Untitled
Transkrypt
Untitled
ulllfiilffiiltil| Rozdział|| TRAKTATY I PODSTAVVYPRAWNE UNIIEUROPEJSK!EJ PowstanieNATO 1949 r. I # I Plan integracji RobertaSchumana 1950 r. Jean Monnet i Robert Schuman (ŹrÓdło: KomisjaEuropejska) 1. EuropejskaWspÓ|notaWęg|ai sta|. Po powołaniudo życia4 kwietnia1949 r. organizacji Traktatu PÓłnocnoat|antyck.ego(North At|anticTreaty organization -: - NATO) Amerykaniei Brytyjczycyby|i zainteresowaniwłącze. niemRFN do zachodniegosytemuobronnego.Jednocześnie obą pafrstwapodjęłydziałaniazmierzĄące do zniesienia ograniczeti produkcjista|inałożonych na Niemcypo ||wojnie'Francja,w oba-. wie przed odbudowąniemieckiegoprzemysłu sta|owegoorazza), przestaniemdostawwęgla do Lotaryngii,zagwarantowanych jej. p o r o z u m i e n i a mpi o w o j e n n y m is, a m a p o d j ę ł ai n i c j a t y w ęw t e j sprawie. 5 maja 1950 r. francuskiministerspraw zagranicznych Schuman wygłosiłprzemÓwienie,w ktÓrym zaproponował, całośćfrancuskiej i niemieckiej produkcji węgla i stali pod legaławspÓlnej Wysokiej Władzy_ organowiponad mu w ramach organizacji'w ktÓrej mogłybyuczestniczyć Podoisanie traktatu paryskiego,lS kwietnia1951r. (źrÓdło: KomisjaEuropejska) inne pa stwa europejskie.W ten sposÓb zostałybypołożonefun. damentypod federacjęeuropejską,ktÓrejwarunkiembyłopojedDzięki powstaniutakiejorganizacji nanie |rancusko-niemieckie. wojnamiędzyFrancjąa Niemcamibyłabynie tylko nie do pomyś|ePomysłodawcątzw.planu Schu. nia,a|ei praktycznieniemoż|iwa. mana byt francuskiekonomistaJean Monnet, gorący zwo|ennik integracjieuropejskiej.Dla MonnetanawiązaniewspÓłpracymiędzy Francjąa Niemcami oznaczałopodjęcie działa narzecz pokoju w Eurooie. 18 kwietnia1951 r' w Paryzuzostałpodpisanytraktatpowołujący Traktatparyski do życiaEuropejską WspÓ|notę Węgla i Stali (EWW|S)'Sygnata. - powotanie Luksemburg' EWWiS riuszamitraktatu były:Francja,RFN' Be|gia'Ho|andia, się do jakichko|- 1951r. Wochy. Wie|kaBrytania,niechętnaprzyłączaniu wiek ugrupowariintegracyjnych, odmÓwiłauczestnictwawe WspÓlnocie.Powszechniedokumentten byłnazywany,od miejscapodpi. sania,traktatemparyskim.Po ratyfikacjiprzez paristwazałożycieIskie wszedłw życie25 |ipca 1952 r. i miałobowiązywać50 lat.W lipcu postanowieritraktatuo EWW|S. 2oo2r.przypadłtermin wygaśnięcia Po debaciezainicjowanejprzez KomisjęEuropejskąuzgodniono,że postanowienia traktatuparyskiegopowinnybyćwłączonedo traktatu o utworzeniuEWG. Sektorywęglowyi sta|owystałysię częścią po|itykiprzemysłowej WE. Zgodnie z traktatemparyskimdo podstawowychcelÓw EWW|S Zadania EWWiS na|eżało: wzrostugospodarprzyczynianiesię do zrÓwnoważonego czego, zwiększaniezatrudnieniaoraz podnoszeniestopy życiowej społeczeristwkrajÓw członkowskich.Najistotniejszymzadaniembyło utworzeniewspÓ|nego rynku surowcÓw i produktÓw przemysłu wę9|owegoi stalowego pa stw członkowskich.D|ategopostanowionoznieśćbarieryutrudniające swobodnyhandelwęg|emi sta|ą' zapewnićnieskrępowanyprzepĘwsiłyroboczejzatrudnionejw tych dziąłachgospodarkiiwreszcie_ ujedno|icićtaryfytransportowena -rxilr- StrukturaEWW|S Plan Beyena 1955 r. produktytych sektorÓw.okres przejściowy rea|izacji ce|Ówtraktatu zako czyłsię w |utym.1 958 r. Traktato EWW|S powoływał do życia organy, ktÓre miaty czujego postanowieri. wać nad prawidłowym wypełnianiem Nalezały do nich:Wysoka Władza,Specja|naRada MinistrÓw, WspÓ|ne Zgromadzenie oraz TrybunałSprawiedIiwości. Najważniejszym z nich byłaWysoka Władza,okreś|ona W traktaciejakoorgan ponadnarodowy.Składała się z dziewięciuczłonkÓw' mających status funkcjonariuszymiędzynarodowych.Ich kadencja trwałasześćlat. PierwszymprzewodniczącymWysokiej WładzyzostałJean Monnet.Jej kompetencjew odniesieniudo prze. mysłuwęgIowegoista|owegobyłyprawierÓwne kompetencjom władzkrajowych.Wysoka Władzamiałazatem uprawnienia władzy pa stwowej. W praktycejednakjej członkowienie korzysta|ize swych ponadnarodowychuprawnier1, konsu|tującsię często przed podjęciemd ecyzjiz rządamiparistwczłonkowskich. EWW|SbyłapierwsząWspÓ|notą,ktÓradałapoczątekprocesowi integracjieuropejskiej. Swoim zasięgiemobjęłagÓrnictwoWę. gla i hutnictwosta|i,d|ategomozna ją określićjako WspÓ|notę sektorową.WybÓr tych sektorÓw gospodarki podyktowanybył koniecznoŚciąich odbudowypo zniszczeniachwojennychw pa stwacheuropejskich. Węgie|stanowiłpodstawęrozwojuÓwczesnej energetyki,hutnictwoize|azazaś_ przemysłuprzetwÓrczego. 2. Na drodze do powstaniadwÓch ko|ejnychWspÓ|not Sukcesy integracyjne krajÓwczłonkowskich EWWiSzachęcałydo rozszerzaniawspÓłpracyna inne dziedziny i sektory gospodarki. GłębszezjednoczenieoznaczałoWiększekorzyścigospodarcze i rodziłoszanse na skuteczniejszekonkurowaniez USA i ZSRR' Najbardziejzainteresowanepogłębianiem integracjibyłykraje Beneluksu (Belgia,Holandia,Luksemburg)i RFN. ParistwaBeneluksu,mając najdłuższe i pozytywnedoświadczenia W procesie integracji,zdawałysobie sprawę zkorzyściz niej płynących, opowiadałysię za jej pogłębianiem1. RFN natomiast,mając najsiIniejszypotencjał ekonomiczny,poprzezposzerzaniewspÓłpra. cy gospodarczej'mogłabyumocnićswojąpozycjęi dziękitemu skuteczniewpływaćna proces decyzyjny.Na początku 1955 r. holenderskiministersprawzagranicznych,Johan Beyen,opracowałtzw. p|an Beyena,w ktÓrym opowiadałsię za powołaniem europejskiejwspÓ|noty gospodarczej. Prace nad utworzeniem proponowanejwspÓ|notyrozpoczęłysię po podjęciuodpowied. niejdecyzjiprzez ministrÓWsprawzagranicznychpa stw EWW|S r W 1921 r Belgia i Luksemburg zawarły Unię Ekonomiczną Be|gijsko-Luksemburską. W Iatach trzydziestych do Wspołpracy została wciągnięta Ho|andia' W 1944 r. rządy |rzech pallstw podpisa,ły konwencję ce|ną, ktÓra Weszła W życie dopiero W styczniu 1948 [ wraz z uzupełniającym protokołem. od 1953 r kraje Beneluksu zawierają WspÓ|ne umowy handIowe' W Iutym 195B r podpisano na pięćdziesiqtIatukładustanawiającyUnię Ekonomiczną BeneIuksu' w Mesyniew czerwcu1955r.W Mesyniezgodzono na konferencji na się rÓwnież utworzeniewspÓ|notyzajmującejsię pokojowym Wykorzystaniem energii atomowej.opracowanie szczegÓłÓwi zasjd funkcjonowaniaobu wspÓ|not powierzonokomitetowipod o r z e w o d n i c t w e mb e l g i j s k i e g om i n i s t r as p r a w z a g r a n i c z n y c h ' baula-HenriSpaaka.Przedstawionyw czerwcu1955r.tzw.raport Spaaka byłnastępnieomawianypodczas konferenciiw Wenecji (mai1956r.)iParyzu(luty1957r.). 25 marca1957 r.w Rzymie, ostatecznenegocjacjezakonczyh1się kiedy sześćparistw członkowskichEWW|S podpisałotraktaty rzymskiepowołującedwie nowe WspÓ|noty. oba traktatyzostały Weszływ życie1 stycznia1958 r. zawar|ena czas nieokreś|ony. EURoPEJsKA WSPÓLNoTA ENERGlI AToMoWEJ (Euratom) jest jedną z powstałychWspÓ|not.Ma ona charaktersektorowy iobejmujekwestiezwiązanez pokojowymwykorzystaniemenergii atomowej.Podstawowymizadaniamitej WspÓlnoty okreś|onymi W traktaciesą: rozwijaniebada w dziedzinieatomistykii rozpowszechnianieich rezultatÓw; i surowcÓWprzell stworzeniewspÓ|negorynkumateriałÓw mysłujądrowego; ll zapewnienieswobody przeptywukapitałui siłyroboczej w tym sektorze; jednolitychnorm bezpiecze stwa dla sanill ustanowienie i pracownikÓworaz czuwanienad tarnejochronyIudności przestrzeganiem tych norm. ll EuratomzostałWyposazonyW organy,ktÓre w przeciwie stwie do WysokieiWładzyEWW|Snie miałycharakteruponadnarodowe. go, |eczmiędzyrządowy'Na|ezałydo nich w momencieutworzenia Euratomu:Rada spotykającasię na szczeb|uministrÓw,Komisja' ZgromadzenieParlamentarneoraz TrybunałsprawiedIiwości' od pierwszychlat swego funkcjonowaniaEuratommiatkłopoty zrea|izaĄązadaritraktatowych. W zamysłachtwÓrcÓw tejWspo|not y e n e r g i a a t o m o w a m i a ł as t a n o w i ć j e d n o z w a ż n i e j s z y c h źrÓdełenergii,obok ropy naftoweji gazu. odkrycie nowychzasobÓw ropy naftowejna początku|atsześćdziesiątych zdecydowało jednako zaniechaniuplailÓw budowye|ektrowni atomowych'Najważniejszym energiiw paristwachEuratomunadalbyłaropa żr6dłem naftowa.W 1973 r. uza|eznieniekrajÓw cztonkowskichod importu ropy osiągnęłook' 67!o ogÓlnego zuzycia energiiwe WspÓ|nocie. do Wybuchwojnyizrae|sko-arabskiej Wczerwcu1973r.doprowadził kryzysusurowcowo.energetycznego' ktÓrego efektembyłogromny Wzrostcen ropynaftowej. dziana ożywienie Wydarzeniate wpłynęły ta|ności Euratomu,ktorazaczęłakoncentrowaćsię wokÓłwysiłkÓw Konferencja Mesyna 1955 r. Raport Spaaka i konferencje Wenecja 1956 r. Paryż.1957r. Traktaty rzymskie 1957 r. Zadania Euratomu Struktura Euratomu Działalność Euratomu narzecz zwiększeniaro|ienergiiatomowejw ogÓ|nym zapotrzebowaniuna energię.Ichrezu|tatem byłozredukowanieudziałuim. portowanejropy W ogÓ|nympopycie na energiędo 35%. jedyniew produkcjielekObecnie Unia jest samowystarczalna tryczności w oparciu o energięatomową.Wartośctej produkcji pokrywaok. 'l6% ogÓ|negozuzycia energii'W listopadzie2000 r. KomisjaEuropejskawezwałakrajeczłonkowskie Unii Europejskiej do ponownejdebatynad wykorzystaniem energiinuklearnej.CeIemtych działa jest unieza|eznienie się Unii od zewnętrznych dostaw ropy naftoweji gazu ziemnego oraz ograniczenieemisji zanieczyszcze powodującychszkody w środowis ku natura|nym. Euratomnie zdołałutworzyćwspÓ|negorynku d|a przemysłu jądrowego.Urządzeniawykorzystywane w e|ektrowniach atomowych wytwarzanesą przez producentÓwpochodzącychz paflstw członkowskichEuratomu.Wzg|ędypo|ityczneoraz odmienneinteresyWtak wraż|iwej dziedzinie,jakąjestenergiaatomowa,sprawiły,iżzniemoż|iwe byłorÓwnieżutworzenieeuropejskiegoprze. mysłuatomowegowyrażającego dązeniawszystkichpa stw członkowskich. Lepsze rezultatyEuratomosiągnąłw dziedziniebadalr' W |atach sześćdziesiątych doszłodo utworzeniaWspÓ|nego ośrodka Bada Jądrowych' W jego składweszłyczteryp|acÓwkinaukowe_ z Be|gii'Ho|andii,Niemieci Włoch.Jego działa|ność koncentruje się wokÓłtych bada , ktÓre przekraczająmoż|iwości finansowejed. nego pa stwa. Do osiągnięćEuratomumożnarÓwnieżza|iczyćprace w dziedzinie ochrony sanitarnejpracownikowprzemysłuatomowego.W ramach tej Wspo|notyzostałyopracowanenormyochronyprzed promieniowaniem radioaktywnymoraz nadzÓr nad zachowaniem norm bezpiecze stwa przeze|ektrown ie atomowe,ktÓrychprzestrzeganie |ezyw gestiiKomisjiEuropejskiej' Normyte u|egły znacznemupo. szerzeniupo katastrofiew Czarnobylu. Euratomzgodniez postanowieniami traktatunawiązujewspÓłpraWspÓłpraca Euratomu cę z krajamitrzecimi i organizacjamimiędzynarodowymi.Zawar| z pa stwamitrzeci- umowym.in.z USA, Kanadą'Brazy|iąiArgentyną,organizacjąWspoł. m i i o r g a n i z a c j a m i pracy i RozwojuGospodarczego,MiędzynarodowąAgencjąEnergii Atomowej,SwiatowąorganizacjąZdrowiai Radą Europy' EUROPEJSKA WsPoLNoTA GosPoDARczA (EWG) byłako|ejnąWspÓ|notąpowstałąna mocy traktatÓwrzymskich.W przeci. wieflstwiedo wcześniej omawianychWspÓ|notnie miałacharakteru poniewazswoim zakresemobjętawiększość sektorowego, dzie. jako głÓwnaWspÓ|nota. dzin gospodarki.EWG zostałapomyś|ana Zgodnie z treścią traktatu,EWG miałaprzyczyniaćsię do harmo. gospodarczej, nijnegorozwojudziała|ności wzmożonej stabilizacji, szybszegopodwyzszaniapoziomustopyzycioweji zacieśniania stosunkÓw międzypa stwamiczłonkowskimi. Ce|ete pa stwa człon. kowskieEWG miałyosiągnącdzięki: I I I I I I I I stopniowemurozwijaniuintegraciipoprzezustanowienie strefywo|negohand|u,unii ce|nejiwreszcie wspÓlnego rynku,zapewniającegozniesienieprzeszkÓd w swobodnym przepływieosÓb, usługi kapitałÓw; ustanowieniuwspÓ|nejpolitykihandIowej,ro|neji transportowei; zapewnieniuwolnejkonkurencii; stworzeniumechanizmukoordynaciipolitykigospodarczej oa stw członkowskich; ujednoIicaniuustawodawstwaposzczegÓ|nychpa stw wspÓ|w zakresieniezbędnymdo działania członkowskich n e g or y n k u ; utworzeniuEuropejskiegoFunduszu Socjalnegow celu zatrudnianiapracownikÓwi przyzwiększaniamoż|iwości czynianiasię do podnoszeniapoziomuzyciai mająceutworzeniuEuropejskiegoBanku Inwestycyjnego' go przyczyniaćsię do rozwojugospodarczegopa stwczłon. kowskichpoprzezdostarczanieśrodkÓwfinansowych; stowarzyszeniukrajÓwiterytoriÓwzamorskichW ce|uzwiększaniawymianyhand|owejoraz osiąganiawspÓ|nymwy. siłkiemich rozwojugospodarczegoi społecznego. Rea|izacjęwspÓ|nego rynku pa stwa członkowskie EWG rozłożzyły na dwunasto|etniokres przeiściowypodzieIonynatrzy cztero|etnie etapy.Kazdy z etapÓw mÓgł być skrÓcony |ub prze. nie mÓgłprzekroczycpiętdłuzony, a|ełącznieokres przejściowy nastulat. EWG integracja od czasu wejścia w życietraktatupowołującego europeiskazaczęłaodnotowywac znacznesukcesy.W 1968r. pa stwaczłonkowskieustanowiły unię ce|nąna artykułyprzemysłowe, w latach1962_1968 zasadywspÓ|ne!po|ity. skuteczniewprowadzały ki ro|nej,a od stycznia1970r' zaczęła!e obowiązywaćwspÓ|napo|itykahandlowa. Na przetomie|atsześćdziesiątych i siedemdziesiątychkrajeEWG rozpoczęłydziałanianarzecz poszerzeniaintegracjio nowe dzie. dziny.Zie|oneświatło w tym kierunkudałydecyzje szczytu szefÓw pa stw i rządÓwEWG, ktÓry odbyłsię w Hadze w grudniu1969 r. WyrażonowÓwczas zgodę na rozpoczęcieprac nad ustanowieniem unii gospodarczo-Wa|utowej i rozwojemeuropejskiejwspÓłpracy po|itycznej. Podczas kolejnegospotkaniaprzywÓdcÓwpa stw EWG t szefÓw rządÓww Paryżuw 1972r.zostałuzgodnionykolejnyce| inte. gracyjny, tj' dążeniedo ustanowieniaunii europejskiejobejmulącei całoksztattstosunkÓw między pa stwami członkowskimi. Kryzysysurowcowo-energetyczne z 1973r.oraz 1979r.doprowal.]tv oo zahamowaniaintegracjieuropejskiej'Parlstwaczłonkowskie EWG byłybardziejzainteresowanenaprawązmęczonych złąkonlunkturą gospodareki wa|kąz bezrobociemniz podejmowaniem Cele EWG RozwÓj integracji W TAMAChEWG Szczyt pa stw EWG - H a g a1 9 6 9r . - Paryz 1972 r. Zahamowanie procesÓW integracyjnych Biała Księga 1985 r. Podpisanie JAE 1986 r. Postanowienia JAE . Opt cz unii ce|nej,ustanowio. wspÓ|nychinicjatywintegracy|nych nei W 1968 r.,nie zostałzbudowany wspÓ|ny rynek, zap|anowany Wyznaczonymw traktacierzymskim. w okresieprzejściowym Dopiero połowa|atosiemdziesiątychprzyniosładebatę nad ko. przeprowadzenia zmian WewnątrzEWG, poszerzenia niecznością i pogłębieniaintegracjioraz ustanowieniaunii europejskiej.Był to jednoczeŚniedoskonałymomentdo przyspieszeniaprac nad dochodzeniemdo wspÓ|negorynku.W styczniu1985r. Ówczesny przewodniczący KomisjiEWG, JacquesDe|ors,w przemÓwieniu do zbudowaniewspÓlnego Par|amentu Europejskiegozaproponował rynkudo ko ca 1992r.W czerwcu1985r.KomisjaEWG opublikowaw niej prawie300 propozycji |egis. łaBiałąKsięgę' przedstawiając |acyjnych,ktÓre par1stwaczłonkowskiepowinnyprzyjąć,aby ustanowićwspÓ|nyryneki znieść barieryw handIuna obszarzeEWG. problemami debatynad wymienionymi W celu przeprowadzenia i dokonaniarewizjitraktatÓwrzymskichzostałazwołanakonferen.l985r., ciamiędzyrządowa.Swoje obrady rozpoczęławe wrześniu azakonczyłaprzyjęciemdokumentuo nazwieJedno|ity Akt Euro. peiski (JAE)'Zostałon podpisany.17 |utego1986r.w Luksemburgu przezwiększość krajÓwcztonkowskich,W gronieparistw'ktÓretego się Dania,Grecja i Wto. dnia nie złoizyty swoich podpisÓw, zna|azły chy. Durlczycyzorganizowalibowiem referendumw sprawie przyjęciaJAE, Grecja i Włochyzaśze fozeniem podpisÓw postanowiły poczekaćna wynikireferendumdu skiego.ostatecznie28 |utego .1986r.w HadzeJAE podpisaĘtrzypa stwa.Dokumentwszedłw Ąde 1 |ipca1987r.i byłumową międzynarodową,ktÓra modyfikowała pierwotnątreśćtraktatuustanawiającegoEWG. okreś|ił stworzeJAE we wstępiejako ceIwysitkÓwintegracyjnych postanowie JAE za|icza nie Unii Europejskiej.Do najważniejszych się wprowadzenie: l I ! t I zapisÓw o utworzeniurynku wewnętrznego(wspÓlnego rynku)do ko ca 1992 r.; nowych rozdziałow o wspÓłpracyw dziedziniepo|itykigos. podarczej i wa|utowej,spÓjnościgospodarczej i spotecznej, natubadaniachi rozwojutechnologicznym,środowisku ralnym; rozdziałuokreś|ającegopodstawy prawne rozwoju wspÓłpracy paristww dziedziniepolitykizagranicznejw ramach EuropejskiejWspotpracyPolitycznej(EWP); poprzezstworzeniepodstawpraw zmian instytucjonalnych, nych dla funkcjonowaniaRady Europejskiej,powołanieS4oraz du Pierwszejlnstancjiprzy Trybuna|eSprawied|iwości zwiększenieuprawnie Par|amentuEuropejskiego; zmian w procesie decyzyjnym' poprzez przyjęciezasady kwalifikowanejwiększościgłosÓw w miejsce zasady jedwe wszystkichsprawachzwiąnomyś|ności, obowiązującej zanych z tworzeniemrynkuwewnętrznego. stwomczłon. UtworzeniewspÓ|negorynkumiałoprzynieść'pa gospodarcze, ktÓre zostałyzaprexowsxim potencia|nekorzyści ggg r.tzw.raporciepaolo cecchi,Jn,o*un" w opublikowanymw l zniesie. zakwa'|ifikował: raport gospodarczych oo korzyści nowe rządowych, "i"oo. zamÓwie granicznych, Iiberalizację nieio'malnos"i powiększenieskali .i"i."u pracy,spadek cen, wzrostkonkurencjii wzrostugospodarczego przyspieszenie orodukcii, 3. Traktatz Maastricht JAE nadałintegracjieuropejskiejwiększetempo.Urzeczywistnianie |atsześćpodejmowaneod przełomu ilspÓtnegorynkuprzyspieszyło unii prace rzecz ustanowienia na i siedemdziesiątych dziesiątyth Zgodniez teoriąintegracji_ jedno|ityrynek oo.podil.cro-wa|utowej. ktÓra z ko|ei ilewnętrznypoprzedzaunię gospodarczo-walutową, wpływapozytywniena jego sprawne funkcjonowaniei e|iminację na ktÓrą Unia9ospodarczo-wa|utowa, wa|utowych. xosaÓw iranśjkcji Madrycie w podczas szczytu zgodę wyraziły członkowskie stwa oa W czerwcu 1989 r.,wymuszałazmianytraKatowew ce|usformułowania niezbędnychpodstawprawnych.Dodatkowoprzyjęcienowego się pa stwa sytuacjapolityczna,w jakiejzna|azły traktatudyktowała wschodnieb|oku rozpad LudÓw'] Wydarzenia,,Jesieni członkowśkie. go, upadekmuruber|i skiegoi zjednoczenieNiemiec3 paŹdziernika dostosowaniasię do nowejrzeczywistości Tsso r.rodziłykonieczność wspÓłpracyw zakresiepolitykizagra. i pogłębienia międzynarodowej nicznej. z integracji,pa stwaczłon. Stawiającczołowyzwaniompłynącym dwÓch kowskieirzechWspÓ|notpodjęłydecyzjęo przeprowadzeniu Jednej_ na tematuniigospodarczo. konferencjimiędzyrządowych. .wa|utowej, obie konferencje drugiejzaś_ na tematuniipo|itycznej. rozpoczęły swojepracew Rzymiew grudniu1990r' |ch zako czenie w Ho|andoprowadziło do podpisania7 |utego1992r.w Maastricht, dii,Traktatuo Unii Europeiskiei,powszechnieznanegoiako traktat z Maastricht. W związkuz prob|emamizaistniałymipodczas .|993r. procesuratyfikacji traktatwszedłw życiedopiero 1 |istopada Traktatz MaastrichtprzedewszystkimustanowiłUnię Europejską (UE),wieflczącW ten sposÓb wysiłkipodejmowaneod 1972r.UE powstałana bazie trzech WspÓ|not Europejskich (a nie zamiast nich)oraznowychformwspÓłpracyustanowionychw traktaciez Maastricht.Traktatdodatkowozmieniłnazwę EWG na WspÓlnota Eu. ropejska (WE),ponieważwspÓ|notata swoimzasięgiemobjęłanie tYlkosprawygospodarcze. Zgodniez art.B traktatuz Maastrichtce|amiUE są: l promowaniepostępuekonomicznegoispołecznegopoprzez stworzenieobszarupozbawionegowewnętrznychgranicoraz posiadają. poprzezutworzenieuniigospodarczo.Walutowej' jednoIitąwa|utę; cej ewentua|nie Raport PaoloCecchiniego 1988r. Genezatraktatu z Maastricht Podpisanie traktatu z Maastricht 1992 r. Ustanowienie Unii Europejskiei Cele UE I I I l zapewnieniejej tozsamościna areniemiędzynarodowej, poprzezustanowienie wspÓlne.ipo|itykizagraniczneji bez.: pieczelrstwa,włączniez doceIowymustanowieniemwspÓ|. nej politykiobronnej; wzmocnienieochronypraw i interesÓwobywatelipa stw członkowskichpoprzez ustanowienieobywate|stwaUnii; rozwijanieścisłej wspÓłpracyW dziedzinieWymiaruspra-.: wiedIiwości i spraw wewnętrznych; utrzymaniew pełniprawnego dorobku WspÓlnot, tzw. acquis communautaire. Ce|ete Unia możerea|izować Zasada opierającsię na zasadziesubsysubsydiarności diarności.Oznacza to, ze będzie ona wykonywaćty|kotakie zada. nia,z ktÓryminie mogąsobie poradzićwładzekrajowe.Zasadata niedotyczydziedzin,ktÓrena|eządo wyłącznych kompetencji WspÓ|not,np.wspo|napo|ityka rolna.Subsydiarność poszano. ma służyć waniuodrębności paristworazwspÓ|notIoka|nych. i podmiotowości I I I I połącze centra|nychregionÓwUnii z wysuwzg|ędnieniem oami,paristwamibez dostępudo morza i regionamiperyferyjnYmi; ochronę zdrowia pub|icznego poprzez realizowaniepo. |itykii programÓww zakresiezapobieganiachorobomoraz podejmowaniabada nad przyczynamiich powstawania się; i przenoszenia w wspÓłpracę dziedzinie kultury,ktÓrejgłÓwnymcelem jest pogtębianiewiedzyi wzajemneupowszechnianiekul. tury narodÓw europejskich; ochronę konsumentÓWpoprzezujednolicanieustawodaWstwa pa stw członkowskich; ochronę praw obywate|skichpoprzezustanowienieinstytucjiHzecznika Praw obywateIskich (ombudsmana),ktÓ. rego głÓwnymzadaniemjest przyjmowanieskarg obywateli funkcjodotyczącychniewłaściwego pa stwczłonkowskich nowaniainstytucjiUE. rŻy fi|aryUnii Europejskiej (ŹrÓdło: KomisjaEuropejska) FILAH I I sprawyobjęte I t*"ru$ft* | (wE,EWWiS, I EUHATOM) I WspÓ|na Polityka Zagraniczna i Bezpiecze stwa Wymiar Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych W ramach UE funkcjonujątrzy ti|ary'Pierwszy- obejmujetrzy WspÓ|noty,wspÓłpracęw dziedziniegospodarczeji społecznej, W tym unięgospodarczo-wa|utową. Drugi. to wspÓ|napo|ityka granicznai bezpiecze stwa' Trzecizaś_ wspÓłpracaw dz wymiarusprawiedIiwości i sprawwewnętrznych' Traktatz Maastrichtzacieśnił wspÓłpracęzapoczątkowanąpl JAE w dziedzinachspÓjności gospodarczeji społecznej orazw daniachi ochronieśrodowiska naturalnego. Ponadtopoprzezprzyjęcie traktatuustanawiającegoUE paristwaczłonkowskie rzyłyintegracjęo inne dziedzinyzycia, m.in.: RozwÓj integracji w ramach uE l budowę infrastrukturyeuropejskiej,ktÓrejgłÓwnymce|em jest tworzenieinfrastruktury transeuropejskiej w dziedzinie transportu,telekomunikacjii energetyki,ze szczegÓ|nym 4. TraktatAmsterdamski traktatuz Maastrichtbyłozwołaniekonfe- Geneza Traktatu Jednymz postanowiefr rencjimiędzyrządowej w ceIuzbadaniatych postanowie trakta- Amsterdamskiego rewizję'Do kwestiiWymagatu,w przypadkuktÓrychprzewidziano jącychdyskus'jina|ezały: wspÓlna poIitykazagranicznai bezpiejedno|ityrynek cze stwaoraztzeci fi|ar.Tak jak JAE wprowadził europejski,a Traktato UE unię gospodarczo.wa|utową, tak Traktat Amsterdamskimiałustanowićunię polityczną.Sprawą pi|ną stałsię jednocześnie prob|emposzerzeniaUE o krajepostsocja. |istyczne, ktÓre coraz mocniejzaczęłypukaćdo drzwi UE. obrad y k o n f e r e n c jm i i a ł yz a t e m z d e c y d o w a ćo k s z t a ł c i eU n i i n a następne|ata,Włącznie reformyinstytucjoz przeprowadzeniem na|nej,będącejjednymz podstawowychwarunkowposzerzenia UE o nowekrajeczłonkowskie. - Konferencja międzyrządowarozpoczęłaobrady spotkaniem P o d p i s a n i e F{adyEuropejskiejw marcu 1995 r. w Turynie' Prace zakoi.lczyły Traktatu siępodczasspotkaniaRady Europejskiej w AmsterdamieW czerw- A m s t e r d a m s k i e g o cu .l997r. przyjęciemTraktatuAmsterdamskiego. Traktatpodpi- 1997 r. sano 2 października 1997 r. Wszedłw życie1 maja 1999 r. Usta|enia TraktatuAmsterdamskiegoocenia się jako skromne, gdyżnie przyniosłyoczekiwanychrezu|tatÓw.Pallstwomczłon. xowskimnie udałosię przeprowadzićreformyinstytuclona|nej, odkładając jej rea|izację na pÓŹniejszytermin.Do najwazniejszych oecyzjiw tej sferzeza|iczasię mÓwiąceo tym,że po poszerzeniu składuczłonkowskiego będą UE do KomisjiEuropejskiejpar,rstwa de|egowały po jedny"mkandydacie,a Par|amentEuropejskinie PrzekroczyliczbyI OOd eputowanycn. Javier Solana, Sekretarz G e n e r a l n yR a d y U E (źrÓdto: KomisjaEUropejska) NajobszerniejTraktatAmsterdamskiodniÓsłsię do spraw d się orazswobodyprzemieszczania mokracji,prawczłowieka ktadącgłÓwnynaciskna: Postanowienia Traktatu Amsterdamskiego t l f l respektowaniepodstawowychpraw człowiekazagwaran. towanychprzezeuropejskąKonwencjęo ochroniepraw wieka i podstawowychwolnościWypracowanąprzez Europyw 1950r. Na pa stwo,ktÓre nie przestrzegatych sankcjew postacinp. sad' mogą być nałożone prawagłosuna forumHady Unii Europejskiej; zwalczaniewsze|kiejdyskryminacjiz powodu płci,rasy'po. i orientacji chodzenia,religii,przekona,kalectwa,wieku sualnej; promowaniewe wszystkichdziedzinachrÓwności męzczyzn i kobiet; Unii, zniesieniekontro|ina granicachWewnętrznych W TraktacieAmsterdamskim_ biorącpod uwagęprob|emy traktatuz MaastrichtW wateIiUnii_ dokonanouzupełnienia d z i e d z i n a c hj,a k :z a t r u d n i e n i ep,o I i t y k as p o ł e c z n ao, c h r o n a dowiska,ochronazdrowia,ochronakonsumentÓW' TraktatAmsterdamski podjąłtez decyzje mające zewnętrznąUniiw ce|uprowadzeniabardziejsku tozsamość nej i spÓjnej poIitykizewnętrznej(patrzrozdział|X).Nad wspÓ|nejpo|itykizagraniczneji bezpiecze s nym wdrażaniem czuwa Sekretarz Generalny Rady UE na stanowisku Przedstawiciela ds. WspÓ|nejPoIitykiZagraniczneji Bezpi stwa.obecnie funkcjętę pełniJavier Solana 2 O s t a t n i z a p i s n i e o b e j m u j e W i e l k i e j B r y t a n i i o r a z l r l a n d i i Pal|stwa te chcą wać kontro|ęswoich granic' 5. Traktatz Nicei ktÓrejostatecznym Geneza Traktatu konferencjimiędzyrządowej' Genezazwołania przeprowa- z Nicei z koniecznością wiąże się z Nicei, Traktat rezu|I.atemjest przed poszerzeniem UE o kraje instytucjonalnej dzeniareformy D o n ajważniejM a | t ę i C y p r . o r a z i W s c h o d n i e j S r o d k o w e j iu,opy uzgodnicprzed przyjęciemnowych izvch kwestii,ktÓre na|eżało m.in.:nowy podziałgłosowwana|eżały oaristwczłonkowskich. zonychw BadzieUE, składKomisjiEuropejskiejoraz poszerzenie kwa|ifi. zakiesudecyzjipodejmowanychna zasadziewiększości UE oraz sposobypodeikowanej.Obecnysysteminstytucjonalny ta częśćpub|iV Ponieważ mowaniadecyzjiomÓwionow rozdzia|e kacjidotyczytraktatÓwi podstawprawnychUE, koniecznestało posta. rÓwnieżw tym miejscunajwazniejszych się przedstawienie nowie Traktatuz Nicei. w sprawiereforminstytucjona|nych Podpisanie międzyrządowa Konferencja się 14 |utego2000 r., azakoi.lczyłaobrady przyjęciem Traktatu rozpoczęła traktatupodczas spotkaniaszefÓw palrstw i rządow UE odbywa- 2001r. jącegosię w Niceiw dniach7_11 grudnia2000 r. PodpisanieTrak26 lutego2001r,Dokumenttenwszedłw życie tatuz Niceinastąpiło dokupierwszegodnia po dwÓch miesiącachod czasu złożenia przez paristwoczłonkowskieUnii, ktÓre mentÓwratyfikacyjnych jakoostatnieratyfikowato traktat.Paristwemtym byłaIr|andia'ktÓra w pierwszymreferendumz7 czerwca2001 r.odrzuciłaTraktatz Ni. cei stosunkiem53,8%do 46,1%.GłÓwnymitego powodamibyłyobaIr|andii z powoduwdrożeniaEuropejwy przedutratąneutra|ności skiej Po|itykiBezpieczelrstwai obrony oraz przed koniecznością zmniejszeniu środkÓw zwiększenia wpłatdo UE przyjednoczesnym głÓwniez funduszystruktural. finansowych, ktÓreIr|andia otrzymuje Drugie nychw związkuz przyjęciemnowychparistwczłonkowskich. referendum 2oo2r,rym w tym krajumiałomiejsce19 paŹdziernika razem62,B"/" irIandzkiegozaakceptowałopostano. społeczer.rstwa wieniatraktatu. 18 grudnia Ir|andia złożyła dokumentyraktyfikacyjne 2002r.,co pozwo|iło iwej. nazakonczenieproceduryraktyfikacyjnej ściew życieTraktatuz Nicei 1 |utego2oo3 r' Do jednychz najważniejszych postanowier1 Traktatuz Nicei na. GtÓwne Ieżynowy podziałgłosÓw Ważonychw Radzie UE. Począwszy postanowienia oo 1 stycznia2005 r.krajomczłonkowskim Unii przy podejmowaniu decyzjikwa|ifikowaną przyznajesię następującą większością ltczbęgłosÓw:Francja,Niemcy,Wie|kaBrytaniai Włochy- po 29 głosow,Hiszpania- 27, Holandia-13, Belgia,Grecja,Portugalia- po '12, Szwecjai Austria* po 10,lrlandia,Finlandiai Dania- po 7, Luksemburg- 4. Uchwałybędą przyjęte,gdy uzyskają169 głosÓwwyraza.iących aprobatę,w przypadkugdy ich podjęcie nastąpiłona WniosekKomisji.W innych przypadkachuchwałybędą przyjęte, lesliuzyskająminimum169głosÓwpoparciaze stronyco najmniej owochtrzecichpa lstwczłonkowskich. Ponadto,członekRady Unii możezażądaćsprawdzenia,czy większośćkwa|ifikowana stanowi co najmniei62%ludności warunekten nie zostanie całeiUnii.Jeś|i sPełniony, dana decyzjanie możeweiść w życie. I Tab 1' PodziałgłosÓw w R a d z i eU E (źrÓdło: E' Maziaę, szczyt Unii Europejskiejw Nicei..., 2001' Europejski'' ,,Przeg|ąd n r 1 ,s . 3 2 ) Niemcy W i e l k aB r y t a n i a Francja Włochy Hiszpania Polska Rumunia Holandia Grecja Czechy Belgia Węgry Portugalia Szwecja Bułgaria Austria Słowacja Dania Finlandia lrlandia Litwa ŁotWa słoWenia Estonia cyPr Luksemburg Malta 82 038 59 247 s8 966 57 612 39 394 38 667 22 489 15 760 10 s33 10 290 1 02 1 3 10 092 I 980 I 854 I 230 8 082 5 393 5 313 5 160 3 744 3 701 2 439 '1 978 1 446 752 429 379 Traktatz Nicei przyznałtakżeIiczbę głosÓw krajom kandydu cym do członkostwaw Unii Europejskie|'Najwięcejotr Po|ska_ 27 głosÓw,pÓźniejRumunia_ 14, Czechy i Węgry* po .| Bułgaria*'|0, Słowacjai Litwa_ po 7, Łotwa,Słowenia, Cypr _ po 4, Malta_ 3. Uchwałybędziesię uważnćza przyięte, zgromadząco najmniej258 głosÓwpoparciawiększości jeślibędąone przyimowane na wniosekKomisji.W innych kach do przyjęciauchwatniezbędnychbędzie258 głosÓw ze stronydwÓch trzecichczłonkÓw.BędzierÓwniezobowiązywał m Ó g 6 2 %| u d n o ś c i . 21,86 15,79 15,71 1Ę ?Ę 'o'1 4)n 2,81 17,05 12,31 12,25 11,97 8,04 4,67 3,28 2,19 2,15 1,42 1,37 1,00 0,11 11,49 11,49 11,49 11 , 4 9 9,20 5 5 29 29 29 27 27 14 to ) '14 12 5 2,72 2,66 2,36 10 10 10 10 I 2,10 2,07 1,84 1,71 1,68 5 4 4,60 4 4,60 3 3 3 3,45 3,45 'l'12 1, 1 0 1,O7 0,78 o,77 0,51 0,41 0,30 0,16 0,09 0,08 ą Aą 12 10 '10 '10 7 7 7 7 7 4 4 4 2,30 3 8,41 8,41 8,4'l 8,41 7,83 7,43 4,06 3,77 3,48 3,48 3,48 3,48 3,48 2,90 2,90 2,90 2,03 2,03 2,03 2,03 2,O3 1,16 1, 1 6 1,16 1,16 1,16 0,87 Ko|einymistotnymrezultatemuzgodnie konferencjimiędzyrzą^^*eibyłareformaskładuKomisji Europejskiej.Począwszyod Unii będąmo2005r.wszystkiepalrstwaczłonkowskie i "tuiznia do KomisjiEuropejskiej' ^i ieleoowacpo jednymprzedstawicielu IiczbaczłonkÓwKomisjibęUnii będzie 27 par.rstw, ZA, członkami pafrstw WÓwczas odpowied. członkowskich. Iiczby nn,eiszaod iiL składuczłonkowskiegoKomisjiwybieranegona podIl" wie|kośc decyĄą'oznacza zasaoyrotacjiRada UE okreś|ijednomyś|ną sia=wie paristwoczłonkowskieco pewien czas będzietraciło io. że każzde na jednąkadencję' komisarza W związkuz p|anowanymposzerzeniemUnii postanowionopowiekszyćzakres dziedzin, w ktÓrych decyzje będą podejmowane.wdrodze kwaIifikowanejwiększościgłosÓw. Jednomyś|ność mogłabywpłynąćna para|izdecyzyjnyw obrębie Unii |iczącej27 oa stw członkowskich'DotychczasowiczłonkowieUnii niechętnie upatrującw niej instrument z jednomyś|ności, iednakrezygnowali pa stw broniła i obronynarodowychinteresÓw.Większość rea|izaĄi w kwestinp. Niemcy siebie obszarach, istotnych dla w orawaweta achmigracjii politykiazylowej,Francjaw dziedziniekulturyi edukacji' Hiszpaniaw zakresie Wie|kaBrytania_ po|itykifiska|neji społecznej, Traktatu Z tego wzg|ędupostanowienia funduszystruktura|nych. z Nicei W tej materiisą dośćmierne.Głosowaniewiększością m.in. wprowadzonodo dwudziestuośmiuartykułÓw, kwa|ifikowaną inte|ektua|w kwestiachdotyczącychhand|uusługamii własności zostałautrzymana,poza dziedzinamiokreś|onej.Jednomyś|ność jeszczew dwudziestuobszarach,np.:kultunymijakokonstytucyjne, po|itykaspołeczna. ra,edukacja, fiska|na, ochronazdrowia,poIityka oprÓcz powyższychdecyzjiTraktatz Nicei odniÓsłsię w specjalnej Dek|aracjido kwestiiposzerzeniaskładuPar|amentuEuropejskiego,a takżeKomitetuRegionÓw i KomitetuGospodarczo-Społecznego' ParIamentEuropejski'Iiczącyobecnie626 członkÓW po poszerzeniuUnii o nowe kraje będzie składałsię z 732 par|amentarzystÓw.Najwięcej,bo 99 mandatÓw,udałosię utrzymać Niemcom.Francja'Wie|kaBrytaniai Włochyotrzymatypo 72 manoaty,Hiszpaniai Polska- po 50, Rumunia- 33, Holandia* 25, Belgla'Greciai Portuga|ia_ po 22, Czechy i Węgry_ po 20, Szwecja_ - 18,Austriai Bułgaria _ po 13' _ po 17, Dania,Fin|andiai Słowacja |r|andia _ 7, Estonia,Cypr,Luk. i Litwa_ po 12,Łotwa- 8, Słowenia semburg- po 6, Malta- S. DwawymienioneKomitety,Iicząceobecnie 222 członkÓw,po poszerzeniubędą się składałyz344 członkÓw. Najwięcejmiejsc W.tychKomitetachbędą miałyFrancja,Niemcy,Wielka Brytania I v v r o c h-y p o 2 4 ,H i s z p a n i ai P o l s k a- p o 2 1 , R u m u n i a- 1 5 , A u s trla,Be|gia,Bułgaria, SzwecCzechy,Grecja'Ho|andia,Portuga|ia, l ^ "W ' ę g l .-y p o 1 2 ,D a n i a ,F i n I a n d i al r, | a n d i aL,i t w a S , t o w a c j a_ p o v ' t s t o n i aŁ, o t w ai S ł o w e n i a_ p o 7 , C y p r i L u k s e m b u r g* p o 6 , |V|ą|ta- 5. ogÓłem UE 15 481 181 Tab 2. Podział mandatÓw w Parlamencie Europejskim (źrÓdło: E. Maziarz,szczyt Unii Europejskiejw Nicei..., Przeg|ąd Europejski'' 2001' ,, nr 1,s. 36-37) Niemcy WielkaBrytania Francja Włochy Hiszpania Polska Rumunia Holandia Giecia Czechy Belgia Węgry Portugalia Szwecja Bułgaria Austria słowacja Dania Finlandia lrlandia Litwa Łotwa słoWenia Estonia cypr Luksemburg Malta Podczas szczytuw Nicei zostałatakżepodpisanaKalta Podstawowych. Stanowi ona zestawieniepodstawowychpraw Karta m.in.zakazuje człowiekai swobÓd obywate|skich. zaka. wyk|uczastosowaniekaryśmierci, IudŹmii ich k|onowania, konieczność zuje wsze|kichform dyskryminacjioraz podkreś|a poszanowaniarÓżnorodności ku|turitradycjinarodÓw.Składasię godność, rÓwność, wo|ność, zatytułowanych: z siedmiu rozdziałow prawa obywate|skie, i postanowiesprawiedIiwość so|idarność, nia ogÓ|ne. Na razie Karta ma charakterdek|aracjipo|itycznej, bez mocy wiążącej. 99 87 87 87 64 15,81 13,90 13,90 13,90 ,0,: 99 31 25 4,95 3,99 25 z5 ąoo 25 ?oo e Ę1 50 50 20 22 20 .18 17 21 to to 15 ąąR 2,56 2,56 2,40 13 13 13 lz 12 8 7 6 ^ o b o 5 13,52 9,84 9,84 9,84 6,83 6,83 4,51 :Ą 4) 3,01 2,73 3,01 2,73 3,01 2,46 2,32 2,32 1,78 1,78 1,78 1,64 1R/l 1na 0,96 0,82 0,82 0,82 0,68 W Nicei zapowiedzianotakze zwołaniena 2oo4 r. ko|ejnejkonferencjimiędzyrządowejpa stw UE w sprawie przysztego ksztaftu dojdziedo kolejnejreUnii.Podczasiejtrwanianajprawdopodobniej prawnego Karty oraz określenia stanu UE insMucjona|nej formy PrawPodstawowych.Przygotowaniemkonferencjimiędzyrządowej ma zająćsię Konwent. Jest to nieformalnezgromadzenieprzedstawicieli pa stw i instytucji UE. W jego pracach biorąudziałprzedkrajÓwkandydującychdo UE na Ęch samych prawachco stawicie|e członkowieUnii. Prace Konwenturozpoczęłysię 28 |utego2oo2 r. Jego przewodniczącymzostałbyłyprezydentFrancjiValćry Giscard d'Estaing' PrzyszĘ kształt UE