PL - Oder-Partnerschaft

Vorwort
20 lat Polsko-Niemieckiego
Traktatu o Dobrym Sąsiedztwie
EDYTORIAL
Editorial
Słowo powitalne
„refleksje niemieckiego emigranta“
od lewej Bogdan Kazimirek, Barbara Staib, Jörg-Olaf Troppa, Ines Winter i Marta Szafrańska (z przodu)
© SenWTF
Widok siedziby SenWTF © SenWTF
Drogie Czytelniczki, drodzy Czytelnicy,
rok 2011 przebiegać będzie pod znakiem Polski: obchodzimy w nim 20-lecie podpisania Polsko-Niemieckiego Traktatu o dobrym sąsiedztwie i Umowy o partnerstwie między Warszawą a Berlinem.
Partnerstwo Odry obchodzi 5 rocznicę swego powstania. Polska jest krajem partnerskim na targach „Zielony Tydzień“ i targach
turystycznych ITB w Berlinie. W związku z polskim przewodnictwem w Radzie UE w Martin-Gropius-Bau w Berlinie zaprezentowana będzie wystawa „Polska – Niemcy. 1000 lat“.
W uzupełnieniu do biuletynu Partnerstwa Odry niniejsze dossier ma na celu uczczenie tych licznych jubileuszy i refleksję nad
kamieniami milowymi sąsiedztwa, zwłaszcza na pograniczu. Nasze spojrzenia kierujemy jednocześnie ku przyszłości i zastanawiamy się, w jaki sposób i w jakich dziedzinach można tę współpracę jeszcze zintensyfikować.
Kiedy w 1993 roku po raz pierwszy jechałem do Polski, obawiałem
się przede wszystkim o swój portfel. Trwająca 9 godzin podróż
pociągiem do Krakowa, gdzie chciałem uczestniczyć w kursie
językowym, była jak z horroru. Kiedy musiałem pójść na chwilę
do toalety, po powrocie dyskretnie przeliczyłem swoje bagaże.
Po 18 latach wszystko wciąż jest na miejscu, ani razu nie zostałem
w Polsce okradziony. Liczba kradzieży samochodów spadła
jednocześnie o prawie 80%. Prawdopodobieństwo, że samochód
zostanie w Polsce skradziony, wynosi obecnie około 0,15% i jest
tym samym mniejsze niż prawdopodobieństwo ukąszenia przez
jadowitą żmiję (0,17%).
Steffen Möller © www.steffen.pl
Steffen Möller wychował się w Wuppertalu, od 1994 roku mieszka w Warszawie. Pracował najpierw jako nauczyciel języka niemieckiego, później
jako aktor w telenoweli „M jak miłość“. W 2008 roku ukazał się jego bestseller „Viva Polonia“ („Polska da się lubić“). Terminy występów jego kabaretu
znaleźć można pod adresem www.steffen.pl
Uprzedzenia istnieją również po polskiej stronie. W 1994 roku
rozpocząłem pracę nauczyciela języka niemieckiego w jednym
z warszawskich liceów. Pierwszy dzień był czystą przyjemnością.
Kiedy wszedłem do klasy, moi uczniowie stali na baczność cicho jak mysz pod miotłą. Dopiero później, kiedy już dawno zerwali
się ze smyczy, wyjawili mi tego przyczynę. Założyli się bowiem, czy wmaszeruję w czarnym, czy białym mundurze.
17 lat później jestem aktorem w polskiej telenoweli, a Polska przygotowuje się do mistrzostw Europy w piłce nożnej w 2012 roku.
Moi drodzy, jak ten czas leci... Aha, w maju 2011 roku zniesione zostaną siedmioletnie ograniczenia zatrudniania pracowników
– swój zawód można będzie wykonywać swobodnie po jednej, i po drugiej stronie Odry. Należy liczyć się z dużą liczbą bezrobotnych niemieckich aktorów, którzy będą szukać szczęścia w polskiej telenoweli. Trzymam za nich mocno kciuki.
Serdecznie pozdrawiam,
Życzymy Państwu ciekawej lektury
Steffen Möller
Barbara Staib i Marta Szafrańska
Referat Polityki Europejskiej, Współpracy Międzynarodowej, Stosunków Gospodarczych z Zagranicą
Administracja Senatu ds. Gospodarki, Technologii i Kobiet
2
3
dobre sąsiedztwo na co dzień
dobre sąsiedztwo na co dzień
dobre sąsiedztwo na co dzień
Edukacja i nauka języka
Wskutek transformacji politycznej polsko-niemieckie pogranicze doświadczyło w ostatnich dwóch dziesięcioleciach szybkich zmian społecznych i gospodarczych. Polacy i Niemcy nauczyli się traktować siebie nawzajem jako sąsiadów i partnerów. Stworzenie wspólnej regionalnej tożsamości jest dłuższym procesem, istnieje już jednak wiele pozytywnych znaków
wskazujących na to, że „pogranicze” zajmuje w świadomości jego mieszkańców coraz silniejszą pozycję jako zwarty obszar
w znaczeniu geograficznym i kulturowym. Niniejszy rozdział ukazuje to na szeregu różnorakich przykładów.
To, że droga do lepszego zrozumienia sąsiada nie jest prosta, wiedzą tak samo dobrze Polacy, jak i Niemcy. Dlatego regiony
Partnerstwa Odry podążają od kilku lat podobną drogą – to edukacja i nauka języka mają nas do siebie przybliżyć!
„Katamaranem do Gdańska”
„Życie na granicy i mieszkanie w Görlitz nie powinny oznaczać życia na końcu świata. Tutaj powinno być okno na świat” – mówi
Kinga Hartmann-Wóycicka, która od 8 lat angażuje się w polsko-niemiecką edukację w Saksonii i promuje, jak sama ją określa,
„saksońską drogę”. „Saksońska droga” oznacza w tym przypadku kształcenie dwujęzycznych nowoczesnych Europejczyków
na saksońsko-dolnośląskim pograniczu. W Liceum Augustum-Anne w Görlitz uczniowie z obu sąsiadujących regionów uczą
się dwujęzycznie od 7 klasy. W całym kraju związkowym języka polskiego uczy się obecnie ponad 1300 uczniów i tendencja ta
wzrasta. Saksońscy nauczyciele mają możliwość udziału w kursie na Uniwersytecie Wrocławskim kończącym się egzaminem
przed polską komisją państwową. We Wrocławiu opracowano również podręcznik „Polnisch ABC” przeznaczony dla niemieckich uczniów. Powstał ponadto, co jest ewenementem w polsko-niemieckiej historii, wspólny polsko-niemiecki podręcznik
„Zrozumieć historię – kształtować przyszłość” opisujący lata 1933-1949. Kolejny tom, który ma przedstawić wydarzenia do
czasu transformacji ustrojowej, opracowywany jest właśnie przez saksońskich i dolnośląskich historyków.
Latem 2010 roku telewidzowie w Polsce i Niemczech mogli obserwować niezwykłą podróż kawałka muru, który pokonał
700 kilometrów od Berlina do Gdańska drogą wodną. Po przybyciu oryginalny fragment Muru Berlińskiego został wystawiony
z okazji 30 rocznicy powstania NSZZ „Solidarność”. Berliński fotograf Hans Martin Fleischer chciał przy pomocy tego jedynego
w swoim rodzaju performance zwrócić uwagę na rolę i znaczenie „Solidarności” i jej przywódcy Lecha Wałęsy w upadku komunizmu. „Bez tego odważnego protestu polskich stoczniowców mur w Berlinie nie upadłby chyba w 1989 roku” – podkreśla
Fleischer.
„Fragment muru w Gdańsku“ © Hans Martin Fleischer
© Hans Martin Fleischer
Lech Wałęsa © Hans Martin Fleischer
Mobilność i sąsiedztwo – Löcknitz
Zmiany na pograniczu od czasu wstąpienia Polski do Unii Europejskiej są szczególnie zauważalne w Löcknitz, w powiecie Uecker-Randow w Meklemburgii-Pomorzu Przednim. Wcześniej powiat ten można było opisać tylko mało pochlebnymi
słowami. Po zjednoczeniu Niemiec stopa bezrobocia wzrosła tam do ponad 20 procent. W Löcknitz jednak wydarzył się mały
cud. Przystąpienie Polski do UE w 2004 roku i do strefy Schengen w 2007 roku umożliwiły pierwszym „pionierom” z zachodniej
Polski osiedlenie się w tym mieście. Obecnie żyje tam już 200 polskich rodzin, a liczba samochodów z polskimi rejestracjami
wciąż wzrasta. Nowi mieszkańcy posyłają swoje dzieci do niemieckich przedszkoli i szkół, jak Liceum Polsko-Niemieckie –
Deutsch-Polnisches Gymnasium. Do Szkoły Europejskiej w Löcknitz uczęszcza 280 niemieckich i 150 polskich uczniów, którzy
mogą zdawać zarówno niemiecką, jak i polską maturę.
Zanim do Löcknitz trafili pierwsi polscy obywatele, stało tu mnóstwo pustych bloków z wielkiej płyty, a stare domy były wyburzane. Polacy, którzy tu przybyli, remontują to, co jest stare, tworzą miejsca pracy i zatrudniają Niemców. Jednak nie wszyscy mieszkańcy Löcknitz przyjęli nowych sąsiadów bez zastrzeżeń i tak w ubiegłych latach pojawiały się w prasie nagłówki
donoszące o antypolskich incydentach, a nawet uszkodzeniu mienia.
Pozytywnych rzeczy do opowiadania jest jednak o wiele więcej. W sąsiednim Pasewalk istnieją kolejne dobre przykłady
współpracy. Przedsiębiorczynie z Pasewalk wpadły na pomysł, by do swych działań włączyć polskie koleżanki. Razem
zorganizowały 23 października 2010 roku pierwsze wspólne targi kobiet przedsiębiorców w Pasewalk, którym przyświecało
motto „Bez granic / Ohne Grenzen”. Wzięły w nich udział 22 firmy z powiatu Uecker-Randow i 18 ze Szczecina. Sukces
zmotywował grupę do zorganizowania targów jako corocznej imprezy.
Prof. Władysław Bartoszewski © Hans Martin Fleischer
4
Polsko-Niemiecki Festiwal Młodzieży” © Euroregion POMERANIA
Warta © Hans Martin Fleischer
Prawdę tę odkryły dla siebie najpierw rządy Brandenburgii i Saksonii. Wiele szkół z obydwu krajów związkowych oferuje odtąd
zajęcia z języka polskiego. Nauka polskiego jest przy tym nie tylko pozytywnym przejawem poczucia przynależności do jednej
wspólnoty, lecz także dobrze skalkulowanym krokiem w celu zajęcia w przyszłości dobrych pozycji na rynku pracy.
Brandenburski program „Spotkanie heißt Begegnung“ został zainicjowany w roku 1994 i wprowadzony we wszystkich rocznikach szkół podstawowych. Brandenburskie szkoły podstawowe noszące tytuł „Szkoły Europejskiej” organizują ponadto koła
zainteresowań „Spotkanie” i utrzymują kontakty z grupami partnerskimi w sąsiadującym kraju. W program włączonych jest
około 1700 uczniów z 48 szkół. W ramach wspieranego przez Fundację F.C. Flicka projektu „Kopernikus” uczniowie z Brandenburgii mają od 2004 roku możliwość uczęszczania przez trzy do sześciu miesięcy do polskiej szkoły i mieszkania w polskiej
rodzinie. Ich polscy koledzy mają następnie taką samą możliwość uczęszczania do szkoły niemieckiej.
W październiku 2010 roku Brandenburgia i Województwo Zachodniopomorskie podpisały wspólną deklarację o wymianie
nauczycieli. Przewiduje ona, że oba regiony będą się wzajemnie długofalowo wspierać w prowadzeniu zajęć z języka partnera
przy pomocy nauczycieli – rodzimych użytkowników języka. Brandenburgia dąży do podpisania podobnego porozumienia
z sąsiadującym z nią Województwem Lubuskim.
W Meklemburgii-Pomorzu Przednim w roku 2005 rozpoczęło swoją działalność przedszkole Ahlbeck-Świnoujście, pierwsze
dwujęzyczne przedszkole polsko-niemieckie na pograniczu. Rozpoczynano od małej grupy, jednak zainteresowanie rodziców
rosło z roku na rok i szybko konieczna była rozbudowa przedszkola. W nim dzieci z Ahlbeck, Heringsdorfu i Bansin oraz
związku gmin „Usedom Süd“ i polskiego Świnoujścia przygotowują się do przyszłości we wspólnej Europie. Dwujęzyczne wychowanie oznacza tu naukę języka poprzez imersję – zanurzenie w drugi język poprzez codzienny kontakt w przedszkolu.
Kolejnym instrumentem transgranicznej polityki edukacyjnej jest kształcenie zawodowe w Niemczech oferowane polskiej
młodzieży. Ponad 50 niemieckich izb rzemieślniczych planuje we współpracy z prywatnymi przedsiębiorstwami i lokalnymi
władzami kształcenie zawodowe około 10000 uczniów z Europy Środkowej i Wschodniej. Na polskich uczniów zawodu czekają
Brandenburgia, Saksonia, Turyngia i Meklemburgia-Pomorze Przednie. Zainteresowanie ze strony przedsiębiorstw jest bardzo
duże. Nowa polityka edukacyjna oferuje nie tylko wypłatę stypendiów dla młodych Polaków i dobre kształcenie zawodowe, lecz
przede wszystkim lepszą pozycję na transgranicznym rynku pracy.
Współpraca edukacyjna w obszarze Partnerstwa Odry odbywa się także na szczeblu szkół wyższych. Województwo Zachodniopomorskie koordynuje od listopada 2008 roku współpracę transgraniczną w dziedzinie nauki i badań w ramach Partnerstwa
Odry. W zakresie uniwersytetów technicznych wspólne działania koordynowane są po stronie niemieckiej przez Uniwersytet
Techniczny w Berlinie. Budowę wspólnej polityki innowacyjnej ma w przyszłości kontynuować polsko-niemiecka interdyscyplinarna grupa robocza. Na Uniwersytecie Europejskim Viadrina we Frankfurcie nad Odrą powstaje centrum kompetencyjne
interdyscyplinarnych studiów polskich.
„Spotkanie młodzieży“ © Euroregion Neisse-Nisa-Nysa
„Spotkanie młodzieży“ © Euroregion Neisse-Nisa-Nysa
5
dobre sąsiedztwo na co dzień
dobre sąsiedztwo na co dzień
przezwyciężanie przeszłości
Euroregiony – motor wielu projektów transgranicznych
Regiony na wschód i na zachód od Odry mają za sobą skomplikowaną przeszłość. W celu zbliżenia i lepszego zrozumienia
wzajemnych doświadczeń sąsiedzi opracowują wspólne projekty.
We Frankfurcie nad Odrą i w Słubicach powstaje wyjątkowe Archiwum Ludzkich Losów. Polsko-niemieckie stowarzyszenie „My
Life” jest wspólnym projektem polskiej Fundacji Collegium Polonicum w Słubicach i niemieckiego stowarzyszenia „My Life –
Erzählte Zeitgeschichte“ we Frankfurcie nad Odrą. Dwunastu jego członków zbiera historie ludzkich losów w celu zachowania
ich dla następnych pokoleń. W archiwum znajduje się już około tysiąca biografii. W międzyczasie zadziałał już efekt śnieżnej
kuli. Coraz większa liczba ludzi deklaruje swą gotowość do opowiedzenia swojego życia członkom „My Life”, przede wszystkim
w celu zachowania swojej biografii dla kolejnych pokoleń własnej rodziny.
Od początku lat dziewięćdziesiątych, a więc na długo przed wstąpieniem Polski do UE, utworzone zostały wzdłuż polsko-niemieckiej granicy cztery Euroregiony. Realizują one ambitne projekty w ścisłej współpracy z administracją, organizacjami, stowarzyszeniami i osobami prywatnymi. Oprócz projektów infrastrukturalnych, które podnoszą poziom gospodarczy regionów,
realizowane są tu także projekty „miękkie”, ułatwiające lepsze poznanie i zrozumienie sąsiada.
Ważnym celem Euroregionów jest równomierny i wyważony rozwój regionu oraz zbliżenie mieszkańców i instytucji. Służą temu
wspólne wystawy, targi, prezentacje osiągnięć, transgraniczne warsztaty i seminaria, wymiana informacji z gospodarki i jej
otoczenia oraz działania na rzecz wspólnego badania rynku i strategii marketingowych. Ważnym polem działania jest przy tym
wspieranie wspólnego planowania przestrzennego oraz projektów infrastrukturalnych, a także rozwój turystyki.
Podobne działania mają miejsce również w Guben, jednak tutaj są one efektem inicjatywy pojedynczej osoby. 78-letnia Irmgard Schneider cieszy się szacunkiem po obydwu stronach Odry ze względu na pracę na rzecz społeczności. W 1997 roku
napisała listy do kolei niemieckich oraz kanclerza Niemiec i spowodowała, że pociąg towarowy przywiózł pomoc dla ofiar
powodzi. Od 1994 roku pracuje w stowarzyszeniu „Pro Guben”, w którym działa na rzecz energii odnawialnych w regionie.
Pomaga też polskim rolnikom, od których odbiera owoce i odsprzedaje je do zakładów przetwórczych w Forst. Wyjątkowe losy
Irmgard Schneider zaprezentowane zostały między innymi w projekcie Domu Kultury w Gubinie „Wyrwane korzenie“. Projekt
realizowany jest od ponad dwóch lat i zbiera historie losów niemieckich uchodźców.
Prom „Bez Granic“ w Gozdowicach © www.gozdowice.pl
Odra © Polska Organizacja Turystyczna, POT
Infrastruktura na Odrze © Euroregion Neisse-Nisa-Nysa
– Euroregion „Neisse-Nisa-Nysa”
„My Life“ © www.mylife-online.eu
Cornelia Pieper i Władysław Bartoszewski
© Auswärtiges Amt
Irmgard Schneider © www.gazetalubuska.pl, M. Kapala
Turystyka
W dziedzinie turystyki integracja regionu odrzańskiego stała się już faktem. Istnieją liczne przewodniki po regionie, a turystyka
transgraniczna wzdłuż Odry promowana jest poprzez szereg działań marketingowych.
Miasta partnerskie Zielona Góra i Cottbus otworzyły po trzech latach przygotowań i wyboistej drodze do celu dwie filie polskoniemieckiego centrum turystyki w ratuszach obu miast. Centrum udziela informacji o celach wycieczek w Brandenburgii
i Województwie Lubuskim oraz oferuje usługi turystyczne.
Podobny zamiar mają także samorządy Frankfurtu i Słubic. W nowym polsko-niemieckim Centrum Kompetencji i Współpracy
na frankfurckim Holzmarkt pracują obecnie trzy osoby z Niemiec i dwie z Polski, które udzielają informacji interesantom. Projekt uzyskał 1,26 mln euro dofinansowania ze środków UE i ma trwać 4 lata.
Słyszeli już Państwo o „Słubfurcie”? Ta inicjatywa artystyczna powstała w roku 1999. Rok później to nowe miasto, którego
de facto nie ma, zostało wpisane do Rejestru Europejskich Nazw Miast. Michael Kurzwelly – Sekretarz Parlamentu Słubfurtu
wyjaśnił, że jest to pierwsze miasto, które po połowie leży w Polsce i Niemczech. W mieście tym rozmawia się oczywiście
po słubfurcku – czyli po polsku i po niemiecku. Główna idea przyświecająca projektowi to restrukturyzacja Frankfurtu i Słubic
w kierunku miasta zintegrowanego. Barwne życie kulturalne Słubfurtu z wieloma cyklicznymi wydarzeniami np. Festiwalem
Muzyki Świata transVOCALE ujęte jest w aktualnym kalendarzu „Słubfurt 2011”.
Ratusz w Zielonej Górze© Polska Organizacja Turystyczna, POT
6
Odra © Polska Organizacja Turystyczna, POT
Most na styku trzech granic symbolizuje stosunki między żyjącymi tu Niemcami, Polakami i Czechami. Łączący wszystkie
trzy strony most pieszo-rowerowy oddany został do publicznego użytkowania w ramach uroczystości związanych z rozszerzeniem Unii Europejskiej. W latach 2000-2006 w Euroregionie Nysa dofinansowanie uzyskało ponad 500 projektów, w tym wiele
przedsięwzięć służących porozumieniu między narodami. Maraton Europejski Görlitz-Zgorzelec ukazuje integrację Europamiasta Zgorzelec-Görlitz również na płaszczyźnie sportowo-kulturalnej. Euroregionalny festyn LernFEST z udziałem ponad
100 stowarzyszeń i instytucji z euroregionu daje również możliwość lepszego poznania sąsiadów.
Dzięki szeregowi spotkań i działań – zwłaszcza w dziedzinie muzyki – wspierane są talenty polskich i niemieckich
niepełnosprawnych dzieci i młodzieży. Polsko-niemiecki charakter tych przedsięwzięć rozwija u dzieci dodatkowo kompetencje
interkulturowe, np. tolerancję i ciekawość wobec obcych kultur i języków. Jeden z projektów dotyczył organizacji transgranicznych spotkań niepełnosprawnych dzieci i ich mam w kontekście europejskim, będąc spełnieniem motta „Niepełnosprawne dzieci
spotykają rówieśników z kraju sąsiada i budują Europę”.
Wielkim osiągnięciem Euroregionu jest wprowadzenie od 1 maja 2004 roku biletu Euro-Nysa ZVON umożliwiającego korzystanie z komunikacji publicznej w trójkącie trzech krajów i mogącego być wzorcem dla innych regionów. Przed rozszerzeniem Unii
Europejskiej Komunikacyjny Związek Górne Łużyce – Dolny Śląsk (ZVON) przygotował ofertę taryfową dla przygranicznych
obszarów Polski i Czech.
© Euroregion Neisse-Nisa-Nysa
Aktywna turystyka © Euroregion Neisse-Nisa-Nysa
Maraton Europejski Görlitz-Zgorzelec
© Euroregion Neisse-Nisa-Nysa
7
dobre sąsiedztwo na co dzień
dobre sąsiedztwo na co dzień
– Euroregion „Sprewa-Nysa-Bóbr”
– Euroregion „POMERANIA“
W ostatnim okresie programowania do roku 2006 utworzono w Euroregionie m.in. polsko-niemiecką giełdę kontaktów mającą
na celu połączenie siły gospodarczej w Euroregionie. W celu ułatwienia współpracy między urzędami miast, przede wszystkim
z Zieloną Górą – miastem partnerskim Cottbus – zaoferowano niemieckim urzędnikom kursy języka polskiego. Liceum Humboldta w Cottbus, podobnie jak Zespół Szkół im. Marii i Piotra Curie w Guben, wyprofilowało się na wspólną Szkołę Europejską
i prowadzi partnerską współpracę z Zespołem Szkół Ekologicznych w Zielonej Górze. Polscy uczniowie mogą zdawać w Cottbus maturę i odwrotnie. Warto wymienić również partnerstwo między polskimi i niemieckimi strażami pożarnymi, z pomocą
którego tworzy się warunki do ochrony przed zagrożeniami na pograniczu.
Wśród aktualnych projektów Euroregionu POMERANIA jest np. przedsięwzięcie modelowe „POMERANIA – sieć przeżyć”,
w której podmioty z dziedziny turystyki wspólnie ukierunkowują swoje działania marketingowe i łączą w całość informacje
dotyczące ofert turystycznych. Projekt transgraniczny Centrum Usług i Doradztwa POMERANIA obejmuje giełdy ofert
i ogłoszeń w kilku miastach. Placówka kontaktowo-doradcza dla polskich i niemieckich obywateli w obszarze przygranicznym
w Löcknitz pilotuje proces integracji i ułatwia kontakt z właściwymi władzami i urzędami.
Zintegrowana Koncepcja Transportu Euroregionu stanowi punkt wyjścia dla nowych projektów transportowych mających na
celu m.in. promocję ekologicznej turystyki aktywnej. Obydwa duże miasta Euroregionu Cottbus i Zielona Góra postrzega się
przy tym jako miejsca przecięcia dużych paneuropejskich korytarzy transportowych. W Euroregionie podejmowane są w tym
celu dążenia stworzenia wspólnej oferty transportowej i dwujęzycznego zarządzania marketingiem i komunikacją.
Polsko-Niemiecka Orkiestra Szkolna Euroregionu POMERANIA i Festiwal Młodzieży Euroregionu POMERANIA są przykładami
na to, że lepsze poznanie się i umocnienie istniejących już przyjaźni udaje się dzięki wspólnym zajęciom kulturalnym i sportowym. Dotyczy to w tym samym stopniu transgranicznej bazy edukacyjno-sportowej w Policach i Szkoły Europejskiej Liceum
Polsko-Niemieckie w Löcknitz, które zostały rozbudowane i gruntownie zmodernizowane z pomocą środków unijnych.
W celu zareklamowania największego własnego kapitału regionu – nieskażonej natury, zbudowano m.in. nowe ścieżki rowerowe w ramach długodystansowego szlaku rowerowego Berlin-Uznam. Nową atrakcją turystyczną jest park geologiczny
krajobrazu polodowcowego Geopark Eiszeitland na skraju Odry prezentujący wspólną przeszłość geologiczną Euroregionu.
Jednym z większych projektów infrastrukturalnych była modernizacja Uznamskiej Kolei Uzdrowiskowej (UBB). Przedłużenie
UBB do centrum Świnoujścia daje mieszkańcom i turystom od 2008 roku możliwość skorzystania z atrakcyjnego połączenia
kolejowego między polską a niemiecką częścią wyspy.
POMERANIA spogląda w przyszłość i koncentruje się na branżach innowacyjnych jak telemedycyna i technologia plazmy.
W ramach Sieci Telemedycznej Euroregionu POMERANIA pod hasłem „Niech wędrują dane, a nie pacjenci” ma zostać zapewniona wysokiej jakości 24-godzinna diagnostyka i terapia w pobliżu miejsca zamieszkania dla pacjentów z chorobami nowotworowymi, serca, udarami i urazami powypadkowymi. W projekt włączonych jest 35 klinik i szpitali z obu stron granicy.
Festyn ludowy © Euroregion Spree-Neisse-Bober /
www.euroregion-snb.de
Szkoła Europejska w Guben © www.europaschule-guben.com
Jarmark tradycyjny © Euroregion Spree-Neisse-Bober/
www.euroregion-snb.de
– Euroregion „Pro Europa Viadrina”
W ciągu ponad 17 lat od utworzenia Euroregionu Pro Europa Viadrina udało się przybliżyć sobie nawzajem mieszkańców
z jego polskiej i niemieckiej części. W celu sprostania zapotrzebowaniu na informacje ze strony konsumentów na temat sytuacji
prawnej w sąsiednim kraju utworzono Polsko-Niemieckie Centrum Informacji Konsumenckiej. Trzech dwujęzycznych prawników udziela konsumentom porad dotyczących prawa polskiego i niemieckiego w głównej placówce we Frankfurcie nad Odrą
oraz dwóch filiach w Gorzowie Wlkp. i Zielonej Górze.
Spojrzenie w przyszłość – nie wszystko wygląda tak pięknie
W Euroregionie zainicjowano cykl spotkań „Ochrona przyrody i środowiska: poznać - przeżyć - rozwijać” mający na celu
rozpoczęcie intensywnej współpracy w dziedzinie ochrony przyrody i środowiska. W pałacu Trebnitz spotkała się polska
i niemiecka młodzież w celu urządzenia na nowo zielarskiej ścieżki edukacyjnej położonej przy wiejskim kościele w Prädikow jako wyrazu intensywnego współdziałania polsko-niemieckiego w regionie odrzańskim, a zwłaszcza przy szlaku rowerowym Oderbruchu (Kotliny Freienwaldzkiej). Współpraca w kole zainteresowań pobudziła młodzież do dialogu interkulturowego i refleksji nad historią regionu oraz stworzyła impulsy na rzecz dalszej integracji i współdziałania obu krajów w dziedzinie ekologii. Podczas obozów wakacyjnych organizowanych przez Oddział Powiatowy Niemieckiego Czerwonego Krzyża
w Marchii Nadodrzańskiej oraz Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Świebodzinie większej tolerancji uczyć się mają dzieci
i młodzież mówiące różnymi językami, wyznające różne religie i mające różne pochodzenie. Wspólne warsztaty Izby Celnej
w Rzepinie i Urzędu Celnego we Frankfurcie nad Odrą przygotowały funkcjonariuszy celnych do przeprowadzenia mieszanych
kontroli w Polsce i Niemczech.
Polsko-niemieckie pogranicze jest ciekawym miejscem spotkania obu kultur, jak wskazują na to podane przykłady. Sytuacja
jednak daleka jest od sielanki, a pogranicze jest wciąż regionem, z którego następuje odpływ ludności. Załamanie gospodarcze
przed 20 laty utrwaliło wręcz uogólniony obraz kurczących się miast. Dotyczy to nie tylko „nowych krajów związkowych”, lecz
także województw zachodniej Polski, które ze względu na wysokie bezrobocie opuszcza młode pokolenie. Istnieje jednak uzasadniona nadzieja na lepszą przyszłość. Przykład Löcknitz pokazuje, że na szczeblu lokalnym można wiele osiągnąć we współpracy
transgranicznej i tworzeniu lepszych warunków życia i pracy. Guben-Gubin, Görlitz-Zgorzelec, „Słubfurt“ i inne większe i mniejsze
miasta i wsie na polsko-niemieckim pograniczu posiadają jeszcze duży potencjał rozwoju. Otwarcie rynku pracy w maju 2011
roku i całkowita swoboda przepływu pracowników powinny przyczynić się do rozwoju regionu. Mieszkać w Polsce, zarabiać
w Niemczech – albo też na odwrót – wkrótce coś takiego stanie się dla wielu ludzi czymś oczywistym. W ten sposób takie miasta
jak Kostrzyn, Gorzów czy Rzepin – wszystkie oddalone o 1 do 2 godzin jazdy od berlińskiego Dworca Wschodniego (Ostbahnhof)
będą mogły w przyszłości rozwijać się w trwały sposób w kręgu oddziaływania wielokulturowego Berlina.
Małe projekty ekologiczne
© Euroregion Pro Europa Viadrina
8
Wspólne szkolenia celników
© Euroregion Pro Europa Viadrina
Polsko-Niemieckie Centrum Informacji Konsumenckiej
© Euroregion Pro Europa Viadrina
Polsko-Niemiecka Orkiestra Szkolna
© Euroregion POMERANIA
Uznamska Kolej Uzdrowiskowa © Euroregion POMERANIA
Praca w sieci © Euroregion POMERANIA
Nowy most na Odrze w trakcie budowy © Stähler und Knoppik GmbH
9
5 lat PartNerStwa oDrY
5 lat PartNerStwa oDrY
5 lat PartNerStwa oDrY
W roku 2011 obchodzimy rocznicę ważnych kamieni milowych w stosunkach
polsko-niemieckich – na szczeblu regionalnym należy do nich jubileusz 5-lecia
powstania naszej wspólnej inicjatywy Partnerstwa Odry. 5 kwietnia 2006 roku
przedstawiciele polityki gospodarczej krajów związkowych Berlina, Brandenburgii,
Meklemburgii-Pomorza Przedniego i Saksonii oraz czterech województw zachodniej Polski – Dolnośląskiego, Lubuskiego, Wielkopolskiego i Zachodniopomorskiego zainicjowali stworzenie międzyregionalnej sieci polsko-niemieckiej pod hasłem
„Sąsiedzi, partnerzy, silny region“. Główną ideą było przy tym wspólne utworzenie
atrakcyjnego obszaru gospodarczego w sercu Europy, który poprzez połączenie
jego wielorakich silnych stron mógłby zająć długoterminowo silną pozycję w globalnej konkurencji regionów. Obecna okazja jest powodem do spojrzenia wstecz: co
udało się w ubiegłych latach urzeczywistnić na drodze do tego ambitnego celu?
Senator Harald Wolf © SenWTF
Uzgodnione na początku dziedziny kooperacji – innowacja, transfer technologii, wspieranie MŚP, transport, logistyka i turystyka zostały z biegiem czasu poszerzone o kolejne tematy, m.in. edukację,
współpracę administracji, zmiany demograficzne, energetykę, naukę i badania, kulturę. Mnogość obszarów współpracy odzwierciedla coraz ściślejsze powiązania po obydwu stronach Odry i Nysy. Na pierwszym planie stoi tu praca sieci związana
z realizacją projektów. Praktycznym tego przykładem jest rozpoczęty w 2008 roku projekt EUNOP – transgraniczna oferta
usług mająca pomóc polskim i niemieckim przedsiębiorstwom w szybkim i nieskomplikowanym znalezieniu kontaktów i informacji w obydwu językach. Jako połączenie instytucji doradczych UE działających na zasadzie non-profit i instytucji wspierania
gospodarki z polskich i niemieckich regionów partnerskich EUNOP oferuje informacje na temat programów pomocowych UE,
bazę danych kooperacyjnych i skierowany do przedsiębiorców kalendarz wydarzeń. EUNOP wspiera ponadto poprzez własne
spotkania i konferencje, udział w targach i prezentacjach, transgraniczne działania małych i średnich przedsiębiorstw.
Konkretne rezultaty osiągnięto również w obszarze transportu transgranicznego. Dzięki pracy „Okrągłego Stołu Komunikacyjnego“, który działa od 2006 roku jako międzyregionalne gremium koordynacyjne podmiotów związanych z komunikacją
i transportem, zsynchronizowano polskie i niemieckie rozkłady jazdy i uproszczono taryfy przewozowe w transgranicznej
komunikacji regionalnej. Do pierwszych konkretnych sukcesów sieci zalicza się uzgodniony przez Związek Komunikacyjny
Berlina i Brandenburgii (VBB) i polskich operatorów kolejowych dla Szczecina i Gorzowa jednolity bilet „Berlin-Szczecin” oraz
„Berlin-Gorzów”. Bilety te dają pasażerom nie tylko możliwość skorzystania z jednolitej transgranicznej taryfy między miastami,
umożliwiają one jednocześnie skorzystanie z komunikacji publicznej w Berlinie i Szczecinie wzgl. Gorzowie Wlkp.
W obszarze współpracy nauki i badań również widoczne są postępy. W roku 2010 w ramach kooperacji uniwersytetów technicznych w obszarze Partnerstwa Odry pod przewodnictwem Uniwersytetu Technicznego w Berlinie zdefiniowano cztery dziedziny kooperacji: biotechnologia i technologia żywności, budowa maszyn i systemy transportowe, energetyka i elektrotechnika
oraz technologie informacyjne i komunikacyjne.
Możemy z dumą spoglądać na osiągnięte sukcesy. Tym niemniej nie chcemy spocząć na laurach, lecz wspólnie stawiać czoła
przyszłym wyzwaniom. Należy do nich transgraniczne uzgodnienie naszych priorytetów, które chcemy wspólnie reprezentować
w Brukseli w kontekście nowego okresu programowania UE od roku 2014. Szczególną uwagę kieruję jednak przy tym na uzgodnioną przez pięć województw strategię dla Polski Zachodniej, która ma przyczynić się do wzrostu dynamiki gospodarczej
naszego sąsiedniego regionu. W ten sposób krok za krokiem zbliżamy się do naszego celu – stworzenia dzięki współpracy
międzyregionalnej ściśle powiązanej infrastrukturalnie, atrakcyjnej i konkurencyjnej polsko-niemieckiej wspólnoty regionalnej.
Wojewoda Zydorowicz, Marszałek Husejko (Zachodniopomorskie) i Premier Brandenburgii Platzeck © Urząd
Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego
5
Senator Wolf, Wicemarszałek Wojtasiak © BERMAG sp.j.
Minister Gospodarki Seidel (Meklemburgia-Pomorze
Przednie) i prezydent Kołobrzegu Janusz Gromek
© Susanne Brandt, Min. WAT, MV
e
r
h
Ja
at
l
5
5 kwietnia 2006
Inauguracja Partnerstwa Odry podczas Konferencji Gospodarczej 2006 w Domu im. Ludwiga
Erharda w Berlinie. Od tego czasu pierwsze wspólne projekty w dziedzinach innowacji, transferu technologii, wspierania MŚP, transportu, logistyki i turystyki przyczyniają się krok po kroku
do wypełnienia życiem sformułowanych na szczeblu politycznym celów.
15-16 stycznia 2008
Polsko-niemieckie warsztaty na temat Partnerstwa Odry w Genshagen koło Belina mające
na celu merytoryczną, regionalną i organizacyjną stabilizację oraz rozszerzenie silnie dotąd
związanych z gospodarką i transportem założeń współpracy.
5 listopada 2008
Podczas Szczytu Politycznego Partnerstwa Odry w Poznaniu ustalono kolejne główne punkty
intensyfikacji współpracy w ramach infrastruktury drogowej, nauki oraz polityki innowacyjnej.
początek 2009
Start własnej strony internetowej Partnerstwa www.partnerstwo-odra.eu
13 stycznia 2010
Szczyt Polityczny w Poczdamie pod hasłem
„Osiem regionów – wspólny obszar transportowy“
26 i 27 października 2010 Szczyt Polityczny Partnerstwa Odry w Szczecinie poświęcony współpracy transgranicznej w
dziedzinach „nauka i badania“ i „transport“
5 kwietnia 2011
Partnerstwo Odry kończy 5 lat!
harald wolf
Senator ds. Gospodarki, Technologii i Kobiet
Burmistrz Berlina
Marszałkowie uzgadniają strategię dla Polski Zachodniej
© Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego
10
Pani Sekretarz Stanu Hartwieg-Tiedt © BERMAG sp. j.
Minister Junghans © Województwo Podlaskie
11
Kraj partnerski Polska
Kraj partnerski Polska
Kraj partnerski Polska
Polska krajem partnerskim targów turystycznych ITB
Rok 2011 jest szczególnym rokiem dla Polski na arenie międzynarodowej. Od 21 do 30 stycznia 2011 roku Polska zaprezentowała
się z najlepszej strony jako partner na targach „Międzynarodowy Zielony Tydzień 2011“ w Berlinie. Następnie – również jako
kraj partnerski – Polska przedstawiła swoje regiony i najpiękniejsze atrakcje turystyczne na targach turystycznych ITB 2011.
Partnerstwo Odry zaprezentowało się tam po raz pierwszy na własnym stoisku targowym.
Polska jest tegorocznym krajem partnerskim wiodących na świecie targów turystycznych – ITB
w Berlinie. Obecność na ITB w Berlinie od 9 do 13 marca 2011 roku stanowi wstęp do wielkiej
kampanii reklamowej Polskiej Organizacji Turystycznej, która będzie następnie kontynuowana
w całych Niemczech, Wielkiej Brytanii i Francji.
„Polska … smakuje!“
Tegoroczna prezentacja Polski jako kraju partnerskiego odbywających się w Berlinie targów „Międzynarodowy Zielony Tydzień
2011“ była zdaniem polskich wystawców ogromnym sukcesem. Największe na świecie targi rolnictwa, żywności, ogrodnictwa
i sadownictwa odbyły się na terenie Targów Berlińskich od 21 do 30 stycznia 2011 roku. Po raz pierwszy w 85-letniej historii
targów Polska, kraj o ogromnych tradycjach rolniczych i turystycznych, zaprezentowana została jako kraj partnerski. Polska
przedstawiła się na największym dotąd wspólnym stoisku zajmującym ponad 1000 m2 powierzchni halowej. Od roku 1986
Polska jest stałym gościem Zielonego Tygodnia.
Pod hasłem „Move your Imagination“ Polska zaprezentuje się za pomocą nowoczesnej technologii
3D, spektakularnych projekcji filmowych i sympatycznego komiksowego stwora „Monstera“ jako
kreatywna i ciekawa destynacja turystyczna w Europie dysponująca niezwykłą różnorodnością
kulturową i przyrodniczą.
Goście ITB znaleźć mogą wszystkie z 16 polskich regionów na 1700 metrach kwadratowych w hali
15.1. Równolegle odbywać się będą „Dni kuchni polskiej“ oraz liczne wystawy.
Oficjalny plakat Polski na ITB
© Polska Organizacja Turystyczna
Partnerstwo Odry na ITB / konferencja prasowa
Pod hasłem „Polska … smakuje!“ około 90 wystawców ze wszystkich polskich regionów zaprezentowało typową i niekiedy niezwykłą
różnorodność smaków i specjałów kraju. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Marek Sawicki zaprosił wszystkich gości uroczystego
otwarcia Zielonego Tygodnia na kulinarną podróż po najpiękniejszych regionach Polski i ich tradycyjnych potrawach.
Partnerstwo Odry będzie obecne na ITB na własnym stoisku w hali 12. Z inicjatywy berlińskiego Senatora ds. Gospodarki Haralda
Wolfa odbędzie się tam 10 marca 2011 roku, od godz. 12 do godz. 13:30, konferencja prasowa, na którą zaproszeni będą wysokiej rangi
przedstawiciele z regionu Odry, polskie i niemieckie organizacje turystyczne na szczeblu krajowym i regionalnym oraz dziennikarze
z obydwu krajów. Tematem konferencji prasowej będzie 5-lecie Partnerstwa Odry oraz transgraniczna współpraca turystyczna.
Kontakt: Marta Szafranska, [email protected]
Polska ekspozycja - Zielony Tydzień 2011
© Ricarda Rieck, B.&S.U. mbH
Polska ekspozycja - Zielony Tydzień 2011”
© Kamil Paszkiewicz, B.&S.U. mbH
Polska ekspozycja - Zielony Tydzień 2011”
© Ricarda Rieck, B.&S.U. mbH
Rząd polski podkreślał już podczas przygotowań targów wielkie znaczenie i międzynarodowy prestiż związany z rolą kraju
partnerskiego na targach Zielony Tydzień. Polskie produkty rolne, między innymi z tradycyjnych polskich upraw ekologicznych,
spotkały się z dużym zainteresowaniem ze strony zwiedzających targi oraz mediów.
Na pierwszym planie polskiej ekspozycji targowej znajdował się bez wątpienia aspekt regionalny, co dało zwiedzającym
wyjątkową szansę doświadczenia mnogości kulinarnych przysmaków z polskich województw pod jednym dachem. W hali 11.2
znaleźć można było słynną w Niemczech polską gęś oraz dziedzictwo kultury z Zakopanego – oscypek. Tylko tutaj goście
skosztować mogli polskich rarytasów jak tradycyjny twaróg i wino z Monte Verde, czyli Zielonej Góry. Uwagę zwiedzających
wzbudziły jednak nie tylko nieznane dotąd polskie wyroby winiarskie. Goście byli szczególnie zachwyceni szeroką paletą
cieszących się światową sławą polskich napojów alkoholowych, między innymi likierami miodowymi i lanym z beczki świeżym
piwem z małych regionalnych browarów.
Polscy gospodarze przygotowali również barwny program kulturalny. Oprócz występów grup folklorystycznych i współczesnych
zespołów muzycznych codziennie odbywały się pokazy gotowania prowadzone przez najlepszych i najbardziej znanych polskich kucharzy. Podczas tej kulinarnej podróży po Polsce można było niemal na własnej skórze przeżyć polskie dziedzictwo
kulturowe i atrakcje turystyczne oraz zapoznać się z szeroką ofertą agroturystyczną.
Polska prezentacja na ITB 2010 © www.itb-berlin.de
Polska prezentacja na ITB 2010 © www.itb-berlin.de
Współpraca DZT – POT w dziedzinie turystyki w regionie przygranicznym
Intensywna współpraca organizacji turystycznych Niemiec i Polski
Obie narodowe organizacje turystyczne – Niemiecka Centrala Turystyki (DZT) i Polska Organizacja Turystyczna (POT) rozwinęły znacznie wzajemną współpracę wraz z podpisaniem umowy kooperacyjnej w marcu 2009 roku. Jako bezpośredni sąsiedzi Polska i Niemcy
wykorzystują optymalnie swoje synergie w marketingu turystycznym,
aby w ten sposób wspólnie promować turystykę w obu krajach.
Dzięki umowie zintensyfikowana zostaje zwłaszcza kooperacja
między regionami przygranicznymi, aby na przykład poprzez nowe
projekty transgraniczne rozwijać oraz promować ich rozpoznawalność
i wizerunek. Marketing prowadzony jest za pomocą nasilonych
działań reklamowych na rynku polskim i niemieckim oraz drogą ścisłej
współpracy na rynkach zagranicznych – między innymi na targach
Współpraca DZT i POT © Deutsche Zentrale für Tourismus e.V.
i roadshows. I tak na przykład DZT i POT informują zwiedzających na
wspólnych stoiskach na Międzynarodowych Targach Turystycznych (ITB) 2010 w Berlinie i na Tour Salon w Poznaniu o najnowszych
ofertach w regionach przygranicznych. Na kilku warsztatach i prezentacjach, m.in. w Słubicach, Warszawie, Frankfurcie nad Odrą
i podczas GTM Germany Travel Mart™ 2010 w Moguncji (Mainz), DZT i POT przedstawiły zintensyfikowaną promocję regionów przygranicznych i możliwości wspólnego marketingu.
Transgraniczną turystykę w obydwu krajach wspomagać ma ponadto wspólna broszura na temat regionów przygranicznych,
która ukaże się na ITB 2011 po polsku, niemiecku i angielsku oraz wspólne warsztaty z polskimi i niemieckimi usługodawcami
branży turystycznej, które odbyły się 24 i 25 lutego 2011 roku w Poznaniu i Berlinie.
Polska ekspozycja - Zielony Tydzień 2011”
© Ricarda Rieck, B.&S.U. mbH
12
Polska ekspozycja - Zielony Tydzień 2011”
© Ricarda Rieck, B.&S.U. mbH
Polska ekspozycja - Zielony Tydzień 2011”
© Kamil Paszkiewicz, B.&S.U. mbH
Kontakt: Christian Zerbian, [email protected] i Agata Plonska, [email protected]
13
Partnerstwo miast Berlina i Warszawy
Wywiady – Polskie przewodnictwo w Radzie Europejskiej
Partnerstwo miast Berlina i Warszawy
WYWIAD Z DR ELŻBIETĄ OPIŁOWSKĄ I DR MONIKĄ SUS,
12 sierpnia 1991 roku podpisano w Berlinie „Umowę o przyjaźni i współpracy między Warszawą i Berlinem”. W „Porozumieniu
ramowym o wzajemnej współpracy między Warszawą i Berlinem” uzgodniono w 1994 roku konkretne obszary współpracy.
CENTRUM IM. WILLEGO BRANDTA WE WROCŁAWIU
Przy udziale instytutów kultury wymiana kulturalna stawała się coraz intensywniejsza. Eksperci z obydwu miast prowadzili
wymianę doświadczeń w różnych dziedzinach – coraz częściej także w ramach programów Unii Europejskiej i organizacji
międzynarodowych, np. w dziedzinie rozwoju miast (ESPON – od ubiegłego roku działa w Warszawie, Paryżu i Berlinie przy
projekcie „Managing Urban Development“), ochrony zabytków (partnerzy ICOMOS z obu miast uzgodnili dialog nt. zabytków),
transportu (CAPRICE – berlińsko-brandenburski VBB, warszawski ZTM i paryski STIF wymieniają od dwóch lat z dwoma innymi partnerami doświadczenia w dziedzinie tworzenia związków komunikacyjnych) oraz sprawiedliwości (współpraca sądów
administracyjnych) i w administracji samorządowej w ramach wymiany pracowników administracji.
Obydwa miasta pomagają sobie nawzajem w projektach dwu- i wielostronnych w ramach programów UE i wymieniają się
wiedzą podczas międzynarodowych kongresów i seminariów – ostatnio na temat kwestii związanych z polityką rynku pracy
i swobodą przepływu pracowników – i wspierają współpracę szkół wyższych i zawodowych oraz działania warszawskich
i berlińskich szkół partnerskich i klubów sportowych w organizacji imprez, zawodów i wzajemnych wizyt.
Szczególnymi wydarzeniami były zawsze kompleksowe wzajemne prezentacje miast. W ramach tygodnia polskiego odbyły
się w ubiegłych latach (2001) „Dni Warszawy w Berlinie”, Berlin przeprowadził już dwukrotnie (2000 i 2002) „Dni Berlina
w Warszawie“. Serdecznie przyjęte przez warszawiaków i ich gości były również po oficjalnym powitaniu przez głowy obu miast
na Placu Zamkowym z okazji 15-lecia „Parady Schumana” w maju 2008 roku berlińskie niedźwiadki „Buddy Bears“.
W bieżącym roku obchodzimy 20 rocznicę podpisania Umowy o Partnerstwie. Z tej okazji odbędzie się w Warszawie i w Berlinie wiele imprez, w tym liczne wystawy, seminaria i warsztaty, quiz dla uczniów z wręczeniem nagród zwycięzcom podczas
festynów w Berlinie i Warszawie, konkurs kulinarny w Centrum Kształcenia Internationaler Bund. Ponadto zorganizowane
zostaną warsztaty mody z udziałem młodych fotografów z obu miast, warsztaty muzyki współczesnej, projekt taneczny,
w którym weźmie udział warszawska i berlińska młodzież pod kierunkiem znanego choreografa. Wiele z tych działań nie ma
być jednorazowymi akcjami, lecz ma jednocześnie stanowić początek długotrwałej współpracy.
Informacje o współpracy między Warszawą i Berlinem znaleźć można również na stronie www.berlin.de w zakładce „Städteverbindungen” (partnerstwa miast) i w półrocznych „Europaberichte“ (Raporty Europejskie).
Kontakt: Erika Schneider, [email protected]
Dr Elżbieta Opiłowska, adiunkt w Katedrze Ekonomii i Nauk Społecznych w Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im.
Willy Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego, ekspert w dziedzinie polsko-niemieckiej i europejskiej współpracy transgranicznej
i stosunków polsko-niemieckich.
Dr Monika Sus, adiunkt w Katedrze Politologii w Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy Brandta Uniwersytetu
Wrocławskiego, ekspert w dziedzinie polityki zagranicznej Unii Europejskiej i Polski w UE.
1.Jaką rolę będzie odgrywać zdaniem Pań temat Partnerstwa Odry podczas przewodnictwa Polski w Radzie
Unii Europejskiej?
„Partnerstwo-Odry“ nie będzie głównym tematem polskiej Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej, jednakże wpisuje się
w jej priorytety obejmujące negocjacje ram finansowych UE na lata 2014-2020 i promowanie idei solidaryzmu, rozumianej jako
element polityki spójności. Współpraca transgraniczna była od początku istotnym elementem polskiej integracji w UE, dlatego
też „Partnerstwo-Odry” może stać się ważnym głosem w kształtowaniu przyszłej polityki regionalnej.
2.Jakich impulsów dla współpracy transgranicznej w regionie oczekują Panie od polskiej prezydencji?
Zgodnie z zapowiedziami polskiego rządu polska prezydencja będzie dążyć do tego, aby w nowym budżecie środki przewidziane
na politykę regionalną i projekty finansowane z funduszu spójności były co najmniej utrzymane na tym samym poziomie. Dla
„Partnerstwa Odry” stworzy to możliwość intensyfikacji współpracy transgranicznej. Ponadto „Partnerstwo-Odry” może stać się
innowacyjną siecią współpracujących ze sobą regionów, gospodarek, przedsiębiorstw i ośrodków nauki i kultury (cluster), która
przyniesie efekty synergii.
3.Jak uczestnicy Partnerstwa Odry mogą wykorzystać okres polskiego przewodnictwa w Unii w celu dalszego rozwoju
współpracy?
Przedstawiciele „Partnerstwa-Odry” jako reprezentanci międzyregionalnej sieci będą mieć szansę aktywnego wzięcia udziału
w konferencjach i spotkaniach towarzyszących polskiej prezydencji, które odbędą się także w dużych miastach województw
zachodnich. Jest to szansa na promocję sieci i polsko-niemieckiej współpracy transgranicznej jako ważnego aktora polityki regionalnej UE. Zgodnie z założeniami Berlin jest jednym z miast, w którym będzie realizowany program kulturalny towarzyszący
polskiej Prezydencji, w ramach którego „Partnerstwo-Odry” może przedstawić swoje projekty z dziedziny turystyki.
4.Jak oceniają Panie rolę polskiej prezydencji w odniesieniu do realizacji wspólnej strategii dla Polski Zachodniej, nad którą
pracuje obecnie pięć województw w tej części Polski?
Strategia Rozwoju Polski Zachodniej, która ma być zgodna z priorytetami polityki spójności UE, jak również uwzględniać
polskie uwarunkowania rozwoju, ma szansę na wpisanie się w program polityki regionalnej na lata 2014-2020. Jednym
z priorytetów polskiej Prezydencji jest pełne wykorzystanie kapitału intelektualnego Europy. Celem Strategii Rozwoju Polski
Zachodniej jest współpraca nauki z gospodarką, w ramach której mogłyby powstawać takie placówki jak utworzone we
Wrocławiu Wrocławskie Centrum Badań (EIT).
Berlińczycy na paradzie w Warszawie © Senatskanzlei
Prezydent Gronkiewicz-Waltz i Burmistrz Rządzący
Wowereit © Senatskanzlei
„Parada Schumanna“ © Senatskanzlei
Nowa broszura Berlin-Warszawa w lipcu 2011 roku
Z okazji 20 rocznicy „Układu o przyjaźni i współpracy między Berlinem a Warszawą“, który został podpisany dokładnie
12 sierpnia 1991 roku, dotychczasowa broszura „Berlin-Warszawa“ zostanie gruntownie odświeżona. Nowe wydanie broszury
zaplanowane jest na lipiec 2011 roku i zostanie zaprezentowane podczas uroczystości jubileuszowych w Berlinie i Warszawie
oraz na wybranych targach. Bezpłatna wersja elektroniczna udostępniona zostanie szerokiej publiczności na kilku stronach
internetowych, między innymi na stronie Partnerstwa Odry (www.oder-partnerschaft.eu). Nowe wydanie zawierać będzie informacje dotyczące gospodarki i nauki w obu miastach, a także istotne wskazówki dla biznesu i turystów.
Kontakt: Erika Schneider, [email protected]
14
dr Elżbieta Opiłowska © Centrum im. Willy Brandta UWr
dr Monika Sus © Centrum im. Willy Brandta UWr
15
Wywiady – Polskie przewodnictwo w Radzie Europejskiej
Przegląd terminów 2011
Wywiad z Uwe Radą
Przegląd terminów 2011
redaktor gazety »taz« i autor książek
Ministerstwo Spraw Zagranicznych Republiki Federalnej Niemiec
Uwe Rada, urodzony w 1963 roku, jest redaktorem gazety »taz« i autorem książek. Za swą pracę w dziedzinie publicystyki otrzymywał różnorodne stypendia i nagrody, m.in. Fundacji Roberta Boscha i Instytutu Goethego. Wydał kilka książek
dotyczących historii Europy Wschodniej i polsko-niemieckich regionów granicznych, ostatnio »Odra. Życiorys rzeki« (Siedler
Verlag 2009) i »Niemen. Historia kulturalna rzeki« (Siedler Verlag 2010).
Polska i Niemcy obchodzą w 2011 roku 20 jubileusz podpisania Traktatu o dobrym sąsiedztwie. To historyczne i prekursorskie
wydarzenie uczczą w czerwcu 2011 roku rządy obydwu krajów na ich wspólnym posiedzeniu w Warszawie. Również Trójkąt
Weimarski, który obchodzić będzie swój jubileusz pod koniec sierpnia, ukazuje, jak wiele osiągnięto już w aspekcie politycznym.
Współpraca trzech partnerów – Polski, Niemiec i Francji demonstruje oparte na zaufaniu partnerstwo bazujące na przychylności,
sympatii i przyjaźni. Jest ono ważną podstawą naszego wspólnego skutecznego kursu polityki europejskiej. Dalszy rozwój formatu
Trójkąta Weimarskiego także w innych obszarach społecznych jest celem, do którego należy dążyć. Dlatego, że realizatorami porozumienia są przede wszystkim społeczeństwa obywatelskie. Polscy i niemieccy obywatele będą wspólnie świętować partnerstwo
Berlina i Warszawy w czerwcu 2011 roku na „Festynie Spotkań” w Berlinie. 17 czerwca w szkołach w całych Niemczech obchodzony jest Dzień Polsko-Niemiecki. Zwłaszcza dla młodszego pokolenia jest czymś oczywistym, że można wyjechać do sąsiedniego
kraju, że można fascynować się językiem i kulturą innego narodu, że można uczestniczyć we wspólnych przedsięwzięciach
w szkole i w czasie wolnym. Dzień Polsko-Niemiecki ma podkreślić ten „normalny” dziś charakter spotkań.
1.Jaką rolę odgrywać będzie Pana zdaniem tematyka „Partnerstwa Odry“ podczas polskiego przewodnictwa w Unii Europejs kiej?
Mam nadzieję, że dużą. Właśnie Polska wie, z jakim zainteresowaniem spogląda się na granicy polsko-ukraińskiej, polskobiałoruskiej i granicy Polski z Obwodem Kaliningradzkim na polsko-niemiecki region graniczny. W ciągu zaledwie dwudziestu
lat powstał tu z niemal szczelnej granicy region, którego rozwój mógł się powieść tylko we wzajemnej kooperacji i współpracy.
„Partnerstwo Odry“ stało się przy tym „polityczną skrzynką z narzędziami”. Również w Brukseli wiadomo zresztą, że Europa
regionów jest także i przede wszystkim Europą regionów granicznych. Także dla Unii Europejskiej region Odry jest swego
rodzaju regionem referencyjnym integracji „starej” i „nowej” Europy. Szansy nadania tej integracji nowych impulsów Warszawa
z pewnością nie pozwoli zaprzepaścić.
Kontakt: dr Thorsten Hutter, Kierownik Referatu ds. Polski, Europy Środkowej i państw Beneluxu w Ministerstwie Spraw
Zagranicznych RFN
2.Jakich impulsów dla współpracy transgranicznej oczekuje pan po polskim przewodnictwie?
Ministerstwo Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej
Przy całej radości z już osiągniętych spraw nie wolno nam zapominać, co jeszcze nie zostało osiągnięte. Wciąż jeszcze na
przejazd pociągiem z Berlina do Wrocławia potrzeba więcej czasu niż przed wojną. Także połączenie kolejowe ze Szczecinem
ma mało wspólnego z tym, co jest w Europie standardem między dwiema metropoliami. Tu znak powinny dać rządy polski
i niemiecki. Modernizacja linii kolejowej z Berlina do Warszawy jest ważna, jednak niewystarczająca. Właśnie czas dotarcia
do miast wewnątrz krajów związkowych i województw przygranicznych jest ważnym warunkiem, także o charakterze ekonomicznym, dalszego rozwoju regionu.
Z okazji 20 rocznicy podpisania przez Polskę i Niemcy Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy polskie placówki
zagraniczne zaplanowały szereg przedsięwzięć, spotkań i uroczystości nawiązujących do tego ważnego w stosunkach między
oboma krajami wydarzenia. Spośród nich jeden projekt wydaje się szczególnie interesujący: organizowane przez Instytut
Polski w Berlinie oraz przez Niemieckie Towarzystwo Polityki Zagranicznej (DGAP) warsztaty dla młodych ekspertów i naukowców. W ich ramach uczestnicy z obu krajów będą spotykać się i debatować nad różnymi obszarami przyszłej współpracy
i przygotują konkretne propozycje. Wyniki warsztatów zostaną streszczone w formie dokumentu strategicznego i zaprezentowane w ramach jednego ze spotkań polskich i niemieckich polityków planowanych na pierwszą połowę 2011 roku. Spośród
wszystkich projektów postanowiłem wyróżnić właśnie ten, ponieważ może on wnieść ciekawe, nowe elementy do dyskusji na
temat przyszłości relacji polsko-niemieckich.
3.W jaki sposób korzyści z polskiego przewodnictwa w Radzie UE mogłyby odnieść regiony Partnerstwa Odry po obu stronach
granicy?
W ten sposób, że Polska potraktuje poważnie głos o Europie regionów. Transgraniczna współpraca regionalna żyje
z doświadczeń i kompetencji istniejących na miejscu. Polski centralizm nie zawsze jest w tym pomocny. Istnieje jednak nadzieja, że Warszawa nie skieruje środków z funduszu regionalnego tylko na wschód kraju, lecz także do województw zachodnich.
Ważne byłoby zresztą także organizacyjne umocnienie współpracy poza spotkaniami na szczycie. Być może do rozwiązania
problemu wciąż zmieniających się osób mógłby się przyczynić swego rodzaju sekretariat Partnerstwa.
4.W jakim stopniu mogłoby się Pana zdaniem zmienić postrzeganie Partnerstwa Odry w wyniku polskiego przewodnictwa
w Radzie UE?
W ten sposób, że region uzyska również protokolarnie odpowiednie miejsce w kalendarzu rządu w Warszawie. Polskie przewodnictwo musiało będzie oczywiście umieścić na wysokim miejscu w swej agendzie temat budżetu UE i europejskiej polityki
energetycznej. Jednak prawdziwie zwycięskim tematem jest Europa regionów. Tutaj spotykają się ludzie. Właśnie w czasach,
w których narasta sceptycyzm wobec brukselskiej Unii Europejskiej, stanowi to wielką szansę.
Kontakt: Sergiusz Wolski, [email protected] | Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Departament Dyplomacji
Publicznej i Kulturalnej
Wystawa w Martin-Gropius-Bau: Polska – Niemcy. 1000 lat sąsiedztwa w Europie
23 września 2011 do 9 stycznia 2012 roku
W okresie od 23 września 2011 roku do 9 stycznia 2012 roku w Martin-Gropius-Bau w Berlinie zaprezentowana zostanie wystawa
„Polska – Niemcy. 1000 lat“. Okazją ku temu jest polskie przewodnictwo w Unii Europejskiej, które rozpoczyna się w lipcu 2011
roku. Wystawa służyć ma wspólnemu wszechstronnemu przedstawieniu 1000-letniej historii wzajemnych stosunków Polski i
Niemiec i pogłębieniu podjętego ponownie przed 20 laty dialogu. Wystawa opracowana została we współpracy z Zamkiem Królewskim w Warszawie pod kuratelą rady naukowej pod kierownictwem prof. Władysława Bartoszewskiego. Kustoszem wystawy
jest polska historyk sztuki Anda Rottenberg, długoletnia dyrektor Galerii Sztuki Nowoczesnej Zachęta w Warszawie.
800 eksponatów – w tym szczególnie ważne dzieła sztuki, dokumenty, fotografie i filmy – mają przedstawić w 20 salach MartinGropius-Bau całościowy obraz osiągnięć cywilizacyjnych, humanistycznych i kulturowych Polski i Niemiec.
Kontakt: [email protected] | Kierownik projektu Polska - Niemcy. 1000 lat, Martin-Gropius-Bau
Uwe Rada © www.uwe-rada.de
16
Auswärtiges Amt © Berlin Partner/FTB-Werbefotografie
Martin-Gropius-Bau © jirka-jansch.com, 2007
17
Przegląd terminów 2011
Przegląd terminów 2011
Kalendarium historyczne 1945 – 2011
Kamienie milowe stosunków polsko-niemieckich po roku 1945
FUNDACJA WSPÓŁPRACY POLSKO-NIEMIECKIEJ
Z okazji 20 jubileuszu Traktatu o Dobrym Sąsiedztwie między Polską a Niemcami Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej
realizuje dwa duże projekty. Pierwszym z nich jest szerokie badanie opinii publicznej na temat obrazu Polaków w Niemczech
oraz Niemców w Polsce po 20 latach od wejścia w życie Traktatu. Wykonujący to zadanie Instytut Demoskopii w Allensbach
zbada, w jaki sposób zmieniło się zdanie Polaków o Niemczech i Niemców o Polsce na przestrzeni dwóch dziesięcioleci. Badanie to pokaże, w jakim miejscu byliśmy przed 20 laty, a w jakim miejscu znajdujemy się dzisiaj. Wyniki badania zostaną zaprezentowane po raz pierwszy podczas naszego drugiego dużego projektu jubileuszowego, Polsko-Niemieckich Dni Mediów
w Zielonej Górze (30 maja – 1 czerwca 2011 roku). Punktem wyjścia do doboru tematów był tu również Traktat o Dobrym
Sąsiedztwie, przy czym uwaga czterech dni mediów skierowana będzie nie tylko na to, co osiągnęły już wspólnie Polska
i Niemcy w ostatnich 20 latach. W centrum debat znaleźć się mają w większym stopniu kwestie przyszłości - co obydwa kraje
mogą zrobić dla swoich społeczeństw i Unii Europejskiej oraz jej sąsiadów w nadchodzących 20 latach. Na to zadanie wskazuje
również hasło, pod jakim odbywać się będą Dni Mediów „Agenda 2031: następne 20 lat sąsiedztwa – Niemcy, Polska i UE“.
Kontakt: dr Albrecht Lempp, [email protected] | Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej
1950
6 lipca: Układ między Polską Rzeczpospolitą Ludową a Niemiecką Republiką Demokratyczną o wytyczeniu ustalonej i istniejącej polskoniemieckiej granicy państwowej.
1958
Utworzenie Aktion Sühnezeichen Friedensdienste (Akcja Znaku Pokuty – Służby dla Pokoju). ASF angażuje się na rzecz porozumienia
między narodami.
1965
Listopad: Orędzie polskich biskupów do biskupów niemieckich zawierające słynne zdanie „Przebaczamy i prosimy o przebaczenie“.
1970
7 grudnia: Układ między Polską Rzeczpospolitą Ludową a Republiką Federalną Niemiec o podstawach normalizacji stosunków między
tymi dwoma państwami. Willy Brandt klęka przed pomnikiem ofiar powstania w gettcie warszawskim.
1979
Utworzenie Stowarzyszenia Niemieckiego Instytutu Kultury Polskiej w Bonn.
1980
Lata 80 XX wieku: Rozbicie przez komunistów związku zawodowego „Solidarność“ wywołuje oburzenie na całym świecie. Emigranci
polityczni z Polski znajdują schronienie również w RFN, gdzie kontynuują swoją działalność polityczną.
1987
Utworzenie Federalnego Związku Towarzystw Niemiecko-Polskich powstałego z towarzystw regionalnych. Na jego bazie powstała w 1995
roku organizacja dachowa pod tą samą nazwą.
1989
W nocy z 9 na 10 listopada „upada“ po 28 latach Mur Berliński.
1990
3 października: Zjednoczenie Niemiec.
14 listopada: Rzeczpospolita Polska i Republika Federalna Niemiec uznają istniejącą granicę między obydwoma państwami.
1991
Fundacja „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego
W Krzyżowej odbywa się rocznie ponad 100 polsko-niemieckich spotkań i seminariów służących pogłębieniu stosunków między
ludźmi z regionów przygranicznych i sąsiednich krajów. W ten sposób realizujemy od 20 lat cele polsko-niemieckiego Traktatu
o dobrym sąsiedztwie, zwłaszcza w zakresie wymiany młodzieży. Chcielibyśmy, aby również w następnej dekadzie współpracy
polsko-niemieckiej wspierane były przez obydwie strony transport i infrastruktura. Partnerstwo Odry może tu wnieść istotny
wkład. Mobilność jest ważnym warunkiem umożliwiającym spotkania i współpracę. Dobre połączenia drogowe, lotnicze i kolejowe pomagają w usuwaniu uprzedzeń i budowie dobrych stosunków.
Kontakt: Annemarie Franke, [email protected] | Fundacja „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego
17 czerwca: Rzeczpospolita Polska i Republika Federalna Niemiec podpisują traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy.
Jednocześnie podpisane zostają umowy dwustronne o Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży, Polsko-Niemieckiej Komisji
Międzyrządowej do spraw współpracy regionalnej i przygranicznej oraz Polsko-Niemieckiej Radzie Ochrony Środowiska.
Utworzenie Fundacji „Polsko-Niemieckie Pojednanie“.
Lipiec: Ponowne utworzenie Uniwersytetu Europejskiego Viadrina we Frankfurcie nad Odrą. Na uniwersytecie studiuje obecnie ponad
6.000 studentów, z których 23% pochodzi z zagranicy.
12 sierpnia: Podpisanie „Umowy o przyjaźni i współpracy między Warszawą i Berlinem“. Warszawa i Berlin zostają miastami partnerskimi.
28 sierpnia: Utworzenie Trójkąta Weimarskiego między Polską, Niemcami i Francją podczas spotkania w Weimarze.
21 grudnia: Utworzenie Euroregionu „Neisse-Nisa-Nysa” – pierwszego euroregionu na granicy polsko-niemieckiej.
1993
21 września: Utworzenie Euroregionu „Sprewa-Nysa-Bóbr”.
21 grudnia: Utworzenie Euroregionu „Pro Europa Viadrina”.
Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego
Z okazji rocznicy podpisania Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy z 17 czerwca 1991 roku, Centrum Studiów
Niemieckich i Europejskich im. Willy Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego wraz z Niemieckim Instytutem Spraw Polskich
(Deutsches Polen-Institut) w Darmstadt podjęło się próby dokonania bilansu i przedstawienia stanu stosunków polsko-niemieckich w ostatnim dwudziestoleciu. Pierwszym krokiem była wspólna organizacja międzynarodowej konferencji „Trudne lata
dla dobrego sąsiedztwa” we Wrocławiu w dniach 21-23 października 2010 roku. Kolejnym etapem bilansu będzie wydanie
w 2011 roku publikacji będącej pokłosiem konferencji. W plany obchodów rocznicowych wpisuje się doskonale projekt polskoniemieckiego podręcznika historii, należący do największych przedsięwzięć na polu naukowo-dydaktycznym w stosunkach
polsko-niemieckich.
Kontakt: dr Dariusz Wojtaszyn, [email protected] | Centrum im. Willy Brandta UWr
1995
15 grudnia: Utworzenie Euroregionu „Pomerania”.
1997
10 kwietnia: Umowa między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o wzajemnej pomocy podczas katastrof i klęsk
żywiołowych lub innych poważnych wypadków.
14 lipca: Umowa między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o współpracy kulturalnej.
1999
12 marca: Polska, Czechy i Węgry wstępują do NATO.
2004
1 maja: Przyjęcie Polski, Estonii, Łotwy, Litwy, Czech, Słowacji, Węgier, Słowenii, Malty i Cypru do struktur Unii Europejskiej.
Listopad: Powołanie koordynatorów do spraw współpracy między społeczeństwami i współpracy przygranicznej w celu pogłębienia
dobrosąsiedzkich i przyjaznych stosunków.
2005/6
Rok Polsko-Niemiecki – wspólna inicjatywa rządów Polski i Niemiec.
2007
21 grudnia: Zniesienie kontroli granicznych na granicy polsko-niemieckiej.
2011
17 czerwca: 20 jubileusz polsko-niemieckiego traktatu o dobrym sąsiedztwie.
1 lipca: Polska przejmuje na 6 miesięcy przewodnictwo Rady Unii Europejskiej.
dr Albrecht Lempp © Dr. Albrecht Lempp
18
Annemarie Franke © Annemarie Franke
dr Dariusz Wojtaszyn
© Centrum im. Willy Brandta UWr
Podpisanie Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy 17 czerwca 1991 roku
© www.pol-niem.pl
© Auswärtiges Amt
19
Wydawca:
Administracja Senatu ds. Gospodarki, Technologii i Kobiet
Referat Polityki Europejskiej, Współpracy Międzynarodowej, Stosunków Gospodarczych z Zagranicą
Martin-Luther-Straße 105
10825 Berlin
www.senwtf.berlin.de
Copyright: Marzec 2011, wszelkie prawa zastrzeżone
Biuletyn w Internecie oraz na portalu Partnerstwa-Odra:
www.partnerstwo-odra.eu
Rejestracja oraz rezygnacja z biuletynu:
www.oder-partnerschaft.eu/an-abmeldung_zum_newsletter.php