docDiagnoza lokalnych zagrożeń społecznych
download 
Reklamacja Transkrypt
Diagnoza lokalnych zagrożeń społecznych
Diagnoza lokalnych zagrożeń społecznych Raport z badań ankietowych przeprowadzonych na zlecenie Gminy Czerwonak 2016 ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] SP)S TREŚC) Wstęp ......................................................................................................................................................................................4 Położenie gminy, dane administracyjne i geograficzne .....................................................................................5 Metryka gminy ....................................................................................................................................................................7 Rynek alkoholowy.........................................................................................................................................................7 Działalność Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych ...........................................8 Najważniejsze działania na rzecz profilaktyki .............................................................................................9 Działalność Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej ................................................................................... 10 Skala problemów społecznych ............................................................................................................................. 12 Nadużywanie alkoholu i innych substancji psychoaktywnych .......................................................... 12 Przestępczość .......................................................................................................................................................... 13 Przemoc w rodzinie .............................................................................................................................................. 15 Oddziaływania profilaktyczne dla młodzieży ................................................................................................ 16 Programy profilaktyczne.................................................................................................................................... 16 Świetlice .................................................................................................................................................................... 17 Szkolenia dla pracowników GOPS, GKRPA, Z), świetlic ......................................................................... 18 Lokalne zagrożenia społeczne w grupie dorosłych mieszkańców ............................................................. 19 Grupa badana ............................................................................................................................................................... 19 Cel badania .................................................................................................................................................................... 21 Spożywanie alkoholu oraz związane z nim inne problemy społeczne ................................................ 22 Substancje psychoaktywne: narkotyki i dopalacze...................................................................................... 28 Sposoby spędzania wolnego czasu ..................................................................................................................... 32 Problemy społeczne w środowisku dzieci i młodzieży ................................................................................... 35 Grupa badana ............................................................................................................................................................... 35 Metodologia .................................................................................................................................................................. 35 Cel badania .................................................................................................................................................................... 35 Wyniki badań ............................................................................................................................................................... 36 Alkohol ....................................................................................................................................................................... 36 Narkotyki .................................................................................................................................................................. 43 Szkolne zagrożenia według nauczycieli................................................................................................................. 53 ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Strona Postawy wobec substancji psychoaktywnych ........................................................................................... 50 2 Dopalacze.................................................................................................................................................................. 46 Grupa Badana............................................................................................................................................................... 53 Metodologia .................................................................................................................................................................. 53 Cel badania .................................................................................................................................................................... 53 Wyniki badań ............................................................................................................................................................... 54 Badania fokusowe ........................................................................................................................................................... 61 Lokalne zasoby w zakresie przeciwdziałania uzależnieniom ................................................................. 61 Sposoby spędzania wolnego czasu ..................................................................................................................... 63 Poglądy i postawy dorosłych wobec alkoholu i innych substancji psychoaktywnych.................. 63 Rozpowszechnienie picia napojów alkoholowych ....................................................................................... 64 Powody sięgania po alkohol .................................................................................................................................. 65 Rozpowszechnienie używania dopalaczy i narkotyków............................................................................ 66 Ocena ryzyka związanego z używaniem narkotyków................................................................................. 67 Reakcje rodziców na picie alkoholu, używania dopalaczy i narkotyków ........................................... 68 Wiedza badanych na temat możliwości uzyskania pomocy..................................................................... 68 Strona 3 Wnioski i rekomendacje ............................................................................................................................................... 70 ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] WSTĘP Raport ma na celu przeprowadzonych w przedstawienie wyników badań diagnostycznych roku, obejmujących podstawowe problemy społeczne związane z nadużywaniem alkoholu oraz innych substancji psychoaktywnych w środowisku osób dorosłych oraz dzieci i młodzieży w gminie. Kolejnym celem raportu jest zarysowanie skali zjawiska, jakim jest przemoc w środowisku lokalnym, zarówno domowym jak i szkolnym. Dane dotyczące doświadczeń związanych ze spożyciem alkoholu i używaniem innych substancji psychoaktywnych, a także doznawanej przemocy, uzyskane zostały w drodze anonimowych badań ankietowych przeprowadzonych w gminie Czerwonak wśród trzech grup reprezentujących trzy lokalne środowiska: 1) dorośli mieszkańcy gminy 2) dzieci i młodzież szkolna z terenu gminy 3) sprzedawcy i właściciele punktów sprzedaży alkoholu. Dane pochodzące z badań ankietowych uzupełniono o dane na temat funkcjonowania Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Policji, Straży Gminnej, Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej oraz Urzędu Gminy. Ponadto, przeprowadzono także badanie fokusowe z udziałem pracowników socjalnych, pedagogów i psychologów szkół podstawowych i gimnazjów działających na terenie Strona 4 gminy. ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] POŁOŻEN)E GM)NY, DANE ADMINISTRACYJNE I GEOGRAFICZNE Wiejska gmina Czerwonak położona jest w powiecie poznańskim, w województwie wielkopolskim. Powierzchnia gminy to 82,24 km2, gęstość zaludnienia wynosi 326 osób/km2). Siedzibą gminy jest wieś Czerwonak. Aktualnie urzędującym wójtem jest Jacek Sommerfeld. Gmina Czerwonak ma 27 002 mieszkańców, z czego mężczyźni. W latach mieszkańców wynosi , , % stanowią kobiety, a liczba mieszkańców wzrosła o , % , %. Średni wiek lat i jest mniejszy od średniego wieku mieszkańców województwa wielkopolskiego oraz mniejszy od średniego wieku mieszkańców całej Polski. , % mieszkańców gminy Czerwonak jest w wieku produkcyjnym, przedprodukcyjnym, a , % w wieku , % mieszkańców jest w wieku poprodukcyjnym. 1 1 Strona 5 Poniższy wykres przedstawia strukturę ludności pod względem wieku oraz płci. www.polskawliczbach.pl ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Gmina Czerwonak ma dodatni przyrost naturalny wynoszący przyrostowi naturalnemu urodziło się , na dzieci, w tym . Odpowiada to mieszkańców gminy Czerwonak. W , % dziewczynek i roku , % chłopców. Współczynnik dynamiki demograficznej, czyli stosunek liczby urodzeń żywych do liczby zgonów wynosi , i jest znacznie większy od średniej dla województwa oraz znacznie większy od 2 Strona 6 współczynnika dynamiki demograficznej dla całego kraju.2 Ibidem ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] METRYKA GMINY RYNEK ALKOHOLOWY 2013 r. : )lość punktów sprzedaży napojów alkoholowych ogółem: 58 )lość podmiotów gospodarczych prowadzących sprzedaż napojów alkoholowych do spożycia poza miejscem sprzedaży: poniżej powyżej %: 3 %: 51 )lość podmiotów gospodarczych prowadzących sprzedaż napojów alkoholowych do spożycia w miejscu sprzedaży: poniżej powyżej %: 1 %: 3 2014 r. : )lość punktów sprzedaży napojów alkoholowych ogółem: 58 )lość podmiotów gospodarczych prowadzących sprzedaż napojów alkoholowych do spożycia poza miejscem sprzedaży: poniżej powyżej %: 2 %: 50 )lość podmiotów gospodarczych prowadzących sprzedaż napojów alkoholowych do spożycia w miejscu sprzedaży: poniżej powyżej %: 4 Strona 7 %: 2 ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] 2015 r. : )lość punktów sprzedaży napojów alkoholowych ogółem: 57 )lość podmiotów gospodarczych prowadzących sprzedaż napojów alkoholowych do spożycia poza miejscem sprzedaży: poniżej powyżej %: 2 %: 49 )lość podmiotów gospodarczych prowadzących sprzedaż napojów alkoholowych do spożycia w miejscu sprzedaży: poniżej 18%: 2 powyżej %: 4 DZ)AŁALNOŚĆ GM)NNEJ KOM)SJ) ROZW)ĄZYWAN)A PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH DZIśŁśLNO Ć GMINNEJ KOMISJI ROZWI ZYWśNIś PROBLEMÓW śLKOHOLOWYCH 2014 r. 2015 r. Posiedzenia GKRPś ogółem 12 44 27 Prowadzone sprawy o zobowi zanie do podjęcia leczenia dotyczyły osób 40 20 25 Liczba nowych wniosków o zobowi zanie do leczenia odwykowego 30 13 20 Osoby skierowane na badania przez biegłych s dowych 19 6 10 Liczba wniosków do S du Rejonowego o zastosowanie obowi zku poddania się leczeniu 15 6 10 Zakończone postępowania o zobowi zanie do podjęcia leczenia wobec osób 12 12 6 Kontrole punktów sprzedaży napojów alkoholowych 61 66 43 ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Strona 8 2013 r. Postanowienia opiniuj ce lokalizację punktów sprzedaży napojów alkoholowych (ogółem) 26 34 20 Postanowienia dotycz ce jednorazowych zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych 8 8 7 Postanowienia dotycz ce zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych do spożycia w miejscu lub poza miejscem sprzedaży 18 26 13 NAJWAŻN)EJSZE DZ)AŁANIA NA RZECZ PROFILAKTYKI 1. Działanie Zespołu ds. Motywowania do Podjęcia Leczenia 2. Działanie Punktu Konsultacyjno – Informacyjnego Zadania Punktu: rozpoznanie problem zgłaszanego przez klienta motywowanie osób uzależnionych i członków ich rodzin do podjęcia psychoterapii w placówkach leczenia uzależnienia od alkoholu, kierowanie do specjalistycznego leczenia motywowanie osób pijących ryzykownie i szkodliwie, ale nieuzależnionych, do zmiany szkodliwego wzoru picia udzielanie wsparcia osobom uzależnionym po zakończeniu leczenia odwykowego udzielanie konsultacji osobom dotkniętym przemocą w rodzinie motywowanie do uczestnictwa w oddziaływaniach adresowanych do osób stosujących przemoc gromadzenie i przekazywanie aktualnych informacji na temat dostępnych Strona 9 miejsc specjalistycznej pomocy. ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] DZ)AŁALNOŚĆ GM)NNEGO OŚRODKA POMOCY SPOŁECZNEJ Rodzaje pomocy udzielanej przez GOPS 444 500 398 385 400 280 300 200 156 121 162 87 75 100 0 2013 świad ze ia rze zowe 2014 2015 świad ze ia pie ięż e świad ze ie porady Liczba rodzin korzystaj cych ze wiadczeń GOPS 2013 r. 2014 r. 2015 r. Liczba rodzin ogółem 502 495 495 Rodziny korzystające ze wiadczeń z powodu problemów uzależnień 33 37 23 W latach 2013 - 2015 pomoc społeczna przyznawana jest najczęściej z powodu Strona 10 dotknięcia ubóstwem, długotrwałą chorobą oraz niepełnosprawnością. ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Powody przyz awa ia po o y społe z ej 135 129 120 inne 23 37 33 alkoholizm 238 260 oso y dotk ięte długotrwałą horo ą 284 90 78 74 ezrad ość opiekuń zo-wy howaw za 184 180 ubóstwo 210 1 0 oso y dotk ięte klęską żywiołową 16 94 103 bezrobocie 160 153 181 185 iepeł ospraw ość 0 50 2014 150 200 250 300 2013 Strona 11 2015 100 ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] SKALA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH NADUŻYWAN)E ALKO(OLU I INNYCH SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH Tabela przedstawia ilość interwencji Straży Gminnej związanych z naużywaniem alkoholu lub innych substancji psychoaktywnych. Straż Gminna Liczba interwencji związanych z nadużywaniem alkoholu 2013 2014 2015 brak danych 7 65 2014 2015 Prowadzenie pojazdów na drodze publicznej w stanie nietrzeźwo ci 57 29 23 Liczba nietrzeźwych osób nieletnich zatrzymanych w policyjnych izbach dziecka lub odwiezionych do domów rodzinnych 0 0 4 Liczba zatrzymań osób nietrzeźwych w celu wytrzeźwienia w pomieszczeniach policyjnych 46 47 15 Liczba osób nietrzeźwych przewiezionych przez Policję, Straż Gminną do Izby Wytrzeźwień 73 73 67 ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław Strona 2013 12 Przestępstwa i wkroczenia pod wpływem rodków odurzaj cych 71 750 60 31 [email protected] PRZESTĘPCZOŚĆ Dane Głównego Urzędu Statystycznego dotyczące przestępstw na terenie powiatu, a następnie oszacowanie wyłącznie dla gminy Czerwonak dokonane przez portal www.polskawliczbach.pl sugerują spadek przestępczości na przestrzeni lat - 2014, szczególnie dotyczący przestępstw kryminalnych drogowych oraz przeciwko mieniu. 2014 2015 Kradzież z włamaniem 115 90 61 Fizyczne i psychiczne znęcanie się nad rodziną 34 16 14 Pobicie 12 8 6 Uszkodzenie mienia 55 49 44 Kradzież mienia 115 103 45 ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Strona 2013 13 Przestępstwa na terenie gminy śrtykuł KK Kwalifikacja prawna 2013 Wszczętych Stwierdzonych zakończonych Znęcanie się nad rodziną 34 32 34 Groźba karalna 37 33 37 Uchylanie się od płacenia alimentów 20 20 20 2014 Wszczętych Stwierdzonych Zakończonych Znęcanie się nad rodziną 16 15 16 Groźba karalna 19 15 19 Uchylanie się od płacenia alimentów 21 21 21 2015 Stwierdzonych Zakończonych Znęcanie się nad rodziną 14 11 14 Groźba karalna 23 19 23 Uchylanie się od płacenia alimentów 15 15 15 Strona 14 Wszczętych ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] PRZEMOC W RODZINIE Liczba zdarzeń zwi zanych z przemoc domow 2013 2014 2015 Liczba interwencji 268 189 185 Dotyczące przemocy w rodzinie 12 15 16 Liczba ofiar przemocy w rodzinie - ogółem 12 15 16 Kobiety 12 15 16 Mężczyźni - - - Małoletni do 13 r.ż. - - - Nieletnie od 13 do 18 r.ż. - - - Liczba sprawców przemocy domowej- ogółem 12 15 16 Kobiety - - - Mężczyźni 12 15 16 - - Nieletni 12 15 16 Kobiety - - - Mężczyźni 12 15 16 Nieletni - - - Liczba dzieci obecnych podczas interwencji - - - Strona 15 Liczba sprawców przemocy domowej pod wpływem alkoholu- ogółem ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Procedura „Niebieskich Kart” 2013 2014 2015 17 23 29 Skierowana do O rodków Pomocy Społecznej 5 6 5 Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 5 11 0 Placówek Służby Zdrowia 5 6 4 Placówek szkolnowychowawczy 0 0 9 Sądów i prokuratury 4 6 17 Innych instytucji i organizacji 5 7 6 Liczba wniosków ogółem ODDZ)AŁYWAN)A PROF)LAKTYCZNE DLA MŁODZ)EŻY PROGRAMY PROFILAKTYCZNE W latach 2013 )stotą oddziaływań wzrosła ilość osób objętych oddziaływaniami profilaktycznymi. profilaktycznych jest kształtowanie postaw, wzmacnianie umiejętności społecznych oraz zmiana zachowań. Zarówno w przypadku dzieci, jak i dorosłych te cele można osiągnąć dzięki odpowiednio zaprojektowanym warsztatom oraz szkoleniom zakładającym czynny udział. Warty zauważenia jest fakt, że oddziaływania profilaktyczne powinny być prowadzone systemy najsilniej wpływające na rozwój psychospołeczny dzieci i młodzieży. ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Strona Jest to szczególnie istotne, ponieważ dom rodzinny oraz środowisko szkolne to dwa 16 w sposób systemowy, tzn. obejmować dzieci i młodzież, a także nauczycieli i rodziców. Uczestnicy programu profilaktyczno-wychowawczego Spójrz Inaczej 1721 1800 1680 1555 1600 1400 1200 1000 800 600 400 97 90 200 79 0 2013 2014 uczniowie 2015 nauczyciele Inne działania profilaktyczne skierowana do dzieci i młodzieży 2013 2014 2015 29 37 25 Kolonie i obozy z programem zajęć socjoterapeutycznych dla dzieci i rodzin z problemem alkoholowym Na terenie gminy Czerwonak funkcjonują świetlice opiekuńczo-wychowawcze, które ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław Strona organizują czas wolny dla dzieci i młodzieży. 17 ŚWIETLICE 71 750 60 31 [email protected] wietlice 2013 2014 2015 Ilo ć placówek 3 2 3 Dzieci 52 37 64 W tym z rodzin alkoholowych 45 30 52 Liczba wychowawców 4 4 4 SZKOLENIA DLA PRACOWNIKÓW GOPS, GKRPA, Z), ŚW)ETL)C Biorąc pod uwagę wciąż zmieniający się stan wiedzy dotyczącej profilaktyki i interwencji wobec osób uzależnionych oraz rodzin, w których występuje przemoc zalecane byłoby regularne badanie potrzeb szkoleniowych członków Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Zespołów )nterdyscyplinarnych ds. przemocy w rodzinie. Ze względu na pomocowy charakter zadań, które realizują te zespoły specjalistów, są one szczególnie narażone na zjawisko wypalenia zawodowego. Efektywnym sposobem radzenia sobie ze stresem zawodowym są regularne superwizje lub szkolenia konsultacyjne, ukierunkowane nie tylko na nabywanie nowej wiedzy, ale także na usprawnianie współpracy i wypracowywanie wewnętrznych procedur Strona 18 zapobiegających nadmiernemu obciążeniu emocjonalnemu. ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] LOKALNE ZAGROŻEN)A SPOŁECZNE W GRUP)E DOROSŁYC( M)ESZKAŃCÓW GRUPA BADANA Badania miały charakter ulicznej ankiety w formie papier-ołówek i obejmowały mieszkańców gminy Czerwonak, którzy ukończyli osiemnasty rok życia. Respondenci byli informowali o anonimowym charakterze ankiety oraz możliwości rezygnacji z badania w dowolnym momencie. W badaniu wzięły udział wieku respondentów wyniosła osoby, w tym , lat. mężczyzn oraz kobiet. Średnia Porównanie charakterystyk próby badanej oraz danych GUS dotyczących populacji gminy Czerwonak: % kobiet w próbie % kobiet w populacji 43,0% 51,0% redni wiek w próbie redni wiek w populacji 38,6 37,1 Strona 19 Respondenci byli zróżnicowani pod względem miejsca zamieszkania. ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Miejsce zamieszkania 48% 52% iejs owość do tys. ieszkań ów iejs owość powyżej tys. ieszkań ów Poniższe wykresy przedstawiają charakterystykę próby ze względu na poziom wykształcenia, a także status ekonomiczny. Struktura grupy badanej - wykształ e ie 44% 45% 38% 40% 35% 30% 25% 16% 20% 15% 10% 1% 5% 0% zawodowe śred ie wyższe Strona 20 podstawowe ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Charakterystyka zarządza ia do hode 60% 60% 50% 40% 25% 30% 14% 20% 10% 2% 0% Starcza na wszystko i pozwala a osz zędza ie Starcza na wszystko, ale nie pozwala na osz zędza ie Żyje y osz zęd ie kupują ajtańsze produkty i dzięki temu starcza na wszystko Pie iędzy ie starcza na zaspokojenie ieżą y h potrze CEL BADANIA Celem badania była identyfikacja zagrożeń społecznych w środowisku lokalnym, w szczególności obejmujących: diagnoza najistotniejszych problemów, problematyka alkoholu i jego spożywania, zażywanie substancji psychoaktywnych, zagadnienia świadomości psychoaktywnych, o działaniu alkoholu i substancji dostępność dopalaczy, narkotyków i alkoholu, Strona 21 uczniów ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] SPOŻYWAN)E ALKO(OLU ORAZ ZW)ĄZANE Z N)M INNE PROBLEMY SPOŁECZNE W przeprowadzonej ankiecie zbadano postawy i przekonania dorosłych mieszkańców na temat alkoholu. Pierwszą kwestią była częstotliwość spożywania alkoholu. % respondentów to osoby deklarujące abstynencję. Największa liczba badanych przyznała że pije alkohol kilka razy w roku (34%) lub raz w tygodniu (22%). Ok. % przyznaje się co codziennego sięgania po napoje alkoholowe. Można podsumować ten wynik stwierdzeniem, że 31% dorosłych mieszkańców gminy Czerwonak pije alkohol regularnie. Wyniki te są porównywalne do tych z roku, kiedy ok. % zadeklarowało niemal codzienne spożycie alkoholu, % piło częściej niż raz w tygodniu, miesiącu, % - raz w miesiącu, % - okazjonalnie, a % - kilka razy w % zadeklarowało abstynencję. Częstotliwość spożywa ia alkoholu 34% 22% 20% 16% 8% 1% raz w tygodniu kilka razy w iesią u kilka razy w roku ie piję Oprócz częstotliwości alkoholu ważne są także ilości spożywanego alkoholu. Porcja standardowa alkoholu (tzn. 10g czystego, 100% alkoholu) zawarta jest w ok. 250 ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] 22 kilka razy w tygodniu Strona prawie codziennie ml piwa o mocy % pół butelki , w ok. wina oraz w ok. ml wódki o mocy ml wina o mocy % jeden kieliszek % mały kieliszek wódki). Najwięcej badanych 35% zadeklarowało, że spożywa jednorazowo alkoholu (0,5 - 1 piwa, 1 - 2 kieliszki wina lub 1 zadeklarowało ilości rzędu - małe kieliszki wódki . - 2 porcje % osób porcji. % osób zadeklarowała spożywanie ponad porcji alkoholu czyli więcej niż piw, butelki wina bądź więcej niż ml wódki . Ile por ji sta dardowy h zawierają y h alkohol wypija Pan/Pani w trakcie typowego dnia picia? 35% 20% 20% 18% 6% 2% 1 - 2 porcje 3 - 4 porcje 5 - 6 porcji i wię ej 7 - 9 porcji ie piję Wśród mieszkańców gminy Czerwonak do najczęściej wymienianych powodów sięgania po alkohol należą: świętowanie różnych uroczystości % oraz rozładowanie stresu towarzystwa % , dotrzymanie komuś % . Niepokojącym jest, że aż Strona 23 mieszkańców deklaruje, że pija alkohol, aby zapomnieć o rzeczywistości. % ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Spożywanie alkoholu często wiążę się z wykazywaniem zachowań społecznie nieakceptowanych. Mieszkańcy gminy Czerwonak zostali zapytani o to, czy w przeciągu ostatniego roku byli świadkami takich sytuacji. Aż % ankietowanych obserwowało bójkę, która wywiązała się po spożyciu alkoholu, % spotkało się z awanturą, a % z aktami wandalizmu. Dla porównania, w 2012 r. 44% respondentów doświadczyło głośnego i nagannego zachowania młodzieży, kolejno % osób awantury, 15% osób wandalizmu, 10% osób Strona 24 bójki i 5% osób bezpośredniej krzywdy w postaci kradzieży, pobicia czy wulgaryzmów. ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] W subiektywnej ocenie większości mieszkańców gminy Czerwonak w okolicy znajduje się odpowiednia ilość punktów, w których można kupić alkohol %. % respondentów deklaruje, że na terenie gminy znajduje się zbyt wiele takich miejsc, a % Strona 25 twierdzi, że jest ich zbyt mało. ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Zachowania związane z piciem alkoholu są w dużej mierze zależne od postaw i przekonań. Zbadaliśmy obecne w lokalnej społeczności mity na temat napojów alkoholowych oraz ich postawy. Pierwsze z pytań dotyczyło mitu, jakoby alkohol zawarty w słabszych napojach piwie, winie) był mniej szkodliwy niż ten zawarty w wysokoprocentowych napojach np. w wódce . Wyniki świadczą o tym, że to błędne przekonanie nie jest rozpowszechnione wśród dorosłej społeczności gminy Czerwonak, ponieważ 73% mieszkańców udzieliło poprawnej odpowiedzi. Kolejne pytanie badające postawy względem alkoholu dotyczyło dostępności i kontroli sprzedaży alkoholu. Aż 64% mieszkańców uważa, że należy ograniczać dostęp do napojów alkoholowych bądź kontrolować jego sprzedaż. Dodatkowo 50% respondentów ocenia osoby pijące alkohol jako zagrażające bezpieczeństwu w 7%) respondentów zdecydowanie zgadza się ze stwierdzeniem, że osoby nieletnie mogą z łatwością kupić alkohol w lokalnych sklepach. ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Strona Większość 26 środowisku lokalnym. W kwestiach takich jak: traktowanie alkoholu jako rozwiązania trudnych sytuacji, prowadzenia po spożyciu alkoholu oraz picia w czasie ciąży czy podczas wykonywania pracy, mieszkańcy gminy Czerwonak nie są jednomyślni. Znaczna część zgadza się ze stwierdzeniami takimi jak „picie alkoholu pomaga w trudnych sytuacjach życiowych”, „prowadzenie samochodu po niewielkiej ilości alkoholu jest bezpieczne” oraz „kobiety w ciąży mogą bezpiecznie pić niewielkie ilości alkoholu”. Wyniki te świadczą o potrzebie szkolenia i uświadamiania mieszkańców co do szkodliwego wpływu alkoholu na zdrowie i funkcjonowanie człowieka. Twierdzenie Zdecydowanie Raczej Raczej nie Zdecydowanie zgadzam się zgadzam się zgadzam się nie zgadzam się Alkohol zawarty w piwie jest mniej groźny niż ten zawarty w 24% 3% 1% 72% 7% 57% 27% 8% 25% 25% 37% 14% 47% 15% 19% 19% 33% 21% 18% 28% 16% 22% 23% 40% 16% 35% 18% 31% wódce. Dostęp do alkoholu powinien być ograniczony lub kontrolowany. Osoby pijące alkohol zagrażają bezpieczeństwu w moim rodowisku lokalnym. Osoby nieletnie mogą z łatwo cią kupić alkohol w lokalnych sklepach. Picie alkoholu pomaga w trudnych sytuacjach życiowych. Prowadzenie samochodu po niewielkiej ilo ci alkoholu jest bezpieczne. Kobiety w ciąży mogą bezpiecznie pić niewielkie Strona 27 ilo ci alkoholu. ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] SUBSTANCJE PSYCHOAKTYWNE: NARKOTYKI I DOPALACZE Badanie rozpoczęliśmy od pytania niezagrażającego niebudzącego oporu oraz motywacji do kłamstwa , dotyczącego osób zażywających narkotyki i dopalacze w najbliższym środowisku. Poniższy wykres prezentuje otrzymane wyniki. Jak Pa /Pa i sądzi, zy przyj owa ie arkotyków to zęste zjawisko w Pa a/Pa i iejs owoś i? 77% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 16% 20% 5% 2% 10% 0% ardzo zęste W r. ra zej zęste raczej rzadkie bardzo rzadkie % osób badanych zadeklarowało, że ma w swoim otoczeniu przynajmniej jedną osobę przyjmującą narkotyki lub dopalacze. Wśród najczęściej stosowanych w środowisku lokalnym substancji znalazły się marihuana i haszysz - aż 7% respondentów zna osoby, które przyjmują te substancje. Kolejne co do popularności okazały się dopalacze - 6% badanych przyznało, że osoby z ich otoczenia je biorą. Dopalacze są szczególnie niebezpieczne ze względu na brak wiedzy na temat konsekwencji ich przyjmowania oraz bardzo łatwą % i Strona ekstazy (2%). 28 dostępność w sklepach internetowych. Popularne są także amfetamina ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Jakie su sta je odurzają e są aj zęś iej przyjmowane przez osoby, które znasz? (pytanie wielokrotnego wyboru) 62% 22% 6% 4% 2% 2% 1% 0% 0% Strona 29 2% ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Większość respondentów nie zetknęło się z sytuacjami niebezpiecznymi związanymi z zażywaniem narkotyków, jednak aż % osób było świadkiem awantury, bójki, aktu wandalizmu lub doznania bezpośredniej krzywdy. Niepokojącym jest, że aż % mieszkańców gminy Czerwonak nie wie do kogo mogą się zwrócić o pomoc osoby uzależnione od substancji odurzających. Świadczy to o dużej Strona 30 potrzebie edukacji społecznej z tego zakresu. ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Wśród mieszkańców gminy Czerwonak badano również przekonania dotyczące substancji odurzających. Wyniki zostały zaprezentowane w poniższej tabeli. Twierdzenie Zdecydowanie Zdecydowanie Raczej Raczej nie zgadzam się zgadzam się zgadzam się 92% 2% 1% 5% 8% 88% 3% 2% 48% 23% 22% 6% 39% 11% 24% 26% 10% 17% 15% 58% nie zgadzam się Dopalacze to bezpieczne odpowiedniki tradycyjnych narkotyków. Dopalacze są łatwiej dostępne niż narkotyki. Stosowanie dopalaczy prowadzi do uzależnienia. Dopalacze powinny być okazyjnie, z rozwagą, można uniknąć uzależnienia. ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 31 Biorąc narkotyki tylko 71 750 60 31 [email protected] Strona legalne. Narkotyki i dopalacze biorą ludzie z marginesu społecznego. 9% 36% 38% 17% 14% 32% 31% 23% 25% 27% 22% 27% 23% 37% 24% 17% 28% 20% 18% 34% Marihuana powinna być legalna. Tylko słabe psychicznie osoby są podatne na uzależnienia. Eksperymentowanie z „miękkimi” narkotykami prowadzi do brania narkotyków „twardych”. Zażywanie narkotyków niesie ryzyko dla zdrowia i życia. SPOSOBY SPĘDZAN)A WOLNEGO CZASU W ostatniej części badania skupiono się na czynnikach chroniących przed uzależnieniami, takimi jak spędzenie czasu z rodziną czy satysfakcjonujące sposoby spędzania wolnego czasu. Większość ankietowanych % jest zadowolona ze sposobu, w jaki spędza wolny czas. Mieszkańcy gminy Czerwonak deklarują, że w wolnych chwilach najczęściej zostają w Strona 32 domu (97%). ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] 33 Strona ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Znaczna część mieszkańców też grupa osób samotnych % codziennie spędza czas z rodziną. Niestety, istnieje % . Wsparcie osób nie mających rodziny jest kwestią, nad Strona 34 która warto pracować w gminie Czerwonak. ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] PROBLEMY SPOŁECZNE W ŚRODOW)SKU DZ)EC) ) MŁODZ)EŻY GRUPA BADANA Liczebność grup badanych Szkoła Podstawowa (klasy VI) 147 Gimnazjum (klasy I - III) 359 Łącznie 506 METODOLOGIA Badania w placówkach oświatowych przeprowadzono przy użyciu internetowego narzędzia COR)GO. Jest to program pozytywnie zaopiniowany przez Ośrodek Rozwoju Edukacji, który pozwala na efektywne badanie postaw uczniów. Forma ankiety internetowej jest dla dzieci i młodzieży atrakcyjna oraz pozwala na upewnienie się, czy wszystkie pytania zostaną wypełnione. CEL BADANIA Podstawowym celem przeprowadzonych badań była analiza następujących problemów używania przez młodych ludzi substancji psychoaktywnych, w tym picia alkoholu, palenia papierosów oraz używania narkotyków i dopalaczy. ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Strona 35 społecznych: WYN)K) BADAŃ ALKOHOL Pierwsze pytanie dotyczyło tego, czy uczniowie kiedykolwiek próbowali alkoholu. )nicjację ma za sobą już % uczniów klas V) szkół podstawowych oraz % gimnazjalistów. Średni wiek pierwszego spożycia alkoholu dla tych grup wiekowych to odpowiednio 11 i 13 lat. Czy kiedykolwiek pró owałeś alkoholu? SP GIM 76% 63% 80% 60% 37% 24% 40% 20% 0% Tak redni wiek inicjacji alkoholowej Dla porównania, w V) oraz aż Nie SP GIM 11 13 r. inicjację alkoholową miało za sobą zaledwie % uczniów klas % uczniów gimnazjów. Wtedy średni wiek pierwszego kontaktu z alkoholem wynosił lat dla uczniów szkół podstawowych i 12 lat dla gimnazjalistów. to wynik potwierdzający prawidłowości związane z psychospołecznym rozwojem ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Strona gminie Czerwonak, oprócz przyzwolenia rodziny są spotkania ze znajomymi. Jest 36 Najczęściej deklarowaną okolicznością inicjacji alkoholowej dzieci i młodzieży w człowieka w wieku dorastania. Dla dzieci i młodzieży w najważniejszą społeczną grupą odniesienia są rówieśnicy. To utrzymanie pozycji w grupie znajomych jest jedną z najsilniejszych motywacji, aby sięgnąć po alkohol. Prawidłowość tę można wykorzystać w dobrym celu. Planując oddziaływania profilaktyczne kierowane do dzieci i młodzieży warto wykorzystywać proces uczenia się rówieśniczego. Jest to sytuacja w której dorastający człowiek czerpie pozytywne poglądy i postawy nie tylko od nauczyciela czy pedagoga, ale głównie od swoich rówieśników. Jeśli podczas warsztatów profilaktycznych zostaną przeprowadzone odpowiednio dobrane ćwiczenia i zabawy, uczniowie sami wyciągną wnioski dotyczące alkoholu i będą mieli okazję podzielić się nimi z grupą. Oprócz wieku i okoliczności inicjacji ważne było dla nas także to, jak często młodzi ludzie sięgają alkohol. Na szczęście w przypadku większości uczniów kontakt z alkoholem był jednorazowy lub próbowali go kilka razy w życiu. Warto jednak podkreślić, że wszyscy badani przez nas uczniowie nie ukończyli jeszcze roku życia, a podawanie im alkoholu jest przestępstwem. Niepokoi fakt, że znaleźli się uczniowie, którzy deklarują spożywanie alkoholu kilka razy w miesiącu. Być może są to osoby, które podczas badania chciały zaimponować rówieśnikom, jednak nie należy Strona 37 bagatelizować takich niepokojących sygnałów. ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Jak zęsto pijesz alkohol? SP 0% GIM 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% 29% Spró owałe /a alkoholu tylko raz. 14% 23% Piłe /a tylko kilka razy w ży iu. 23% 1% Piję rzadziej iż raz w iesią u Piję kilka razy w iesią u 9% 1% 4% 0% Piję kilka razy w tygod iu 2% 0% Piję odzie ie lu prawie odzie ie 3% 45% Nie piję alkoholu 46% wymienianymi powodami picia były świętowanie różnych wydarzeń oraz towarzystwo Strona innych. 38 Alkohole po jakie najczęściej sięgali uczniowie to piwo oraz wódka, a najczęściej ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Kolejnym ważnym pytaniem, na które odpowiadali uczniowie było to dotyczące subiektywnej oceny dostępności alkoholu dla osób poniżej roku życia. Pokazane poniżej wyniki sugerują, że ponad jedna piąta uczniów nie wie czy zdobycie alkoholu jest łatwe czy trudne. Może to sugerować, że uczniowie nigdy nie podejmowali próby nabycia alkoholu. 9 – 38% badanych uważa, że zdobycie alkoholu jest trudne lub bardzo trudne, a sprzedawcy zwykle pytają o dowód. Warto zaznaczyć, że dla - 9 % badanych zakup alkoholu jest bardzo łatwy, a dla - 26% - raczej łatwy. Czy łatwo jest kupić alkohol, jeśli ie się ukoń zo y h 18 lat? SP a GIM 38% 40% 35% 29% 30% 26% 29% 27% 27% 25% 20% 15% 9% 9% 10% 5% 5% 1% 0% Ra zej łatwo, nie ma z tym większy h problemów Raczej trudno, Bardzo trudno, zwykle w jest to prawie sklepa h pytają ie ożliwie się o dowód W 2012 roku wśród uczniów szkół podstawowych Nie wiem % ankietowanych uznało zakup alkoholu za czynność bardzo łatwą bądź raczej łatwą, natomiast podobnej odpowiedzi ul. Lesz zyńskiego / % gimnazjalistów. , - Wro ław Strona udzieliło już aż 39 Bardzo łatwo, każdy oże kupić 71 750 60 31 [email protected] Wśród uczniów, którzy deklarują, że próbowali alkoholu uważają, że nie mają z nim problemu. )stnieje jednak grupa osób, która twierdzi, że alkohol jest dla nich problemem. Wynik ten może być spowodowanych chęcią zaimponowania rówieśnikom, mimo to nie należy bagatelizować tak niepokojących sygnałów. Czy uważasz, że asz pro le SP 60% z alkohole ? GIM 51% 51% 46% 50% 48% 40% 30% 20% 10% 1% 1% 1% 0% 0% Tak Nie Trud o powiedzieć Nie piję Zapytano także uczniów o to, czy ich rodzice wiedzą, że piją alkohol oraz ich postawę wobec tego. Wyniki badania są niepokojące, aż - % rodziców wie lub domyśla się, że ich dziecko spożywa alkohol. Wskazuje to na potrzebę edukowania rodziców w kwestiach wpływu alkoholu na zdrowie oraz sposobów radzenia sobie z niepożądanymi Strona 40 zachowaniami ich dzieci. ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Czy Twoi rodzi e wiedzą, że pijesz alkohol? SP GIM 60% 52% 55% 50% 40% 30% 25% 21% 20% 13% 10% 6% 10% 7% 5% 7% 0% Tak, ak eptują to Tak, ale nie Do yślają się, ak eptują tego ale nic z tym nie ro ią Nie wiedzą o ty , że piję Nie piję , Pytaliśmy także uczniów o ich postawę wobec alkoholu oraz wiedzę o jego wpływie na funkcjonowanie. Większość uczniów szkół podstawowych uważa, że picie alkoholu nie jest modne w ich szkole. Zdania gimnazjalistów są bardziej podzielone: 13spożywanie alkoholu jest zdecydowanie bądź raczej modne, a odmienne. % sądzi, że -31% ma zdanie % uczniów nie potrafi określić czy picie jest modne. Na pytanie o opinię w sprawie picia alkoholu większość uczniów zadeklarowała chęć poczekania z próbowaniem tych napojów, aż będzie starsza albo stwierdziła, że jest przeciwnikiem picia alkoholu i nigdy nie będzie go spożywać. Świadomość uczniów na temat alkoholu należy uznać za niewystarczającą. 8-19% badanych ocenia swoją wiedzę jako bardzo słabą albo w ogóle nie wie jakie wpływ alkohol wywiera na człowieka. Świadczy to o dużej potrzebie edukacji wśród uczniów Strona 41 szkół w gminie Czerwonak. ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Czy uważasz, że pi ie alkoholu jest popular e w Twojej szkole? SP GIM 65% 70% 60% 50% 40% 31% 30% 21% 20% 23% 18% 17% 13% 9% 10% 3% 1% 0% Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Trudno powiedzieć Co sądzisz o pi iu alkoholu? GIM SP 18% Trud o powiedzieć Jeste 9% prze iw ikie /prze iw i zką alkoholu. Nigdy ie ędę go pić. Po zeka z pró owa ie i pi ie ędę starszy/a. 28% 41% alkoholu aż 37% 47% To or al e, że pró uje y alkoholu, ale jesteś y jesz ze za łodzi a pi ie. To or al e że oso y w oi regularnie. 30% 12% wieku piją 6% 0% 10% 20% 30% 40% 50% Strona 42 0% ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Jak o e iasz swoją wiedzę doty zą ą skutków spożywa ia alkoholu? SP 48% 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% GIM 45% 29% 23% 16% 19% 13% 8% Bardzo dobrze Raczej dobrze Ra zej sła o Nie wiem, jakie skutki niesie spożywa ie alkoholu NARKOTYKI Wyniki badań wskazują, że uczniowie mogli mieć kontakt z substancjami psychoaktywnymi - narkotykami. 3-9% uczniów przyznaje sie do próbowania tych środków, jednak do wyników tych należy podchodzić z rezerwą, ponieważ część uczniów mogła Przeprowadzone kierować się w wypełnianiu ankiet chęcią popisania się. r. badania wykazały, że % uczniów szkół podstawowych i % uczniów szkół gimnazjalnych miało kontakt z narkotykami. marihuana, haszysz i amfetamina. A do sytuacji w jakich uczniowie najczęściej przyjmują te substancje należą spotkania ze znajomymi. Pozytywnym elementem jest fakt, że większość osób, która próbowała narkotyków zrobiła to raz. Jednak istnieje grupa osób, która uważa, że ma problem z przyjmowaniem ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] 43 głównie gimnazjów próbują najczęściej należy Strona Do substancji, których uczniowie narkotyków. Z osobami tymi należy przeprowadzić głębszy wywiad dotyczący zgłaszanego problemu. Czy kiedykolwiek pró owałeś arkotyków? SP GIM 97% 91% 100% 80% 60% 40% 20% 9% 3% 0% Tak Nie Poniższy wykres przedstawia subiektywną ocenę dostępności narkotyków. Brak wyobrażenia na ten temat u większości uczniów jest pozytywnym sygnałem. Czy łatwo jest kupić narkotyku w Twoim środowisku? SP GIM 58% 57% 60% 50% 40% 28% 30% 16% 14% 10% 1% 5% 8% 3% 44 10% 0% Bardzo łatwo ul. Lesz zyńskiego / , - Ra zej łatwo Wro ław Raczej trudno Bardzo trudno Nie wiem 71 750 60 31 [email protected] Strona 20% W 2012 roku 8% uczniów szkoły podstawowej twierdziło, że zakup narkotyków byłby dla nich raczej łatwy lub bardzo łatwy. W gimnazjum ten odsetek wyniósł aż %. Na pytanie o popularność narkotyków w szkole większość uczniów zgodnie odpowiada, że nie są one popularne. Prawie wszyscy badani uczniowie deklarują również, że są przeciwnikami brania narkotyków i nie planują ich próbować. Czy uważasz, że ra ie arkotyków jest popular e w Twojej szkole? SP GIM 66% 70% 60% 50% 36% 40% 28% 30% 20% 21% 20% 11% 9% 10% 1% 4% 2% 0% Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Trudno powiedzieć Strona 45 Zdecydowanie tak ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Co sądzisz o ra iu arkotyków? GIM 18% Trud o powiedzieć Jeste SP 9% prze iw ikie /prze iw i zką narkotyków. Nigdy i h ie wez ę. 70% 80% Jeste iekawy/ iekawa jak działają, ale oję się że się uzależ ię al o sta ie i się oś złego, wię ie spró uję. 17% 15% 4% 1% Ch iał y / h iała y kiedyś i h spró ować, ale po zeka aż ędę starszy/starsza. 8% 4% Nie widzę w ty i złego, trze a spró ować wszystkiego w ży iu 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% DOPALACZE Uczniów pytano również o kontakt z dopalaczami. Wyniki badań wskazują, że około % uczniów gimnazjów mogło próbować tych substancji, jednak do wyników tych należy podchodzić z rezerwą, ponieważ część uczniów mogła kierować się w wypełnianiu ankiet chęcią autoprezentacji. Spotkanie ze znajomymi jest sytuacją, w której uczniowie najczęściej deklarują próbowanie dopalaczy. Większość osób deklarujących zażywanie tych środków zrobiła wyobrażenia na ten temat u większości uczniów jest pozytywnym sygnałem. ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Strona Poniższy wykres przedstawia subiektywną ocenę dostępności dopalaczy. Brak 46 to tylko raz. Czy łatwo jest kupić dopalacze w Twoim środowisku? SP GIM 70% 60% 64% 60% 50% 40% 29% 30% 20% 11% 10% 1% 4% 10% 11% 11% 0% 0% Bardzo łatwo, nie ma z tym problemu Ra zej łatwo, jeśli się ktoś postara Raczej trudno, trzeba ko i ować Bardzo trudno, to prawie ie ożliwe Nie wiem Na pytanie o popularność dopalaczy w szkole większość uczniów zgodnie odpowiada, że nie są one popularne. Prawie wszyscy badani deklarują również, że są przeciwnikami Strona 47 brania dopalaczy i nie planują ich próbować w przyszłości. ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Czy uważasz, że ra ie dopala zy jest popular e w Twojej szkole? SP GIM 66% 70% 60% 51% 50% 39% 40% 31% 30% 20% 10% 4% 1% 6% 2% 0% Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Co sądzisz o ra iu dopala zy? GIM 81% prze iw ikie /prze iw i zką dopala zy. Nigdy i h ie wez ę. 84% Jeste iekawy/ iekawa jak działają, ale oję się że się uzależ ię al o sta ie i się oś złego, wię ie spró uję. Nie widzę w ty i złego, trze a spró ować wszystkiego w ży iu 15% 3% 0% 4% 1% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] 48 Ch iał y / h iała y kiedyś i h spró ować, ale po zeka aż ędę starszy/starsza. 13% Strona Jeste SP Uczniów zapytano również o reakcję rodziców, gdyby dowiedzieli się, że ich dziecko bierze narkotyki lub dopalacze. Większość uczniów uważa, że rodzice wyciągnęliby konsekwencje z ich zachowania albo porozmawialiby z nimi i próbowali pomóc. Jak Twoi rodzice zareagowaliby na i for a ję, że ierzesz dopala ze lu narkotyki? GIM SP 28% Nie wiem W ogóle by nie zareagowali Byliby niezadowoleni, ale nic by z tym nie zrobili Poroz awiali y ze ą i starali y się i po ó 20% 3% 1% 1% 1% 28% 40% 40% 39% )de ydowa ie wy iąg ęli y ko sekwe je 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% Dodatkowym badanym aspektem relacji rodzinnych było zaufanie. W kryzysowej sytuacji większość uczniów zwróciłaby się o pomoc do rodziców. Na drugim miejscu rozmawialiby z przyjaciółmi lub pedagogiem szkolnym. Niewielki odsetek badanych porozmawiałoby z wychowawcą. Wynika z tego, że praca nad budowaniem zaufania Strona 49 uczeń-nauczyciel to zdecydowanie obszar, nad którym warto popracować. ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Do kogo zwró ił yś/zwró iła yś się z proś a o po o , gdy yś iał pro le z pi ie alkoholu lub braniem dopalaczy/narkotyków? GIM Inna 8% Telefon zaufania 1% SP 13% 6% Przyjaciele 13% Psycholog/pedagog szkolny 12% 12% 25% 3% 1% Wychowawca 41% Rodzice 0% 10% 20% 30% 40% 66% 50% 60% 70% POSTAWY WOBEC SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH Zbadaliśmy postawy i przekonania uczniów na temat psychoaktywnych. Wyniki zamieszczone są w tabelach poniżej. różnych substancji SP Twierdzenie Zdecydowanie Raczej Raczej nie Zdecydowanie zgadzam się zgadzam się zgadzam się nie zgadzam się 4% 14% 6% 24% Dopalacze są mniej szkodliwe niż Strona 50 narkotyki. ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Od dopalaczy można uzależnić się tak samo jak od narkotyków. 48% 22% 3% 6% 7% 7% 14% 61% 17% 22% 5% 18% 59% 14% 2% 10% 10% 15% 15% 29% 23% 26% 12% 18% 10% 16% 12% 27% 2% 3% 12% 61% 73% 7% 3% 5% Palenie marihuany jest bezpieczne dla zdrowia. Alkohol zawarty w piwie jest mniej groźny niż ten zawarty w wódce. Alkohol jest szkodliwy, szczególnie dla osób poniżej 18 roku życia. Branie narkotyków i dopalaczy jest modne. Uzależniają się tylko ludzie nieostrożni, którzy nie znają umiaru. Picie alkoholu pomaga się wyluzować i zapomnieć o smutkach. Marihuana nie uzależnia. Można bawić się dobrze na imprezie bez narkotyków i dopalaczy. GIM Twierdzenie Zdecydowa Raczej Raczej nie Zdecydowa nie zgadzam zgadzam się zgadzam się nie nie się zgadzam się Dopalacze są mniej szkodliwe niż narkotyki. 8% 13% 12% 25% 50% 28% 4% 5% 14% 15% 16% 38% 19% 21% 12% 12% Od dopalaczy można uzależnić się tak samo jak zdrowia. ślkohol zawarty w piwie jest mniej groźny ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Strona Palenie marihuany jest bezpieczne dla 51 od narkotyków. niż ten zawarty w wódce. Alkohol jest szkodliwy, szczególnie dla osób poniżej 18 roku życia. 40% 25% 13% 9% 10% 17% 19% 25% 26% 20% 16% 18% 11% 17% 16% 23% 12% 9% 13% 44% 64% 14% 4% 7% Branie narkotyków i dopalaczy jest modne. Uzależniają się tylko ludzie nieostrożni, którzy nie znają umiaru. Picie alkoholu pomaga się wyluzować i zapomnieć o smutkach. Marihuana nie uzależnia. Można bawić się dobrze na imprezie bez Strona 52 narkotyków i dopalaczy. ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] SZKOLNE ZAGROŻEN)A W EDŁUG NAUCZYC)EL) GRUPA BADANA W badaniu na terenie gminy Czerwonak wzięło udział łącznie kobiet i mężczyzn. Średni wiek w grupie badanej to Liczebność grup badanych lata. nauczycieli, w tym 86 Kobiety 86 Mężczyźni 11 Łącznie 97 METODOLOGIA Badania w placówkach oświatowych przeprowadzono przy użyciu internetowego narzędzia COR)GO. Jest to program pozytywnie zaopiniowany przez Ośrodek Rozwoju Edukacji, który pozwala na efektywne badanie postaw nauczycieli. CEL BADANIA Podstawowym celem przeprowadzonych badań była analiza następujących kwestii: problematyka alkoholu i jego spożywania wśród uczniów, 53 diagnoza najistotniejszych problemów w placówkach oświatowych, zażywanie substancji psychoaktywnych przez uczniów, ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław Strona 71 750 60 31 [email protected] zagadnienia świadomości psychoaktywnych, uczniów o działaniu alkoholu i substancji dostępność dopalaczy, narkotyków i alkoholu. WYN)K) BADAŃ Nauczycieli ze szkół w gminie Czerwonak zapytano o najistotniejsze problemy z jakimi spotykają się w codziennej pracy. Do kwestii najczęściej zgłaszanych należą agresja między uczniami dzieci (13%). % , uzależnienie od )nternetu % i przemoc w rodzinie Badani mieli także wskazać inne problemy występujące w ich szkołach. Najczęściej podnoszonymi kwestiami były: widoczne różnice w statusie ekonomicznym, brak wsparcia/współpracy ze strony rodziców, a także brak motywacji czy problemy Strona 54 emocjonalne uczniów. ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Jakie pro le y są ajistot iejsze w środowisku Pa a/Pa i pla ówki oświatowej? 9% Spożywa ie alkoholu przez oso y ielet ie 8% Palenie papierosów i e-papierosów Eksperymentowanie z narkotykami i dopalaczami 7% 26% Uzależ ie ie od I ter etu 10% Cyberprzemoc 13% Przemoc w rodzinie uczniów Agresja 28% iędzy u z ia i 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% W ankiecie bliżej przyjrzano się incydentom związanym z alkoholem i substancjami psychoaktywnymi na terenie placówek oświatowych. Aż w % przypadków zdarzały się sytuacje spożywania alkoholu przez osoby nieletnie. Przyjmowanie substancji jest problemem rzadszym % jednak, z uwagi na skutki zażywania tych substancji dla zdrowia uczniów, niemożliwym do bagatelizowania. Zarówno w przypadku incydentów związanych z alkoholem jak i przyjmowaniem także rozmowy z rodzicami uczniów oraz organizuje lekcje prewencyjne z zakresu profilaktyki uzależnień. ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Strona najczęściej wymieniają powiadomienie dyrekcji szkoły oraz policji. Przeprowadza się 55 substancji psychoaktywnych szkoły podejmują zdecydowane kroki. Nauczyciele Czy w środowisku Pa a/Pa i pla ówki oświatowej iały iejs e i yde ty związa e ze spożywa ie alkoholu przez osoby nieletnie? Tak 21% Nie 79% Czy w środowisku Pa a/Pa i pla ówki oświatowej iały iejs e i yde ty związa e z zażywa ie narkotyków, dopalaczy lub innych substancji? Tak 9% Nie 91% Nauczyciele są zdania, że uczniowie są świadomi szkodliwości alkoholu oraz substancji których znaczna część deklaruje słabą wiedzę na temat omawianych substancji. Wyniki te wskazują potrzebę edukacji w kwestiach związanych z alkoholem i środkami ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław Strona odurzającymi zarówno wśród uczniów, jaki i nauczycieli. 56 psychoaktywnych. Opinia ta jest niegodna z odpowiedziami ich wychowanków, z 71 750 60 31 [email protected] Czy uważa Pa /Pa i, że u z iowie Pa a/Pa i pla ówki oświatowej są świado i szkodliwoś i alkoholu? 66% 70% 60% 50% 40% 30% 30% 20% 4% 10% 0% 0% Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Czy uważa Pa /Pa i, że u z iowie Pa a/Pa i pla ówki oświatowej są świado i szkodliwoś i narkotyków, dopalaczy i innych substancji psychoaktywnych? 62% 70% 60% 50% 33% 40% 30% 20% 5% 10% 0% 0% Raczej nie Zdecydowanie nie Badano również subiektywne przeświadczenie nauczycieli o łatwości zdobycia alkoholu i środków psychoaktywnych przez uczniów. Prawie połowa badanych stwierdziła, że ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] 57 Raczej tak Strona Zdecydowanie tak zakup alkoholu przez uczniów jest trudny. Niepokojącym jest, że aż uważa, że dzieci raczej nie mają problemów ze zdobyciem alkoholu. W przypadku substancji odurzających większość nauczycieli ich zakup jest łatwy, natomiast % uważa to za coś trudnego. % ankietowanych % nie wiedziała, czy Czy w Pa a/Pa i środowisku lokal y łatwo jest oso ie iepeł olet iej kupić alkohol? 45% 40% 40% 35% 28% 30% 25% 21% 20% 15% 10% 6% 5% 5% 0% Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Nie wiem Strona 58 Zdecydowanie tak ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Czy w Pa a/Pa i środowisku lokal y łatwo jest kupić arkotyki, dopala ze lu i e su sta je psychoaktywne? 47% 50% 45% 40% 31% 35% 30% 25% 20% 13% 15% 8% 10% 5% 0% 0% Zdecydowanie tak Alarmującym jest, że Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Nie wiem % badanych nauczycieli nie wie, do jakich placówek mogą się zgłosić osoby uzależnione od alkoholu lub narkotyków/dopalaczy. Niepokój budzi również pytanie o różnice w szkodliwości między dopalaczami a tradycyjnymi narkotykami. % nauczycieli uważa, że te pierwsze są mniej szkodliwe i niebezpieczne. Wskazuje to na pilną potrzebę szkolenia nauczycieli w gminie Czerwonak w zakresie sposobów pomocy osobom uzależnionym, a także rozwijanie ich świadomości do co Strona 59 wpływu nowych substancji na funkcjonowanie człowieka. ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Czy wie Pa /Pa i gdzie oże uzyskać po o oso a uzależ io a od alkoholu i/lu su sta ji odurzają y h arkotyków, dopala zy, i y h ? 85% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 16% 20% 10% 0% Tak Nie Czy uważa Pa /Pa i, że su sta je psy hoaktyw e sprzedawa e jako atural e tzw. dopala ze są ezpie z iejsze iż arkotyki? 87% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 9% 4% 10% 0% 0% Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Strona 60 Zdecydowanie tak ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] BADANIA FOKUSOWE W grupie fokusowej, która odbyła się dnia Czerwonaku udział wzięło października roku w osób. Uczestnikami były osoby zajmujące się na co dzień profesjonalnym wsparciem osób używających środków psychoaktywnych oraz uzależnionych – pracownicy socjalni, byli oraz obecni członkowie Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz pedagodzy szkolni. Spotkanie trwało minut. Gmina Czerwonak mieści się w bezpośrednim sąsiedztwie aglomeracji miasta Poznań. Ma to bezpośredni i pośredni wpływ na rozpowszechnienie substancji psychoaktywnych w gminie oraz dostępność ośrodków pomocowych. Ze względu na umiejscowienie, gmina prężnie się rozwija, powstają nowe osiedla mieszkaniowe oraz domy jednorodzinne. W starszej zabudowie dominują z kolei dwa rodzaje zagospodarowania przestrzeni – okolice typowo wiejskie oraz duże skupisko blokowisk, zwane „sypialnią Poznania”. Ma to wpływ na sposób używania oraz rodzaj preferowanych substancji psychoaktywnych. Uczestnicy spotkania zwrócili z jednej strony uwagę na ogromną migrację ludności w obrębie starszych, gęsto zaludnionych bloków, z drugiej na napływ młodej, zamożnej społeczności osiedlającej się w wolnostojących domach lub na nowych osiedlach. LOKALNE ZASOBY W ZAKRES)E PRZEC)WDZ)AŁAN)A UZALEŻN)EN)OM Osoby badane za niezwykle istotny element całego systemu pomocy uznały wiedzę o skutkach zażywania oraz potrzebę uświadamiania dzieci i młodzieży już od przeciwdziałania zagrożeniom związanym z uzależnieniami, w którą włącza się kilka programów profilaktyczno-edukacyjnych: ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Strona profilaktyczne. Ma to związek z wypracowaną spójną, wieloletnią strategią 61 najmłodszych lat. Szkoły działające na terenie gminy prowadzą regularne zajęcia Program „Spójrz inaczej”, obejmujący wszystkie klasy szkół podstawowych i gimnazjalnych. Program obejmuje także szkolenia dla nauczycieli. Kampanie w środowisku lokalnym: „Odpowiedzialny kierowca”, „Postaw na rodzinę” oraz „Zachowaj Trzeźwy Umysł” – zajęcia prowadzone przez nauczycieli i wychowawców. Zajęcia edukacyjne w świetlicach z elementami profilaktyki. „Trzeźwy poranek” na drogach. Respondenci zwracali uwagę na małą frekwencję rodziców na dedykowanych im spotkaniach. Na wywiadówki w szkołach byli także zapraszani pracownicy socjalni, by poinformować o możliwościach pomocy w przypadku zagrożenia uzależnieniem. Ponadto w gminie dystrybuowane są informatory, niezbędne informacje zamieszczane są w lokalnych gazetach oraz na stronie internetowej. Gmina Czerwonak oferuje szeroki wachlarz zajęć pozalekcyjnych dla dzieci i młodzieży, m.in. kółka języka angielskiego, filmowe, plastyczne, rękodzieła, fotograficzne, miłośników kultury angielskiej, zajęcia sportowe. Dodatkowo proponowana jest oferta Gminnego Ośrodka Kultury, a także Centrum Rozwoju Kultury Fizycznej „Akwen”, odbywają się zajęcia z zumby, tańca jazzowego, działa szkółka piłkarska. Ogromną popularnością cieszą się zajęcia dla osób w wieku + - nordic walking i pływalnia. Jest również szereg możliwości spędzania czasu na świeżym powietrzu – w okresie letnim organizowane są pikniki i festyny, powstały siłownie plenerowe. W Puszczy „Zielonka” organizowane są rajdy i biegi. Dla amatorów bardziej „wyrafinowanej” rozrywki na terenie gminy funkcjonują także prywatnie korty tenisowe i pole golfowe. Strona 62 W gminie brak jest pubów lub dyskotek. ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] SPOSOBY SPĘDZAN)A WOLNEGO CZASU Możliwości spędzania czasu jest wiele, zarówno w gminie Czerwonak jak i w położonym tuż obok Poznaniu. Osoby badane uwzględniły dwa czynniki decydujące o wyborze: motywację mieszkańców gminy do podejmowania aktywności w czasie wolnym od pracy oraz zamożność. Dla rodzin z dziećmi w okresie letnim są organizowane festyny oraz pikniki. Niestety tam również jest dostępny alkohol. „Dorośli piją, dzieci się bawią i patrzą, jak zachowywać się na pikniku”. W opinii respondentów, na co dzień nie ma w mieszkańcach gminy nawyku, by po pracy wyjść z dziećmi na choćby -minutowy na spacer. Jako przyczynę podają pracę i obowiązki domowe. Czas wolny spędzany jest często przez dorosłych w domu przed telewizorem lub przez dzieci – przed komputerem. Atrakcją jest wyjazd do restauracji McDonald's. Młodzież organizuje czas poza rodziną i rodzicami, spotyka się m.in. na starej stacji kolejowej. Młodzież zamieszkująca blokowiska zimą widuje się w piwnicach – kończy się to często interwencją policji, tzw. akcjami „piwnicznymi” w związku z zażywaniem alkoholu i narkotyków. Bogatsi mieszkańcy organizują sobie czas wolny w mieście Poznań. Badani kładą nacisk na fakt, iż sposoby spędzania wolnego czasu to także obserwacja dorosłych na przyjęciach, które można skończyć wznosząc toast i wypijając lampkę wina. odurzającymi, uzależniającymi, środkami typu dopalacze, czymś w co się wchodzi i trudno się z tym rozstać, ale także z przyzwyczajeniami i nawykami. Respondenci są ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Strona Używki kojarzą się badanym ze środkami zmieniającymi świadomość, środkami 63 POGLĄDY ) POSTAWY DOROSŁYC( WOBEC ALKO(OLU I INNYCH SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH zdania, że dopalacze podlegają bardzo dynamicznym zmianom, za którymi trudno nadążyć na poziomie wiedzy o substancjach: „Osoby, które wytwarzają, często zmieniają skład i nazwę, żeby tylko uniknąć problemów prawnych, także tak jak kolega mówił, ciężko ustalić co to w zasadzie jest.” Zauważają także mniejszą przewidywalność nowych substancji w porównaniu do klasycznych narkotyków w zakresie ratowania życia i zdrowia ludzkiego: „Z tym mają problem sami lekarze, gdzie człowiek trafia, jeżeli użyje amfetaminy czy kokainy, czy heroiny, no to wiadomo, że to jest taki i taki narkotyk, tak i tak działa i tak i tak można zapobiegać jakimś skutkom, ewentualnie leczyć, a tutaj to jest tak naprawdę nie wiem no, wziął coś i co tam jest tak naprawdę w składzie to jeden pan bóg pewnie wie.” „Nawet w kartach szpitalnych jak trafiają do nas pacjenci jest napisane dopalacze i nie jest to określane, inne nierozpoznane substancje.” Według badanych, wśród klientów OPS-u panuje często przekonanie, że piwo to nie alkohol. ROZPOWSZECHNIENIE PICIA NAPOJÓW ALKOHOLOWYCH Badani są zdania, że nadmierne spożycie lub uzależnienie od alkoholu to dość powszechny i poważny problem w gminie, często ukrywany przez rodziny. Nasilił się po upadku spółdzielni produkcyjnej, w której wielu mieszkańców znajdowało zatrudnienie. W gminie funkcjonuje dużo punktów sprzedaży alkoholu – około punktów. nieletnim alkohol. Młodzieży kupują też starsi pełnoletni koledzy ze szkoły. Małe buteleczki z wódką sprawiają, że mocny alkohol jest osiągalny dla każdego za niewielkie pieniądze. ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Strona łatwość w dostępie do alkoholu osobom nieletnim. Starsi, stojący pod sklepem kupują 64 „Praktycznie w każdym sklepie jest półka z alkoholem”. Respondenci zauważają zbyt dużą Kupno alkoholu jest możliwe w gminie godziny na dobę. Osoby badane nie widzą dobrego sposobu na ograniczenie sprzedaży, argumentują to faktem bliskiej lokalizacji Poznania i nieograniczoną możliwością nabywania trunków. Problem alkoholowy występuje często z innymi problemami społecznymi, bezrobociem, życiową bezradnością, problemami zdrowotnymi, nie jest jednak równoznaczny z uzależnieniem od alkoholu. POWODY S)ĘGAN)A PO ALKOHOL Na pierwszym miejscu w powodach sięgania po alkohol badani wskazują chęć „wyluzowania się”, zapomnienia o swoich problemach, ucieczki od nich, formę spędzania wolnego czasu, a także jako reakcję na bezradność i brak poczucia sensu w życiu. Wskazują na istotę modelu przeniesionego z rodzin, kwestię pochodzenia, „jeżeli rodzice pili to też będą pili”. U osób młodych przyczyny sięgania po alkohol są odmienne – jest to sposób radzenia sobie z emocjami, zmiany nastawienia do życia, młodzież pije by dodać sobie odwagi w grupie rówieśniczej, żeby zaimponować. Młody człowiek bombardowany jest przez przekaz medialny, zachwalający walory sięgania po alkohol, jego pozytywne relaksacyjne skutki. Grupa zwróciła także uwagę na system finansowania programów profilaktycznych – tzw. „korkowe”, czyli opłata koncesyjna za sprzedaż alkoholu w danej jednostce administracyjnej czym większy obrót ze sprzedaży alkoholu, tym większe środki Strona 65 finansowe do rozdysponowania na działania profilaktyczne, edukacyjne i lecznicze). ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] ROZPOWSZEC(N)EN)E UŻYWANIA DOPALACZY I NARKOTYKÓW Najbardziej rozpowszechniona w gminie jest tzw. „baka”, czyli lokalna, potoczna nazwa marihuany. Oprócz tego popularne są także amfetamina i dopalacze. Badani wspominają także o sterydach, środkach około kulturystycznych – efekty ich zażycia widać bowiem gołym okiem – nienaturalnie szybkie nabieranie masy mięśniowej. Dodatkowo używane są różnego rodzaju leki, które wiele osób wie, jak połączyć, żeby się odurzyć. Część łączy leki świadomie w celu działania psychoaktywnego, część nie – dotyczy to w szczególności osób starszych. Badani spotkali się również z odurzaniem się dezodorantem i klejem wśród młodzieży. Uczestnicy spotkania zwrócili uwagę na kwestię dostępności finansowej, która różni się między społecznością blokowisk, części wiejskich gminy a nowo powstałych osiedli osób bardziej sytuowanych. Zażywanie narkotyków i dopalaczy nie jest widoczne „gołym okiem” w takim stopniu, jak w przypadku używania alkoholu. Narkotyki i dopalacze są bardziej popularne wśród młodych, starsi raczej wybierają alkohol. W opinii badanych zdarza się, że szkoły unikają afiszowania się z problemami narkotykowo-dopalaczowymi, z którymi się borykają. Na poziomie deklaracji nauczyciele twierdzą, że nie ma problemu. Fasada ta rozmija się z praktyką, realiami. Rodzicom z kolei brak odpowiedniej wiedzy na temat rozpoznawania zachowań narkotykowych oraz ich zgubnych skutkach. Wśród młodzieży problem narkotykowy i dopalaczowy jest postępujący. „Rodzice nie mają pojęcia o narkotykach … nie mają zielonego pojęcia gdzie szukać pomocy, nie rozumieją podstawowych rzeczy. .. Dotyczy to innych dzieci ale nie moje.” W gminie są osoby trudniące się rozprowadzaniem narkotyków. Policja zatrzymuje dopalacze. Często są to osoby które same zażywają i aby mieć na kolejne dawki, zajmują się także rozprowadzaniem. Są to także osoby z zewnątrz podjeżdżające samochodami ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Strona więzieniu i czekając – dalej handlują. Osoby te sprzedają zarówno narkotyki jak i 66 dilerów pod szkołami, ale ci czekają na odbycie wyroku ze względu na brak miejsc w bardzo możliwe – spoza gminy). Najczęściej osoby które chcą kupić środki, jadą do Poznania, kiedyś znajdowały się tam także sklepy z dopalaczami. OCENA RYZYKA ZW)ĄZANEGO Z UŻYWAN)EM NARKOTYKÓW W Ośrodku Pomocy Społecznej pojawiają się nowe osoby, które ze względu na zażywanie narkotyków lub dopalaczy, a także alkoholu tracą pracę, wypadają ze społecznego „obiegu”, tracą środki do życia i ubezpieczenie. Często do OPS te osoby zgłaszają się lub są skierowywane, by pokryć koszty leczenia szpitalnego lub w celu uzyskania finansowych świadczeń socjalnych. Następujące po środkach psychoaktywnych zmiany w mózgu sprawiają, że realna pomoc w zmianie sytuacji jest bardzo trudna. „Nawet czasami już jest na wypisie, że nie kwalifikuje się na oddział odwykowy lub oddział psychiatryczny”. W takiej sytuacji można wystąpić o całkowite lub częściowe ubezwłasnowolnienie oraz o ustalenie stopnia niepełnosprawności. To prowadzi do otrzymania zasiłku stałego. Kończy się pobytem w Domu Pomocy Społecznej, jeżeli rodzina nie jest w stanie zapewnić odpowiedniej opieki. DPS ma prawo wystąpić o usunięcie mieszkańca ze względu na czynny nałóg, wtedy pozostaje placówka dla bezdomnych ale też nie każda – w niektórych regulaminy zakazują stosowania substancji psychoaktywnych . Badani wskazują na brak rozwiązań systemowych jeśli chodzi o osoby czynnie pijące lub używające narkotyków – w DPS-ach brak jest oddziałów dla osób uzależnionych, chociaż Strona 67 ustawa tworzenie takich placówek i oddziałów przewiduje. ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] REAKCJE RODZICÓW NA P)C)E ALKO(OLU, UŻYWANIA DOPALACZY I NARKOTYKÓW Rodziny są szczelnie zamknięte, nie dopuszczają do świadomości istnienia problemu, dopóki nie zacznie się bardzo źle dziać, najbardziej powszechna wydaje się postawa „to nie dotyczy mojego dziecka, to nie dotyczy mojej rodziny”. Trafiają do placówek pomocowych w momencie kryzysowym, gdy problem używania/nadużywania jest na zaawansowanym etapie. WIEDZA BADANYCH NA TEMAT MOŻL)WOŚC) UZYSKANIA POMOCY Pracownicy socjalni motywują do podjęcia leczenia, terapii, do zmiany zachowań. Jeżeli klient się zgadza, zostaje umieszczony w ośrodku terapii uzależnień. Jeśli chodzi o system terapii uzależnień na mapie Polski, jest wiele możliwości i jest on rozbudowany. „Wszystko rozbija się o motywację do podjęcia leczenia. Nikt nikogo nie jest wstanie sterapeutyzować na siłę.” W związku z bliską odległością miast – Poznania i Gniezna, istnieje możliwość skorzystania z dostępnej oferty pomocowej. Badani zwrócili uwagę na nowo podpisane umowy szpitali z NFZ które sprawiają, że najbliższe placówki detoksykacyjne przyjmują tylko na odtrucia alkoholowe lub z wiodącym uzależnieniem alkoholowym, bez możliwości odtruć od innych środków, np. narkotyków, leków. Ośrodki terapii, które z założenia mają przyjmować osoby trzeźwe i „czyste”, podjęły w związku z tym decyzję o przyjmowaniu osób, które nie przeszły detoksykacji. W gminie Czerwonak funkcjonują dyżury w Ośrodku Pomocy Społecznej, można zgłosić porad telefonicznych i stacjonarnych – główną grupą odbiorców punktu są żony ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław Strona uzależnionych, szukające pomocy. 68 się także anonimowo lub zadzwonić. Dodatkowo działa punkt konsultacyjny udzielający 71 750 60 31 [email protected] Narzucony obowiązek leczenia zazwyczaj nie przynosi oczekiwanych rezultatów – takim osobom brak jest wewnętrznej motywacji do zmiany, terapii i abstynencji. Najlepiej trafić z motywacją tuż po detoksie. W OPS-ie pracuje psychologów, do których pracownicy socjalni kierują w celu budowania motywacji do podjęcia działań. W gminie działają także grupy AA oraz Al.Anon. Współpraca z policją pozostaje formalnie poprawna, zmienił się skład policji, większa zażyłość widoczna była z poprzednim składem, który był bardziej zaangażowany w działania. „Policja robi to co do nich należy i minimum tego co musi, ale Strona 69 nie ma wielkiego zaangażowania. … Ale też nie można generalizować.” ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] WNIOSKI I REKOMENDACJE Podsumowując zebrane podczas badań dane, można wyciągnąć następujące wnioski: wzrosła ilość osób objętych oddziaływaniami W latach 2013 - profilaktycznymi. )stotą oddziaływań profilaktycznych jest kształtowanie postaw, wzmacnianie umiejętności społecznych oraz zmiana zachowań. Zarówno w przypadku dzieci, jak i dorosłych te cele można osiągnąć dzięki odpowiednio zaprojektowanym warsztatom oraz szkoleniom zakładającym czynny udział. Warty zauważenia jest fakt, że oddziaływania profilaktyczne powinny być prowadzone w sposób systemowy, tzn. obejmować dzieci i młodzież, a także nauczycieli i rodziców. Jest to szczególnie istotne, ponieważ dom rodzinny oraz środowisko szkolne to dwa systemy najsilniej wpływające na rozwój psychospołeczny dzieci i młodzieży. Biorąc pod uwagę wciąż zmieniający się stan wiedzy dotyczącej profilaktyki i interwencji wobec osób uzależnionych oraz rodzin, w których występuje przemoc zalecane byłoby regularne badanie potrzeb szkoleniowych członków Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Zespołów )nterdyscyplinarnych ds. przemocy w rodzinie. Ze względu na pomocowy charakter zadań, które realizują te zespoły specjalistów, są one szczególnie narażone na zjawisko wypalenia zawodowego. Efektywnym sposobem radzenia sobie ze stresem zawodowym są regularne superwizje lub szkolenia konsultacyjne, ukierunkowane nie tylko na nabywanie nowej wiedzy, ale także na usprawnianie i wypracowywanie wewnętrznych zapobiegających nadmiernemu obciążeniu emocjonalnemu. % mieszkańców gminy Czerwonak to osoby deklarujące abstynencję. Największa liczba badanych przyznała że pije alkohol kilka razy w roku lub raz w tygodniu % . Ok. % % przyznaje się co codziennego sięgania po napoje alkoholowe. Można podsumować ten wynik stwierdzeniem, że % dorosłych mieszkańców gminy Czerwonak pije alkohol regularnie. Wśród ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] 70 Aż procedur Strona współpracy mieszkańców gminy Czerwonak do najczęściej wymienianych powodów sięgania po alkohol należą: świętowanie różnych uroczystości towarzystwa % oraz rozładowanie stresu % , dotrzymanie komuś % . Niepokojącym jest, że aż 10% mieszkańców deklaruje, że pije alkohol, aby zapomnieć o rzeczywistości. Spożywanie alkoholu często wiąże się z wykazywaniem zachowań społecznie nieakceptowanych. Mieszkańcy gminy Czerwonak zostali zapytani o to, czy w przeciągu ostatniego roku byli świadkami takich sytuacji. Aż % ankietowanych obserwowało bójkę, która wywiązała się po spożyciu alkoholu, % spotkało się z awanturą, a % z aktami wandalizmu. W kwestiach takich jak: traktowanie alkoholu jako rozwiązania trudnych sytuacji, prowadzenia po spożyciu alkoholu oraz picia w czasie ciąży czy podczas wykonywania pracy, mieszkańcy gminy Czerwonak nie są jednomyślni. Znaczna część zgadza się ze stwierdzeniami takimi jak „picie alkoholu pomaga w trudnych sytuacjach życiowych”, „prowadzenie samochodu po niewielkiej ilości alkoholu jest bezpieczne” oraz „kobiety w ciąży mogą bezpiecznie pić niewielkie ilości alkoholu”. Wyniki te świadczą o potrzebie szkolenia i uświadamiania mieszkańców co do szkodliwego wpływu alkoholu na zdrowie i funkcjonowanie człowieka. Wśród najczęściej stosowanych w środowisku lokalnym substancji znalazły się marihuana i haszysz - aż % respondentów zna osoby, które przyjmują te substancje. Kolejne co do popularności okazały się dopalacze - 6% badanych przyznało, że osoby z ich otoczenia je biorą. Dopalacze są szczególnie niebezpieczne ze względu na brak wiedzy na temat konsekwencji ich przyjmowania oraz bardzo łatwą dostępność w sklepach internetowych. Popularne są także amfetamina Niepokojącym jest, że aż % i ekstazy %. % mieszkańców gminy Czerwonak nie wie do kogo mogą się zwrócić o pomoc osoby uzależnione od substancji odurzających. % jest zadowolona ze sposobu, w jaki spędza najczęściej zostają w domu %. wolny czas. Mieszkańcy gminy Czerwonak deklarują, że w wolnych chwilach ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] 71 Większość ankietowanych Strona Świadczy to o dużej potrzebie edukacji społecznej z tego zakresu. )nicjację alkoholową ma za sobą już oraz % uczniów klas V) szkół podstawowych % gimnazjalistów. Średni wiek pierwszego spożycia alkoholu dla tych grup wiekowych to odpowiednio 11 i 13 lat. Najczęściej deklarowaną okolicznością inicjacji alkoholowej dzieci i młodzieży w gminie Czerwonak, oprócz przyzwolenia rodziny są spotkania ze znajomymi. Jest to wynik potwierdzający prawidłowości związane z psychospołecznym rozwojem człowieka w wieku dorastania. Dla dzieci i młodzieży najważniejszą społeczną grupą odniesienia są rówieśnicy. To utrzymanie pozycji w grupie znajomych jest jedną z najsilniejszych motywacji, aby sięgnąć po alkohol. Prawidłowość tę można wykorzystać w dobrym celu. Planując oddziaływania profilaktyczne kierowane do dzieci i młodzieży warto wykorzystywać proces uczenia się rówieśniczego. Jest to sytuacja w której dorastający człowiek czerpie pozytywne poglądy i postawy nie tylko od nauczyciela czy pedagoga, ale głównie od swoich rówieśników. Jeśli podczas warsztatów profilaktycznych zostaną przeprowadzone odpowiednio dobrane ćwiczenia i zabawy, uczniowie sami wyciągną wnioski dotyczące alkoholu i będą mieli okazję podzielić się nimi z grupą. Zapytano także uczniów o to, czy ich rodzice wiedzą, że piją alkohol oraz ich postawę wobec tego. Wyniki badania są niepokojące, aż - 25% rodziców wie lub domyśla się, że ich dziecko spożywa alkohol. Wskazuje to na potrzebę edukowania rodziców w kwestiach wpływu alkoholu na zdrowie oraz sposobów radzenia sobie z niepożądanymi zachowaniami ich dzieci. Świadomość uczniów na temat alkoholu należy uznać za niewystarczającą. % badanych ocenia swoją wiedzę jako bardzo słabą albo w ogóle nie wie jakie wpływ alkohol wywiera na człowieka. Świadczy to o dużej potrzebie edukacji wśród uczniów szkół w gminie Czerwonak. Wyniki badań wskazują, że uczniowie mogli mieć kontakt z substancjami część uczniów mogła kierować się w wypełnianiu ankiet chęcią popisania się. Do substancji, których uczniowie ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław głównie gimnazjów próbują najczęściej należy 71 750 60 31 [email protected] Strona tych środków, jednak do wyników tych należy podchodzić z rezerwą, ponieważ 72 psychoaktywnymi - narkotykami. 3-9% uczniów przyznaje sie do próbowania marihuana, haszysz i amfetamina. A do sytuacji w jakich uczniowie najczęściej przyjmują te substancje należą spotkania ze znajomymi. Na pytanie o popularność narkotyków i dopalaczy w szkole większość uczniów zgodnie odpowiada, że nie są one popularne. Prawie wszyscy badanie deklarują również, że są przeciwnikami brania narkotyków dopalaczy i nie planują ich próbować w przyszłości. W kryzysowej sytuacji większość uczniów zwróciłaby się o pomoc do rodziców. Na drugim miejscu rozmawialiby z przyjaciółmi lub pedagogiem szkolnym. Niewielki odsetek badanych porozmawiałoby z wychowawcą. Wynika z tego, że praca nad budowaniem zaufania uczeń-nauczyciel to zdecydowanie obszar, nad którym warto popracować. Nauczycieli ze szkół w gminie Czerwonak zapytano o najistotniejsze problemy z jakimi spotykają się w codziennej pracy. Do kwestii najczęściej zgłaszanych należą agresja między uczniami % , uzależnienie od )nternetu 26%) i przemoc w rodzinie (13%). Badani mieli także wskazać inne problemy występujące w ich szkołach. Najczęściej podnoszone kwestie to: różnice w statusie ekonomicznym, brak wsparcia/współpracy ze strony rodziców, a także brak motywacji czy problemy emocjonalne uczniów. W ankiecie bliżej przyjrzano się incydentom związanym z alkoholem i substancjami psychoaktywnymi na terenie placówek oświatowych. Aż w % przypadków zdarzały się sytuacje spożywania alkoholu przez osoby nieletnie. Przyjmowanie substancji jest problemem rzadszym (9%) jednak, z uwagi na skutki zażywania tych substancji dla zdrowia uczniów, niemożliwym do bagatelizowania. Zarówno w przypadku incydentów związanych z alkoholem jak i przyjmowaniem substancji psychoaktywnych szkoły podejmują zdecydowane kroki. Nauczyciele najczęściej wymieniają powiadomienie dyrekcji szkoły oraz policji. Przeprowadza się także rozmowy z rodzicami uczniów oraz organizuje substancji psychoaktywnych. Opinia ta jest niezgodna z odpowiedziami ich wychowanków, z których znaczna część deklaruje słabą wiedzę na temat omawianych substancji. Wyniki te wskazują potrzebę edukacji w kwestiach ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] 73 Nauczyciele są zdania, że uczniowie są świadomi szkodliwości alkoholu oraz Strona lekcje prewencyjne z zakresu profilaktyki uzależnień. związanych z alkoholem i środkami odurzającymi zarówno wśród uczniów, jaki i nauczycieli. Alarmującym jest, że % badanych nauczycieli nie wie, do jakich placówek mogą się zgłosić osoby uzależnione od alkoholu lub narkotyków/ dopalaczy. Niepokój budzi również pytanie o różnice w szkodliwości między dopalaczami a tradycyjnymi narkotykami. % nauczycieli uważa, że te pierwsze są mniej szkodliwe i niebezpieczne. Wskazuje to na pilną potrzebę szkolenia nauczycieli w gminie Czerwonak w zakresie sposobów pomocy osobom uzależnionym, a także rozwijanie ich świadomości do co wpływu nowych substancji na funkcjonowanie człowieka. Oddziaływania profilaktyczne wśród dzieci i młodzieży - rekomendacje oparte na modelu profilaktyki pozytywnej: Światowa Organizacja Zdrowia W(O podaje, że aż % zaburzeń zdrowia psychicznego prowadzących do nadużywania substancji psychoaktywnych, agresji i przemocy, a także innych zachowań antyspołecznych zaczyna się w okresie dojrzewania.3 Dzieci i młodzież są więc grupą wymagającą szczególnie intensywnych oddziaływań profilaktycznych. Środowisko szkolne wywiera ogromny wpływ na rozwój fizyczny, emocjonalny i społeczny dzieci i młodzieży, stąd jego kształtowanie może sprzyjać zdrowiu psychicznemu.4 Australijskie badania na zlecenie W(O pozwoliły na wyodrębnienie najistotniejszych czynników chroniących oraz czynników ryzyka:5 Czynniki ryzyka przemoc rówieśnicza; odrzucenie przez rówieśników; słaba więź ze szkołą; 4 ul. Lesz zyńskiego / , - Wro ław 71 750 60 31 [email protected] Strona World Health Organization, (2004), Mental Health Policy, Plans and Programs, Geneva. Szymańska, J. Ochrona zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży w szkole, ORE Warszawa 5 Monograph, (2000) Commonwealth Department of Health and Aged Care 2000. Promotion, Prevention and Early Interventionfor Mental Health. Mental Health and Special Programs Branch, Canberra 3 74 niedostateczne kierowanie własnym zachowaniem brak kontroli ; destrukcyjna grupa rówieśnicza; 6) niepowodzenia szkolne. Czynniki chroniące poczucie przynależności; 2) pozytywny klimat szkoły; prospołecznie nastawiona grupa rówieśnicza; wymaganie od uczniów odpowiedzialności i udzielania sobie wzajemnej pomocy; okazje do przeżycia sukcesu i rozpoznawania własnych osiągnięć; zdecydowany brak akceptacji przez szkołę dla przemocy.6 Wymienione czynniki chroniące mają charakter uniwersalny. Zadaniem warsztatów profilaktycznych jest wzmacnianie czynników chroniących oraz osłabianie czynników ryzyka. Warto pamiętać, że oddziaływanie w zakresie jednego tematu zajęć, np. dotyczących jedynie alkoholu może przynieść pozytywne rezultaty także w profilaktyce innych zachowań ryzykownych. Kolejnym wnioskiem związanym ze skutecznością profilaktyki jest konieczność planowania cyklicznych działań. Warunkiem zmiany postaw i zachowań a więc nadrzędnego celu oddziaływań profilaktycznych jest ich regularne utrwalanie. Warto również wspomnieć, że obok oddziaływań kierowanych do uczniów warto planować także szkolenia profilaktyczne dla grona pedagogicznego oraz rodziców. Jest to warunkiem inicjowania zmian systemowych, a więc nie tylko pracy nad zasobami osobowymi uczniów, ale także kształtowania ich środowiska szkolnego oraz rodzinnego 6 Rządowy Program na lata ul. Lesz zyńskiego / , - - Wro ław Strona 75 – głównych środowisk, w których funkcjonują. "Bezpieczna i przyjazna szkoła” 71 750 60 31 [email protected]
