plan odnowy wsi
Transkrypt
plan odnowy wsi
Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr XXIV/269/04 Rady Miejskiej w Koronowie z dnia 29 września 2004 r. PLAN ODNOWY WSI SOŁECTWO TRYSZCZYN Gmina Koronowo TRYSZCZYN 2004 WSTĘP................................................................................................................................................. 3 DIAGNOZA AKTUALNEJ SYTUACJI SOŁECTWA...................................................................... 5 ANALIZA ZASOBÓW SOŁECTWA TRYSZCZYN STAN ISTNIEJĄCY......................................8 ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE................................................................................................ 8 ŚRODOWISKO KULTUROWE..................................................................................................... 9 DZIEDZICTWO HISTORYCZNE I RELIGIJNE........................................................................... 9 OBIEKTY I TERENY....................................................................................................................10 GOSPODARKA, ROLNICTWO................................................................................................... 11 SĄSIEDZI I PRZYJEZDNI............................................................................................................11 SYSTEM INSTYTUCJONALNY................................................................................................. 13 LUDZIE, ORGANIZACJE SPOŁECZNE.....................................................................................13 ANALIZA SWOT.............................................................................................................................. 14 WIZJA ROZWOJU SOŁECTWA..................................................................................................... 15 ARKUSZ PLANOWANIA Na lata 2005-2013..................................................................................15 PROJEKT PRIORYTETOWY PRZEWIDZIANY DO REALIZACJI............................................. 16 ZAŁĄCZNIKI.................................................................................................................................... 20 W pracach nad planem odnowy wsi Tryszczyn udział wzięła Rada Sołecka w składzie: 1. Gordon Tomasz 2. Dziamski Andrzej 3. Gackowski Henryk 4. Brona Adam 5. Gołombiewski Lech 2 6. Górski Marian 7. Krumraj Agata WSTĘP Sołectwo położone w południowej części gminy Koronowo, graniczy z Bydgoszczą historyczna pochodzi Trischino. W wieku Koronowskich. latach z roku XIII W roku 1807-1813 i gminą Sicienko. 1251, wchodzi w 1772 wchodzi wchodzi w departamentu bydgoskiego. gdzie jest skład w wzmianka określane uposażenia skład skład Pierwsza zaboru Księstwa Na mocy Kongresu mianem Cystersów pruskiego. W Warszawskiego Wiedeńskiego zostaje ponownie wcielony do Prus. Koniec wieku XIX to okres rewolucji przemysłowej w Niemczech. Tryszczyn otrzymuje połączenie koleją wąskotorową z Bydgoszczą i Koronowem., ulepszeniu droga do Bydgoszczy. także ulega W okresie zaborów w przeważającej części zachowało polski charakter kolonistów niemieckich było niewielu. Podczas powstania wielkopolskiego Tryszczyn nie był terenem walk, najdalej na północ położonym miejscem walk był Szubin. W 1920 Tryszczyn wraz z resztą Pomorza oficjalnie wracają do Polski. W latach 20-tych inflacja. W mieszkańcom latach 30-tych bardzo we rolnicy znaki padają daje ofiarą się szalejąca kryzysu i w związku z tym spadku cen i problemu ze zbytem płodów rolnych. W 1939 roku Tryszczyn wraz z Pomorzem zostaje bezpośrednio wcielony do Rzeszy. Niemcy miejscowym proponują zaliczenie do grupy deklarującej chęć zniemczenia się tzw. angedeutschen. Wieś zostaje wyzwolona w 1945 roku w ramach wielkiej ofensywy zimowej. okresie po zmiany, z II wojnie wioski światowej rolniczej coraz Tryszczyn bardziej przechodzi staje się W poważne osiedlem mieszkalnym, rozwija się handel i usługi. W latach pięćdziesiątych powstaje elektrownia wodna w Tryszczynie. Powstają też P.O.D. i działki letniskowe. Miejscowość Tryszczyn położona jest w dwóch gminach. Zasadnicza część w gminie Koronowo, natomiast Leśniczówka w gminie Sicienko. Sołectwo Tryszczyn ma powierzchnię 1100 ha, zamieszkaną przez 743 osób. 3 Lokalizacja wsi Tryszczyn WOJ. KUJAWSKO-POMORSKIE POWIAT BYDGOSKI 4 DIAGNOZA AKTUALNEJ SYTUACJI SOŁECTWA Co wyróżnia sołectwo ? - bliskość miasta Bydgoszczy ( około 10 km); - postępujące zjawisko zabudowy rezydencjonalnej i letniskowej; - położenie na samym południu gminy Koronowo; - kapitalne połączenia komunikacyjne siecią dróg w tym krajową 25 i drogą wojewódzką; - w przyszłości przez sołectwo w powierzchni będzie przebiegała obwodnica Bydgoszczy; - ogromny udział gruntów sadów intensywnie prowadzonych; - bardzo dobra infrastruktura społeczne – wodociągi, kanalizacja. Jakie pełni funkcje ? - miejsce życia, odpoczynku osób pracujących w Bydgoszczy; 5 - miejsce pracy i życia rolników i sadowników; - miejsce pracy dla miejscowego sektora rzemiosła, handlu i usług; - miejsce wypoczynku mieszkańców Bydgoszczy ( P.O.D. oraz indywidualne działki letniskowe). Kim są mieszkańcy ? Częściowo ludność „ tutejsza”- zwłaszcza rolnicy, natomiast coraz więcej osiedla sadownicy, się rolnicy, mieszkańców dzieci i Bydgoszczy. młodzież Pracownicy ucząca się, firm, emeryci i renciści. Co daje utrzymanie ? - praca w mieście Bydgoszczy; - praca na terenie sołectwa w działalności pozarolniczej; - gospodarstwa rolne; - sadownictwo; - świadczenia społeczne i zasiłki socjalne: renty, emerytury. Jak są zorganizowani mieszkańcy ? Starsza część społeczności lokalnej jest silnie zorganizowana, na terenie sołectwa działają; Koło Gospodyń Wiejskich, Kółko Rolnicze, Kółko Różańcowe, IPO- organizacja sadowników. Natomiast brak jest zorganizowania wśród młodzieży. W jaki sposób rozwiązują problemy ? - w trakcie Zebrań Sołeckich; - w trakcie obrad Rady Sołeckiej; - poprzez mediacje sołtysa; - w ramach Kółka Rolniczego oraz Koła Gospodyń Wiejskich. Jak wygląda nasze sołectwo ? Jesteśmy prężnie rozwijającym się sołectwem pod względem zabudowy mieszkaniowej, tworzą się nowe osiedla mieszkaniowe typu rezydencjonalnego, które w znacznym stopniu kontrastują z zabudową z czasów przedwojennych. Ogólnie można powiedzieć że mieszkańcy bardzo dbają o estetykę sołectwa- domy są utrzymane w należytej 6 staranności obejścia pełne zieleni. Jakie obyczaje i tradycje są pielęgnowane ? Społeczność lokalna duża rolę przykłada do organizowania: - dożynek wiejskich; - puszczania marzanny; - nocy św. Jana; - spotkań opłatkowych; - Dnia Niepodległości; - tzw. Polter-Abend; - Dnia Kobiet; - Dnia Dziecka. Jak wyglądają mieszkania i obejścia ? Budownictwo na terenie sołectwa jest bardzo zróżnicowane, starej zabudowy pojawia się coraz więcej nowych budynków mieszkalnych jest dobry , obok budynków. Stan obejścia bardzo dobrze zagospodarowane. Jaki jest stan otoczenia i środowiska ? Ze względu na brak przemysłu w sołectwie stan środowiska można ocenić jako bardzo dobry. Na terenie sołectwa lasów sosnowych, które nadają sołectwu malowniczy występuje dużo krajobraz. Jakie są powiązania komunikacyjne ? Sieć komunikacyjna rozwinięta. Przez na nie terenie sołectwa jest bardzo droga krajowa nr przebiega dobrze 25 oraz wojewódzka, komunikacja podmiejska Tryszczyn- Bydgoszcz, Tryszczyn -Koronowo jest szeroko rozwinięta dzięki licznym kursom autobusów PKS-u Bydgoszcz oraz dodatkowo prywatnego przewoźnika. Co proponujemy dzieciom i młodzieży ? Brak świetlicy wiejskiej oraz boiska w znacznym stopniu ogranicza ofertę kulturalną i nie tylko skierowaną do młodzieży. Pomimo tego dzięki dużemu zaangażowaniu w tej materii Rady Sołeckiej, Sołtysa 7 oraz KGW organizowane są liczne wycieczki młodzieżowe i niewielkie imprezy skierowane przede wszystkim do tej grupy. ANALIZA ZASOBÓW SOŁECTWA TRYSZCZYN STAN ISTNIEJĄCY ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE Walory krajobrazowe Sołectwo usytuowane jest na krawędzi pradoliny otoczone lasami sosnowymi, co nadaje mu rzeki Brdy, uroku i atrakcyjności krajobrazowej. Walory przyrodnicze Na terenie Tryszczyna występuje bardzo bogata flora przeważa roślinność kserotermiczna, gro gatunków roślin znajduje się pod ochroną, wymienić rozchodniki, baliński. Należy sołectwa W należy sasanki, lasach również jary przeważa się występuje tu z wszystkim: roślinnością typowa pochwalić kilka przede dla faktem, stanowisk grądową, tego iż storczyki, na wosaciec środowiska fuana. terenie naszego bocianich oraz miejsc gniazdowania kuropatw. Wody powierzchniowe (cieki, rzeki, stawy) - rzeka Brda; - staw wiejski w centrum wsi; - Jezioro zalewowe elektrowni w Tryszczynie. Gleby 8 Przeważają gleby klasy III-IV niewielkie powierzchniowo tereny bielicowe, występują również klas II. Kopaliny Na terenie sołectwa występują wyeksploatowane żwirownie. ŚRODOWISKO KULTUROWE Walory architektury wiejskiej, zabytki, osobliwości kulturowe -centrum wsi uznane za strefę ochrony konserwatorskiej; -kapliczka z XIX wieku; - dom nr 13 własność Dziamskich z 1914 roku. Walory zagospodarowania przestrzennego Zachowany pierwotny układ przestrzenny w centrum wsi wokół stawu wiejskiego. Ponadto zabudowa siedlisk rolnych rozproszona typu kolonijnego. Także zabudowa zwarta typu jednorodzinnego oraz typu letniskowego (np. P.O.D.) DZIEDZICTWO HISTORYCZNE I RELIGIJNE Miejsca, osoby i przedmioty kultu - Zakon Karmelitanek Bosych; - figurka przydrożna na rozstaju dróg. Święta, odpusty, pielgrzymki Sołectwo należy do parafii rzymsko-katolickiej pod wezwaniem św. Antoniego i Michała we Wtelnie. Odpust w tej parafii jest świętem sołeckim. Byszewy Ewentualne i pielgrzymki Częstochowy. Przez odbywają sołectwo się do Lichenia przechodzą lub piesze pielgrzymki z Chojnic do Częstochowy i Bydgoszczy do Byszewy. 9 Tradycje, obrzędy, gwara Gwary nie ma poza słownictwem starszej ludności z naleciałościami języka niemieckiego. Do kultywowanych tradycji należy zaliczyć: polter- abend oraz wystawianie bram w noc sylwestrową. Legendy, podania i fakty historyczne W Tryszczynie jest miejsce masowych mordów ludności Bydgoszczy i okolic w okresie II wojny światowej. Zamordowano tu księdza Jana Hamerskiego – dziekana i proboszcza Wtelna. Ważne postacie historyczne - Ksiądz Franciszek Zjednoczonych, autor Gordon – książki działacz „Listy z Polonijny podróży. w Po Stanach ziemiach polskich i do Ziemi Świętej w roku 1908.” - Bolcek – świadek mordu w Tryszczynie, leśniczy. Specyficzne nazwy Tryszczn Doły, Tryszczyn Kolonia , Tryszczyn Las, Czartówiec, Olszyniec OBIEKTY I TERENY Działki pod zabudowę mieszkaniową Sołectwo dysponuje kilkudziesięcioma działkami tego typu- występują tereny obowiązują plany zagospodarowania przestrzennego. Działki pod domy letniskowe Ze względu na duże walory krajobrazowe, przeznaczone pod zabudowę letniskową- indywidualną. Działki pod zakłady usługowe i przemysł, pustostany mieszkaniowe, magazynowe i przemysłowe. Sołectwo położone przy ruchliwej trasie nr 25 Bydgoszcz-Koszalin, dlatego też są tereny przewidziane na różnego rodzaju inwestycje przemysłowo-usługowe. 10 Tradycyjne obiekty gospodarskie wsi (spichrze, kuźnie, młyny) place i miejsca publicznych spotkań i rekreacji Kuźnia wiejska – we władaniu Kółka Rolniczego. Miejscem rekreacji jest dzika plaża nad Brdą – topilki. Ewentualne spotkania odbywają się w „Zajeździe Pomorskim” a mniejsze w domu sołtysa. GOSPODARKA, ROLNICTWO Znane firmy produkcyjne i zakłady usługowe - Zakład kamieniarski- bracia Gilewscy; - Zajazd Pomorski. Możliwe do wykorzystania odpady poprodukcyjne Brak. SĄSIEDZI I PRZYJEZDNI Korzystne i atrakcyjne sąsiedztwo i duże miasto, arteria komunikacyjna, atrakcja turystyczna Sołectwo to sąsiaduje z Bydgoszczą, przez sołectwo biegnie droga krajowa nr atrakcyjna 25. Miejscowość turystycznie, na ta ze względu terenie na sołectwa krajobraz znajduje jest się dużo domków letniskowych. Atrakcje turystyczne i ciekawostki zlokalizowane na terenie sołectwa Zbiorniki wodne: - zbiornik zaporowy elektrowni w Tryszczynie; - staw wiejski w centrum wsi. Zabytkowe obiekty architektoniczne - kapliczka z XIX wieku; 11 - dom nr 13 własność Dziamskich z 1914 roku. Zabytkowe zespoły architektoniczne Brak. Zabytki techniki – pozostałości dawnych linii kolejowych Nasypy dawnej linii kolejki wąskotorowej Koronowo-Bydgoszcz. Urządzenia wodne: Stopień wodny i elektrownia w Tryszczynie. Miejsca pamięci: Miejsce masowych mordów na ludności Bydgoszczy przez Niemców w 1939 r. Stanowiska archeologiczne: Brak. Ruch tranzytowy Drogi dojazdowe – krajowe: - droga krajowa na 25 – Bydgoszcz-Koszalin, Drogi dojazdowe – wojewódzkie: - droga nr 244 – Bożenkowo- Kamieniec. Drogi dojazdowe - powiatowe: - droga do elektrowni wodnej. Drogi dojazdowe – gminne: - Tryszczyn –Morzewiec; - Tryszczyn – Gościeradz; - Tryszczyn – Szczutki. Przyjezdni i sezonowi Ze względu na fakt, iż na terenie sołectwa znajdują się działki 12 letniskowe turystów. noclegową, w okresie letnim spotykamy dużo osób przyjezdnych – Tryszczyn posiada znajdującą się również w dobrze Zajeździe rozbudowana Pomorski, z bazę której korzystają osoby podróżujące przez gminę Koronowo w kierunku Borów Tucholskich oraz Koszalina i nie tylko. SYSTEM INSTYTUCJONALNY Placówki opieki społecznej Brak. Szkoły Brak. Domy kultury, świetlice Na dzień dzisiejszy sołectwo nie posiada żadnej świetlicy ponieważ w wyniku pożaru w 2001 roku uległa ona spaleniu. Inne placówki Brak. LUDZIE, ORGANIZACJE SPOŁECZNE OSP- brak; KGW- prężnie działające koło, liczące 20 osób; Stowarzyszenia, Darczyńcy i sponsorzy, inne Koło Rolnicze zrzeszające 15 rolników. 13 ANALIZA SWOT 1. SILNE STRONY – ATUTY ROZWOJU SOŁECTWA - TRYSZCZYN - znakomite położenie komunikacyjne - bliskość Bydgoszczy; - rozwój budownictwa mieszkaniowego; - rosnąca liczba mieszkańców – z Bydgoszczy; - bardzo dobra infrastruktura społeczna- kanalizacja, wodociągi, telefony 2. SŁABE STRONY – CZYNNIKI OGRANICZAJĄCE ROZWÓJ SOŁECTWA - zły stan dróg gminnych i wojewódzkich; - brak chodników, - brak świetlicy, stanowiącej ośrodek życia kulturalno- towarzyskiego społeczności lokalnej; - brak nazwy ulic. 3. SZANSE I OKAZJE – MOŻLIWOŚCI ROZWOJU SOŁECTWA, WYNIKAJĄCE Z OTOCZENIA - to w tym kierunku będzie Tryszczyn zostanie „sypialnią rozwijało się miasto Bydgoszcz Bydgoszczy”; - warunki do ściągnięcia inwestycji. 4. ZAGROŻENIA - - CZYNNIKI NIESPRZYJAJĄCE WYNIKAJĄCE Z OTOCZENIA niepewna koniunktura gospodarcza 14 – WIZJA ROZWOJU SOŁECTWA Rozwijanie się nieuciążliwego rolniczej. działalności przemysłu Będzie w usługowej oraz związku z stopniowy tym , turystycznej zanik działalności stopniowo rosła liczba mieszkańców , miejsc pracy i wypoczynku. Dlatego też na pierwszym miejscu mieszkańcy stawiają odbudowę świetlicy. ARKUSZ PLANOWANIA Na lata 2005-2013 Priorytet I Stworzenie Centrum Życia Kulturalnego mieszkańcom wsi Tryszczyn Projekt 1 Odbudowa spalonej świetlicy wiejskiej Cele: - integracja społeczności lokalnej, - zapewnienie pomieszczeń dla działalności KGW itp.; - atrakcyjna oferta skierowana zarówno do dzieci młodzieży oraz dorosłych, - stworzenie warunków dla rozwoju życia kulturalnego sołectwa. Projekt 2 Zagospodarowanie terenu wokół świetlicy wiejskiej Cele: - poprawa estetyki sołectwa; - dogodny i łatwy dojazd do świetlicy. 15 Priorytet II Poprawa estetyki wsi Projekt 3 Zagospodarowanie stawu wiejskiego w Tryszczynie Cele: - poprawa estetyki sołectwa; - integracja mieszkańców poprzez stworzenie miejsca wypoczynku i rekreacji; - regulacja stosunków wodnych. PROJEKT PRIORYTETOWY PRZEWIDZIANY DO REALIZACJI TYTUŁ: „Odbudowa świetlicy wiejskiej”. Cel: - stworzenie podstaw do integracji społeczności lokalnej, - zapewnienie pomieszczeń dla działalności KGW itp.; - atrakcyjna oferta skierowana zarówno do dzieci młodzieży oraz dorosłych, - stworzenie warunków dla rozwoju życia kulturalnego sołectwa. Wytyczne do realizacji zadania nr 1 na rok 2005: - budowa obiektu o następujących parametrach technicznych : - pow. zabudowy - 138,6 m² - pow. użytkowa - - kubatura - ilość izb 116,6 m² - 525,0 m³ - 6 16 - max. ilość osób - 46 - doprowadzenie mediów do budynku; - roboty wewnętrzne – tzw. wykończeniowe ; - ocieplenie zewnętrzne budynku; - wykonanie elewacji. UZASADNIENIE Realizacja niniejszego projektu jest konieczna, wynika ona bowiem z faktycznych potrzeb w zakresie zachowania oraz dalszego popularyzowania dorobku kulturowego sołectwa Tryszczyn oraz innych okolicznych osad. Sama posiada wieś żadnej Tryszczyn bazy, w której faktyczne popularyzowanie historii, organizowanie propagowanie i liczy jej ponad 740 możliwe dorobku byłoby w z i nie „namacalne” zakresie przedsięwzięć zaznajamianie mieszkańców kultury mających na lokalnymi i i celu tradycjami, specyficznymi dla tego terenu. Tryszczyn odegrał ważną rolę w kreowaniu historii gminy Koronowo oraz wydarzeń, które miały wpływ na zaistniałe na jej terenie przemiany społeczno-kulturowe. Miejsce to skupia liczne dobra kultury (objęte strefą ochrony konserwatorskiej), w tym m.in. zespół wiejski, cmentarz ewangelicki, park dworski i zespół folwarczny (Morzewiec), liczne stanowiska archeologiczne. działają Koło członkowie wsi. Jak dziejami Cystersów, Gospodyń bardzo W chwili obecnej na terenie sołectwa Wiejskich aktywnie uczestniczą wspomniano wcześniej gminy, XIII w którego oraz w na była tych Rolnicze, kultywowaniu miejscowość wieku obecność Kółko ona ma silne których tradycji związki własnością ziemiach z Zakonu przed laty zaznaczyła się niezwykle wyraźnie. Z Cystersami silnie związane są wypracowane główne produkty turystyczne gminy Koronowo (program Turystyka szansą rozwoju miasta i gminy Koronowo) tj. Festyn Cysterski czy też inscenizacja Bitwy Pod Koronowem. Mając 17 na uwadze rozwój turystyczny gminy (turystyka jest priorytetową dziedziną rozwoju), związek z tym dorobkiem historyczno- kulturowym powinien być eksponowany również w Tryszczynie, który dodatkowo mógłby pełnić świetlicy powstałaby rolę mechanizmu lokalna izba promującego pamięci) nie (na tylko bazie Ziemię Koronowską ale i cały region kujawsko-pomorski – a to dlatego, iż miejscowość zlokalizowana jest bezpośrednio wzdłuż drogi krajowej nr 25 łączącej Bydgoszcz z Koszalinem. Podróżni przemieszczający się tym szlakiem (codziennie zatrzymać, zaznajomić poruszają, uzyskać Projektowany kulturalne się dla z ciekawe obiekt są ma szczególnie szkolnym, dla stanowić i po mogliby się których się materiały również Utratę promocyjne. lokalne dotychczasowej dzieci zajęcia osób) terenów informacje silnie których tysiące historią mieszkańców. odczuwają to w wieku prowadzone centrum świetlicy przedszkolnym do okresu i przed zniszczeniem budynku były jedyną przygodą z kulturą np. kółko plastyczne, organizowane konkursy, wystawy, seanse filmowe itp., dawały im możliwość zagospodarowania wolnego czasu, nauki wielu pożytecznych rzeczy a nawet czasami odrobienia zadań domowych w ciszy i spokoju licząc na pomoc świetlicowej. była i zawsze integracja centrum mieszkańców, pielęgnowanie chwili będzie tradycji, obecnej organizowanie ze życia rozwijanie której są względu na okolicznościowych wsi. Świetlica wiejska Jej więzi między nierozłącznym brak imprez zadaniem oraz elementem. świetlicy np. nimi jest W ograniczono spotkanie wigilijne mieszkańców, inne przedsięwzięcia muszą się odbywać w wynajętych odpłatnie pomieszczeniach (na co nie stać sołectwa), powoduje to, że wspólne życie wsi zanika, słabnie więź, którą budowały całe pokolenia. Budowa świetlicy może uzdrowić tę sytuacje. Pozytywnym aspektem realizacji projektu będzie również fakt, iż w jego wyniku powstanie jedno miejsce pracy na stanowisku świetlicowej, o które tak trudno w dzisiejszych czasach. W wyniku odbudowy świetlicy zostanie reaktywowana działalność kółek zainteresowań skupiających młodzież i nie tylko, zajęcia prowadzone w świetlicy będą odpowiedzią na potrzeby mieszkańców. Projekt ten w pełni realizuje cele operacyjne Strategii Miasta i Gminy Koronowo 20012015 tj.: cel infrastruktury nr 6.1 - kulturalnej Budowa gminy, i cel modernizacja nr 6.2 - instytucji Aktywizacja 18 kulturalna i Pielęgnowanie ułatwienie dostępu i lokalnego rozwój do kultury, dziedzictwa cel nr 6.4 - naturalnego i kulturowego. Plan odnowy sołectwa Tryszczyn został uchwalony przez mieszkańców wsi na Zebraniu Wiejskim w dniu 27 września 2004 r. 19 ZAŁĄCZNIKI 20