formularz-boszkom

Imię i nazwisko:
Małgorzata Boszko
Temat rozprawy doktorskiej:
„Okoliczności egzoneracyjne. Prawnoporównawcza
analiza
okoliczności
niewykonanie
zobowiązania
usprawiedliwiających
przez
dłuŜnika
w
świetle procesów unifikacyjnych prawa umów w
Unii Europejskiej”
Promotor:
dr hab. Fryderyk Zoll, prof. UJ
_________________________________________________
Przedmiot badań:
Rozprawa doktorska poświęcona jest problematyce ukształtowania okoliczności
egzoneracyjnych zwalniających dłuŜnika z odpowiedzialności odszkodowawczej za
niewykonanie zobowiązania wynikającego z umowy w poszczególnych systemach
prawnych, instrumentach prawa międzynarodowego i europejskiego oraz, ze
względu na umiejscowienie tematyki pracy w kontekście procesów unifikacyjnych
prawa umów w Unii Europejskiej, w projekcie Wspólnego Systemu Odniesień oraz
projekcie Zasad Acquis.
Osiągnięte wyniki:
Przedmiotem badań jest analiza relacji treści stosunku zobowiązaniowego w
odniesieniu do ukształtowania okoliczności egzoneracyjnych, zmierzająca do
wyznaczenia granic obowiązku spełnienia świadczenia przez dłuŜnika, która ma na
celu poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, czy i jak dalece wina w dalszym ciągu
znajduje swoje uzasadnienie jako przesłanka odpowiedzialności kontraktowej,
zwłaszcza Ŝe w rozwiązaniach przyjmowanych na poziomie międzynarodowym oraz
europejskim, stanowiących swoiste kontinuum, widoczna jest wyraźna tendencja do
obiektywizacji podstaw odpowiedzialności odszkodowawczej. Punktem wyjścia
prowadzonej analizy jest określenie „sztywności” relacji istniejącej między treścią
zobowiązania a reŜimem odpowiedzialności odszkodowawczej. W toku badań
krytycznej ocenie poddany został podział zobowiązań na zobowiązania rezultatu i
starannego działania. Główną rolą istnienia tego podziału jest określenie treści
zobowiązania wynikającego z umowy. JednakŜe, na treść zobowiązania wpływają
równieŜ inne czynniki takie jak: publiczne oświadczenia stron, a nawet osób trzecich,
dobra wiara oraz uzasadnione oczekiwania wierzyciela. Dlatego teŜ wydaje się, Ŝe
tak szeroko ujęte pojęcie zobowiązania nie powinno podlegać surowej obiektywnej
odpowiedzialności, gdyŜ rozwiązanie takie byłoby sprzeczne z zasadą swobody
umów. W konsekwencji, pomimo wyraźnej tendencji zmierzającej do obiektywizacji
odpowiedzialności na poziomie międzynarodowym oraz europejskim (niezwykle
sporna jest kwestia podstawy odpowiedzialności odszkodowawczej w Dyrektywie
90/314/EWG, gdzie gdyby nie następująca w drugiej części przepisu regulacja
okoliczności egzoneracyjnych, z pierwszej części wynikałaby odpowiedzialność
obiektywna), w projekcie Zasad Acquis tendencja ta jak się wydaje ulega pewnemu
złagodzeniu poprzez wprowadzenie zaleŜnych od naleŜytej staranności okoliczności
egzoneracyjnych. Podkreślić naleŜy, Ŝe jest to rozwiązanie pozostające w zgodzie z
rzeczywistymi rezultatami ukształtowania reŜimów odpowiedzialności kontraktowej w
poszczególnych systemach prawnych. Pomimo tradycyjnie istniejącej w odniesieniu
do winy jako przesłanki odpowiedzialności kontraktowej róŜnicy pomiędzy
kontynentalnymi systemami prawnymi a systemem common law, która przypisywana
jest odmiennej strukturze zobowiązania w tych systemach, rzeczywista róŜnica jest
znacznie mniejsza, ze względu na fakt, iŜ w systemach tych wykształcono narzędzia,
które zmniejszają praktyczne znaczenie tej róŜnicy. Jednym z fundamentalnych
pytań, na które prawo umów stara się znaleźć odpowiedź, jest to czy? (kiedy? i
dlaczego?) niewykonanie zobowiązania wynikającego z umowy moŜna uznać za
niemoralne. Obietnica, będąca moralnym aktem, jest jedynie podstawowym
aspektem umowy, która jest tworem systemu prawnego pozwalającym na egzekucję
przez państwo jedynie pewnych obietnic. NaleŜałoby przyjąć, Ŝe wykonanie
zobowiązania wynikającego z umowy jest moralnym obowiązkiem dłuŜnika wtedy,
gdy strony wyraźnie przewidziały w umowie okoliczności i uzgodniły, Ŝe wykonanie
zobowiązania musi nastąpić po ich wystąpieniu, albo kiedy strony co prawda nie
uzgodniły wyraźnie w umowie okoliczności spełnienia świadczenia, ale są świadome
tego, Ŝe gdyby wyraźnie umawiały się co do wykonania zobowiązania, to określiłyby
te okoliczności w umowie. Umowa jest doskonałym narzędziem, za pomocą którego
strony, z róŜnym stopniem dokładności, dokonują alokacji ryzyka ziszczenia się
przyszłych (dlatego bardzo niepewnych) okoliczności. Podjęte badania mają
prowadzić do wskazanie rzeczywistych róŜnic pomiędzy odpowiedzialnością
obiektywną, a opartą na zasadzie winy, jak równieŜ prowadzić do zaproponowania
projektu regulacji podstawy odpowiedzialności odszkodowawczej, która byłaby w
zgodzie z postępującym procesem europeizacji prawa prywatnego (umów) w
Europie.