Układ narządów ruchu

pitagoras.d2.pl
II. BIOLOGIA – ANATOMIA I FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA
1. Budowa i funkcjonowanie człowieka:
Układ narządów ruchu:
W skład układu narządów ruchu człowieka wchodzą kości, chrząstki oraz mięśnie szkieletowe.
Mięśnie szkieletowe występują zwykle parami (zginacz i prostownik). Działają przeciwstawnie
(antagonistycznie) – gdy jeden się kurczy, drugi rozkurcza.
Układ pokarmowy:
Układ pokarmowy składa się z przewodu pokarmowego i gruczołów (ślinianki, wątroba, trzustka).
Rolą układu pokarmowego jest: pobieranie i rozdrabnianie pokarmu, przesuwanie pokarmu,
trawienie, wchłanianie i usuwanie niestrawionych resztek.
Budowa układu pokarmowego:
Jama ustna – początkowy odcinek.
Zęby – odcinają i rozdrabniają pokarm.
Ślinianki – produkcja śliny, która zmiękcza i częściowo trawi węglowodany (amylaza ślinowa).
Język – miesza i smakuje pokarm.
Żołądek – gromadzi i miesza pokarm z sokiem żołądkowym. Tu zachodzi częściowe trawienie
białka (podpuszczka, pepsyna) i niszczenie bakterii (kwas solny).
Jelito cienkie – tu zachodzi trawienie i wchłanianie pokarmu.
Dwunastnica – to pierwszy odcinek jelita cienkiego, gdzie uchodzą przewody wątroby i trzustki.
Wątroba – wydziela żółć, która rozbija tłuszcz (emulgacja tłuszczu) oprócz tego reguluje stężenie
glukozy we krwi, odtruwa organizm. Zaburzenie pracy wątroby skutkuje powstaniem żółtaczki.
Trzustka – wydziela sok trzustkowy, który zawiera enzymy trawiące białka, cukry i tłuszcze oraz
produkuje insulinę. Zaburzenie pracy trzustki może skutkować powstaniem cukrzycy.
Jelito grube – tu zachodzi wchłanianie wody i soli mineralnych oraz następuje formowanie kału.
Odbyt – końcowy odcinek usuwający kał.
Układ oddechowy:
Układ oddechowy tworzą drogi oddechowe (jama nosowa, gardło, krtań, tchawica, oskrzela) i
pęcherzykowate płuca.
Pęcherzyki płucne, to cienkościenne pęcherzyki oplecione siecią naczyń włosowatych – to tu
następuje wymiana gazowa oparta na zasadzie dyfuzji gazów z krwi i do krwi.
Rolą układu oddechowego jest pobieranie i doprowadzenie powietrza do płuc, skąd krew zabiera
tlen, aby go rozprowadzić po całym organizmie oraz wydalanie dwutlenku węgla.
Układ krwionośny:
Układ krwionośny tworzą serce oraz naczynia krwionośne (żyły i tętnice). Jest układem
zamkniętym.
Rola układu krwionośnego: transport (tlenu, dwutlenku węgla, substancji odżywczych, hormonów,
produktów przemiany materii), utrzymywanie równowagi płynów ustrojowych, ochrona przed
drobnoustrojami chorobotwórczymi, utrzymywanie odpowiedniej temperatury ciała.
GB.II.(1)
1
Budowa układu krwionośnego:
Serce – jest pompą tłoczącą krew do naczyń, zbudowane jest z tkanki mięśniowej, składa się z
dwóch przedsionków (prawy i lewy) i dwóch komór (prawa i lewa). Przedsionki pompują krew do
komór, zaś komory wyrzucają krew do krwioobiegu. Prawa i lewa część serca oddzielone są
przegrodą, dzięki której krew natlenowana i odtlenowana nie miesza się. W sercu znajdują się
zastawki, zapobiegające cofaniu się krwi do przedsionków.
Tętnice – to naczynia krwionośne prowadzące krew od serca w kierunku narządów i tkanek, mają
grube i sprężyste ściany, tętnią, ciśnienie krwi w nich jest wysokie.
Żyły – to naczynia krwionośne prowadzące krew z tkanek i narządów do serca, mają cienkie i
wiotkie ściany, wyposażone są w zastawki, zapobiegające cofaniu się krwi, ciśnienie krwi w nich
jest niskie.
Naczynia włosowate – oplatają narządy i tkanki, ich ściany są bardzo cienkie, zbudowane z jednej
warstwy komórek, dzięki temu może nastąpić swobodna wymiana gazów, substancji odżywczych,
zbędnych produktów przemiany materii, hormonów, witamin.
Obieg krwi:
Krwiobieg duży – z komory lewej krew natlenowana jest
tłoczona do tętnicy głównej (aorty), następnie coraz mniejszymi
tętnicami dociera do włośniczek w tkankach, gdzie następuje
wymiana tlenu na dwutlenek węgla i krew odtlenowana wraca
do serca żyłami, by na końcu żyłą główną wpaść do
przedsionka prawego.
Krwiobieg mały (płucny) – z komory prawej krew odtlenowana
jest tłoczona do tętnicy płucnej, następnie dociera do naczyń
włosowatych w płucach, gdzie następuje wymiana dwutlenku
węgla na tlen i krew natlenowana wraca do serca żyłą płucną do
przedsionka lewego.
UWAGA: Tętnica płucna prowadzi krew odtlenowaną, żyła
płucna prowadzi krew natlenowaną.
Grupy krwi:
Na powierzchni erytrocytów znajdują się specjalne substancje – antygeny A i B, które warunkują
grupy krwi. Osoby posiadające grupę krwi A mają antygen A, zaś w osoczu przeciwciała anty-B,
grupa B ma antygen B i przeciwciała anty-A, grupa AB ma oba antygeny i brak przeciwciał anty-A
i anty-B, zaś grupa 0 nie ma antygenów, ale za to oba przeciwciała anty-A i anty-B. Stąd osoby
posiadające grupę 0 są uniwersalnym dawcą (bark antygenów) ale za to najgorszym biorcą (mają
oba przeciwciała anty-A i anty-B). Zaś osoby z grupą AB są idealnym biorcą (brak przeciwciał
anty-A i anty-B), ale za to są najgorszym dawcą (mają oba antygeny). Informacja o grupie krwi jest
niezbędna przy transfuzji krwi, gdyż przetoczenie złej grupy krwi spowoduje zlepianie erytrocytów
(aglutynacja).
Czynnik Rh:
Na erytrocytach znajdują się jeszcze inne specjalne substancje zwane czynnikiem Rh. Osoby je
posiadające określa się jako (Rh+) zaś osoby bez tego czynnika jako (Rh–). Jeśli osobie (Rh–)
zostanie przetoczona krew dawcy (Rh+) może dojść do rozpadu krwinek czerwonych.
Konflikt serologiczny – to niezgodność czynnika Rh między matką a płodem. Dochodzi do niej,
jeśli matka ma krew (Rh–) zaś ojciec dziecka (Rh+). W takim wypadku ojciec może przekazać
dziecku czynnik (Rh+). W czasie porodu, gdy krew matki miesza się z krwią dziecka, następuje
wytworzenie przeciwciał anty-Rh i w czasie kolejnej ciąży, gdy sytuacja się powtórzy i płód będzie
mieć krew (Rh+), przeciwciała matki zaatakują rozwijający się płód.
2
Układ limfatyczny:
Układ limfatyczny tworzą naczynia limfatyczne (chłonne) oraz narządy limfatyczne: węzły
chłonne, migdałki, grasica, śledziona. Jest układem otwartym.
Limfa, to tkanka łączna. Jest przesączem krwi, składa się z osocza i krwinek białych. Dociera tam,
gdzie nie sięgają naczynia włosowate – do każdej komórki ciała.
Rola układu limfatycznego: wchłanianie płynów i dużych cząsteczek (białek i tłuszczów),
neutralizacja drobnoustrojów chorobotwórczych (wytwarzanie i działalność makrofagów
pochłaniających drobnoustroje), funkcje odpornościowe (wytwarzanie i działalność limfocytów).
Odporność organizmu:
Obce substancje wywołujące odpowiedź układu odpornościowego to antygeny. W zetknięciu z nimi
limfocyty wytwarzają przeciwciała wiążące dany antygen.
Substancje wywołujące nadmierną i nieadekwatną do zagrożenia reakcję odpornościową to
alergeny. Taką nadmierną reakcję odpornościową organizmu określa się mianem alergii.
Rodzaje odporności:
• wrodzona, nieswoista – niespecyficzna
− bariera mechaniczna – skóra, błony śluzowe, rzęsy
− bariera chemiczna – występujący w ślinie, łzach, pocie lizozym niszczy bakterie
− bariera biologiczna – makrofagi niszczące drobnoustroje chorobotwórcze
• nabyta, swoista – specyficzna, wyrafinowana odpowiedź typu antygen-przeciwciało
− czynna
naturalna – wytworzenie przeciwciał po chorobie, np. po ospie, śwince itd.
sztuczna – wytworzenie przeciwciał po szczepieniu
− bierna
naturalna – gotowe przeciwciała przekazane dziecku przez matkę w trakcie
życia płodowego i po urodzeniu podczas karmienia piersią
sztuczna – gotowe przeciwciała podane w surowicy
Szczepionka – osłabione, bądź zabite drobnoustroje chorobotwórcze lub ich toksyny.
Surowica – preparat zawierający gotowe przeciwciała.
Układ wydalniczy:
Wydalanie, to usuwanie z organizmu zbędnych, albo szkodliwych substancji powstających podczas
przemiany materii (dwutlenku węgla przez układ oddechowy, mocznika i soli mineralnych przez
układ moczowy).
Układ moczowy tworzą nerki, moczowody, pęcherz moczowy i cewka moczowa.
Kora nerki zbudowana jest z nefronów, które filtrują krew i wytwarzają mocz pierwotny. Mocz
pierwotny zawiera oprócz szkodliwych substancji również substancje potrzebne, które muszą być z
powrotem wchłonięte do krwi.
Układ nerwowy:
Układ nerwowy dzieli się na: ośrodkowy, w skład którego wchodzi mózgowie (półkule mózgu, pień
mózgu, móżdżek), rdzeń kręgowy oraz obwodowy z nerwami czaszkowymi i rdzeniowymi.
Półkule mózgu odpowiadają za analizę wrażeń zmysłowych, świadomość i inne wyższe cechy
psychiczne.
Pień mózgu łączy półkule mózgu z rdzeniem, kontroluje podstawowe czynności życiowe jak
oddychanie, pracę serca, przemianę materii, regulację temperatury, połykanie, kaszel itp.
Móżdżek znajdujący się w tylnym dole czaszki, odpowiada za koordynację ruchową i ściśle
powiązany ze zmysłem równowagi znajdującym się w uchu środkowym.
3
W rdzeniu kręgowym zlokalizowane są ośrodki odpowiadające za ruch mięśni kończyn i tułowia.
Rolą układu nerwowego jest rejestrowanie, przekazywanie i analiza napływających informacji
zarówno ze środowiska zewnętrznego, jak i sygnałów przekazywanych przez narządy wewnętrzne.
Bodźce przekazywane przez komórki nerwowe (neurony) na zasadzie przewodzenia impulsów
elektrycznych. Synapsa, to miejsce gdzie akson jednego neuronu styka się z dendrytem drugiego
neuronu. W synapsie na drodze chemicznej zostaje przekazany bodziec elektryczny pomiędzy
neuronami.
Autonomiczny układ nerwowy steruje pracą narządów wewnętrznych bez udziału świadomości.
Odruch to automatyczna reakcja na bodziec zewnętrzny lub wewnętrzny.
Odruch bezwarunkowy (wrodzony) – wytworzony w ewolucji, zapisany genetycznie, służący
zaspokojeniu podstawowych potrzeb i ochronie przed niebezpieczeństwem np. odruch ssania u
noworodków.
Odruch warunkowy (nabyty) – wyuczony odruch, wymagający powtarzania (łatwo wygasa) np.
przy prowadzeniu pojazdu odruchowe hamowanie w razie niebezpieczeństwa.
Układ hormonalny:
Hormony, to związki chemiczne wytwarzane przez gruczoły dokrewne. Są transportowane przez
krew, regulują czynności metaboliczne organizmu.
Wybrane gruczoły dokrewne człowieka i wydzielane przez nie hormony:
- przysadka mózgowa – hormon wzrostu
- szyszynka – melatonina (hormon snu)
- tarczyca – hormony odpowiadające za wzrost i rozwój organizmu oraz metabolizm
- nadnercza – adrenalina (hormon strachu, stresu – przyśpiesza akcję serca, podnosi ciśnienie
krwi, rozszerza źrenicę oka)
- trzustka – insulina i glukagon (przeciwstawne hormony regulujące poziom cukru we krwi:
insulina obniża poziom glukozy, glukagon podnosi; zaburzenie pracy trzustki
może być przyczyną cukrzycy)
- jądra – testosteron (hormon męski)
- jajniki – estradiol (hormon żeński) i progesteron (hormon ciążowy)
2. Genetyka – nauka o dziedziczeniu cech:
Dziedziczenie zapewnia utrzymanie zmienności (różnic) między osobnikami oraz między
populacjami. Nośnikiem informacji genetycznej są geny. To one decydują, jakie cechy będzie
posiadał dany osobnik, które ujawniają się jako fenotyp. Geny są umiejscowione w
chromosomach. Całkowity zestaw chromosomów w danym gatunku to kariotyp. Komórki o
pojedynczym zestawie chromosomów zwanym genomem to kom. haploidalne (1n), a o
podwójnym to kom. diploidalne (2n). Komórką diploidalną jest zygota powstała w wyniku
zapłodnienia, z komórek płciowych (plemnika i komórki jajowej). Komórki płciowe (gamety) są
haploidalne (1n) i powstają w wyniku podziału jądra komórkowego, w trakcie którego dochodzi do
redukcji materiału genetycznego z podwójnej do pojedynczej ilości chromosomów – mejozy.
Mitoza jest podziałem jądra komórkowego bez redukcji ilości materiału genetycznego. Wcześniej
musi nastąpić replikacja, czyli podwojenie materiału genetycznego (DNA zostaje rozpleciony,
następnie na matrycy starej nici dobudowywana jest nowa).
4
DNA (kwas deoksyrybonukleinowy) to dwuniciowy nośnik informacji genetycznej w komórce.
Występuje głównie w jądrze komórkowym.
RNA (kwas rybonukleinowy) jest jednoniciowy, występuje przede wszystkim w rybosomach, w
jądrze komórkowym i w cytoplazmie. RNA przepisywane jest z DNA w procesie transkrypcji.
RNA bierze udział w biosyntezie białek.
Informacja genetyczna zawarta jest w kolejności nukleotydów, które są podstawową jednostką
budowy DNA i RNA. Nukleotyd zbudowany jest z cukru, reszty fosforanowej i zasady azotowej
(w DNA: adenina, guanina, cytozyna i tymina, zaś w RNA zamiast tymininy jest uracyl). Kolejność
nukleotydów wpływa na kolejność aminokwasów w białkach.
Translacja czyli synteza białka odbywa się w rybosomach
zbudowanych z r-RNA (RNA rybosomalne). Na nici m-RNA
(RNA matrycowe) odbywa się biosynteza białka: trójka
nukleotydów (kodon) jest odczytywana przez komplementarny
antykodon na t-RNA (RNA transportowy). t-RNA transportuje
odpowiedni aminokwas i niejako wkleja go na odpowiednie
miejsce syntetyzowanego białka.
Wszystkie geny organizmu to genotyp. Genotyp zdrowego człowieka to 23 pary chromosomów:
22 pary autosomów (2n) i 1 para chromosomów płciowych (1n).
Płeć człowieka warunkowana jest przez obecność lub brak chromosomu płciowego Y
(mężczyzna XY, kobieta XX).
Każdy chromosom zdrowego człowieka istnieje w dwóch odmianach (para homologiczna). Różne
odmiany tego samego genu nazywamy allelami i oznaczamy tą samą literą. Gdy allele są takie
same pod co do dominacji, to organizm jest homozygotą dominującą (AA) lub recesywną (aa).
Gdy allele różnią się, wówczas mamy do czynienia z heterozygotą (Aa). Allel dominujący to taki,
który ujawnia się w fenotypie heterozygoty, obecność allelu recesywnego jest wtedy maskowana.
Występują różne typy dominacji:
• zupełna – jeden allel całkowicie dominuje nad drugim, np jeśli allel dominujący nadający
czerwony kolor, zaś recesywny białą, wówczas heterozygota (Aa) będzie miała kwiaty
czerwone (np. krzyżówka kwiatów: czerwone + białe = czerwone).
•
niezupełna – gdy fenotyp heterozygoty będzie pośrednim między fenotypami rodziców (np.
krzyżówka kwiatów: czerwone + białe = różowe).
•
kodominacja – jest to współdziałanie. Heterozygota posiada jednocześnie cechy obojga
rodziców (np. krzyżówka kwiatów: czerwone + białe = biało-czerwone).
Pierwsze prawo Mendla, nazywane prawem czystości gamet mówi, że przy powstawaniu gamet
allele jednego genu wykluczają się (do jednej gamety przechodzi tylko jeden allel danego genu).
Drugie prawo Mendla mówi, że allele dwóch różnych genów przechodzą do gamet niezależnie od
siebie. Jest to prawo niezależnej segregacji cech.
Grupy krwi są dziedziczne. Grupa krwi A (IAIA, IAi) oraz grupa B (IBIB, IBi), dziedziczą się jako
cechy dominujące, grupa AB (IAIB) jest wynikiem kodominacji alleli dominujących, a grupa 0 (ii)
dziedziczy się recesywnie. Podobnie czynnik Rh – jego obecność jest warunkowana przez gen
dominujący.
5
Choroby genetyczne powodowane są przez mutacje, czyli błędy w genach.
Mutacje chromosomowe płciowe:
Monosomia – zamiast pary chromosomów płciowych występuje tylko jeden chromosom X. Jest to
Zespół Turnera. Choroba występuje u dziewcząt (brak Y). Kobiety takie nie wykazują zwykle
drugo- i trzeciorzędowych cech płciowych.
Trisomia – zamiast pary chromosomów płciowych występują trzy. Przykłady trisomii płciowych:
Zespół nadkobiety (XXX) – dotyczy kobiet z trzema chromosomami X . Choroba objawia się
rozwojem wybujałych cech płciowych.
Zespół Klinefeltera (XXY) dotyczy mężczyzn mających dwa chromosomy X. W okresie
dojrzewania ujawniają się objawy takie jak: niedorozwój jąder; typowy dla kobiet rozwój sutka,
głos i rozkład tkanki tłuszczowej.
Zespół nadmężczyzny (XYY) dotyczy mężczyzn mających dwa chromosomy Y. Cechuje ich
wysoki wzrost, często wykazują znaczną agresywność (wysoki poziom testosteronu).
Mutacje chromosomowe autosomalne:
Zespół Downa (trisomia 21 pary chromosomów), zwany mongolizmem, który cechuje niedorozwój
umysłowy, nieprawidłowe proporcje ciała, często poważne wady serca.
Mutacje punktowe autosomalne:
Choroby genetyczne są spowodowane nie tylko mutacjami liczby chromosomów lecz także
mutacją punktową w obrębie jednego genu. Niektóre z nich nie objawiają się w żaden sposób,
inne powodują zmiany obniżające komfort życia, ból, a nawet śmierć. Najczęstszymi są choroby
metaboliczne polegające na zablokowaniu produkcji enzymów niezbędnych do przeprowadzenia
konkretnych reakcji chemicznych w organizmie. Przykładami takich mutacji są:
Mukowiscydoza objawia się tym, że organizm produkuje nadmiernie lepki śluz. W płucach może
prowadzić do zakażeń, powodować uszkodzenie płuc i niewydolność oddechową.
Fenyloketonuria to choroba w której brak jest enzymu rozkładającego fenyloalaninę (ważnego dla
organizmu aminokwasu). W skutek tego aminokwas ten przechodzi inne przemiany przekształcając
się w silnie toksyczne dla układu nerwowego kwasy. Ich nagromadzenie w organizmie powoduje
silne upośledzenie umysłowe i prowadzi w końcu do śmierci. Fenyloketonuria leczona jest poprzez
stosowanie specjalnej diety ubogiej w fenyloalaninę, by organizmowi dostarczać tylko minimalną
niezbędną do życia jej ilość.
Albinizm to niedobór enzymu (melaniny), który odpowiada za produkcję barwnika występującego
we włosach, skórze, tęczówce oka. Osoby takie mają bardzo jasna karnację, włosy oraz blady kolor
oczu, nieraz różowy ze względu na prześwitujące naczynia krwionośne. Brak barwnika w skórze
skutkuje brakiem ochrony przed promieniowaniem słonecznym (UV).
Mutacje punktowe sprzężone z płcią:
Choroby sprzężone z płcią warunkowane są zmutowanym, recesywnym allelem zlokalizowanym na
chromosomie X . Należą do nich:
Dystrofia mięśniowa – zanik mięśni;
Daltonizm – nie rozróżnianie barwy zielonej i czerwonej;
Hemofilia – brak odpowiedniego czynnika odpowiedzialnego za proces krzepnięcie krwi.
Nie ma skutecznych sposobów na wyleczenie chorób genetycznych. Być może w przyszłości
będzie to możliwe dzięki inżynierii genetycznej. Polega ona na wprowadzaniu do komórek
określonego odcinka DNA. Wycina się je za pomocą tzw. enzymów restrykcyjnych. Potem wkleja
za pomocą specjalnych przenośników tzw. wektorów, którymi mogą być zmodyfikowane wirusy.
6
3. Witaminy:
Witaminy – organiczne związki chemiczne, substancje egzogenne (t.j. takie, które są niezbędne dla
prawidłowego funkcjonowania organizmu żywego, a które muszą być dostarczone z pożywieniem,
gdyż sam organizm nie potrafi ich wytworzyć).
Nazwa pochodzi od łacińskich słów vita (życie) i amina - związek chemiczny zawierający grupę
aminową. W rzeczywistości nie wszystkie witaminy taką grupę posiadają. Nazwa została
wymyślona przez polskiego biochemika Kazimierza Funka w 1912 r.
Witaminy nie należą do typowych składników pokarmowych - pełnią funkcję regulacyjną.
Nazwa
Znaczenie dla organizmu
A
• prawidłowe widzenie
• funkcjonowanie naskórka
• normalny wzrost
• kurza ślepota
• rogowacenie i
łuszczenie się
naskórka
• masło, jaja, ser,
wątroba, nerki, tłuste
mięso
• gospodarka Ca i P
• metabolizm tkanki
kostnej
• krzywica
• rozmiękczanie kości
• tran, mleko, jaja,
masło
• „starzenie” się skóry
• zaburzenia płodności
• jarzyny, oleje roślinne
• procesy krzepnięcia
krwi
• obniżenie
krzepliwości krwi
• kapusta, kalafior,
wątroba, olej sojowy
• procesy utleniania
komórkowego
• stan tkanki nerwowej
• zapalenie nerwów
• Beri-Beri
• mięso, jaja, owoce
strączkowe, chleb
razowy
• procesy krwiotwórcze
• wytwarzanie erytrocytów
• niedokrwistość
złośliwa
• zmiany w szpiku
• drożdże, mleko,
wątroba, mięso
• odporność organizmu
• udział w procesach
utleniania komórkowego
• wchłanianie Fe
• szkorbut
(owrzodzenie dziąseł,
wypadanie zębów)
• obniżenie odporności
• owoce głogu, cytryna,
pomidory, kapusta
kiszona, czarna
porzeczka
Akseroftol
D
Kalcyferol
E
Tokoferol
K
Filochinon
B1
Tiamina (Aneuryna)
B6 i B12
Pirydoksyna i Kobalamina
C
Kwas askorbinowy
•
•
•
•
„witamina młodości”
przeciwutleniacz
wpływ na płodność
chroni przed poronieniem
Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach: A
Objawy niedoboru
Źródło
D E K.
7
4. Wybrane choroby i czynniki je wywołujące:
WIRUSOWE:
odra, ospa, świnka, polio (choroba Heinego-Medina), półpasiec, różyczka, grypa,
WZW (wirusowe zapalenie wątroby – żółtaczka zakaźna), wścieklizna,
opryszczka, AIDS (zespół nabytego niedoboru odporności wywołany przez wirus
HIV), żółta febra, gorączka krwotoczna (Ebola), nosówka, ptasia grypa.
BAKTERYJNE: gruźlica, angina, borelioza (przenoszona przez kleszcze), salmonelloza, błonica,
cholera, dur brzuszny, dżuma, kiła, krztusiec, rzeżączka, trąd, tężec, zapalenie
opon mózgowych, zapalenie płuc, dyzenteria (czerwonka bakteryjna).
PASOŻYTNICZE:
płazińce:
nicienie:
pierwotniaki:
tasiemczyca (tasiemiec);
włośnica (włosień spiralny), glistnica (glista ludzka)
śpiączka (świdrowiec), malaria (zarodziec), toksoplazmoza (toksoplazma),
rzęsistkowica (rzęsistek)
GENETYCZNE:
mutacje chromosomowe:
mutacje punktowe autosomalne:
mutacje punktowe sprzężone z płcią:
UKŁADU RUCHU:
zespół Turnera, zespół Klinefeltera, zespół Downa
albinizm, fenyloketonuria, mukowiscydoza
daltonizm, hemofilia, dystrofia mięśniowa
skrzywienia kręgosłupa (boczne – skolioza, tylne – kifoza, przednie –
lordoza), krzywica (niedobór witaminy D), płaskostopie, osteoporoza
(kruchość i łamliwość kości spowodowana m.in. niedoborem wapnia),
reumatoidalne zapalenie stawów (obrzęki stawów).
UKŁADU ODDECHOWEGO: katar sienny (alergiczny), astma oskrzelowa (napad duszności
spowodowany np. alergią), zapalenie płuc, gruźlica, pylica (przewlekła
duszność, kaszel jako skutek pracy w pyle).
UKŁADU KRWIONOŚNEGO: nadciśnienie tętnicze, miażdżyca (zwężenie naczyń spowodowane
odkładaniem się cholesterolu), zawał serca (niedokrwienie mięśnia
sercowego, spowodowane zwężeniem lub zamknięciem naczyń
wieńcowych).
BADANIE KRWI – MORFOLOGIA:
obniżony poziom krwinek czerwonych:
obniżony poziom hemoglobiny:
podwyższony poziom krwinek białych:
podwyższone OB:
podwyższony poziom płytek krwi:
obniżony poziom płytek krwi:
niedokrwistość (anemia)
niedokrwistość (anemia)
stan zapalny w organizmie, białaczka (nowotwór krwi)
stan zapalny w organizmie
nadmierna krzepliwość krwi (groźba zakrzepów krwi)
niska krzepliwość krwi (groźba krwotoków)
Uwaga:
SZCZEPIONKI stosuje się głównie w zapobieganiu chorób wirusowych (ale i bakteryjnych)
ANTYBIOTYKI stosuje się tylko w leczeniu chorób bakteryjnych
8