Badanie lokalnego rynku pracy – miasta Tarnobrzeg i powiatu

Transkrypt

Badanie lokalnego rynku pracy – miasta Tarnobrzeg i powiatu tarnobrzeskiego
BD Center Sp. z o. o.
ul. Broniewskiego 1
35-222 Rzeszów
tel. 17 855 20 29
fax 17 858 12 94
[email protected]
www.bdcenter.pl
Badanie lokalnego rynku pracy –
miasta Tarnobrzeg
i powiatu tarnobrzeskiego
Rzeszów 2014
1
Badanie współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Spis treści
Streszczenie ............................................................................................................................................. 3
1.
Wprowadzenie .............................................................................................................................. 11
2.
Metodologia badania .................................................................................................................... 13
3.
2.1.
Zastosowane metody ............................................................................................................ 13
2.2.
Źródła danych ........................................................................................................................ 14
2.3.
Dobór próby badawczej i jej wielkość ................................................................................... 15
Analiza desk research .................................................................................................................... 17
3.1. Profil powiatu tarnobrzeskiego i powiatu grodzkiego miasta Tarnobrzega............................... 17
3.2. Kapitał ludzki i system edukacji w powiecie ............................................................................... 25
3.4. Pracujący .................................................................................................................................... 30
3.5. Bezrobotni w sensie ekonomicznym .......................................................................................... 32
3.6. Bierność zawodowa .................................................................................................................... 34
3.8. Długotrwałe bezrobocie ............................................................................................................. 50
4.
5.
Wyniki badań ilościowych wśród osób bezrobotnych .................................................................. 52
4.1.
Charakterystyka badanej grupy ............................................................................................. 52
4.2.
Subsydiowane formy zatrudnienia ........................................................................................ 60
4.3.
Szkolenia ................................................................................................................................ 62
4.4.
Staże ...................................................................................................................................... 68
4.5.
Przygotowanie zawodowe dorosłych .................................................................................... 73
4.6.
Oferta urzędu pracy............................................................................................................... 75
Wyniki badań ilościowych wśród pracodawców ........................................................................... 87
5.1.
Charakterystyka badanej grupy ............................................................................................. 87
5.2. Popyt na pracę z uwzględnieniem zatrudnienia subsydiowanego oraz tworzenia nowych
miejsc pracy ze środków publicznych................................................................................................ 96
5.3. Popyt na pracę w odniesieniu do osób bedących w szczególnej sytuacji na rynku pracy ....... 102
5.4. Popyt na pracę - oczekiwane przez pracodawców kierunki szkoleń ........................................ 110
5.5. Szkolenia ................................................................................................................................... 118
5.6. Popyt na pracę – skłonność do organizacji staży i przygotowania zawodowego dorosłych oraz
oferowane przez pracodawców staże i kierunki przygotowania zawodowego dorosłych ............. 121
5.7. Współpraca z Powiatowym Urzędem Pracy ............................................................................. 125
Spis tabel ............................................................................................................................................. 132
Spis wykresów ..................................................................................................................................... 134
2
Streszczenie
Badanie rynku pracy stanowi duże wyzwanie, ponieważ będąc miejscem spotkania popytu
i podaży, jest kształtowane przez tak specyficzne cechy jak ludzkie działania i preferencje. Popyt na
pracę odnosi się tylko do wybranych kategorii ludzi, różnych pod względem wykształcenia, zawodu
oraz miejsca wykonywania pracy. Te i inne cechy (np. demograficzne) silnie różnicują szanse
otrzymania pracy. Dopasowanie się do popytu na pracę, jest możliwe tylko w ograniczonym stopniu
(np. wykształceniem) lub całkowicie niemożliwe (np. cechami demograficznymi, stanem zdrowia).
Prawidłowości decydujące o sytuacji na rynku pracy, zarówno w skali makro, jak i na poziomie małych
obszarów, np. powiatu, zmieniają się w wyniku dynamicznej interakcji wielu czynników związanych
z procesami rozwoju cywilizacyjnego.
Istnieje zatem potrzeba rzetelnej diagnozy, popartej wiedzą teoretyczną i analizami
empirycznymi. Specyficzne cechy lokalnych rynków pracy mają duże znaczenie, należy jednak
pamiętać, że przede wszystkim rządzą nim ogólne prawidłowości – a dopiero w drugiej kolejności jest
poddany dodatkowym uwarunkowaniom charakterystycznym tylko dla danego powiatu czy regionu.
Badanie lokalnego rynku pracy – miasta Tarnobrzeg i powiatu tarnobrzeskiego (w skład,
którego wchodzą: Miasto i Gmina Nowa Dęba, Miasto i Gmina Baranów Sandomierski, Gmina
Grębów i Gmina Gorzyce), obejmowało realizację badań ilościowych wśród pracodawców
i bezrobotnych z terenu powiatów, a także analizę desk research danych statystycznych oraz innych
materiałów zastanych. Badanie zostało zrealizowane w celu zdiagnozowania sytuacji na regionalnym
rynku pracy, poprzez określenie zapotrzebowania pracodawców na pracowników oraz ich
kwalifikacje.
W badaniu wykorzystano metody ilościowe. Badanie przeprowadzono na terenie miasta
Tarnobrzeg i powiatu tarnobrzeskiego w maju, czerwcu i lipcu 2014 roku.
W trakcie badania zastosowano trzy techniki badawcze: analizę desk research, badanie
bezpośrednie za pomocą standaryzowanych wywiadów kwestionariuszowych (PAPI), oraz badanie za
pomocą standaryzowanych wywiadów kwestionariuszowych z wykorzystaniem telefonu oraz
systemu komputerowego (CATI). Metodą PAPI przebadano grupę 150 bezrobotnych z terenu powiatu
tarnobrzeskiego i miasta Tarnobrzeg, natomiast metodę CATI zastosowano w odniesieniu do 150
pracodawców z wyżej wspomnianego regionu.
Wnioski z analizy desk research
Lokalny rynek pracy powiatu tarnobrzeskiego i miasta Tarnobrzeg jest dość niezrównoważony.
Brak jest ofert pracy dla osób stosunkowo dobrze wykształconych. Wśród osób długotrwale
bezrobotnych znaczące odsetki stanowią specjaliści oraz technicy i inny średni personel.
Najliczniejszą grupą wśród osób długotrwale bezrobotnych są nadal robotnicy przemysłowi
i rzemieślnicy, ale ich liczba z roku na rok systematycznie spada. O niezrównoważeniu lokalnego
rynku pracy świadczy współwystępowanie zawodów nadwyżkowych i deficytowych, przy
jednoczesnej dość wysokiej (około 15%) stopie bezrobocia. Wskazuje to na pewne niedostosowanie
lokalnego profilu edukacyjnego do popytu na pracę w regionie oraz na rozmijanie się oczekiwań
pracodawców i potencjalnych pracobiorców.
Naturalnie pełne dostosowanie profilu edukacji zawodowej do aktualnego zapotrzebowania na
rynku pracy nie jest możliwe ze względu na fakt, że kształcenie zawodowe obejmuje okres co
najmniej trzyletni, a zapotrzebowanie rynku pracy ma charakter dynamiczny i charakteryzuje się
3
znaczącą fluktuacją. Prezentowane w poniższym rozdziale dane wskazują, że niektóre zawody
w jednym roku były nadwyżkowe, w następnym deficytowe, by w kolejnym znów stać się
nadwyżkowymi. Podobna sytuacja zachodziła w przypadku zawodów deficytowych, które
w następnym roku stawały się nadwyżkowymi, a za rok znów deficytowymi. Tylko w kilku
przypadkach można było zaobserwować stałą tendencję nadwyżkową lub deficytową. W takiej
sytuacji projektowanie stałej oferty edukacyjnej zgodnej z zapotrzebowaniem lokalnego rynku pracy
nie jest możliwe. Lepszym rozwiązaniem wydaje się ciągłe monitorowanie rynku pracy i szybkie
reagowanie, w celu jego zrównoważenia poprzez propozycje krótkookresowych szkoleń,
przysposobień i przeprofilowań.
Fakt występowania wolnych miejsc pracy przy jednoczesnej sporej nadwyżce bezrobotnych
przypadających na jedną zgłoszoną ofertę pracy wskazuje, że pracodawcy mają zbyt wygórowane
oczekiwania, co do swoich przyszłych pracowników lub poszukujący pracy mają zbyt duże
oczekiwania, co do potencjalnych pracodawców. Więcej światła na tę kwestię dadzą z pewnością
badania kwestionariuszowe wśród przedstawicieli wyżej wymienionych grup.
Analiza struktury ludnościowej pozwala stwierdzić, iż w perspektywie najbliższych
dziesięcioleci nastąpią dość niekorzystne zmiany w strukturze zatrudnienia na lokalnym rynku pracy
obu analizowanych powiatów. Mianowicie zwiększy się liczba osób w wieku poprodukcyjnym
w stosunku do osób w wieku produkcyjnym. Paradoksalnie nie musi to wcale oznaczać zmniejszenia
bezrobocia, gdyż spadek liczby osób aktywnych zawodowo spowoduje ograniczenie konsumpcji na
lokalnym rynku, co może doprowadzić do upadku lub likwidacji lokalnych przedsiębiorstw
i w konsekwencji ograniczenie popytu na pracę.
Wnioski z badania bezrobotnych (PAPI)
Najliczniejszą grupę wśród bezrobotnych respondentów w 2014 roku stanowiły osoby
z wykształceniem zawodowym (36,7%). Sytuacja ta utrzymuje się od 2012 roku, kiedy największą
liczbę osób bezrobotnych stanowili badani z wykształceniem zawodowym na poziomie średnim (37%)
lub zasadniczym (37%). W 2012 roku, byli to przeważanie przedstawiciele branży gastronomicznej
(14%) lub budowlanej (14%). Obecnie największą liczbę stanowili pracownicy wykwalifikowani (10%)
oraz mechanicy (8%). Mniej liczną grupę w porównaniu do 2012 roku stanowiły osoby nieposiadające
zawodu wyuczonego, gdyż było to 7,3% badanych, natomiast 2 lata wcześniej 17%. Badani byli
najczęściej mieszkańcami miasta Tarnobrzeg (52%).
Respondenci biorący udział w badaniu najczęściej wskazywali na chęć poszukiwania pracy
jako cel rejestracji w Urzędzie Pracy (82%). Drugim najczęściej wskazywanym motywem okazała się
potrzeba uzyskania ubezpieczenia zdrowotnego (78%). Rzadziej wskazywano inne cele rejestracji
w Powiatowym Urzędzie Pracy. Spośród ogółu badanych, dla 18 osób (12%) jedynym celem
rejestracji w Urzędzie Pracy było ubezpieczenie zdrowotne.
W porównaniu z badaniami prowadzonymi w 2012 roku znacznie zmniejszył się udział
długotrwale bezrobotnych znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy (2012r. – 84%,
2014r. – 57,3%). Odsetek osób zgłaszających się do Urzędu Pracy w szczególnej sytuacji na rynku
pracy, uległ mniej lub bardziej znacznemu zmniejszeniu w poszczególnych grupach. Może to
świadczyć o skuteczniejszych działaniach Urzędu Pracy skierowanych do tych grup osób.
O skutecznych działaniach informacyjnych świadczy wysoki poziom znajomości oferty Urzędu
Pracy. Najbardziej rozpoznawalnymi elementami oferty okazały się podobnie jak w 2012 roku zasiłek
dla bezrobotnych (2012r. – 96%, 2014r. – 96%) oraz szkolenia, które jednakże w porównaniu
4
z 2012 rokiem stały się mniej popularne (2012r. – 97%, 2014r. – 83,3%). Znacznie mniej
rozpoznawalnymi elementami stały się roboty publiczne, gdyż w 2012 roku, jako znaną formę
pomocy wskazywało je 81% badanych, natomiast w 2014 roku 48,7%. Na znaczeniu natomiast
zyskało pośrednictwo pracy (2012r. – 77%, 2014r. – 79,3%).
Bezrobotni respondenci częściej korzystali też z poszczególnych usług Urzędu Pracy:
najczęściej z pośrednictwa pracy (59,3%) oraz z zasiłku dla bezrobotnych (44,7%). Wartym
podkreślenia jest, iż odsetek bezrobotnych korzystających z tych form pomocy w porównaniu
z 2012 rokiem wzrósł, gdyż 2 lata wcześniej z pośrednictwa pracy korzystało 40% badanych,
natomiast z zasiłku 44%. Respondenci w porównaniu do 2012 roku (31%) w podobnym stopniu
korzystali ze szkoleń (30,7%).
W porównaniu z badaniami przeprowadzonymi w 2012 roku wyraźnemu zmniejszeniu uległ
odsetek osób chcących skorzystać ze stażu (spadek o 14%) oraz szkoleń (spadek o 11,5%). Również
w przypadku przygotowania zawodowego dorosłych mniejsza ilość respondentów wyraziła chęć
udziału w tej formie aktywizacji zawodowej (2012r. – 38,5%, 2014r. – 36%).
Hierarchia rodzajów szkoleń, w jakich uczestniczyli badani nie zmieniła się. W dalszym ciągu
największa liczba badanych uczestniczyła w szkoleniach związanych z aktywizacją zawodową (2012r.
– 59,5%, 2014r. – 45,1%). Natomiast szkoleniami, w których badani chcieliby uczestniczyć były
głównie kursy związane z obsługą komputera (14,1%), szkolenia językowe (13,1%), kursy obsługi
wózków widłowych (12,1%), prawa jazdy (9,1%) oraz obsługi kasy fiskalnej (7,1%). Szkolenia te nie
straciły na popularności – również w 2012 roku największa liczba bezrobotnych zamierzała wziąć
w nich udział. Wartym jednakże podkreślenia jest, iż 14,1% badanych w 2014 roku chciało wziąć
udział w szkoleniu, po którym będą mieli większą szansę na znalezienie pracy.
Zarówno w 2012 roku, jaki i 2014 roku sprzedaż, prace biurowe i gastronomia były branżami,
w których najwięcej badanych chciało odbyć staż lub przygotowanie zawodowe dorosłych. Warto
zwrócić uwagę na wyraźny wzrost zainteresowania korzystaniem z tych form wsparcia w branży
związanej z pracami biurowymi, przy jednoczesnym spadku zainteresowania branżą gastronomiczną.
Gastronomia i sprzedaż stanowiły w 2012 roku branże, w których badani chcieliby odbywać
przygotowanie zawodowe dorosłych. Podobnie sytuacja wygląda w 2014 roku, jednakże
zainteresowanie gastronomią spadło (2012r. – 26%, 2014r. – 9,3%), natomiast zainteresowanie
sprzedażą utrzymało się na podobnym poziomie (2012r. – 10,4%, 2014r. – 11,1%). Pozostałymi
branżami, w których respondenci najchętniej odbyliby staż lub przygotowanie zawodowe dorosłych
były te związane z pracami magazynowymi, księgowością, krawiectwem oraz kierowaniem
pojazdami.
Warto zauważyć, że zarówno w 2014 roku jak i dwa lata wcześniej znaczna część badanych
chcących skorzystać ze szkoleń, staży lub przygotowania zawodowego dorosłych, nie wyrażała
preferencji odnośnie branży. Ważne było dla nich tylko uzyskanie wyżej wymienionych świadczeń.
W 2014 roku liczba takich osób wzrosła w przypadku przygotowania zawodowego dorosłych o 5%.
Spadła natomiast w przypadku staży o 6,4%, natomiast w przypadku szkoleń o 4,6%.
W obu falach badania wśród najbardziej popularnych sposobów poszukiwania pracy
respondenci wymienili poszukiwanie pracy za pośrednictwem Internetu (2012r. – 77%, 2014r. –
81,1%), korzystanie z pomocy rodziny i znajomych (2012r. – 77%, 2014r. – 75,4%), śledzenie ogłoszeń
w mediach (2012r. – 83%, 2014r. – 63,1%). Istotnym jest jednak, iż liczba bezrobotnych oczekujących
na ofertę z PUP znacznie zmniejszyła się, gdyż w 2012 roku było to 86% badanych natomiast
w 2014 roku 56,6%. Może to być spowodowane w dużej mierze faktem, iż bezrobotni w coraz
5
większym stopniu starają się poszukiwać pracy samodzielnie, co wskazuje na ich większe
zaangażowanie i wzrost świadomości na rynku pracy.
Jak wynika z przeprowadzonych badań większość bezrobotnych zdecydowanie nie podjęłaby
pracy wymagającej dodatkowych szkoleń na własny koszt. Liczba osób mających takie zdanie wzrosła
w przeciągu 2 lat o 9,3%. Znaczna część badanych nie podjęłaby też pracy za granicą „na czarno” – ich
liczba zmalała o 9%, gdyż taką deklaracje złożyło 60% ankietowanych (w 2012 roku – 69%). Dla
większości przeszkodą w podjęciu pracy, zarówno w 2012 roku jak i obecnie, byłoby zbyt niskie
wynagrodzenie.
W badanym okresie z 1 641zł do 1 854zł wzrosła deklarowana kwota minimalnego
wynagrodzenia netto, za jakie badani skłonni byliby podjąć zatrudnienie.
Wnioski z badania pracodawców (CATI)
Najliczniej reprezentowane na rynku są firmy o najdłuższym stażu, ponieważ 86,7% z nich to
firmy działające ponad 10 lat, główny wpływ na taką sytuację może mieć stabilność tych podmiotów.
Wartym podkreślenia jest, że najwięcej firm reprezentowało branżę usługową (42,7%), usługowoprodukcyjną (16%) oraz handlową (12,7%). W badaniu najmniej licznie uczestniczyły przedsiębiorstwa
nowopowstałe (2,7%). Profil działalności firm nie zmienił się od 2012 roku. Również 2 lata wcześniej
największą ilość stanowiły podmioty zajmujące się m.in. działalnością usługową i handlową.
Zagadnienie rozwoju lokalnego w aspekcie procesów globalizacji i regionalizacji stale rośnie.
Na poziomie mikroregionów pojawia się problem „luk rozwojowych”. Podejście terytorialne łączące
działania w poszczególnych sektorach może przyczynić się do uwolnienia potencjału rozwojowego
lokalnego rynku.
Jedną z najważniejszych cech rozwoju lokalnego jest to, iż rozwój ten jest procesem, który
w dużej mierze uzależniony jest od poziomu świadomości lokalnej społeczności na temat możliwości
decydowania o własnym losie. Wnioskiem płynącym z tego stwierdzenia jest konieczność
uświadomienia przedsiębiorcom, że to od nich zależy poziom tego rozwoju.
Rozwój lokalny dostosowuje się do zmieniających się warunków globalnych. Widać to na
przykładzie pytania dotyczącego sekcji zatrudnienia. Niezależnie od etapu badań, firmy działające
w branży PKD skupiały się na handlu i usługach. Przytoczone dane potwierdzają tezę, iż zmiany
rozpoczęte w 1989 roku w Polsce mają przybliżyć nasz kraj do społeczeństw postindustrialnych,
w których dominuje zatrudnienie w III sektorze, czyli usługach.
Najwięcej firm miało swoją siedzibę na terenie miasta Tarnobrzeg (55,3%). Najmniejszą zaś
liczbę stanowiły podmioty usytuowane w gminie Grębów (8,7%) oraz gminie Baranów Sandomierski
(8,7%).
Porównując wyniki badań z 2014 roku do wyników badań przeprowadzonych w 2012 roku
należy stwierdzić, iż w badanych przedsiębiorstwach nastąpił znaczny spadek zatrudnienia osób
z wykształceniem wyższym i średnim ogólnokształcącym. Najliczniejszą grupę zatrudnionych
pracowników stanowiły osoby z wykształceniem średnim zawodowym (44%). Należy, zatem
zauważyć, iż pomimo wzrastającego popytu w powiecie tarnobrzeskim na pracowników
z wykształceniem średnim zawodowym, wciąż osoby z tym właśnie wykształceniem stanowią
najliczniej reprezentowaną grupę bezrobotnych.
Podobnie jak w 2012 roku również w obecnych badaniach najliczniej reprezentowane są na
rynku firmy o najdłuższym stażu, co może mieć wpływ na stabilność tych firm. Najwięcej firm
obejmuje swoją działalnością rynek lokalny i regionalny – analogicznie jak w 2012 roku.
6
W 2014 roku nieznacznie wzrosła liczba pracodawców deklarujących, że ich firma jest
konkurencyjna i zmalała liczba przedsiębiorców wskazujących taką sama pozycję rynkową swojej
firmy, jak innych w branży. Tym samym zmniejszyła się liczba pracodawców twierdzących, że ich
firma jest mało konkurencyjna (2012r. – 6,5%, 2014r. – 5,3%). Taki rozkład odpowiedzi może wynikać
z faktu, że najwięcej firm istniejących na lokalnym rynku, to przedsiębiorstwa powstałe przed
1989 rokiem, zatem ich pozycja rynkowa jest ugruntowana i mogą stanowić konkurencję dla innych
firm w swojej branży.
Bilans finansowy firm z 2014 roku pokazuje, że zwiększył się odsetek firm odnotowujących
zysk, przy równoczesnym zachowaniu podobnego odsetka firm odnotowujących straty. Zmniejszyła
się liczba przedsiębiorców, którzy odmawiali udzielania odpowiedzi. Zaistniałą różnicę w rozkładzie
odpowiedzi można uzasadnić tym, że pracodawcy coraz lepiej radzą sobie na rynku lokalnym.
Niewątpliwie wpływ na polepszającą się kondycję firm, może mieć wychodzenie z kryzysu, który trwał
m. in. w 2012 roku. Przedsiębiorcy wymieniali najczęściej jako źródło zagrożenia dla ich firm
konkurencję (25%), spadek liczby klientów/liczby zamówień (13,5%) oraz sytuację ekonomiczną
(12,5%).
Badania przeprowadzone w 2014 roku wskazują, że zwiększył się odsetek respondentów
przewidujących, że sytuacja ich firmy nie zmieni się (o 13%). W porównaniu do 2012 roku, więcej
pracodawców oceniło, że ich przedsiębiorstwo będzie się dobrze rozwijało (21% – w 2012r. i 22%
w 2014r.). O 11,2 % mniej badanych (w porównaniu do 2012r.) uznało, iż przedsiębiorstwo będzie się
słabo rozwijało. Zmniejszył się odsetek respondentów obawiających się, że przedsiębiorstwo może
ulec likwidacji (z 7% w 2012r. do 4% w 2014r.). W 2012 roku 0,5% zaznaczyło odpowiedź, że firma na
pewno ulegnie likwidacji, a w 2014 roku taką odpowiedź wskazało 0,7%. Rozkład odpowiedzi może
świadczyć o tym, iż przedsiębiorcy zaczynają funkcjonować w warunkach ponownego rozwoju
gospodarczego w Polsce.
W 2014 roku zmalał odsetek zatrudnienia na umowę o pracę na czas nieokreślony.
Przedsiębiorcy znacznie rzadziej, niż w 2012 roku zatrudniali też na umowę o pracę na czas określony
dłuższy niż rok, czy umowy cywilno–prawne. Niezależnie od roku, w którym przeprowadzono badania
respondenci dostrzegali zagrożenia mogące w najbliższym czasie przyczynić się do pogorszenia
sytuacji ich firmy. W 2011 roku przedsiębiorcy najbardziej obawiali się konkurencji na rynku,
w 2012 roku ich obawy dotyczyły bardziej kryzysu globalnego i krajowego. Obecnie pracodawcy
najczęściej wśród zagrożeń zauważają konkurencję (25%). Rozwiązanie z pracownikiem umowy
terminowej zajmuje tylko dwa tygodnie i nic nie kosztuje, a w przypadku pojawienia się nowego
zamówienia, nie ma problemu z naborem nowych pracowników. Można się spodziewać, że
w przyszłości umów terminowych będzie przybywać, ponieważ nie tworzą one barier w zwalnianiu
i przyjmowaniu pracowników, w zależności od poziomu koniunktury gospodarczej. Taka elastyczność
przynosi firmom korzyści. Przedsiębiorcy w obawie przed konkurencją i spadkiem popytu na usługi
redukują etaty.
W 2014 roku większość przedsiębiorców nie zwalniało pracowników (82%), natomiast 47%
z nich przyjęło do swojej firmie nowe osoby. Może to wynikać z faktu, że pracodawcy zaczęli
inwestować w rozwój własnych firm.
W każdej części badań przedsiębiorcy najczęściej podawali spadek popytu na usługi, jako
przyczynę redukcji zatrudnienia. Można, zatem stwierdzić, iż firmy nauczyły się reagować nawet na
drobne pogorszenie się koniunktury w poszczególnych branżach. Redukują zatrudnienie, aby obniżyć
koszty i utrzymać zyski.
7
Wzrost popytu na usługi oraz wakat na danym stanowisku, to przyczyny zwiększenia
zatrudnienia w przedsiębiorstwach w 2014 roku. W 2012 roku również znaczący wpływ na
zatrudnienie pracowników miało uruchomienie nowego rodzaju działalności (20%), w roku obecnym
zaledwie 2,8% pracodawców udzieliło takiej odpowiedzi.
Bieżące badania wykazały, że największa liczba pracodawców zatrudniła osoby między
25 a 29 rokiem życia (60,6%). Osoby mające poniżej 25 lat zatrudniło 46,5% pracodawców.
Najmniejszą liczbę zatrudnionych osób stanowiły osoby niepełnosprawne (14,1%).
Przedsiębiorcy, którzy nie zatrudnili osób mających mniej niż 25 lat najczęściej uzasadniali to
brakiem wolnych stanowisk (65,8%). Wśród przyczyn wymieniali również brak kwalifikacji
niezbędnych do pracy (13,2%) oraz brak doświadczenia zawodowego (13,2%). Osoby powyżej 50 roku
życia, również nie były zatrudniane ze względu na brak wolnych stanowisk w firmie (85,2%), ale także
z uwagi na ich zły stan zdrowia (1,9%) oraz niewystarczające wykształcenie (1,9%).
Przedsiębiorcy nie zatrudniali osób niepełnosprawnych, ponieważ nie widzieli takiej potrzeby,
nie dysponowali odpowiednimi stanowiskami, a ich specyfika pracy była nieodpowiednia dla osób
niepełnosprawnych (praca w terenie, trudne, uciążliwe warunki pracy, praca na wysokościach,
wymagana sprawność fizyczna). Zdaniem pracodawców, osoby niepełnosprawne nie
są zainteresowane pracą w ich firmie. Kolejną przyczyną braku zainteresowania zatrudnieniem
niepełnosprawnych był brak wolnych etatów.
Problem zatrudniania osób niepełnosprawnych wiązał się z kwestią odpowiedniego
przystosowania stanowiska pracy dla takich osób. Badani zapytani o to, czy ich firma jest
przystosowana do przyjęcia osoby niepełnosprawnej najczęściej odpowiadali twierdząco (39%).
Blisko 1/3 respondentów posiadała bariery architektoniczne (27%). Aż 26% firm nie zamierza
redukować posiadanych barier w przyszłości. W trakcie likwidacji barier było 4% badanych, a 3% ma
w planach takie działania.
W porównaniu do badań przeprowadzonych w 2012 roku zmalała liczba pracodawców znających
korzyści, jakie można odnieść zatrudniając osoby niepełnoprawne (2012r. – 71,5%, 2014r. – 65%).
Jednocześnie zwiększył się procent badanych, którzy takich korzyści nie znają (2012r. – 28,5%, 2014r.
– 35%). Należałoby, zatem zintensyfikować działania informacyjne wśród pracodawców.
Najczęściej wskazywaną korzyścią, o której wiedzieli badani było dofinansowanie wynagrodzeń
pracowników (46% wskazań). Na drugim miejscu znalazły się ulgi w składkach na PFRON (42% firm).
Pozostałe korzyści związane były ze zwrotem kosztów na przystosowanie stanowiska pracy, ulgami
w ZUS, a także możliwością pozyskania dodatkowych ulg finansowych.
W celu znalezienia nowych osób firmy rzadziej niż 2 lata wcześniej korzystały z pośrednictwa
urzędu pracy (w 2012r. – 48%, 2014r. – 33,3%), częściej natomiast z poleceń i referencji innych
pracodawców czy znajomych (2012r. – 26,5%, 2014r. – 42,7%). Również na znaczeniu straciło
poszukiwanie nowych pracowników poprzez studiowanie ofert złożonych w firmie, gdyż w 2012 roku
pracowników w ten sposób pozyskiwało 33,5% pracodawców, natomiast w 2014 roku tylko 18,7%.
Na podobnym poziomie plasuje się poszukiwanie pracowników za pomocą Internetu.
Niemal co trzeci badany sygnalizował, że miał problemy z obsadzeniem wolnego stanowiska
pracy (30%). Trudności związane były najczęściej ze znalezieniem osoby z odpowiednim
doświadczeniem (44%), wymaganym zawodem (40%) lub, że kandydaci posiadali nieodpowiedni
stosunek do pracy (31%). Część badanych wskazywała także na wygórowane żądania kandydatów
(20%), najczęściej finansowe, których pracodawca nie był w stanie spełnić. Jako odpowiedzi inne
wskazywano zbyt małe umiejętności.
8
W badaniach realizowanych w ubiegłych latach odsetek firm mających problemy ze
znalezieniem pracowników był nieco mniejszy (25% i 29,5% odpowiednio w 2011r. i 2012r.). Rodzaje
trudności wymieniane w tamtym czasie były niemal teakie same i w identycznej kolejności.
Zawody, w których pracodawcy mieli największe trudności z obsadzeniem wolnego stanowiska
pracy stanowili głównie specjaliści, tj. informatycy, programiści, farmaceuci, elektrycy, diagnostycy
samochodowi. W 2012 roku do grupy tej pracodawcy zaliczali ponadto robotników przemysłowych
i rzemieślników, handlowców, pracowników ochrony zdrowia, operatorów maszyn, elektryków
i pracowników budowlanych.
Przedsiębiorcy od kandydatów na pracowników oczekiwali odpowiedniego wykształcenia (62%).
Kierunek wykształcenia miał dla badanych większe znaczenie niż poziom wykształcenia (51%). Ponad
połowa badanych uznała też, że obsługa komputera, to pożądana umiejętność u potencjalnego
pracownika (63%). Najmniej istotny dla respondentów był za to stan cywilny (94% firm uznało cechę
za nieistotną) i znajomość języków obcych (66% firm uznało cechę za nieistotną). Większość
badanych uznała także, że nieistotna przy zatrudnieniu jest płeć (71% ocen negatywnych) i młody
wiek pracownika (58% ocen negatywnych).
W badaniach z poprzednich lat najistotniejszą cechę przy zatrudnieniu stanowiła także
dyspozycyjność, przy czym odczucie istotności cechy było mocniej akcentowane, oceniało tak tę
cechę ponad 80% respondentów. Podobnie jak w bieżącym roku istotniejszym był dla pracodawców
kierunek wykształcenia niż jego poziom. Porównywalnie oceniane były takie cechy jak stan cywilny,
płeć, młody wiek czy znajomość języków obcych, uznawanych za najmniej istotne przy zatrudnieniu.
Większość badanych, zarówno w 2012 roku jak i w 2014 roku wiedziała o możliwości
przeszkolenia osoby bezrobotnej zgodnie z potrzebami pracodawcy. Liczba respondentów
deklarująca, że nie zna takiej usługi była na podobnym poziomie zarówno w 2012 roku jak i 2014 roku
(po 33%).
Podobnie, jak w latach wcześniejszych i tym razem większość badanych nie potrafiła ocenić
szkoleń oferowanych przez powiatowy urząd pracy. Odpowiedź „Trudno powiedzieć” wskazywało aż
72% respondnetów. Pozostałe badane osoby oceniały ofertę szkoleniową PUP za „Raczej dobrą”
(17%) i „Zdecydowanie dobrą” (7%). W poprzednich latach oferta szkoleniowa urzędu otrzymywała
nieco wyższe oceny (12% i 11% w 2011r. i 2012r.).
Częściej niż co drugi badany dostrzegał potrzebę szkolenia swoich pracowników (53%). Prawie
co dziesiąty pracodawca nie był zdecydowany czy istnieje potrzeba szkolenia pracowników czy też nie
(9%).
We wcześniejszych badaniach potrzebę szkolenia pracowników dostrzegało 72% pracodawców
w 2011 roku i 67% w 2012 roku. Jak można zuważyć na przestrzeni czterach lat spada potrzeba
zwiekszania kompetencji zawodowych pracowników przez szkolenia.
Ponad połowa badanych respondentów (58%) deklarowała, że w ubiegłym roku żaden
z pracowników ich firmy nie uczestniczył w szkoleniach podnoszących kwalifikacje zawodowe.
Pracodawcy deklarujący udział swoich pracowników w szkoleniach, wskazywali, iż najczęściej były to
szkolenia pozwalające doskonalić umiejętności zawodowe oraz umiejętności specjalistyczne
(19 osób). Często też pracownicy badanych firm uczestniczyli w szkoleniach z zakresu
księgowości, informatyki oraz z zakresu handlu i sprzedaży. W kursach dla nauczycieli uczestniczyło
6 pracowników.
Badani poproszeni zostali także o określenie chęci zorganizowania przygotowania zawodowego
dorosłych. Instrument ten nie cieszył się jednak popularnością wśród przedstawicieli firm. Jedynie
11% badanych (16 firm) wyraziło gotowość organizacji tej aktywnej formy nauki zawodu lub
9
przyuczenia do niego osób dorosłych, bez ich zatrudniania w tym okresie w firmie. Badani wyrażający
chęć zorganizowania przygotowania zawodowego dorosłych zgłosili w sumie 18 miejsc dla osób
mogących uczestniczyć w tej formie wsparcia w ich zakładzie. Najwięcej stanowisk wskazano
w zawodach sprzedawcy, pracownika biurowego, pracownika obsługi klienta, montażysty oraz
kelnera.
Dotychczasowa współpraca z urzędem była oceniana bardzo pozytywnie. Najczęściej badani
wskazywali, że nie mają w tej kwestii żadnych zastrzeżeń. Niemal identycznie oceniana była
fachowość osób pracujących w urzędzie – uprzejmość, komunikatywność i operatywność
zatrudnionych urzędników. Najwyżej respondenci ocenili komunikatywność, tj. 91% przedsiębiorstw
wybrała ocenę „Bardzo wysoko” lub „Raczej wysoko”. Oceny pozytywne wystawiane były przez
ponad 80% respondentów. Dodać należy, że żaden badany nie wystawił najniższej oceny. Bardzo
sporadycznie wskazywana była nota oceniająca współpracę „Raczej nisko”. Taka ocena pojawiała się
tylko raz w przypadku oceny fachowości współpracy z urzędem pracy.
W porównaniu z badaniami realizowanymi wcześniej, zauważyć można podobną tendencje do
oceniania współpracy z urzędem pracy, jednakże warto zauważyć, że nastąpił zdecydowany spadek
wskazań oceny „Bardzo wysoko” na rzecz oceny „Raczej wysoko”.
W porównaniu do badań z lat ubiegłych najważniejsze źródła informacji o usługach
świadczonych przez urząd pracy nie uległy w zasadzie większym zmianom. Zaobserwować można
jedynie powiększenie zasięgu oddziaływania Internetu, jako podstawowego źródła wiedzy (w 2011r.
i 2012r. na Internet wskazywało 62% i 63% badanych). Zwiększył się także zasięg oddziaływania
materiałów informacyjnych urzędu (5% wskazań w 2012r.).
Badani generalnie mieli dobrą opinię o kwalifikacjach pracownków zatrudnionych w wyniku
skierowania z urzędu pracy. Ponad połowa badanych firm była z nich raczej zadowolona, a co trzecia
nawet bardzo zadowolona. Wystąpiła tylko jedna ocena skrajnie negatywna. Tylko 3% firm
wskazywało na ocenę „Raczej niezadowolony”. W badaniach z lat ubiegłych również dominowały
oceny pozytywne, choć wtedy więcej pracodawców wystawiało oceny najwyższe (42% wskazań na
ocenę „Bardzo zadowolony” w 2012r.).
Za główne przyczyny bezrobocia w powiecie tarnobrzeskim uznane zostały wysokie koszty
pracy (składki ZUS, Fundusz Pracy), na co wskazało 52,7% badanych oraz zacofanie gospodarcze
regionu (46%). Jako inny istotny czynnik 12,7% pracodawców wskazało niedostatek pieniędzy na
aktywne zwalczanie bezrobocia.
10
1. Wprowadzenie
Celem Badania lokalnego rynku pracy – miasta Tarnobrzega i powiatu tarnobrzeskiego była
diagnoza dotycząca sytuacji na rynku pracy w regionie: zestawienie zapotrzebowania pracodawców
z umiejętnościami i kwalifikacjami posiadanymi przez osoby pozostające bez zatrudnienia oraz
rozpoznanie planów przedsiębiorstw w kontekście zatrudnienia i redukcji personelu.
Przedmiot i zakres badania
Analiza opiera się na badaniu ilościowym i analizie dokumentów. Badanie zostało
przeprowadzone na terenie miasta Tarnobrzega i powiatu tarnobrzeskiego od maja do lipca
2014 roku. Analiza dokumentów wtórnych uwzględniała natomiast stan na 31 grudnia 2013 roku.
W ramach badania rynku pracy postanowiono zdiagnozować aktualne potrzeby pracodawców
i to, jakie zdolności i umiejętności mogą pracodawcom zaoferować bezrobotni z regionu. Badania te
uzupełniono analizą danych statystycznych dotyczących rynku pracy w powiecie tarnobrzeskim
i mieście Tarnobrzeg. Na podstawie wyników badania, zamieszczonych w niniejszym raporcie, można
wysnuć prognozy dotyczące zjawisk mogących wystąpić na regionalnym rynku pracy w najbliższym
czasie.
Analizy wykonano na podstawie danych uzyskanych w trakcie następujących badań: badanie
desk research, badanie telefoniczne z pracodawcami z terenu powiatu tarnobrzeskiego i miasta
Tarnobrzeg, badanie bezpośrednie metodą wystandaryzowanego wywiadu kwestionariuszowego
z bezrobotnymi.
Analiza desk research
 Profil powiatów z punktu widzenia rynku pracy, gospodarka powiatów – atuty i bariery
 Kapitał ludzki i system edukacji w powiatach
 Ludność powiatów
 Ludność powiatów w wieku produkcyjnym
 Pracujący
 Bezrobotni w sensie ekonomicznym
 Popyt na pracę z uwzględnieniem zatrudnienia subsydiowanego oraz tworzenia nowych miejsc
pracy ze środków publicznych
 Bezrobotni zarejestrowani w PUP w Tarnobrzegu z uwzględnieniem osób w szczególnej sytuacji
na rynku pracy
 Bezrobotni zarejestrowani w PUP w Tarnobrzegu z uwzględnieniem zatrudnienia
subsydiowanego oraz tworzenia nowych miejsc pracy
 Bezrobotni według zawodów
11
Ankieta CATI
 Popyt na pracę z uwzględnieniem zatrudnienia subsydiowanego oraz tworzenia nowych miejsc
pracy ze środków publicznych
 Popyt na pracę w odniesieniu do absolwentów, a dodatkowo do osób niepełnosprawnych
 Popyt na pracę – oczekiwane przez pracodawców kierunki szkoleń według zawodów
 Popyt na pracę – skłonność do organizacji staży i przygotowania zawodowego dorosłych oraz
oferowane przez pracodawców staże i kierunki przygotowania zawodowego dorosłych według
zawodów
 Popyt na pracę – skłonność do zatrudniania bezrobotnych po zakończeniu aktywnych form
przeciwdziałania bezrobociu
Ankieta PAPI
 Bezrobotni zarejestrowani w PUP w Tarnobrzegu z uwzględnieniem osób w szczególnej sytuacji
na rynku pracy
 Bezrobotni zarejestrowani w PUP w Tarnobrzegu z uwzględnieniem zatrudnienia
subsydiowanego oraz tworzenia nowych miejsc pracy
 Bezrobotni według zawodów
 Aktywność edukacyjna bezrobotnych uprawnionych do szkoleń
 Dotychczasowe i przewidywane oczekiwania bezrobotnych dotyczące staży
 Przewidywane oczekiwania bezrobotnych dotyczące przygotowania zawodowego dorosłych
12
2. Metodologia badania
2.1. Zastosowane metody
Desk research
Analiza danych wtórnych przeprowadzona została przy pomocy techniki analizy danych
zastanych (desk research). Analiza „zza biurka” to metoda badań społecznych lub marketingowych,
która zakłada szczegółową analizę istniejących już i dostępnych danych. Realizacja badania typu desk
research nie jest zatem związana z pozyskiwaniem nowych informacji, a jedynie uporządkowaniem,
przetworzeniem i analizą zgromadzonych wcześniej danych badawczych tak zewnętrznych jak
i wewnętrznych.
Wywiady kwestionariuszowe PAPI
Badania ilościowe bezrobotnych przeprowadzone zostały za pomocą wywiadów
kwestionariuszowych – PAPI (Paper & Pencil Interviewing) – jest to tradycyjne badanie bezpośrednie
face-to-face z udziałem ankietera, przy użyciu papierowego kwestionariusza. Wywiad indywidualny
z wykorzystaniem kwestionariusza jest techniką często używaną przez polskich badaczy. Umożliwia
on przede wszystkim wyeliminowanie presji grupy. Podczas jego przeprowadzania respondenci nie są
zmuszeni do poszukiwania akceptacji swoich poglądów u pozostałych uczestników badania. Tworzy
się silniejsza więź z badaczem, a tym samym wzrasta przekonanie badanego o poufności spotkania.
Specyfika wywiadu przyczynia się do większego niż w wywiadzie grupowym zbliżenia respondenta do
problemu badawczego. Udział ankietera w badaniu pozwala na uzyskanie znacznie wyższego
wskaźnika odpowiedzi, gdyż może on motywować respondenta do ich udzielania. Istotna jest również
możliwość prowadzenia bieżącej kontroli przebiegu badania oraz pomoc respondentowi we
właściwym zrozumieniu pytania. Stosowane są, gdy chcemy określić wielkość i częstość badanego
zjawiska. Badania takie realizowane są zwykle na dużych próbach badawczych, obejmujących kilkaset
i więcej badanych jednostek.
W przypadku badania lokalnego rynku pracy, metoda wywiadów kwestionariuszowych została
zastosowana do badania osób bezrobotnych z terenu miasta i powiatu tarnobrzeskiego. W ramach
badania uzyskano od tej grupy respondentów informacje dotyczące posiadanych kwalifikacji
i przeszłości zawodowej, ich bieżącej sytuacji na rynku pracy, mobilności przestrzennej i edukacyjnej,
oczekiwań wobec urzędu pracy.
Badania PAPI z osobami bezrobotnymi realizowane zostały w siedzibie Powiatowego Urzędu
Pracy w Tarnobrzegu w terminie od 29 maja do 4 czerwca 2014 roku.
Wywiady kwestionariuszowe CATI
Badania ilościowe pracodawców przeprowadzono za pomocą techniki CATI (Computer Assisted
Telephone Interview). Cechą szczególną tej techniki jest możliwość przeprowadzenia bardzo dużej
liczby wywiadów w krótkim czasie. Zaletą tego typu badań jest również stała kontrola przebiegu
badania w trakcie jego trwania.
13
Do pozostałych zalet badania techniką CATI należy zaliczyć:
 komfortowe warunki przeprowadzania wywiadów – respondenci odpowiadają z miejsca pracy,
 łatwość w dotarciu i umówieniu się z respondentem,
 większe poczucie anonimowości respondenta, dzięki czemu jego odpowiedzi są bardziej
szczere,
 zminimalizowanie niebezpieczeństwa wystąpienia błędów ankieterskich,
 odejście od kwestionariuszy papierowych: odpowiedzi respondentów zaznaczane są
bezpośrednio w programie, który automatycznie przetwarza je do bazy danych,
 stały monitoring pracy teleankieterów,
 możliwość dotarcia do grup trudnodostępnych,
 szeroki zakres zastosowania, zarówno w badaniach społecznych jak i marketingowych,
 możliwość bieżącego wglądu badaczy oraz zleceniobiorcy do powstającej bazy danych,
 rejestracja audio wywiadów telefonicznych przeprowadzanych przez teleankieterów,
 standaryzacja warunków przeprowadzenia wywiadu,
 niższe koszty realizacji badania w porównaniu z tradycyjnymi technikami badań terenowych.
Badania z pracodawcami zostały zrealizowane w terminie od 2 do 12 czerwca 2014 roku, przy
udziale komputera sprzęgniętego z telefonem i specjalistycznego oprogramowania do realizacji
badań typu CATI i CAWI.
Przeprowadzone badanie pozwoliło na określenie cech charakterystycznych przedsiębiorstw,
struktury zatrudnienia i planów dotyczących zmiany liczby pracujących, planów inwestycyjnych,
zapotrzebowania na określone zawody, kwalifikacje i umiejętności, szkolenia pracowników
i oczekiwań wobec urzędu pracy.
2.2. Źródła danych
Wykorzystanie możliwości badań jakościowych oraz ilościowych pozwoliło na analizę lokalnego
rynku pracy pod różnymi kątami. Dane, które zostały poddane analizie w ramach badania rynku pracy
powiatu tarnobrzeskiego i miasta Tarnobrzega to dane wywołane, jak i zastane. Do danych
wywołanych zalicza się odpowiedzi, jakich udzielili bezrobotni z terenu powiatu tarnobrzeskiego
w trakcie badania PAPI oraz przedsiębiorcy z tego samego obszaru, przebadani ankietą
kwestionariuszową, realizowaną techniką wywiadów telefonicznych (CATI). Natomiast dane zastane
to dokumenty i analizy dotyczące rynku pracy w powiecie tarnobrzeskim takie jak:

dane, którymi dysponuje Powiatowy Urząd Pracy w Tarnobrzegu,

dane zawarte w sprawozdaniu MPiPS-01 o rynku pracy,

raporty z badań lokalnego rynku pracy w powiecie,

opracowania i analizy PUP,

inne badania i analizy prowadzone w ramach lokalnych projektów w skali województwa,

dane statystyczne GUS i/lub WUP Rzeszów.
14
2.3. Dobór próby badawczej i jej wielkość
W badaniach ilościowych CATI z pracodawcami zastosowany został celowy dobór próby, której
liczebność określono na 150 osób. Kwoty zostały przygotowane dla istniejących firm, według rejestru
REGON tak, aby uzyskać jak najwięcej informacji dotyczących zarówno mikroprzedsiębiorstw, jak
i większych firm funkcjonujących w powiecie tarnobrzeskim i mieście Tarnobrzegu.
Tabela 1 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON – stan na grudzień 2013 roku
Liczba jednostek gospodarczych
Jednostka terytorialna
1000
Ogółem
0-9
10 - 49
50 - 249 250 - 999
i więcej
Powiat tarnobrzeski
3 395
3 246
122
22
4
1
Powiat m. Tarnobrzeg
5 023
4 797
164
58
3
1
Ogółem
8 418
7 943
286
80
7
2
Źródło: Bank danych Lokalnych GUS (BDL).
W celu określenia pojawiających się tendencji oszacowano następujące liczebności próby wg
liczby zatrudnianych osób:
 1-9 osób – 100 ankiet,
 10-49 osób – 35 ankiet,
 Powyżej 49 osób – 15 ankiet (w tej grupie zostanie położony nacisk na to, aby przeprowadzić
4 wywiady z firmami będącymi jednostkami, które zatrudniają największą liczbę pracowników
w powiecie tarnobrzeskim i powiecie m. Tarnobrzeg).
Wskazana ilość ankietowanych pozwala na ekstrapolację uzyskanych wyników na całą grupę
i wskazanie zależności pojawiających się zarówno w mikroprzedsiębiorstwach jak i większych firmach
powiatu tarnobrzeskiego.
Operat do losowania listy pracodawców stanowiły posiadane przez firmę BD Center bazy
danych przedsiębiorstw wg klasyfikacji REGON, zakupione w Urzędzie Statystycznym.
Badania kwestionariuszowe przeprowadzone zostały natomiast z osobami bezrobotnymi (150
ankiet kwestionariuszowych). Tutaj również został przeprowadzony dobór celowy. Liczebności
poszczególnych grup bezrobotnych poddanych badaniu przedstawiają się następująco:

bezrobotni poniżej 25 r. życia (próba 29 osób),

bezrobotni w wieku 25-29 lat ( próba 24 osoby),

bezrobotni w wieku 30-39 lat (próba 20 osób),

bezrobotni w wieku 40-49 lat (42 osoby),

bezrobotni w wieku 50 lat i więcej (35 osób).
Taka ilość wywiadów w badaniach ilościowych pozwala wychwycić pojawiające się trendy
i powtarzające się opinie na temat kwalifikacji i bieżącej sytuacji bezrobotnych na rynku pracy oraz
pozostałych zagadnień będących celem badania.
15
Niniejsze badanie zrealizowane zostało w oparciu o metodologię wykorzystaną w analogicznych
badaniach lokalnego rynku miasta Tarnobrzega i powiatu tarnobrzeskiego, wykonanych na
zamówienie Powiatowego Urzędu Pracy w Tarnobrzegu w 2011 roku i 2012 roku. W związku z tym
możliwe jest bezpośrednie porównywanie wyników ze wszystkich trzech badań.
16
3. Analiza desk research
3.1. Profil powiatu tarnobrzeskiego i powiatu grodzkiego miasta
Tarnobrzega
Z punktu widzenia lokalnego rynku pracy obszar powiatu tarnobrzeskiego i miasta Tarnobrzega
na prawach powiatu grodzkiego traktować należy, jako jedność. Tworzą one pewną całość powiązaną
względnie jednorodnymi więzami przestrzennymi, uwzględniającymi zarówno więzi społeczne,
gospodarcze i kulturowe. Nie ulega wątpliwości, że układ gmin wchodzących w skład tak
zdefiniowanej całości tworzy nierozerwalny byt, który nazwać należałoby lokalnym rynkiem pracy.
Mobilność mieszkańców, dostępność środków transportu czy sieć komunikacyjna pozwalają
przemieszczać się ludności wewnątrz obszaru, bez dostrzegania większych barier przestrzennych,
kulturowych czy administracyjnych. Nie jest więc zjawiskiem rzadkim, gdy mieszkaniec Tarnobrzega
pracuje na terenie gminy Nowa Dęba lub Gorzyc i odwrotnie. Wręcz przeciwnie, jest to zjawisko
nader często spotykane. Lokalny rynek pracy, obejmujący teren pięciu gmin: Tarnobrzeg, Gorzyce,
Grębów, Nowa Dęba i Baranów Sandomierski, charakteryzuje się oczywiście różnorodnym stopniem
rozwoju oraz różnorodnymi profilami gospodarczymi poszczególnych gmin. Spójność przestrzeni
potwierdzona jest poprzez objęcie jej w administrację Powiatowego Urzędu Pracy w Tarnobrzegu,
który w ramach ustawowych zadań kreuje politykę rozwoju rynku pracy na terenie wspomnianych
gmin. Stąd omawiany obszar roboczo nazwać można terenem oddziaływania urzędu.
Rysunek 1 Mapa obszaru działania Powiatowego Urzędu Pracy w Tarnobrzegu
Źródło: Opracowanie własne.
Gmina Tarnobrzeg to największy ośrodek miejski na obszarze oddziaływania PUP. Tarnobrzeg
jest miastem o statusie powiatu grodzkiego. Położony jest w północno-zachodniej części
województwa podkarpackiego, na prawym brzegu rzeki Wisły. Zajmuje fragment doliny Wisły oraz
17
teren wysoczyzny zwanej Garbem Tarnobrzeskim na granicy Kotliny i Wyżyny Sandomierskiej. Pod
względem administracyjnym stanowi centrum subregionu tarnobrzeskiego.
Najwięksi pracodawcy funkcjonujący na terenie miasta Tarnobrzega są zlokalizowani na
terenach Tarnobrzeskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej Euro-Park Wisłosan. Strefa ta została
ustanowiona 9 września 1997 roku na posiedzeniu Rady Ministrów. Została utworzona na terenach
byłego Zagłębia Siarkowego, jako jeden z głównych instrumentów wsparcia przemian gospodarczych
upadających przedsiębiorstw państwowych, działających w obszarach wydobycia i przetwórstwa
siarki (okolice Tarnobrzega i Staszowa) oraz w branży metalowej (Nowa Dęba) i hutniczej (Stalowa
Wola). Recesja na rynkach w tych branżach spowodowała masowe zwolnienia załóg kopalni siarki
oraz w potężnych przedsiębiorstwach z branży metalowej i hutniczej. Łączny obszar strefy wynosi
1 632,31 ha. Na dzień 29 maja 2013 roku wydano łącznie 234 zezwolenia na prowadzenie działalności
gospodarczej na terenie strefy. Aktywnie działa w niej 109 przedsiębiorców – firmy reprezentujące
różne branże, m.in. przetwórstwo aluminium, farmaceutyki, szkło gospodarcze, elektronikę,
produkcję materiałów budowlanych, meble i przemysł poligraficzny. W znaczący sposób zmienił się
dotychczasowy wizerunek pierwotnych terenów strefy. Zarządzający wybudował kompleks 5 nowych
hal produkcyjnych pod wynajem dla nowych inwestorów, powstało kilkadziesiąt nowych obiektów,
zmodernizowano kilkanaście kolejnych – projekty te zrealizowali nowi przedsiębiorcy, wykorzystujący
zakupione w strefie nieruchomości.
Ważne zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej w podstrefie Tarnobrzeg posiada
14 przedsiębiorców, są to firmy:
 ZSChiM Piotrowice II Sp. z o.o. – producent surowców chemicznych i mineralnych dla
budownictwa,
 KOMA Stahlbau Sp. z o.o. – konstrukcje metalowe, obróbka metali,
 Zakład Mechaniczny "SIARKOPOL" Sp. z o.o. – obróbka metali, produkcja urządzeń
mechanicznych,
 FENIX METALS Sp. z o.o. – recycling (odzysk cyny i ołowiu),
 Tarkon Sp. z o.o. – konstrukcje metalowe, obróbka metali,
 Media Regionalne Sp. z o.o. – druk gazet, wyroby i usługi poligraficzne,
 IZOLBEX Sp. z o.o. – producent materiałów budowlanych,
 ME Logistics A.S. Tomala Sp. z o.o. – usługi magazynowania i logistyki,
 EKO-SYSTEMY Sp. z o.o. – producent przydomowych oczyszczalni ścieków,
 Magielek Magiel i Pralnia – usługi czyszczenia i prasowania odzieży,
 Storks Sp. z o.o. – producent toreb na urządzenia komputerowe,
 Pilkington Atomotive Poland Sp. z o.o. – branża motoryzacyjna,
 BK Glass Sp. z o.o. – producent szkła hartowanego,
 Kabanos-Machów Sp. z o.o. – producent przetwarzania i konserwacji mięs.
Transformacja systemowa państwa oraz likwidacja przemysłu siarkowego odegrały ważną rolę
w formowaniu się struktury gospodarczej miasta. W wyniku tych procesów nastąpiły przekształcenia
własnościowe i restrukturyzacje istniejących dotąd zakładów sektora publicznego: państwowych
i komunalnych, które w nowej rzeczywistości gospodarczej nie mogły istnieć w dotychczasowej
formie. Od 1990 roku region przeżywał poważne problemy związane z likwidacją przemysłu
siarkowego, a dodatkowo od 1998 roku, w wyniku reformy administracyjnej państwa i likwidacji
województwa tarnobrzeskiego. Od tego czasu obserwuje się spadek popytu na siłę roboczą. Przemysł
górniczy wykształcił swoistą monokulturę pracy w mieście. Tworzone były szkoły, które kształciły pod
18
potrzeby przemysłu. Wraz z postępującą transformacją społeczno-gospodarczą, upadającymi
i likwidowanymi zakładami pracy doświadczenie zawodowe i zawody wyuczone przez większość osób
w mieście przestały być atrakcyjne dla pracodawców.
Powstającą lukę po likwidowanych przedsiębiorstwach na rynku pracy zaczęły wypełniać nowe
formy działalności gospodarczej głównie w sektorze prywatnym. Na bazie tych zasobów powstają
kolejne, innowacyjne firmy stanowiące ważny element lokalnego sektora MŚP.
W wyniku różnorodnych inicjatyw oraz przy wykorzystaniu dostępnych zewnętrznych środków
wsparcia możliwe stało się powstrzymanie niekorzystnych trendów. Konsekwencją tego jest
pozytywny proces zahamowania wzrostu bezrobocia. Wśród ważniejszych czynników można tu
wymienić rozwój inwestycji w tarnobrzeskiej części specjalnej strefy ekonomicznej TSSE oraz
stopniowo rozwijające się firmy sektora MŚP, które systematycznie odnajdują swe miejsce na
lokalnym i ponadlokalnym rynku usług.
Powiat tarnobrzeski położony jest w widłach Wisły i Sanu w północnej części województwa
podkarpackiego. Obejmuje cztery gminy przylegające od wschodu i południa do miasta Tarnobrzeg:
miasto i gminę Nowa Dęba, miasto i gminę Baranów Sandomierski, gminę Grębów, gminę Gorzyce.
Powiat obejmuje obszar 520 km². W skład powiatu wchodzą dwa miasta: Baranów Sandomierski
i Nowa Dęba oraz 30 sołectw wiejskich. Powiat sąsiaduje z powiatami: stalowowolskim na wschodzie,
sandomierskim (na zachodzie), grodzkim tarnobrzeskim (od północnego zachodu), mieleckim
i kolbuszowskim (na południu). Utworzony został w 1998 roku, w wyniku reformy administracyjnej
kraju. Do tego czasu teren powiatu wchodził w skład województwa tarnobrzeskiego. W ramach
reformy utworzono powiat tarnobrzeski ziemski oraz powiat grodzki - Tarnobrzeg. Siedziba obydwu
powiatów znajduje się w mieście Tarnobrzeg. Pod względem administracyjnym powiat wchodzi
w skład województwa podkarpackiego.
Powiat tarnobrzeski ma charakter rolniczo-przemysłowy. Jednak ze względu na duże
rozdrobnienie gospodarstw rolnych, a także niską, jakość gleb, znaczenie rolnictwa jest niewielkie
i nie stanowi głównego źródła utrzymania swoich mieszkańców. W przeszłości na gospodarkę,
ekonomikę regionu i jego rozwój silnie wpływały główne zakłady przemysłowe. Proces
uprzemysłowienia regionu rozpoczął się w latach 30. XX wieku i związany był z utworzeniem
Centralnego Okręgu Przemysłowego. W ramach okręgu powstały pierwsze zakłady przemysłowe,
które dały początek dzisiejszym ośrodkom przemysłowym. Były to:
 Zakłady Metalowe „DEZAMET” w Nowej Dębie,
 Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego w Gorzycach,
 Fabryka Firanek „WISAN” w Skopaniu.
Silny wpływ na rozwój regionu wywarło górnictwo i przetwórstwo siarki. Utworzony kombinat
siarkowy „Siarkopol” funkcjonował na terenie powiatu, a także miasta Tarnobrzeg. Mowa tu o dwóch
kopalniach siarki w Machowie i Jeziórku oraz zakładach przetwórczych siarki w Machowie.
Wymienione zakłady tworzyły liczne miejsca pracy, a także linie kolejowe, drogi, wodociągi czy
ciepłownie. Podobnie jak miasto Tarnobrzeg, tak i powiat tarnobrzeski przeżywa od 1999 roku
problemy związane z restrukturyzacją i likwidacją istniejących zakładów przemysłowych.
Dziś do jednych z kluczowych podmiotów gospodarczych funkcjonujących na terenie powiatu
można zaliczyć:
 Zakłady Metalowe „DEZAMET” SA w Nowej Dębie – produkcja wojskowa, konstrukcja
i wykonawstwo przyrządów i narzędzi, remonty maszyn i usługi galwaniczne,
 Federal Mogul Gorzyce SA – produkcja tłoków i sworzni do silników samochodowych
i sprężarek, aluminiowych odlewów kształtowych,
19
 Polpharma Oddział Produkcyjny w Nowej Dębie – produkcja farmaceutyczna,
 Fabryka Firanek „WISAN” SA w Skopaniu – produkcja firanek,
 Pilkington Atomotive Poland Sp. z o.o. – branża motoryzacyjna.
Warto również zwrócić uwagę na Tarnobrzeską Specjalną Strefę Ekonomiczną, w ramach, której
działają poszczególne podstrefy, które skupiają inwestorów.
W podstrefie Tarnobrzeskiej działają takie firmy jak:
 ZSChiM Piotrowice II Sp. z o.o. – producent surowców chemicznych i mineralnych dla
budownictwa,
 KOMA Stahlbau Sp. z o.o. – konstrukcje metalowe, obróbka metali,
 Zakład Mechaniczny "SIARKOPOL" Sp. z o.o. – obróbka metali, produkcja urządzeń
mechanicznych,
 FENIX METALS Sp. z o.o. – recycling (odzysk cyny i ołowiu),
 Tarkon Sp.z o.o. – konstrukcje metalowe, obróbka metali,
 Media Regionalne Sp. z o.o. – druk gazet, wyroby i usługi poligraficzne,
 IZOLBEX Sp. z o.o. – producent materiałów budowlanych,
 ME Logistics A.S. Tomala Sp. z o.o. – usługi magazynowania i logistyki,
 EKO-SYSTEMY Sp. z o.o. – producent przydomowych oczyszczalni ścieków,
 Magielek Magiel i Pralnia – usługi czyszczenia i prasowania odzieży,
 Storks Sp. z o.o. – producent toreb na urządzenia komputerowe,
 Pilkington Atomotive Poland Sp. z o.o. – branża motoryzacyjna,
 BK Glass Sp. z o.o. – producent szkła hartowanego,
 Kabanos-Machów Sp. z o.o. – producent przetwarzania i konserwacji mięs.
Natomiast w rejonie inwestycyjnym Gorzyce, w ramach SSE działają przedsiębiorstwa:
 Alumetal Gorzyce Sp. z o.o. – produkcja aluminium,
 Press + Sintertechnik Sp. z o.o. – produkcja rdzeni solnych do odlewów aluminiowych,
 AHC Polska Sp. z o.o. – obróbka metali, produkcja chemikaliów organicznych i nieorganicznych,
 Metaltec Magaj & Szymański s.c. – wytapianie odpadów aluminiowych i żeliwnych.
W podstrefie Nowa Dęba działalność prowadzą firmy:
 Polpharma Oddział Produkcyjny w Nowej Dębie – produkcja farmaceutyczna,
 Dezamet S.A. – produkcja dla przemysłu maszynowego i obronnego,
 Marma Plast II Spółka komandytowa Sp. z o.o. – przetwórstwo PCV, producent folii dla
ogrodnictwa i budownictwa,
 Bester Medical System Sp. z o.o. – produkcja urządzeń medycznych,
 Innowacja Sp. z o.o. – wyroby metalowe, obróbka metali,
 PRO-FUND Sp. z o.o. – branża metalowa.
W mieście Tarnobrzeg zamieszkiwało w 2013 roku 48 217 osób i w porównaniu do 2011 roku
było to mniej o 419 osób. W tym czasie powiat tarnobrzeski pomniejszył swoje zasoby ludzkie
o 362 osoby. Powiat tarnobrzeski w 2013 roku liczył więcej mieszkańców niż Tarnobrzeg, bo 53 928.
Przytoczone dane wskazują, że Tarnobrzeg posiada większą dynamikę ubytku mieszkańców niż
20
powiat. Biorąc pod uwagę faktyczne zamieszkiwanie na terenie gmin warto zauważyć, że trend
demograficzny dotykający powiaty, jako całość, nie dotyczy gminy Grębów. Jednostka ta była jedyną,
której liczba mieszkańców w tym samym okresie wzrosła.
Tabela 2 Rozkład ludności w gminach i powiecie tarnobrzeskim i mieście Tarnobrzeg w latach 2011–2013
Faktyczne miejsce zamieszkania
2011
2012
2013
54 280
54 034
53 918
12 169
12 130
12 051
Gorzyce
13 618
13 505
13 464
Grębów
9 810
9 820
9 852
Nowa Dęba
18 683
18 579
18 551
48 636
48 558
48 217
Powiat tarnobrzeski
W tym: Baranów Sandomierski
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych pochodzących z BDL.
Powiat tarnobrzeski, choć liczniejszy niż miasto Tarnobrzeg posiada znacznie mniejszą liczbę
podmiotów gospodarczych działających na jego terenie. Najwięcej funkcjonuje w gminie Nowa Dęba,
a w całym powiecie w 2013 roku zarejestrowanych było 3 395 podmiotów. W Tarnobrzegu działa
natomiast 5 023 podmioty gospodarcze. Zauważyć należy, że w obu jednostkach administracyjnych
liczba podmiotów zarejestrowanych w bazie REGON, w każdym kolejnym roku była wyższa niż
w poprzednim. W Tarnobrzegu liczba podmiotów zarejestrowanych w 2013 roku była o 99 wyższa niż
w 2011 roku, w powiecie tarnobrzeskim liczba podmiotów była wyższa o 68 w porównaniu do
2011 roku.
Tabela 3 Rozkład podmiotów gospodarczych w powiecie tarnobrzeskim i mieście Tarnobrzeg w latach
2013-2013
Podmioty gospodarcze
Powiat tarnobrzeski
W tym: Baranów Sandomierski
Gorzyce
Grębów
2011
3 327
2012
3 367
2013
3 395
746
743
739
885
877
883
477
500
501
Nowa Dęba
1 219
1 247
1 272
4 924
4 975
5 023
Struktura funkcjonujących podmiotów gospodarczych, pod względem sektorów działalności nie
odbiegała znacząco od siebie w analizowanych powiatach. Większość podmiotów działa w sektorze
usługowym czy handlowym. W powiecie takich podmiotów w 2013 roku było 73%, a w Tarnobrzegu
81%. W sektorze przemysłowym i budowlanym działa, co czwarta firma w powiecie i co piąta
w Tarnobrzegu. Jakościowa różnica pomiędzy powiatem a miastem uwidacznia się, co wydaje się
oczywiste ze względu na charakter powiatów, w sektorze rolniczym i do niego zbliżonym, gdzie
odnotowano 2% form działających w tym sektorze. Pomimo ziemskiego charakteru powiatu, sektor
rolniczy nie jest rozwinięty tak, jak można by tego oczekiwać. Dodać jeszcze należy, że
21
przedsiębiorstwa państwowe to nie więcej niż 2% podmiotów w powiatach. Reszta podmiotów
funkcjonuje w sektorze prywatnym lub mieszanym.
Wykres 1 Podmioty gospodarcze w powiecie tarnobrzeskim i mieście Tarnobrzeg według sektorów
działalności w 2013 roku
81%
Powiat tarnobrzeski
19%
73%
0%
usługi, handel
10%
20%
30%
przemysł, budownictwo
40%
25%
50%
60%
70%
80%
90%
2%
100%
rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo, rybactwo
W obu powiatach, w 2013 roku, najwięcej podmiotów usytuowanych było w sekcji PKD „Handel
hurtowy i detaliczny i naprawa pojazdów samochodowych”. W Tarnobrzegu liczba takich podmiotów
sięgała 30%, a w powiecie 34%. Drugą sekcją pod względem liczby działających w jej obrębie
podmiotów było budownictwo. W Tarnobrzegu była to, co dziesiąta firma. W powiecie zaś najwięcej,
bo 14% podmiotów posiadało taki profil. Obie sekcje mieszczą w sobie niemal połowę wszystkich
podmiotów funkcjonujących na terenie obu powiatów. Dawny profil gospodarczy powiatów, a więc
sekcja „Górnictwo i wydobycie” reprezentowana jest przez 0,2% podmiotów i to tylko w powiecie
tarnobrzeskim. Trudno zatem twierdzić, aby profil górniczy mógł stanowić o przyszłości rozwoju
gospodarczego regionu.
22
Wykres 2 Struktura podmiotów gospodarczych według sekcji PKD 2007 w powiecie tarnobrzeskim i mieście
Tarnobrzeg w 2013 roku
Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów
28,9%
11,5%
14,1%
Budownictwo
Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna
9,4%
4,2%
Opieka zdrowotna i pomoc społeczna
6,7%
6,3%
Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników
6,7%
6,9%
6,4%
Przetwórstwo przemysłowe
4,3%
Transport i gospodarka magazynowa
Finanse i ubezpieczenia
3,5%
2,8%
Zakwaterowanie i usługi gastronomiczne
3,4%
2,7%
Kultura, rozrywa i rekreacja
2,2%
2,0%
Obsługa rynku nieruchomości
2,2%
2,1%
Informacja i komunikacja
1,7%
1,5%
Usługi administrowania
1,7%
1,4%
Administracja publiczna
0,5%
1,4%
Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo
9,8%
5,0%
4,6%
Edukacja
Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami
34,0%
8,3%
0,5%
0,5%
0,3%
2,3%
Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną,
gaz, parę wodną, gorącą wodę
0,1%
0,1%
Górnictwo i wydobycie
0,0%
0,2%
0,0%
5,0% 10,0% 15,0% 20,0% 25,0% 30,0% 35,0%
Powiat tarnobrzeski
Informacje o liczbie podmiotów gospodarczych nie do końca oddają sytuację w powiatach. Stąd
dobrą praktyką jest uzupełnienie statycznych danych zmiennymi wywskaźnikowanymi czy inaczej
wskaźnikami dotyczącymi podmiotów gospodarczych, a odnoszącymi się do struktury demograficznej
powiatów. Taki zabieg pozwoli lepiej dostrzec różnice w stopniu rozwoju gospodarczego powiatów.
Analizując podmioty gospodarcze w odniesieniu do liczby ludności zamieszkującej na danym terenie
zauważyć można, że „nasycenie” podmiotów gospodarczych w powiecie jest o 40% niższe niż
w mieście, choć w obu powiatach rośnie (1 025 podmiotów na 10 tys. ludności w Tarnobrzegu
i 623 w powiecie w 2012 roku). Zauważyć także należy, że spadała liczba nowozarejestrowanych
23
podmiotów na 10 tys. ludności w obu powiatach na przestrzeni lat 2011-2012. Niemal nie zmieniła
się wartość wskaźnika dotyczącego osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą na
100 osób w wieku produkcyjnym. Wskaźnik ten dużo mówi o przedsiębiorczości mieszkańców
powiatów. W analizowanym okresie, w Tarnobrzegu wartość powyższego wskaźnika w kolejnych
latach była stała i wynosiła 12, co oznacza, że częściej niż co dziesiąta osoba w wieku produkcyjnym
prowadzi taką działalność. W powiecie ziemskim przedsiębiorczość tak obserwowana była niższa, bo
wynosiła niespełna 8 na 100 osób w wieku produkcyjnym.
Tabela 4 Wskaźniki dotyczące podmiotów gospodarczych w powiecie tarnobrzeskim i mieście Tarnobrzeg
wpisanych do rejestru REGON w latach 2011-2012
Podmioty
Podmioty wpisane do rejestru REGON
na 10 tys. ludności
Powiat tarnobrzeski
Miasto Tarnobrzeg
2011
2012
2011
2012
613
623
1 012
1 025
134
125
12
12
Podmioty nowo zarejestrowane
91
63
na 10 tys. ludności w wieku
produkcyjnym
Osoby fizyczne prowadzące działalność
7,5
7,6
gospodarczą na 100 osób w wieku
produkcyjnym
Ważną informacją, mającą wpływ na rynek pracy są dane o przeciętnym wynagrodzeniu
w powiatach. Wysokość wynagrodzenia może decydować o rozwoju gospodarczym terenu
i możliwości ściągnięcia specjalistów lub może odpychać potencjalną siłę roboczą w kierunku szarej
strefy lub bezrobocia.
W obu powiatach średnie wynagrodzenie wzrosło w porównaniu do roku poprzedniego.
Niemniej jednak w mieście Tarnobrzeg średnie wynagrodzenie za pracę było niższe niż w powiecie
i wynosiło w 2012 roku 3 176 zł brutto, co oznacza kwotę ok. 2 300 netto. W tym samym czasie
w powiecie tarnobrzeskim zarabiało się o ok. 120 zł brutto więcej.
Wykres 3 Przeciętne wynagrodzenie brutto i relacja do średniej krajowej w powiecie tarnobrzeskim i mieście
Tarnobrzeg w latach 2011 – 2012
24
Przeciętne wynagrodzenie w analizowanych powiatach jest jednocześnie niższe niż średnia
wypłata w Polsce. W Tarnobrzegu wyniosło ono 82% średniego wynagrodzenia w kraju, a w powiecie
85%. Zaznaczyć należy, że poziom wynagrodzeń w stosunku do średniej w kraju rósł w analizowanych
latach, choć szybciej w powiecie ziemskim (redukcja dystansu o 2 punkty procentowe).
Podsumowaniem powyższych analiz może być wskazanie mocnych stron Tarnobrzega
i powiatu tarnobrzeskiego. Otóż wiele nadziei upatruje się w rozwoju Jeziora Tarnobrzeskiego, które
posiada duży potencjał dla branży turystycznej. Bliskość miejscowości posiadających zabytki i ofertę
turystyczną pozwala na myślenie o realizacji klastra turystyczno-rekreacyjnego. Kolejnym atutem jest
funkcjonujący Tarnobrzeski Park Technologiczno-Przemysłowy. Tarnobrzeg charakteryzuje się także
znaczącymi rezerwami siły roboczej, szczególnie wśród absolwentów, co należy uznać za potencjał do
wykorzystania gospodarczego. Atutem jest także działająca strefa ekonomiczna i funkcjonujące w niej
firmy, a także pewna liczba terenów przygotowanych pod inwestycje. Za mocną stronę uważa się też
korzystne położenie Tarnobrzega na pograniczu trzech regionów, pozwalające korzystać
z programów ponadregionalnych. Lokalizacja terenów rolniczych w powiecie umożliwia skorzystanie
ze środków pomocowych oraz funduszy strukturalnych w tym z dopłat dla rolników czy z programów
wspierających projekty rolno-spożywcze. Atutem jest także bliskość położenia względem granicy
wschodniej i południowej.
Zagrożeniem i słabą stroną miasta są niekorzystne tendencje w zakresie struktury wiekowej
mieszkańców. Duży odsetek wśród osób bezrobotnych stanowią osoby starsze, powyżej 45 lat, oraz
bardzo młode, do 25 roku życia. Niekorzystnym zjawiskiem jest także wstępowanie licznych grup
ludności z wykształceniem i doświadczeniem zawodowym o charakterze nadwyżkowym. W powiecie
nadreprezentowane są szkoły ponadgimnazjalne kształcące na potrzeby usług. Brakuje w tej kwestii
kształcenia wysoce specjalistycznego, pozwalającego na lokowanie innowacyjnych technologii na
terenie powiatu. Niekorzystna struktura działalności gospodarczej, z dominującym handlem nie
pozwala na zwiększenie zakresu oddziaływania powiatu, jako centrum wzrostu. Brak czy zbyt niska
liczba tzw. „kotwic gospodarczych”, w postaci konkurencyjnych i innowacyjnych zakładów
produkcyjnych jest w tej materii dużym hamulcem. Na to wszystko nakłada się znaczna skala migracji,
szczególnie młodych, dobrze wykształconych osób.
3.2. Kapitał ludzki i system edukacji w powiecie
Termin „kapitał ludzki” pochodzi z dosłownego tłumaczenia angielskiego pojęcia human capital
i w skrócie oznacza wartość kwalifikacji ludzkich1. Najbardziej ogólna, ale jednocześnie najszersza
znaczeniowo definicja kapitału ludzkiego stwierdza, że składają się nań ludzie i ich umiejętności. Tak
definiowany kapitał ludzki obejmuje, zatem wszystkie cechy wpływające na produktywność jednostki,
w tym zarówno wykształcenie, jak i inteligencję, oraz wrodzone zdolności i powiązania także mające
wpływ na naszą wydajność i efekty pracy. Według definicji kapitału ludzkiego Mirosławy Marody
i Anny Gizy-Poleszczuk składa się on z konkretnych cech zbiorowości, jak: struktura wieku populacji,
umieralność, stopa urodzeń, stan zdrowia, które tworzą razem bardziej ogólną kategorię cech
demograficznych. Oprócz cech demograficznych w skład kapitału ludzkiego wchodzą również
1
T. Michalczyk, S. Musioł, Kapitał ludzki i społeczny a rozwój społeczno-ekonomiczny w świetle nowej analizy instytucjonalnej [w:] Kapitały
ludzkie i społeczne a konkurencyjność regionów, red. M.S. Szczepański, K. Bierwiaczonek, T. Nawrocki, Katowice 2008, s. 61.
25
umiejętności członków zbiorowości wyrażone w postaci poziomu wykształcenia, struktury zawodowej
oraz stopnia zgodności struktury zawodowej z wymogami nowoczesnego rynku pracy2.
Szczególnie interesującą cechą zasobów kapitału ludzkiego jest potencjał demograficzny
powiatów, ściśle związany z wykształceniem mieszkańców. W latach 2011 i 2012 w obu powiatach
zaobserwować można było spadek zasobów w postaci nie tyle zmniejszającej się liczby szkół, ale
w zmniejszającej się liczbie uczniów z nich korzystających. Spadek liczby szkół to efekt szerszych
zmian demograficznych i starzenia się społeczeństwa, które uwidacznia się także w Polsce lokalnej.
W powiecie tarnobrzeskim ubyło w ciągu jednego roku szkolnego 6 instytucji edukacyjnych. Wynikało
to z zanikania szczególnie szkół uzupełniających dla dorosłych, choć zasoby powiatu zmniejszyły się
także o jedną szkołę podstawową. W Tarnobrzegu całość potencjału instytucjonalnego zwiększyła się
o dwie placówki edukacyjne, którymi były szkoły o profilu licealnym, w tym jedna szkoła dla
młodzieży, a druga dla dorosłych. W przypadku redukcji liczby uczniów korzystających z zasobów
edukacyjnych w powiatach zaobserwować można zmniejszenie się liczby uczniów uczęszczających do
szkół zawodowych i techników (w obu powiatach), przy jednoczesnym wzroście liczby uczniów
uczęszczających do liceum ogólnokształcącego. Jednocześnie liceum ogólnokształcące skupia
największą liczbę uczniów w powiatach. Obraz ten uznać należy za mniej korzystny dla przyszłości
rynku pracy, na którym wciąż brakuje osób z technicznym wykształceniem i uprawnieniami do
wykonywania zawodu.
Charakterystyczna dla odzwierciedlenia dokonujących się przemian demograficznych jest
malejąca liczba dzieci uczęszczających do przedszkoli, a szczególnie do szkół podstawowych, które są
przecież obowiązkowymi w polskim systemie edukacyjnym. Liczba dzieci korzystających z przedszkoli
nie do końca jest wskaźnikiem miarodajnym, gdyż stopień nasycenia przedszkolami w Polsce nie jest
wysoki, a szczególnie w powiatach i gminach o charakterze wiejskim. Widać to na przykładzie
powiatu ziemskiego tarnobrzeskiego, gdzie liczba dzieci objętych opieką przedszkolną wzrosła,
podczas gdy w Tarnobrzegu o znacznie większym stopniu nasycenia infrastrukturą społeczną liczba
przedszkoli i dzieci objętych opieką uległa zmniejszeniu.
Tabela 5 Sektor edukacji w powiecie tarnobrzeskim i mieście Tarnobrzeg w latach 2011-2012
Typ szkoły
Przedszkola
Szkoły Podstawowe
Szkoły gimnazjalne
Licea Ogólnokształcące dla młodzieży
Licea Ogólnokształcące dla dorosłych
Uzupełniające Licea Ogólnokształcące dla
młodzieży specjalne
Uzupełniające Licea Ogólnokształcące dla
dorosłych
Powiat
tarnobrzeski
Placówki
Uczniowie
oświatowe
(dzieci/
ogółem
studenci)
2011
2012
2011
2012
Powiat
m. Tarnobrzeg
Placówki
Uczniowie
oświatowe
(dzieci/
ogółem
studenci)
2011
2012
2011
2012
15
31
15
4
0
16
30
15
4
1
1 090
3 107
1 813
449
0
1 168
2 997
1 718
405
28
17
11
8
5
2
17
11
8
6
3
1 518
2 650
1 611
1 541
254
1 446
2 593
1 572
1 598
367
1
0
8
0
0
0
0
0
2
0
32
0
3
3
209
127
2
A. Giza-Poleszczuk, M. Marody, Kapitał ludzki i systemowy [w:] Strategie i system. Polacy w obliczu zmiany społecznej, red. A. GizaPoleszczuk, M. Marody, A. Rychard, Warszawa 2000.
26
Szkoły policealne dla młodzieży
0
0
0
0
Szkoły policealne dla dorosłych
3
1
92
14
Technika dla młodzieży
3
3
376
366
Technika uzupełniające dla młodzieży
0
0
0
0
Szkoły artystyczne niedające uprawnień
1
0
7
0
zawodowych
Szkoły przysposabiające do pracy
1
1
11
6
zawodowej specjalne
Zasadnicze szkoły Zawodowe dla
1
1
34
37
młodzieży specjalne
Zasadnicze szkoły zawodowe dla
0
0
0
0
dorosłych
Zasadnicze Szkoły Zawodowe dla
2
2
204
197
młodzieży
Szkoły wyższe
0
0
0
0
Razem
64
58
6 133 5 768
1
16
6
1
1
16
6
1
25
653
1 598
38
38
495
1 492
25
2
2
144
144
1
1
19
18
0
0
0
0
2
2
84
66
4
4
457
376
3
62
3
64
1142
9 283
1145
8 911
Kontynuując analizę dotyczącą profilu działalności zawodowych szkół ponadgimnazjalnych
w powiatach warto przedstawić rzeczywistą strukturę takich placówek. W powiecie tarnobrzeskim
najwięcej szkół posiada profil ogólno-techniczny, realizowany w technikach. Podobny profil nauczania
zawodowego w powiecie realizowany był w zasadniczych szkołach zawodowych. Szkoły kształcące
w omawianym profilu stanowiły dokładnie połowę szkół powiatu. Trzecim profilem w powiecie był
profil związany z usługami dla ludnosci (12% szkół).
W Tarnobrzegu dominującym profilem nauczania był natomiast profil usług dla ludności. Takich
szkół, o typie technikum, było w mieście 24%. Wraz z kształceniem w zasadniczej szkole profil ten
dominował w mieście (niemal co trzecia szkoła). Kolejnym profilem było kształcenie związane
z architekturą i budownictwem (16% szkół). W Tarnobrzegu szolnictwo zasadnicze zawodowe było
w roku szkolnym 2012/2013 mniej popularne, co czwarta szkoła zawodowa zaliczana była do tego
typu szkół (w powiecie co trzecia). W obu powiatach w szkolnictwie zawodowym dominują technika,
wydaje się, że przyczyną takiego stanu rzeczy jest wciąż funkcjonujący w Polsce, negatywny stereotyp
edukacji w zasadniczych szkołach zawodowych.
Tabela 6 Typy i profile szkół ponadgimnazjalnych zawodowych w powiecie tarnobrzeskim i mieście
Tarnobrzeg w roku szkolnym 2012/2013
Powiat
Powiat
tarnobrzeski
m. Tarnobrzeg
Typ szkoły
Profil szkoły
% ze
% ze
Liczba
wszystkich
Liczba
wszystkich
szkół
szkół
architektury i budownictwa
16
3%
132
7%
inżynieryjno-techniczne
123
22%
130
7%
Zasadnicze szkoły
zawodowe bez
specjalnych
Technika, technika
uzupełniające,
licea profilowane
oraz szkoły
ogólnokształcące
usługi dla ludności
produkcji i przetwórstwa
ekonomiczne i administracyjne
usługi dla ludności
architektury i budownictwa
informatyczne
inżynieryjno-techniczne
społeczne
30
9
19
69
0
65
157
33
5%
2%
3%
12%
0%
12%
28%
6%
92
12
10
456
316
229
215
150
5%
1%
1%
24%
16%
12%
11%
8%
27
Szkoły policealne
bez specjalnych
ekonomiczne i administracyjne
ochrona środowiska
usługi transportowe
rolnicze, leśne i rybactwa
medyczne
Razem
42
0
0
0
0
7%
0%
0%
0%
0%
72
37
30
12
38
4%
2%
2%
1%
2%
563
100%
1931
100%
Powyżej, przy okazji analizy profilu powiatów i kapitału ludzkiego, uwidocznił się wpływ niżu
demograficznego na system edukacyjny w powiatach. Obraz tego zjawiska widoczny jest w strukturze
wieku ludności powiatów. W poniższej tabeli kolorem czerwonym zazaczono kategorie ludności
o najniższej liczebności. Natomiast kolorem zielonym zaznaczono kategorie wiekowe o najwyższej
liczebności. W obu powiatach w latach 2011-2013 najmniej liczne były kategorie mieszkańców od
0 do 9 roku życia. Ich liczebność wynosiła poniżej 10%. Jednocześnie zauważyć można silniejszy
ubytek w najmłodszych wiekowo kategoriach osób w Tarnobrzegu, gdzie najmniej liczną grupą były
także osoby w wieku 10-19 lat. Małe liczebności ujawniają się także w najstarszych kategoriach.
Pamiętać jednak należy, że są to osoby wychodzące z rynku pracy i w dodatku liczebnościowo
osłabione wskutek na przykład nadumieralności mężczyzn. Z tego względu dla problemu
zastępowalności pokoleń najważniejsze są liczebności osób w wieku produkcyjnym i porównanie ich
z osobami w wieku przedprodukcyjnym. W tabeli widać kategorie o największej liczebności, które
występują wśród osób w wieku 30-39 lat, dla obu powiatów i 50-59 lat dla Tarnobrzega. Liczebność
w tych kategoriach wiekowych oscylowala wokół 15% populacji. Liczne kategorie wiekowe 20-29 lat
w powiecie tarnobrzeskim potwierdzają tezę o mniejszym tempie starzenia się ludności w powiecie
niż w mieście.
Kolejnym interesującym spostrzeżeniem jest przewaga liczebna mężczyzn nad kobietami wśród
osób młodych i w średnim wieku. Tendencja ta ulega odwróceniu w wieku dobiegającym 50 roku
życia, by osiągnąć znaczną przewagę liczebności kobiet w wieku poprodukcyjnym.
Tabela 7 Ludność według wieku w powiecie tarnobrzeskim i mieście Tarnobrzeg w latach 2011-2013
Powiat tarnobrzeski
Wyszczególnienie
0-9
10-19
20-29
30-39
ogółem
2011
5 270
9,7%
2012
5 107
9,5%
2013
5 003
9,3%
2011
4 372
9,0%
2012
4 379
9,0%
2013
4 287
8,9%
mężczyźni
2 732
5,0%
2 631
4,9%
2 601
4,8%
2 245
4,6%
2 260
4,7%
2 204
4,6%
kobiety
2 538
4,7%
2 476
4,6%
2 402
4,5%
2 127
4,4%
2 119
4,4%
2 083
4,3%
ogółem
6 877
12,7%
6 513
12,1%
6 295
11,7%
5 206
10,7%
4 988
10,3%
4 767
9,9%
mężczyźni
3 530
6,5%
3 374
6,2%
3 237
6,0%
2 647
5,4%
2 542
5,2%
2 427
5,0%
kobiety
3 347
6,2%
3 139
5,8%
3 058
5,7%
2 559
5,3%
2 446
5,0%
2 340
4,9%
ogółem
8 697
16,0%
8 547
15,8%
8 304
15,4%
6 996
14,4%
6 798
14,0%
6 502
13,5%
mężczyźni
4 470
8,2%
4 381
8,1%
4 273
7,9%
3 631
7,5%
3 557
7,3%
3 437
7,1%
kobiety
4 227
7,8%
4 166
7,7%
4 031
7,5%
3 365
6,9%
3 241
6,7%
3 065
6,4%
ogółem
8 478
15,6%
8 529
15,8%
8 602
16,0%
7 517
15,5%
7 625
15,7%
7 613
15,8%
mężczyźni
4 344
8,0%
4 356
8,1%
4 407
8,2%
3 795
7,8%
3 836
7,9%
3 841
8,0%
kobiety
4 134
7,6%
4 173
7,7%
4 195
7,8%
3 722
7,7%
3 789
7,8%
3 772
7,8%
28
40-49
50-59
60-69
70 i
więcej
ogółem
6 995
12,9%
7 114
13,2%
7 259
13,5%
6 800
14,0%
6 751
13,9%
6 761
14,0%
mężczyźni
3 612
6,7%
3 670
6,8%
3 730
6,9%
3 329
6,8%
3 333
6,9%
3 313
6,9%
kobiety
3 383
6,2%
3 444
6,4%
3 529
6,5%
3 471
7,1%
3 418
7,0%
3 448
7,2%
ogółem
7 790
14,4%
7 693
14,2%
7 570
14,0%
7 484
15,4%
7 348
15,1%
7 203
14,9%
mężczyźni
3 865
7,1%
3 844
7,1%
3 775
7,0%
3 442
7,1%
3 397
7,0%
3 379
7,0%
kobiety
3 925
7,2%
3 849
7,1%
3 795
7,0%
4 042
8,3%
3 951
8,1%
3 824
7,9%
ogółem
5 009
9%
5 375
10%
5 722
11%
5 801
12%
6 113
13%
6 399
13%
mężczyźni
2 344
4%
2 503
5%
2 684
5%
2 588
5%
2 687
6%
2 774
6%
kobiety
2 665
5%
2 872
5%
3 038
6%
3 213
7%
3 426
7%
3 625
8%
ogółem
5 164
10%
5 156
10%
5 163
10%
4 460
9%
4 556
9%
4 685
10%
mężczyźni
1 887
3%
1 873
3%
1 877
3%
1 709
4%
1 768
4%
1 822
4%
kobiety
3 277
6%
3 283
6%
3 286
6%
2 751
6%
2 788
6%
2 863
6%
ogółem
54280
54034
23386
23380
100,0
%
48,1%
48217
26584
100,0
%
48,1%
48558
26632
100,0
%
49,3%
48636
26784
100,0
%
49,3%
53918
mężczyźni
100,0
%
49,3%
23197
100,0
%
48,1%
kobiety
27496
50,7%
27402
50,7%
27334
50,7%
25250
51,9%
25178
51,9%
25020
51,9%
ogółem
Pogłębieniem analizy demograficznej są wskaźniki obciążenia demograficznego dla osób w wieku
przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym. W okresie od 2011 roku do 2013 roku
zaobserwować można jak wyglądał wskaźnik obciążenia demograficznego osób w wieku
przedprodukcyjnym do osób będących w wieku produkcyjnym. W obu powiatach sytuacja wygląda
podobnie i nie jest optymistyczna. Do zastępowalności pokoleń brakuje bowiem niemal połowy
populacji. Na 100 osób będących w wieku produkcyjnym przypada jedynie od 55 do 57 osób w wieku
przedprodukcyjnym. Nie jest to dobry prognostyk dla rynku pracy, gdyż prowadzi do sytuacji,
w której w pewnym momencie zabraknie osób do pracy. Niekoniecznie musi się to od razu
przekładać na spadek bezrobocia, gdyż jednocześnie spadnie koniunktura gospodarcza. Młode osoby
generują znaczący ruch w nabywaniu towarów. Gdy ich zabraknie wiele firm straci swoich klientów.
Tabela 8 Wskaźniki obciążenia demograficznego w powiecie tarnobrzeskim i mieście Tarnobrzeg w latach
2011-2013
Powiat tarnobrzeski
Wyszczególnienie
2011
2012
2013
2011
2012
2013
Ludność w wieku nieprodukcyjnym na
55
55,2
55,1
54,1
55,6
57,2
100 osób w wieku produkcyjnym
Ludność w wieku poprodukcyjnym na
100 osób w wieku produkcyjnym
24,9
25,9
26,7
27,7
29,3
31,2
Problem niżu demograficznego to jeden z problemów powiatów. Drugim, nakładającym się na
niego jest migracja. Tabela ze wskaźnikami dotyczącymi salda migracji pokazuje dynamikę ubywania
mieszkańców powiatów. Saldo migracji dla nich jest bowiem ujemne, co oznacza, że więcej osób jest
wymeldowywanych z powiatu, niż dokonuje w nim meldunku. W Tarnobrzegu saldo migracji
wynosiło co roku powyżej 200 osób, podczas gdy w powiecie powyżej 100 osób. Wskaźnik odniesiony
29
do 1 000 mieszkańców pozwala wnioskować, że miasto wyludnia się około dwa razy szybciej niż
powiat tarnobrzeski.
Tabela 9 Saldo migracji w powiecie tarnobrzeskim i mieście Tarnobrzeg w latach 2011-2013
Powiat tarnobrzeski
2011
2012
2013
-122
-126
-113
Wyszczególnienie
2011
2012
2013
-274
-207
-291
Saldo migracji
Saldo migracji
-2,2
-2,3
b.d.
na 1 000 osób
-5,6
-4,3
b.d.
Podsumowując powyższe wyniki należy stwierdzić, iż sytuacja ludnościowa obu analizowanych
powiatów w perspektywie najbliższych 20-30 lat nie wygląda zbyt optymistycznie. Ujemne saldo
migracji (uwzględniając, że na emigrację często decydują się ludzie młodzi i aktywni zawodowo)
w połączeniu z niekorzystnym obciążeniem demograficznym i niewystarczającym przyrostem
naturalnym mogą wywołać załamanie popytu wewnętrznego w powiatach, konsekwencją, którego
będzie efekt sprzężenia zwrotnego pociągający za sobą upadek lokalnych firm i likwidację miejsc
pracy. Rezultatem tego niekorzystnego splotu zjawisk będzie skurczenie się lokalnego rynku pracy, co
może doprowadzić do pojawienia się licznej grupy osób w wieku produkcyjnym, lecz nieaktywnych
zawodowo.
3.4. Pracujący
Liczba pracujących w Tarnobrzegu wynosiła w 2012 roku 13 422 osoby. Większość, bo
53% stanowiły kobiety. Co ciekawe w porównaniu z rokiem poprzednim liczba pracujących kobiet
wzrosła, podczas gdy liczba pracujących mężczyzn zmalała. Szukając interpretacji tego zjawiska
należałoby sięgnąć do problematyki migracji, w której częściej uczestniczą mężczyźni. Poza tym
specyfika gospodarcza miasta, z dominującymi podmiotami działającymi w sektorze usług
i administracji, powoduje zwiększenie zapotrzebowania na pracę dla kobiet. Taki sposób wyjaśniania
tego fenomenu w pewnym sensie potwierdza sytuacja obserwowana wśród pracujących w powiecie
ziemskim, gdzie zatrudnienie kobiet także rośnie, choć już słabiej, przy czym w przeciwieństwie do
Tarnobrzega rośnie także zatrudnienie mężczyzn. Pamiętać przy tym należy, że wiele z dużych firm
i przedsiębiorstw zlokalizowane jest w obszarze powiatu tarnobrzeskiego, na przykład w strefie
ekonomicznej, znajdującej się w gminie Nowa Dęba, a także w Gorzycach.
Tabela 10 Pracujący w powiecie tarnobrzeskim i mieścieTarnobrzeg w 2011 roku i 2012 roku
Powiat tarnobrzeski
2011
2012
Płeć
2011
2012
Mężczyźni
8 430
51%
8 535
51%
6 439
48%
6 308
47%
Kobiety
8 006
49%
8 051
49%
7 020
52%
7 114
53%
Ogółem
16 436
100%
16 586
100%
13 459
100%
13 422
100%
Powyższa tabela dostarcza także informacji o wpływie charakteru miejsca zamieszkania na
aktywność zawodową kobiet i mężczyzn. Mniej pracujących kobiet w powiecie ziemskim (49%
30
w powiecie i 53% w Tarnobrzegu) świadczyć może o wyższej skali bierności zawodowej na terenach
wiejskich niż w mieście. Generalnie aktywność ekonomiczna kobiet jest z reguły w Polsce niższa niż
aktywność mężczyzn. Wskaźnik zatrudnienia dla województwa podkarpackiego na koniec 2013 roku
dla mężczyzn wynosił 54,8%, a dla kobiet 42,6%. Kwestia związana z biernością zawodową, w tym
także kobiet, znajduje się w dalszej części raportu.
Jeśli chodzi o wiek mieszkańców, według ekonomicznych grup ludności, to dominują pracujący
w wieku produkcyjnym (około 64% pracujących). Odsetek ten jest mocno zbliżony do siebie w obu
powiatach i kolejnych latach. Podobnie nie różnicują powiatów tendencje obserwowane wśród
najmłodszych i najstarszych grup ludności. W obu powiatach obserwuje się tendencję, zgodnie
z którą spada odsetek osób w wieku przedprodukcyjnym, przy wzroście odsetka osób w wieku
poprodukcyjnym. Nie można powiedzieć, aby były to zmiany o charakterze rewolucyjnym, jednak
w dziesięcioleciu będą odczuwalne. Niekorzystna tendencja spowoduje w bliskiej przyszłości znacznie
większy odpływ ludzi z rynku pracy, niż napływ młodych osób wchodzących na niego.
Tabela 11 Struktura wieku osób pracujących w powiecie tarnobrzeskim i mieście Tarnobrzeg w latach
2011-2013 według ekonomicznych gup ludności
Wyszczególnienie
Powiat tarnobrzeski
2011
2012
2013
2011
2012
2013
W wieku przedprodukcyjnym
19,5%
18,9%
18,3%
17,1%
17,1%
16,6%
W wieku produkcyjnym
64,5%
64,4%
64,5%
64,9%
64,9%
63,6%
W wieku poprodukcyjnym
16,0%
16,7%
17,2%
18,0%
18,0%
19,8%
Biorąc pod uwagę sekcje PKD, w których sklasyfikować można profil prowadzonej działalności
pracodawców w powiatach, uwidacznia się swoisty charakter gospodarczy powiatu. W poniższej
tabeli kolorem zielonym zaznaczono te sekcje, w których pracuje najwięcej zatrudnionych
mieszkańców. W przypadku powiatu tarnobrzeskiego blisko połowa pracujących zatrudniona jest
w podmiotach działających w sekcji rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. W 2012 roku branża
ta zatrudniała 48% pracowników. Większość z nich stanowiły kobiety (54%). Porównując przytoczone
dane z sytuacją w Tarnobrzegu, zauważyć należy, że branża ta zatrudnia znacznie mniej mieszkańców
miasta, bo tylko 13% wszystkich pracujących. W Tarnobrzegu najwięcej osób, bo 42% pracowało
w 2012 roku w usługach. Obserwuje się tendencję wzrostową w tej branży, gdyż w 2011 roku
w usługach pracowało 39% pracujących mieszkańców miasta. Kolorem czerwonym w tabeli
zaznaczono branżę, w której pracuje najmniej mieszkańców powiatów. W obu jednostkach
administracyjnych były to finanse i ubezpieczenia zatrudniające 1% mieszkańców powiatu
i 4% mieszkańców Tarnobrzega.
Wzrost liczby pracujących mieszkańców Tarnobrzega w latach 2011 i 2012 nastąpił w usługach
i nieznacznie w finansach i ubezpieczeniach. W przemyśle i budownictwie oraz w handlu i naprawach
pojazdów oraz transporcie nastąpił spadek liczby zatrudnionych. W powiecie tarnobrzeskim wzrost
liczby pracujących mieszkańców nastąpił w branży rolniczej i pokrewnej oraz nieznacznie w usługach.
Spadła liczba pracujących w branży przemysłowej i budowlanej.
Mocno sfeminizowanymi branżami są usługi oraz finanse i ubezpieczenia. W firmach z tej sekcji
pracuje od 61% do 73% kobiet mieszkających na terenie powiatu ziemskiego i grodzkiego.
Z drugiej strony zmaskulinizowane branże to sekcja przemysł i budownictwo. U pracodawców
31
działających w tej branży pracowało od 75% do 84% mężczyzn zamieszkałych w analizowanych
powiatach.
Tabela 12 Pracujący według branży działalności pracodawców w powiecie tarnobrzeskim i mieście
Tarnobrzeg w latach 2011-2012
Powiat tarnobrzeski
Sekcja PKD
Rolnictwo, leśnictwo,
łowiectwo i rybactwo
Przemysł i budownictwo
Handel; naprawa
pojazdów; Transport
i gospodarka
magazynowa;
Zakwaterowanie
i gastronomia; Informacja
i komunikacja
Finanse i ubezpieczenia;
Obsługa rynku
nieruchomości
Pozostałe usługi
ogółem
Mężczyzna
Kobieta
2011
7 985
49%
3 643
46%
4 342
54%
2012
8 017
48%
3 663
46%
4 354
54%
2011
1 799
13%
855
48%
944
52%
1 798
853
945
2012
13%
47%
53%
ogółem
4 315
26%
4 288
26%
3 394
25%
3 249
24%
Mężczyzna
3 221
75%
3 206
75%
2 842
84%
2 709
83%
Kobieta
1 094
25%
1 082
25%
552
16%
540
17%
ogółem
1 540
9%
1 634
10%
2 570
19%
2 225
17%
Mężczyzna
833
54%
890
54%
1 066
41%
963
43%
Kobieta
707
46%
744
46%
1 504
59%
1 262
57%
ogółem
92
1%
94
1%
495
4%
505
4%
Mężczyzna
25
27%
25
27%
191
39%
198
39%
Kobieta
67
73%
69
73%
304
61%
307
61%
ogółem
2 504
15%
2 553
15%
5201
39%
5 645
42%
Mężczyzna
708
28%
751
29%
1 485
29%
1 585
28%
Kobieta
1 796
72%
1 802
71%
3 716
71%
4 060
72%
3.5. Bezrobotni w sensie ekonomicznym
Koncepcja bezrobocia zdefiniowanego w ujęciu ekonomicznym rozumiana jest jako stan
nierównowagi pomiędzy popytem na pracę, a podażą pracy. Innymi słowy bezrobocie jest tu
traktowane, jako zjawisko polegające na tym, że część siły roboczej ludności, a ściślej osoby będące
w wieku produkcyjnym, zdolni i skłonni do pracy na typowych warunkach istniejących w gospodarce
nie znajdują zatrudnienia3. Podejście takie oddaje istotę tego obecnie jednego z najważniejszych
problemów społecznych. Jest jednak nazbyt wąskie. Konieczne jest zatem uwypuklenie
uwarunkowań społecznych kształtujących funkcjonowanie zjawiska bezrobocia. Społecznodemograficzne korelaty bezrobocia stanowić winny podstawę opisu zjawiska. W poszerzonym
wymiarze bezrobocia koncentrować się należy na opisie jego struktury, uwzględniając perspektywę
zmiennych społeczno-demograficznych takich jak płeć, wiek, wykształcenie, miejsce zamieszkania,
stan cywilny itp.
Porównując sytuację bezrobocia w województwie w okresach końca 2012 roku i 2013 roku,
zauważyć można pewną względną stabilizację wielkości bezrobocia rejestrowanego. Stopa
bezrobocia wynosiła w obu latach 16,4%, choć nieznacznie, bo o 409 osób, więcej zarejestrowanych
osób było na koniec 2013 roku. W tym samym okresie czasu w powiatach tarnobrzeskich, ziemskim
3
E. Kwiatkowski, Bezrobocie: podstawy teoretyczne, PWN, Warszawa 2002, s. 12.
32
i grodzkim, stopa bezrobocia spadała o 0,8 punktu procentowego w pierwszym i o 0,6 punktu
procentowego w drugim, wynosząc odpowiednio 14,8% i 15,1%. Jak widać stopa bezrobocia
na obszarze działania PUP w Tarnobrzegu była nieco niższa niż dla województwa. Pod względem
wartości wskaźnika powiat tarnobrzeski sytuował się w samej czołówce powiatów o względnie dobrej
sytuacji na rynku pracy w regionie, bo zajmował 6 pozycję (rok wcześniej 7 pozycja). Miasto
Tarnobrzeg zajmowało zaś tę samą pozycję, co rok wcześniej, bo 8 na 25 wszystkich powiatów
województwa. Dodać należy, że w okresie od końca grudnia 2012 roku do końca grudnia 2013 roku
zmniejszyła się także liczba osób bezrobotnych zrejestrowanych w PUP. Spadek liczby bezrobotnych
uwidocznił się w tym czasie także w 12 innych powiatach województwa.
Tabela 13 Liczebność osób bezrobotnych i stopa bezrobocia w powiatach województwa podkarpackiego
w 2012 roku i 2013 roku
Ogółem
Powiat
Powiat bieszczadzki
Powiat brzozowski
Powiat jasielski
Powiat krośnieński
Powiat sanocki
Powiat leski
Krosno
Powiat jarosławski
Powiat lubaczowski
Powiat przemyski
Powiat przeworski
Przemyśl
Powiat kolbuszowski
Powiat łańcucki
Powiat ropczyckosędziszowski
Powiat rzeszowski
Powiat strzyżowski
Rzeszów
Powiat dębicki
Powiat leżajski
Powiat mielecki
Powiat niżański
Powiat stalowowolski
Powiat tarnobrzeski
Tarnobrzeg
PODKARPACKIE
2012
osoba
%
2013
osoba
%
Mężczyźni
2012
2013
osoba
osoba
2012
osoba
988
3 468
4 758
3 428
2 802
1 504
1 210
5 158
2 345
3 298
3 352
2 472
Zmian
2012=
100%
90,4
101,0
96,4
98,5
105,9
108,4
98,3
98,6
97,4
109,0
97,2
97,7
Kobiety
2013
osoba
1 165
3 922
5 477
3 946
2 783
1 380
1 369
4 947
2 050
2 960
3 430
2 690
1 058
3 874
5 257
3 709
2 996
1 374
1 394
4 886
2 064
3 102
3457
2 599
Zmian
2012=
100%
90,8
98,8
96,0
94,0
107,7
99,6
101,8
98,8
100,7
104,8
100,8
96,6
2 258
7 356
10 415
7 425
5 430
2 767
2 600
10 176
4 458
5 986
6 880
5 220
24,3
24,4
18,9
19,5
13,2
23,0
8,4
19,4
18,0
20,7
19,7
18,2
2046
7342
10 015
7 137
5 798
2 878
2 604
10 044
4 409
6 400
6 809
5 071
22,5
24,3
18,3
18,9
13,9
23,6
8,3
19,2
17,8
21,8
19,5
17,7
1 093
3 434
4 938
3 479
2 647
1 387
1 231
5 229
2 408
3 026
3 450
2 530
4 132
6 027
17,0
19,0
4 180
6 391
17,2
19,9
2 117
3 264
2 198
3 455
103,8
105,9
2 015
2 763
1 982
2 936
98,4
106,3
6 168
21,8
6 344
22,2
3 052
3 142
102,9
3 116
3 202
102,8
9 561
6 288
9 124
8 147
5 505
8 454
6 027
14,5
23,2
8,1
13,6
19,4
13,5
25,3
10 011
6 530
9 380
8 312
5 585
7 693
6 237
15,1
23,8
8,3
13,8
19,5
12,4
26,0
4 935
3 126
4 500
3 661
2 776
4 109
3 115
5 332
3 247
4 714
3 739
2 833
3 888
3 169
108,0
103,9
104,8
102,1
102,1
94,6
101,7
4 626
3 162
4 624
4 486
2 729
4 345
2 912
4 679
3 283
4 666
4 573
2 752
3 805
3 068
101,1
103,8
100,9
101,9
100,8
87,6
105,4
6 818
3 488
3 097
153 807
15,0
15,6
15,7
16,4
6 745
3 293
2 962
154 216
14,9
14,8
15,1
16,4
3 307
1 622
1 491
75 927
3 329
1 537
1 435
76 801
100,7
94,8
96,2
101,2
3 511
1 866
1 606
77 880
3 416
1 756
1 527
77 415
97,3
94,1
95,1
99,4
Porównując stopę bezrobocia w powiatach należy stwierdzić, że wartości wskaźnika są do siebie
zbliżone. W przeciągu całego 2013 roku, w każdym miesiącu stopa bezrobocia była niższa w powiecie
niż w mieście. Niższa stopa bezrobocia dla Tarnobrzega ostatnio wystąpiła w listopadzie 2012 roku,
kiedy to wartość wskaźnika dla miasta spadła do 14,7%, przy wysokości 15,2% w powiecie.
Analizując bezrobocie rejestrowane i płeć, należy zauważyć, że spadek liczby zarejestrowanych
nieznacznie silniej uwidocznił się wśród kobiet. Zaznaczyć należy też, że omawiana redukcja silniejsza
33
była w powiecie tarnobrzeskim niż mieście Tarnobrzegu. Powyższe dane korespondują ze wzrostem
zatrudnienia wśród kobiet.
Stopa bezrobocia w obu powiatach ma charakter sezonowy i najwyższa jest w kwartałach
pierwszym i czwartym, a najniższa w trzecim. W roku 2013 powiat tarnobrzeski lepiej radził sobie
z bezrobociem niż miasto Tarnobrzeg. Chociaż krzywe bezrobocia przebiegają dość podobnie, to
w każdym miesiącu 2013 roku stopa bezrobocia w powiecie była niższa niż w mieście.
Wykres 4 Rozkład stopy bezrobocia w powiecie tarnobrzeskim i powiecie grodzkim Tarnobrzeg według
miesięcy w 2012 roku i 2013 roku
3.6. Bierność zawodowa
Zgodnie z definicją GUS i metodologią kwartalnego badania BAEL za bierne zawodowo uważa się
osoby w wieku 15 lat i więcej, które w badanym tygodniu:
 nie pracowały, nie miały pracy i jej nie poszukiwały,
 nie pracowały, poszukiwały pracy, ale nie były gotowe do jej podjęcia w ciągu dwóch tygodni
następujących po tygodniu badanym,
 nie pracowały i nie poszukiwały pracy, ponieważ miały pracę załatwioną i oczekiwały na jej
rozpoczęcie w okresie dłuższym niż 3 miesiące lub do 3 miesięcy, ale nie były gotowe tej pracy
podjąć.
Za bierne zawodowo uznać należy osoby nieaktywne zawodowo, czyli takie które nie pracują
oraz jednocześnie nie poszukują pracy. Do tej kategorii osób zaliczyć należy tych, którzy nie wykazują
chęci do zatrudnienia mimo posiadania zdolności do podjęcia pracy, osoby starsze, będące w wieku
34
emerytalnym, a także te, które są w wieku produkcyjnym, ale uzyskały uprawnienia rentowe i nie
zamierzają powrócić na rynek pracy. Stan bierności zawodowej dotyczy także osób
niepełnosprawnych oraz młodzieży, która nie rozpoczęła jeszcze kariery zawodowej lub czasowo
wycofała się z rynku pracy z powodu kontynuowania edukacji lub konieczności opieki nad dzieckiem,
rodziną. Wskaźnik bierności zawodowej szacowany jest przez GUS na podstawie danych pozyskanych
podczas Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL). Niestety wskaźnik ten estymowany jest
na poziom województwa (NTS-2 lub NUTS-2) i nie można go dezagregować do poziomu powiatu.
Dodatkowo do jego obliczenia używa się danych pochodzących z badania, uwzględniając oszacowaną
w badaniu liczbę osób aktywnych zawodowo, pracujących oraz poziom bezrobocia, zgodny z tzw.
„baelowską” definicją bezrobocia, używaną przez Eurostat i niezwiązaną z bezrobociem
rejestrowanym.
Można jednak dokonać przybliżenia skali zjawiska, pamiętając jednak, że jest to jedynie szacunek
obciążony trudnym do precyzyjnego określenia błędem pomiaru. Posiadając informację o ludności
powiatów w wieku 15 lat i starszym, a także dysponując dokładną liczbą osób pracujących
i bezrobotnych możliwe jest proste obliczenie brakującej wielkości populacji powiatu. Z uwagi na to,
że w odróżnieniu od badań BAEL, dysponujemy danymi rejestrowymi dokonano analizy
porównawczej wielkości bierności zawodowej dla województwa podkarpackiego podanej przez GUS
i własnych obliczeń bierności zawodowej dla województwa. Zabieg ten pozwolił na obliczenie
współczynnika korygującego, za pomocą, którego wyniki obliczenia przekształcono tak, aby zbliżyły
się do wartości pochodzących z badania. Współczynnik ten posłużył do korekcji wielkości bierności
zawodowej obliczonej dla powiatów. Do oszacowania skali bierności zawodowej użyto danych
odnoszących się do 2012 roku, ponieważ jest to okres, dla którego w chwili powstawania raportu
można było skompletować wszystkie potrzebne do zastosowania algorytmu zmienne.
Poniższa tabela przedstawia dane wyjściowe i wynik szacowania wielkości skali bierności
zawodowej w powiatach. Zgodnie z prezentowanymi w niej informacjami BAEL szacował
w analizowanym okresie liczbę osób biernych zawodowo w województwie podkarpackim na 725 000.
Znacząco liczbę osób zaliczonych do tej kategorii stanowiły kobiety (blisko 60% osób biernych,
wycofanych z rynku pracy). Nadreprezentację kobiet tłumaczy w jakimś stopniu wcześniejszy
moment przejścia na emeryturę w porównaniu z mężczyznami, choć w pewnym sensie wpływ ten
osłabia nadumieralność mężczyzn w wieku produkcyjnym. Drugim zjawiskiem mającym wpływ na
występującą różnicę jest znacznie bardziej wydłużona ścieżka edukacyjna kobiet w porównaniu
z mężczyznami. W przypadku kobiet o różnicy decyduje jednak bardziej fakt wycofania się z rynku
pracy z powodu sprawowania opieki nad członkami swojej rodziny. To czwarty w kolejności powód
decydujący o bierności zawodowej, po emeryturze, nauce i chorobie. Odpowiada on za ponad
11% przypadków pojawiającego się wycofania z rynku pracy.
Tabela 14 Oszacowanie aktywności ekonomicznej ludności powiatów tarnobrzeskiego i miasta Tarnobrzeg
dla 2012 roku
Wyszczególnienie
Powiat tarnobrzeski
Tarnobrzeg
Województwo podkarpackie
Ogółem
Mężczyźni
Kobiety
Ogółem
Mężczyźni
Kobiety
Ogółem
Mężczyźni
Kobiety
Populacja osób w
wieku pow. 14 lat
45 920
22 428
23 492
41 869
19 943
21 926
1 794
597
870 912
923 685
Aktywni zawodowo
20 074
10 157
9 917
16 519
7 799
8 720
826 665
418 515
408 150
Pracujący
16 586
8 535
8 051
13 422
6 308
7114
672858
340 635
332 223
Bezrobotni
3 488
1 622
1 866
3 097
1 491
1606
153 807
77 880
75 927
35
Różnica pomiędzy
populacją a
aktywnymi
zawodowo
Obliczony
współczynnik
korygujący
Bierni zawodowo
25 846
12 271
13 575
25 350
12 144
13 206
967 932
452 397
515 535
0,74902
0,6565
0,83021
0,74902
0,6565
0,83021
0,74902
0,6565
0,83021
19 359
8 056
11 270
18 988
7 973
10 964
725 000
297 000
428 000
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych pochodzących z BDL dla 2012 roku.
W analizowanych powiatach szacowanie pozwoliło na określenie skali bierności zawodowej
w 2012 roku na 19 359 osób w powiecie ziemskim i 18 988 osób w powiecie grodzkim.
W województwie osoby bierne stanowiły 43,5% wszystkich osób w wieku powyżej 14 lat. W powiecie
tarnobrzeskim wielkość zjawiska szacować można na nieco niższą, bo 42,2%. Natomiast
w Tarnobrzegu było ono wyższe od obliczanego dla województwa, gdyż sięgało 45,3% osób
w populacji osób mających ukończone 15 lat życia i więcej. Potwierdziło to przypuszczenia, że
liczebność kategorii osób biernych zawodowo będzie wyższa niż osób pracujących. Jest to sytuacja
charakterystyczna dla obydwu powiatów, jak i całego województwa.
Zarówno w województwie jak i w powiatach większość biernych stanowiły kobiety. Nieznacznie
więcej takich osób szacować można było w powiecie ziemskim, bo 58,2%, podczas gdy w mieście
Tarnobrzegu – 57,7%.
36
3.7. Popyt na pracę
Popyt na pracę to innymi słowy zapotrzebowanie na pracowników wśród pracodawców czy
przedsiębiorstw. Pracownik w zamian za wykonywaną pracę otrzymuje wynagrodzenie. Aby określić
popyt na pracę na terenie powiatu tarnobrzeskiego i powiatu miasta Tarnobrzeg niezbędne było
określenie ilości wolnych miejsc pracy zaoferowanych w latach 2012 i 2013 na badanym obszarze.
Wykres 5 Oferty pracy zgłoszone w poszczególnych miesiącach
Porównując oferty pracy pojawiające się w latach 2012 i 2013 należy stwierdzić, iż generalnie
w roku 2013 nastąpił wzrost popytu na pracę w obu analizowanych powiatach. Porównując
poszczególne miesiące zauważyć należy, że większy popyt na pracę pojawił się w powiecie
tarnobrzeskim, niż w samym mieście Tarnobrzeg. W powiecie tarnobrzeskim największe
zapotrzebowanie, (choć z roku na rok systematycznie malejące) zgłaszane jest na robotników
gospodarczych. Na kolejnych miejscach z tendencją wzrostową znalazł się popyt na sprzedawców
i magazynierów. Natomiast w mieście Tarnobrzeg największy popyt pojawił się na pracę
sprzedawców, a następnie na technika prac biurowych oraz robotnika gospodarczego. Przy czym
podobnie jak miało to miejsce w powiecie tarnobrzeskim, tak i w samym mieście Tarnobrzeg popyt
na robotników gospodarczych z roku na rok systematycznie spada.
Tabela 15 Najczęściej zgłaszane oferty pracy w powiecie tarnobrzeskim
Wyszczególnienie
2011
Robotnik gospodarczy
337
2012
226
2013
192
Sprzedawca
71
48
80
Magazynier
20
20
62
Operator urządzeń przemysłu szklarskiego
80
60
47
Kierowca operator wózków jezdniowych
41
3
41
Monter ociepleń budynków
1
2
40
Technik prac biurowych
25
20
32
Technik administracji
24
19
31
37
Pakowacz
1
0
30
Robotnik budowlany
12
11
27
Robotnik magazynowy
4
6
26
Asystent do spraw księgowości
8
18
23
Kierowca ciągnika siodłowego
20
4
23
Operator obrabiarek sterowanych numerycznie
44
5
22
Sprzątaczka biurowa
11
23
20
Kucharz
1
12
19
Sprzedawca w branży spożywczej
4
0
16
Kierowca samochodu ciężarowego
30
17
16
Pracownik prac dorywczych
0
0
15
Pozostali opiekunowie dziecięcy
0
25
14
Asystent nauczyciela przedszkola
3
7
14
Pomoc kuchenna
8
13
14
Barman
2
6
13
Technik handlowiec
5
5
13
Sekretarka
7
8
12
Malarz - tapeciarz
0
2
12
Technik farmaceutyczny
6
2
11
Brukarz
6
11
11
Ślusarz
3
3
11
Kelner
4
2
10
Popyt na pracę i jej podaż w obu powiatach są nie tylko niezrównoważone, ale też
niekompatybilne. Z jednej strony mamy do czynienia z nadwyżką ofert pracy, na które nie ma
chętnych, z drugiej zaś wielu pracowników nie może znaleźć dla siebie pracy. Wynika z tego, że
oczekiwania pracodawców i pracobiorców w pewnym stopniu się rozmijają.
Tabela 16 Najczęściej zgłaszane oferty pracy w mieście Tarnobrzeg
Wyszczególnienie
Sprzedawca
Przedstawiciel handlowy
Lektor języka angielskiego
Technik archiwista
Magazynier
Kucharz
Kontroler biletów
Operator wprowadzania danych
2011
135
80
134
13
0
10
26
15
13
0
0
2012
104
90
110
56
1
19
48
17
7
0
9
2013
185
112
109
40
38
32
27
25
24
22
20
Monter instalacji i urządzeń telekomunikacyjnych (telemonter)
0
0
20
Pracownik ochrony fizycznej I stopnia
12
13
1
0
2
29
0
0
19
19
18
17
Sprzątaczka biurowa
Doradca finansowy
Pracownik centrum obsługi telefonicznej (pracownik call center)
38
Księgowy
Stolarz
Archiwista
Doradca klienta
9
1
16
1
4
3
1
15
4
16
16
16
15
14
13
Pracownik ochrony fizycznej bez licencji
17
7
1
6
1
7
47
15
1
3
0
3
13
12
11
11
11
11
1
9
4
2
7
7
10
10
9
Fryzjer
Koordynator projektów unijnych
Kelner
Spawacz metodą MAG
Operator koparki
Nauczyciel przedmiotów zawodowych technicznych
Barman
Fizjoterapeuta
Porównanie liczby bezrobotnych ze zgłaszanymi ofertami pracy pozwoli określić zawody
nadwyżkowe i deficytowe na tarnobrzeskim rynku pracy.
Tabela 17 Oferty pracy i bezrobotni
Powiat tarnobrzeski
2012
Sekcja PKD
oferty
zgłoszone
81
0
105
0
3
5
1
9
0
756
283
453
70
474
127
2
14
8
10
6
7
7
30
4
41
11
38
2
42
6
433
66
481
134
498
115
537
100
566
120
537
199
774
219
770
275
121
29
129
47
134
36
136
58
155
61
158
119
177
13
183
13
Informacja i komunikacja
16
3
17
1
47
16
35
43
Finanse i ubezpieczenia
33
12
43
21
49
22
90
59
6
2
5
26
31
20
42
22
40
19
72
28
61
81
86
118
Handel hurtowy i
detaliczny; naprawa
pojazdów
Zakwaterowanie i usługi
gastronomiczne
Transport i gospodarka
magazynowa
Obsługa rynku
nieruchomości
Działalność
profesjonalna, naukowa i
techniczna
oferty
zgłoszone
bezrobotni
zarejestrowani
w danym roku
210
12
213
17
7
2
11
826
153
10
2013
oferty
zgłoszone
Budownictwo
oferty
zgłoszone
bezrobotni
zarejestrowani
w danym roku
2012
bezrobotni
zarejestrowani
w danym roku
Rolnictwo, leśnictwo,
łowiectwo i rybactwo
Górnictwo i
wydobywanie
Przetwórstwo
przemysłowe
Wytwarzanie i
zaopatrywanie w energię
elektryczną, gaz…
Dostawa wody;
gospodarowanie ściekami
i odpadami
bezrobotni
zarejestrowani
w danym roku
2013
39
Usługi administrowania
141
122
178
167
135
159
205
85
Administracja publiczna
193
235
266
225
169
184
221
241
Edukacja
117
54
131
57
106
40
134
73
61
53
111
65
99
124
128
143
65
75
82
59
69
36
95
51
57
8
68
7
61
30
57
33
20
0
8
0
13
0
19
0
3 107
1 032
3 321
1 477
3 010
1 174
3 375
1 454
Opieka zdrowotna i
pomoc społeczna
Kultura, rozrywka i
rekreacja
Pozostała działalność
usługowa
Gospodarstwa domowe
zatrudniające
pracownika;
Ogółem
40
Zawody nadwyżkowe i deficytowe
Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest narzędziem analizy rynku pracy
pozwalającym na obserwację zjawisk zachodzących na lokalnym, ale także regionalnym
i krajowym rynku pracy w obszarze struktury zawodowo-kwalifikacyjnej. W sytuacji pojawiających się
problemów na rynku pracy oraz kryzysów gospodarczych, monitoring zawodów dostarcza informacji
o nadwyżkach i deficytach w poszczególnych zawodach. W ten sposób może wspomagać proces
wnioskowania wspierającego prawidłowe funkcjonowanie systemów szkolenia bezrobotnych oraz
kształcenia zawodowego.
Omawiany monitoring polega na obliczaniu wskaźnika intensywności nadwyżki lub deficytu
podaży pracowników w poszczególnych zawodach osób bezrobotnych. Wskaźnik jest ilorazem
średniej liczby wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej zgłoszonych do powiatowych
urzędów pracy w okresach półrocznych do średniej liczby bezrobotnych w tym okresie. Zgodnie
z metodologią monitoringu zawodów założono, że zawody o wskaźniku:



poniżej 0,9 uznać należy za nadwyżkowe,
od 0,9 do 1,1 – zrównoważone (wykazujące równowagę na rynku pracy),
powyżej 1,1 – zawody deficytowe.
Status zawodu nadwyżkowego oznacza, że w danym zawodzie występuje więcej osób
bezrobotnych, niż wpływających do urzędu pracy ofert zatrudnienia. Zawody deficytowe to takie, dla
których do urzędu pracy wpływa więcej ofert niż osób zarejestrowanych w danym zawodzie. Dodać
tu należy, że w obrębie zawodów deficytowych występują zawody, dla których wskaźnik
intensywności deficytu oznacza się jako „max”. Oznacza to, że dla danego zawodu wpłynęła do
urzędu oferta pracy, ale w rejestrze osób bezrobotnych nie zarejestrowała się ani jedna osoba
posiadająca zawód wskazany w ofercie pracy.
Analizując zawody nadwyżkowe i deficytowe pamiętać należy, że zgłaszane do urzędu pracy
wolne miejsca pracy nie stanowią całości ofert pojawiających się na lokalnym rynku. Często dotyczą
zawodów tzw. prostych. Oferty pracy wskazujące na zawody specjalistyczne i „wyższe” najczęściej
zgłaszane są w innych miejscach. Szacuje się, że do PUP może trafiać nawet mniej niż 20% wszystkich
ofert na wolne miejsca pracy z terenu działania urzędu. Oczywiście zależy to od stopnia rozwoju
gospodarczego danego powiatu. Im on jest niższy tym więcej ofert pracy może trafiać do PUP
i odwrotnie.
Analizując zawody elementarne, tzw. 6-cyfrowe w Polskiej Klasyfikacji Zawodów i Specjalności,
zauważyć można względnie trwałą ich strukturę. Szczególnie wśród bezrobotnych zamieszkałych na
terenie Tarnobrzega liczba zawodów reprezentowanych przez osoby bezrobotne w ostatnich trzech
latach była stabilna i zbliżała się do 600. Zauważyć jednak można, że w powiecie tarnobrzeskim rosła
liczba zawodów nadwyżkowych, a w Tarnobrzegu malała. Niepokojące natomiast jest zjawisko
związane z utrzymywaniem się znacznej liczby zawodów, dla których nie wpłynęła do urzędu żadna
oferta pracy. Zdarzenie to występuje w obu analizowanych powiatach. W roku 2013 w powiecie
tarnobrzeskim z ogólnej liczby 407 zawodów nadwyżkowych było aż 84% takich, na które nie
wpłynęła żadna oferta pracy, natomiast w Tarnobrzegu nie wpłynęła żadna oferta pracy na 82%
zawodów uznanych jako nadwyżkowe. Zawody deficytowe, a więc takie, dla których wpływa więcej
ofert nie występują w tak dużej liczbie, jak zawody nadwyżkowe. Świadczy to o dużej podaży
zawodów, dla których nie występuje zapotrzebowanie na lokalnym rynku pracy. Równocześnie
pojawia się duża liczba zawodów deficytowych, które nie mają swoich reprezentantów w rejestrze
osób bezrobotnych, a Urząd posiada oferty pracy w tym zawodzie. Wśród zawodów deficytowych
41
w 2013 roku w obu powiatach było około 70 % zawodów maksymalnie deficytowych. Świadczyć to
może o pewnym niedopasowaniu systemu kształcenia zawodowego do wymogów rynku pracy.
Tabela 18 Struktura zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie tarnobrzeskim i mieście Tarnobrzeg
w latach 2011-2013
Powiat tarnobrzeski
Wyszczególnienie
2011
2012
2013
2011
2012
2013
Zawody elementarne
512
540
594
596
571
586
Zawody nadwyżkowe
388
402
407
434
424
412
326
356
343
354
363
339
13
9
16
20
22
22
111
129
171
142
125
152
76
99
120
103
94
106
w tym: zawody, na które nie
wpłynęła żadna oferta pracy
Zawody zrównoważone
Zawody deficytowe
w tym: zawody maksymalnie
deficytowe
Źródło: Opracowanie własne na podstawie monitoringu zawodów nadwyżkowych i deficytowych publikowanych przez PUP
w Tarnobrzegu.
Zawody deficytowe – powiat tarnobrzeski
W 2013 roku wśród 30 zawodów o najwyższym współczynniku intensywności deficytu nie
pojawił się ani jeden dotyczący zawodów z grupy reprezentujących przedstawicieli władz publicznych,
wyższych urzędników i kierowników. W grupie specjalistów pojawiły się dwa zawody: na 18 pozycji
wychowawca w placówkach oświatowych, wychowawczych i opiekuńczych oraz zajmujący 27 pozycję
w rankingu specjalista do spraw rozwoju oprogramowania systemów informatycznych. W grupie
techników i średniego personelu odnotowano natomiast już 6 zawodów. W grupie pracowników
biurowych zaobserwowano 4 zawody, a w grupie pracowników usług osobistych i sprzedawców
5 zawodów deficytowych. Analiza ofert według wielkiej grupy zawodów świadczy o znacznym
zapotrzebowaniu pracodawców na konkretne zawody techniczne – w przypadku, których obserwuje
się pewien spadek udziału w trzydziestce najbardziej deficytowych (z 9 w 2011r. na 6 miejsce
w 2013r.) – oraz zawodów związanych z przemysłem i rzemieślnictwem.
Tabela 19 Rozkład zawodów spośród 30 o najwyższym współczynniku intensywności deficytu wg wielkiej
grupy zwodów dla powiatu tarnobrzeskiego w latach 2011-2013
Wyszczególnienie
2011
2012
2013
Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy
Specjaliści
Technicy i inny średni personel
Pracownicy biurowi
Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy
Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy, rybacy
Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy
Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń
Pracownicy przy pracach prostych
1
2
9
5
3
0
5
2
3
0
1
6
2
5
1
6
2
4
0
2
6
4
5
0
6
4
3
Źródło: Opracowanie własne na podstawie monitoringu zawodów nadwyżkowych i deficytowych
publikowanych przez PUP w Tarnobrzegu
42
Do silnie deficytowych zawodów nie należą także zawody z grupy zawodów rolniczych.
Stosunkowo rzadziej reprezentowane są także zawody proste, niewymagające konkretnego
wykształcenia. W powiecie tarnobrzeskim zawodem o najwyższym nasileniu deficytu w 2013 roku był
zawód asystent ds. księgowości. Uznać należy, że w rejestrze bezrobotnych występuje niewiele osób
posiadających kompetencje do jego wykonywania. Świadczy o tym maksymalna wartość wskaźnika
intensywności deficytu („max”) dla tego zawodu we wcześniejszym roku. Do pozostałych zawodów
o względnie wysokim deficycie w 2013 roku zaliczyć należy także zawód pakowacz oraz operator
urządzeń do obróbki płomieniowej szkła. Zawody te w roku poprzednim posiadały wskaźnik
intensywności na poziomie zerowym. Oznacza to, że nie było zapotrzebowania ze strony
pracodawców na przedstawicieli takich zawodów. Z drugiej strony najprawdopodobniej nie było
także w rejestrze osób bezrobotnych legitymujących się daną profesją. Informacje zawarte
w poniższej tabeli pozwalają na wyciągnięcie wniosku o mało trwałej pozycji zawodów
w rankingu. Wiele zawodów obecnie deficytowych we wcześniejszych latach było zawodami
nadwyżkowymi. Fakt ten dowodzi, że pracodawcy potrafią zaspokajać swoje potrzeby podażowe
pracy także w sposób alternatywny do usług pośrednictwa pracy świadczonych przez PUP.
W poniższej tabeli 10 zawodów deficytowych w 2013 roku było zawodami nadwyżkowymi
w 2012 roku. Zaznaczyć przy tym należy, że w analizie zawodów deficytowych rok do roku,
stosunkowo największą stałość poziomu wskaźnika posiadały zawody: operator koparki, robotnik
gospodarczy, magazynier, brukarz i barman.
Tabela 20 Porównanie wskaźników intensywności deficytu i nadwyżki dla 2012 roku i 2013 roku w powiecie
tarnobrzeskim
Wyszczególnienie
2012
2013
max 23,000
Pakowacz
0,000 7,500
Operator urządzeń do obróbki płomieniowej szkła 0,000 7,000
Sekretarka
max
6,000
Sanitariusz szpitalny
0,000 6,000
Operator koparki
5,000 6,000
Robotnik magazynowy
1,500 5,200
2,375 5,167
Spawacz metodą MAG
max
5,000
5,795 4,465
Operator obrabiarek sterowanych numerycznie
0,833 4,400
Malarz - tapeciarz
0,400 4,000
Pilarz
0,000 4,000
0,750 4,000
Magazynier
5,000 3,875
Brukarz
3,667 3,667
Sprzedawca w stacji paliw
0,000 3,500
Wychowawca w placówkach oświatowych
max
3,000
7,500 3,000
Kasjer handlowy
5,000 3,000
Kierowca mechanik
0,000 3,000
0,400 2,750
1,250 2,667
Monter / składacz okien
4,000 2,667
Barman
2,000 2,600
publikowanych przez PUP w Tarnobrzegu.
43
Wśród zawodów zamieszczonych w poniższej tabeli, zawierającej najbardziej deficytowe zawody
w poszczególnych latach, jedynie trzy pojawiają się w każdym kolejnym roku. Należą do nich,
zaznaczone w tabeli kolorem fioletowym: technik administracji, robotnik gospodarczy oraz brukarz,
co potwierdza wcześniej przedstawioną interpretację dotyczącą fluktuacji zawodów deficytowych.
Tabela 21 Zestawienie 20 najbardziej deficytowych zawodów w powiecie tarnobrzeskim w latach 2011-2013
Deficytowe w 2011 roku
 Operator obrabiarek
sterowanych numerycznie
 Kierowca operator wózków
jezdniowych
 Monter nawierzchni kolejowej
 Asystent do spraw księgowości
 Tynkarz
 Pakowacz
 Spawacz metodą MIG
 Przedstawiciel handlowy
 Operator urządzeń do obróbki
płomieniowej szkła
 Pracownik kancelaryjny
 Pracownik ochrony fizycznej bez
licencji
 Sekretarka
 Sprzedawca w branży mięsnej
 Robotnik gospodarczy
 Sanitariusz szpitalny
 Magazynier
 Operator koparki
 Sekretarka
 Kasjer handlowy
 Robotnik magazynowy
 Brukarz
 Technik administracji
 Opiekun w domu pomocy
społecznej
 Inspektor bezpieczeństwa i
higieny pracy
 Spawacz metodą MAG
 Robotnik placowy
 Doradca klienta
 Monter / składacz okien
 Operator obrabiarek
sterowanych numerycznie
 Sprzedawca w branży
spożywczej
 Sprzątaczka biurowa
 Malarz - tapeciarz
 Kierownik działu sprzedaży
 Brukarz
 Pilarz
 Wychowawca w placówkach
oświatowych,
wychowawczych…
 Lekarz
 Kierowca operator wózków
jezdniowych
 Doradca finansowy
 Opiekun w domu pomocy
społecznej
 Magazynier
 Robotnik pomocniczy w
przemyśle przetwórczym
 Drwal / pilarz drzew
 Brukarz
 Opiekunka dziecięca
 Sprzedawca w stacji paliw
 Diagnosta uprawniony do
wykonywania badań
technicznych pojazdów
 Asystent osoby
niepełnosprawnej
oświatowych,
wychowawczych…
W powiecie tarnobrzeskim odnotowano także zawody maksymalnie deficytowe tj. takie, dla
których zgłoszono oferty pracy, ale nie odnotowano napływu osób bezrobotnych. W 2011 roku takich
zawodów zidentyfikowano 76, w 2012 roku 99, a w 2013 roku 120.
W 2013 roku zawody takie reprezentowane były przez następujące profesje: kierowca ciągnika
siodłowego, operator urządzeń przemysłu szklarskiego, monter ociepleń budynków, elektromonter,
konserwator budynków, operator ładowarki, szpachlarz, technik archiwista, asystent nauczyciela
44
przedszkola, pracownik ochrony fizycznej I stopnia, doradca klienta, organizator sprzedaży
internetowej, specjalista ds. sprzedaży, kierownik działu supermarketu, doradca personalny.
W latach poprzednich zawodami takimi były: w 2011 roku – asystent osoby niepełnosprawnej,
kasjer handlowy, operator urządzeń przemysłu szklarskiego, kierowca ciągnika siodłowego, operator
koparki, spawacz metodą TIG, wiertacz odwiertów eksploatacyjnych, asystent ds. księgowości,
bibliotekarz, pracownik ochrony fizycznej I stopnia.
Natomiast w 2012 roku zawody posiadające maksymalną wartość wskaźnika deficytu
reprezentowane były poprzez profesje: lektor języka angielskiego, wychowawca w placówkach
oświatowych, wychowawczych i opiekuńczych, specjalista ds. reklamy, specjalista ds. sprzedaży,
opiekunka dziecięca, zaopatrzeniowiec, spedytor, instruktor rytmiki, sekretarka, animator kultury,
dyspozytor transportu samochodowego, ekspedytor, archiwista, organizator sprzedaży internetowej,
asystent nauczyciela przedszkola, operator urządzeń przemysłu szklarskiego, kierowca ciągnika
siodłowego, operator ciągników zrywkowych, spawacz metodą MIG i MAG, asystent ds. księgowości,
bibliotekarz, pracownik ochrony fizycznej I stopnia, robotnik torowy.
Zawody deficytowe – powiat miasto Tarnobrzeg
Analiza identycznych zagadnień zwodów deficytowych, ale prowadzona dla miasta Tarnobrzega
pozwala zauważyć, że wśród 30 zawodów o najwyższym deficycie przeważają zawody z grupy
pracownicy biurowi i technicy i inny średni personel. Zauważyć także należy znaczny spadek udziału
zawodów z grupy pracownicy usług osobistych i sprzedawcy. W porównaniu z powiatem, w mieście
Tarnobrzeg znacznie częściej, jako deficytowe występują zawody z grupy specjalistów. Takimi
zawodami były w 2013 roku lektor języka angielskiego, wychowawca w placówkach oświatowych,
specjalista ds. kadr czy specjalista ds. reklamy. Kolejnym różnicującym powiaty faktem jest zniknięcie
z trzydziestki zawodów deficytowych kategorii pracownicy przy pracach prostych. Słabiej
reprezentowane są także zawody z grupy robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy.
Tabela 22 Rozkład zawodów spośród 30 o najwyższym współczynniku intensywności deficytu wg wielkiej
grupy zwodów dla miasta Tarnobrzeg w latach 2011-2013
2011 2012 2013
Rodzaj zawodu
Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i
kierownicy
0
1
0
Specjaliści
1
4
2
3
5
6
Pracownicy biurowi
4
7
4
7
7
4
0
4
0
3
1
4
3
7
3
8
2
0
Zdecydowanie najbardziej deficytowymi zawodami w Tarnobrzegu były w 2013 roku zawody
specjalistyczne wymagające wyższego wykształcenia oraz średnie techniczne: lektor języka
angielskiego i technik archiwista. Co więcej wartość „max” z 2012 roku świadczy, ze oba zawody nie
45
miały wcześniej zarejestrowanych w PUP przedstawicieli, choć wpływały do urzędu oferty wolnych
miejsc pracy. Wśród 25 zawodów o najwyższej intensywności deficytu w 2013 roku 7 w roku
poprzedzającym należało do zawodów nadwyżkowych. Najtrwalszymi pod względem wartości
wskaźnika w analizowanych latach były: technik prac biurowych i robotnik gospodarczy.
Tabela 23 Porównanie wskaźników intensywności deficytu i nadwyżki dla 2012 roku i 2013 roku w mieście
Tarnobrzeg
2012
2013
Wyszczególnienie
Lektor języka angielskiego
max
38,000
Technik archiwista
max
32,000
Pracownik ochrony fizycznej I stopnia
23,500
9,500
9,000
8,615
Monter instalacji i urządzeń telekomunikacyjnych
0,000
6,667
x
6,000
Operator koparki
max
5,500
6,471
5,450
18,667
5,000
Sekretarka
1,000
4,500
Doradca klienta
16,000
4,333
Wychowawca w placówkach oświatowych…
0,500
4,000
Agent ubezpieczeniowy
max
4,000
Ogrodnik terenów zieleni
max
4,000
0,500
3,500
Specjalista do spraw kadr
x
3,000
Specjalista do spraw reklamy
max
3,000
Sekretarka medyczna
max
3,000
7,500
3,000
Pracownik do spraw osobowych
0,000
3,000
Monter / składacz okien
1,000
3,000
Spawacz metodą MAG
0,000
2,750
Opiekun osoby starszej
max
2,500
0,000
2,500
0,875
2,400
Krojczy
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych publikowanych przez PUP w Tarnobrzegu.
Porównując zestawienie 20 najbardziej deficytowych zawodów występujących w okresie trzech
lat wstecz w Tarnobrzegu, zauważyć można, że 5 z nich pojawia się w każdym roku, co oznacza
trwalsze zestawienie niż miało to miejsce w przypadku powiatów. Po drugie zauważyć można, że
wiele zawodów ma charakter deficytowy zarówno dla powiatu jak i dla miasta. Nie jest to zjawiskiem
nietypowe. Pracodawcy oferty wolnych miejsc pracy mogą zgłaszać od razu dla całego powiatu.
46
Tabela 24 Zestawienie 20 najbardziej deficytowych zawodów w mieście Tarnobrzeg w latach 2011-2013
 Pracownik ochrony fizycznej
I stopnia
 Kurier
bez licencji
 Pakowacz
bez licencji
 Tynkarz






 Technik prac biurowych
 Kasjer handlowy
 Robotnik placowy
 Asystent prawny
Robotnik drogowy
Brukarz
Kasjer handlowy
 Doradca klienta
 Robotnik magazynowy
 Kierownik działu sprzedaży
 Magazynier
 Doradca klienta
 Telemarketer
 Kierowca samochodu
dostawczego
 Technik masażysta
 Monter mebli
 Sprzątaczka biurowa
 Zbrojarz
 Mechanik samochodów
osobowych
 Magazynier




Laborant chemiczny
Opiekun osoby starszej
 Ogrodnik terenów zieleni
 Monter instalacji centralnego
ogrzewania i ciepłej wody
 Dozorca
 Lektor języka angielskiego
 Technik archiwista
I stopnia
 Technik prac biurowych
 Monter instalacji i urządzeń
telekomunikacyjnych
 Krojczy
 Sekretarka
 Doradca klienta
oświatowych, wychowawczych…
 Agent ubezpieczeniowy
 Ogrodnik terenów zieleni




Specjalista do spraw kadr
Sekretarka medyczna
 Pracownik do spraw osobowych
W powiecie grodzkim odnotowano także zawody maksymalnie deficytowe tj. takie, dla których
zgłoszono oferty pracy, ale nie odnotowano napływu osób bezrobotnych. W 2011 roku takich
zawodów zidentyfikowano 103, w 2012 roku 94, a w 2013 roku 106.
W 2013 były to między innymi zawody: doradca finansowy, koordynator projektów unijnych,
kierownik budowy, nauczyciel przedmiotów zawodowych technicznych, nauczyciel instruktor,
specjalista ds. sprzedaży, pracownik centrum elektronicznej obsługi klienta, florysta, pracownik
muzeum, operator wprowadzania danych, archiwista, pracownik centrum obsługi telefonicznej,
kontroler biletów, pracownik przygotowujący posiłki typu fast food.
W poprzednich latach zawodami tymi były w 2011 roku: technik mechanik urządzeń
przemysłowych, terapeuta zajęciowy, sekretarka medyczna, opiekun w domu pomocy społecznej,
florysta, bibliotekarz, pracownik kancelaryjny, technik archiwista, pracownik ds. osobowych,
manikiurzystka, zbrojarz, monter/składacz okien, stolarz meblowy, pokojowa, sortowacz, robotnik
magazynowy, pracownik przygotowujący posiłki typu fast food, woźny. Natomiast w 2012 roku:
kierownik budowy, inżynier budownictwa, kierownik działu sprzedaży, specjalista ds. reklamy,
specjalista ds. sprzedaży, tester oprogramowania komputerowego, asystent prawny, pracownik
muzeum, terapeuta zajęciowy, sekretarka medyczna, instruktor gimnastyki korekcyjnej, asystentka
stomatologiczna, opiekun osoby starszej, agent ubezpieczeniowy, administrator nieruchomości,
47
pracownik ds. ewidencji ludności, pracownik kancelaryjny, fakturzystka, pracownik ds. ubezpieczeń,
operator wprowadzania danych, technik archiwista, archiwista zakładowy, asystent nauczyciela
przedszkola, elektromonter instalacji elektrycznych, elektromonter, operator urządzeń do
formowania wyrobów z tworzyw sztucznych, palacz kotłów parowych, operator koparki.
Zawody nadwyżkowe – powiat tarnobrzeski
W analizowanym 2013 roku w powiecie tarnobrzeskim zawodów maksymalnie nadwyżkowych
było 344. We wcześniejszych latach zawodów tych zidentyfikowano odpowiednio: w 2011 roku –
326, a w 2012 roku – 356. Warto wymienić zawody, w których zarejestrowało się co najmniej 10
bezrobotnych, a nie wpłynęła żadna oferta pracy ( w 2013 roku). Należą do nich pedagog, nauczyciel
nauczania początkowego, nauczyciel wychowania fizycznego, inż. rolnictwa, politolog, ekonomista,
technik elektronik, technik żywienia i gospodarstwa domowego, specjalista organizacji usług
gastronomicznych, technik rolnik, technik technologii odzieży, malarz budowlany, dziewiarz,
mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych, ślusarz narzędziowy, cieśla szalunkowy, rolnik, technik
hotelarstwa, technik ochrony środowiska.
W 2011 roku zawody, w których zarejestrowało się co najmniej 10 bezrobotnych, a nie wpłynęła
żadna oferta pracy to: socjolog, specjalista resocjalizacji, specjalista z dziedziny prawa, technik
żywienia i gospodarstwa domowego, technik rolnik, technik technologii odzieży, technik ekonomista,
rolnik, operator obrabiarek skrawających, dziewiarz, betoniarz, malarz budowlany, renowator
zabytków architektury, elektromechanik pojazdów samochodowych.
W 2012 roku należały do nich: nauczyciel wychowania fizycznego, socjolog, specjalista
resocjalizacji, specjalista administracji publicznej, technik budownictwa, technik mechanik, technik
żywienia i gospodarstwa domowego, technik organizacji usług gastronomicznych, technik rolnik,
technik technologii odzieży, technik ekonomista, rolnik, operator obrabiarek skrawających, murarz,
betoniarz, malarz budowlany, dziewiarz, szwaczka, operator maszyn i urządzeń odlewniczych.
Tabela 25 Rozkład zawodów spośród 30 o najniższym współczynniku intensywności nadwyżki wg wielkiej
grupy zawodów dla powiatu tarnobrzeskiego w latach 2011 – 2013
2011 2012 2013
Wyszczególnienie
Specjaliści
Pracownicy biurowi
0
8
4
0
5
0
8
0
1
0
6
4
0
7
0
11
1
1
0
4
7
0
2
0
17
0
0
48
Tabela 26 Zawody nadwyżkowe w powiecie tarnobrzeskim w latach 2011-2013 (20 najwyżej
sklasyfikowanych w rankingu)
Nadwyżkowe w 2011 roku

Pedagog


Kucharz

Kucharz małej
gastronomii

Specjalista administracji
publicznej

Technik mechanik


Krawiec

Ekonomista

Technolog robót
wykończeniowych w
budownictwie

Technik mechanik

Ślusarz

Fizjoterapeuta

Operator obrabiarek
skrawających

Fryzjer

Piekarz


Krawiec

Fryzjer

Specjalista administracji
publicznej

Posadzkarz


Elektromechanik
pojazdów samochodowych

Posadzkarz

Specjalista do spraw
organizacji usług
gastronomicznych, hotelarskich i
turystycznych

Mechanik pojazdów
samochodowych

Technik budownictwa

Kosmetyczka

Technik handlowiec

Tokarz w metalu

Stolarz

Technik informatyk
Murarz

Specjalista do spraw
rachunkowości

Nauczyciel języka
angielskiego

Technolog robót
wykończeniowych w
budownictwie

Kucharz małej
gastronomii
Pedagog
Ślusarz

Technik ekonomista
Tokarz w metalu

Elektromechanik
pojazdów samochodowych

Technik organizacji usług
gastronomicznych

Monter instalacji i
urządzeń sanitarnych

Mechanik pojazdów
samochodowych

Murarz

Nauczyciel języka
angielskiego

Kucharz małej
gastronomii

Formierz odlewnik

Piekarz

Krawiec

Technik elektryk

Technik budownictwa

Monter instalacji i
urządzeń sanitarnych

Stolarz

Cieśla szalunkowy

Kucharz

Cukiernik

Pakowacz

Technik elektryk

Operator maszyn do
obróbki skrawaniem

Technik informatyk

Kierowca samochodu
osobowego

Fryzjer
49
Zawody nadwyżkowe – powiat miasto Tarnobrzeg
W 2013 roku w 339 zawodach wskaźnik intensywności nadwyżki był maksymalny, co oznacza, że
w zawodach tych nie zgłoszono w ogóle ofert pracy. Wśród nich znalazły się następujące zawody,
(w których w 2013 roku zarejestrowało się, co najmniej 10 bezrobotnych a nie wpłynęła żadna oferta
pracy): matematyk, nauczyciel wychowania fizycznego, specjalista ds. zarządzania i organizacji,
specjalista ds. organizacji usług gastronomicznych, specjalista ds. stosunków międzynarodowych,
specjalista ds. zarządzania zasobami ludzkimi, ekonomista, socjolog, politolog, specjalista
resocjalizacji, technik urządzeń sanitarnych, technik mechanik, technik technologii odzieży, technik
rolnik, technik technologii żywności, technik żywienia i gospodarstwa domowego, technik organizacji
usług gastronomicznych, rolnik, murarz, betoniarz, zbrojarz, elektromechanik pojazdów
samochodowych, pakowacz.
Tabela 27 Rozkład zawodów spośród 30 o najniższym współczynniku intensywności nadwyżki wg wielkiej
grupy zawodów dla powiatu miasto Tarnobrzeg w latach 2011-2013
Wyszczególnienie
2011 2012 2013
0
0
0
Specjaliści
7
5
6
5
3
7
Pracownicy biurowi
0
0
0
4
4
1
0
0
0
13
15
13
0
0
2
1
1
1
W 2011 roku zawodów maksymalnie nadwyżkowych odnotowano 354, natomiast w 2012 roku
363. Należały do nich w 2011 roku: pedagog, nauczyciel matematyki, nauczyciel wychowania
fizycznego, specjalista ds. organizacji usług gastronomicznych, ekonomista, socjolog, politolog,
specjalista pracy socjalnej, specjalista resocjalizacji, technik urządzeń sanitarnych, technik mechanik,
technik technologii odzieży, technik rolnik, technik żywienia i gospodarstwa domowego, technik
ochrony środowiska, rolnik, mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych, dziewiarz, piekarz. W 2012
roku zaliczono do nich zawody: biolog, nauczyciel wychowania fizycznego, specjalista ds. organizacji
usług gastronomicznych, specjalista dziedziny prawa, ekonomista, socjolog, politolog, specjalista
resocjalizacji, filolog filologii polskiej, technik urządzeń sanitarnych, technik mechanik, technik
technologii odzieży, technik rolnik, technik ochrony środowiska, technik organizacji usług
gastronomicznych, malarz budowlany, piekarz.
3.8. Długotrwałe bezrobocie
Zgodnie z definicją długotrwałe bezrobocie to pozostawanie bez pracy przez okres, co najmniej
12 miesięcy w ciągu ostatnich 24 miesięcy.
50
Tabela 28 Długotrwale bezrobotni wg wielkiej grupy zawodów
Powiat tarnobrzeski
Długotrwale bezrobotni wg
2012
2013
wielkiej grupy zawodów
Liczba
%
Liczba
%
2012
2013
Liczba
%
Liczba
%
Przedstawiciele władz
publicznych, wyżsi urzędnicy i
kierownicy
Specjaliści
1
0,1
0
0
3
0,3
1
0,1
118
10,7
119
11,4
163
15,2
137
15,8
160
14,6
155
14,8
209
19,5
175
20,1
Pracownicy biurowi
12
1,1
20
1,9
35
3,3
15
1,7
223
20,3
206
19,7
184
17,1
157
18
14
1,3
16
1,5
18
1,7
12
1,5
337
30,6
299
28,5
288
26,8
223
25,7
61
5,5
51
4,9
37
3,4
33
3,8
60
5,4
48
4,6
38
3,5
23
2,6
114
10,4
133
12,7
98
9,1
93
10,7
1100
100
1047
100
1 073
99,9
869
100
Pracownicy usług osobistych i
sprzedawcy
Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy,
rybacy
Robotnicy przemysłowi i
rzemieślnicy
Operatorzy i monterzy maszyn
i urządzeń
Pracownicy przy pracach
prostych
Bez zawodu
Suma
Analiza bezrobotnych według wielkiej grupy zawodów ukazuje względnie stałą strukturę,
niewiele się zmieniającą na przestrzeni trzech lat.
Tabela 29 Bezrobotni wg zawodów w powiecie tarnobrzeskim i mieście Tarnobrzeg w latach 2011-2013
Powiat tarnobrzeski
Bezrobotni wg zawodów
2011
2012
2013
2011
2012
2013
27%
27%
26%
24%
24%
23%
Specjaliści
13%
14%
13%
19%
19%
19%
15%
14%
14%
18%
18%
17%
Pracownicy usług i sprzedawcy
17%
15%
16%
15%
15%
15%
Brak zawodu
18%
19%
19%
15%
15%
15%
5%
4%
4%
3%
3%
4%
4%
4%
4%
3%
3%
3%
Pracownicy biurowi
1%
1%
2%
2%
2%
2%
Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy
1%
1%
1%
1%
1%
1%
51
4. Wyniki badań ilościowych wśród osób bezrobotnych
W ramach badania rynku pracy miasta Tarnobrzeg oraz mieszkańców powiatu
tarnobrzeskiego zrealizowano 150 wywiadów kwestionariuszowych za pomocą techniki PAPI
(badanie za pomocą kwestionariuszowego wywiadu bezpośredniego) z bezrobotnymi
zarejestrowanymi w Powiatowym Urzędzie Pracy w Tarnobrzegu. Badanie zostało przeprowadzone
wśród interesantów w siedzibie PUP w Tarnobrzegu na przełomie maja i czerwca 2014 roku. Zostało
poprzedzone pilotażem, w którym zrealizowano 15 wywiadów (10% próby) w celu standaryzacji
narzędzia badawczego.
4.1. Charakterystyka badanej grupy
Próba badawcza miała charakter kwotowo-celowy. Badania zrealizowano wśród 73 kobiet
oraz 77 mężczyzn. Bezrobotni respondenci byli też zróżnicowani ze względu na wiek. Osoby w wieku
do 25 roku życia stanowiły 19,3% (29 osób). 24 respondentów reprezentowało przedział wiekowy od
25 do 29 lat (16% próby). Kolejna kategoria wiekowa to osoby w wieku od 30 do 39 lat. Grupa ta
liczyła 20 respondentów (13,3%). Najliczniejszą grupę badanych stanowiły osoby w przedziale
wiekowym 40-49 lat (28%, 42 respondentów). Bezrobotnych w wieku 50 lat i więcej było 23,3% (35
respondentów). Szczegółowy rozkład wieku badanych prezentuje poniższy wykres.
Wykres 6 Wiek badanych (Dane w %, N=150)
60 lat i więcej
4,0
50-59 lat
19,3
40-49 lat
28,0
30-39 lat
13,3
25-29 lat
16,0
poniżej 25 roku życia
19,3
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
Większość badanych legitymowała się wykształceniem zasadniczym zawodowym (36,7%). Co
piąta osoba była absolwentem średniej szkoły zawodowej, technikum lub szkoły policealnej (22%).
W próbie bezrobotnych respondentów znalazły się też osoby z wykształceniem ogólnokształcącym
(12,7%) oraz wyższym (24%), w tym magisterskim pochwalić się mogło 19,3% badanych.
Podkreślić należy, iż bezrobotne kobiety znacznie częściej miały wykształcenie wyższe niż
mężczyźni, którzy z kolei przeważają w liczbie badanych z wykształceniem gimnazjalnym i niższym
oraz zasadniczym zawodowym.
52
Tabela 30 Poziom wykształcenia badanych według płci (Dane w %)
Płeć
Wykształcenie
kobieta
N=73
Gimnazjalne i niższe
1,4
Zasadnicze zawodowe
31,5
Średnie ogólnokształcące
13,7
Policealne i średnie zawodowe
19,2
Wyższe licencjackie
8,2
Wyższe magisterskie
26,0
Ogółem
100,0
Ogółem
mężczyzna
N=77
7,8
41,6
11,7
24,7
1,3
13,0
100,0
N=150
4,7
36,7
12,7
22,0
4,7
19,3
100,0
Badane osoby bezrobotne to przede wszystkim mieszkańcy Tarnobrzega (78 osób – 52%
badanych). Pozostali respondenci mieszkali na terenie miasta i gminy Nowa Dęba (21 osób – 14%
badanych), gminy Grębów (18 osób – 12% badanych), miasta i gminy Baranów Sandomierski (17 osób
– 11,3% badanych) oraz gminy Gorzyce (16 osób – 10, 7% badanych).
Wykres 7 Miejsce zamieszkania respondentów (Dane w %, N=150)
Gmina Gorzyce
10,7
Miasto i Gmina Baranów Sandomierski
11,3
Gmina Grębów
12,0
Miasto i Gmina Nowa Dęba
14,0
Miasto Tarnobrzeg
52,0
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
Największa ilość badanych to kawalerowie i panny (46%). Osoby zamężne stanowiły łącznie
36,7% respondentów (żonaci – 17,3%; zamężne – 19,3%). Respondenci będący po rozwodzie
stanowili 14,7%, natomiast rozkład płci rozłożył się równomiernie (po 7,3% rozwiedzionych mężczyzn
i kobiet). Najmniej liczną grupę stanowią wdowy (2%) oraz jeden wdowiec (0,7%).
Wykres 8 Stan cywilny respondentów (Dane w %, N=150)
kawaler/panna
46,0
żonaty/zamężna
36,6
rozwiedziony/rozwiedziona
14,7
wdowiec/wdowa
2,7
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
53
Niemalże połowa badanych posiada doświadczenie w pracy w wyuczonym zawodzie (49,3%),
przy czym należy podkreślić, iż najczęściej były to osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym
(24,8% badanych).
Wykres 9 Wyuczony zawód respondentów (Dane w %, N=150)
Mechanik
Pracownik budowlany
Elektryk
Ekonomista
Sprzedawca
Pracownik administracyjny
Handlowiec
Pedagog
Ślusarz
Socjolog
Kucharz
Kierowca
Dziewiarz
Płytkarz
Monter
Nauczyciel
Technik hotelarstwa
Technik informatyk
Rolnik
Krawiec
Fryzjer
Architekt krajobrazu
Operator maszyn
Inne
Brak zawodu
Odmowa odpowiedzi
8,0
7,3
6,0
6,0
4,7
4,7
4,0
3,3
2,7
2,7
2,7
2,7
2,7
2,7
2,7
2,0
2,0
1,3
1,3
1,3
1,3
1,3
1,3
1,3
14,0
7,3
2,7
0,0
2,0
4,0
6,0
8,0
10,0
12,0
14,0
16,0
Wyuczone zawody najczęściej podawane przez bezrobotnych to: mechanik (8%), pracownik
budowlany (7,3%), elektryk (6%) oraz ekonomista (6%). Wyuczony zawód sprzedawcy i pracownika
administracyjnego deklaruje po 4,7% osób zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy. Zawód
handlowca posiada 4% badanych. Pedagog natomiast to wyuczony zawód 3,3% respondentów. Dużą
grupę stanowią zawody, które wymieniono jako wyuczony zawód po 2,7% bezrobotnych należą do
nich: ślusarz, socjolog, kucharz, kierowca, dziewiarz, płytkarz, i monter. Wśród kategorii „inne”
podawano zawody: elektromonter, fizyk, frezer, malarz, matematyk, opiekunka środowiskowa,
organizator usług gastronomicznych, tłumacz, tokarz-frezer, wędliniarz, wiertacz, zbrojarz, oraz
2 osoby, które podały, iż ukończyły: jedna kierunek zarządzanie i marketing, druga zarządzanie
zasobami ludzkimi.
54
Wykres 10 Zawód wykonywany przez respondentów (Dane w %, N=150)
Sprzedawca
10,0
Pracownik budowlany
7,3
Pracownik biurowy
5,3
Handlowiec
4,7
Sprzątaczka
4,0
Pracownik fizyczny
3,3
Kierowca
3,3
Pracownik gospodarczy
2,0
Opiekun
2,0
Nauczyciel
2,0
Mechanik
2,0
Magazynier
2,0
Monter
2,0
Opiekun środowiskowy
1,3
Logistyk
1,3
Frezer
1,3
Elektryk
1,3
Krawiec
1,3
Operator maszyn
1,3
Inne
17,3
Brak doświadczenia
4,0
Odmowa odpowiedzi
20,7
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
Zawodem najczęściej wykonywanym przez respondentów przed rejestracją w urzędzie pracy
był zawód sprzedawcy, na który wskazało 10% badanych. Pracownikami budowlanymi było 7,3%
bezrobotnych. Zawód pracownika biurowego wykonywało 5,3% bezrobotnych. Kolejnymi
wykonywanymi przez respondentów zawodami były handlowiec (4,7%) i sprzątaczka (4%).
Doświadczenie pracy w zawodzie pracownika fizycznego i kierowcy deklarowało po 3,3%
respondentów. Wśród innych zawodów podawanych przez respondentów znalazły się: brukarz,
doradca kredytowy, fryzjer, galwanizer, gazownik, geodeta, kelner, konsultant, ślusarz, meblarz,
menager, ogrodnik, pedagog, prasowacz, socjolog, spawacz, specjalista do pomiarów, technik
wentylacji, telemarketer, tokarz, wędliniarz, wiertacz, wykrawacz.
Przynajmniej jeden na trzech respondentów miał doświadczenie w pracy za granicą (38,7%).
Była to domena należąca do mężczyzn, gdyż pracę poza granicami państwa podjęło 49,4% badanych
mężczyzn. Wśród kobiet za granicą pracowało 27,4%.
55
Tabela 31 Praca respondentów za granicą według płci (Dane w %)
Płeć
Czy pracował(a) Pan(i)
Kobieta
Mężczyzna
kiedykolwiek za granicą?
N=73
N=77
Tak
27,4
49,4
Nie
72,6
49,4
Odmowa odpowiedzi
0,0
1,3
Ogółem
100,0
100,0
Ogółem
N=150
38,7
60,7
0,7
100,0
Większość badanych spośród osób, które pracowały za granicą podjęła pracę poza granicami
państwa tylko raz (77,6%). Dwukrotnie za granicę wyjeżdżało 6 badanych (10,3%), 4 respondentów
pracowało za granicą trzykrotnie (6,9%) natomiast 2 (3,5%) czterokrotnie. Jeden z respondentów
odmówił odpowiedzi.
Wykres 11 Ilość wyjazdów respondentów za granicę do pracy (Dane w %, N=58)
Jednokrotny wyjazd
77,6
Dwukrotny wyjazd
10,3
Trzykrotny wyjazd
6,9
Czterokrotny wyjazd
3,5
Odmowa odpowiedzi
1,7
0
20
40
60
80
100
Najczęściej respondenci wyjeżdżali do Niemiec (39,7%), Francji (20,7%), Włoch (19,0%), Belgii
(12,0%), Wielkiej Brytanii (12,0%) oraz Hiszpanii (8,6%). Rzadziej wskazywane były takie kierunki
emigracji zarobkowej jak USA (5,2%) i Holandia (3,4%). Do Austrii, Szwajcarii, Ukrainy,
Czechosłowacji, Czech, Grecji i Szkocji udało się za pracą po jednym z badanych.
Wykres 12 Kraje emigracji zarobkowej (Dane w %, N=58)
Niemcy
Francja
Włochy
Belgia
Wielka Brytania
Hiszpania
USA
Holandia
Inne
Odmowa odpowiedzi
39,7
20,7
19,0
12,0
12,0
8,6
5,2
3,4
12,0
1,7
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
Źródło: Opracowanie własne (procenty nie sumują się, do 100%, ponieważ respondenci mogli wskazać więcej
niż 1 kraj).
56
Wyjeżdżający do pracy za granicę najczęściej wykonywali prace sezonowe zawiązane
z rolnictwem, ogrodnictwem czy przede wszystkim zbiorami (43,1%). Na wykonywanie zadań
związanych z budownictwem wskazywało 34,5% deklarujących pracę za granicą. Prace związane
z opieką wykonywało 12,1%, podobnie jak prace fizyczne (12,1%).
Wykres 13 Prace wykonywane za granicą (Dane w %, N=58)
Prace sezonowe
43,1
Budownictwo
34,5
Prace fizyczne
12,1
Opieka
12,1
Usługi
6,9
Mechanika
3,4
Prace wykwalifikowane
3,4
Inne
17,2
Odmowa odpowiedzi
1,7
0
10
20
30
40
50
Źródło: Opracowanie własne (procenty nie sumują się, do 100%, ponieważ respondenci, którzy pracowali
kilkakrotnie za granicą wskazali więcej zajmowanych stanowisk).
Łączny czas przebywania poszczególnych bezrobotnych za granicą obrazuje, iż 31% badanych
przebywało w pracy poza granicami państwa przez okres nie dłuższy niż 3 miesiące, bądź 6 miesięcy
(22,4%). Natomiast, co piąty badany przebywał łącznie w pracy za granicą ponad 2 lata.
Wykres 14 Łączny czas pracy za granicą (Dane w %, N=58)
powyżej 24 miesięcy
20,7
od 18 do 24 miesięcy
3,5
15,5
6,9
od 4 do 6 miesięcy
22,4
do 3 miesięcy
31,0
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
35,0
57
Respondenci biorący udział w badaniu najczęściej wskazywali na chęć poszukiwania pracy
jako cel rejestracji w Urzędzie Pracy (82%). Drugim najczęściej wskazywanym motywem okazała się
potrzeba uzyskania ubezpieczenia zdrowotnego (78%). Rzadziej wskazywano na chęć skorzystania
z aktywnych programów wsparcia (34,7%). Bardzo rzadko wśród motywów pojawiał się zasiłek dla
bezrobotnych i inne świadczenia (8,7%). Należy zauważyć, że niewielu osobom przysługuje takie
wsparcie, a jeżeli przysługuje, to na stosunkowo krótki okres. Prawdopodobnie z tego powodu zasiłek
nie jest postrzegany, jako główny cel rejestracji. Jeszcze rzadziej wskazywano na motyw związany
z możliwością uzyskania uprawnień do pomocy społecznej (6,7%). Wśród innych celów rejestracji
w PUP sporadycznie, niemal jednostkowo, pojawiały się motywy związane z chęcią
przekwalifikowania (1,3%). Z drugiej strony taki motyw można potraktować, jako chęć skorzystania
z aktywnych form wsparcia. Jeden z respondentów wskazał na możliwość uzyskania zasiłku
przedemerytalnego. Spośród ogółu badanych, dla 18 osób (12%) jedynym celem rejestracji w
Urzędzie Pracy było ubezpieczenie zdrowotne.
Motyw poszukiwania pracy, jako cel rejestracji, mocniej zarysowywał się wśród kobiet, niż
mężczyzn. Kobiety częściej wskazywały też na możliwość uzyskania ubezpieczenia zdrowotnego.
Mężczyźni natomiast częściej, choć nieznacznie, wskazywali na chęć skorzystania z aktywnych form
wsparcia.
Tabela 32 W jakim celu zarejestrował(a) się Pan(i) w urzędzie pracy? (Dane w %, N=150)
Płeć
W jakim celu zarejestrował się Pan(i) w urzędzie pracy?
Poszukiwanie pracy
Ogółem
kobieta
mężczyzna
N=73
N=77
N=150
91,8
72,7
82,0
Możliwość uzyskania ubezpieczenia zdrowotnego
86,3
70,1
78,0
32,9
36,4
34,7
Skorzystanie z aktywnych programów
9,6
7,8
8,7
Dostęp do zasiłku i innych świadczeń
9,6
3,9
6,7
Możliwość uzyskania uprawnień do pomocy społecznej
0,0
2,6
1,3
Inne
Źródło: Opracowanie własne (dane nie sumują się do 100%, ponieważ badani mieli możliwość wskazania więcej
niż jedną odpowiedź).
Co trzeci badany posiadał status osoby bezrobotnej dłużej niż dwa lata (30,7%
respondentów). Wraz z osobami deklarującymi czas przebywania na bezrobociu od jednego do
dwóch lat reprezentują kategorię osób długotrwale bezrobotnych. Pozostawanie dłużej niż rok czy
dwa na bezrobociu tworzy pewną niebezpieczną sytuację dla takich osób. Uważa się, że im dłużej
dana osoba jest bezrobotna, tym większe prawdopodobieństwo akceptacji swojego położenia,
obniżenia poczucia własnej wartości, co wiązać się może ze strachem przed wyjściem na zewnątrz
i aktywnym poszukiwaniem pracy. Z drugiej strony może dojść do negatywnego postrzegania takiej
osoby przez pracodawców. Dlatego też zwalczanie przyczyn długotrwałego bezrobocia staje się
bardzo ważnym polem aktywności urzędu pracy. W badaniu osoby przebywające ponad rok
w rejestrze osób bezrobotnych stanowiły 44% całej próby.
58
Wykres 15 Ile miesięcy jest Pan(i) zarejestrowany(a) jako osoba bezrobotna? (Dane w %, N=150)
powyżej 24 miesięcy
30,7
13,3
20,7
od 2 do 6 miesięcy
17,3
do miesiąca
17,3
Odmowa odpowiedzi
0,7
0
5
10
15
20
25
30
35
Wartym podkreślenia jest, że bezrobotni pozostający w rejestrze PUP dłużej niż rok, ale nie
dłużej niż dwa lata, to dwa razy częściej kobiety (19,4% badanych kobiet i 7,8% mężczyzn). Ponadto
bezrobotni zarejestrowani dłużej niż rok to najczęściej osoby z wykształceniem gimnazjalnym
i niższym (57,1%), zasadniczym zawodowym (56,4%) i osoby z wykształceniem wyższym na poziomie
licencjatu (42,9%). Mniejszą grupę stanowią osoby z wykształceniem ogólnokształcącym (42,1%).
Nieco rzadziej bezrobotni legitymują się dyplomem wyższej uczelni na poziomie wykształcenia
magisterskiego (39,2%). Należy podkreślić, iż osoby długotrwale bezrobotne (powyżej 1 roku) to
w większości osoby po 60 roku życia (83,3%) oraz osoby mające od 30 do 39 lat (70%).
Wykres 16 Czy jest Pan(i) osobą: (Dane w %, N=150)
Bezrobotną długotrwale, która w ostatnich 2 latach
pozostaje w rejestrze PUP dłużej niż 12 miesięcy
37,3
Bezrobotną, poniżej 25 roku życia, bez
zatrudnienia oraz nie uczestniczącą w żadnych
formach kształcenia
14,0
Bezrobotną kobietą, która nie podjęła zatrudnienia
po urodzeniu dziecka
3,3
Bezrobotną korzystającą ze świadczeń pomocy
społecznej
2,0
Bezrobotną, posiadającą co najemniej jedno
dziecko do 6 roku życia lub co najmniej jedno
dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia
0,7
Żadne z powyższych
42,7
0,0
5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 40,0 45,0
59
Większość badanych deklarowała, że nie należy do żadnej z wyróżnionych grup obejmujących
osoby w szczególnej sytuacji na rynku pracy (42,7%). Częściej określali tak swoje położenie mężczyźni.
Kobiety częściej zaś deklarowały przynależność do grupy długotrwale bezrobotnych. Dokładnie 14%
badanych zaliczyło się do kategorii związanej z osobami w wieku poniżej 25 lat, które po ukończonej
szkole nie kształcą się dalej, pozostają bezrobotne i nie uczestniczą w żadnego rodzaju szkoleniach,
ani kursach. Częściej na taki status wskazywały kobiety niż mężczyźni. Wśród respondentów 3,3%
stanowiły kobiety, które nie powróciły do pracy po urodzeniu dziecka. Rzadko można było spotkać
podczas realizowanego badania osobę bezrobotną, korzystającą ze świadczeń pomocy społecznej.
Przedstawiciele tej kategorii stanowili 2% całej próby. Jedna z respondentek zaznaczyła odpowiedź,
że posiada przynajmniej jedno dziecko w wieku do 6 roku życia lub przynajmniej jedno dziecko
niepełnosprawne do 18 roku życia.
4.2. Subsydiowane formy zatrudnienia
W badanej próbie 25 osób korzystało z wymienionych form subsydiowanego zatrudnienia
(17% ogółu badanych). Spośród nich 20 osób (13%) uczestniczyło w pracach interwencyjnych. Kolejne
10 deklarowało udział w robotach publicznych (7% badanych), a 6 badanych korzystało
z wyposażenia/doposażenia stanowiska pracy (4% badanych). Najwięcej badanych brało udział
w pracach interwencyjnych. Kobiety częściej korzystały z tej pierwszej formy subsydiowanego
zatrudnienia. Mężczyźni częściej z robót publicznych. Z wymienionych instrumentów najczęściej
korzystały osoby w wieku od 40 do 44 lat. W pracach interwencyjnych najczęściej uczestniczyły osoby
z wykształceniem zawodowym, a z robót publicznych z wykształceniem gimnazjalnym lub niższym.
Z wyposażenia/doposażenia najczęściej korzystały osoby z wykształceniem magisterskim.
Tabela 33 Korzystanie z subsydiowanych form zatrudnienia (Dane w %; N=25)
Płeć
Forma
Kobieta
Mężczyzna
Ogółem
Prace interwencyjne
12
48%
8
32%
20
80%
Roboty publiczne
3
12%
7
28%
10
40%
Wyposażenie/doposażenie stanowiska
4
16%
2
8%
6
24%
pracy
Źródło: Opracowanie własne (dane nie sumują się, do 100%, ponieważ uczestniczyli w więcej niż jednej formie
subsydiowanego zatrudnienia).
W strukturze subsydiowanych form zatrudnienia, z których korzystały osoby bezrobotne
dominowały prace interwencyjne. Podobnie jak w badaniach realizowanych w latach 2011 i 2012.
W 2012 roku prace interwencyjne stanowiły 94% wszystkich wykorzystywanych form.
Wartym podkreślenia jest, iż 8% osób brało udział we wszystkich 3 formach subsydiowanego
zatrudnienia. Kolejne 24% korzystało zarówno z prac interwencyjnych jak również robót publicznych.
Również z 2 form skorzystała jedna osoba, która brała udział w pracach interwencyjnych jak
i wyposażeniu/doposażeniu stanowiska pracy. Wyłącznie z prac interwencyjnych skorzystało
44% osób, kolejne 12% z wyposażenia/doposażenia stanowiska pracy oraz dwie (0,8%) z robót
publicznych. Wartym zaznaczenia jest, iż żadna z 25 osób nie brała udziału zarówno w robotach
publicznych i wyposażeniu/doposażeniu stanowiska pracy.
60
Tabela 34 Z jakich form zatrudnienia Pan(i) korzysta/korzystała? (Dane w %, N=25)
Z jakich form zatrudnienia Pan(i)
Prace
Roboty
Wyposażenie/doposażenie
korzysta/korzystał(a)?
interwencyjne
publiczne
stanowiska pracy
Prace interwencyjne
44,0
24,0
4,0
Roboty publiczne
24,0
8,0
0,0
4,0
0,0
12,0
pracy
Źródło: Opracowanie własne (dane nie sumują się, do 100%, ponieważ uczestniczyli w więcej niż jednej formie
subsydiowanego zatrudnienia).
Respondentów poproszono o ocenę subsydiowanych form zatrudnienia. Najwięcej
pozytywnych ocen badani przyznali pracom interwencyjnym, z czego najwięcej pozytywnych, gdyż
41,7% (zadowolony 27,8%; raczej zadowolony 13,9%). Tylko jeden badany wskazał odpowiedź
„niezadowolony” (2,8%).
Wykres 17 Poziom zadowolenia z oferowanych form zatrudnienia (Dane w %, N=21)
Bardzo zodowolony
47,6
Zadowolony
23,8
Trudno powiedzieć
38,1
Niezadowolony
14,3
Bardzo niezadowolony
4,8
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
Najlepiej ocenione zostały prace interwencyjne, spośród 20 osób, które w nich uczestniczyło
10 (50%) oceniło je pozytywnie, kolejne 6 (30%) nie potrafiło udzielić odpowiedzi, tylko jedna osoba
wskazała odpowiedź negatywną (5%). Pozostałych 3 (15%) badanych odmówiło udzielenia
odpowiedzi.
Pozytywnie oceniono też roboty publiczne, gdyż na 10 osób biorących w nich udział 5 (50%)
oceniło je pozytywnie, 1 nie potrafiła zająć stanowiska (10%), natomiast 2 wskazały odpowiedź
„raczej niezadowolony” (20%). Również 2 osoby (20%) odmówiło udzielenia odpowiedzi.
Najmniej korzystnie oceniono wyposażenie/doposażenie stanowiska pracy, z 6 osób, które
korzystały z tej formy wsparcia 4 (66,6%) odmówiło udzielenia odpowiedzi. Jeden respondent
wskazał odpowiedź negatywną („raczej niekorzystne”) (16,7%), jeden również „trudno powiedzieć”
(16,7%).
Mimo, iż niewielka liczba badanych brała bądź bierze udział w subsydiowanych formach
zatrudnienia znaczna ich część deklaruje chęć uczestnictwa w nich w przyszłości. W związku, z czym
można przypuszczać, iż respondenci postrzegają subsydiowane formy zatrudnienia, jako atrakcyjne.
Najbardziej pożądane są prace interwencyjne, gdyż chęć udziału w nich deklaruje
54,7% ankietowanych oraz roboty publiczne (54%). Z doposażenia i wyposażenia miejsca pracy,
natomiast chciało skorzystać 46% badanych. Niezależnie od formy wsparcia kobiety zawsze częściej
wykazywały chęć skorzystania z subsydiowanego zatrudnienia niż mężczyźni.
W badaniach realizowanych w latach 2011 i 2012 subsydiowane formy zatrudnienia cieszyły
się również dużym zainteresowaniem wśród badanych. W 2011 i 2012 roku, podobnie jak
w obecnych badaniach najczęściej respondenci chcieliby skorzystać z prac interwencyjnych
61
(47% wskazań w 2011 i 2012 roku). W porównaniu z badaniami realizowanymi w latach 2011 i 2012
widoczny jest wyraźny wzrost chęci skorzystania z robót publicznych (2011r. – 29,5%, 2012r. – 37%).
Wykres 18 Z jakich form chciał(a)by Pan(i) skorzystać? (Dane w %, N=150)
Prace interwencyjne
54,7
Roboty publiczne
54,0
pracy
46,0
40,0 42,0 44,0 46,0 48,0 50,0 52,0 54,0 56,0
Źródło: Opracowanie własne (dane nie sumują się, do 100%, ponieważ badani mogli wskazać więcej niż jedną
odpowiedź).
Spośród 25 respondentów korzystających z subsydiowanych form pracy, zatrudnienie
uzyskało 6 badanych (24%, w 2012r. zatrudniono 25%). Najdłuższy okres pracy trwał 7 miesięcy,
jedna osoba zatrudniona została na 5 miesięcy, a w przypadku kolejnych czterech zatrudnienie nie
trwało dłużej niż jeden kwartał.
4.3. Szkolenia
Uczestnictwo w ciągu ostatnich 12 miesięcy w jakichkolwiek szkoleniach deklarował co
czwarty respondent (20,7%). Częściej aktywne szkoleniowo były kobiety, osoby w wieku od 40 do
49 lat, oraz osoby z wykształceniem zawodowym zasadniczym. Istotnym jest, iż większość szkoleń,
w których uczestniczyli badani, organizowane było przez urząd pracy (87,1%).
Wykres 19 Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy uczestniczył(a) Pan(i) w jakimkolwiek szkoleniu? (Dane w %,
N=150)
Nie
77,3
Tak
20,7
Odmowa odpowiedzi
2
0
20
40
60
80
100
Wśród 114 badanych, którzy nie uczestniczyli w szkoleniach (5 osób nie udzieliło odpowiedzi
na temat uczestniczenia w szkoleniach) najczęściej wskazywanymi powodami braku aktywności
szkoleniowej był brak jakiejkolwiek propozycji ze strony urzędu (56,1%) oraz zbyt krótki okres
62
posiadania statusu osoby bezrobotnej (12,3%). Tylko 6,1% badanych twierdziło, iż oferty pojawiały
się, jednakże nie były dla nich interesujące. Również 6,1% respondentów jako powód podało brak
środków na ten cel w Powiatowym Urzędzie Pracy w Tarnobrzegu. Wśród bezrobotnych
nieszkolących się w ostatnim roku 4,4% nie było zainteresowanych żadnymi szkoleniami. Interesujące
jest to, że osoby, które twierdziły, że nie otrzymały żadnej propozycji szkolenia od urzędu najczęściej
należały do kategorii osób długotrwale bezrobotnych (21,1%).
W badaniu z 2012 roku respondenci także najczęściej wskazywali na brak propozycji ze strony
urzędu (2011r. – 49%, 2012r. – 50%), częściej wskazywano też brak zainteresowania szkoleniami
(2011r. – 20%, 2012r. – 16%)
Wykres 20 Dlaczego w ciągu 12 ostatnich miesięcy nie uczestniczył(a) Pan(i) w jakimkolwiek szkoleniu? (Dane
w %, N=114)
Brak ofert
56,1
Krótki czas rejestracji
12,3
Brak środków na szkolenia
6,1
Brak interesujących ofert szkolenia
6,1
Brak zainteresowania szkoleniami
4,4
Nie kwalifikuje się
3,5
Inne
11,5
0
10
20
30
40
50
60
Spośród osób biorących udział w szkoleniach, 17 badanych za najważniejszy powód
uczestnictwa uznało zdobycie niezbędnych uprawnień (54,8%). Drugim najczęściej wskazywanym
motywem było zdobycie umiejętności, które mogłyby ułatwić znalezienie pracy (38,7% – 12
badanych). Mniej popularne były powody związane z nawiązywaniem nowych znajomości
(3 wskazania – 9,7%) czy uzyskanie stypendium szkoleniowego, na co wskazała tylko jedna osoba
(3,2%). Kolejnych 5 ankietowanych jako powody swojego uczestnictwa w szkoleniu wskazało:
skierowanie z urzędu pracy (3 osoby), zainteresowanie tematem oraz chęć zdobycia informacji.
W badaniu z 2012 roku dominującym powodem było zdobycie odpowiednich umiejętności
(90% wskazań). Motywacja uczestnictwa w szkoleniach dla uzyskania uprawnień była w badaniach
z 2012 roku zupełnie zmarginalizowana (5% wskazań).
63
Wykres 21 Co było powodem Pana(i) udziału w szkoleniach organizowanych przez urząd pracy? (Dane w %,
N=31)
Zdobycie uprawnień
54,8
Zdobycie umiejętności
38,7
Nawiązanie nowych znajomości
9,7
Uzyskanie stypendium szkoleniowego
3,2
Inne
16,1
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
Źródło: Opracowanie własne (dane nie sumują się, do 100%, ponieważ badani mieli możliwość wskazania
więcej niż jednej odpowiedzi).
Większość, bo 2/3 badanych nie napotkało nigdy trudności w dostępie do szkoleń (16 osób –
51,6%). Co piąty badany wskazywał na długie oczekiwanie na odpowiednią ofertę szkoleniową
(6 osób – 19,4%). Zupełnie marginalne były kolejne odpowiedzi wskazujące na negatywną opinię
doradcy zawodowego, czy niespełnienie wymogów formalnych do zakwalifikowania się na dany
rodzaj szkolenia. Nikt nie wskazał odpowiedzi odnoszącej się do długiego oczekiwania na
skompletowanie grupy szkoleniowej.
W badaniu z 2012 roku więcej osób wskazywało na brak trudności w dostępie do szkoleń niż
obecnie (85%). Pozostałe odpowiedzi respondentów, podobnie jak obecnie otrzymywały niewielką
liczbę wskazań.
Wykres 22 Czy napotkał(a) Pan(i) jakieś przeszkody w dostępie do szkoleń organizowanych przez urząd
pracy? (Dane w %, N=31)
Brak trudności
51,6
Długie oczekiwanie na odpowiednią ofertę…
19,4
Nie spełnianie wymogów formalnych
3,2
Negatywna opinia doradcy zawodowego
3,2
Inne
6,5
Odmowa odpowiedzi
16,1
0
10
20
30
40
50
60
Szkolenia organizowane przez urząd pracy pozytywnie oceniło 42% uczestniczących w nich
respondentów (13 osób). Duży odsetek badanych miał problem z dokonaniem ocen, nie wiedząc czy
ma ocenić go dobrze, czy źle (25,8% - 8 osób). Żadna osoba nie wskazała oceny złej, a bardzo złą
wskazało czterech badanych (12,9%).
W porównaniu z badaniami z 2012 roku obserwujemy spadek ocen szkoleń wówczas ocen
negatywnych w ogóle nie było, a trudności w dokonaniu oceny dużo niższe niż obecnie. Ocen
pozytywnych było ponad 83%, a zatem szkolenia oceniano znacznie korzystniej.
64
Wykres 23 Jak ocenia Pan(i) szkolenia organizowane przez urząd pracy? (Dane w %, N=31)
Bardzo dobrze
22,6
Dobrze
19,4
Ani dobrze, ani źle
Źle
25,8
0,0
Bardzo źle
12,9
Odmowa odpowiedzi
19,3
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
Korzystający ze szkoleń organizowanych przez urząd pracy najczęściej uczestniczyli
w szkoleniu aktywnego poszukiwania pracy. Objęło ono 14 osób bezrobotnych (45,1%). Pozostałe
szkolenia związane były z kursami zawodowymi. Szkolenia wskazywane przez badanych prezentuje
poniższa tabela.
Tabela 35 Szkolenia odbyte przez badanych (N=31)
Szkolenie
Liczba wskazań
%
Aktywne poszukiwanie pracy
14
45,1%
Operator wózka widłowego
4
12,9%
Murarz-tynkarz
2
6,5%
1
3,2%
Przewóz rzeczy
1
3,2%
Prawo jazdy kat. C+E
1
3,2%
Pozyskiwanie dotacji ze środków UE
1
3,2%
Opiekun osób starszych
1
3,2%
Operator obrabiarek CNC
1
3,2%
Komputerowe ECDL
1
3,2%
Kurs ochotnika do straży pożarnej
1
3,2%
Grafik komputerowy
1
3,2%
Źródło: Opracowanie własne (dane nie sumują się, do 100%, ponieważ uczestnicy mieli możliwość wskazania
kliku szkoleń).
Główne umiejętności nabyte przez bezrobotnych podczas szkoleń to: umiejętność
poszukiwania pracy, pisania dokumentów aplikacyjnych, kierowania pojazdami i obsługi wózków
widłowych. Pozostali respondenci podkreślali znaczenie zdobytych umiejętności związanych
z zawodem jaki wykonywali, tylko jeden respondent stwierdził, iż nie nabył żadnych umiejętności.
Bezrobotni zapytani o efekty ukończonych szkoleń uznawali najczęściej, że w niczym im to
szkolenie nie pomogło (58,1% – 18 badanych). Odpowiedź, iż odbyty kurs umożliwił podwyższenie
kwalifikacji wskazało 25,8% ( 8 osób). 12,9% (4 osoby) uznało, że szkolenie umożliwiło im podjęcie
65
pracy w ciągu trzech miesięcy. Jedna osoba rozpoczęła prowadzenie własnej działalności
gospodarczej. Żaden z respondentów nie zaznaczył odpowiedzi takich jak: podjęcie zatrudnienia
zgodnego z kierunkiem szkolenia, zmiana pracy oraz awans zawodowy.
W badaniach z 2012 roku wśród wypowiedzi respondentów dominowało podwyższanie
kwalifikacji (54,1%). Odpowiedź, że szkolenie w niczym nie pomogło było wtedy drugą najczęściej
wskazywaną odpowiedzią (37,8%).
Wykres 24 Czy ukończone szkolenie umożliwiło Panu(i):(Dane w %, N=31)
W niczym nie pomogło
58,1
Podwyższenie kwalifikacji
25,8
Podjęcie pracy w ciągu trzech miesięcy
12,9
Rozpoczęcie prowadzenia własnej
działalności gospodarczej
3,2
0
10
20
30
40
50
60
70
Fakt, że badani po ukończeniu szkolenia nadal znajdują się w ewidencji osób bezrobotnych
tłumaczą najczęściej brakiem ofert pracy na rynku (70,9% – 22 osoby). Jedynie 6,5% procent
bezrobotnych wskazywało na swój zaawansowany wiek oraz nieodpowiednie kwalifikacje.
Odpowiedzi jeszcze się uczę, zły stan zdrowia oraz zbyt krótki staż pracy zaznaczyło po jednej osobie.
Kolejne 2 osoby (6,5% badanych) wskazało inną odpowiedź, gdyż jeden z nich stwierdził, że powodem
pozostawania bez pracy jest brak samochodu, druga osoba natomiast ma obiecaną pracę po pracach
interwencyjnych. Wartym podkreślenia jest fakt, iż żaden z badanych nie wskazał odpowiedzi:
oferowane zbyt niskie wynagrodzenie.
Rozkład odpowiedzi, choć podobny do tego, jaki obserwowany był w 2012 roku, różni się
intensywnością opinii. Brak ofert wskazywany w 2012 roku otrzymał 50% wszystkich wyborów.
Wykres 25 Dlaczego w dalszym ciągu, mimo ukończonego szkolenia, pozostaje Pan(i) bez pracy? (Dane w %,
N=31)
Brak ofert pracy na rynku
70,9
Nieodpowiednie kwalifikacje
6,5
Zaawansowany wiek
6,5
Zbyt krótki staż pracy
3,2
Jeszcze się uczę
3,2
Zły stan zdrowia
3,2
Inne
6,5
0
10
20
30
40
50
60
70
80
66
Tylko pięciu respondentów deklarowało, że po zakończeniu szkolenia uzupełniało swoją
wiedzę w tej dziedzinie.
Spośród respondentów uczestniczących w badaniu 66% chciałoby w najbliższych
12 miesiącach wziąć udział w szkoleniu organizowanym przez urząd pracy. Oznacza to, że
w świadomości osób bezrobotnych szkolenia uznawane są za popularną formę wsparcia. Sytuacja jest
bardzo zbliżona do obserwowanej w badaniu z 2012 roku.
Potrzebę odbycia szkolenia najczęściej deklarują osoby między 40 a 49 rokiem życia. Spośród
osób znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy taką potrzebę wskazały wszystkie
kobiety, które nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka. Interesujące jest to, że potrzebę
szkoleń wskazują również bezrobotni poniżej 25 roku życia, którzy nie uczestniczyli i nie uczestniczą
w szkoleniach i kursach.
Wykres 26 Czy chciałby Pan(i) w ciągu najbliższych 12 miesięcy wziąć udział w szkoleniu organizowanym
przez urząd pracy? (Dane w %, N=150)
Tak
66,0
Nie
17,3
Nie wiem, trudno powiedzieć
16,0
Odmowa odpowiedzi
0,7
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
Na pytanie dotyczące rodzaju kursów, w jakich chcieliby uczestniczyć 71,7% bezrobotnych
respondentów wskazało tylko jeden kurs, kolejne 18,2% zadeklarowało chęć udziału w dwóch
szkoleniach, 9,1% w trzech, natomiast tylko jedna osoba wyraziła chęć udziału, w czterech kursach
(1%).
Bezrobotni najczęściej twierdzili, iż chcieliby uczestniczyć w szkoleniu, po którym będą mieli
szansę na znalezienie pracy (14,1%). Podobnie 14,1% badanych chciałoby wziąć udział w szkoleniu
obsługi komputera. Kolejnych 13,1% badanych wyraziło chęć udziału w kursie językowym,
12,1% kursie na obsługę wózków widłowych oraz 9,1% kursie prawa jazdy.
Spośród ogółu badanych 15,1% wskazało inną odpowiedź, a mianowicie: otwarcie własnej
działalności gospodarczej, chęć rozpoczęcia studiów podyplomowych, kurs mechanika, kurs
krawiecki, opieki nad osobami starszymi, trener interpersonalny, pracownik administracyjny, pilarza,
kadrowa, kurs managerski, kurs magazyniera, kurs prawa pracy, kurs salowej, kurs obsługi suwnicy
oraz chęć udziału w pracach interwencyjnych.
Tabela 36 Szkolenia/kursy, w których badani chcą uczestniczyć (N=99)
Pożądane szkolenia/kursy
Liczba wskazań
%
Obsługi komputera
14
14,1%
Szkolenia językowe
13
13,1%
Obsługi wózków widłowych
12
12,1%
67
Kurs prawa jazdy
9
9,1%
Obsługi kasy fiskalnej
7
7,1%
Kurs księgowości
7
7,1%
Kurs spawacza
5
5,1%
Kurs operatora maszyn
5
5,1%
Kurs obsługi obrabiarek CNC
5
5,1%
Kurs fryzjerstwa
5
5,1%
Kurs aktywizacji zawodowej
4
4,0%
Kurs kosmetologa
4
4,0%
Kurs gastronomiczny
4
4,0%
Kurs florystyczny
3
3,0%
Kurs zgodny z zaleceniami doradcy
2
2,0%
Kurs sprzedawcy
2
2,0%
Kurs na przewóz rzeczy
2
2,0%
Kurs związany z finansami
2
2,0%
Nie wiem
2
2,0%
Inne
15
15,1%
kliku szkoleń).
Badani chcą posługiwać się komputerem, zarówno w stopniu podstawowym, jak i bardziej
zaawansowanym (umiejętność programowania). Chcą też porozumiewać się w językach obcych
w tym nie tylko angielskim, ale i włoskim czy językiem migowym. Jednakże umiejętności, które
badani chcieliby pozyskać to przede wszystkim umiejętności zawodowe, związane często ze
zdobyciem odpowiednich uprawnień i kwalifikacji. Część badanych wyraziła również opinie, że
wezmą chętnie udział w szkoleniach, które zagwarantują im znalezienie pracy (14 wskazań), a trzy
osoby uznały, że wezmą udział w każdym proponowanym szkleniu przez Urząd Pracy.
4.4. Staże
Niemal, co trzeci badany informował, że uczestniczył w stażach organizowanych przez urząd
pracy (26,7%). Większość z tych osób twierdzi, że miejsce stażu zostało wskazane przez urząd pracy
(57,5%), a (42,5%) badanych twierdziło, że pracodawcę znaleźli samodzielnie.
W porównaniu z badaniami z 2012 roku obecnie respondenci ponad dwa razy częściej
wskazywali na uczestnictwo w stażu. W 2012 roku tylko 12% badanych twierdziło, że było kierowane
na staż.
Większość bezrobotnych nie uczestniczyła w stażach z powodu, jak twierdzili, braku
propozycji ze strony urzędu (40%). Kolejne, chociaż mniej znaczące powody, związane są ze zbyt
krótkim okresem bycia bezrobotnym (12,7%). Również 12,7% respondentów nie było w stanie
określić, dlaczego nie uczestniczyło w stażu. Pojawiały się również odpowiedzi wskazujące na
niespełnianie kryteriów, jeżeli chodzi o udział w stażu (8,2%) z czego 5,5% osób uznało, iż przeszkodę
stanowi ich wiek. W przypadku trzech badanych proponowany staż nie odbył się (2,7%). Brak
68
zainteresowania tą formą aktywizacji zawodowej wyraziło 4,5% badanych, kolejne 2,7% uznało, iż
oczekuje od urzędu stałej oferty pracy.
Wykres 27 Dlaczego nie została Pan(i) skierowany(a) przez urząd pracy na staż? (Dane w %, N=110)
Brak ofert
40,0
Zbyt krótki czas rejestracji
12,7
Trudno powiedzieć
12,7
Nie spełnianie kryteriów
8,2
Brak zainteresowania ofertą organizowanych staży
4,6
Proponowany staż nie odbył się
2,7
Wolę stałą pracę
2,7
Inne
9,1
Odmowa odpowiedzi
7,3
0,0
5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 40,0 45,0
Spośród osób uczestniczących w stażu 57,5% nie napotkało żadnych trudności w dostępie do
staży organizowanych przez urząd pracy. Bezrobotni określając trudności, jakie napotkali podczas
starania się o staż wskazywali najczęściej na zbyt długie oczekiwanie na taką ofertę (20%).
Sporadycznie wskazywali na niespełnianie wymogów formalnych do zakwalifikowania się na dany
rodzaj stażu (10%). Kolejne 3 osoby (7,5%) wskazały inne trudności: bardzo negatywny stosunek do
bezrobotnych, 2 osoby zaznaczyły odpowiedź, że ich staż nie odbył się. Nikt z badanych nie wskazał
odpowiedzi dotyczącej negatywnej opinii doradcy zawodowego.
Wykres 28 Czy napotkał(a) Pan(i) jakieś przeszkody w dostępie do staży organizowanych przez urząd pracy?
(Dane w %, N=40)
Brak trudności
57,5
Długie oczekiwanie na odpowiednią ofertę
20,0
Nie spełnianie wymogów formalnych do…
Inne
10,0
7,5
Odmowa odpowiedzi
5,0
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
69
70,0
Organizowane przez urząd pracy staże najczęściej odbywały się w zawodach: sprzedawca (27,
5%) oraz pracownik biurowy (12,5). Rzadziej wskazywano na takie zawody jak sprzątacz (7,5%),
opiekun osób starszych (7,5%) oraz operator urządzeń (7,5%).
Wykres 29 W jakim zawodzie odbywał(a) Pan(i) staż? (Dane w %, N=40)
Sprzedawca
27,5
Pracownik biurowy
12,5
Sprzątaczka
7,5
Opiekun osób starszych
7,5
Operator urządzeń
7,5
Księgowy
5,0
Inne
17,5
Staż nie odbył się
5,0
Odmowa odpowiedzi
10,0
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
W przypadku umiejętności zdobytych podczas stażu najczęściej wskazywano na typowo
zawodowe bez ich nazywania (25%), oraz umiejętności praktyczne (7,5%). Pozostałymi
umiejętnościami były: obsługa klienta, kasy fiskalnej, programów komputerowych, znajomość prac
biurowych. Natomiast 7,5% respondentów uznało, że podczas stażu nie nabyło żadnych umiejętności.
Mimo to, ogólna ocena staży organizowanych przez urząd pracy wypadła dobrze. Badani
przyznawali najczęściej oceny pozytywne (42,5% w tym 12,5% oceny bardzo dobre i 30% oceny
dobre). Ocen negatywnych było zaledwie 20% (w tym 7,5% ocen bardzo złych i 12,5% złych).
Natomiast, co czwarty stażysta oceniał swój staż, jako ani dobry ani zły (25%). Wartym podkreślenia
jest, iż organizację staży lepiej oceniają mężczyźni niż kobiety.
Wykres 30 Jak ocenia Pan(i) staż organizowany przez urząd pracy? (Dane w %, N=40)
Kobiety
7,7
Mężczyźni
7,7
11,5
21,4
Ogółem
12,5
0,0
34,6
7,1
7,5
10,0
20,0
odmowa odpowiedzi
14,3
7,1
12,5
30,0
bardzo źle
26,9
35,7
25,0
40,0
źle
11,5
14,3
30,0
50,0
60,0
ani dobrze, ani źle
70,0
12,5
80,0
dobrze
90,0
100,0
bardzo dobrze
70
Co piąty stażysta (20%) stwierdził, że po odbytym stażu otrzymał propozycję pracy. W wyniku
odbytych staży zatrudnienie otrzymało siedem osób, gdyż jedna nie podjęła pracy. 3 osoby otrzymały
umowy na okres 3 miesięcy, jedna na 4 miesiące, natomiast kolejne 3 na okres 12 miesięcy.
Wykres 31 Czy po zakończeniu stażu pracy pracodawca zaproponował Panu(i) zatrudnienie na kolejny okres?
(Dane w %, N=40)
Nie
72,5
Tak
20,0
Odmowa odpowiedzi
7,5
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
80,0
Większość badanych (61,3%) nie czuje potrzeby ubiegania się o staż w ciągu najbliższych
12 miesięcy. Chęć ubiegania się o niego deklarowało 38% badanych. Najczęściej były to osoby będące
w ewidencji bezrobotnych powyżej 24 miesięcy (29, 8% osób ubiegających się o staż).
Wykres 32 Czy zamierza Pan(i) w ciągu najbliższych 12 miesięcy ubiegać się o staż? (Dane w %, N=150)
Nie
61,3
Tak
38,0
Odmowa odpowiedzi
0,7
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
Badanych, którzy deklarowali, że nie zamierzają ubiegać się o staż w najbliższych
12 miesiącach zapytano o przyczynę takiej decyzji. Najczęściej wskazywanym powodem niechęci
uczestnictwa w stażach był argument, iż bezrobotni wolą stałą pracę (20,7%). Następnych
13% respondentów nie spełniało kryterium wieku umożliwiającego ubieganie się o staż, natomiast
9,9% stwierdziło, iż nie spełnia kryteriów, jednakże nie określiło dokładnie jakich. Udział w kursie lub
szkoleniu woli 8,6% badanych. Brak zainteresowania taką formą rozwoju zawodowego deklaruje
6,5% respondentów. Wyjazd za granicę od stażu woli 5,4% bezrobotnych. Własną działalność
gospodarczą, zamierza otworzyć 4,3%.badanych. Taki sam procent (4,3%) deklaruje brak ofert
odbycia stażu. Jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie nie potrafi udzielić 3,3% respondentów, taki
sam procent deklaruje, że pracuje na czarno (3,3%).
71
Wykres 33 Dlaczego nie zamierza Pan(i) ubiegać się o staż w ciągu najbliższych 12 miesięcy? (Dane w %,
N=92)
20,7
Nie spełniam kryterium wieku
13,0
Nie spełniam kryteriów
9,9
Wolę udział w szkoleniu, kursie
8,6
Brak zainteresowania ofertą stażu
6,5
Brak korzyści ze stażu
5,4
Planuję wyjazd za granicę
5,4
Zamierzam otworzyć własną
działalność gospodarczą
4,3
Brak ofert
4,3
Pracuję na czarno
3,3
Trudno powiedzieć
3,3
Planuję podjąć zatrudnienie
2,2
Inne
10,9
Odmowa odpowiedzi
2,2
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
Najczęściej wskazywanym zawodem, w którym bezrobotni chcieliby odbywać staż jest
sprzedawca (19,3%) oraz pracownik biurowy (17,5%). Kolejną branżą atrakcyjną dla stażystów jest
gastronomia (15,8%). W tym 7% chce zostać kucharzami, 2 osoby (3,5%) odpowiedziały ogólnie, iż
chcą pracować w gastronomi, natomiast pozostałe osoby chcą pracować jako pomoc kuchenna
i cukiernik. 26,3% badanych zostało zaliczonych do kategorii inne: nauczyciel, mechanik, branża IT,
pracownik fizyczny, architekt krajobrazu, technik budowlaniec, elektryk, kosmetyczka, pilarz,
manager, ekonomista, sprzątaczka, hotelarstwo, lektor języka angielskiego oraz sekretarka. Spośród
osób udzielających odpowiedzi, pięć wskazało, że przyjmie każdą propozycje stażu oraz trzy osoby
wskazało na taki staż, który zapewniłby im podjęcie pracy.
72
Tabela 37 W jakim zawodzie chciałby Pan(i) odbywać staż? (Dane w %, N=57)
Stanowisko/branża
Liczba wskazań
% wskazań
Sprzedawca
11
19,3%
Pracownik biurowy
10
17,5%
Gastronomia
9
15,8%
Magazynier
4
7,0%
Księgowość
3
5,3%
Kierowca
3
5,3%
Krawiectwo
3
5,3%
Florystka
3
5,3%
Opieka nad osobami starszymi/chorymi
2
3,5%
Operator maszyn
2
3,5%
Inne
15
26,3%
Odmowa odpowiedzi
1
1,8%
kliku staży).
4.5. Przygotowanie zawodowe dorosłych
Niemal identycznie jak w przypadku pytań o staże bezrobotni odpowiadali na pytania o chęć
wzięcia udziału w przygotowaniu zawodowym dorosłych w ciągu najbliższego roku. Chęć udziału
w tej formie wsparcia wyraziło 36% badanych. Najczęściej były to osoby bezrobotne dłużej niż
24 miesiące (35,2% spośród osób deklarujących chęć udziału w tej formie wsparcia). Kobiety znacznie
częściej wskazywały na chęć uczestnictwa w tej formie (63%).
Bezrobotni, którzy nie wyrazili chęci uczestnictwa w przygotowaniu zawodowym dorosłych
w większości nie znają tej formy wsparcia (20,3%). Ofertę stałej pracy woli 14% badanych. Natomiast
9,7% ankietowanych woli udział w szkoleniu lub kursie. Taki sam procent uczestników badania
deklaruje brak zainteresowania tą formą aktywizacji zawodowej. Jednoznacznej odpowiedzi w tej
kwestii nie potrafiło udzielić 8,5% badanych. Wśród innych powodów braku zainteresowania ofertą
badani podają: posiadanie zasiłku przedemerytalnego i odpowiednich kwalifikacji, aktywny udział
w innej formie wsparcia takiej jak: staż, kurs oraz prace interwencyjne, jeden z respondentów planuje
najpierw ukończenie studiów, kolejnemu choroba uniemożliwia udział w przygotowaniu zawodowym
dorosłych. Pojawiła się również odpowiedź, że do tego potrzebne są znajomości, których badany nie
ma.
73
Wykres 34 Dlaczego Pan(i) nie chce ubiegać się o uczestnictwo w przygotowaniu zawodowym dorosłych
w ciągu najbliższych 12 miesięcy? (Dane w %, N=93)
Nie znam takiej formy wsparcia
20,3
14,0
Wolę udział w szkoleniu, kursie
9,7
Brak zainteresowania tą formą
wsparcia
9,7
Trudno powiedzieć
8,5
Planuję wyjazd za granicę
5,5
Nie spełniam kryterium wieku
4,3
Planuję podjąć zatrudnienie
3,2
Pracuję na czarno
3,2
Wolę udział w stażu
3,2
Zamierzam otworzyć własną
działalność gospodarczą
3,2
Brak odpowiednich ofert
2,3
Inne
9,7
Odmowa odpowiedzi
3,2
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
Bezrobotni zapytani o to w jakim zawodzie chcieliby odbywać przygotowanie zawodowe dla
dorosłych, najczęściej nie podają konkretnej odpowiedzi, twierdząc, że powinien to być zawód dający
szansę na zatrudnienie (16,7%). Zawodem, który otrzymał największą ilość wskazań był sprzedawca
11,1%. Kolejny popularny zawód to kierowca (9, 3%) oraz zawody związane z gastronomią (9,3%).
7,4% badanych wskazało, iż chciałoby odbywać przygotowanie zawodowe dorosłych w zawodzie
opiekuna (7,4% - osobami starszymi, 3,7% - dziećmi). Odpowiedź inną wskazało 13 osób: operator
obrabiarek CNC, w wyuczonym zawodzie (nie podano, jakim), księgowa, architekt krajobrazu,
elektryk, sprzątaczka, doradca zawodowy, przygotowanie fryzjerskie, administrator baz danych,
pracownik biurowy, mechanik maszyn i urządzeń mechanicznych, wędliniarz oraz doradca.
74
Tabela 38 W jakim zawodzie chciałby Pan(i) odbywać przygotowanie zawodowe dorosłych? (N=54)
Stanowisko/branża
Liczba wskazań
% wskazań
Zawód, który daje szansę na znalezienie pracy
9
16,67
Sprzedawca
6
11,11
Zawód z branży gastronomicznej
5
9,26
Kierowca
5
9,26
Opieka nad osobami starszymi/chorymi
4
7,41
Magazynier
3
5,56
Operator wózków widłowych
3
5,56
Opieka nad dziećmi
2
3,70
Spawacz
2
3,70
Florystka
2
3,70
Inny
18
33,33
kliku zawodów).
Zapytani o umiejętności, które chcieliby nabyć podczas przygotowania zawodowego
bezrobotni wskazywali po prostu na umiejętności i kwalifikacje zawodowe (31,5%). Inne umiejętności
wskazywane to m.in.: obsługa wózka widłowego (9,3%), sprzedawcy (5,6%) oraz kierowcy (5,6%).
4.6. Oferta urzędu pracy
Najbardziej znaną usługą oferowaną przez urząd pracy jest zasiłek dla bezrobotnych. Niemal
wszyscy, czyli 96% badanych stwierdziło, że zna tę formę wsparcia. Znacząca większość zna także
szkolenia (83,3%) i pośrednictwo pracy (79,3%), poradnictwo zawodowe i informację zawodową
(62,7%). Najmniej znaną formą wsparcia był dodatek aktywizacyjny znany tylko 16,7% badanych.
Większości bezrobotnych nieznane były formy pomocy takie jak Klub Pracy, EURES, zatrudnienie
w wyniku refundacji, prace społecznie użyteczne, giełda pracy. Jeden z respondentów wskazał także
inną usługę oferowaną przez urząd pracy, a mianowicie autoplecment.
75
Wykres 35 Które z form pomocy Urzędu Pracy Pan(i) zna? (Dane w %, N=150)
Zasiłek dla bezrobotnych
96,0
Szkolenia
83,3
Pośrednictwo pracy
79,3
Poradnictwo zawodowe i informacja zawodowa
62,7
Jednorazowe środki na podjęcie działalności
gospodarczej
56,7
Prace interwencyjne
52,0
Targi pracy
50,0
Roboty publiczne
48,7
Giełda pracy
41,3
Prace społecznie użyteczne
34,0
Zatrudnienie w wyniku otrzymania przez
pracodawcę środków na refundację…
32,7
Przygotowanie zawodowe dorosłych
29,3
Klub pracy
28,0
Usługi EURES
28,0
Dodatek aktywizacyjny
16,7
Inna
0,7
0,0
20,0
40,0
60,0
80,0
100,0
120,0
Źródło: Opracowanie własne (dane nie sumują się, do 100% ponieważ respondenci mogli wskazać więcej niż
jedną znaną formę pomocy oferowaną przez urząd pracy.)
Większość badanych deklaruje, że korzystała bądź korzysta z usług pośrednictwa pracy
(59,3%). Znacznie mniej, bo 44,7% korzystało z zasiłku dla bezrobotnych, a co trzecia osoba
z poradnictwa zawodowego oraz szkoleń. Targi pracy to forma, z której korzystał co czwarty badany.
Najmniej respondentów, bo zaledwie 0,7% korzystało z usług, EURES oraz tylko po 2% badanych
z dodatku aktywizacyjnego oraz zatrudnienia w wyniku refundacji miejsca pracy.
76
Wykres 36 Z których form pomocy Urzędu Pracy Pan(i) korzystał(a)? (Dane w %, N=150)
Pośrednictwo pracy
59,3
44,7
37,3
Szkolenia
30,7
Targi pracy
26,0
Giełda pracy
16,0
Klub pracy
9,3
Prace interwencyjne
9,3
Roboty publiczne
6,0
3,3
gospodarczej
3,3
3,3
2,0
pracodawcę środków na refundacje…
2,0
Usługi EURES
0,7
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
Źródło: Opracowanie własne (dane nie sumują się, do 100% ponieważ respondenci mogli wskazać więcej niż
jedną formę pomocy oferowaną przez urząd pracy, z której korzystali).
Ocena dostępności do informacji o poszczególnych formach pomocy oferowanych przez
urząd pracy sprawiła trudność znacznej liczbie respondentów, którzy nie wskazywali żadnej
odpowiedzi.
Respondenci potrafiący ocenić dostęp najwyższe oceny dostępności wystawiali dla zasiłku dla
bezrobotnych (36% pozytywnych ocen). Kolejną z najlepiej ocenianych form jest pośrednictwo pracy
(26,7% pozytywnych ocen) oraz poradnictwo zawodowe i informacja zawodowa (19,3% pozytywnych
ocen). Najmniej negatywnych ocen uzyskała dostępność do informacji o zasiłku dla bezrobotnych
(11,4% negatywnych ocen), pośrednictwo pracy (15,3% negatywnych ocen), szkolenia (17,3%
negatywnych ocen) oraz Targi Pracy (17,4% negatywnych ocen).
Z kolei dostępność informacji najgorzej oceniona została w przypadku zatrudnienia w wyniku
otrzymania przez pracodawcę środków na refundację doposażenie/wyposażenie stanowiska pracy
(26,1), usługi EURES (26%), przygotowania zawodowego dorosłych (25,4%) oraz klubu pracy (24%).
77
Wykres 37 Jak Pan(i) ocenia dostępność informacji na temat poszczególnych form pomocy? (Dane w %,
N=150)
Pośrednictwo pracy
Pośrednictwo zawodowe i informacja zawodowa
6,74,7
20,0
8,7 6,6
10,7
20,0
25,3
16,0
10,7
29,3
3,3
32,7
5,3
10,7 9,3
19,3
11,3 8,0
36,7
4,7
8,0 9,3
23,3
8,0 10,7
33,3
7,4
Roboty publiczne
11,3 9,3
16,7
8,7 8,7
38,7
6,6
Prace interwencyjne
11,3 8,7
18,7
6,0 8,7
39,3
7,3
13,3 8,0
17,3 4,0 8,7
Szkolenia
Targi pracy
10,7 6,7
gospodarczej
20,7
14,7 8,0
10,0 10,0
Giełda pracy
13,3 10,0
40,0
9,3 7,3
40,0
15,3 2,77,3
17,3
20,0
8,7
7,3 6,7
5,3 6,7
5,3
45,3
6,7
40,7
8,0
40,0
4,7
Usługi EURES
17,3
8,7
15,3 4,76,0
42,0
6,0
16,7
8,7
16,0 5,35,3
41,3
6,7
Klub pracy
14,7
9,3
16,7 4,75,3
43,3
6,0
pracodawcę środków na refundację…
14,0
12,1
15,3 4,05,3
42,0
7,3
0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 80,0 90,0 100,0
bardzo trudny
trudny
średni
bardzo łatwy
trudno powiedzieć
odmowa odpowiedzi
łatwy
Obliczona poniżej średnia arytmetyczna wystawianych ocen (biorąca pod uwagę oceny od
bardzo trudny do bardzo łatwy) dostępności informacji dla poszczególnych form pomocy potwierdza
wcześniejsze spostrzeżenia. Najwyższe przeciętne oceny przypadły ocenie dokonanej dla zasiłku dla
bezrobotnych, pośrednictwa pracy oraz szkoleń. Najniższe średnie oceny wyliczone zostały dla usług
EURES.
78
Tabela 39 Średnia arytmetyczna ocen dostępności informacji o formach pomocy oferowanych przez urząd
pracy
Forma pomocy
Średnia ocena
3,64
Pośrednictwo pracy
3,22
Szkolenia
3,07
2,94
Targi Pracy
2,92
Roboty publiczne
2,89
Prace interwencyjne
2,85
Środki na podjęcie działalności gospodarczej
2,81
2,74
Giełda Pracy
2,67
2,58
Klub Pracy
2,53
Zatrudnienie w wyniku refundacji doposażenia/wyposażenia stanowiska pracy
2,50
2,50
Usługi EURES
2,48
Większości bezrobotnym nie są znane nowe instrumenty i usługi rynku pracy, które pojawiły
się wraz z nową ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Najbardziej
rozpoznawalną wśród nowych form była pożyczka na start biznesu (6%) oraz refundacja składek na
ubezpieczenie społeczne znana również 6% respondentów. Do znajomości pozostałych instrumentów
przyznawało się od 3,3% do 5,3% badanych.
Wśród osób znających nowe instrumenty chęć skorzystania z nich deklarowano najczęściej
w odniesieniu do bonów (6%) oraz pożyczki dla pracodawców na utworzenie stanowiska pracy (4%).
Najmniej atrakcyjne wydały się badanym: Krajowy Fundusz Szkoleniowy, grant na telepracę dla
rodziców i opiekunów, świadczenia aktywizacyjne oraz trójstronne umowy szkoleniowe. Zamierza
z nich skorzystać 1,3% badanych.
Tabela 40 Znajomość oraz chęć skorzystania z nowych form i instrumentów rynku pracy (Dane w %, N=150)
Deklarujący chęć
Nowe instrumenty i usługi rynku pracy
Deklarujący znajomość
skorzystania
Pożyczka na start biznesu
6,0
2,7
Refundacja składek na ubezpieczenie społeczne
6,0
2,7
Bon na zasiedlenie
5,3
3,3
Bon stażowy
5,3
3,3
Zwolnienie pracodawców ze składek na FP i FGŚP
5,3
2,7
Bon szkoleniowy
4,7
6,0
Pożyczka dla pracodawców na utworzenie stanowiska pracy
4,7
4,0
Bon na zatrudnienie
4,0
2,0
Krajowy Fundusz Szkoleniowy
4,0
1,3
Grant na telepracę dla rodziców i opiekunów
3,3
1,3
Świadczenie aktywizacyjne dla rodziców i opiekunów
3,3
1,3
Trójstronne umowy szkoleniowe
3,3
1,3
79
Od urzędu pracy respondenci najczęściej oczekują ofert pracy (52%). Oczekiwania takie
wyraża ponad połowa badanych, przy czym częściej są to kobiety. Znacznie rzadziej wskazywane było
wsparcie finansowe (11,3%). Wartym podkreślenia jest, iż 6% osób, oczekiwało wsparcia finansowego
na otwarcie własnej działalności gospodarczej, pozostali badani nie doprecyzowali swojej
wypowiedzi. Badani oczekują także ofert szkoleń (10,7%) oraz większego zaangażowania
pracowników urzędu (10%). Co dziesiąty badany nie miał żadnych oczekiwań wobec urzędu pracy.
Rzadziej pojawiające się oczekiwania sprowadzały się m. in. do uzyskania oferty kursu (5,3%), stażu
(4%), doradztwa zawodowego (3,3%) czy skutecznego pośrednictwa pracy (2%). W kategorii inne
znajdują się wypowiedzi 7 badanych: już dostał staż i kurs, oczekuje bonów, pieniędzy za staż,
świętego spokoju, wsparcia psychicznego, pomocy oraz przygotowania zawodowego.
Wykres 38 Oczekiwania wobec urzędu pracy (Dane w %, N=150)
Oferty pracy
52,0
Wsparcia finansowego
11,3
Oferty szkolenia
10,7
Poprawy pracy urzędników
10,0
Brak oczekiwań
10,0
Oferty kursu
5,3
Oferty stażu
4,0
Doradztwa zawodowego
3,3
Skutecznego pośrednictwa pracy
2,0
Trudno powiedzieć
2,0
Ubezpieczenia
1,3
Sfinansowania indywidualnych kursów i szkoleń
1,3
Zwrotu kosztów dojazdów
1,3
Inne
4,7
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
Źródło: Opracowanie własne (dane nie sumują się, do 100% ponieważ respondenci mogli wskazać kilka
oczekiwań wobec urzędu pracy.)
Przeważająca większość bezrobotnych uczestniczących w badaniu twierdzi, że czynnie
poszukuje pracy (81,3%). Tylko 18,7% badanych tego nie deklaruje. Najrzadziej pracy poszukują
osoby po 60 roku życia. Bezrobotni deklarujący, że nie poszukują pracy tłumaczą ten fakt najczęściej
chęcią, w pierwszej kolejności, odbycia stażu, kursu bądź szkolenia i dopiero po zdobyciu pewnych
umiejętności zaczną poszukiwać pracy (29,7%). 14,8% badanych stwierdziło, iż nie poszukuje pracy,
ponieważ pracuje na czarno. Innymi wymienianymi powodami były: założenie własnej działalności
gospodarczej (11,1%), wyjazd za granicę (11,1%). Następnych 11,1% ankietowanych stwierdziło,
iż w najbliższej przyszłości najprawdopodobniej podejmą konkretną pracę. Kolejne 7,4% badanych
80
zadeklarowało problemy zdrowotne, jako przyczynę niepodejmowania zatrudnienia, natomiast
pozostałe 14,8% podało takie powody jak: chęć odpoczynku od pracy, chęć bycia bezrobotnym, bycie
na zasiłku przedemerytalnym, jedna osoba stwierdziła, że już nie ma zamiaru poszukiwać pracy.
Wykres 39 Dlaczego nie poszukuje Pan(i) pracy? (Dane w %, N=28)
Najpierw odbycie stażu/kursu/szkolenia
29,7
Praca na czarno
14,8
Założenie własnej działalności
gospodarczej
11,1
Wyjazd za granicę
11,1
Możliwość podjęcia zatrudnienia
11,1
Brak zdrowia
7,4
Inne
14,8
0
5
10
15
20
25
30
35
Poszukujący pracy najczęściej czynią to na terenie własnego powiatu (82,8%). Pracy na
terenie województwa poszukuje 37,7 %. Co czwarta osoba informowała, że zainteresowana jest
ofertami z całego kraju. Na poszukiwanie pracy za granicą decyduje się 28,7% bezrobotnych.
Wykres 40 Gdzie poszukuje Pan(i) pracy lub zamierza jej poszukiwać w najbliższej przyszłości? (Dane w %,
N=150)
Na terenie powiatu tarnobrzeskiego
82,8
Na terenie województwa
podkarpackiego
37,7
Za granicą
28,7
Poza województwem
25,4
0
20
40
60
80
100
Źródło: Opracowanie własne (dane nie sumują się, do 100% ponieważ respondenci mogli zaznaczyć dowolną
liczbę odpowiedzi).
Badani preferują poszukiwanie pracy za pośrednictwem Internetu, czyni tak 81,1%
respondentów. Z pomocy rodziny i znajomych korzysta 75,4% badanych.
Ogłoszenia prasowe, radiowe i telewizyjne śledzi 63,1% bezrobotnych. Na ofertę
z powiatowego urzędu pracy liczy 56,6% respondentów. Co dziesiąty bezrobotny zamierza stworzyć
81
własne miejsce pracy. 2 badanych podało inne odpowiedzi. Pierwsza osoba stwierdziła, że szuka
pracy na własną rękę, druga ma obiecaną pracę za 3 miesiące.
Wykres 41 W jaki sposób poszukuje Pan(i) pracy lub zamierza jej poszukiwać w najbliższej przyszłości? (Dane
w %, N=122)
Za pośrednictwem Internetu
81,1
Korzystam z pomocy rodziny i znajomych
75,4
Śledzę ogłoszenia prasowe, radiowe i telewizyjne
63,1
Liczę na ofertę z PUP
56,6
Składam bezpośrednie wizyty w zakładach pracy z
pytaniem o pracę
48,4
Poprzez inne niż PUP biura pośrednictwa pracy
23,8
Biurę udział w targach pracy
16,4
Zamieszczam własne ogłoszenia, na tablicach
ogłoszeń itp.
13,9
Staram się o stworzenie własnego miejsca pracy
10,7
Inne
1,6
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
Źródło: Opracowanie własne (dane nie sumują się do 100% ponieważ respondenci mogli zaznaczyć dowolną
liczbę odpowiedzi).
Większość osób bezrobotnych dla zdobycia pracy gotowa jest zmienić swój zawód,
przekwalifikować się. Na taki krok zgadza się 70% ankietowanych w tym 64,7% zdecydowanie zgadza
się na to. Chętnie wyjechaliby także do legalnej pracy za granicę (63,4%). Większości bezrobotnych
nie przeszkadzałoby także, gdyby otrzymana praca wymagała wyjazdów służbowych, co najmniej raz
w tygodniu. Zgodę na to wyraża 54,7% badanych.
Na jakie ustępstwa na pewno nie poszliby bezrobotni? Większość zdecydowanie nie
podjęłaby pracy wymagającej dodatkowych szkoleń na własny koszt (opinię taką wyraża 65,3%) oraz
pracy za granicą na czarno, na co wskazało 60% badanych (w tym 52,7 zdecydowanie się nie zgadza,
7,3 nie zgadza się). Kolejne 57,3% badanych nie przeprowadziłoby się do innego miasta, taki sam
procent deklaruje, że przeszkodą w podjęciu pracy byłoby zbyt niskie wynagrodzenie (57,3%
negatywnych odpowiedzi). 56,7% ankietowanych nie podjęłoby pracy wymagającej dyspozycyjności
przez całą dobę i siedem dni w tygodniu oraz pracy na czarno w kraju (53,3%).
82
Wykres 42 Do jakich ustępstw byłby(aby) Pan(i) skłonny(na) aby dostać pracę w ogóle? (Dane w %, N=150)
Zmienić zawód, przekwalifikować się
19,3 2,08,7 5,3
64,7
Wyjechać do legalnej pracy za granicą
19,3
4,7 9,3 6,7
56,7
Wyjeżdżać służbowo, co najmniej raz w tygodniu
19,3
5,3 16,0
Pracować w bardzo niedogodnym czasie, praca w
systemie wielozmianowym
Pracować w sobotę i niedzielę (święta)
32,0
10,0
23,3
Podjąć pracę "na czarno" w kraju
11,3
45,3
Przeprowadzić się do innego miasta - także
czasowa rozłąka z rodziną
29,3
Podjąć pracę "na czarno" za granicą
36,0
16,7
23,3
16,0
12,0
52,7
12,7
Podjąć pracę niskopłatną - np. poniżej stawki z
ostatniego miejsca pracy
43,3
14,0
51,3
31,3
0,7
10,0
30,7
1,3
30,7
0,7
12,7 5,3
24,7
0,0
12,7
23,3
2,0
7,3 12,0 5,3
44,0
4,7
9,3
20,7
Dyspozycyjność 24 godziny na dobę 7 dni w
tygodniu
Podjąć dodatkowe szkolenia na własny koszt
3,3
8,0 10,7 4,7
41,3
Codzienne dojazdy do pracy ponad 1 godzinę
18,7
0,0
16,7 5,3
14,0
22,7 0,0
20,7 0,7
19,3 3,3 19,3 0,7
15,3 5,3 13,30,7
0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 80,0 90,0 100,0
zdecydowanie się nie zgadzam
nie zgadzam się
trudno powiedzieć
zgadzam się
zdecydowanie się zgadzam
odmowa odpowiedzi
83
Tabela 41 Średnia płaca netto, za jaką badani podjęliby pracę
Grupa respondentów
Ogółem
Płeć
Wiek
Powód
rejestracji
w PUP
Wykształcenie
Zawód
wyuczony
Praca
Kobieta
Mężczyzna
Poniżej 25 roku życia
25-29 lat
30-39 lat
40-49 lat
50-59 lat
Powyżej 60 lat
Poszukiwanie pracy
Skorzystanie z aktywnych programów
Dostęp do zasiłku i innych świadczeń
Możliwość uzyskania ubezpieczenia zdrowotnego
Możliwość uzyskania uprawnień do pomocy
społecznej
Zasadnicze zawodowe
Średnie ogólnokształcące
Policealne i średnie zawodowe
Wyższe licencjackie
Wyższe magisterskie
Administracja
Architektura
Brak zawodu
Budownictwo
Dziewiarstwo
Edukacja
Ekonomia
Elektryka
Farmaceutyka
Fryzjerstwo
Gastronomia
Handel
Hotelarstwo
Informatyka
Inne
Kierowca
Krawiectwo
Mechanika
Płytkarz
Prace wykwalifikowane
Rolnictwo
Socjolog
Sprzedawca
Ślusarz
Tokarz-frezer
Wykształcenie wyższe humanistyczne
Wykształcenie wyższe ścisłe
Tak
145
70
75
28
21
20
41
29
6
118
51
12
113
10
Średnie
wynagrodzenie netto
1 853,89
1 742,57
2 147,33
1 814,28
1 938,09
1 547,50
1 868,29
1 837,24
2 416,67
1 867,20
1 811,76
1 658,33
1 934,33
1 590,00
7
54
19
32
7
26
6
2
11
11
4
8
9
8
2
2
8
5
2
2
3
4
2
12
8
10
2
4
7
3
2
5
3
73
2 142,86
1 826,85
1 851,57
2 046,87
1 757,14
2 207,69
2 450,00
1 600,00
1 709,09
2 272,72
1 350,00
2 312,50
1 700,00
1 537,50
1 800,00
2 350,00
1 525,00
1 760,00
2 000,00
1 800,00
1 566,67
2 550,00
1 350,00
2 104,17
2 625,00
2 270,00
1 100,00
1 750,00
1 371,43
1 900,00
1 250,00
2 300,00
1 900,00
2 007,94
N
84
w zawodzie
wyuczonym
Praca za
granicą
Nie
Tak
Nie
Kawaler/panna
Żonaty/zamężna
Stan cywilny
Rozwiedziony/rozwiedziona
Wdowiec/wdowa
Miasto Tarnobrzeg
Miasto i Gmina Baranów Sandomierski
Gmina
Miasto i Gmina Nowa Dęba
zamieszkania
Gmina Gorzyce
Gmina Grębów
Bezrobotni pon.25 lat (NEET)
Bezrobotni długotrwale
Szczególny
Bezrobotne kobiety po urodzeniu dziecka
status osoby
Bezrobotne z dzieckiem do 6 r.ż.
bezrobotnej na
(niepełnosprawne do 18 r.ż.)
rynku pracy
Bezrobotni niepełnosprawni
Żadne z powyższych
57
1 903,50
57
87
65
54
22
4
75
17
19
16
18
20
55
5
1
1 478,07
1 859,54
1 913,85
2 007,96
1 895,45
1 875,00
1 953,33
2 011,76
1 871,05
2 231,25
1 615,56
1 845,00
1 957,27
1 300,00
1 300,00
3
61
1 233,33
2 032,46
Na udzielenie odpowiedzi na pytanie dotyczące wynagrodzenia, jakie bezrobotni chcieliby
otrzymywać w przyszłej pracy nie wyraziło zgody 5 badanych.
Przeciętna płaca netto, za jaką badani gotowi są podjąć pracę wyniosła 1 853,89zł.
Do grup osób o najwyższych wymaganiach płacowych w stosunku do wyliczonej średniej należeli:
 Mężczyźni (2147,33zł),
 Powyżej 60 lat (2 416,67zł),
 Osoby z wykształceniem wyższym magisterskim (2 207,69zł), gimnazjalnym i niższym
(2142,86zł), policealnym i średnim zawodowym (2 046,87zł),
 Osoby w zawodzie wyuczonym: płytkarz (2 625,00zł), kierowca (3 550,00zł), osoby
w wyuczonym zawodzie w obszarze administracji (2 450,00zł), w fryzjerstwie (2 350,00zł),
w grupie zawodów związanych z edukacją (2 313,50zł), osoby z wykształceniem wyższym
humanistycznym (2 300,00zł), w grupie zawodów związanych budownictwem (2 272,72zł),
 Osoby mające doświadczenie w pracy w zawodzie wyuczonym (2 007,94zł),
 Osoby niemające doświadczenia w pracy za granicą (1 859,54zł),
 Osoby zamężne/żonate (2 007,96zł),
 Osoby zameldowane na terenie gminy Gorzyce (2 231,25zł),
 Osoby bezrobotne długotrwale (1 957,27zł).
Do grupy osób z niższymi wymaganiami w kwestii zarobków w stosunku do wyliczonej średniej należy
zaliczyć:
 Kobiety (1 742,57zł),
 Osoby między 30 a 39 roku życia (1 547,50zł),
 Osoby rejestrujące się w Powiatowym Urzędzie Pracy w celu uzyskania uprawnień do
pomocy społecznej (1 590,00zł),
85






Osoby z wykształceniem wyższym licencjackim (1 757,14zł),
Osoby w zawodzie wyuczonym związanym z rolnictwem (1 100,00zł), w zawodzie tokarzfrezer (1 250,00 zł), w dziewiarstwie ( 1 350,00zł), w krawiectwie (1 350,00zł) oraz osoby
w wyuczonym zawodzie sprzedawcy (1 371,43zł),
Osoby, które nie podjęły zatrudnienia w zawodzie wyuczonym (1903,50zł),
Osoby pracujące za granicą (1 478,07zł),
Osoby zamieszkałe na terenie gminy Grębów (1 615,56zł),
Osoby bezrobotne niepełnosprawne (1 333,33zł).
Największy dystans od średniej ogólnej obserwowany był dla osób w wyuczonych zawodach
związanych z budownictwem, gdyż wynosił plus 2 727,28zł.
86
5. Wyniki badań ilościowych wśród pracodawców
Analiza lokalnego rynku pracy nie może obyć się bez informacji pozyskiwanych od strony
podażowej rynku pracy, czyli pracodawców. W badaniu podmiotów gospodarczych, działających na
terenie powiatu tarnobrzeskiego ziemskiego i grodzkiego, zrealizowanych zostało 150 wywiadów
telefonicznych (CATI). Prace badawcze realizowane były w terminie od 11 do 22 lipca 2014 r.
W niniejszej analizie wyniki badania często porównywane będą do analogicznych badań,
zrealizowanych na tym samym terenie i w oparciu o tę samą metodologię w latach 2011 i 2012.
Przeprowadzone badanie pozwoliło na określenie cech charakterystycznych przedsiębiorstw,
struktury zatrudnienia i planów dotyczących zmiany liczby pracujących, planów inwestycyjnych,
zapotrzebowania na określone zawody, kwalifikacje i umiejętności, szkolenia pracowników
i oczekiwań wobec urzędu pracy.
5.1. Charakterystyka badanej grupy
W celu scharakteryzowania badanej zbiorowości, respondentom zadano pytania o wielkość
firmy, którą reprezentują, czas jej powstania, rodzaj i zasięg prowadzonej działalności, branże PKD,
miejsce funkcjonowania, strukturę zatrudnienia i pozycję na rynku.
Wykres 43 Jaka jest liczba zatrudnionych osób? (Dane w %; N=150)
1 do 9 osób
66,7
10 do 49 osób
23,3
50 do 99 osób
4,7
100 do 249 osób
4,7
powyżej 250 osób
0,7
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
Próba podmiotów gospodarczych została dobrana kwotowo. Przeważały w niej firmy małe,
zatrudniające do 9 pracowników. To właśnie takich firm najwięcej jest zarejestrowanych w powiecie.
Przedsiębiorcy ci stanowili 66,7% całej próby badawczej. Podmiotów zatrudniających od 10-49 osób
zbadanych zostało 23,3%, natomiast firm większych, z zatrudnieniem w przedziale 50-99 osób
zbadano 4,7%, zrealizowano też wywiady z firmami o największej liczbie pracowników,
zatrudniających powyżej 250 osób – stanowiły one 0,7%.
87
Wykres 44 W której z gmin powiatu tarnobrzeskiego Pana(i) przedsiębiorstwo ma swoją siedzibę? (Dane
w %; N=150)
Tarnobrzeg
55,3
Nowa Dęba
16,0
Gorzyce
11,3
Grębów
8,7
Baranów Sandomierski
8,7
,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
Więcej niż połowa (55,3%) badanych przedsiębiorstw, ma swoje siedziby na terenie miasta
Tarnobrzega. Na terenie powiatu tarnobrzeskiego najwięcej badanych firm funkcjonuje w gminach
Nowa Dęba (16%) i Gorzyce (11%). Z gminy Grębów i Baranów Sandomierski pochodzi po 8,7%
podmiotów.
Wykres 45 Od jak dawna funkcjonuje Państwa firma? (Dane w %; N=150)
Dłużej niż 10 lat
86,7
Od 5 do 10 lat
6,7
Od 2 do 5 lat
4,0
Od 1 do 2 lat
1,3
Krócej niż 1 rok
1,3
,0
20,0
40,0
60,0
80,0
100,0
Respondentom zadano pytanie od jak dawna funkcjonuje firma na rynku pracy. Okazało się,
że najczęściej były to podmioty istniejące długo, bo powyżej 10 lat. Długi czas trwania firmy
powoduje, że osoby nią zarządzające posiadają duże doświadczenie rynkowe, zatem założyć należy,
że posiadają także dużą wiedzę na temat funkcjonowania na lokalnym rynku, potrzebach
przedsiębiorstw i planowaniu swojej przyszłości. Zatem oczekiwać należy, że odpowiedzi
przedstawicieli badanych firm posiadać będą walor głębszej refleksji nad zadawanymi pytaniami.
Potwierdzeniem tego było częste komentowanie rzeczywistości gospodarczej przez badanych.
Pozostałe podmioty, pod względem czasu istnienia, stanowiły ok. 1/3 próby.
88
Wykres 46 Jaki jest profil działalności Pan/Pani firmy? (Dane w %; N=150)
Usługowa
42,7
Usługowo-produkcyjna
16,0
Handlowa
12,7
Kulturowo-oświatowa
10,7
Produkcyjna
7,3
Usługowo-handlowa
4,0
Inna
6,7
,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
Analizowane przedsiębiorstwa to gównie te o profilu usługowym (42,7%) lub usługowoprodukcyjnym (16%). Razem stanowiły niemal 2/3 zbadanych podmiotów. Udział firm handlowych
wynosił 12,7%, zaś kulturowo-oświatowych 10,7%. Firmy produkcyjne stanowiły 7,3%, a usługowohandlowe 4%. Inny niż wymieniony wcześniej profil firmy reprezentowało 6,7% przedsiębiorców.
Wśród nich reprezentowane były cztery spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, pięć spółdzielni,
spółka akcyjna, spółka jawna, zakład budżetowy oraz stowarzyszenie.
Wykres 47 Jaki jest zasięg Pana(i) firmy? (Dane w %; N=150)
Rynek lokalny
46,7
Rynek regionalny
22,7
Rynek krajowy
18,7
Rynek międzynarodowy
12,0
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
Zasięg terytorialny działających firm zdominowany został przez ten o znaczeniu lokalnym
(46,7%). Szerszą aktywność gospodarczą deklarowało 53,3% respondentów, w tym
22,7% wskazywało rynek regionalny, a 18,7% krajowy. W trakcie badania okazało się, że także małe
firmy mają dziś możliwość działania na rynku międzynarodowym. Dzięki środkom komunikacji, takim
jak Internet funkcjonować można na rynkach zbytu położonych poza granicami kraju. Działania
o zasięgu regionalnym deklarowało 12% firm.
89
Wykres 48 Jaka jest forma własności firmy? (Dane w %; N=150)
10,0%
17,3%
Publiczna
Prywatna
Inna
72,7%
Struktura własnościowa przedsiębiorstw zdominowana została przez własność prywatną,
która stanowiła 72,7%. Publicznych podmiotów odnotowano 17,3%, a 10% wskazywało na inną
formę własności, często mieszaną w formie spółek prawa handlowego lub cywilnego. Jako inna forma
własności określana była działalność gospodarcza wykonywana przez stowarzyszenia czy spółdzielnie
mieszkaniowe. Zaznaczyć należy, że badani nierzadko stawali przed dylematem, związanym
z określeniem własności podmiotu. Tak działo się w przypadku spółek samorządowych, a szczególnie
samorządowych jednostek budżetowych.
Wykres 49 Jaki poziom wykształcenia dominuje u zatrudnionych pracowników w Pana(i) firmie? (Dane w %;
N=150)
Wyższe
37,3
Średnie zawodowe
44,0
Średnie ogólnokształcace
8,7
Zasadnicze zawodowe
8,7
1,3
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
Analizując strukturę wykształcenia pracowników zatrudnionych w badanych firmach
zauważyć należy, że dominują pracownicy z wykształceniem średnim zawodowym, stanowią oni 44%.
Wyższe wykształcenie przeważa u pracowników 37,3% zbadanych firm. Natomiast średnie
ogólnokształcące i zasadnicze zawodowe wśród pracowników 8,7% podmiotów. Najniższy udział
w strukturze wykształcenia wśród pracowników zajmuje wykształcenie gimnazjalne i niższe, które
posiadała większość pracowników 1,3% badanych firm.
90
Tabela 42 Jakie stanowisko zajmuje Pan(i)w firmie?
Stanowisko
Asystent /Pracownik sekretariatu
Dyrektor
Główny księgowy/księgowy/inspektor ds. księgowych
Handlowiec
Kierownik
Prezes
Referent/pracownik ds. obsługi administracyjnej
Specjalista/referent ds. osobowych, kadrowo-płacowych
Wicedyrektor
Właściciel/Współwłaściciel
Inne
Ogółem
N
3
11
15
2
19
7
7
23
1
58
3
150
%
2,0
7,3
10,0
1,3
12,7
4,7
4,7
15,3
0,7
38,7
2,7
100
Wywiady realizowane były z reprezentantami wytypowanych do badania firm. Zakładano
wykonanie badania przez kontakt z osobami posiadającymi wiedzę na temat ruchów kadrowych
i spraw związanych z badanym podmiotem. Wśród respondentów najwięcej rozmów
przeprowadzono z właścicielami/współwłaścicielami firm (58 osób), szczególnie tych małych,
zatrudniających do 9 osób. Pozostali respondenci to specjaliści/referenci ds. osobowych oraz
kadrowo-płacowych (15,3%), kierownicy (12,7%) i głowni księgowi/ inspektorzy ds. księgowych (10%)
oraz dyrektorzy (7,3%.). W badaniu informacji udzielali też prezesi (4,7%) i referenci do spraw obsługi
administracyjnej (4,7%).
Wykres 50 Jak określił(a)by Pan(i) pozycję konkurencyjną firmy? (Dane w %; N=150)
Firma jest konkurencyjna
38,0
Firma zajmuje taką samą pozycję rynkową jak inne
firmy w mojej branży
28,7
Firma jest zbyt mała, aby w ogóle próbować
określić jej pozycję konkurencyjną
9,3
Firma jest mało konkurencyjna
5,3
Nie wiem/trudno powiedzieć
18,7
0,0
5,0
10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 40,0
Badane jednostki gospodarcze w 38% ocenione zostały przez respondentów, jako
konkurencyjne w stosunku do innych działających na ich terenie i w reprezentowanej przez nich
branży. Stosunkowo często padała odpowiedź, że pozycja konkurencyjna jest zbliżona lub taka sama
jak pozostałych działających w branży (28,7%). 9,3% respondentów oceniło swoją firmę, jako zbyt
małą, aby można było ustalić jej konkurencyjność. Za to najmniej ocen dotyczyło niskiej
konkurencyjności reprezentowanego podmiotu (5,3%). Jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie nie
potrafiło udzielić 18,7% badanych.
91
Podczas badań pracodawców, realizowanych w latach 2011 i 2012, opartych o tę samą
metodologię zauważyć można progres w pozytywnej ocenie konkurencyjności. W 2011 roku jedynie
20,5% firm, a w 2012 roku 35,5% uznawało się za konkurencyjne w swojej branży. Obecnie liczba
podmiotów oceniających się w ten sposób wzrosła. Liczba firm, które uznawały się za
niekonkurencyjne była zbliżona w 2012 roku (6,5%), choć w 2011 roku w ten sposób swoje
przedsiębiorstwo oceniało 9% badanych. W odniesieniu do badań z lat poprzednich liczba
podmiotów uważających się za tak samo konkurencyjne jak inne była wyższa niż obecnie (35%
w 2011r. i 37,5% w 2012r.).
Tabela 43 Czym zajmuje się Pana(i) firma, w jakiej działa branży (sekcja PKD)
Branża PKD firmy
Odpowiedzi
Liczebność
5
%
3,3
B - Górnictwo i wydobywanie
1
0,7
C - Przetwórstwo przemysłowe
13
8,7
D - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz ...
2
1,3
E - Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z
rekultywacją
F - Budownictwo
4
2,7
19
12,7
G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając
motocykle
H - Transport i gospodarka magazynowa
32
21,3
9
6,0
I - Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi
6
4,0
J - Informacja i komunikacja
1
0,7
K - Działalność finansowa i ubezpieczeniowa
6
4,0
M - Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna
2
1,3
N - Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca
1
0,7
O - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne
4
2,7
P - Edukacja
13
8,7
Q - Opieka zdrowotna i pomoc społeczna
6
4,0
R - Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją
5
3,3
S - Pozostała działalność usługowa
20
13,3
Ogółem
149
99,3
A - Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo
Najliczniejszą grupę przedsiębiorstw stanowiła ta, której działalność gospodarcza
sklasyfikowana została w sekcji G – Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych,
wyłączając motocykle polskiej klasyfikacji PKD 2007. Firmy reprezentujące tę sekcję stanowiły 21,3%
całej próby badawczej (32 podmioty). Dodać należy, że powyższa sekcja należy do najliczniej
reprezentowanych na terenie analizowanych powiatów. Kolejną sekcją posiadającą najwięcej swoich
przedstawicieli w badaniu była sekcja F – Budownictwo, reprezentowana przez 19 pracodawców
(12,7%). Dość liczna była także sekcja C – Przetwórstwo przemysłowe i sekcja P – edukacja.
W badaniu wzięło udział po 13 przedstawicieli tych sekcji (8,7%). Odsetki pozostałych podmiotów
w poszczególnych sekcjach były już niższe i nie przekroczyły 5% próby.
92
Wykres 51 Jak Pan(i) ocenia kondycję finansową swojego przedsiębiorstwa? (Dane w %; N=150)
60,0
48,7
50,0
39,3
40,0
30,0
20,0
10,0
5,3
4,7
2,0
0,0
Bardzo dobra
Dobra
Ani dobra ani
zła
Zła
Bardzo zła
Największa liczba badanych określa kondycję finansową swojej firmy jako dobrą (48,7%).
Wyrażeniem ani dobra, ani zła w odniesieniu do kondycji finansowej swojego przedsiębiorstwa
posługuje się (39,3%). Osoby oceniające bardzo dobrze finanse przeważały (5,3%) nad oceniającymi
kondycję jako złą (4,7%). Tylko 2% respondentów oceniło kondycję finansową przedsiębiorstwa jako
bardzo złą.
Wykres 52 Jak Pan(i) sądzi, jaka będzie sytuacja Pana(i) przedsiębiorstwa w najbliższym roku? (Dane w %;
N=150)
70,0
64,0
60,0
50,0
40,0
30,0
22,0
20,0
9,3
10,0
4,0
0,7
0,0
Będzie się
rozwijało
Utrzyma się na Będzie słabo
tym samym się rozwijało
poziomie
Może ulec
likwidacji
Na pewno
ulegnie
likwidacji
Zdecydowana większość firm przewiduje, że w najbliższym roku ich sytuacja utrzyma się na
tym samym poziomie (64%), 22% uznało, że w kolejnym roku będzie się rozwijać, a 9,3% mówi
o słabym rozwoju. O likwidacji wspominało 4,7%, przy czym 0,7% uznało, że na pewno ulegnie
likwidacji.
Wyniki uzyskane w niniejszym badaniu nie odbiegają od tych pochodzących z lat poprzednich.
Wtedy także większość firm prognozowała utrzymanie stałego poziomu (41% w 2011r. i 51%
93
w 2012r.). Tylko nieznacznie lepiej sprawa miała się z prognozowaniem rozwoju firmy (27% i 21%
w latach 2011 i 2012).
Tabela 44 Jeśli firma będzie rozwijać się pomyślnie to, w jakim kierunku pójdzie jej rozwój? (N=33)
Wyszczególnienie
Liczba Procent obserwacji
Ugruntowana zostanie jej pozycja na rynku
15
45,5
Będą tworzone nowe oddziały
4
12,1
Wzrośnie udział eksportu
1
3,0
Zostanie zwiększone zatrudnienie
10
30,3
Wprowadzone zostaną nowe technologie
6
18,2
Firma zostanie rozbudowana o nowe obiekty
4
12,1
Rozpoczęta zostanie nowa działalność (np. w innej branży)
3
9,1
Inne
2
6,1
Ogółem
45
136,4
Źródło: Opracowanie własne (dane nie sumują się do 100%, gdyż respondent mógł wybrać więcej niż jedną
odpowiedź).
Odpowiadając na pytanie o kierunki rozwoju firm, respondenci najczęściej wskazują
odpowiedź utrzymanie i ugruntowanie obecnej pozycji rynkowej (45,5%). To także najczęściej
wskazywana strategia pracodawców, która uwidoczniła się w badaniach z lat poprzednich (17,2%
i 15,7% odpowiedzi w latach 2011 i 2012). Kolejnym wskazywanym kierunkiem rozwoju było
zwiększenie zatrudnienia (30,3% firm). Inwestycje w nowe technologie to trzeci najczęściej
wymieniany kierunek rozwoju (18,2%). Pojawiały się informacje o utworzeniu nowych oddziałów
(12,1%), a także o rozbudowaniu firmy o nowe obiekty (12,1%). Na rozpoczęcie nowej działalności
w innej branży wskazuje 9,1% badanych przedsiębiorców. Firmy o zasięgu międzynarodowym
przewidywały wzrost eksportu (3%). Porównując przedstawione w tym miejscu dane z uzyskanymi
w badaniach z lat wcześniejszych zauważyć można, że zachowana zostanie pozycja wskazywanych
kierunków rozwoju. Ugruntowywanie pozycji firmy było najczęściej wskazywane. Kolejne związane
z zatrudnieniem i inwestycją w nowe technologie zachowują swoje pozycje ze względu na częstość
wymieniania.
Wykres 53 Czy w ciągu ostatnich trzech lat Pana(i) firma uzyskiwała zysk, czy też odnotowywała straty
finansowe? (Dane w %; N=150)
24,7
2013
63,3
12,0
25,3
2012
60,0
14,7
26,7
2011
64,0
9,3
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
Nie dotyczy / Odmowa odpowiedzi
50,0
Zysk
60,0
70,0
Strata
94
Analiza zysków i strat przedsiębiorstw wskazuje na to, że w przeważającej większości lokalne
firmy radzą sobie z działalnością w swojej branży. We wszystkich analizowanych latach większość
podmiotów odnotowywała w swoich bilansach zyski. Liczba jednostek, które w tym samym czasie
notowały straty nieznacznie się zwiększyła. Dodać należy, że liczba firm osiągających zysk była wyższa
niż w badaniach realizowanych w roku 2012 (60%). Na uwagę zasługuje fakt, iż we wszystkich
analizowanych latach duży odsetek respondentów wybierał odpowiedź nie dotyczy/odmowa
odpowiedzi (26,7% – 2011r.; 25,3% – 2012r.; 24,7% – 2013r.) świadczyć to może o tym, iż
pracodawcy obawiają się udzielać takich informacji.
Wykres 54 Czy widzi Pan(i) jakiekolwiek zagrożenie(a), które mogą w najbliższym czasie wpłynąć na
pogorszenie kondycji Pana(i) firmy? (Dane w %; N=150)
36,0%
Tak
Nie
64,0%
Zdecydowana większość badanych (64%) dostrzega zagrożenia mogące spowodować
pogorszenie sytuacji firmy. Należy podkreślić, że w poprzednich latach zagrożenia widziane były przez
70-71% respondentów. Być może, do wielu z nich firmy zostały przygotowane i doszły do
przekonania, że są one immanentną cechą rynku, czy branży, w której działają.
Wykres 55 Jakie są to zagrożenia? (Dane w %; N=96)
Konkurencja
25,0
Spadek liczby klientów/liczby zamówień
13,5
Sytuacja ekonomiczna
12,5
Zmiany w ustawodawstwie
9,4
Działania administracyjne państwa
7,3
Niż demograficzny
6,3
Kryzys
5,2
Szara strefa
4,2
Inne
16,7
,0
5,0
10,0 15,0 20,0 25,0 30,0
95
Do zagrożeń mogących mieć znaczenie dla przyszłości firmy najczęściej zaliczano konkurencję
(25%) oraz spadek koniunktury obserwowany w spadku liczby klientów korzystających z ich usług lub
kupujących ich produkty (13,5%). Dominacja firm usługowych i handlowych oraz nastawienie się
większości firm na rynek lokalny powoduje, że obawy o kondycję firmy mogą rosnąć, gdy zmiany
dotknąlokalną społeczność. Stąd duża liczba wskazań na spadek klienta, jako realne zagrożenie.
Z tego też powodu dość duży odsetek badanych pracodawców jako zagrożenie postrzega sytuację
ekonomiczną (12,5%). Podmioty działające w sferze edukacji, opiece społecznej itp. największego
zagrożenia upatrują w zmianach legislacyjnych, bo to przepisy prawne decydują o ich sytuacji. Małe
firmy, szczególnie handlowe, akcentowały zagrożenie płynące z istniejącej szarej strefy. Nie są
w stanie z nią konkurować, chociażby za sprawą podatków, które muszą uiszczać, przez co ich marża
i zysk jest niższy niż podmiotów działających w szarej strefie. Na odpowiedź inne zagrożenia wskazało
16,7% respondentów. Wśród tej grupy odpowiedzi podawano: przekształcenia lokalnego rynku pracy,
pogorszenie stanu zdrowia, obniżenie dotacji czy trudności w uzyskaniu kredytu.
5.2. Popyt na pracę z uwzględnieniem zatrudnienia subsydiowanego
oraz tworzenia nowych miejsc pracy ze środków publicznych
Dominującą formą zatrudnienia pracowników są umowy o pracę. Większość pracodawców
wskazuje, że zatrudnia głównie na podstawie umów na czas nieokreślony (86,7%). Kolejną najczęściej
stosowaną formą zatrudnienia była umowa na czas określony, dłuższy niż rok, którą stosuje 32%
badanych. Dopiero, jako trzecia w kolejności wskazywana była umowa o pracę na czas określony,
krótsza niż rok (28,7%). 9,3% pracodawców praktykuje u siebie zatrudnianie na podstawie umowy na
okres próbny oraz umowy zlecenia. Mniej popularne są umowy na zastępstwo (3,3%), o dzieło (2%).
Wśród innych, którą wskazało 1,3% podano umowę przez mianowanie i umowę zawartą między
firmami.
Wykres 56 Jakie formy zatrudnienia stosowane są w Pana(i) firmie? (Dane w %; N=150)
Umowa na czas nieokreślony
86,7
Umowa o pracę na czas określony, dłuższy niż rok
32,0
Umowa o pracę na czas określony, krótszy niż 1 rok
28,7
Umowa zlecenia
9,3
Umowa o pracę na okres próbny
9,3
Umowa o pracę na zastępstwo
3,3
Umowa o dzieło
2,0
Umowa o pracę na czas wykonywania określonej…
1,3
Umowa agencyjna
0,7
Inne
1,3
0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 80,0 90,0 100,0
96
Porównując otrzymane rozkłady z tymi pochodzącymi z lat ubiegłych zauważyć można
pewien spadek popularności umów o pracę na czas nieokreślony w porównaniu do 2012r. (94%
wskazań) i wzrost w stosunku do 2011r. (81% wskazań). W porównaniu z tamtym okresem zmalała
popularność stosowania umów cywilnoprawnych, a szczególnie umowy - zlecenia (19% i 28%
w latach 2011 i 2012).
Tabela 45 Jaki jest szacunkowy odsetek kobiet i mężczyzn zatrudnionych w Pana(i) firmie na koniec 2013r. ?
Odsetek zatrudnionych
Kobiet
Mężczyzn
N
%
N
%
0
24
16,0
27
18,0
1% do 10%
19
12,7
14
9,3
11% do 20%
10
6,7
4
2,7
21% do 30%
5
3,3
18
12,0
31% do 40%
6
4,0
8
5,3
41% do 49%
1
0,7
1
0,7
50
13
8,7
13
8,7
51% do 60%
8
5,3
4
2,7
61% do 70%
14
9,3
6
4,0
71% do 80%
8
5,3
11
7,3
81% do 90%
6
4,0
13
8,7
91% do 99%
9
6,0
7
4,7
100
27
18,0
24
16,0
Ogółem
150
100,0
150
100,0
Prawie połowa badanych (48%) firm deklaruje, iż zatrudnia więcej kobiet niż mężczyzn.
Natomiast o typowo męskiej załodze w firmie, bez zatrudnionych kobiet informowało 16%
podmiotów. Dla porównania 18% firm deklarowało wyłącznie sfeminizowaną załogę. O istnieniu
sytuacji zatrudnienia „pół na pół” kobiet i mężczyzn w swoich firmach mówiło 8,7% odpowiadających.
Porównując przytoczone dane z sytuacją z lat ubiegłych uznać należy, że firmy dążą jednak do
wyrównywania proporcji zatrudnionych kobiet i mężczyzn. W 2011 roku 57% firm deklarowało, że
zatrudnia więcej kobiet, a w 2012 roku parytet ten spadł do 53%. Obecnie można zauważyć kolejny
spadek do 48%. Statystyki potwierdzają wzrost pracujących kobiet, szczególnie w miejskich
ośrodkach. Dodatkowo zmiany świadomościowe powodują, że coraz częściej kobiety zaczynają
wykonywać dawne tzw. męskie zawody.
97
Wykres 57 Do którego przedziału zarobków brutto zaliczył(a)by Pan(i) przeciętne zarobki pracowników
w Pana(i) firmie? (Dane w %; N=150)
Powyżej 3500 zł
4,7
3001-3500 zł
9,3
2501-3000 zł
8,7
2001-2500 zł
16,0
1801-2000 zł
21,3
1681-1800 zł
28,7
Poniżej 1680 zł
11,3
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
35,0
Przeciętne wynagrodzenie pracowników badanych firm mieści się najczęściej w przedziale
wyznaczonym przez kwoty brutto od 1681 do 1800 zł. Przedział ten był najczęściej wskazywany przez
badanych (28,7% wskazań). 21,3% respondentów umieszczało wynagrodzenia pracowników swojej
firmy w przedziale pomiędzy 1801 a 2000 zł. Kolejny przedział wskazywany przez 16% pracodawców
to 2 501 – 3 000zł. Odpowiedzi te świadczą, że przeważająca większość pracowników badanych firm
otrzymuje wynagrodzenia w wysokości poniżej średniej krajowej. Zauważyć można także, że 11,3%
respondentów wskazywało na przeciętne zarobki usytuowane poniżej minimalnej płacy (poniżej
1 680 zł).
Wykres 58 Czy w minionym roku w Pana(i) firmie dokonano zwolnień pracowników? (Dane w %; N=150)
18,0
Tak
Nie
82,0
Źródło: opracowanie własne.
Odpowiadając na pytanie czy w minionym roku w firmie dokonano zwolnień, zdecydowana
większość pracodawców udziela negatywnej odpowiedzi (82%). Tylko w 18% badanych firm nastąpiła
redukcja zatrudnienia. Jedna firma wskazała również, że konieczne było zwolnienie 5 osób
wynikające ze zmiany obowiązków na stanowiskach pracy.
98
Tabela 46 Proszę podać w jakich zawodach, stanowiskach w 2013 roku nastąpiła redukcja zatrudnienia i ilu
osób dotyczła?
Stanowisko/ wykonywany zawód
Liczba firm Liczba zwolnionych osób
Pracownik administracyjny
4
16
Sprzedawca
8
15
Kierowca
2
10
Nauczyciel, bibliotekarz
2
9
Pracownik budowlany
3
4
Kelner
1
3
Spec. ds. administracyjno-szkoleniowych
1
3
Pomocnik
1
2
Programista
1
2
Recepcjonistka
1
2
Kasjer
1
1
Księgowa
1
1
Pracownik podjazdu
1
1
Produkcja metalu
1
1
Magazynier
1
1
Ogółem
29
71
Źródło: Opracowanie własne. Respondenci podawali po kilka stanowisk.
Przedsiębiorstwa zwalniające pracowników w 2013 roku najczęściej wskazywały na
sprzedawców (8 firm, które zwolniły łącznie 15 sprzedawców), pracowników administracyjnych
(4 firmy, które zwolniły łącznie 16 pracowników), pracowników budowlanych (3 firmy, które zwolniły
łącznie 4 pracowników). Zgodnie z deklaracjami 29 badanych podmiotów gospodarczych dokonało
zwolnień 71 pracowników w 2013 roku.
Wykres 59 Jakie były przyczyny redukcji zatrudnienia? (Dane w %; N=27)
Spadek popytu na usługi
37,0
Pogorszenie się sytuacji finansowej firmy
18,5
Niska dyscyplina pracy
14,8
Wzrost kosztów prowadzenia działalności…
14,8
Wzrost kosztów pracy
7,4
Przejście na emerytury/renty
3,7
Niski poziom kwalifikacji zatrudnionych pracowników
3,7
Inna
29,6
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
35,0
40,0
99
Za najważniejsze przyczyny redukcji etatów firmy uznały spadek popytu na swoje usługi (37%
firm) i pogorszenie się sytuacji finansowej firmy (18,5%). Podobnie w latach 2012 i 2013 jako główną
przyczynę redukcji etatów pracodawcy podawali spadek popytu na usługi, jednak deklarowało to
w ten sposób znacznie mniej firm (25,6% i 29,4% w 2011r. i 2012r.).Niską dyscyplinę pracy i wzrost
kosztów prowadzenia działalności gospodarczej, jako przyczynę redukcji zatrudnienia podało 14,8%
respondentów. Na wzrost kosztów pracy wskazało 7,4%. Niski poziom kwalifikacji pracowników to
przyczyna zwolnień dla 3,7% przedsiębiorców. Wysoki odsetek firm wskazywało na inne przyczyny
redukcji etatów, niż zawarte w kwestionariuszu wywiadu (29,6%). Najczęściej dotyczyły one: zmiany
profilu działalności przedsiębiorstwa, zakończenia stosunku pracy ze względu na czasowy charakter
umowy, rezygnacji pracownika oraz kwestii indywidualnych.
Wykres 60 Czy w minionym roku w Pana(i) firmie zatrudniano pracowników? (Dane w %; N=150)
47%
53%
Tak
Nie
W prawie połowie firm uczestniczących w badaniu w minionym roku zostali zatrudnieni
pracownicy (47%).
Tabela 47 Pracowników w jakich zawodach lub na jakich stanowiskach w Pana(i) firmie zatrudniono
w minionym roku?
Stanowisko/wykonywany zawód
Liczba firm Liczba zatrudnionych osób
BHP
1
1
Budowlane
1
3
Cieśla
1
1
Doradca
2
3
Dziennikarz
1
1
Elektromonter
1
15
Geolog
1
1
Gospodarcze
1
1
Handlowe
1
2
Informatyk
1
1
Instruktor
1
1
Instruktor terapii
1
1
Inżynier
1
2
Kelner
3
5
Kierowca
5
55
Konserwator
1
1
Kosmetyczka
1
2
Księgowa
3
4
100
Kucharz
Laborantka
Leśniczy
Magazynier
Ratownik medyczny
Monter sieci
Monter ślusarz
Nauczyciel
Obrzynacz, pomoc trakowego
Obsługa klienta/kasjer
Operator
Operator maszyn
Operator oczyszczalni ścieków
Operator sieci wodnej
Operator sprzętu budowlanego
Piekarz
Pielęgniarka
Pomocnik elektromontera
Pomocnik na magazynie
Pracownik biurowy
Pracownik finansowy
Pracownik produkcji/montażowy
Programista
Recepcjonistka
Robotnicy
Spawacze
Spec. ds. marketing i handlu
Specjalista ds. budowlanych
Sprzątaczka
Sprzedawca
Stolarz
Tester oprogramowania biurowego
Ogółem
1
1
1
1
1
1
1
3
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
5
1
3
1
1
1
5
1
1
1
2
9
1
2
1
83
1
1
1
4
3
2
5
3
3
1
1
5
2
3
5
1
1
2
1
12
1
15
3
1
2
27
15
3
1
2
19
2
3
3
254
Analiza odpowiedzi respondentów pokazuje, że 83 badane firmy zatrudniło w 2013 roku 254
nowych pracowników. Zatrudniano głównie sprzedawców (9 firm wskazywało na zatrudnienie
w tym zawodzie łącznie 19 sprzedawców). Zawód ten pojawił się przy okazji wymieniania stanowisk
redukowanych w firmach. Zatem można mniemać, że dochodziło do rotacji zatrudnienia i nowi
pracownicy zastępowali osoby zwolnione na tych samych stanowiskach. Kolejnym zawodem
najczęściej wskazywanym był kierowca (5 firm wskazywało na zatrudnienie 55 kierowców), robotnik
(5 firm zatrudniło 27 robotników) i pracownik biurowy (5 firm wskazywało na zatrudnienie 12
pracowników biurowych). Kolejnymi zawodami, w których deklarowano zatrudnienie są: pracownik
produkcji/montażowy (3 firmy deklarują zatrudnienie 15 takich pracowników), księgowi (3 firmy
wskazują zatrudnienie 4 księgowych), nauczyciele (3 firmy wskazują zatrudnienie 3 nauczycieli) oraz
kelnerzy (3 firmy deklarują zatrudnienie 5 kelnerów). Jedna firma wskazała również na zatrudnienie
3 nowych pracowników, jednak nie podając dokładnego stanowiska pracy tych osób.
101
Wykres 61 Co miało wpływ na wzrost zatrudnienia w reprezentowanej przez Pana(ią) firmie? (Dane w %;
N=71)
Mieliśmy nieobsadzone stanowisko
45,1
Wzrost popytu na usługi
23,9
Możliwość przyjęcia pracownika na subsydiowane
miejsce pracy
12,7
Otworzenie nowego obiektu/oddziału
Ograniczenie pracy w godzinach nadliczbowych
Uruchomienie nowego rodzaju działalności
Inne
7,0
4,2
2,8
18,3
0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 40,0 45,0 50,0
Firmy deklarujące zatrudnienie pracownika w 2013 roku, za najczęstszą przyczynę takiego
działania uznały nieobsadzone stanowisko pracy (45,1% firm). Rzadziej wybieranym powodem był
wzrost popytu na usługi (23,9%). Pojawił się także powód zatrudnienia łączony z możliwością
przyjęcia pracownika na subsydiowane miejsce pracy (12,7% wskazań). Mniej firm przyczynę
zatrudnienia pracownika upatrywało w otworzeniu nowego obiektu czy oddziału (7% wskazań).
Ograniczenie pracy w godzinach nadliczbowych podawało, jako przyczynę wzrostu zatrudnienia 4,2%,
a uruchomienie nowego rodzaju działalności 2,8%. W porównaniu z badaniami z lat poprzednich
zauważyć należy pewne ugruntowanie się wpływu subsydiowanych form zatrudnienia na decyzję
o przyjęciu do pracy nowej osoby. W badaniu z 2011 roku żaden pracodawca nie wskazał na ten
powód wzrostu zatrudnienia w swojej organizacji. W 2012 roku dostrzegło go już 8,1% firm. Dziś
12,7% przedsiębiorstw wskazuje na możliwość zatrudnienia pracownika na subsydiowane miejsce
pracy, jako jeden z powodów angażowania nowych pracowników. Do innych podawanych przez
badanych przyczyn zatrudniania należą: umowa na zastępstwo, sytuacja rynkowa, przejście na
emerytury, poprawa sytuacji ekonomicznej przez zatrudnienie osób z dziedziny marketingu i handlu,
czasowe zapotrzebowanie na usługi robotników.
5.3. Popyt na pracę w odniesieniu do osób bedących w szczególnej
sytuacji na rynku pracy
Badanych zapytano o sytuację zatrudniania osób będących w szczególnym położeniu na
rynku pracy. Chodzi tu o osoby, które mogą mieć problem z wejściem na rynek pracy lub ich
utrzymanie się na rynku pracy jest zagrożone.
Dla celów badawczych wybranych zostało pięć kategorii osób znajdujących się w szczególnej
sytuacji:


Osoby poniżej 25 roku życia,
Osoby będące w wieku 25 do 29 lat,
102



Osoby w wieku powyżej 50 lat,
Osoby niepełnosprawne,
Osoby bez doświadczenia zawodowego.
W badaniach pracodawców w 2011 i 2012 roku lista osób w szczególnej sytuacji na rynku
pracy obejmowała absolwentów oraz osoby niepełnosprawne. W niniejszym badaniu skupiono się
także na osobach będących w szczególnym wieku. Wprowadzono wiekowe kategorie osób, dla
których istnieje wsparcie ze strony urzędów pracy.
Tabela 48 Czy w Pana(i) firmie zatrudniono w ostatnim roku osoby z poszczególnych kategorii społecznych
(N=71)
Liczba firm
Odsetek firm
Kategoria pracowników
zatrudniających
zatrudniających
33
46,5
Od 25 do 29 roku życia
43
60,6
Powyżej 50 roku życia
16
22,5
Osoby bez doświadczenia zawodowego
20
28,2
Osoby niepełnosprawne
10
14,1
Chcąc pozyskać informacje w kwestii zatrudniania w 2013 roku osób w szczególnej sytuacji
badanym zadano pytanie o to, czy w ostatnim roku zatrudniono kogoś z wymienionej wcześniej
kategorii. W wyniku tego uzyskano wiedzę, że 33 firmy spośród wszystkich biorących udział
w badaniu zatrudniały w 2013 roku osoby w wieku poniżej 24 lat (46,5%). Znacznie więcej, bo 43
podmioty deklarowało zatrudnienie w ubiegłym roku osób w wieku od 25 do 29 lat. O zatrudnieniu
osoby powyżej 50 roku życia informuje 16 badanych firm, zaś osoby bez doświadczenia zawodowego
zatrudniło 20 badanych pracodawców. Gorzej sytuacja przedstawiała się w odniesieniu do osób
niepełnosprawnych, które zatrudnia tylko 10 wśród badanych przedsiębiorców. Jednak pojawiały się
podmioty, w których w zeszłym roku zatrudniono te kategorie osób. Z danych tych wynika, że istnieje
większe prawdopodobieństwo znalezienia pracy przez osoby młode niż przez starsze. Trudno
wnioskować w ten sposób o osobach niepełnosprawnych, gdyż w populacji jest ich mniej i obniżony
stopień zatrudnienia wykazany przez deklaracje badanych niekoniecznie musi oznaczać, że jest im
trudniej znaleźć pracę. Pamiętać jednak należy, że w przypadku osób niepełnosprawnych nie
wszędzie i nie w każdych warunkach mogą one świadczyć swoją pracę.
103
Wykres 62 Jeśli nie zatrudniano w ostatnim roku osób poniżej 25, to, jaki był tego powód? (Dane w %; N=38)
Nie było takiej potrzeby, brak wolnego
stanowiska
65,8
Nie mają kwalifikacji niezbędnych do pracy
13,2
Tacy pracownicy nie mają doświadczenia
zawodowego
13,2
Osoby młode w ogóle nie poszukiwały pracy w
mojej firmie
7,9
Bez problemu mogę znaleźć starszych,
doświadczonych pracowników o…
5,3
Oczekiwania płacowe osób młodych są zbyt
wysokie
2,6
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
Wśród pracodawców, którzy nie zatrudniali osób poniżej 25 roku życia, jako główny powód
takiej sytuacji najwięcej wskazuje na brak takiej potrzeby, brak wolnego stanowiska (65,7%). Często
wskazywany jest też brak kwalifikacji niezbędnych do pracy (13,2%) oraz brak doświadczenia
zawodowego ludzi w takim wieku (13,2%). Są też pracodawcy, którzy twierdzą, że osoby takie
w ogóle nie poszukiwały pracy w ich firmie (7,9%). Niewiele, bo 5,3% przedsiębiorców twierdzi, że nie
zatrudnia osób w młodym wieku, gdyż bez problemu mogą znaleźć starszych i bardziej
doświadczonych pracowników. Najniższy odsetek badanych firm wskazuje, że oczekiwania osób
młodych są zbyt wysokie (2,6%).
Wykres 63 Jeśli nie zatrudniono w ostatnim roku osób w przedziale wiekowym 25-30 lat, to, jaki był tego
powód? (Dane w %; N=28)
stanowiska
78,6
Osoby młode w ogóle nie poszukiwały
pracy w mojej firmie
10,7
Oczekiwania płacowe osób młodych są
zbyt wysokie
3,6
Bez problemu mogę znaleźć starszych,
doświadczonych pracowników o
odpowiednich kwalifikacjach
3,6
Nie mają kwalifikacji niezbędnych do
pracy
3,6
Tacy pracownicy nie mają
doświadczenia zawodowego
3,6
0,0
20,0
40,0
60,0
80,0
100,0
104
Wśród badanych firm 28 nie zatrudniało w ostatnim roku osób w przedziale wiekowym 25-30
lat. Najwięcej z nich, jako powód takiego stanu podaje brak takiej potrzeby, brak wolnego stanowiska
(78,6%), często podawanym powodem niezatrudniania osób w takim przedziale wiekowym jest też
fakt, iż osoby w tym przedziale wiekowym nie poszukiwały pracy w badanych firmach (10,7%).
Następnie, jako przyczyny, niezatrudniania osób młodych pracodawcy podają: oczekiwania płacowe
osób młodych są zbyt wysokie (3,6%), bez problemu mogę znaleźć starszych doświadczonych (3,6%),
nie mają kwalifikacji niezbędnych do pracy (3,6%) oraz tacy pracownicy nie mają doświadczenia
zawodowego (3,6%).
Wykres 64 Jeśli nie zatrudniano w ostatnim roku osób powyżej 50 roku życia, to, jaki był tego powód? (Dane
w %; N=54)
stanowiska
85,2
Ze względu na ich zły stan zdrowia
1,9
Niewystarczające wykształcenie
1,9
Inne
11,1
0,0
20,0
40,0
60,0
80,0
100,0
Ponad połowa badanych przedsiębiorców nie zatrudniała w ostatnim roku osób powyżej 50
roku życia (54 firmy). Zdecydowana większość tych pracodawców, jako powód podaje brak takiej
potrzeby, brak wolnego stanowiska (85,2%). Kolejne powody podawane przez pracodawców to zły
stan zdrowia takich osób (1,9%) oraz niewystarczające wykształcenie (1,9%). Wśród innych
odpowiedzi pojawiają się najczęściej: niewystarczające kwalifikacje oraz brak chętnych do pracy
w tym wieku.
Wykres 65 Jeśli nie zatrudniono w ostatnim roku osób bez doświadczenia zawodowego, to jaki był tego
powód? (Dane w %; N=50)
stanowiska
68,0
Potrzebujemy wyłącznie osób
kompetentnych
Zbyt wysoki koszt doszkalania
Inne
20,0
6,0
8,0
0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 80,0
Wśród badanych respondentów 50 przedsiębiorców nie zatrudnia osób bez doświadczenia
zawodowego. Z czego zdecydowana większość, jako powód podaje brak takiej potrzeby, brak
wolnego stanowiska (68%). Często podawanym powodem był argument, że firma potrzebuje
105
wyłącznie osób kompetentnych (20%), 6% wskazuje na zbyt wysokie koszty doszkalania. Wśród osób,
które wskazały inne odpowiedzi podawane są następujące odpowiedzi: nie zgłaszały się takie osoby,
brak doświadczenia zawodowego.
Wykres 66 Jeśli nie zatrudniono w ostatnim roku osób niepełnosprawnych, to, jaki był tego powód? (Dane
w %; N=61)
stanowiska
49,2
Nie ma takiej potrzeby
19,7
Charakter pracy nie pozwala na
zatrudnienie takich osób
19,0
Brak chętnych
9,5
Nie mamy informacji dotyczących
zatrudniania osób niepełnosprawnych
4,9
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
Firm, które nie zatrudniają osób niepełnosprawnych wśród 150 badanych przedsiębiorców
było 61. Głównym powodem niezatrudniania tej kategorii osób jest w opiniach respondentów brak
takiej potrzeby, brak wolnego stanowiska (49,2%). Spośród firm nie zatrudniających
niepełnosprawnych, 19,7% twierdzi, że nie ma takiej potrzeby, a 19% udzieliło odpowiedzi, że
charakter pracy nie pozwala na zatrudnianie takich osób. Pracodawcy wskazują również na brak
chętnych do pracy wśród osób niepełnosprawnych (9,5%). Zauważony został również brak informacji
dotyczących zatrudniania osób niepełnosprawnych (4,9%).
Badanych respondentów zapytano również czy obecnie w ich przedsiębiorstwach są zatrudnione
osoby z poszczególnych kategorii społecznych. Najczęściej wskazywano, że w przedsiębiorstwie są
zatrudnione osoby powyżej 50 roku życia (70,7%) oraz osoby wieku od 25 do 29 lat (65,3%).
W mniejszym stopniu wskazywano na osoby poniżej 25 roku życia (37,3%) i na osoby
niepełnosprawne (25,3%). Najrzadziej zatrudniane są osoby bez doświadczenia zawodowego (19,3%).
Tabela 49 Czy obecnie w Pana(i) firmie zatrudnione są następujące osoby? (N=150)
Liczba
Kategoria osób
%
wskazań
56
37,3%
98
65,3%
Powyżej 50 roku życia
106
70,7%
Osoby niepełnosprawne
38
25,3%
Osoby bez doświadczenia zawodowego
29
19,3%
Ogółem
327
218
106
Problem zatrudniania osób niepełnosprawnych wiązał się z kwestią odpowiedniego
przystosowania stanowiska pracy dla takich osób. Badani zapytani o to, czy ich firma jest
przystosowana do przyjęcia osoby niepełnosprawnej najczęściej odpowiadali, że firma jest gotowana
przyjęcie takich osób (39,3%). Blisko 1/3 firm ma bariery architektoniczne (27,3%), natomiast 26%
firm nie zamierza redukować posiadanych barier. W trakcie likwidacji barier było 4% badanych
przedsiębiorstw, a 3,3% ma w planach redukcje barier.
Tabela 50 Czy Pana(i) firma jest przystosowana pod względem architektonicznym do przyjęcia osób
niepełnosprawnych?
Wyszczególnienie
N
%
Firma jest przystosowana do przyjęcia osób niepełnosprawnych
59 39,3
Firma ma bariery architektoniczne
41 27,3
Firma jest w trakcie redukcji barier
6
4,0
Firma planuje redukcję barier
5
3,3
Firma z barierami, niemająca w planach ich redukcji
39 26,0
Ogółem
150 100
Badani w większości wiedzą, jakie korzyści można odnieść zatrudniając osoby niepełnoprawne
(65%). Jednak częściej, niż co trzeci badany o takich korzyściach nie ma dużej wiedzy (35%). Co
ciekawe w badaniach zrealizowanych w poprzednich latach, brak znajomości korzyści w opinii
badanych ulega zmniejszeniu. W 2012 roku liczba pracodawców niemających wiedzy na ten temat
spadła z 42% w 2011 roku do 28,5%. Wyniki obecnego badania pokazują jednak, że istnieje pole do
pracy informacyjnej dla odpowiednich służb publicznych.
Wykres 67 Czy zna Pan(i) korzyści dla pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne? (Dane w %;
N=150)
35%
Tak
Nie
65%
Najczęściej wskazywaną korzyścią, o której wiedzieli badani było dofinansowanie wynagrodzeń
pracowników (46,4% wskazań). Na drugim miejscu znalazły się ulgi w składkach na PFRON (42,3%
firm). Pozostałe korzyści związane były ze zwrotem kosztów na przystosowanie stanowiska pracy,
ulgami w ZUS, a także możliwością pozyskania dodatkowych ulg finansowych.
107
Wykres 68 Jeśli tak, to, jakie zna Pan(i) korzyści wynikające z zatrudnienia osób niepełnosprawnych? (Dane
w %; N=97)
Dofinansowanie wynagrodzeń
pracowników
46,4
Ulgi w składkach na PFRON
42,3
Zwrot kosztów na przystosowanie
stanowiska pracy
13,4
Refundacja składek ZUS
5,2
Ulgi finansowe
4,1
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
Nie wszyscy badani byli w stanie dokonać oceny absolwentów. Powodem tego był brak
kontaktów z takimi osobami. Nie wszyscy zatrudniali absolwentów, a w dodatku nie wszyscy
zatrudniali absolwentów, którzy ukończyli konkretną szkołę. Stąd wśród odpowiedzi pojawiła się
kategoria „nie dotyczy”, którą wybierało najwięcej badanych.
Z poniższej tabeli widać, że najlepiej oceniani przez pracodawców są absolwenci szkół wyższych.
Otrzymali oni 30% wszystkich pozytywnych ocen, z czego 8% stanowiły oceny bardzo dobre. Przy tym
negatywne oceny otrzymali tylko od 12% badanych, a 4% uznało ich kompetencje za bardzo złe.
Wysoko zostali również ocenieni absolwenci szkół technicznych – otrzymali 14% pozytywnych ocen
od respondentów. Negatywne oceny wystawiło 14% pracodawców, absolwenci ci otrzymali
największą liczbę złych ocen (9% firm wybrało ocenę „źle”).
Nieco gorzej od absolwentów szkół technicznych ocenieni zostali absolwenci szkół zawodowych.
Pozytywne oceny otrzymali od 11% respondentów. Absolwenci technikum otrzymali podobną liczbę
ocen bardzo złych od badanych (7%) oraz bardzo podobną liczbę ocen złych, jak absolwenci liceów
profilowanych. To właśnie absolwenci liceów profilowanych otrzymali najniższe oceny pozytywne od
badanych, tylko 10% badanych wskazała na ocena dobrą lub bardzo dobrą.
Tabela 51 Jak oceniają Państwo przygotowanie zawodowe absolwentów podejmujących pierwsza pracę, do
pracy w Państwa branży, według typu ukończonej szkoły?
Bardzo
Trudno
Bardzo
Nie
Źle
Dobrze
Ogółem
Rodzaj
źle
powiedzieć
dobrze
dotyczy
szkoły
N
%
N
%
N
%
N
%
N
%
N
%
N
%
Zasadnicza
10
6,7 11
7,3
35
23,3
9
6,0
8
5,3 77
51,3 150
100,0
szkoła
zawodowa
Technikum
7
4,7 13
8,7
42
28,0 17
11,3
5
3,3 66
44,0 150
100,0
Liceum
7
4,7 11
profilowane
Szkoła
6
4,0 12
wyższa
7,4
43
28,9
10
6,7
5
3,4
73
49,0
150
100,0
8,0
40
26,7
33
22,0
12
8,0
47
31,3
150
100,0
108
Jeśli chodzi o chęć zatrudnienia osób znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy,
zdecydowana większość nie zamierza zatrudniać w ciągu najbliższych 12 miesięcy żadnej z takich
osób. Zamieszczona poniżej tabela pokazuje rozkłady odpowiedzi respondentów dotyczące każdej
z kategorii osób.
Tabela 52 Czy chcieliby zatrudnić w bieżącym roku w firmie
Tak
Nie
Kategoria osób
N
%
N
%
Trudno
powiedzieć
N
%
Ogółem
N
%
Osoby poniżej 25 roku życia
42
28,0
59
39,3
49
32,7
150
100,0
49
32,7
56
37,3
45
30,0
150
100,0
Osobę powyżej 50 roku życia
36
24,0
68
45,3
46
30,7
150
100,0
Osobę niepełnosprawną
32
21,3
75
50,0
43
28,7
150
100,0
Osobę bez doświadczenia
zawodowego
37
24,7
74
49,3
39
26,0
150
100,0
Interpretując dane dotyczące chęci zatrudnienia wyżej wymienionych kategorii społecznych na
rynku pracy, należy zauważyć, że plan taki najczęściej pojawiał się w odniesieniu do osób pomiędzy
25 a 29 rokiem życia oraz osób poniżej 25 roku życia. Najmniej natomiast pracodawców wskazywało
chęć zatrudnienia osób niepełnosprawnych oraz bez doświadczenia zawodowego.
Analizując zatrudnienie osób z kategorii problemowych podkreślić należy, że istotne znaczenie
może mieć wsparcie finansowe możliwe do pozyskania z urzędu pracy. Dla większości badanych
wsparcie to miało znaczenia w podejmowaniu decyzji o zatrudnieniu pracownika (57%).
Wykres 69 Czy przy podejmowaniu decyzji o zatrudnieniu wcześniej wymienionych osób ważne jest wsparcie
finansowe PUP, w tym refundacja kosztów zatrudnienia, szkoleń itp.? (Dane w %; N=150)
43%
Tak
57%
Nie
Respondneci zapytani o ocenę stanu zatrudnienia w firmie najczęściej wybierali odpowiedź, że
w ich przedsiębiorstwie stan zatrudnienia jest optymalny, nikogo nie trzeba zatrudniać, ani zwalniać,
firmy mają tylu pracowniów ilu potrzeba (80%). Częściej niż co dziesiąta osoba odpowiadała, że firma
ma nieobsadzone stanowiska, wakaty (17,3%). O przeroście zatrudnienia informowało 2,7% firm.
Odpowiedzi te budują obraz przedsiębiorstw bez obciążeń w postaci chronionych pracowników, jak
było to w czasach tuż po transformacji ustrojowej. Pracodawcy przygotowani są zatem na wyzwania
rynku, nie posiadają braków w zasobach ludzkich. Z kolei badani podający, że firma posiada wakaty
często tłumaczyli, że dobrze jest mieć rezerwę płacową, po drugie sytuacja ta sprawia, że nie są
109
zagrożeni nagłym obniżeniem koniunktury na rynku. Inni pracodawcy wskazywali jednak na problemy
ze znalezieniem odpowiedniego pracownika.
Tabela 53 W jaki sposób na dzień dzisiejszy określić można stan zatrudnienia w Pana(i) firmie?
Wyszczególnieni
N
%
Mamy tylu pracowników ilu nam potrzeba
Mamy zatrudnionych więcej osób niż potrzeba
Mamy nieobsadzone stanowiska, wakaty
Ogółem
120
80,0
4
2,7
26
17,3
150
100,0
5.4. Popyt na pracę - oczekiwane przez pracodawców kierunki
szkoleń
Poszukiwanie nowego pracownika odbywa się najczęściej poprzez system relacji społecznych,
poleceń innych pracodawców, znajomych. Blisko co drugi pracodawca rekrutuje w ten sposób.
Znaczna liczba firm wyboru dokonuje za pośrednictwem ofert z Powiatowego Urząd Pracy.
W mniejszym stopniu firmy korzytastają z Interntu lub wybierają pracowników spośród ofert
złożonych w swojej siedzibie. Część badanych wskazywała również na ogłosznia w prasie. Najrzadziej
wskazywano na targi pracy, ogłoszenia radiowe oraz agencje pośrednictwa pracy.
Badani wskazywali także inne sposoby szukania nowych pracowników. Wśród nich najczęściej
pojawiał się Biluetyn Informacji Publicznej oraz poszukiwanie pracowników przez otwarte konkursy
na stanowiska.
Wykres 70 W jaki sposób najczęściej poszukują Państwo nowych pracowników dla swojej firmy? (Dane w %;
N=150)
Dzięki poleceniom, referencjom innych
pracodawców, znajomych
42,7
Za pośrednictwem urzędu pracy
33,3
Internet
20,7
Poprzez studiowanie ofert złożonych w firmie
18,7
Poprzez ogłoszenia w prasie
11,3
Targi pracy
6,0
Ogłoszenia w radiu
3,3
Za pośrednictwem agencji
2,0
Inne
8,0
0,0
5,0
10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 40,0 45,0
110
Niemal co trzeci badany sygnalizował, że miał problemy z obsadzeniem wolnego stanowiska
pracy (30%). Trudności związane były najczęściej ze znalezieniem osoby z odpowiednim
doświadczeniem (44,4%), wymaganym zawodem (40%) lub kandydaci posiadali nieodpowiedni
stosunek do pracy (31,1%). Część badanych wskazywała także na wygórowane żądania kandydatów
(20%), najczęściej finansowe, których pracodawca nie był w stanie spełnić. Jako odpowiedzi inne
wskazywano zbyt małe umiejetości.
Wykres 71 Czy ma Pan(i) problemy ze znalezieniem pracowników niezbędnych do obsadzenia wolnych miejsc
pracy? (Dane w %; N=150)
30%
Tak
Nie
70%
W badaniach realizowanych w ubiegłych latach odsetek firm mających problemy ze
znalezieniem pracowników był nieco mniejszy (25% i 29,5% w 2011 i 2012 roku). Co do rodzajów
trudności to wymieniane były w tamtym czasie niemal te same i w identycznej kolejności.
Wykres 72 Jakie są przyczyny występujących trudności z obsadzeniem wolnych miejsc pracy w Pana(i) firmie?
(Dane w %; N=45)
Trudności w znalezieniu osoby z odpowiednim
doświadczeniem
Trudności w znalezieniu osoby w wymaganym
zawodzie
Niewłaściwy stosunek ludzi do pracy tj. małe
zainteresowanie, niska motywacja itp
44,4
40,0
31,1
Wygórowane żądania pracowników
Uciążliwa specyfika pracy (organizacja czasu pracy,
nieprzyjazne warunki)
Mała skuteczność świadczonych usług przez urzędy
pracy
Inne
20,0
6,7
6,7
6,7
0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 40,0 45,0 50,0
Zawody, w których pracodawcy mieli największe trudności z obsadzeniem wolnego stanowiska
pracy, to głównie specjaliści, tj. informatyk, programista, farmaceuta, elektryk diagnosta
samochodowy.
111
Tabela 54 Zawody, w których najtrudniej znaleźć pracownika
Zawody
Informatyk/programista
Farmaceuta
Elektryk
Piekarz
Kierowca
Inżynier
Montażysta
Instruktor tańca i muzyki
Diagnosta samochodowy
Sprzedawca
Zegarmistrz
Stolarz
Spawacz pvc
Robotnicy, monter nagrobków
Osoby obsługujące sprzęt mechaniczny
Obsługa klienta
Mechanik
Maszynista maszyn drukarskich
Lekarze
Laboratorium biologiczne
Księgowość
Kosmetyczka
Kasjer
Florystka
Dziennikarz radiowy
Pielęgniarka
Źródło: „Opracowanie własne.
Liczba wskazań
6
3
3
3
3
2
2
2
2
2
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
Spośród cech istotnych przy zatrudnianiu nowego pracownika najczęściej wskazywana przez
badanych była dyspozycyjność. Za istotną i bardzo istotną cechę uznało ją prawie 71% badanych.
Ponad połowa respondentów uznała, że istotne i bardzo istotne znaczenie ma kierunek
wykształcenia (62%). Kierunek wykształcenia miał dla badanych większe znaczenie niż poziom
wykształcenia (51%). Również ponad połowa badanych uznała, że obsługa komputera, to także
pożądana umiejętność u potencjalnego pracownika (63%). Najmniej istotny dla respondentów był za
to stan cywilny (94% firm uznało cechę za nieistotną) i znajomość języków obcych (66% firm uznało
cechę za nieistotną). Większość badanych uznała również, że nieistotna przy zatrudnieniu jest płeć
(71% ocen negatywnych) i młody wiek pracownika (58% ocen negatywnych).
W badaniach z lat poprzednich także najistotniejszą cechą przy zatrudnieniu była
dyspozycyjność, przy czym odczucie istotności cechy było mocniej akcentowane, oceniało tak tę
cechę ponad 80% respondentów. Podobnie jak teraz istotniejszy był dla pracodawców kierunek
wykształcenia niż jego poziom. Porównywalnie oceniane były takie cechy jak stan cywilny, płeć,
młody wiek czy znajomość języków obcych, były to cechy uznawanych za najmniej istotne przy
zatrudnieniu.
112
Tabela 55 Jakie cechy są dla Pana(i) istotne przy przyjmowaniu nowego pracownika?
Zupełnie nie
istotne
N
%
Cechy
Niezbyt
istotne
N
%
Trudno
powiedzieć
N
%
N
%
Bardzo
istotne
N
%
Istotne
Ogółem
N
%
Poziom wykształcenia
14
9,3
34
22,7
26
17,3
54
36,0
22
14,7
150
100,0
Kierunek wykształcenia
10
6,7
22
14,7
24
16,0
63
42,0
31
20,7
150
100,0
Znajomość języków
obcych
Ukończenie
specjalistycznych
kursów
Umiejętności
dodatkowe,
niewynikające
z wyuczonego zawodu
Znajomość obsługi
komputera
Staż pracy w wybranym
zawodzie
Dyspozycyjność
47
31,3
52
34,7
24
16,0
22
14,7
5
3,3
150
100,0
20
13,3
32
21,3
29
19,3
55
36,7
14
9,3
150
100,0
16
10,7
22
14,7
23
15,3
73
48,7
16
10,7
150
100,0
15
10,0
21
14,0
19
12,7
59
39,3
36
24,0
150
100,0
15
10,0
38
25,3
23
15,3
61
40,7
13
8,7
150
100,0
7
4,7
18
12,0
17
11,3
80
53,3
28
18,7
150
100,0
Młody wiek
26
17,3
62
41,3
28
18,7
33
22,0
1
0,7
150
100,0
Płeć
69
46,0
37
24,7
9
6,0
22
14,7
13
8,7
150
100,0
104
69,3
37
24,7
8
5,3
1
0,7
0
0,0
150
100,0
Stan cywilny
Wykształcenie wskazywane, jako istotne przy zatrudnianiu pracownika wiązało się
przeważnie z wyższym jego poziomem (51,4%). Wykształcenie średnie istotne było dla 40,5%
badanych. Wskazywano także na zawodowe w przypadku firm świadczących usługi rzemieślnicze
(wskazanie 14,9% firm).
Wykres 73 Jaki poziom wykształcenia jest dla Pana(i) istotny? (Dane w %; N=76)
60,0
50,0
51,4
40,5
40,0
30,0
14,9
20,0
10,0
0,0
Średnie
Zawodowe
Wyższe
Najczęściej wskazywanymi kierunkami, na jakie zwracają badani uwagę była psychologia oraz
pedagogika (15,9%), w mniejszym stopniu wskazywano ogólnie na kierunki techniczne (11,4%),
ekonomię i rachunkowość (11,4%), budowlane (8%) oraz ogólnie na kierunki zawodowe (8%). Część
badanych udzieliła również odpowiedzi, że kierunek kształcenia zależy od stanowiska pracy (6,8%).
113
Wykres 74 Jaki kierunek wykształcenia jest dla Pana(i) istotny? (Dane w %; N=88)
Pedagogika, psychologia
Techniczne
Ekonomia, rachunkowość
Zawodowe
Budowlane
Administracja
Handel
Informatyka
Farmacja
Ochrona środowiska
Zarządzanie i marketing
Prawnicze
Biblotekoznastwo
Praca socjalna
Zależne od stanowiska pracy
Inne
15,9
11,4
11,4
8,0
8,0
5,7
5,7
5,7
3,4
3,4
3,4
3,4
2,3
1,1
6,8
13,6
0,0
2,0
4,0
6,0
8,0
10,0
12,0
14,0
16,0
18,0
Znaczna cześć badanych wskazywała również konkretne kierunki, których uporządkowanie w ogólne
kategorie nie było możliwe:
 Wykształcenie związane z elektryką,
 Wzornictwo przemysłowe,
 Wychowanie plastyczne i muzyczne,
 Turystyka,
 Rolnicze,
 Profilowany – elektroenergetyka,
 Poligrafia,
 Muzyczne,
 Medyczne,
 Leśny,
 Kulturoznawstwo,
 Artystyczne,
 Kosmetyczne.
Badani za istotny język obcy najczęściej uznawali język angielski, a w drugiej kolejności język
niemiecki. Sporadycznie respondenci wskazywali również na język rosyjski, niderlandzki oraz włoski.
114
Wykres 75 Znajomość, jakich języków obcych jest dla Pana(i) istotna? (Dane w %; N=27)
120,0
100,0
100,0
80,0
60,0
38,5
40,0
20,0
3,8
3,8
3,8
Rosyjski
Niderladzki
Włoski
0,0
Angielski
Niemiecki
Badani najczęściej wskazywali na umiejętności społeczne kandydata, jako dodatkowe,
niewynikające z wyuczonego zawodu cechy lub umiejętności. Na pierwszym miejscu wskazano na
komunikatywność, później na umiejętność pracy w zespole. Następnie wskazywano ogólnie na
umiejętności techniczne, potrzebne do obsługi mało skomplikowanych maszyn, na które nie są
wymagane uprawnienia.
Wykres 76 Posiadanie, jakich umiejętności dodatkowych, niewynikających z wyuczonego zawodu jest dla
Pana(i) istotne? (Dane w %; N=44)
Komunikatywność
18,2
Umiejętność pracy w zespole
13,6
Umiejętności techniczne
11,4
Umiejętności interpersonalne
11,4
Uczciwość
9,1
Dyspozycyjność
9,1
Obsługa komputera
9,1
Dobra organizacja pracy
4,5
Prawo jazdy
4,5
Kultura osobista
4,5
Umiejętność pracy z dziećmi
4,5
Znajomość języków obcych
2,3
Inne
29,5
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
35,0
Do kategorii odpowiedzi „inne” można zaliczyć:





Przystosowanie do życia,
Pracowitość,
Odpowiedzialność, samodzielność, radzenie sobie z trudnymi sytuacjami,
Odczytywanie mapy, obsługa GPS,
Obsługa kasy fiskalnej,
115
 Kosmetyczne,
 Farmaceutyczne,
 Doradztwa zawodowego,
 Dokładność,
 Dobre zdrowie,
 Cechy psycho-fizyczne,
 Artystyczne.
Respondenci, jako najbardziej istotne kursy przy wyborze pracownika wskazują na obsługę
maszyn budowlanych (13,6%), obsługę kas fiskalnych, szkolenia interpersonalne oraz na kursy
potrzebne do przewozu osób i rzeczy (po 8,5% wskazań dla każdej odpowiedzi).
Wykres 77 Ukończenie, jakich specjalistycznych kursów jest dla Pana(i) istotne? (Dane w %; N=59)
Obsługa maszyn budowlanych
13,6
Kursy na przewóz osób/rzeczy
8,5
Szkolenia interpersonalne
8,5
Obsługa kasy fiskalnej
8,5
Kurs prawa jazdy
6,8
Obsługa komputera
6,8
Obsług wózka widłowego/operator ładowarek
5,1
Kursy dotyczące mechaniki
5,1
Informatyczne
3,4
Sprzedawca/handlowiec
3,4
Kurs księgowości
3,4
Szkolenia dotyczące administracji
3,4
Inne
27,1
0
5
10
15
20
25
30
Respondenci wskazywali również, że rodzaj kursu zależy od zajmowanego stanowiska (6,8%).
Wśród innych odpowiedzi respondenci wskazują na kursy:


Z zakresu samoobrony,
Języka migowego,
116

















Z dziedzin sztuki,
Tapicer,
Recepcjonistka,
Opieka nad dziećmi i osobami starszymi,
Praca z trudnym klientem,
Praca z dziećmi autystycznymi,
Praca z osobami uzależnionymi,
Obsługa urządzeń cyfrowych,
Medyczne,
Kursy z pedagogiki,
Kursy logopedii,
Kursy z psychologii,
Kosmetyczne,
Instruktor tańca,
Florystyka,
Branżowe,
Aranżacja przestrzeni handlowej.
Respondentów zapytano, jakie inne niewymienione wcześniej cechy powinien posiadać
kandydat, aby uzyskał zatrudnienie w badanej firmie. Najczęściej wskazywano na kulturę osobistą
(23,1%), uczciwość (20,5%) oraz na wygląd i prezencje (17,9%). Do pojedynczych odpowiedzi
wskazywanych przez badanych należy wymienić umiejętność pracy z dziećmi, prawo jazdy, osoby
niepalące oraz kondycja zdrowotna.
Wykres 78 Na jakie inne cechy zwraca Pan(i) uwagę przy przyjmowaniu nowego pracownika? (Dane w %;
N=39)
Kultura osobista
23,1
Uczciwość
20,5
Wygląd, prezencja
17,9
Komunikatywność
7,7
Sumienność
7,7
Osobowość, cechy osobowości
5,1
Umiejętność pracy w zespole
5,1
Dyspozycyjność
2,6
Obsługa kasy fiskalnej
2,6
Odwaga w podejmowaniu decyzji
2,6
Inne
15,4
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
117
5.5. Szkolenia
Większość badanych wie o możliwości przeszkolenia osoby bezrobotnej zgodnie z potrzebami
pracodawcy. W badaniu z lat poprzednich liczba pracodawców deklarująca, że nie zna takiej usługi
była na podobnym poziomie (28,5% i 33% w 2011 i 2012 roku).
Wykres 79 Czy słyszał Pan(i) o możliwości przeszkolenia przez urząd pracy osoby bezrobotnej zgodnie
z potrzebami pracodawcy? (Dane w %; N=150)
33%
Tak
Nie
67%
Podobnie, jak w latach wcześniejszych, i tym razem większość badanych nie potrafiła ocenić
szkoleń oferowanych przez powiatowy urząd pracy. Odpowiedź trudno powiedzieć wskazywało aż
72% respondnetów. Pozostałe badane osoby oceniały ofertę szkoleniową PUP jako raczej dobrą
(16,7%) i zdecydowanie dobrą (7,3%). W poprzednich latach oferta szkoleniowa urzędu otrzymywała
nieco więcej nawyższych ocen na skali (12% i 11% w 2011 i 2012 roku wybrało odpowiedź
zdecydowanie dobrą).
Wykres 80 Jaka jest Pana(i) opinia na temat szkoleń oferowanych przez Powiatowy Urząd Pracy? (Dane w %;
N=150)
80,0
70,0
60,0
50,0
40,0
30,0
20,0
10,0
0,0
72,0
16,7
2,0
2,0
Bardzo zła
Raczej zła
7,3
Trudno
powiedzieć
Raczej dobra Bardzo dobra
Częściej niż co drugi badany dostrzega potrzebę szkolenia swoich pracowników (52,7%). Prawie
co dziesiąty pracodawca nie był zdecydowany czy istnieje potrzeba szkolenia pracowników czy też nie
(9%).
118
We wcześniejszych badaniach potrzebę szkolenia pracowników dostrzegało 72% pracodawców
w 2011 roku i 67% w 2012 roku. Jak można zuważyć na przestrzeni czterech lat spada potrzeba
zwiekszenia kompetencji zawodowych pracowników przez szkolenia.
Wykres 81 Czy widzi Pan(i) potrzebę zwiększania kompetencji zawodowych poprzez szkolenie pracowników
w swojej firmie(pomijając obowiązkowe szkolenia typu BHP)? (Dane w %; N=150)
52,7
60,0
38,0
40,0
20,0
9,3
0,0
Tak
Nie
Trudno powiedzieć
Ponad połowa badanych respondentów (58%) deklarowała, że w ubiegłym roku żaden
z pracowników ich firmy nie uczestniczył w szkoleniach podnoszących kwalifikacje zawodowe.
Pracodawcy deklarujący udział swoich pracowników w szkoleniach, wskazywali, iż najczęściej były to
szkolenia pozwalające doskonalić umiejętności zawodowe oraz umiejętności specjalistyczne (19
osób). Często też pracownicy badanych firm uczestniczyli w szkoleniach z zakresu
księgowości, informatyki oraz z zakresu handlu i sprzedaży. W kursach dla nauczycieli uczestniczyło
sześciu pracowników.
Tabela 56 Typ szkoleń, w których uczestniczyli, zwiększali swoje kompetencje zawodowe pracownicy
w ubiegłym roku
Typ szkolenia
Liczba
Doskonalenie zawodu/specjalistyczne
19
Księgowość
11
Kursy dla nauczycieli
6
Informatyczne
6
Handel i sprzedaż
5
Kadry
3
Obsługa biura
3
Kosmetyczne
2
Finansowe
2
Obsługa maszyn
2
Kursy kwalifikacji do przewozu osób i rzeczy
1
Szkolenia dotyczące zmian w ustawodawstwie
1
Rozpoznanie autentyczności banknotów
1
Podatki, prawo wodne, przyłącza wod-kan
1
Operator węzła, pompy
1
Ochrona danych osobowych
1
Kurs spawacza
1
Medyczne
1
Geologia
1
Handlowe
1
Ogółem
69
119
Szkolenia, w których uczestniczyli pracownicy firm przeważnie były finansowane ze środków
własnych firmy (63,5%). W mniejszym stopniu szkolenia finansowane były jedynie częściowo ze
środków firmy (17,5%). W równie małym stopniu szkolenia finansowane były ze środków
zewnętrznych, takich jak fundusze UE itp. (12,7%). Wśród innych źródeł finansowania badani
wskazywali finansowanie przez kontrahentów.
W latach poprzednich źródła finansowania szkoleń także pochodziły głównie ze środków
własnych firmy (71% i 85% w 2011 i 2012 roku). O wiele częściej badani sięgali jednak po środki
zewnętrzne (22% firm wskazywało na tego typu źródło w latach 2011 i 2012).
Wykres 82 Z jakich źródeł finansowane były te szkolenia pracowników? (Dane w %; N=150)
Finansowane w całości ze środków
własnych firmy
63,5
Finansowane w części ze środków
własnych firmy
17,5
Finansowane w całości ze środków
zewnętrznych (np. z funduszy UE)
12,7
Inne źródła finansowania
6,3
0,0
10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0
Blisko połowa badanych (51%) chciałaby wysłać któregoś z pracowników na jakieś szkolenie
w ciągu najbliższych 12 miesięcy. Najczęściej wymienianymi szkoleniami są:
 Branżowe,
 Przepisy prawa księgowo-kadrowe,
 Techniki sprzedaży,
 Metodyczne,
 Interpersonalne,
 Laboratoryjne,
 Z zakresu przepisów prawnych,
 Wysokościowe,
 Dotyczące świadczeń rodzinnych, zasiłków chorobowych,
 Pośrednictwo pracy zagranicznej,
 Operator węzła, pompy,
 Obsługa dźwignic, spawanie,
 Kurs ekonomicznej jazdy,
 Informatyczne,
 Gastronomiczne,
 Kosmetyczne,
 Komputerowe.
120
5.6. Popyt na pracę – skłonność do organizacji staży i przygotowania
zawodowego dorosłych oraz oferowane przez pracodawców staże
i kierunki przygotowania zawodowego dorosłych
W 2013 roku u 37% pracodawców odbywał się staż. W porównaniu z latami poprzednimi liczba
pracodawców organizująca staże była nieco niższa. W 2011 roku staż organizowało 35% badanych
pracodawców, a w 2012 roku 32%.
Wykres 83 Czy w reprezentowanym przez Pana(ią) przedsiębiorstwie w 2013 r. odbywali staż stażyści? (Dane
w %; N=150)
37%
63%
Tak
Nie
Łącznie badane firmy zorganizowały staż dla 113 osób. Najczęściej na staż przyjmowane były
osoby na stanowisko pracownika biurowego, stanowisko księgowej i sprzedawcy. W przypadku
pracownika biurowego staż zorganizowało 9 firm dla 28 pracowników, dla stanowiska księgowego
6 firm dla 12 osób, natomiast w przypadku sprzedawcy 5 firm przyjęło na staż 6 osób. Poniższa tabela
prezentuje, na jakie stanowiska oraz ile firm przyjęło stażystów.
Tabela 57 Stanowisko, na którym odbywał się staż
Stanowisko stażowe
Pracownik biurowy
Księgowy
Sprzedawca
Referent
Laborant
Technik farmacji
Pomoc nauczyciela
Pomoc kuchenna
Opiekunka
Barmanka
Kierowca
Aspirant pracy socjalnej
Windykacja
Krawcowa
Spawacze
Leśnicy
Kosmetyczka
Liczba firm
9
6
5
3
4
2
2
2
2
2
2
1
1
1
1
1
1
1
1
Liczba osób
28
12
6
5
2
4
2
2
2
2
2
5
5
4
3
2
2
2
2
121
Kadrowa
Geodeta
Asystent sprzedawcy
Woźna oddziałowa,
Ślusarz
Pracownik działu reklamy
Pomocnik magazyniera
Nauczyciel
Monter sieci wod-kan
Ratownik medyczny
Mechanik samochodowy
Instruktor terapii zajęciowej
Instruktor
Informatyk
Grafik
Dietetyk
Animator kultury
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
2
2
2
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
W 35 firmach po zakończeniu staży, zostały te osoby przyjęte do pracy, w większości były to
pojedyncze osoby, natomiast w przypadku 9 firm zatrudniono dwóch stażystów, trzy firmy zatrudniły
od 3 do 5 osób, natomiast jedna firma 12 osób. Najczęstszym powodem nie zatrudniania osoby po
zakończeniu stażu był brak wolnego miejsca w zakładzie pracy lub problemy finansowe firm. Innymi
wskazywanymi powodami była dalsza edukacja stażystów, wyjazd za granicę, brak chęci stażysty do
podjęcia pracy lub obowiązujący wolny nabór na stanowiska w firmie.
Wykres 84 Czy po zakończeniu stażu osoby odbywające staż zostały zatrudnione w Pan(i) a firmie? (Dane
w %; N=150)
38%
Tak
62%
Nie
Co trzecia badana firma (39%) chciałaby zorganizować staż w ciągu najbliższych 12 miesięcy.
Takie deklaracje złożyło 59 zbadanych firm. Zbliżone odpowiedzi zanotowano w latach 2011 i 2012.
W badaniach realizowanych w tym okresie od 54% do 61% firm nie zamierzało przyjąć ani jednego
stażysty.
122
Wykres 85 Czy w ciągu najbliższych 12 miesięcy chciałby/chciałaby Pan(i) zorganizować staż? (Dane w %;
N=150)
39%
61%
Tak
Nie
Pracodawcy najcześciej zainteresowani byli organizacją stażu w zawodach: sprzedawca (13 firm),
pracownik biurowy (14), pomoc kuchenna (4), pomoc nauczyciela (4), ksiągowość (4) oraz opiekunka
(3). Niektórzy badani udzielili udpowiedzi, że staż jaki mogliby zoorganizować w firmie jest
uzależniony od wykształcenia i uprawnień osoby zainteresowanej stażem. Poniższa tebela prezentuje
szczegółowo wszystkie zgłaszane przez badanych zawody.
Tabela 58 Stanowisko lub zawód, w jakim pracodawcy w najbliższych 12 miesiącach chcieliby zorganizować
staż
Stanowisko lub zawód
Liczba firm
Liczba stanowisk
Sprzedawca
13
31
Pracownik biurowy
14
25
Pomoc kuchenna
4
5
Opiekunka
3
5
Mistrz w zakresie gospodarki wodnej, monter sieci wod-kan
1
5
Księgowość
4
5
Pomoc nauczyciela
4
4
Geodezja, budownictwo
1
4
Pracownik produkcyjny
1
3
Kierowca
3
3
Referent
1
3
1
2
1
2
Mechanik samochodowy
2
2
Magazynier wydawca
1
2
Laborant
2
2
Kelner
2
2
Instruktor
2
2
Woźna oddziałowa
1
1
Windykacja
1
1
Technik farmacji bądź mgr farmacji
1
1
Tapicer
1
1
Recepcjonistka
1
1
Pomocnik terapii
1
1
Pomocnik przy wykonywaniu prac fizycznych
1
1
Piekarz
1
1
123
Monter
Liternik
Kucharz
Krawcowa
Kosmetyczka
Intendent
Informatyk
Dziennikarz
Osoba sprzątająca
Ogrodnik
Nauczyciel
Barman
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
Badani poproszeni zostali także o określenie chęci zorganizowania przygotowania zawodowego
dorosłych. Instrument ten nie cieszył się jednak popularnością wśród przedstawicieli firm. Jedynie
11% badanych (16 firm) wyraziła gotowość organizacji tej aktywnej formy nauki zawodu lub
przyuczenia do niego osób dorosłych, bez ich zatrudniania w tym okresie w firmie.
Wykres 86 Czy chciałby/chciałaby Pan(i) zorganizować przygotowanie zawodowe dorosłych w ciągu
najbliższych 12 miesięcy? (Dane w %; N=150)
11%
Tak
Nie
89%
Badani wyrażający chęć zorganizowania przygotowania zawodowego dorosłych zgłosili w sumie
18 miejsc dla osób mogących uczestniczyć w tej formie wsparcia w ich zakładzie. Najwięcej stanowisk
wskazano w zawodach sprzedawcy, pracownika biurowego, pracownika obsługi klienta, montażysty
oraz kelnera.
Tabela 59 Stanowisko lub zawód, w jakim pracodawcy w najbliższych 12 miesiącach chcieliby zorganizować
przygotowanie zawodowe dorosłych
Stanowisko
Liczba firm
Liczba stanowisk
Sprzedawca
2
3
Pracownik biurowy
3
3
Obsługa klienta
1
2
124
Montażysta
1
2
Kelner
1
2
Praca fizyczna
1
1
Pokojowa/opiekunka
1
1
Piekarz
1
1
Kucharz
1
1
Kosmetyczka
1
1
Asystent menadżera
1
1
Źródło: badania własne.
5.7. Współpraca z Powiatowym Urzędem Pracy
Co trzeci badany pracodawca korzystał w ubiegłym roku z usług oferowanych przez powiatowy
urząd pracy (31%). W badaniu zrealizowanym w 2011 roku i 2012 roku podmiotów korzystających
z usług urzędu było nieco więcej bo 41%.
Wykres 87 Czy korzystał(a) Pan(i) w 2013 roku z usług urzędu pracy? (Dane w %; N=150)
31%
Tak
Nie
69%
Dotychczasowa współpraca z urzędem była oceniana bardzo pozytywnie. Najczęściej badani
wskazywali, że nie mają w tej kwestii żadnych zastrzeżeń. Niemal identycznie oceniana była
fachowość osób pracujących w urzędzie - uprzejmość, komunikatywność i operatywność
zatrudnionych urzędników. Najwyżej respondenci ocenili komunikatywność, tj. 91% przedsiębiorstw
wybrała ocenę „Bardzo wysoko” lub „Raczej wysoko”. Oceny pozytywne wystawiane były na ogół
przez ponad 80% respondentów. Dodać należy, że żaden badany nie wystawił najniższej oceny.
Bardzo sporadycznie wskazywana była nota oceniająca współpracę raczej nisko. Taka ocena
pojawiała się tylko raz w przypadku oceny fachowości współpracy z urzędem pracy.
W porównaniu z badaniami realizowanymi wcześniej, zauważyć można podobną tendencję do
oceniania współpracy z urzędem pracy, jednakże warto zauważyć, że nastąpił zdecydowany spadek
wskazań oceny „Bardzo wysoko” na rzecz oceny „Raczej wysoko”.
125
Tabela 60 Ocena dotychczasowej współpracy z urzędem pracy
Zdecydowanie
Raczej
Trudno
nisko
nisko
powiedzieć
Wyszczególnienie
N
%
N
%
N
%
Raczej
wysoko
N
%
Bardzo
wysoko
N
%
N
Fachowość
0
0,0
1
2,2
7
15,2
23
50,0
15
32,6
46
100,0
Uprzejmość
0
0,0
0
0,0
5
10,9
23
50,0
18
39,1
46
100,0
Komunikatywność
0
0,0
0
0,0
4
8,7
23
50,0
19
41,3
46
100,0
Operatywność
0
0,0
0
0,0
6
13,0
21
45,7
19
41,3
46
100,0
Ogółem
%
Dla badanych podstawowym źródłem informacji o usługach świadczonych przez urząd pracy jest
Internet. Za jego pomocą informację pozyskuje 68% badanych firm. Co trzeci badany spotyka się
z pracownikami twarzą w twarz, czerpiąc niezbędne informacje z kontaktów bezpośrednich
z pracownikami (35,3%). W mniejszym stopniu wskazywano na prasę oraz materiały informacyjne
rozprowadzane przez urząd pracy, jako ważne źródła informacji o usługach. Wśród innych źródeł
informacji respondenci wskazywali telewizję lokalną.
W porównaniu do badań z lat ubiegłych najważniejsze źródła nie uległy w zasadzie większym
zmianom. Zaobserwować można jedynie powiększenie zasięgu oddziaływania Internetu, jako
podstawowego źródła wiedzy (w 2011 i 2012 roku na Internet wskazywało 62% i 63% badanych).
Zwiększył się także zasięg oddziaływania materiałów informacyjnych urzędu, jako źródło informacji
(5% wskazań w 2012 roku). Po trzecie, co także ważne, obserwować można spadek liczby osób
niewiedzących nic o działalności urzędu w 2014r. W 2012 roku odsetek firm tak twierdzących wynosił
ponad 14% wszystkich zbadanych podmiotów. Dziś takich firm jest mniej, bo niecałe 11%.
Wykres 88 Skąd czerpie Pan(i) informacje na temat usług świadczonych przez urząd pracy? (Dane w %;
N=150)
Z Internetu
68,0
Z bezpośrednich kontaktów z pracownikami urzędu
pracy
35,3
Nie mam dostępu do takich informacji/prawie nic
nie wiem na temat działalności urzędu pracy
10,7
Z prasy
9,3
Z materiałów informacyjnych rozprowadzanych
przez urzędy pracy
8,0
Z innych źródeł
1,3
0,0
10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 80,0
Jak wynika z badania dla wielu firm usługi oferowane przez urząd nie mają większego znaczenia.
O braku zapotrzebowania na usługi urzędu mówiło 66% respondentów (w tym 38% zdecydowanie nie
widzi takiego zapotrzebowania). Dla 23% badanych firm zapotrzebowanie na oferowane usługi
126
urzędu pracy jest postrzegane jako potrzebne natomiast blisko 11% badanych nie było
zdecydowanych, w jaki sposób dokonać rozstrzygnięcia tej kwestii. Warto podkreślić, że brak
zainteresowania usługami rynku pracy w porównaniu do badań z lat wcześniejszych wzrasta – w 2012
roku kształtował się na poziomie 57%, a w 2011 roku 42%.
Wykres 89 Czy w Pana(i) firmie istnieje obecnie zapotrzebowanie na usługi urzędu pracy? (Dane w %; N=150)
38,0
40,0
35,0
30,0
25,0
20,0
15,0
10,0
5,0
0,0
28,0
13,3
10,0
Zdecydowanie
tak
10,7
Raczej tak
Trudno
powiedzieć
Raczej nie
Zdecydowanie
nie
Najatrakcyjniejsze dla badanych firm są staże, które wskazało 34% badanych. Mniej atrakcyjnymi
usługami dla przedsiębiorstw była możliwość skorzystania z dofinansowania wyposażenia miejsca
pracy, szkolenia zawodowe oraz refundacja składek ZUS. Pozostałe usługi urzędu pracy były
wybierane rzadziej. Natomiast 38% badanych uznało, że nie widzi potrzeby skorzystania z żadnych
usług oferowanych przez urząd pracy.
Wykres 90 Z jakich usług oferowanych przez urząd pracy chciał(a)by Pan(i) skorzystać? (Dane w %; N=150)
Staże
34,0
Dofinansowanie wyposażenia miejsca pracy
20,0
Szkolenia zawodowe
15,3
Refundacja składek na ZUS
13,3
Pośrednictwo pracy
9,3
8,0
Refundacja wynagrodzenia oraz składek na
ubezpieczenie za osobę niepełnosprawną
6,7
Prace interwencyjne
5,3
Roboty publiczne
4,0
Z żadnych, nie mamy takiej potrzeby
38,0
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
35,0
40,0
127
Badanych przedsiębiorców zapytano, czy są im znane nowe instrumenty i usługi rynku pracy,
które z mocy nowej ustawy w niedalekiej przyszłości będą oferowane. Jedynie 5% badanych znała
nowe instrumenty wsparcia rynku pracy.
Wykres 91 Czy zna Pan(i) nowe instrumenty i usługi rynku pracy, które z mocy nowej ustawy w niedalekiej
przyszłości będą oferowane pracodawcom? (Dane w %; N=150)
5%
Tak
Nie
95%
Do narządzi rynku pracy, które znają ankietowani można zaliczyć:
 Refundacja kosztów ubezpieczenia społecznego,
 Doposażenie stanowiska pracy,
 Bony zatrudnieniowe,
 Dofinansowanie wynagrodzenia osób po 50 roku życia,
 Trójstronne umowy szkoleniowe.
Mniej niż połowa badanych respondentów (47%) wskazało, że w reprezentowanym przez nich
przedsiębiorstwie pracowały lub pracują osoby skierowane z urzędu pracy.
Wykres 92 Czy w reprezentowanym przez Pana(ią) przedsiębiorstwie pracowały lub pracują osoby
skierowane z urzędu pracy? (Dane w %; N=150)
47%
53%
Tak
Nie
128
Badani generalnie mają dobrą opinię o kwalifikacjach pracownków zatrudnionych w firmie
w wyniku skierowania ich z urzędu pracy. Ponad połowa badanych firm była z nich raczej
zadowolona, a co trzecia nawet bardzo zadowolona. Wystąpiła tylko jedna ocena skrajnie negatywna.
Tylko 2,8% firm wskazywało na ocenę raczej niezadowolony. W badaniach z lat ubiegłych także
dominowały oceny pozytywne, choć wtedy więcej pracodawców wystawiało oceny najwyższe (42%
wskazań na ocenę bardzo zadowolony w 2012 roku).
Wykres 93 Czy był lub jest Pan(i) zadowolony(a) z kwalifikacji osób skierowanych z urzędu pracy? (Dane w %;
N=71)
60,0
50,0
40,0
30,0
20,0
10,0
0,0
52,1
29,6
14,1
2,8
Bardzo
zadowolony(a)
Raczej
zadowolony(a)
Trudno
powiedzieć
1,4
Raczej
Niezadowolony(a)
niezadowolony(a)
Ponad połowa badanych uznała, że osoby skierowane do pracy z urzędu pracy są to osoby,
posiadajace takie same cechy jak inni pracownicy. Często wskazywano, że tym osobom brakuje
doświadczenia w pracy na danym stanowisku (18,3%) lub nie posiadają ukończonych
specjalistycznych kursów wymaganych na stanowisku (12,7%). Rzadziej wskazywano na brak
formalnego wykształcenia, wygórowane wymagania takich osób lub słabą znajomość języków
obcych.
Wykres 94 Jakie cechy posiadają Pana(i) zdaniem osoby skierowane do pracy w Pana(i) firmie z urzędu
pracy? (Dane w %; N=71)
Są to osoby takie same jak inni pracownicy
52,1
Osobom tym, brakuje doświadczenia w pracy na
danym stanowisku
Osobom tym, brakuje ukończenia specjalistycznych
kursów
Osobom tym, brakuje odpowiedniego formalnego
wykształcenia
18,3
12,7
7,0
Mają zbyt wygórowane wymagania
5,6
Osoby te cechują się słabą znajomością języków
obcych
4,2
Osoby te mają roszczeniową postawę
2,8
Inne
19,7
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
129
Najczęściej pojawiającymi się odpowiedziami wykraczającym poza dostępną kafeterię były
wskazania, że osoby skierowane z urzędów pracy są sumienne, dobrze zmotywowane,
zdyscyplinowane oraz zaangażowane w pracę. Pojawiły się również odpowiedzi negatywne
świadczące o tym, że takie osoby nie są zainteresowane pracą, tylko „pieczątką” oraz w zbyt małym
stopniu przykładają się do wykonywanych obowiązków. Części respondentom natomiast trudno było
o jednoznaczną odpowiedz na wyżej postawione pytanie.
Postrzeganie bezrobocia w powiecie wiązało się dla większości badanych głównie z wysokimi
kosztami pracy. Wiele odpowiedzi sprowadzało się do wskazania na zacofanie gospodarcze regionu.
Mniej popularne wśród odpowiedzi były niedostatek pieniędzy na aktywne zwalczanie bezrobocia,
bak współpracy systemu szkolnictwa z instytucjami rynku pracy oraz przekształcenia organizacyjne
przedsiębiorstw.
Wykres 95 Jakie są Pana(i) zdaniem przyczyny bezrobocia w powiecie tarnobrzeskim? (Dane w %; N=150)
Wysokie koszty pracy (składki ZUS, Fundusz Pracy)
52,7
Zacofanie gospodarcze regionu
46,0
Niedostatek pieniędzy na aktywne zwalczanie
bezrobocia
Brak współpracy systemu szkolnictwa z instytucjami
rynku pracy
12,7
11,3
Przekształcenia organizacyjne przedsiębiorstw
8,7
Niskie kwalifikacje pracowników
6,7
Inne
23,3
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
Wśród innych odpowiedzi respondenci najczęściej wskazywali na przyczyny wymienione na
poniższym wykresie. Generalnie wielu badanych wskazywało na brak inwestorów oraz brak miejsc
pracy. Wskazano również na system kształcenia wypuszczający absolwentów o nieodpowiednich
kwalifikacjach, najczęściej nieadekwatnych do potrzeb pracodawcy i rynku pracy. Przyczyną
bezrobocia jest także szara strefa, co prowadzi do nieuczciwej konkurencji. Ważna z punktu widzenia
pracodawców jest również słabość rynku pracy, nierówne traktowanie polskich podmiotów
gospodarczych w porównaniu z zagranicznymi oraz brak wsparcia ze strony władz.
130
Wykres 96 Inne przyczyny bezrobocia w powiecie tarnobrzeskim (Dane w %, N=35)
Brak miejsc pracy
50,0
Brak inwestorów
19,4
Niedostosowanie systemu kształcenia
do potrzeb rynku pracy
11,1
Szara strefa
5,6
Niechęć do pracy
5,6
Inne
8,3
,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
131
Spis tabel
Tabela 1 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON – stan na grudzień 2013
roku ....................................................................................................................................................... 15
Tabela 2 Rozkład ludności w gminach i powiecie tarnobrzeskim i mieście Tarnobrzeg w latach 2011–
2013 ....................................................................................................................................................... 21
Tabela 3 Rozkład podmiotów gospodarczych w powiecie tarnobrzeskim i mieście Tarnobrzeg w latach
2013-2013 ............................................................................................................................................. 21
Tabela 4 Wskaźniki dotyczące podmiotów gospodarczych w powiecie tarnobrzeskim i mieście
Tarnobrzeg wpisanych do rejestru REGON w latach 2011-2012 .......................................................... 24
Tabela 5 Sektor edukacji w powiecie tarnobrzeskim i mieście Tarnobrzeg w latach 2011-2012 ......... 26
Tabela 6 Typy i profile szkół ponadgimnazjalnych zawodowych w powiecie tarnobrzeskim i mieście 27
Tabela 7 Ludność według wieku w powiecie tarnobrzeskim i mieście Tarnobrzeg w latach 2011-2013
............................................................................................................................................................... 28
Tabela 8 Wskaźniki obciążenia demograficznego w powiecie tarnobrzeskim i mieście Tarnobrzeg w
latach 2011-2013 ................................................................................................................................... 29
Tabela 9 Saldo migracji w powiecie tarnobrzeskim i mieście Tarnobrzeg w latach 2011-2013 ........... 30
Tabela 10 Pracujący w powiecie tarnobrzeskim i mieścieTarnobrzeg w 2011 roku i 2012 roku .......... 30
Tabela 11 Struktura wieku osób pracujących w powiecie tarnobrzeskim i mieście Tarnobrzeg w latach
2011-2013 według ekonomicznych gup ludności ................................................................................. 31
Tabela 12 Pracujący według branży działalności pracodawców w powiecie tarnobrzeskim i mieście
Tarnobrzeg w latach 2011-2012 ............................................................................................................ 32
Tabela 13 Liczebność osób bezrobotnych i stopa bezrobocia w powiatach województwa
podkarpackiego w 2012 roku i 2013 roku ............................................................................................. 33
Tabela 14 Oszacowanie aktywności ekonomicznej ludności powiatów tarnobrzeskiego i miasta
Tarnobrzeg dla 2012 roku ..................................................................................................................... 35
Tabela 15 Najczęściej zgłaszane oferty pracy w powiecie tarnobrzeskim ............................................ 37
Tabela 16 Najczęściej zgłaszane oferty pracy w mieście Tarnobrzeg.................................................... 38
Tabela 17 Oferty pracy i bezrobotni ...................................................................................................... 39
Tabela 18 Struktura zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie tarnobrzeskim i mieście
Tarnobrzeg w latach 2011-2013 ............................................................................................................ 42
Tabela 19 Rozkład zawodów spośród 30 o najwyższym współczynniku intensywności deficytu wg
wielkiej grupy zwodów dla powiatu tarnobrzeskiego w latach 2011-2013 .......................................... 42
Tabela 20 Porównanie wskaźników intensywności deficytu i nadwyżki dla 2012 roku i 2013 roku w
powiecie tarnobrzeskim ........................................................................................................................ 43
Tabela 21 Zestawienie 20 najbardziej deficytowych zawodów w powiecie tarnobrzeskim w latach
2011-2013 ............................................................................................................................................. 44
Tabela 22 Rozkład zawodów spośród 30 o najwyższym współczynniku intensywności deficytu wg
wielkiej grupy zwodów dla miasta Tarnobrzeg w latach 2011-2013 .................................................... 45
Tabela 23 Porównanie wskaźników intensywności deficytu i nadwyżki dla 2012 roku i 2013 roku w
mieście Tarnobrzeg ............................................................................................................................... 46
Tabela 24 Zestawienie 20 najbardziej deficytowych zawodów w mieście Tarnobrzeg w latach 20112013 ....................................................................................................................................................... 47
Tabela 25 Rozkład zawodów spośród 30 o najniższym współczynniku intensywności nadwyżki wg
wielkiej grupy zawodów dla powiatu tarnobrzeskiego w latach 2011 – 2013...................................... 48
Tabela 26 Zawody nadwyżkowe w powiecie tarnobrzeskim w latach 2011-2013 (20 najwyżej
sklasyfikowanych w rankingu) ............................................................................................................... 49
Tabela 27 Rozkład zawodów spośród 30 o najniższym współczynniku intensywności nadwyżki wg
wielkiej grupy zawodów dla powiatu miasto Tarnobrzeg w latach 2011-2013 .................................... 50
Tabela 28 Długotrwale bezrobotni wg wielkiej grupy zawodów .......................................................... 51
Tabela 29 Bezrobotni wg zawodów w powiecie tarnobrzeskim i mieście Tarnobrzeg w latach 20112013 ....................................................................................................................................................... 51
132
Tabela 30 Poziom wykształcenia badanych według płci (Dane w %) .................................................... 53
Tabela 31 Praca respondentów za granicą według płci (Dane w %) ..................................................... 56
Tabela 32 W jakim celu zarejestrował(a) się Pan(i) w urzędzie pracy? (Dane w %, N=150) ................. 58
Tabela 33 Korzystanie z subsydiowanych form zatrudnienia (Dane w %; N=25) .................................. 60
Tabela 34 Z jakich form zatrudnienia Pan(i) korzysta/korzystała? (Dane w %, N=25) .......................... 61
Tabela 35 Szkolenia odbyte przez badanych (N=31) ............................................................................. 65
Tabela 36 Szkolenia/kursy, w których badani chcą uczestniczyć (N=99) .............................................. 67
Tabela 37 W jakim zawodzie chciałby Pan(i) odbywać staż? (Dane w %, N=57) .................................. 73
Tabela 38 W jakim zawodzie chciałby Pan(i) odbywać przygotowanie zawodowe dorosłych? (N=54) 75
Tabela 39 Średnia arytmetyczna ocen dostępności informacji o formach pomocy oferowanych przez
urząd pracy ............................................................................................................................................ 79
Tabela 40 Znajomość oraz chęć skorzystania z nowych form i instrumentów rynku pracy (Dane w %,
N=150) ................................................................................................................................................... 79
Tabela 41 Średnia płaca netto, za jaką badani podjęliby pracę ............................................................ 84
Tabela 42 Jakie stanowisko zajmuje Pan(i)w firmie? ............................................................................ 91
Tabela 43 Czym zajmuje się Pana(i) firma, w jakiej działa branży (sekcja PKD) .................................... 92
Tabela 44 Jeśli firma będzie rozwijać się pomyślnie to, w jakim kierunku pójdzie jej rozwój? (N=33) 94
Tabela 45 Jaki jest szacunkowy odsetek kobiet i mężczyzn zatrudnionych w Pana(i) firmie na koniec
2013r. ?.................................................................................................................................................. 97
Tabela 46 Proszę podać w jakich zawodach, stanowiskach w 2013 roku nastąpiła redukcja
zatrudnienia i ilu osób dotyczła? ........................................................................................................... 99
Tabela 47 Pracowników w jakich zawodach lub na jakich stanowiskach w Pana(i) firmie zatrudniono
w minionym roku? ............................................................................................................................... 100
Tabela 48 Czy w Pana(i) firmie zatrudniono w ostatnim roku osoby z poszczególnych kategorii
społecznych (N=71) ............................................................................................................................. 103
Tabela 49 Czy obecnie w Pana(i) firmie zatrudnione są następujące osoby? (N=150) ....................... 106
Tabela 50 Czy Pana(i) firma jest przystosowana pod względem architektonicznym do przyjęcia osób
niepełnosprawnych? ........................................................................................................................... 107
Tabela 51 Jak oceniają Państwo przygotowanie zawodowe absolwentów podejmujących pierwsza
pracę, do pracy w Państwa branży, według typu ukończonej szkoły? ................................................ 108
Tabela 52 Czy chcieliby zatrudnić w bieżącym roku w firmie ............................................................. 109
Tabela 53 W jaki sposób na dzień dzisiejszy określić można stan zatrudnienia w Pana(i) firmie? ..... 110
Tabela 54 Zawody, w których najtrudniej znaleźć pracownika ........................................................... 112
Tabela 55 Jakie cechy są dla Pana(i) istotne przy przyjmowaniu nowego pracownika?..................... 113
Tabela 56 Typ szkoleń, w których uczestniczyli, zwiększali swoje kompetencje zawodowe pracownicy
w ubiegłym roku .................................................................................................................................. 119
Tabela 57 Stanowisko, na którym odbywał się staż ............................................................................ 121
Tabela 58 Stanowisko lub zawód, w jakim pracodawcy w najbliższych 12 miesiącach chcieliby
zorganizować staż................................................................................................................................ 123
Tabela 59 Stanowisko lub zawód, w jakim pracodawcy w najbliższych 12 miesiącach chcieliby
zorganizować przygotowanie zawodowe dorosłych ........................................................................... 124
Tabela 60 Ocena dotychczasowej współpracy z urzędem pracy......................................................... 126
133
Spis wykresów
Wykres 1 Podmioty gospodarcze w powiecie tarnobrzeskim i mieście Tarnobrzeg według sektorów
działalności w 2013 roku ....................................................................................................................... 22
Wykres 2 Struktura podmiotów gospodarczych według sekcji PKD 2007 w powiecie tarnobrzeskim i
mieście Tarnobrzeg w 2013 roku .......................................................................................................... 23
Wykres 3 Przeciętne wynagrodzenie brutto i relacja do średniej krajowej w powiecie tarnobrzeskim i
mieście Tarnobrzeg w latach 2011 – 2012 ............................................................................................ 24
Wykres 4 Rozkład stopy bezrobocia w powiecie tarnobrzeskim i powiecie grodzkim Tarnobrzeg
według miesięcy w 2012 roku i 2013 roku ............................................................................................ 34
Wykres 5 Oferty pracy zgłoszone w poszczególnych miesiącach.......................................................... 37
Wykres 6 Wiek badanych (Dane w %, N=150) ...................................................................................... 52
Wykres 7 Miejsce zamieszkania respondentów (Dane w %, N=150) .................................................... 53
Wykres 8 Stan cywilny respondentów (Dane w %, N=150) .................................................................. 53
Wykres 9 Wyuczony zawód respondentów (Dane w %, N=150) .......................................................... 54
Wykres 10 Zawód wykonywany przez respondentów (Dane w %, N=150) .......................................... 55
Wykres 11 Ilość wyjazdów respondentów za granicę do pracy (Dane w %, N=58) .............................. 56
Wykres 12 Kraje emigracji zarobkowej (Dane w %, N=58) ................................................................... 56
Wykres 13 Prace wykonywane za granicą (Dane w %, N=58) ............................................................... 57
Wykres 14 Łączny czas pracy za granicą (Dane w %, N=58) .................................................................. 57
Wykres 15 Ile miesięcy jest Pan(i) zarejestrowany(a) jako osoba bezrobotna? (Dane w %, N=150) ... 59
Wykres 16 Czy jest Pan(i) osobą: (Dane w %, N=150) ........................................................................... 59
Wykres 17 Poziom zadowolenia z oferowanych form zatrudnienia (Dane w %, N=21) ....................... 61
Wykres 18 Z jakich form chciał(a)by Pan(i) skorzystać? (Dane w %, N=150) ........................................ 62
Wykres 19 Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy uczestniczył(a) Pan(i) w jakimkolwiek szkoleniu? (Dane
w %, N=150)........................................................................................................................................... 62
Wykres 20 Dlaczego w ciągu 12 ostatnich miesięcy nie uczestniczył(a) Pan(i) w jakimkolwiek
szkoleniu? (Dane w %, N=114) .............................................................................................................. 63
Wykres 21 Co było powodem Pana(i) udziału w szkoleniach organizowanych przez urząd pracy?
(Dane w %, N=31) .................................................................................................................................. 64
Wykres 22 Czy napotkał(a) Pan(i) jakieś przeszkody w dostępie do szkoleń organizowanych przez
urząd pracy? (Dane w %, N=31) ............................................................................................................ 64
Wykres 23 Jak ocenia Pan(i) szkolenia organizowane przez urząd pracy? (Dane w %, N=31) .............. 65
Wykres 24 Czy ukończone szkolenie umożliwiło Panu(i):(Dane w %, N=31) ........................................ 66
Wykres 25 Dlaczego w dalszym ciągu, mimo ukończonego szkolenia, pozostaje Pan(i) bez pracy?
(Dane w %, N=31) .................................................................................................................................. 66
Wykres 26 Czy chciałby Pan(i) w ciągu najbliższych 12 miesięcy wziąć udział w szkoleniu
organizowanym przez urząd pracy? (Dane w %, N=150) ...................................................................... 67
Wykres 27 Dlaczego nie została Pan(i) skierowany(a) przez urząd pracy na staż? (Dane w %, N=110) 69
Wykres 28 Czy napotkał(a) Pan(i) jakieś przeszkody w dostępie do staży organizowanych przez urząd
pracy? .................................................................................................................................................... 69
Wykres 29 W jakim zawodzie odbywał(a) Pan(i) staż? (Dane w %, N=40)............................................ 70
Wykres 30 Jak ocenia Pan(i) staż organizowany przez urząd pracy? (Dane w %, N=40) ...................... 70
Wykres 31 Czy po zakończeniu stażu pracy pracodawca zaproponował Panu(i) zatrudnienie na kolejny
okres? .................................................................................................................................................... 71
Wykres 32 Czy zamierza Pan(i) w ciągu najbliższych 12 miesięcy ubiegać się o staż? (Dane w %,
N=150) ................................................................................................................................................... 71
Wykres 33 Dlaczego nie zamierza Pan(i) ubiegać się o staż w ciągu najbliższych 12 miesięcy? (Dane w
%, N=92) ................................................................................................................................................ 72
Wykres 34 Dlaczego Pan(i) nie chce ubiegać się o uczestnictwo w przygotowaniu zawodowym
dorosłych w ciągu najbliższych 12 miesięcy? (Dane w %, N=93) .......................................................... 74
Wykres 35 Które z form pomocy Urzędu Pracy Pan(i) zna? (Dane w %, N=150) .................................. 76
134
Wykres 36 Z których form pomocy Urzędu Pracy Pan(i) korzystał(a)? (Dane w %, N=150) ................. 77
Wykres 37 Jak Pan(i) ocenia dostępność informacji na temat poszczególnych form pomocy? (Dane w
%, N=150) .............................................................................................................................................. 78
Wykres 38 Oczekiwania wobec urzędu pracy (Dane w %, N=150) ....................................................... 80
Wykres 39 Dlaczego nie poszukuje Pan(i) pracy? (Dane w %, N=28) .................................................... 81
Wykres 40 Gdzie poszukuje Pan(i) pracy lub zamierza jej poszukiwać w najbliższej przyszłości? (Dane
w %, N=150)........................................................................................................................................... 81
Wykres 41 W jaki sposób poszukuje Pan(i) pracy lub zamierza jej poszukiwać w najbliższej
przyszłości? (Dane w %, N=122) ............................................................................................................ 82
Wykres 42 Do jakich ustępstw byłby(aby) Pan(i) skłonny(na) aby dostać pracę w ogóle? (Dane w %,
N=150) ................................................................................................................................................... 83
Wykres 43 Jaka jest liczba zatrudnionych osób? (Dane w %; N=150) ................................................... 87
Wykres 44 W której z gmin powiatu tarnobrzeskiego Pana(i) przedsiębiorstwo ma swoją siedzibę?
(Dane w %; N=150) ................................................................................................................................ 88
Wykres 45 Od jak dawna funkcjonuje Państwa firma? (Dane w %; N=150) ......................................... 88
Wykres 46 Jaki jest profil działalności Pan/Pani firmy? (Dane w %; N=150) ......................................... 89
Wykres 47 Jaki jest zasięg Pana(i) firmy? (Dane w %; N=150) .............................................................. 89
Wykres 48 Jaka jest forma własności firmy? (Dane w %; N=150) ......................................................... 90
Wykres 49 Jaki poziom wykształcenia dominuje u zatrudnionych pracowników w Pana(i) firmie?
(Dane w %; N=150) ................................................................................................................................ 90
Wykres 50 Jak określił(a)by Pan(i) pozycję konkurencyjną firmy? (Dane w %; N=150) ........................ 91
Wykres 51 Jak Pan(i) ocenia kondycję finansową swojego przedsiębiorstwa? (Dane w %; N=150) .... 93
Wykres 52 Jak Pan(i) sądzi, jaka będzie sytuacja Pana(i) przedsiębiorstwa w najbliższym roku? (Dane
w %; N=150) .......................................................................................................................................... 93
Wykres 53 Czy w ciągu ostatnich trzech lat Pana(i) firma uzyskiwała zysk, czy też odnotowywała straty
finansowe? (Dane w %; N=150) ............................................................................................................ 94
Wykres 54 Czy widzi Pan(i) jakiekolwiek zagrożenie(a), które mogą w najbliższym czasie wpłynąć na
pogorszenie kondycji Pana(i) firmy? (Dane w %; N=150)...................................................................... 95
Wykres 55 Jakie są to zagrożenia? (Dane w %; N=96) .......................................................................... 95
Wykres 56 Jakie formy zatrudnienia stosowane są w Pana(i) firmie? (Dane w %; N=150) .................. 96
Wykres 57 Do którego przedziału zarobków brutto zaliczył(a)by Pan(i) przeciętne zarobki
pracowników w Pana(i) firmie? (Dane w %; N=150) ............................................................................. 98
Wykres 58 Czy w minionym roku w Pana(i) firmie dokonano zwolnień pracowników? (Dane w %;
N=150) ................................................................................................................................................... 98
Wykres 59 Jakie były przyczyny redukcji zatrudnienia? (Dane w %; N=27) .......................................... 99
Wykres 60 Czy w minionym roku w Pana(i) firmie zatrudniano pracowników? (Dane w %; N=150) . 100
Wykres 61 Co miało wpływ na wzrost zatrudnienia w reprezentowanej przez Pana(ią) firmie? (Dane w
%; N=71) .............................................................................................................................................. 102
Wykres 62 Jeśli nie zatrudniano w ostatnim roku osób poniżej 25, to, jaki był tego powód? (Dane w
%; N=38) .............................................................................................................................................. 104
Wykres 63 Jeśli nie zatrudniono w ostatnim roku osób w przedziale wiekowym 25-30 lat, to, jaki był
tego powód? (Dane w %; N=28) .......................................................................................................... 104
Wykres 64 Jeśli nie zatrudniano w ostatnim roku osób powyżej 50 roku życia, to, jaki był tego powód?
(Dane w %; N=54) ................................................................................................................................ 105
Wykres 65 Jeśli nie zatrudniono w ostatnim roku osób bez doświadczenia zawodowego, to jaki był
tego powód? (Dane w %; N=50) .......................................................................................................... 105
Wykres 66 Jeśli nie zatrudniono w ostatnim roku osób niepełnosprawnych, to, jaki był tego powód?
(Dane w %; N=61) ................................................................................................................................ 106
Wykres 67 Czy zna Pan(i) korzyści dla pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne? (Dane
w %; N=150) ........................................................................................................................................ 107
Wykres 68 Jeśli tak, to, jakie zna Pan(i) korzyści wynikające z zatrudnienia osób niepełnosprawnych?
(Dane w %; N=97) ................................................................................................................................ 108
135
Wykres 69 Czy przy podejmowaniu decyzji o zatrudnieniu wcześniej wymienionych osób ważne jest
wsparcie finansowe PUP, w tym refundacja kosztów zatrudnienia, szkoleń itp.? (Dane w %; N=150)
............................................................................................................................................................. 109
Wykres 70 W jaki sposób najczęściej poszukują Państwo nowych pracowników dla swojej firmy?
(Dane w %; N=150) .............................................................................................................................. 110
Wykres 71 Czy ma Pan(i) problemy ze znalezieniem pracowników niezbędnych do obsadzenia
wolnych miejsc pracy? (Dane w %; N=150) ......................................................................................... 111
Wykres 72 Jakie są przyczyny występujących trudności z obsadzeniem wolnych miejsc pracy w Pana(i)
firmie? (Dane w %; N=45).................................................................................................................... 111
Wykres 73 Jaki poziom wykształcenia jest dla Pana(i) istotny? (Dane w %; N=76) ............................ 113
Wykres 74 Jaki kierunek wykształcenia jest dla Pana(i) istotny? (Dane w %; N=88) .......................... 114
Wykres 75 Znajomość, jakich języków obcych jest dla Pana(i) istotna? (Dane w %; N=27) ............... 115
Wykres 76 Posiadanie, jakich umiejętności dodatkowych, niewynikających z wyuczonego zawodu jest
dla Pana(i) istotne? (Dane w %; N=44) ................................................................................................ 115
Wykres 77 Ukończenie, jakich specjalistycznych kursów jest dla Pana(i) istotne? (Dane w %; N=59) 116
Wykres 78 Na jakie inne cechy zwraca Pan(i) uwagę przy przyjmowaniu nowego pracownika? (Dane
w %; N=39) .......................................................................................................................................... 117
Wykres 79 Czy słyszał Pan(i) o możliwości przeszkolenia przez urząd pracy osoby bezrobotnej zgodnie
z potrzebami pracodawcy? (Dane w %; N=150) .................................................................................. 118
Wykres 80 Jaka jest Pana(i) opinia na temat szkoleń oferowanych przez Powiatowy Urząd Pracy?
(Dane w %; N=150) .............................................................................................................................. 118
Wykres 81 Czy widzi Pan(i) potrzebę zwiększania kompetencji zawodowych poprzez szkolenie
pracowników w swojej firmie(pomijając obowiązkowe szkolenia typu BHP)? (Dane w %; N=150) ... 119
Wykres 82 Z jakich źródeł finansowane były te szkolenia pracowników? (Dane w %; N=150) .......... 120
Wykres 83 Czy w reprezentowanym przez Pana(ią) przedsiębiorstwie w 2013 r. odbywali staż
stażyści? (Dane w %; N=150) ............................................................................................................... 121
Wykres 84 Czy po zakończeniu stażu osoby odbywające staż zostały zatrudnione w Pan(i) a firmie?
(Dane w %; N=150) .............................................................................................................................. 122
Wykres 85 Czy w ciągu najbliższych 12 miesięcy chciałby/chciałaby Pan(i) zorganizować staż? (Dane w
%; N=150) ............................................................................................................................................ 123
Wykres 86 Czy chciałby/chciałaby Pan(i) zorganizować przygotowanie zawodowe dorosłych w ciągu
najbliższych 12 miesięcy? (Dane w %; N=150) .................................................................................... 124
Wykres 87 Czy korzystał(a) Pan(i) w 2013 roku z usług urzędu pracy? (Dane w %; N=150) ............... 125
Wykres 88 Skąd czerpie Pan(i) informacje na temat usług świadczonych przez urząd pracy? (Dane w
%; N=150) ............................................................................................................................................ 126
Wykres 89 Czy w Pana(i) firmie istnieje obecnie zapotrzebowanie na usługi urzędu pracy? (Dane w %;
N=150) ................................................................................................................................................. 127
Wykres 90 Z jakich usług oferowanych przez urząd pracy chciał(a)by Pan(i) skorzystać? (Dane w %;
N=150) ................................................................................................................................................. 127
Wykres 91 Czy zna Pan(i) nowe instrumenty i usługi rynku pracy, które z mocy nowej ustawy w
niedalekiej przyszłości będą oferowane pracodawcom? (Dane w %; N=150) .................................... 128
Wykres 92 Czy w reprezentowanym przez Pana(ią) przedsiębiorstwie pracowały lub pracują osoby
skierowane z urzędu pracy? (Dane w %; N=150) ................................................................................ 128
Wykres 93 Czy był lub jest Pan(i) zadowolony(a) z kwalifikacji osób skierowanych z urzędu pracy?
(Dane w %; N=71) ................................................................................................................................ 129
Wykres 94 Jakie cechy posiadają Pana(i) zdaniem osoby skierowane do pracy w Pana(i) firmie z
urzędu pracy? (Dane w %; N=71) ........................................................................................................ 129
Wykres 95 Jakie są Pana(i) zdaniem przyczyny bezrobocia w powiecie tarnobrzeskim? (Dane w %;
N=150) ................................................................................................................................................. 130
Wykres 96 Inne przyczyny bezrobocia w powiecie tarnobrzeskim (Dane w %, N=35) ....................... 131
136

Badanie lokalnego rynku pracy – miasta Tarnobrzeg i powiatu

Transkrypt

Podobne dokumenty

Tarnobrzeg, dnia 20.11.2016 r. Lista sprzedawców energii

Chlorek magnezu sześciowodny

sylwester - "ALMA TOUR" Biuro Turystyki - Tłumaczenia

Program szkolenia

Stowarzyszenie Jacht Klub Kotwica Tarnobrzeg

Octan sodu - Techlandlab

Ogłoszenia majątek zbędny i zużyty

REGULAMIN KARTA ZGŁ. Świat moich 2016

Raport 3 - Archiwum Podkarpackie.pl