Wielkie cywilizacje Mezopotamii – Sumerowie i Babilonia

Wielkie cywilizacje Mezopotamii –
Sumerowie i Babilonia
W końcu IV tysiąclecia p.n.e. na terenie Mezopotamii, między dwiema wielkimi
rzekami Eufratem i Tygrysem (obecnie środkowy Irak), powstała najstarsza cywilizacja w
dziejach ludzkości. Tworzyli ją Sumerowie. Nie dziwi fakt, że pierwsza cywilizacja była
związana z Bliskim Wschodem, bo to tam właśnie dokonywały się wielkie neolityczne
rewolucje. Pochodzenie Sumerów jest do dzisiaj zagadką historyczną, a pewne jest jedynie to,
że przybyli do południowej Mezopotamii ze wschodu. Byli oni bardzo dobrymi rolnikami i
potrafili także budować kanały nawadniające. To właśnie w kręgu tej cywilizacji powstały
pierwsze znane miasta, pojawił się najstarszy rodzaj pisma – pismo klinowe.
Pismo klinowe – nazwę swą zawdzięcza znakom (było ich ok. 500) przypominającym kliny i
odciskanym za pomocą patyków (rylców) na tabliczkach glinianych. Tabliczki te następnie
suszono na słońcu lub wypalano i dlatego wiele z nich przetrwało do naszych czasów.
Wiele przemawia za tym, że to Sumerowie jako pierwsi wytapiali brąz i budowali domy z
glinianych i wysuszanych cegieł. Na ich konto dopisać należy także powstanie pierwszych
organizmów państwowych i zorganizowanego handlu. Wielką pomysłowością wykazali się
twórcy najstarszej cywilizacji, kiedy wynaleźli koło do wozu i koło garncarskie. Sumerowie
mieli również swoich bogów, którym oddawali cześć w świątyniach zwanych zigguratami.
Ważną rolę w życiu państw-miast (każde miasto stanowiło oddzielne państwo) sumeryjskich
odgrywali kapłani, a świątynie stały się ośrodkami życia politycznego i religijnego.
Największym najpotężniejszym było miasto Uruk.
Ciekawostka!
Już Sumerowie zadawali sobie pytanie, czy można stać się nieśmiertelnym. Dowodem jest
legenda o Gilgameszu, władcy Uruk – (II tysiąclecie p.n.e.), który – aby poznać tajemnice
nieśmiertelności – miał czuwać bez snu przez sześć kolejnych dni i siedem nocy. Druga
nieudana próba przekonała władcę, że nieśmiertelność nie jest osiągalna dla ludzi, ale on
dzięki swoim marzeniom zdobył nieśmiertelną sławę.
W II tysiącleciu p.n.e. Sumerowie zostali podbici przez Hammurabiego – władcę Babilonu.
Miasto to zostało odtąd centrum nowego zjednoczonego państwa, gdzie dawne sumeryjskie
państwa-miasta straciły na znaczeniu. Rezultatem podboju była także zagłada wielkiej
sumeryjskiej cywilizacji, której twórcy utracili odrębność w masie nowych przybyszy. Nowy
władca południowej Mezopotamii – Babilonii – zasłynął głównie z surowego kodeksu, od
którego pochodzi powszechnie znana zasada odwetu – „oko za oko, ząb za ząb”. Miejsce
bogów sumeryjskich zajęło bóstwo miasta Babilonu – Marduk. Z kolei wielkim zagrożeniem
dla Babilonu była inna potęga rysująca się na północy Mezopotamii – Asyryjczycy. Dopiero
w VII w. p.n.e. Babilończycy zdołali się wyzwolić spod obcego panowania i odbudować
dawną, już nieco zapomnianą, potęgę. Najsłynniejszym władcą tego okresu był
Nabuchodonozor II. To za jego panowania Babilon przeżył swój renesans i stał się
najwspanialszym miastem ówczesnego świata, a samo państwo objęło całą Mezopotamię oraz
Fenicję i Palestynę. To właśnie ten władca kazał wybudować dla swojej ukochanej
żonySemiramidy słynne wiszące ogrody, zaliczone później w poczet siedmiu cudów świata
starożytnego, miasto zaś przekształcił w twierdzę otoczoną murami i wspaniałymi bramami, z
najsłynniejszą i najpiękniejszą bramą bogini Isztar na czele.
Ciekawostka!
Wybudowany wtedy w Babilonie ziggurat był prawdopodobnie pierwowzorem biblijnej
wieży Babel.
Także słynna „niewola babilońska Żydów” przypadła na okres twardych rządów
Nabuchodonozora II. Dorobek cywilizacji babilońskiej to: astronomia – kalendarz słoneczny,
podział roku na tygodnie, osiągnięcia w matematyce, np. podział kątów na stopnie, system
sześćdziesiętny, medycyna, np. zabiegi dokonywane na oku, pierwsze szkoły, wspaniała
architektura. Mimo takiej świetności, przypadającej na przełom VII i VI w. p.n.e., państwo
nowobabilońskie (tak zostało ono nazwane w okresie od wyzwolenia spod władzy
Asyryjczyków) zostało ostatecznie pokonane przez nową potęgę Wschodu – Persję. Rola tego
państwa będzie jeszcze wiele razy wzmiankowana w kolejnych rozdziałach.