"Ochrona przed elektrycznością statyczną w strefach zagrożonych

SEMINARIUM CZŁONKÓW KOŁA 43 SEP
WROCŁAW 28.05.2014 r.
PROWADZĄCY ANTONI KUCHAREWICZ
REFERAT:
Ochrona przed elektrycznością statyczną
w strefach zagrożonych wybuchem
W określonych warunkach środowiskowych w czasie czynności lub
zjawisk o charakterze dynamicznym następuje elektryzacja materiałów.
Prowadzi ona do nagromadzenia się na powierzchni tych materiałów
ładunków elektrycznych.
Rodzaje zagrożeń pochodzących od elektryczności statycznej
1.
2.
3.
4.
5.
Zagrożenie pożarem lub wybuchem
Zakłócenie procesu technologicznego
Nieszczęśliwe wypadki
Szkodliwe oddziaływanie na organizm ludzki
Dyskomfort osobowy
Naelektryzowane materiały w obecności materiałów o innym
potencjale
przekazują
zgromadzony
ładunek
w
postaci
wysokoenergetycznych wyładowań iskrowych.
Ochrona przed zagrożeniami elektrostatycznymi (ES) obecnie obejmuje
tylko zapobieganie inicjowaniu zapłonu atmosfer wybuchowych przez
wyładowania elektrostatyczne.
Wzór graficzny znaku ostrzegawczego
strefy zagrożonej wybuchem
Dodatkowe opisy poza znakiem
Kryterium oceny zagrożenia wybuchem w strefach Ex
NORMALIZACJA
Na terenie Unii Europejskiej i Polski ochrona przed zapłonem atmosfer
wybuchowych (EX) w miejscu pracy, przez wyładowania
elektrostatyczne (ESD), jest obligatoryjna. W Unii Europejskiej
obowiązuje obecnie pięć dyrektyw, z których wynika obowiązkowa
ochrona przed elektrycznością statyczną w obszarze atmosfer
wybuchowych.
DYREKTYWA ATEX - Dz. U. nr 263, poz. 2203.
DYREKTYWA MASZYNOWA - Dz. U. 2008 r., nr 199, poz. 1228.
DYREKTYWA 89/686/EWG (ŚOI) - Dz. U. nr 259, poz. 2173.
DYREKTYWA 89/655/EWG - Dz. U. Nr 178, poz. 1745
Rozporządzenie MSWiA z 7.06.2010 - Dz.U. 2010 r., nr 109, poz. 719:
Wymienione Dyrektyw i Rozporządzenia mają charakter ogólnikowy.
Szczegółowe metody badań i oceny zawarte są w normach. Normy te
nie mają obecnie statusu obowiązkowego stosowania, niemniej
stanowią praktyczne narzędzie do oceny zagrożeń i ochrony przed
elektrycznością statyczną w strefach zagrożonych wybuchem i/lub
pożarem
Normy przedmiotowe dla sterf zagrożonych wybuchem:
PN-92/E-05200
Terminologia
Ochrona
przed
elektrycznością
statyczną
–
PN-92/E-05201 Ochrona przed elektrycznością statyczną – Metody
oceny zagrożeń wywołanych elektryzacją materiałów dielektrycznych
stałych – Metody oceny zagrożenia pożarowego i/lub wybuchowego
PN-92/E-05202 Ochrona przed elektrycznością statyczną
Bezpieczeństwo pożarowe i/lub wybuchowe – Wymagania ogólne
–
PN-92/E-05203 Ochrona przed elektrycznością statyczną – Materiały i
wyroby stosowane w obiektach oraz strefach zagrożonych wybuchem –
Metody badania oporu elektrycznego właściwego i oporu upływu
PN-E-05204:1994 Ochrona przed elektrycznością statyczną – Ochrona
obiektów, instalacji i urządzeń – Wymagania
PN-EN 1149-1:1999 Odzież ochronna – Właściwości elektrostatyczne –
Rezystywność powierzchniowa (Metody badania i wymagania)
PN-EN 1149-2:1999 Odzież ochronna – Właściwości elektrostatyczne –
Metoda badania rezystancji skrośnej
PN-IEC 61340-4-1:2000 Elektryczność statyczna – Znormalizowane
metody badań do określonych zastosowań – Właściwości
elektrostatyczne wykładzin podłogowych i gotowych podłóg
PN-EN 61340-4-3:2002 Elektryczność statyczna – Część
Znormalizowane metody do określonych zastosowań – Obuwie
PN-HD 60364-6:2008 - Instalacje elektryczne niskiego napięcia
4-3:
DYREKTYWA ATEX
Postanowienia Dyrektywy ATEX zostały wprowadzone do prawa
polskiego rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 22 grudnia
2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń i systemów
ochronnych przeznaczonych do użytku w przestrzeniach zagrożonych
wybuchem (Dz. U. Nr 263, poz. 2203).
Dyrektywa ta ustala minimalne wymagania dla bezpieczeństwa
i ochrony zdrowia pracowników potencjalnie zagrożonych z powodu
wystąpienia atmosfery wybuchowej, a szczególnie obowiązki
pracodawców.
Pracodawca ocenia konkretne zagrożenie wynikające z przebywania w
przestrzeni zagrożonej wybuchem
Przykładowo, pomieszczenie magazynu i przygotowalni lakierni
zostało sklasyfikowane jako strefa Ex. Dla oceny prawidłowego
zastosowania ochrony przed wybuchem lub pożarem dokonuje się
następujących sprawdzeń i pomiarów:
1)
2)
Pomiar rezystancji upływu posadzki - warunkiem dopuszczenia
do użytku posadzek i powłok antyelektrostatycznych w strefach
zagrożonych wybuchem jest przeprowadzenie pomiarów oporu
upływowego. Pomiary muszą być wykonane zgodnie m.in. z
normą PN-92/E-05203 i przeprowadzone przez osoby
posiadające odpowiednie uprawnienia.
Pomiar ciągłości obwodów PE. Pomiary te dotyczą wszelkich
podłączeń do PE oraz ekwipotencjalizacji wyposażenia.
Na zlecenie Zamawiającego, wykonując badanie, sporządzając
protokół z przeprowadzonych badań, w protokole powinny znaleźć się
następujące elementy:
1)
2)
Podstawowe dane o badanym obiekcie, data wykonania badań
Podstawa sprawdzenia:
Norma PN-92/E-05, PN-E-05 204:1994, PN-E-05 204:1994, PN-HD
60364-6:2008
3)
Kryterium oceny stanowi:
− Zachowanie ciągłości połączeń do PE elementów wyposażenia,
technologicznych i konstrukcyjnych w badanym obszarze
− Za najwyższą dopuszczalną rezystancję upływu (Ru) powłok
posadzek oznaczanych umownym symbolem ECF, uznaje się
rezystancję spełniającą warunek:
Ru ≤ 1x106Ω
Przyjmuje się, że na każde 60 m² powierzchni należy podłączyć
przynajmniej dwa uziemienia w odległości ok. 10 m od siebie i po
przeciwnych stronach pomieszczenia.
W pomieszczeniach o większej powierzchni umieścić odpowiednio
więcej punktów uziemiających.
4)
5)
6)
7)
8)
Opracowanie wyników pomiarów i opracowanie graficzne
− w przypadku badania rezystancji powłok lakierniczych podłóg,
protokół należy uzupełnić w część graficzną ze wskazaniem
miejsc wykonanych pomiarów i opisem umożliwiającym
identyfikację miejsca wykonania pomiaru.
Ocena przeprowadzonych badań – przykładowy protokół
Przyrządy użyte do wykonania pomiarów
Uwagi
Zalecenia.
Przykładowe nieprawidłowości