PROCEDURY ANTYDYSKRYMINACYJNE REALIZOWANE w

PROCEDURY ANTYDYSKRYMINACYJNE
REALIZOWANE w PUBLICZNYM GIMNAZJUM NR 2 w Luba­
czowie
„Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym; społecznym lub go­
spodarczym z jakiejkolwiek przyczyny"
Konstytucja RP, art.32.2
Przydatne definicje
Równouprawnienie
Nieodłączny element praw człowieka. Pojęcie wywodzące się z epoki oświece­
nia. Jest terminem prawnym i oznacza równość różnych podmiotów prawnych
w ramach określonego systemu prawnego. Jest to proces prawnego zrówny­
wania do tej pory nierównouprawnionych podmiotów prawnych w ramach da­
nego systemu prawnego. Możemy mówić, na przykład, o równouprawnieniu
kobiet, osób niepełnosprawnych, mniejszości religijnych. Jednak termin równo­
uprawnienie odnosi się do stanu formalnego, dotyczącego brzmienia przepisów
prawnych. Pojęcie to nie mówi nic o praktyce społecznej, o realnej możliwości
korzystania przez dane grupy czy jednostki z zapisanych uprawnień.
Równość
Termin szerszy niż równouprawnienie. Oznacza realną sytuację, w której mo­
żemy faktycznie korzystać z przysługujących nam równych praw. Równość nie
pojawia się automatycznie wraz z wprowadzeniem równouprawnienia w prze­
pisach prawnych. Nierówności wynikają bowiem nie tylko z przepisów prawa,
ale przede wszystkim z nieformalnych czynników głęboko zakorzenionych w
kulturze danego społeczeństwa, między innymi tradycji, nawyków i przekonań.
Dlatego droga do prawdziwej równości wiąże się z przeciwdziałaniem stereoty­
pom, które prowadzą do uprzedzeń i dyskryminacji określonych grup społecz­
nych i osób.
Stereotyp
Skrajnie przejaskrawiony obraz danej grupy, traktujący wszystkich jej członków
w sposób niezróżnicowany, niezależnie od ich cech indywidualnych. Stereotypy
często oparte są na niepewnej lub fałszywej wiedzy o świecie, utrwalonej przed
tradycję i trudno podlegają zmianom. Stereotypy cechuję jednostronność,
sztywność, żywotność, nieprzemakalność (odporność na argumenty i fakty).
i
Uprzedzenie
Negatywne opinie lub uczucia wobec innych grup społecznych żywione z po­
wodu samej przynależności do danej grupy. To także nieprzychylna ocena, osąd
dokonany na podstawie stereotypowych przekonań.
Dyskryminacja
Traktowanie kogoś gorzej niż innych w tej samej sytuacji. Dyskryminuje się ludzi
z różnych powodów, na przykład ze względu na płeć, rasę, wiek, status mate­
rialny, wyznanie czy orientację seksualną. Dyskryminacja może przejawiać się w
sposób jawny i wówczas mówimy o dyskryminacji bezpośredniej. Może ona
jednak także przyjmować ukrytą formę, kiedy pozornie neutralne warunki, kry­
teria lub praktyki są niekorzystne dla pewnych grup i osób. Wówczas mówimy o
dyskryminacji pośredniej. Niekiedy dyskryminacja ta jest tak „przeźroczysta", że
dyskryminowane osoby nie zdają sobie z niej sprawy.
Rodzaje dyskryminacji
Ageizm
Dyskryminacja oraz wyznawanie irracjonalnych poglądów i przesądów dotyczą­
cych jednostek lub grup społecznych opartych na ich wieku. Przyjmuje się ste­
reotypowe założenia na temat fizycznych lub umysłowych cech ludzi z określo­
nej grupy wiekowej i zwykle wyraża się je w sposób poniżający.
Abieizm
Przekonanie, że niepełnosprawność jest czymś negatywnym, co w miarę moż­
liwości powinno być leczone, naprawiane lub eliminowane. Jest to także zestaw
przekonań i zachowań, które zmierzają do nierównego traktowania osoby ze
względu na faktyczną bądź spodziewaną niepełnosprawność.
Antysemityzm
Postawa wyrażająca uprzedzenie, niechęć, wrogość oraz dyskryminująca Żydów
oraz osób pochodzenia żydowskiego. Ekstremalny antysemityzm głosiła ideolo­
gia niemieckiego nazizmu, doprowadzając do próby wyniszczenia narodu ży­
dowskiego w Europie podczas II wojny światowej.
Dyskryminacja wielokrotna
Dyskryminacja z więcej niż jednego powodu, na przykład nie tylko ze względu
na wiek, ale również ze względu na płeć I niepełnosprawność.
2
Homofobia
Irracjonalny strach przed osobami homoseksualnymi, silna niechęć, nieufność,
nienawiść i wrogość do nich oraz ich dyskryminowanie.
Islamofobia
Strach i dyskryminacja osób na podstawie faktycznej, przypuszczalnej lub ze­
wnętrznie przypisanej przynależności do grupy muzułmanów.
Klasizm
Uprzedzenia lub dyskryminacja związane z przynależnością do klasy/warstwy
społeczno-ekonomicznej.
Ksenofobia
Oksfordzki słownik języka angielskiego definiuje ksenofobię jako patologiczny
strach przed cudzoziemcami lub obcymi krajami. Ksenofobia oznacza niechęć
do innych, „obcych" i cudzoziemców. Ksenofobia jest odczuciem lub percepcją
opartą na społecznych konstrukcjach i ideach, a nie na obiektywnych faktach.
Rasizm
Zespół poglądów głoszących tezę o nierówności ludzi, a wynikająca z nich ideo­
logia przyjmuje wyższość jednych ras nad innymi. Rasizm opiera się na przeko­
naniu, że różnice w wyglądzie ludzi niosą za sobą niezbywalne różnice osobo­
wościowe i intelektualne.
Romofobia
Odczuwanie niechęci, nieuzasadnionego lęku przed Romami. Dyskryminacja tej
grupy etnicznej.
Seksizm
Negatywne, wrogie przekonania i postawy wobec jakiejś osoby, żywienie do
niej uprzedzeń i dyskryminowanie jej z powodu płci.
Cele procedur:
v. promocja wiedzy na temat przyczyn i przejawów dyskryminacji - zwłasz­
cza ze względu na kolor skóry, przynależność etniczną, wyznanie, status
społeczny, zamożność, płeć, stan zdrowia (niepełnosprawność), wiek;
v. budowanie świadomości i kształtowanie postawy uwrażliwiającej na
wszelkie przejawy dyskryminacji;
v. szerzenie idei tolerancji, równości i szacunku;
v. przeciwdziałanie dyskryminacji i przemocy motywowanej uprzedzeniami;
3
vi.
wzmacnianie postaw obywatelskich i odwagi cywilnej w występowaniu
przeciwko aktom dyskryminacji i przemocy.
Zadania:
• integrowanie działań wszystkich podmiotów szkolnych ( nauczycieli,
uczniów, rodziców, pracowników szkoły ) oraz współpracujących ze śro­
dowiskiem szkolnym instytucji i organizacji w zakresie przeciwdziałania
dyskryminacji;
® koordynowanie działań w zakresie przeciwdziałania dyskryminacji w ra­
mach realizowanego w szkole Programu Wychowawczego i Programu
Profilaktyki;
• wdrażanie problematyki antydyskryminacyjnej do działań edukacyjnych
szkoły.
Sposoby realizacji:
1. Zapoznanie i konsekwentne przestrzeganie praw i obowiązków
uczniów.
2. Pogadanki z wychowawcą, pedagogiem szkolnym - edukowanie w zakre­
sie praw człowieka, humanitaryzmu, poszanowania godności człowieka,
tolerancji, uwrażliwianie na potrzeby innych ludzi.
3. Nagłaśnianie na godzinach z wychowawcą i zajęciach wychowawczych,
spotkaniach z przedstawicielami instytucji i organizacji problematyki
przeciwdziałania dyskryminacji.
4. Wykorzystanie na zajęciach edukacyjnych różnorodnych metod, form
pracy oraz środków dydaktycznych wspierających przeciwdziałanie prze­
jawom dyskryminacji, np. scenki dra mowę, odgrywanie ról, poznawanie
zawodów, gry i zabawy społeczno - terapeutyczne i integracyjne, dysku­
sja, poszukiwanie wzorców osobowych, zapisy Powszechnej Deklaracji
Praw Człowieka i Międzynarodowej Konwencji Praw Dziecka, internet,
filmy edukacyjne, kwestionariusze ankiet, karty pracy itp.
5. Organizowanie spotkań uczniów ze specjalistami, np. psychologami, ku­
ratorami sądowymi, funkcjonariuszami policji celem uczenia przestrzega­
nia zasad społecznych, wzmacniania świadomości uczniów w zakresie
praw człowieka, przyczyn i skutków demoralizacji, odpowiedzialności
karnej nieletnich, skutków dyskryminacji, uprzedzeń i stereotypów.
6. Prowadzenie akcji charytatywnych (np. udział wWOŚP, „Świąteczna
Paczka", „Góra grosza"), kampanii edukacyjnych m.in. przez Samorząd
Uczniowski i samorządy klasowe, kształtowanie środowiska szkolnego na
podstawie praw człowieka, budowania szkolnej samorządności oraz za­
szczepiania wśród uczniów idei społeczeństwa obywatelskiego.
4
7. Organizowanie pomocy koleżeńskiej, wzmacnianie postaw gotowości
niesienia pomocy innym.
8. Zachęcanie uczniów do aktywności fizycznej - udział w zawodach spor­
towych, rozwijanie własnych zainteresowań i poszerzania wiedzy poprzez
udział w konkursach.
9. Motywowanie uczniów np. przez nagradzanie do pracy nad sobą i dobre­
go zachowania.
10. Angażowanie uczniów narażonych na dyskryminację w prace prowadzo­
ne zespołowo i przydzielanie im ważnych ról społecznych (podczas orga­
nizacji uroczystości szkolnych i projektów edukacyjnych).
ll.Organizowanie konkursów, zawodów sportowych, imprez szkolnych, za­
jęć pozalekcyjnych, wykonywanie gazetek i plakatów promujących zasady
równości i tolerancji.
12.Udział szkoły w organizowanych kampaniach społecznych.
13.Systematyczne monitorowanie poczucia bezpieczeństwa uczniów w szko­
le, nasilenia agresji w relacjach pomiędzy uczniami (obserwacja, wywiad,
ankiety, rozmowy z nauczycielami, pracownikami niepedagogicznymi,
rodzicami, uczniami).
14. Wzbogacanie wiedzy i umiejętności wychowawczych rodziców (spotkania
z psychologiem, kuratorem sądowym, funkcjonariuszem policji dotyczące
przyczyn, skutków i sposobów zapobiegania dyskryminacji, prawidłowych
postaw i metod wychowawczych).
15. Udzielanie pomocy socjalnej uczniom z rodzin ubogich, np. stypendia
szkolne.
16. Szkoleniowe rady pedagogiczne.
17. Współpraca z instytucjami i organizacjami ( m.in. z Sądem Rejonowym w
Lubaczowie, Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Lubaczowie, Po­
licją, Poradnią Psychologiczno - Pedagogiczną w Lubaczowie, PCPR w Lu­
baczowie) w zakresie przeciwdziałania przejawom dyskryminacji.
18. Podejmowanie sprawnej interwencji wobec sprawców dyskryminacji;
• przerwanie działania dyskryminacyjnego,
• zapewnienie bezpieczeństwa osobie poszkodowanej,
• zgłoszenie faktu dyskryminacji wychowawcy klasy, a w przypadku dra­
stycznych zachowań lub powtarzania się działania dyskryminacyjnego
ucznia - powiadomienie także pedagoga szkolnego i dyrektora szkoły,
• powiadomienie rodziców osoby dyskryminującej i osoby pokrzywdzonej
o zaistniałym fakcie,
• wyjaśnienie okoliczności zdarzenia w czasie zebrania Szkolnego Zespołu
Wychowawczego z udziałem rodziców sprawcy i osoby pokrzywdzonej, w
razie potrzeby - także w obecności uczniów biorących udział w zdarzeniu,
5
o ustalenie konsekwencji dyskryminacji i sposobu ich realizacji. W przypad­
kach szczególnych - drastycznego zachowania dyskryminacyjnego lub
powtarzania się zachowań dyskryminacyjnych - powiadomienie Policji
lub Sądu Rejonowego.
• monitorowanie wywiązywania się ucznia z nałożonych konsekwencji.
19. Pomoc osobom dyskryminowanym - porady, konsultacje, zapewnienie
spotkań ze specjalistami (psychologiem, pedagogiem, kuratorem sądo­
wym, funkcjonariuszem policji).
Zakładane efekty:
Realizacja działań wynikających z procedur przyczyni się do:
o pogłębienia wiedzy i podniesienia świadomości uczniów, nauczycieli, ro­
dziców na istotne znaczenie problemu przeciwdziałania przejawom dys­
kryminacji występującej we współczesnym świecie;
o wzmocnienia postaw obywatelskich i cywilnych całej społeczności szkol­
nej w występowaniu i reagowaniu przeciwko aktom dyskryminacji i
przemocy;
o zintegrowania działań wszystkich podmiotów szkolnych oraz instytucji i
organizacji w zakresie przeciwdziałania dyskryminacji.
Ponadto:
o sprawcy dyskryminacji będą zdawać sobie sprawę, że nie są bezkarni;
o ofiary dyskryminacji nie będą czuć się pozostawione same ze swoimi
problemami, udzielana będzie im wszelka pomoc pedagogiczno - psycho­
logiczna;
o szkoła będzie uczestniczyć w kampaniach społecznych;
o zasady równości, szacunku i tolerancji będą obowiązywać podczas zajęć
edukacyjnych, na organizowanych konkursach, zawodach sportowych,
imprezach szkolnych, wycieczkach itp.
Opracowała:
Barbara Krzaczkowska- Bryk
Pedagog szkolny
6