe – do wiercenia, cięcia różnych materiałów
• agregat spalinowy prądotwórczy do
zasilania urządzeń elektrycznych
i ładowania akumulatorów
• powietrzny aparat wężowy – zasięg
pracy ratownika w masce do 100m
od stanowiska z butlami
Dodatkowo jeżeli zachodzi taka potrzeba zastępy specjalistyczne zabierają
sprzęt zawałowy z magazynu pogotowia górniczo-technicznego.
Mobilizacja specjalistycznych
zastępów „szybowych” do udziału
w akcji ratowniczej.
Mobilizacja specjalistycznych zastępów do udziału w akcji ratowniczej
koordynowana jest przez dyspozytora
CSRG S.A. i instruktorów ratownictwa wysokościowego z CSRG S.A.
W dniach roboczych możliwe jest
natychmiastowe zadysponowanie wozu
bojowego grupy ratowników wysokościowych z CSRG S.A. z specjalistycznym sprzętem, w dniach wolnych od
pracy potrzeba około godziny dla mobilizacji grupy ratowników wysokościowych. Jeżeli zachodzi taka potrzeba
do udziału w akcji kierowany jest również przewoźny wyciąg ratowniczy
PWR. Ratownicy z 20-sto osobowej
grupy wysokościowej CSRG S.A. posiadają wszelkie wymagane kwalifikacje
do obsługi PWR i wykonywania prac w
szybach kopalnianych (kierowcy, maszyniści wyciągowi, sygnaliści, spawacze, instruktorzy ratownictwa wysokościowego, kierownicy pogotowia).
Współpraca przedsiębiorców
w ramach wzajemnego zabezpieczenia na okoliczność akcji ratowniczej.
Jeżeli podczas akcji ratowniczej zachodzi potrzeba zastosowania technik
alpinistycznych a dany zakład nie
utrzymuje zastępów ratowniczych tej
specjalności konieczne jest wezwanie
do udziału w akcji specjalistycznych zastępów z jednostki ratownictwa oraz
sąsiednich kopalń. Aktualnie specjalistyczne zastępy do prac ratowniczych
z użyciem technik alpinistycznych
w wyrobiskach pionowych lub o dużym
nachyleniu funkcjonują w ramach Drużyn Ratowniczych w jednostkach ratownictwa górniczego CSRG S.A.
w Bytomiu i KGHM „Polska Miedź”
S.A. Oddział JRGH Lubin oraz w kopalniach: Chwałowice, Jankowice, Pniówek,
Fotografia nr 6 i 7 – nosze jaskiniowe i nosze koszowe (fot. P.Fiszer)
24
Fotografia nr 8 – przyrządy, zaczepy, łączniki, osłony, osprzęt (fot. P.Fiszer)
Fotografia nr 9,10 – trójnogi ratownicze (fot. P.Fiszer)
Mysłowice-Wesoła, ruch Jas-Mos i ruch
Zofiówka kopalni Borynia-Zofiówka-Jastrzębie. W kopalnianych drużynach
współpracujących z CSRG S.A. zatrudnionych jest około 70 ratowników przeszkolonych w zakresie stosowania technik alpinistycznych. Stan ilościowy
ratowników jest wystarczający nawet
w przypadku konieczności prowadzenia ciągłych prac w szybach kopalnianych w okresie kilkunastu dni.
Przykłady działań ratowniczych
z udziałem zastępów specjalistycznych do prac w wyrobiskach pionowych lub o dużym nachyleniu.
Akcje ratownicze z udziałem specjalistycznych zastępów „szybowych”
w latach 2008-2014:
• 10.08.2008 r. akcja ratownicza
w KWK „Bielszowice” ewakuacja
2 pracowników uwięzionych w skipoklatce na głębokości ok. 300m po
awarii energomaszynowej polegającej na poślizgu i wpadnięciu lin no-
śnych wyciągu szybowego do szybu
podczas ich wymiany – zastosowanie PWR, ewakuacja z użyciem kapsuły ratowniczej,
• 08.06.2009 r. akcja ratownicza
w KWK „Zofiówka” wydobycia ciała
pracownika poszkodowanego w wyniku rozerwania leja i gwałtownego
wypływu zawodnionego miału węglowego – wykonano tymczasowe
zabezpieczenie (technikami alpinistycznymi) rozerwanego płaszcza
poszycia leja wysypowego pod
zbiornikiem węgla wypełnionego
urobkiem,
• 24.03.2010 r. akcja ratownicza w szybie Jas IV KWK „Jas-Mos” po awarii
górniczego wyciągu szybowego pomocniczego
awaryjnego-rewizyjnego, zerwanie liny nośnej klatki
i zaplątanie zerwanej liny o liny nośne wyrównawcze wyciągu głównego – zabezpieczenie klatki i wycięcie splątanych w szybie lin z użyciem
technik alpinistycznych,
25
NR 4/2014
• 25.07.2011 r. planowana akcja ratownicza przewietrzania i penetracji
nieczynnych wyrobisk po zlikwidowanej KWK „Porąbka-Klimontów”
– zastosowanie technik alpinistycznych do opuszczenia ratownika upadową o nachyleniu ok. 45o z użyciem
nowego typu aparatu wężowego,
• 11-13.08.2012 r. akcja ratownicza
w podziemnym zbiorniku węgla ZG
Silesia, doszło do wypadku, w wyniku którego pracownik wpadł
zbiornika i został przysypany węglem – użycie technik alpinistycznych w celu opuszczania ratowników do zbiornika i po odkopaniu
wyciągnięcia ciała poszkodowanego,
• 09.10.2012 r., 28.11.12 r., 05.09.2013 r.
planowane akcje ratownicze w szybie Kazimierz po zlikwidowanej kopalni KWK „Niwka-Modrzejów”.
W rejonie szybu Kazimierz pełniącego funkcję studni głębinowej do
odwadniania wyrobisk po zlikwidowanej kopalni wystąpiło zagrożenie
wodne w postaci spiętrzenia wody
na tamie izolującej szyb od zlikwidowanych wyrobisk na poz.320. Dalsze
spiętrzanie wody stwarzało zagrożenie dla sąsiednich kopalń więc zaplanowano prace mające na celu spuszczenie wody zza tamy – zastosowanie
PWR oraz technik alpinistycznych
umożliwiło bezpieczny dostęp do
tamy i wykonywanie prac w szybie,
• 26.08.2013 r. akcja ratowania poszkodowanych w wyniku niekontrolowanego przemieszczenia kabla
6kV podczas jego montażu w szybie
Piotr KWK „Mysłowice-Wesoła”.
Wypadek zbiorowy na głowicy klatki
wyciągu szybowego poz.320m – zastosowanie technik alpinistycznych
w celu uwolnienia i wytransportowania poszkodowanych,
• 16-20.01.2014 r. akcja ratownicza
w podziemnym zbiorniku węgla
KWK „Murcki-Staszic” ruch „Boże
Dary”, doszło do wypadku, w wyniku którego pracownik wpadł
zbiornika i został przysypany węglem – użycie technik alpinistycznych w celu opuszczania ratowników do zbiornika i po odkopaniu
wyciągnięcia ciała poszkodowanego,
• 26.04.2014 r. współpraca z Grupą Jurajską GOPR w akcji ewakuacji poszkodowanego grotołaza w jaskini
„Wierna”, poszkodowany został
przygnieciony 2 tonowym głazem
NR 4/2014
skalnym oderwanym od stropu jaskini, zawodowi ratownicy górniczy
członkowie grupy ratownictwa wysokościowego CSRG S.A. (w zagrożeniu niestabilnych głazów powyżej
miejsca wypadku) z użyciem poduszek pneumatycznych uwolnili ciało
poszkodowanego, pomagali również
w drążeniu otworu z powierzchni
w celu zabudowania dodatkowego
układu linowego aby przetransportować ciało poszkodowanego przez
ciasny korytarz wyjściowy.
Wybrane prace profilaktyczne
i ćwiczenia w kopalniach z zastosowaniem technik alpinistycznych:
• 20.05.2011 r. ćwiczenia specjalistycznych zastępów w Szybie Kopalni Doświadczalnej, w założeniach przyjęto
konieczność udzielenia pomocy i wytransportowania poszkodowanego
znajdującego się na dnie rząpia, ewakuację załogi z zablokowanej klatki
szybowej do przedziału drabinowego
oraz wyciagnięcie poszkodowanego
z urazem kręgosłupa z klatki na najbliższy poziom z użyciem noszy jaskiniowych - potwierdzono skuteczność
działania zastępów specjalistycznych,
wyciągnięto wnioski w zakresie doposażenia tych zastępów w sprzęt
umożliwiający szybsze i bezpieczniejsze wykonanie ewakuacji w szybach,
• 16-25.03.2012 r. prace udrożnienia
zatkanego otworu technologicznego
w KWK „Murcki-Staszic” ruch
„Boże Dary”, zatkaniu uległ pionowy
otwór długości 77m i średnicy
1200mm stanowiący drogę odstawy
węgla z dwóch ścian wydobywczych
do poz. 416m - z użyciem technik alpinistycznych opuszczano ratowników do miejsca zatoru i wyciągano
urobek oraz elementy uszkodzonej
metalowej obudowy otworu,
• 15.09.2013 r. ćwiczenia specjalistycznych zastępów w szybie I KWK „Krupiński”, wykonano próbę ewakuacji
załogi z klatki awaryjno-rewizyjnej
zablokowanej na głębokości 750m,
w założeniach przyjęto obrażenia kręgosłupa wymagające użycia specjalistycznych noszy koszowych – w czasie 5 godz. od powiadomienia
dyspozytora CSRG S.A. z użyciem
technik alpinistycznych ewakuowano
dwóch poszkodowanych uwięzionych w niedostępnym odcinku szybu,
ćwiczenia wykazały przydatność spe-
Fotografia nr 11,12 – wciągarka ręczna i spalinowa (fot. P.Fiszer)
Fotografia nr 13 – ratownicy z aparatem wężowym (foto-A.Grządziel)
cjalistycznego sprzętu do osadzania
Literatura
punktów asekuracyjnych w betono- 1. J.Gawliczek, Z.Goldstein, Z.Kajdasz,
wej obudowie szybu,
E.Ragus.: Monografia ratownictwa
• 05-06.06.2014 r. na obiekcie betonowej
górniczego tom I Bytom 2003r.
wieży szybowej po zlikwidowanej 2. K.Buchman: Wspinaczka linowa,
KWK „Moszczenica” zorganizowano
Alpinizm przemysłowy - Materiały
warsztaty z zakresu osadzania punktów
instruktażowe Wrocław 2013r.
stanowiskowych w ratowniczym dostę- 3. Strony internetowe:
pie linowym, podczas dwudniowych
http://www.otdl.pl/
ćwiczeń 28 ratowników górniczych
http://www.pza.org.pl/
(z CSRG S.A. i kopalń) członków spehttp://www.gopr.pl/
cjalistycznych zastępów „szybowych”
http://www.topr.pl/
nabyło umiejętności montażu spitów,
http://www.straz.gov.pl/
kotew mechanicznych i wklejanych,
ponadto ratownicy przetestowali przymgr inż. Jan Syty
datność nowego rodzaju lin i urządzeń
CSRG S.A. w Bytomiu
przeznaczonych do ewakuacji poszkodowanych z wysokich obiektów.
26
NR 4/2014
POWSTANIE I ORGANIZACJA GŁÓWNEJ
STACJI RATOWNICTWA GÓRNICZEGO
W BYTOMIU
obecnie Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego S.A. w Bytomiu.
Katastrofa we francuskiej kopalni
węgla „Courrières” w 1906 r. gdzie
w wyniku eksplozji pyłu węglowego
zginęło 1099 górników (sam wybuch
spowodowały lampy naftowe oświetlające szyb) wstrząsnęła całym światem.
Po tej tragedii prawnie zobligowano zakłady do zorganizowania nowoczesnego ratownictwa. Skończył się czas
improwizowanych akcji ratowniczych,
o bezpieczeństwo w kopalniach zaczęli
dbać przeszkoleni i wyposażeni w specjalistyczny sprzęt ratownicy.
Również na Górnym Śląsku, gdzie eksploatacja pokładów samozapalnych
prowadzona była z zastosowaniem
otwartego oświetlenia przez górników
stwierdzono, że zachodzi potrzeba
funkcjonowania zorganizowanego ratownictwa górniczego. W dniu
26 czerwca 1906r. zarząd Sekcji VI
Brackiego Stowarzyszenia Zawodowego z siedzibą w Tarnowskich Górach,
w zasięgu działania której znalazły się
kopalnie węgla okręgu górnośląskiego,
pod kierownictwem przewodniczącego
generalnego dyrektora - radcy górniczego Pielera, zdecydował o utworzeniu
w Bytomiu ośrodka koordynującego
i nadzorującego działalność służb ratowniczych w kopalniach jak również
dbającego o rozwój techniczny aparatów oddechowych oraz innych urządzeń ratowniczych. Budowę ośrodka
rozpoczęto w kwietniu 1907r. a już w
1908r rozpoczął swoją działalność pod
nazwą „Górnośląska Główna Stacja Ratownicza”. Organizatorem a następnie
jej pierwszym, wieloletnim dyrektorem
był asesor górniczy inż. H. Woltersdorf.
Po wybudowaniu w 1911 r. sztolni doświadczalnej pełna nazwa stacji
brzmiała „Górnośląska Główna Stacja
Ratownictwa Górniczego i Sztolnia Doświadczalna”
W tym czasie oraz w pierwszych latach po I wojnie światowej na Górnym
Śląsku używane były w przeważającej
większości aparaty firmy Drager
1904/9. Tylko w okręgu rybnickim
obok nich używano też aparatów typu
Westfalia. Ponadto spotykało się jeszcze
w małej ilości aparaty z ciekłym powietrzem, które jednak z przyczyn technicznych i związanych z tymi trudnościami nie miały większego znaczenia.
Oddychanie w aparatach odbywało się
przez przystosowanie do tego specjalnych hełmów. Mimo ciężkich i niewygodnych metalowych hełmów służących do oddychania było to lepsze niż
oddychanie ustnikami (mało spoty-
27
kane) a to ze względu na niewygodne
i uciążliwe trzymanie ustnika między
zębami i nienaturalne oddychanie (nos
zaciśnięty) oraz niemożliwość odprowadzania śliny jak i utrudnienie w porozumiewaniu się. Wojna światowa
i polityczne zawirowania powojenne
jak i załamanie gospodarcze spowodowały też trudności w górnośląskim ratownictwie górniczym. Po powrocie do
uporządkowanej gospodarki najważniejszą sprawą było odbudowanie ratownictwa górniczego, uzupełnienie
braków w materiałach i częściach zamiennych.
Po wojnie spotyka się dwa rodzaje
aparatów tlenowych roboczych, rozwiązań nieznacznie różniących się,
aparat z automatem płucnym i aparat
z automatem płucnym ssącym. Standardowy aparat z dyszami, który dotąd
był przez 20 lat stosowany przestał być
używany. Z aparatów z automatem
płucnym zasysającym rozpowszechnił
się na Górnym Śląsku aparat Dräger 1924. Stosowana była jeszcze odmiana
tzw. mały aparat ratowniczy pochłaniacz Dräger-Tübben, który był na wyposażeniu obserwatorów tam pożarowych i wentylacyjnych pod ziemią.
W niektórych kopalniach do roku 1928
NR 4/2014
były też używane aparaty „Inhabad”
projektu prof. Woltersdorfa, które zostały zastąpione aparatami firmy
Dräger - 1924. O ciągłym rozwoju na
polu konstrukcji aparatów oddechowych świadczą usiłowania zastąpienia
ciężkich butli tlenowych środkami tlenotwórczymi - dalszy ciąg myśli sprzed
30 lat Francuza Desgrez-Balthasarda,
prof. Bambergera i dr Bock z Wiednia.
Aparaty te jednak nie spełniały oczekiwanych rezultatów (bardzo ciepłe powietrze oraz ciężki początkowy rozruch użycia tych aparatów). Aparaty te
ze względu na nierozwiązane jeszcze
niektóre problemy techniczne nie mogły być zastosowane jako ratownicze
w górnictwie. Z różnego rodzaju produkowanych filtrów w 1930 r. na uwagę
zasługuje filtr przeciw CO, jednak tylko
gdy w atmosferze znajduje się około
18 proc. O2 nie miał on jednak większego znaczenia przy eksplozjach i pożarach pod ziemią dla górników (opinia z 1930 r. Barczyk). Maski ratownicze
używane na Górnym Śląsku były wykonane ze skóry lub gumy. Skórzana po
częstym zapoceniu zatracała szybko
swoją formę w stosunku do gumowej,
która posiadała dużą szybkę ze szkła
bezodłamkowego. Każdy ratownik musiał mieć własną dobrze dopasowaną
maskę. Do odprowadzenia powietrza
z tlenem do maski służyły węże naramienne, rozpowszechnione na Górnym Śląsku, nie stosowano bocznych
ze względu na brak symetrii (nierównomierny ciężar) utrudnienie ruchów
przy pracy i gorszy dostęp do zaworu
aparatu. Dla odróżnienia zastępowych
zastępów ratowniczych pracujących
w maskach, ich aparaty wyposażone
były w czerwone światła odblaskowe na
pokrywie aparatu oraz na ślinniku. Do
wyposażenia ratownika oprócz aparatu
należały też narzędzia, które ratownik
musiał zawsze mieć przy sobie, ale które
go nie mogły zbytnio obciążyć.
Z tego powodu Górnośląska Główna
Stacja Ratownictwa Górniczego w Bytomiu ustaliła już przed wojną wyposażenie dla zastępowego i ratowników,
które przyjęto w niemieckiej jak i polskiej części Górnego Śląska. Wyposażenie zastępu składało się z torby przenośnej, w której umieszczano gwoździe,
siekiery, wyciągacz gwoździ i 5 m linki
ratowniczej. Do wyposażenia zastępowego należała piła krótka nienaprężona, torba skórzana wyposażona w:
bandaż, klucze do śrub, uszczelki i notes. Do ochrony głowy służył skórzany
hełm z paskami mocującymi.
Organizacja ratownictwa
Powojenna organizacja ratownictwa
górniczego w części niemieckiej Górnego Śląska została oparta na „Przepisach WUG-u z dnia 13.08.1924 r. dla
Ratownictwa Górniczego i Pierwszej
Pomocy”. W 12 paragrafach oraz w wytycznych podano co jest dopuszczone
do stosowania w tej dziedzinie. Postanowiono, że w każdym samodzielnym
zakładzie górniczym musi znajdować
się drużyna ratownicza, stacja ratownicza z pomieszczeniem do wykładów
i ćwiczeń oraz odpowiednio wyposażona w aparaty ratownicze i inny sprzęt
ratowniczy. Drużynę ratowniczą stanowią ratownicy, zastępowi, mechanicy
(zastępcy) oraz kierownik stacji (kierownik akcji ratowniczej) i zastępcy
wywodzący się z pracowników tego zakładu. Szkolenie kierownika stacji, mechaników a jeśli to też możliwe zastępowych odbywało się na specjalnych
kursach w Górnośląskiej Głównej Stacji. Ratownicy oraz zastępowi mogli być
szkoleni w kopalnianej stacji ratowniczej. Szkolenie odbywało się na podstawie opracowanego przez Górnośląską
Główną Stację planu zatwierdzonego
przez WUG. Egzamin końcowy przeszkolonych w kopalniach ratowników
odbywał się w obecności przedstawiciela Górnośląskiej Głównej Stacji.
Wiek ratowników nie mógł przekraczać 45 lat. Każdy z ratowników musiał
odbyć w ciągu roku przynajmniej
8 ćwiczeń w aparatach oddechowych,
z tego 2 pod ziemią. Każdy ratownik
musiał otrzymać wydany przez Górnośląską Główną Stację „Podręcznik górnośląskiego ratownictwa”. Ilość ratowników jak i liczba aparatów
ratowniczych była zależna od ilości załogi zatrudnionej w kopalni i była regulowana planem, ruchu kopalni. Zgodnie z wytycznymi duże kopalnie
musiały posiadać przynajmniej 16 aparatów oddechowych, 9 zastępów czyli
45 ratowników, 3 stale gotowe do akcji
grupy oraz jeden kierownik stacji i zastępca oraz mechanik aparatowy i zastępca. Jako ratowników będących
w pogotowiu uważało się według wytycznych tylko takich, którzy zatrudnieni byli w pobliżu szybów i na powierzchni oraz w warsztatach tak, aby
28
mogli się w krótkim czasie zebrać
i utworzyć przynajmniej 3 zastępy. Najlepszym jednak rozwiązaniem, pogotowia ratowniczego było stałe pogotowie
-15 osób (3 zastępowych, 12 ratowników) będące w Górnośląskiej Głównej
Stacji, do którego zaciągane były grupy
ratownicze w odpowiednich czasokresach ze wszystkich kopalń. Każde zaciągnięte z kopalni pogotowie ratownicze
było w Górnośląskiej Głównej Stacji
pełne 8 dni (spanie i wyżywienie).
W razie akcji było ono szybciej na kopalni zagrożonej niż ratownicy własnej
kopalni (czas jazdy do najdalszej kopalni 30 minut). Pogotowie brało jako
pierwsze udział w akcji. Gdy zastępy
pogotowia nie brały udziału w akcji,
wtedy ratownicy byli szkoleni w zagadnieniach ratownictwa oraz udzielaniu
pierwszej pomocy, byli również zapoznawani ze wszystkimi nowościami
w ratownictwie. Zastępy ratownicze
miały stale do dyspozycji autobus, samochód do przewozu 20 aparatów oddechowych, które były umieszczane
w specjalnych przedziałach wraz z dodatkowym sprzętem ratowniczym.
Każda kopalnia musiała mieć aktualny
plan przewietrzania kopalń, na którym
oprócz wentylacji umieszczone były
także miejsca zabudowy telefonów.
Znaczki ratowników musiały odróżniać
się kształtem i kolorem i innymi cechami od znaczków reszty załogi tak by
można szybko ustalić ratowników na
poszczególnych zmianach. Do szybkiego powiadamiania i ściągnięcia ratowników w celu utworzenia zastępów
służyły karty powołania. Przy czym dla
sprawnego powiadamiania stacja musiała posiadać rower. Karty powołania
z adresami ułożone były w markowni
według zmian, by posłaniec nie błądził.
Rower był umieszczony w pomieszczeniu aparatów, aby kierownik stacji (zarazem kierownik akcji) wiedział jak są
rozmieszczeni ratownicy, otrzymywał
przed zjazdem załogi kartę z markowni
o rozmieszczeniu ratowników w polach
górniczych. Duże znaczenie przy prowadzeniu akcji ratowniczej miał kopalniany plan oraz główny plan ratownictwa. Kopalniany plan ratownictwa
zawierał informację, jakimi środkami
ratowniczymi dysponuje kopalnia.
Główny plan regulował i ustalał pomoc
sąsiednich kopalń i grup sanitarnych
czerwonego krzyża. W kopalnianym
planie ratownictwa podawane były
osoby, które powinny uczestniczyć
w akcji oraz środki do jej przeprowadzenia na powierzchni. Sposoby i
środki, które mogłyby być zastosowane
w czasie akcji pod ziemią nie były jednoznacznie określone, gdyż uważało
się, że każda akcja pod ziemią jest inna.
Podkreślano że dla osiągnięcia celu potrzebny jest spokój i rozsądek wszystkich uczestników w akcji od kierownika
akcji do ratownika, postępowanie według szybko ustalonego planu, stwierdzenie zasięgu zagrożenia, szybkie
działanie zastępów korzystających ze
środków łączności. Jako środek łączności używany był telefon przenośny ratowniczy, który mimo nałożonej maski
umożliwiał dobre porozumiewanie
i który był powszechnie stosowany na
Górnym Śląsku. Ćwiczenia ratownicze
na Górnym Śląsku odbywały się według
opracowanego planu w taki sposób, by
zakres tematyczny ujęty w tym planie
był w ciągu roku raz lub dwa razy powtórzony. Ćwiczenia podzielone były
na teoretyczne i praktyczne z przewagą
tych ostatnich.
Przeprowadzano 2 rodzaje ćwiczeń:
a)w ciągu 7-8 godzin liczonych jako
dniówka,
b)ćwiczenia 2-3 godziny po dniówce.
Największy nacisk kładziono jednak
na pierwszy rodzaj ćwiczeń. Kursy
w Głównej Stacji przeprowadzone były
jako dwutygodniowe osobno dla zastępowych i ratowników oraz trzytygodniowe dla kierowników stacji (kierowników akcji). Przy prowadzeniu kursów
i ćwiczeń kładziono nacisk na odpowiednią technikę oddychania. Z tego
też powodu w Głównej Stacji było urządzenie wysiłkowe służące do ćwiczeń
powolnego i głębokiego oddechu.
Z wyjątkiem dwóch kopalń, które znajdowały się najbliżej głównej stacji
wszystkie posiadały dobrze wyposażone komory ćwiczeń. W komorach
pozorowane były sytuacje, które mogą
rzeczywiście zaistnieć w kopalniach, takie jak zwalczanie pożarów, udzielanie
pomocy poszkodowanym, przebieranie
zawałów. Temperatura w komorach
mogła osiągnąć 50°C. Zadymienie komory dawniej odbywało się przez spalanie papy dachowej, odpadów gumowych, wiórów drzewnych lub użycie
świec dymnych. Jednak najlepszymi
ćwiczeniami dla ratowników były często występujące pożary w kopalniach
górnośląskich. Najlepszym sprawdzianem gotowości drużyn ratowniczych
były również alarmy próbne. Miały one
pokazać kierownikowi stacji (kierownikowi akcji) w jakim czasie drużyna jest
gotowa do akcji. W 1929 r. przeprowadzono 11 próbnych alarmów, w których
brało udział 219 ratowników. Prowadzone były także wspólne ćwiczenia
z okręgowym czerwonym krzyżem
29
NR 4/2014
(zgodnie z ustaleniami w głównym planie ratownictwa). Kontrolę nad ćwiczeniami ratowniczymi oraz urządzeniami
kopalnianych stacji ratowniczych sprawowali ratownicy Głównej Stacji
Ratowniczej. Przy kontrolach sprawdzane były wszystkie aparaty i urządzenia w stacji. Przepisy dla ratownictwa
ustanowione w 1921 r. ujęły i ukierunkowały problemy ratownictwa. Przyczynkiem dla rozwoju technicznego
aparatów oddechowych były „Wskazówki” dotyczące dopuszczenia aparatów oddechowych w górnictwie
z 31.10.1925 r. Część z nich mówiła o
naukowych badaniach i doświadczeniach w zakresie aparatów, druga część
dotyczyła kontroli aparatów i ich części,
pochłaniaczy oraz przydatności tych
aparatów w części ćwiczeń, a w szczególności oddychanie w aparacie, zużycie tlenu i powietrza, wiązanie CO2
w obiegu jak i opór przepływu powietrza. Swoją najcięższą próbę przeszło
ratownictwo górnośląskie po wybuchu
pyłu węglowego w kopalni Rozbark
31.01.1923r., który pochłonął 145 osób.
Akcja uwidoczniła duże znaczenie wyszkolenia, współpracy i wyposażenia
w sprzęt ratowniczy. Drużyny współpracowały w bardzo ciężkich i niebezpiecznych warunkach. Warunkom tym
można „zawdzięczać”, że w tej katastrofie
brały udział wszystkie drużyny podzielonego Śląska dając świadectwo bardzo
dobrej współpracy.
Górnośląska Główna Stacja
Ratownicza w Bytomiu
Wszystkie sprawy dotyczące ratownictwa znalazły rozwiązanie po utworzeniu Głównej Stacji Ratowniczej
w Bytomiu przy współpracy z Urzędem
Górniczym. Decyzją Brackiego Stowarzyszenia Zawodowego Sekcji VI pod-
NR 4/2014
Pomieszczenia GSRG w Bytomiu
jęto uchwałę budowy stacji, która została wybudowana w 1907 r. na terenie
przyległym do kopalni Rozbark. Od
skromnego początku rozwinęła się ona
tak, że w 1930 r. należała do największej
stacji na świecie i była jedną z najlepiej
wyposażonych tego rodzaju obiektów.
Jest to stwierdzenie wszystkich organizacji ratowniczych na świecie (co kilka
lat odbywały się kongresy ratownicze
wszystkich krajów górniczych: Wiedeń
- 1913 r., Amsterdam - wrzesień 1926 r.,
Londyn 1931 r. itd.). Zadania Głównej
Stacji Ratowniczej zostały zawarte
w przepisach policji górniczej górnośląskiego WUG-u we Wrocławiu z dnia
13.08.1924 r. w zakresie „ratownictwa
i pierwszej pomocy” i mówiły między
innymi:
• o uzgodnieniu z urzędem górniczym
wyposażenia i urządzenia kopalnianych stacji ratowniczych,
• o kontroli nowych aparatów i urządzeń do ożywiania,
• o kontroli przez Główną Stację aparatów oddechowych, kontroli mechaników oraz kontroli ćwiczeń ratowniczych,
• o prowadzeniu kursów dla kierowników stacji (kierowników akcji), zastępowych, mechaników aparatów
i ratowników,
• o pomocy kopalniom w razie akcji
aparatami, częściami zamiennymi,
tlenem i pochłaniaczami,
• o współdziałaniu z urzędem górniczym przy opracowaniu i dopuszczaniu instrukcji odnośnie ratownictwa.
Główna Stacja obejmowała budynek
kierownictwa w którym znajdowały się
biura, biblioteka, laboratoria (ogólne,
analizy gazów, fizyczne) jak też pomieszczenia dla fotometrii i fotografii.
Na zachód od budynku kierownictwa
znajdowała się komora ćwiczeń z chodnikami i szybikami do ćwiczeń ratowniczych. W południowej części była
sala wykładowa i sala zborna na północy oraz sala do ćwiczeń. Komora do
ćwiczeń zbudowana z żelbetu o wymiarach 20x10 m i wysokości 6 m na podobieństwo górnośląskich pokładów
i składała się z 4 poziomów, 2 wyrobisk
250 m poziomego, pochylonego i około
55 m pożarowego wyrobiska, wyrobiska te można było nagrzać do 50°C. Automatyczne urządzenie bezpieczeństwa
(elektryczne otwieranie drzwi, lampy
sygnałowe, alarmy dźwiękowe), należały do wyposażenia komory. Sala wykładowa, w której odbywały się kursy
ratownictwa i pierwszej pomocy była
bogato wyposażona w plansze i materiały szkoleniowe. Przy sali znajdowała
się garderoba i pomieszczenia, w których umieszczone były pomoce naukowe potrzebne do wykładów.
Na końcu znajdował się pokój opatrunkowy zaopatrzony w niezbędne urządzenia. Sprzęt z białego emaliowanego
metalu (szafa z opatrunkami), stół
z płytą szklaną, stół opatrunkowy z nakryciem zmywalnym, zimna i ciepła
woda. Na końcu komory do ćwiczeń
był warsztat składający się z warsztatu
ślusarskiego, kuźni, blacharskiego,
z warsztatu precyzyjnego i pomieszczenia do napraw protez inwalidów brac-
30
kiego stowarzyszenia zawodowego.
Naprzeciw tych kompleksów znajdowały się rozbudowane w 1927 r. pomieszczenia, z których najważniejszym
było pomieszczenie aparatowe - hala
o wym. 18 m x 11 mi 4,5 m wysoka, służąca do składowania aparatów oraz części zapasowych. Boazeria tej hali była
w kolorze zielonym matowym a przy
ścianach na półkach ustawione były
aparaty w pozycji do natychmiastowego
nałożenia, pod spodem były przedziały
w których umieszczono pochłaniacze,
butle O2 i inne. Węższe półki nad aparatami mieściły lampy elektryczne i tu
ściany były pomalowane intensywnie
żółto. W środku w ścianie naprzeciw
okien namalowano artystycznie znak
górnośląskiego ratownictwa górniczego
- czerwony krzyż maltański z pyrlikiem
i żelazkiem wpisany w wieniec z liści dębowych. Na prawo od niego było umieszczone hasło „Tylko nieskomplikowane
ma sukces w razie nieszczęścia” a na lewo
„Wpierw rozważyć a potem odważnie”.
Obok pomieszczenia aparatów, było
pomieszczenie do mycia i czyszczenia
części aparatów, pomieszczenie do
przetłaczania tlenu oraz pomieszczenie
dla butli z tlenem. W pomieszczeniu do
przetłaczania tlenu była sprężarka,
którą można było napełnić jednocześnie 6 butli, była tam także pompa hydrauliczna dla prób kontrolnych (urzędowych),
które
musiały
być
wykonywane w odpowiednich odstępach czasu. Pomieszczenie tlenowni zawierało zapas 150.000 litrów tlenu. Sala
aparatowa posiadała 51 aparatów typu
Dräger - 1924 z wężami naramiennymi
wraz z maskami oraz jeden przyrząd do
kontroli aparatów oddechowych firmy
Dräger. 30 aparatów służyło do ćwiczeń
w czasie kursów ratowniczych reszta
była umieszczona w specjalnych pomieszczeniach na drewnianych regałach i służyła w razie akcji. Dobrze wyposażone pomieszczenie mechanika
aparatowego (magazyn) to 10 aparatów
do „ożywiania” (2 aparaty do sztucznego oddychania typu pulmotor, 3 aparaty do sztucznego oddychania typu
Inhabad, 4 przyrządy do ożywiania
typu „walizka tlenowa”, 1 urządzenie do
ożywiania typu dr Brat, i 100 przenośnych lamp z akumulatorami niklowo-kadmowymi (50 dla zastępowych z reflektorami i 50 szt. nahełmnych dla
ratowników). Z przyrządów kontrolnych to kilka manometrów, kilka przyrządów do kontroli dawkowania tlenu,
1 przyrząd do kontroli pulmotoru,
2 rotametry, 1 przyrząd do kontroli
szczelności worków, 2 przyrządy do
kontroli szczelności, 5 przenośnych
aparatów telefonicznych z 10 bębnami
kabla, w sumie 2000 m, 2-żyłowego kabla umieszczonego na przenośnych
i przewoźnych podstawach. Zapas pochłaniaczy dla potrzeb własnych
i ewentualnej pomocy dla kopalni wy-
nosił około 800-1000 sztuk. Do dalszego wyposażenia sali aparatowej (tu
magazyn aparatów) należała elektryczna walizka do celów ratownictwa
prof. Jelinka (Czechy), mała skrzynka
narzędziowa dla mechanika, małe urządzenie do cięcia, 2 aparaty nurkowe bez
węży, 3 lampy oraz 30-metrowa lina.
Stacja nie posiadała szybika do ćwiczeń
dla nurków, ale miał być wykonany.
Było planowane wyszkolenie personelu
stacji do akcji nurkowych wodnych (zagrożenia wodne często występowały
w kopalniach Górnego Śląska). Oprócz
noszy, które należały do wozu sanitarnego, było jeszcze 10 noszy własnej
konstrukcji. 7 noszy to zwykłe nosze
przesuwne z siatką drucianą z odpowiednimi uchwytami, 3 nosze służyły
do transportu pionowego poszkodowanych, 4 skrzynki z opatrunkami jako
pierwsza pomoc. W specjalnym pomieszczeniu umieszczone były gaśnice.
Na wyposażeniu była ręczna pompa
wodna, pompa wodna 600 litrów wody
ze 150-metrowym wężem oraz różnego
rodzaju gaśnice ręczne.
Stacja posiadała także skład narzędzi
ratowniczych, które umieszczone były
w skrzyniach i gotowe do natychmiastowego użycia (narzędzia zawałowe).
Przyległe do magazynu aparatów w kierunku północ-południe były garaże dla
wozu dla aparatów, 1 wozu dla ratowników, 2 wozy sanitarne, 1 wóz osobowy-służbowy, 1 wóz z motopompą, wężami oraz przedmiotami potrzebnymi
do odwodnienia zatopionych wyrobisk.
Wóz dla ratowników i aparatowy były
autobusami. Ponieważ wozy miały
uchylne ławy można je było przeznaczać do różnych celów (dla poszkodowanych i różnych innych). Wóz sanitarny był dobrze resorowany i zwrotny,
mógł zabrać 2 poszkodowanych. Był
pomalowany na zielono ze złotymi paskami a na nim umieszczone godło górnośląskiego ratownictwa. Wnętrze stanowiły dwoje nad sobą umieszczonych
noszy, mała szafka na opatrunki, siedzenia uchylne dla sanitariusza. Każdy
wóz sanitarny posiadał 12 kompletów
pościeli, 4 koce, 2 nakrycia gumowe,
2 pojemniki na mocz, 15 opatrunków,
1 opatrunek żyłowy, 2 paski skórkowe,
1 kaftan bezpieczeństwa, 1 butelka kropli walerianowych oraz 1 gaśnicę tetrową. Wozy te były w stałym pogotowiu. Czas powiadomienia pogotowia
i odjazdu wynosił 1/4 minuty. Przeka-
31
NR 4/2014
zanie poszkodowanego z kopalni do
szpitala (górniczego) leżał także w obowiązkach Głównej Stacji Ratunkowej.
Oprócz wozów sanitarnych w stacji
były jeszcze dwa przy kopalni Concordia (kop. Pstrowski) oraz kop. Królowa
Luiza (Zabrze) w Zabrzu. Naprzeciw
garaży stacji było pomieszczenie przyległe do magazynu aparatów to pomieszczenie dla ratowników pogotowia
oraz miejsce centrali telefonicznej. Pomieszczenie dla pogotowia ratowniczego obejmuje sypialnię dla 12 ratowników, pomieszczenie dla zastępowych
dla 3 osób, umywalnię, prysznic, wanny
oraz ubikację.
Pierwsza pomoc
Do najważniejszego zadania Głównej Stacji Ratowniczej należało zapobieganie wypadkom. Praca górnika jest
jedną z najbardziej niebezpiecznych
i dlatego też nie można wykluczyć wypadków. Górnik oprócz własnej czasem
nieuwagi ma głównych wrogów takich
jak tąpnięcie, zagrożenie gazowe
i wodne. Dlatego też w planie szkolenia
ratowników bardzo ważną sprawą jest
udzielanie pierwszej pomocy. Zadaniem ratownika (oprócz ratowania
w zagrożeniach gazowych i ratowania
zasypanych) jest udzielenie pierwszej
pomocy przy zranieniach, przeprowadzania najprostszymi środkami sanitarnymi (opatrzenie ran, tamowanie
krwotoku, unieruchomienie szynami
złamanej kości) sztuczne oddychanie
jak i transport na powierzchnię, powinien też być przygotowany na cięższe
wypadki. Przepisy w tym zakresie były
zawarte w „Pierwszej pomocy” - zarządzaniu WUG-u we Wrocławiu z dnia
13 VIII 1924 r. w paragrafie 6 i 7 pod
ziemią. W razie wypadku telefonicznie
powiadomiony lekarz musiał natychmiast przybyć na kopalnię. Corocznie
wszystkie punkty sanitarne w kopalniach były kontrolowane przez lekarza
Głównej Stacji. Według zarządzenia
WUG każdy punkt sanitarny musiał
mieć wyposażenie lekarskie w zamkniętej skrzyni. Wszystkie środki medyczne
w razie stosowania musiały być wpisane
do specjalnej książki. Przy kontroli
punktu sanitariusze byli egzaminowani
przez lekarza. W każdym oddziale górniczym pod ziemią musiało być pomieszczenie do udzielania pierwszej
pomocy a w nim walizka z blachy
z uszczelnieniem gumowym. 60 x 30 x
NR 4/2014
20 cm, której zawartość stanowiło
25 opatrunków, 2 płachty opatrunkowe,
12 bandaży szerokich, 2 opatrunki do
tamowania żył, kilka opatrunków szybkich, 2 średnie i 2 długie szyny, 2 koce,
strzykawki do iniekcji, 3 ampułki z alkoholem, 6 ampułek lobeliny, jod,
książka opatrunkowa oraz ulotki
odnośnie zatruć CO, porażenia prądem, użycia lobeliny (środki pobudzające oddech) oraz nosze z siatki drucianej skonstruowane według pomysłu
prof. Woltersdorfa skonstruowane tak
aby pasowały do sanitarki. Do transportu pionowego były skonstruowane
specjalne nosze. W niektórych kopalniach używano pod ziemią wózków sanitarnych. Sanitariusze dołowi byli częściowo szkoleni w Głównej Stacji
Ratowniczej a częściowo przy okazji
kursów ratowniczych w kopalniach.
Wydano zalecenie aby na każdej zmianie w oddziałach było 6-8 sanitariuszy
dołowych. Ich nazwiska były podane
przy podziale pracy dla załogi. Środki
pierwszej pomocy, o których już wyżej
wspomniano znajdowały się w specjalnych zamkniętych komorach sanitarnych lub wnękach do tego przystosowanych. Opiekę nad komorą sanitarną
sprawował sanitariusz, którego stanowisko pracy znajdowało się najbliżej
komory. Każda posługa sanitarna wpisana była do dołowej oddziałowej księgi
sanitarnej i służyła też do kontroli środków sanitarnych. Kontrolę nad punktami sanitarnymi na powierzchni i pod
ziemią sprawował kierownik stacji ratowniczej. Za punkty pod ziemią odpowiedzialni byli także sztygarzy polowi.
Ratownictwo stawiało wysokie zadania
sanitariuszom dołowym, dlatego wybierało się ich z pośród najlepszych
i najbardziej odpowiedzialnych ludzi.
Duży nacisk kładło się na umiejętność
wykonywania sztucznego oddychania.
Z metod udzielania pomocy poprzez
sztuczne oddychanie była stosowana
metoda Sylwestra i Howarda. W górnośląskich kopalniach stosowana była metoda Sylwestra, preferowana przez
Główną Stację. Z aparatów do „ożywiania” rozpowszechnione były pulmotory,
aparat Inhabad i aparaty inhalacyjne,
z obsługą których zapoznani byli wszyscy ratownicy. Aparaty tlenowe z dodatkiem CO2 nie miały dotychczas zastosowania. W Głównej Stacji Ratowniczej
prowadzono także badania fotometryczne ratowników i górników na dal-
tonizm i tak np. w 1929 r. przebadano
2000 osób. Główna Stacja Ratownictwa
działała także szeroko na polu bezpieczeństwa pracy przy pokazie różnych
środków i tak np. w 1929 r. zostały przeprowadzone w tym zakresie pokazy we
wszystkich kopalniach w ramach tzw.
tygodnia BHP. Główna Stacja zaznajamiała też ze wszystkimi nowościami
w ratownictwie członków drużyn kopalnianych podczas kontroli urządzeń
w kopalnianych stacjach ratowniczych,
przy ćwiczeniach ratowniczych jak i na
zebraniach kierowników stacji ratowniczych. W przyszłości miało to też dotyczyć kierowników zakładów górniczych
jak i sztygarów strzelniczych.
Dobrze wyposażone warsztaty
Głównej Stacji służyły w razie potrzeby
pomocą wszystkim kopalniom. Bogaty
magazyn części zamiennych Głównej
Stacji Ratowniczej oraz środków pierwszej pomocy sanitarnej służył wszystkim kopalniom z dostawami w razie
akcji ratowniczej. Główna Stacja była
urzędowym kontrolerem w zakresie
sprawności aparatów oddechowych
i butli tlenowych zgodnie z przepisami
odnośnie kontroli gazów sprężonych
wydanych przez policję górniczą z dnia
17.06.1924 r. Laboratoria Głównej Stacji, które znajdowały się w południowym skrzydle budynku kierownictwa
były nowocześnie wyposażone. Prowadzono w nich analizy gazowe, analizy
gazów pożarowych oraz analizy węgla
górnośląskiego i dolnośląskiego zgodnie z zarządzeniem WUG-u z Wrocławia. Laboratorium fizyczne służyło do
kontroli aparatów oddechowych.
Posiadało też urządzenie własnej
konstrukcji. Chodnik doświadczalny
odległy 400 m na południe od budynku
stacji rozciągał się na powierzchni
około 1 1/4 ha i był ogrodzony. Służył
wyłącznie do kontroli materiałów wybuchowych i środków zapalnych stosowanych w górnictwie i w swym zakresie
podlegał WUG-owi z Wrocławia
i Halle. Badania dotyczyły:
• bezpieczeństwa na gazy niebezpieczne: pył węglowy i mieszankę
pyłu węglowego z powietrzem,
• wrażliwości materiału wybuchowego na tarcie, uderzenia, udar,
• zdolności przenoszenia detonacji,
• skuteczności działania,
• długości płomienia i czasu trwania
płomienia.
32
Chodnik doświadczalny przy Głównej Stacji był placówką szkolącą sztygarów strzałowych dla kopalń Górnego i Dolnego Śląska według
przepisów WUG z 26.08.1926 r. w zakresie robót strzałowych. Szkolenia
trwały po dwa tygodnie. Kierownictwo
Górnośląskiej Głównej Stacji Ratownictwa Górniczego i Sztolni Doświadczalnej w Bytomiu sprawował asesor
górniczy prof. H. Woltersdorf.
Artykuł opracował mgr inż. Gerard
Libera na podstawie własnego
tłumaczenia z języka niemieckiego
referatu F. Barczyka z roku 1930
o ratownictwie oraz o działalności
i organizacji Górnośląskiej Stacji
Ratownictwa Górniczego w Bytomiu.
mgr inż. Gerard Libera - OSRG Bytom
mgr inż. Małgorzata Jankowska
CSRG Bytom
fot. archiwum CSRG S.A.
33
NR 4/2014

RG 2014 nr 4 "Ratownictwo Górnicze"

Transkrypt

Podobne dokumenty

pobierz - Związek Zawodowy Ratowników Górniczych w Polsce.

Ratownictwo Górnicze

RG 2014 nr 3 "Ratownictwo Górnicze"

RG 2012 nr 1