Biblioteka w globalnej rzeczywistości Library in global reality

BIBLIOTEKI NAUKOWE W KULTURZE
I CYWILIZACJI
Beata Paw
Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej
Biblioteka Główna
[email protected]
Biblioteka w globalnej rzeczywisto ci
Library in global reality
Abstrakt
Przedmiotem artykułu jest globalizacja w wiecie i bibliotece. Od maja zeszłego roku jeste my
w Unii Europejskiej - czy ma to jakie znaczenie dla polskich bibliotek? Globalizacja wi e si ze
zmian naszego my lenia, działania i post powania z informacj . Biblioteka była i jest swoistym
domem informacji. W globalnej wiosce bibliotekarz staje si brokerem informacji, a informacja
produktem. Biblioteki, zwłaszcza uczelniane, maj szeroki dost p do informacji zawartych w
wirtualnym wiecie. W Polsce pojawił si model kształcenia online i kursy elearningowe. Jest te
du o nowych projektów z UE, jak np. eContent.
Słowa kluczowe
biblioteka; bibliotekarz; Unia Europejska; e-learning; eContent; globalizacja; Internet;
kształcenie; informacja
Abstract
The article deals with the issue of globalization in the world and in a library. Did the fact of
joining the European Union in May last year influence Polish libraries? Globalization involves
changes in our thinking about and dealing with information. Libraries have always been a home
of information. In the global village a librarian becomes an information broker and information
itself a product. Libraries, especially the university ones have wide access to information in the
virtual world. The on-line learning and e-learning courses have appeared in Poland, alongside
with numerous EU projects, e.g. eContent.
Key words
library; librarian; European
learning/education; information
Union;
e-learning;
eContent;
globalization;
Internet;
Od czasu, kiedy Polska i Polacy zainteresowali si Uni Europejsk ,
globalizacja zacz ła puka do naszych drzwi. Stopniowo, ale bardzo szybko
zadomowiła si w naszym słownictwie. Ale od maja 2004 praktycznie nas
pochłon ła. Wkroczyła w ka d dziedzin naszego ycia – mimo wielkiego
sprzeciwu przeciwników integracji.
Ale czy wiemy, czym jest „globalizacja”? Co za ni si kryje? Czy kto
z nas zastanawiał si , czym „globalizacja” jest i b dzie dla bibliotek
i bibliotekarza?
Mo na powiedzie , e globalizacja uwidacznia si we współzale no ci
narodów, krajów, ludzi, którzy w wielu przypadkach s od siebie znacznie
oddaleni. Nap dza post p techniczny, czy polityk tych pa stw, dla których
wa na jest współpraca w ró nych dziedzinach. Istotne jest dla pa stw otwarcie
na wiat, co tak e powinno interesowa bibliotekarzy, zwłaszcza dyrektorów
78
Beata Paw
bibliotek. Biblioteki nie mog by odsuni te od tego problemu, nie mog sta
si samotnymi wyspami w globalnym wiecie.
„Dla ekonomistów [Russell Hochschild 2000] ródło globalizacji
znajduje si głównie w sferze ekonomicznej, zwłaszcza w mobilno ci kapitału
finansowego i ruchliwo ci siły roboczej. Natomiast dla badaczy kultury
[Robertson 1992; Roniger 1995] globalizacja jest przede wszystkim
konsekwencj kulturalnego ró nicowania si równoczesnej uniwersalizacji
wzorów kulturowych”1.
Globalno ma odzwierciedlenie w mnogo ci standardów lokalnych,
regionalnych czy kontynentalnych. Lecz nie ma wyra nego odniesienia
do miejsca i czasu. I tak te jest. Daremny jest opór, gdy nie zna ona granic,
ani nie widzi przed sob barier, co powoduje, e wkracza w ka d dziedzin
ycia – w tym tak e w zakres pracy bibliotekarza i biblioteki.
W zaskakuj cym tempie rozwija si nowoczesna technologia, a co za
tym idzie, szybko ci nabiera wzajemne komunikowanie si . Wymiana
informacji, dost p do niej. Jest to swoista rewolucja medialna. Biblioteki, jako
instytucje, które gromadz informacj - opracowuj j , przechowuj
i udost pniaj . W tym kierunku powinny umacnia i budowa swoje miejsce w
globalnej wiosce, jako wirtualne banki informacji naukowych, technicznych,
itp.
Coraz szerszy dost p do mediów, szybszy elektroniczny, cyfrowy
przekaz informacji prowadz do tego, e stała si ona towarem. Informacja jest
produktem, wynikiem pracy ludzi nauki, który mo na kupi , sprzeda .
Bibliotekarzom rozszerza si wachlarz działa . Pojawiaj si te nowe sposoby
gromadzenia informacji, zapisywania jej, przechowywania i udost pniania.
Niektórzy twierdz , e s to zwyczajowe działania biblioteki, a tylko informacja
zmienia swoj posta . Moim zdaniem zmieniła si zarówno posta informacji,
jak i sposób jej zdobywania i przechowywania. Przekazywania, formowania;
zmianie uległo tak e zapotrzebowanie na informacj . Bibliotekarze s twórcami
informacji oraz ze wzgl du na specyfik swojego zawodu cały czas przebywaj
w jej otoczeniu. Tu przykładem mo e by biblioteka uczelniana, gdzie jest
najkrótsza droga informacji od ródła do miejsca jej gromadzenia,
przechowywania i zarz dzania ni .
Nigdy wcze niej pozyskiwanie informacji, wiedzy nie było tak łatwe
i szybkie jak teraz. Siedz c przed komputerem podł czonym do Internetu
mo emy sobie gromadzi wiadomo ci z całego wiata. W bardzo krótkim
czasie zdobywamy informacje, które np. 10 lat temu zbieraliby my przez pi
lub wi cej miesi cy. Zwi zane by to było z licznymi podró ami, strat czasu
w poci gach i polegało na tworzeniu odr cznych notatek z przegl danych
materiałów. Ale czy nie była to praca kreatywna, rozwijaj ca?
Nowym trendem we współczesnym globalnym wiecie jest kształcenie
przez Internet, studiowanie online. Pozyskujemy wiedz potrzebn nam
do uzyskania np. tytułu licencjata pozostaj c cały czas w domu. Wiele osób
pozytywnie wypowiada si na temat takiego sposobu kształcenia. Firmy, które
1
Dembi ski P.: Globalizacja – wyzwanie i szansa. [W:] Klich J.: Globalizacja. Kraków 2001, s. 42.
Biblioteka w globalnej rzeczywisto ci
79
pod aj z duchem czasu korzystaj z e-learningu. Poj cie to jest powszechnie
znane, ale jeszcze ró nie rozumiane.
Według Teresy Olszewskiej e-learning to:
− mo liwo tworzenia, a nast pnie masowego, szybkiego transferu
wła ciwej wiedzy (danych, informacji, szkole ) z wykorzystaniem
nowoczesnej technologii do wielu odbiorców jednocze nie;
− nauka odbywa si na odległo , czynno niezale na jest od czasu
i miejsca – ucz cy si ma mo liwo pracy z materiałami online
i offline;
− odbiorcy tre ci tworz społeczno , w ramach, której mo liwa jest
zdalna komunikacja, wymiana wiedzy i do wiadcze ,
− odbiorca tre ci indywidualnie decyduje o preferowanej strategii
nauczania;
− zarz dzanie procesem transferu informacji jest wysoce efektywne
dzi ki narz dziom do rejestracji i analizy wyników szkole
i post pów w nauce;
− e-learning jest dodatkow , obok tradycyjnych szkole , form
dostarczania wiedzy2.
Jak ju wspomniałam, e-learning głównie jest wykorzystywany
w przedsi biorstwach. Jest sposobem na gromadzenie szkole wewn trznych,
opracowywanych na bazie procedur obowi zuj cych w przedsi biorstwie. Takie
kursy mo na znale w tzw. Bibliotekach e-learningowych, które s tworzone
przez specjalistyczne firmy. Czasami przedsi biorstwo utrzymuje własne zbiory
szkole , ale jest to bardzo kosztowne.
W t sfer działa mog wkroczy biblioteki uczelniane, zwłaszcza
wy szych szkół ekonomicznych czy technicznych. Mog tworzy zbiory
informacji w postaci kursów, zawieraj cych wiedz z zakresu marketingu,
logistyki, publick relations, czy wdra ania projektów naukowo – badawczych.
Takie kursy mog by tworzone na zlecenie przedsi biorstwa, lub biblioteka po
rozpoznaniu zapotrzebowania na rynku kursów e-learningowych mo e tworzy
zestaw kursów, które b d wypo yczane lub sprzedawane firmom.
Z przetwarzaniem informacji wi e si program Unii Europejskiej
o nazwie eContent. Realizowany jest w latach 2002-2005. Powołuj c si na
Pani Marzen Kowalsk :
projekt eContent = dost pna technologia + mi dzynarodowe partnerstwo
+ nowy pomysł i model biznesowy.
Zadaniem programu jest:
− poprawienie dost pu sektora publicznego do informacji i rozszerzenie
zakresu ich wykorzystywania;
− zwi kszenie
udziału
w
Internecie
tre ci
wielokulturowych
i wieloj zycznych;
− zwi kszenie dynamiki przekazów cyfrowych;
2
Olszewska T.: Obiecuj cy rynek. „Nowe Technologie”. 2004 nr 12 (24), s. 4-5.
Beata Paw
80
−
−
−
−
rozwijanie mi dzynarodowej współpracy oraz partnerstwa sektora
prywatnego i publicznego;
umo liwienie wszystkim Europejczykom korzystania z dobrodziejstw
społecze stwa informacyjnego oraz zwi kszenie konkurencyjno ci Unii
Europejskiej na rynku globalnym;
zmniejszenie ryzyka zwi zanego z wprowadzaniem na rynek produktów
zawieraj cych tre ci cyfrowe ( ka da informacja publikowana na dowolnej
platformie internetowej, tj. tradycyjne strony WWW, komunikacja
bezprzewodowa);
umo liwienie nawi zania mi dzynarodowej współpracy, realizowanie
interdyscyplinarnych przedsi wzi z ró nych krajów3.
Biblioteki mog , a nawet powinny bra udział w tworzeniu takich
projektów, lub współpracowa przy realizowaniu ich za wykorzystaniem
rodków finansowych dost pnych z Unii Europejskiej. Biblioteka mo e
zaistnie jako inspirator wielu ciekawych rozwi za na drodze ci lejszej
współpracy bibliotek w globalnej wiosce. Tym samym biblioteki przyczyni si
do poszerzenia wiedzy na temat Unii Europejskiej w ród ludzi, którzy mog
nadal swoj niewiedz by antyustosunkowani. Pracuj c w jakim projekcie
biblioteka nie jest anonimowa, samotna; sprzyja to jej rozwojowi i reklamie
oraz nabywaniu nowych do wiadcze i kontaktów.
Podsumowanie
Moim zdaniem globalizacja nie jest nam bibliotekarzom obca, gdy
współpraca bibliotek mi dzy sob istnieje ju od dawna. Tylko mo e potrzeba
zacie ni t współprac na gruncie wymiany ksi ek, czy informacji przez
siebie stworzonych, do wiadcze zdobytych w trakcie pracy nad ró nymi
projektami, niekoniecznie zwi zanymi z Uni Europejsk . Mo e biblioteki
pa stwowe nie powinny si odcina od bibliotek szkół prywatnych, my l tu o
współpracy na gruncie uczelnianym. Czas pomy le
nad zmian
ustawodawstwa dotycz cego finansowania bibliotek uczelnianych, w kierunku
zwi kszania rodków przeznaczonych na prac biblioteki. Ka dy z nas wie, e
dobra uczelnia to przede wszystkim dobrze zaopatrzona biblioteka z dobrze
wykwalifikowan kadr , pracuj c na dobrym sprz cie. Bibliotekarze powinni
czu potrzeb ustawicznego kształcenia si , zdobywania coraz to nowych
do wiadcze i wiedzy. Powinni by wiadomi swojego miejsca i roli, jaka maj
do odegrania w społecze stwie informacyjnym, w globalnej wiosce.
Bibliografia
[1] Klich, J.: Globalizacja. Kraków 2001.
[2] Olszewska T.: Obiecuj cy rynek. „Nowe Technologie”. 2004 nr 12 (24), s. 4-5.
[3] Kowalska M.: eContent- program Unii Europejskiej. „Biuletyn EBIB”. 2003 nr 9 (49)
[dok. elektr.] http://ebib.oss.wroc.pl/ 2003/49/kowalska.php.
3
Kowalska M.: eContent – program Unii Europejskiej. „Biuletyn EBIB”. 2003 nr 9 (49) [dok. elektr.]
http://ebib.oss.wroc.pl/2003/49/kowalska.php.