Zobacz ekspertyzę jako PDF
Transkrypt
Zobacz ekspertyzę jako PDF
PROF. ZW. DR HAB. N. MED. HENRYK TCHÓRZEWSKI ZAKŁAD IMMUNOLOGII KLINICZNEJ CENTRUM ZDROWIA MATKI POLKI Preparat BioMarine570® jako immunomodulator; mechanizmy działania regulacyjnego. Zakład Immunologii Klinicznej Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi. Obserwacje przyrody umo liwiły człowiekowi poszukiwania substancji, które wywieraj Ŝ ą na organizm po dane działania tak korzystne jak i niekorzystne. Taki zapewne był pocz tek Ŝ ą ą wszelakich u ywek, których spo ycie poprawiało samopoczucie, było ródłem niezwykłych Ŝ Ŝ ź dozna jak poprawa samopoczucia, kolorowe sny, halucynacje i omamy. Najpewniej ń na drodze czysto empirycznej w nast pnej kolejno ci doszło do poznania działa leczniczych ę ś ń ró nych naturalnych produktów. Nieograniczone wr cz ródła pomna aj ce mo liwo ci Ŝ ę Ŝ ź Ŝ ą ś poszukiwa przedstawia sob flora i fauna mórz i oceanów. Impuls do tego typu poszukiwa ń ą ń daj obserwacje stanu zdrowia ludzi w których diecie przewa aj potrawy z ryb i organizmów Ŝ ą ą morskich. Logiczn konsekwencj ą takiej wiedzy empirycznej jest stosowanie preparatów ą uzyskanych np. z organizmów morskich. Jednym z pierwszych był popularny w ubiegłym stuleciu tran w jako naturalne ródło witaminy D niezb dnej w leczeniu krzywicy. Lek ten ź ę ratował zdrowie i ycie kilku pokoleniom dzieci. Ŝ Preparat BioMarine570® uzyskiwany z w troby rekinów gł binowych zaliczy mo na Ŝ ą ę ć do tej wła nie grupy leków i preparatów. Budowa w troby tego gatunku rekinów ma wyj tkowe ś ą ą odr bno ci, zawiera szczególnie du o alkilogliceroli, skwalenu i trójglicerydów. Ka dy Ŝ ę Ŝ ś z podanych grup zwi zków stanowi istotne składowe preparatu i wywiera mierzalny wpływ ą na mechanizmy regulacyjne ustroju. Działanie to wynika z wła ciwo ci regulacyjnych ś ś i wpływu na komórki poprzez udział w ich reakcjach metabolicznych. Mechanizm działania wymienionych powy ej substancji na komórki ustroju zale y Ŝ od ich budowy chemicznej. Nie s Ŝ znane swoiste receptory komórkowe, które słu Ŝ ą ą do rozpoznawania i reakcji na wspomniane molekuły. Działanie zwi zków lipidowych i ich ą pochodnych zale y głównie od tego, e stanowi one jeden z podstawowych elementów budowy Ŝ Ŝ ą błony komórkowej, która składa si z warstwy lipidowej i warstwa białkowej decyduj cych ę ą o selektywnej przepuszczalno ci błony. Lipidy o odpowiedniej budowie i ładunku ś elektrycznym mog łatwiej penetrowa ą Skwalen ć jest błon wielonienasyconym ę i przedostawa si ć alifatycznym ę do wn trza komórki. ę w glowodorem ę (C30H50), w znacznych ilo ciach znajduje si w w trobach rekinów (do 80 % tłuszczy). Rekiny gł binowe ś prze ywa Ŝ ć ę mog ą ą ę w rodowisku pozbawionym tlenu, bowiem skwalen gromadzi cz steczki ś ą tlenu, które nast pnie mog ę by ą u yte do podtrzymywania funkcji Ŝ ć yciowych organizmu Ŝ w warunkach bezwzgl dnego braku tlenu w rodowisku. Dzi ki tym cechom fizykochemicznym ę ś ę pełni on funkcje jako antyoksydant. Istniej te pojedyncze doniesienia, ze skwalen mo e by Ŝ Ŝ ą ć prekursorem glikokortykoidów. Stanowi on te do 11% zawarto ci tłuszczów w organizmie Ŝ ś człowieka, jest wydzielany z potem w ilo ciach od 125 do 475 mg/dob . Jest prekursorem ś ę cholesterolu. Pod wpływem promieniowania UV nast puje peroksydacja skwalenu przez ę reaktywne formy tlenu, powstaj ce w skórze, pochodne te mog ą Langerhansa, ale jednocze nie stymuluj ś komórki ć powstawanie prostaglandyn i leukotrienów, ą ś te za stanowi uszkadza ą znane mediatory reakcji zapalnych i regulacyjnych. Powstaj ce po rednie ą ą metabolity przemian skwalenu potencjalizuj ś działanie cytostatyczne leków cytostatycznych ą w do wiadczalnej terapii niektórych typów białaczek i raków. Jedynie po rednio mo na Ŝ ś ś si doszukiwa ć reakcji, które wyja niaj ę ś mechanizm działania skwalenu. Powstaj ce ą ą autokrynnie z jego udziałem prostaglandyny aktywuj w komórce docelowej błonow ą ą cyklaz adenylow . Cyklaza adenylowa podwy sza st enie wewn trzkomórkowego cAMP, Ŝ Ŝ ę ą ę ą który hamuje wydzielanie komórkowych mediatorów zapalenia lub limfokin odpowiedzialnych za regulacje reakcji immunologicznych lub zapalnych. Prostaglandyny hamuj tak e komórki Ŝ ą supresorowe T, przez co dochodzi do wzgl dnej przewagi limfocytów wspomagaj cych ę ą nale y, i nasilenia odpowiedzi immunologicznej. Przypomnie Ŝ ć Ŝ e prawidłowa regulacja odpowiedzi immunologicznej zale y od równowagi pomi dzy limfocytami T wspomagaj cymi Ŝ ę ą (CD4) i hamuj cymi (CD8), przewaga jednej z populacji decyduje o nasileniu b d hamowaniu ą ą ź reakcji odporno ciowych. Te rozwa ania teoretyczne potwierdzone zostały w badaniach Ŝ ś do wiadczalnych wykonanych na myszach. W badaniach tych wykazano, e skwalen nasila Ŝ ś funkcje komórek NK, fagocytów, zwi ksza zawarto ę ś ć limfocytów T, zwi ksza aktywno ę komórek produkuj cych przeciwciała, co mo e wskazywa ą ć odpowiedzialnych za odporno ś ś na potencjalizacj Ŝ ę ć funkcji komórkow , w tym by mo e tak e przeciwnowotworow . Ŝ ć ą Ŝ ć ą Skwalen od dziesi tków lat wykorzystywany jest w przemy le kosmetyków, ą ś ma wła ciwo ci ochronne w stosunku do działania promieni ultrafioletowych. W badaniach ś ś do wiadczalnych na myszach wykazano, ś Ŝ e nasila aktywno ś komórek NK oraz funkcje ć fagocytarne komórek prezentuj cych antygeny, co ma istotne znaczenia w procesie rozwoju ą reakcji immunologicznych. Ponadto w niektórych układach do wiadczalnych wzmaga ś nadwra liwo typu pó nego. Działania powy sze skłoniły do bada Ŝ ś Ŝ ć ź ń na wła ciwo ciami ś ś chemoprotekcyjnymi skwalenu w leczeniu do wiadczalnych nowotworów u myszy. Niektóre ś dane do wiadczalne wskazuj , e mo e nasila działanie cytostatyków – leków hamuj cych Ŝ ś ą Ŝ ć ą wzrost komórek nowotworowych, przez co mo na zmniejsza ich dawki terapeutyczne. Efekt Ŝ ć ten mo e by po rednio uwarunkowany wzmo on Ŝ Ŝ ć ś ą aktywno ci limfocytów T i komórek ś ą dendrytycznych odpowiedzialnych za prezentacj antygenu i produkcj cytokin regulacyjnych ę ę jak IL-12. IL-12 indukuje powstawanie komórek typu TH1 produkuj cych interferon gamma ą (IFNγ) i cytokiny odpowiedzialne za powstawanie odporno ci humoralnej i produkcj ś ę przeciwciał typu IgG1 u ludzi. Przeciwciała tego izotypu uczynniaj dopełniacz i bior udział ą ą w reakcjach cytotoksycznych i odporno ciowych zale nych od uczynnienia układu dopełniacza. Ŝ ś Druga grupa aktywnych biologicznie składowych oleju z w troby rekina to zwi zki ą ą gliceroli z eterem nazwane alkiloglycerolami. Diacylglicerol jest cz stk , która jest niezb dna ą ą ę w procesie pobudzenia kinazy białkowej C. Kinaza białkowa C jest kluczowym enzymem uruchamiaj cym procesy metaboliczne i syntez ą białka w komórce po jej pobudzeniu, ę wzrost i podział komórki oraz syntez molekuł regulacyjnych. Alkiloglycerole poprzez współzawodnictwo hamowa ę w komórkach i z diacylglicerolem regulowa tym ć mog ć samym przewodzenie ą szereg nadmiernie pobudzenia aktywnych procesów proliferacyjcnych. Praktyczne wykorzystanie tych wła ciwo ci pozostaje w sferze hipotez. ś ś By mo e obserwowane w naszych badaniach nasilenie produkcji reaktywnych form tlenu przez Ŝ ć neutrofile pacjentów leczonych preparatem BioMarine570® jest nast pstwem działania ę alkilogliceroli. Trój glicerydy okre lane jako tłuszcze oboj tne zawieraj niezb dne kwasy tłuszczowe: ś ę ą ę linolowy, linolenowy i arachidonowy a tak e kwasy wielonienasycone pochodne kwasu Ŝ arachidonowego i wielonienasycone kwasy tłuszczowe czyli eikozanoidy wykazuj ce wa ne Ŝ ą działania biologiczne. Stanowi tym ą i prostacyklin. Te zwi zki s ą samym substrat do produkcji prostaglandyn odpowiedzialne za istotne efekty biologiczne, szczególnie ą prostacykliny zmniejszaj ce agregacj płytek krwi. ą Poł czenie ą w ę jednym preparacie o wła ciwo ciach regulacyjnych przynosi ś s ą ś kilku naturalnie wyst puj cych ę substancji ą mo e nieoczekiwane efekty, które nie zawsze Ŝ ć mo liwe do przewidzenia bez obserwacji do wiadczalnych. Wykonane własne badania Ŝ ś dowiodły, Ŝ e u pacjentów przyjmuj cych BioMarine570® dochodzi do nasilenia produkcji ą reaktywnych form tlenu przez pobudzone neutrofile in vitro, tym samym ujawnia si przewaga ę funkcji pobudzaj cych nad hamowaniem. Istnieje szereg przesłanek, które pozwalaj s dzi , ą Ŝ ą ą ć e inne istotne funkcje odporno ciowe s pobudzane w nast pstwie synergicznego działania ś składowych preparatu, jedn ą ą ę z nich mo e si Ŝ ę okaza ć hamowanie funkcje limfocytów supresorowych. Zagadnienia te winny by udokumentowane do wiadczalnie w najbli szym Ŝ ć czasie. ś