przewodnik dydaktyczny - Warszawski Uniwersytet Medyczny
Transkrypt
przewodnik dydaktyczny - Warszawski Uniwersytet Medyczny
WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY DLA STUDENTÓW VI ROKU I WYDZIAŁU LEKARSKIEGO Rok akademicki 2009 / 2010 51 Opracowanie edytorskie i druk: Oficyna Wydawnicza Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Zam. 385 / 2009 nakład 320 egz. tel. (022) 5720 327 e-mail: [email protected] www.oficynawydawnicza.wum.edu.pl 52 Spis treści 1. WŁADZE WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO.......3 2. Plan studiów na rok akademicki 2009/2010............................5 3. PEDIATRIA.......................................................................................................7 4. CHIRURGIA.....................................................................................................10 5. UROLOGIA.......................................................................................................15 6. NEUROCHIRURGIA........................................................................................17 7. GINEKOLOGIA I POŁOŻNICTWO..............................................................19 8. ENDOKRYNOLOGIA GINEKOLOGICZNA................................................23 9. OTOLARYNGOLOGIA....................................................................................25 10. OKULISTYKA..................................................................................................27 11. ANESTEZJOLOGIA I INTENSYWNA TERAPIA......................................28 12. MEDYCYNA SĄDOWA z elementami prawa................................................30 13. ONKOLOGIA....................................................................................................32 14. TRANSPLANTOLOGIA..................................................................................35 15. PROPEDEUTYKA STOMATOLOGII............................................................36 16. REHABILITACJA.............................................................................................38 17. FARMAKOLOGIA KLINICZNA....................................................................41 18. ZDROWIE PUBLICZNE.................................................................................43 19. MEDYCYNA KATASTROF............................................................................44 20. MEDYCYNA RODZINNA..............................................................................46 21. MEDYCYNA RATUNKOWA.........................................................................48 Podział roku akademickiego 2009 / 2010 SEMESTR ZIMOWY od dnia do dnia 28.09.2009 20.12.2009 okres zajęć dydaktycznych 21.12.2009 03.01.2010 wakacje zimowe 04.01.2010 24.01.2010 okres zajęć dydaktycznych 25.01.2010 31.02.2010 sesja egzaminacyjna zimowa 01.02.2010 07.02.2010 przerwa semestralna 08.02.2010 14.02.2010 sesja poprawkowa SEMESTR LETNI od dnia do dnia 15.02.2010 03.04.2010 okres zajęć dydaktycznych 06.04.2010 11.04.2010 wakacje wiosenne 12.04.2010 06.06.2010 okres zajęć dydaktycznych 07.06.2010 30.06.2010 sesja egzaminacyjna letnia 30.08.2010 04.09.2010 sesja poprawkowa WŁADZE WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO REKTOR – prof. dr hab. MAREK KRAWCZYK PROREKTOR ds. DYDAKTYCZNO–WYCHOWAWCZYCH – prof. dr hab. MAREK KULUS PROREKTOR ds. NAUKI I WSPÓŁPRACY Z ZAGRANICĄ – prof. dr hab. SŁAWOMIR MAJEWSKI PROREKTOR ds. KLINICZNYCH, INWESTYCJI i współpracy z regionem – prof. dr hab. SŁAWOMIR NAZAREWSKI PROREKTOR ds. KADR – prof. dr hab. ANNA KAMIŃSKA DZIEKAN I WYDZIAŁU LEKARSKIEGO – prof. dr hab. MIROSŁAW WIELGOŚ Prodziekan ds. I / II r. – prof. dr hab. BARBARA GÓRNICKA Prodziekan ds. III / IV r. – prof. dr hab. KAZIMIERZ NIEMCZYK Prodziekan ds. V / VI r. – prof. dr hab. KRZYSZTOF ZIENIEWICZ Prodziekan ds. przewodów doktorskich – prof. dr hab. CEZARY KOWALEWSKI Prodziekan ds. studiów doktoranckich – prof. dr hab. PIOTR PRUSZCZYK Prodziekan ds. Oddziału Stomatologicznego – prof. dr hab. RENATA GÓRSKA Pełnomocnik Dziekana ds. nauczania Elektroradiologii – dr hab. ANDRZEJ CIESZANOWSKI Pełnomocnik Dziekana ds. nauczania Audiofonologii – VACAT Pełnomocnik Dziekana ds. nauczania Higieny Stomatologicznej – dr hab. SYLWIA SŁOTWIŃSKA Pełnomocnik Dziekana ds. nauczania Technik Dentystycznych – prof. dr hab. LEOPOLD WAGNER Przewodniczący Rady Pedagogicznej VI r. – prof. dr hab. Ewa Osuch-Wójcikiewicz. p.o. Kierownika dziekanatu – mgr Joanna Kwiatkowska, tel. (022) 57 20 208, fax (022) 57 20 266, pok. 208. SEKRETARIAT I WYDZIAŁU LEKARSKIEGO Sprawy studenckie VI r. studiów Aneta Jatczak, pok. 212, przyjmuje w poniedziałek, wtorek, czwartek, piątek w godz. 1030–1500, tel. (022) 57 20 253, fax (022) 57 20 266. SEKCJA SPRAW BYTOWYCH STUDENTÓW tel. (022) 57 20 814, 57 20 815. WŁADZE UCZELNI urzędują na ul. Żwirki i Wigury 61. Przychodnia dla studentów WUM: Niepubliczny ZOZ Centrum Medyczne WUM ul. Banacha 1 a, tel. (022) 599 18 01, 02-03. Skład Osobowy Zarządu Wydziałowego Samorządu Studentów I Wydziału Lekarskiego z Oddziałem Stomatologii Mieści się przy ulicy Oczki 5 – Dom Medyka, tel. / fax (022) 628-83-06, pok. 301 III p. Nicole Sochacki Studentka VI roku, kierunek Lekarski tel.: 602 461 018, e-mail: [email protected] V-ce Przewodniczący, Bartosz Matejkowski Student V roku, kierunek Lekarsko-Dentystyczny tel.: 796 888 106, e-mail: [email protected] V-ce Przewodniczący Przewodniczący Komisji Sportu i Turystyki Natalia Szyller Studentka IV roku, kierunek Farmacja tel.: 796 888 105 Przewodnicząca Komisji Kultury Marta Bukowska Studentka III roku, kierunek Zdrowie Publiczne tel.: 796 888 102, e-mail: [email protected] Przewodnicząca Komisji Informacji i Promocji Anita Misztalewska Studentka V roku, kierunek Lekarsko-Dentystyczny tel.: 796 888 101, e-mail: [email protected] Przewodnicząca Komisji Dydaktyki Alicja Olesiejuk Studentka VI roku, kierunek Lekarski tel.: 796 888 104, e-mail: [email protected] Sekretarz Ewa Grędowska Studentka III roku, kierunek Ratownictwo Medyczne tel.: 796 888 103, e-mail: [email protected] 4 4 5 zaliczenie egzamin egzamin Anestezjologia i intensywna terapia (2) Prawo i medycyna sądowa (1 lub 2) ul. Działdowska gr 6-11 6 grup (46,2%) 3 3 egzamin egzamin egzamin 2 zaliczenie Neurochirurgia (1 lub 2) Endokrynologia ginekologiczna (1 lub 2) Otolaryngologia (1 lub 2) Okulistyka (1 lub 2) Pediatria (1) ul. Marszałkowska gr 15+12,13 7 grup (53,8%) 2 egzamin Urologia (1) 2 egzamin 7 55 60 60 60 90 30 30 30 150 Wymiar godzin Forma ECTS obowiązujących zaliczenia studenta Chirurgia (1 lub 2) Nazwa przedmiotu (1 – semestr zimowy, 2 – semestr letni) 15 8 5 15 15 15 15 6 9 25 37 55 1 MB 1 MC 1W44 1W33 1W34 20 1WG 2 M6 55 30 1WF 1WD 1W62 1 M5 1 M7 1WR1 1WB 1WA Kod jednostki 5 45 45 55 15 20 20 45 45 15 15 35 10 10 10 1 29 wyk. sem. ćwicz.* 30 30 90 w tym: Katedra i Zakład Medycyny Sądowej 20 20 20 20 20 20 c.kurs 20 Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Klinika Kardiologii Wieku Dziecięcego i Pediatrii Ogólnej Klinika Pneumonologii i Alergologii Wieku Dziecięcego (ćw. 42%) Klinika Gastroenterologii i Żywienia Dzieci (ćw. 26%) Klinika Pediatrii (ćw. 32%) Katedra Anestezjologii i Intensywnej c.kurs Terapii 10 4 4 4 4 4 4 5 5 4 4 4 4 Minimalna liczba studentów w grupie na zajęciach ** wyk. sem. ćwicz. Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Chorób Klatki Piersiowej (sem. 50%) c.kurs 20 Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby (sem. 50%) c.kurs 20 Klinika Kardiochirurgii 20 Katedra i Klinika Urologii Ogólnej, 20 Onkologicznej i Czynnościowej Katedra i Klinika Neurochirurgii 20 Klinika Endokrynologii Ginekologicznej c.kurs 20 II Katedry Położnictwa i Ginekologii Katedra i Klinika Otolaryngologiczna 20 Katedra i Klinika Okulistyki 20 Jednostka dydaktyczna prowadząca zajęcia I Wydział Lekarski, kierunek lekarski – studia stacjonarne Rok studiów VI Plan studiów na rok akademicki 2009/2010 Medycyna ratunkowa (2) Medycyna katastrof (2) Medycyna rodzinna (2) Zajęcia do wyboru / alternatywne/na III, IV, V, lub VI R a z e m: 30 1059 1 60 zaliczenie 35 25 30 30 25 25 2 1 2 2 2 2 30 15 200 49 zaliczenie zaliczenie egzamin zaliczenie zaliczenie Zdrowie publiczne (1) Transplantologia (1) zaliczenie Farmakologia kliniczna (1) 2 Propedeutyka stomatologii (2) zaliczenie zaliczenie 1 egzamin Ginekologia i położnictwo (1 lub 2) Rehabilitacja (2) 10 egzamin Onkologia (2) 3 11 3 1 20 9 24 5 4 1 3 3 6 616 30 15 20 104 10 10 15 10 15 80 120 80 16 18 3 26 5 2 1 4 1 132 311 12 13 20 10 19 19 1MG 1MR S2 1MH 1W23 1W22 1M32 1M9 1S15 1M6 1S14 1S111 1S17 1W61 1W63 1W51 1WP 1WB Klinika Medycyny Transplantacyjnej i Nefrologii Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej IT Zakład Immunologii Klinicznej Zakład Medycyny Ratunkowej Studium Medycyny Katastrof Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej 20 c.kurs 20 c.kurs 20 20 20 20 Centrum Onkologii Zakład Radioterapii 20 Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej, 20 Transplantacyjnej i Wątroby Katedra i Klinika Hematologii, Onkologii c.kurs 20 i Chorób Wewnętrznych I Katedra i Klinika Położnictwa 20 i Ginekologii (6 gr) Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka (7 gr) II Katedra i Klinika Położnictwa i 20 Ginekologii (7 gr) Zakład Stomatologii Dziecięcej (23,1%) 20 Klinika Chirurgii Czaszkowo20 Szczękowo-Twarzowej (23,1%) Zakład Chorób Błony Śluzowej i 20 Przyzębia (30,7%) Zakład Ortodoncji (23,1%) 20 Katedra i Klinika Rehabilitacji 20 Katedra i Zakład Farmakologii c.kurs 20 Doświadczalnej i Klinicznej Zakład Opieki Zdrowotnej c.kurs 20 5 5 6 10 5 5 5 5 4 4 4 5 5 5 PEDIATRIA Informacje ogólne: Grupy I – V oraz grupy XII i XIII odbywają zajęcia w KATEDRZE I KLINICE PEDIATRII, HEMATOLOGII I ONKOLOGII WUM ul. Marszałkowska 24 Kierownik Kliniki: prof. dr hab. Michał Matysiak Grupy studenckie VI do XI odbywają zajęcia w zespole KLINIK przy ul. Działdowskiej 1. Zajęcia odbywają się w semestrze zimowym w blokach 3-tygodniowych w łącznym wymiarze godzin 90 (55 godzin ćwiczeń i 35 godzin seminariów) w godzinach 815–1300. Koordynatorzy zajęć z pediatrii i jednocześnie osoby odpowiedzialne za wpis do indeksu: Grupy ćwiczące w Klinice pediatrii, Hematologii i Onkologii przy ul. Marszałkowskiej – prof. M. Matysiak Grupy ćwiczące w zespole Klinik przy ul. Działdowskiej – prof. M. Kulus KATEDRA I KLINIKA PEDIATRII, HEMATOLOGII I ONKOLOGII 00-576 Warszawa, ul. Marszałkowska 24, tel. 022 522 74 37, tel/fax 022 621 53 62 Kierownik Kliniki: prof. dr hab. Michał Matysiak Osoby odpowiedzialne za dydaktykę: dr n. med. Barbara Sopyło tel. (022) 5227445, dr n. med. Anna Adamowicz-Salach tel. (022) 5227419. I KATEDRA PEDIATRII W skład I Katedry Pediatrii wchodzą dwie Kliniki: 1. KLINIKA PNEUMONOLOGII I ALERGOLOGII WIEKU DZIECIĘCEGO – tel. 4523259 lub 4523204 Kierownik Kliniki – prof. nadzw. dr hab. Marek Kulus 2. KLINIKA GASTROENTEROLOGII I ŻYWIENIA DZIECI – tel. (022) 4523220 lub (022) 4523201 Kierownik Kliniki- prof. nadzw. dr hab. Andrzej Radzikowski. II KATEDRA PEDIATRII Kierownik Kliniki Pediatrii: prof. dr hab. Hanna Szajewska – tel. (022) 4523254 lub (022) 4523302. Koordynacja zajęć – prof. nadzw. dr hab. Marek Kulus Odpowiedzialne za dydaktykę: I Katedra Pediatrii – dr med. Joanna Lange, dr med. Witold Bartosiewicz tel. (022) 4523265. II Katedra Pediatrii – dr med. Zofia Konarska tel. (022) 4523292. PROGRAM NAUCZANIA Celem nauczania jest zapoznanie studentów z praktycznymi aspektami pracy młodego lekarza. Program obejmuje kontakt z opiekunami dzieci hospitalizowanymi w klinikach, zbieranie wywiadu, leczenie najczęstszych chorób, z jakimi zgłaszają się rodzice z dziećmi do Poradni i Izby Przyjęć. TEMATYKA ZAJĘĆ 1. Niedokrwistości wieku dziecięcego. 2. Skazy krwotoczne u dzieci. 3. Choroby rozrostowe układu krwiotwórczego. 4. Pozostałe nowotwory u dzieci. 5. Powiększenie węzłów chłonnych u dzieci. 6. Wczesne objawy chorób nowotworowych u dzieci. 7. Zakażenia układu nerwowego. 8. Nieinfekcyjne choroby układu nerwowego. 9. Diagnostyka stanów gorączkowych. 10.Posocznica. 11. Postępowanie w stanach zagrożenia życia. 12.Wady wrodzone układu krążenia. 13.Choroby mięśnia serca, stany zapalne serca i niewydolność krążenia u dzieci. 14.Zaburzenia rytmu serca. ORGANIZACJA ZAJĘĆ W Klinice Pediatrii, Hematologii i Onkologii Zajęcia rozpoczynają się seminarium od godz. 800 do godz. 1000. Następnie prowadzone są zajęcia kliniczne przy łóżku chorego, które trwają od 1015 do1300. Wymagane jest przygotowanie się studentów do seminariów. W pierwszym dniu zajęć przeprowadzane jest kolokwium wstępne obejmujące materiał IV i V roku. Brak zaliczenia kolokwium wstępnego spowoduje niedopuszczenia do zajęć z pediatrii i konieczność powtarzania ćwiczeń z inną grupą dziekańską. Seminaria odbywają się w „dużej” sali wykładowej „A”. Na V piętrze w bloku od ul. Marszałkowskiej znajduje się szatnia studencka. W trakcie trwania ćwiczeń obowiązuje schludny wygląd, zmiana obuwia, fartuch oraz stetoskop. Zajęcia kliniczne odbywają się w bloku od ul. Litewskiej, na III piętrze, wejście z klatki „C” i „D”. Szczegółowy rozkład zajęć znajduje się w holu Kliniki, klatki „D”, III p. na tablicy ogłoszeń dla studentów. ORGANIZACJA ZAJĘĆ w Zespole Klinik przy ul. Działdowskiej 1 Na początku każdego 3-tygodniowego bloku obowiązuje studentów zaliczenie kolokwium wstępnego (forma testowa). Zdanie tego kolokwium jest warunkiem dopuszczenia do odrabiania ćwiczeń. Zagadnienia na kolokwium wstępnym obejmują – propedeutykę pediatrii oraz tematykę omawianą w poprzednich latach (wykłady oraz seminaria z roku IV i V) W ramach prowadzonych zajęć każdego studenta obowiązuje obowiązkowych dyżur popołudniowy w Izbie Przyjęć w godzinach od 14–18. Odrobienie dyżuru w trakcie trwania ćwiczeń jest warunkiem dopuszczenia do kolokwium końcowego. ZASADY I FORMA OCENY WYNIKÓW NAUCZANIA Do zaliczenia zajęć z pediatrii na VI roku konieczna jest: zaliczenie kolokwium wstępnego, obecność na wszystkich zajęciach programowych oraz odrobienie jednego obowiązującego dyżuru. Zajęcia kończy kolokwium pisemne w formie testowej. Zaliczenie przedmiotu pediatria jest związane ze zdaniem egzaminu z pediatrii, który odbywa się w sesji zimowej. Egzamin składa się z: testu, egzaminu praktycznego i ustnego. Wszystkich studentów obowiązuje egzamin testowy z pediatrii obejmujący zakres: wykładów, seminariów oraz ćwiczeń. Studentów podczas ćwiczeń obowiązuje – schludny wygląd, ubrania ochronne, buty ochronne, krótko obcięte paznokcie oraz posiadanie własnego stetoskopu. ZAJĘCIA FAKULTATYWNE W Klinice Pneumonologii i Alergologii Wieku Dziecięcego w ramach zajęć z pediatrii istnieje możliwość odrabiania zajęć fakultatywnych w ilości 30 godzin. Zajęcia te będą prowadzone w Sali seminaryjnej Kliniki na I piętrze we środy o godzinie 14. Szczegółowy plan zajęć jest wywieszony przy Sekretariacie Kliniki. W Klinice Gastroenterologii i Żywienia Dzieci istnieje możliwość odrabiania zajęć fakultatywnych z pediatrii. Szczegółowy plan zajęć dostępny jest w Sekretariacie Kliniki. W Klinice Diabetologii, Patologii Noworodka i Wad Wrodzonych istnieje możliwość odrabiania zajęć fakultatywnych z EBM. Szczegółowy plan zajęć dostępny jest w Sekretariacie Kliniki. LITERATURA OBOWIĄZUJĄCA 1. „Pediatria” pod red. K. Kubicka, K. Kawalec PZWL 1999 2. „Hematologia w praktyce pediatrycznej” pod red. M. Matysiaka PZWL 2002 3. „Pediatria – podręcznik do egzaminu lekarskiego i egzaminu specjalizacyjnego” – red. A. Dobrzańska i J. Ryżko – Urban & Partner 2005. 4. „Pediatria. Poradni kliniczny” red. S. Illing, S. Spranger. Urban & Partner 2001. W semestrze zimowym na stronie internetowej I Katedry Pediatrii prowadzony jest konkurs z nagrodami. Szczegóły na stronie www.wum.edu.pl/pediatria1 CHIRURGIA Klinika Chirurgii Ogólnej i Chorób Klatki Piersiowej Warszawa, Banacha 1 A, blok „B” V piętro tel. (022) 5992564 Kierownik Kliniki: prof.dr hab. med. Maciej Skórski Klinika Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby Warszawa, ul. Banacha 1 A, blok „B” VI piętro tel. (022) 5992546 Kierownik Kliniki: prof.dr hab. med. Marek Krawczyk. Sprawy studenckie w tych klinikach prowadzą: W Klinice Chirurgii Ogólnej i Chorób Klatki Piersiowej – dr n. med Wiesław Wiechno W Klinice Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby – dr n. med. Krzysztof Dudek Ćwiczenia odbywają się w blokach 4-tygodniowych po 2 grupy jednocześnie – z dwóch grup grupa o numerze niższym odrabia ćwiczenia na piętrze V, a grupa o numerze wyższym na piętrze VI. ORGANIZACJA ZAJĘĆ I PROGRAM NAUCZANIA Ćwiczenia trwają 4 tygodnie po 5 godzin (z przerwą 30 minut). Zajęcia zaczynają się o godzinie 730 i obejmują: – zajęcia praktyczne w salach chorych i operacyjnych, – prezentacje chorych leczonych i konsultowanych w Klinice, – seminaria tematyczne. W czasie bloku ćwiczeń obowiązuje odbycie jednego pełnodobowego dyżuru ostrego. Rozdział studentów na dyżury odbywa się w pierwszym dniu ćwiczeń i musi być dokonany tak, aby wszystkie dyżury w czasie 4 tygodni były jednakowo obsadzone. Tematy seminariów 1. Nowotwory dróg żółciowych. Lokalizacja i częstość występowania nowotworów: pęcherzyka żółciowego, brodawki dwunastniczej, dróg żółciowych wewnątrz i zewnątrzwątrobowych. Żółtaczka jako objaw wiodący. Diagnostyka obrazowa: USG, CT, ECPW. Różnicowanie z nienowotworowymi przeszkodami w odpływie żółci. Możliwości leczenia chirurgicznego: operacje radykalne i paliatywne. Rokowanie. Zabiegi niechirurgiczne, protezowania. Opieka nad chorym z zewnętrznym drenażem dróg żółciowych. 2. Chirurgia serca. Diagnostyka chorób chirugicznych serca Przygotowanie do operacji kardiochirurgicznych. Operacje serca – krążenie pozaustrojowe. Przeszczepianie serca. 3. Endoskopia zabiegowa. Sprzęt i instrumentarium używane do wykonywania zabiegów endoskopowych. Chirurgia laparoskopowa: technika laparoskopii, zasady manipulacji wewnątrzbrzusznych. Najczęściej wykonywane operacje laparoskopowe – wskazania, przeciwwskazania. 10 Endoskopia zabiegowa górnego odcinka przewodu pokarmowego: tamowanie krwotoków, rozszerzanie zwężeń łagodnych i nowotworowych, usuwanie polipów, sfinkterotomia, usuwanie złogów zdróg żółciowych, protezowanie. Endoskopia zabiegowa dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Torakoskopia. Zabiegi endoskopowe w leczeniu chorób naczyń. 4. Chirurgia niedokrwienia mózgu. Udział tętnic przedczaszkowych w ukrwieniu mózgu. Objawy kliniczne niedokrwienia mózgu. Epidemiologia udarów mózgu. Diagnostyka zwężeń i niedrożności tętnic zaopatrujących OUN (arteriografia.USG, UDP, CT, NMR) Leczenie chirurgiczne: wskazania, taktyka i techniki operacyjne. Zabiegi niechirurgiczne, leczenie zachowawcze. 5. Diagnostyka i leczenie chorób tętnic obwodowych. Patofizjologia i obraz kliniczny przewlekłego niedokrwienia tętniczego kończyn. Diagnostyka: badanie przedmiotowe, arteriografia, UDP i ich rola w ustalaniu wskazań do różnych rodzajów leczenia. Rodzaje operacji w leczeniu niedrożności tętnic. Techniki endowaskularne. Powikłania po zabiegach i operacjach, odległe wyniki leczenia. 6. Chirurgia nowotworów tarczycy. Klasyfikacja nowotworów tarczycy Różnicowanie guzów łagodnych i złośliwych. Rola scyntygrafii, USG i BAC. Leczenie chirurgiczne raka tarczycy z rozpoznaniem ustalonym przed operacją i w przypadku rozpoznania ustalonego ex post. Nowotwór pęcherzykowy – taktyka postępowania. Leczenie uzupełniające w raku zróżnicowanym tarczycy. 7. Chirurgia przełyku i wpustu. Anatomia przełyku Możliwości wytworzenia przełyku zastępczego. Dysfagia jako główny objaw chorób przełyku Rak przełyku i wpustu – rozpoznanie, leczenie radykalne i paliatywne. Zaburzenia czynnościowe, achalazja. Zwężenia nienowotworowe: pozapalne, po oparzeniach, po zabiegach endospkopowych. Uchyłki przełyku Przepuklina rozworu przełykowego, reflux oesophagitis. Ciała obce przełyku. 8. Tętniaki. Etiologia tętniaków. Tętniaki aorty piersiowej i brzusznej – diagnostyka. Operacyjne i wewnątrznaczyniowe leczenie tętniaków. Operacje hybrydowe. Pęknięcie tętniaka aorty – postępowanie Tętniaki tętnic obwodowych. 9. Przewlekła niewydolność żylna. Epidemiologia, czynniki ryzyka. Objawy kliniczne, klasyfikacja CEAP. 11 Diagnoistyka: próby opaskowe, USG-Doppler. Leczenie chirurgiczne (tradycyjne, laser, krio, miniflebektomie). Kompresoterapia – wskazania. Skleroterapia – tradycyjna, pianowa. 10. Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa. Fizjologiczne mechanizmy zabezpieczające przed krzepnięceim wewnątrznaczyniowym. Wrodzone niedobory inhibitorów jako przyczyna zakrzepicy żylnej. Stany kliniczne predysponujące do zakrzepicy. Objawy kliniczne zakrzepicy żył głębokich i zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych. Badania obrazujące: USG-Doppler i flebografia. Leczenie przeciwzakrzepowe i trombolityczne. Możliwości leczenia chirurgicznego. Zespół pozakrzepowy: fizjopatologia i objawy kliniczne, leczenie chirurgiczne. 11. Urazy klatki piersiowej i choroby płuc. Anatomia i fizjologia płuc, symptomatologia chorób płuc. Rak płuca: klasyfikacja, rozpoznanie, możliwości leczenia chirurgicznego. Wskazania do leczenia operacyjnego zmian w płucach: torbieli, rostrzeni, ropni, ognisk gruźliczych. Obrażenia urazowe klatki piersiowej. Skutki zamkniętego urazu: złamania żeber, krwiak i odma opłucnej, stłuczenie płuca, uszkodzenie drzewa oskrzelowego i dużych naczyń. Zespół „wiotkiej klatki piersiowej” – oddech paradoksalny. Rana penetrująca klatki piersiowej: odma otwarta, zranienie płuca, rana serca. Urazowa tamponada serca. Pomoc doraźna w stanach zagrażających życiu. Drenaż jamy opłucnej (czynny i bierny). 12. Chirurgia wątroby i chirurgia nadciśnienia wrotnego. Anatomia chirurgiczna wątroby, różne rodzaje zabiegów resekcji tkanki wątrobowej. Diagnostyka zmian ogniskowych w wątrobie – rola USG, CT, NMR, angiografii. Biopsja zmian ogniskowych – wskazania i ocena wartości badania. Leczenie zmian łagodnych: torbieli, naczyniaków, gruczolaków. Problemy z leczeniem torbieli pasożytniczych. Ropień wątroby. Leczenie radykalne i paliatywne nowotworów pierwotnych i przerzutowych. Postępowanie w urazach wątroby. Różne przyczyny i różne postacie nadciśnienia wrotnego, ich patofizjologia. Krwotok z żylaków przełyku – rozpoznanie i tamowanie. Diagnostyka umożliwiająca wybór metody leczenia. Skleroterapia doraźna i planowa. Leczenie chirurgiczne: zespolenia odbarczające i operacje typu „non-shunt”. Przezskórne zespolenia odbarczające (TIPS). Problem encefalopatii wątrobowej. Wodobrzusze, „gastropatia portalis”, hypersplenizm, encefalopatia. Miejsce przeszczepiania wątroby w leczeniu nadciśnienia wrotnego. 13. Problemy etyczne i prawne w pracy chirurga. Stosunek lekarza do chorego, szczegolna sytuacja chorego w obliczu operacji. Znaczenie prawidłowego ustalenia rozpoznania i wyboru metody leczenia w przypadkach, gdy skutki operacji są nieodwracalne. Ocena własnych kompetencji i możliwości. Informowanie chorych i ich rodzin. 12 Problem informowania o chorobach nieuleczalnych. Zgoda na leczenie, operację, przetaczanie krwi. Problem leczenia w stanach beznadziejnych. Tajemnica lekarska. Kodeks etyki lekarskiej a przepisy prawne. 14. Chirurgiczne leczenie nadciśnienia wtórnego. Wtórne nadciśnienie tętnicze – przyczyny. Patofizjologia nadciśnienia wywołanego niedokrwieniem nerki. Przyczyny zwężeń tętnic nerkowych. Diagnostyka patologii w naczyniach nerkowych. Wskazania do udrożnienia i rozszerzania tętnic. Rodzaje operacji i zabiegów niechirurgicznych. 15. Wybrane aspekty hepatologii w Klinice chirurgicznej. Podstawowe elementy diagnostyki hepatologicznej. Identyfikacja zaburzenia funkcji wątroby. Niewydolność w wątroby – skutki i następstwa. Pierwotne cholestatyczne choroby wątroby. Autoimmunologiczne choroby wątroby. Choroba Wilsona. Zespół wątrobowo-nerkowy. Leczenie ostrej i przewlekłej niewydolności wątroby. Dializa albuminowa. 16. Przeszczepianie wątroby. Wskazania do przeszczepienia wątroby w trybie zwykłym i pilnym. Tryb kwalifikowania chorych do leczenia przeszczepieniem. Organizacja pobrania (w ramach pobrania wielonarządowego) i przeszczepienia. Podstawowe wiadomości o technice transplantacji. Prowadzenie chorego po transplantacji, immunosupresja. Możliwości powikłań. Wyniki przeszczepiania wątroby. Problemy etyczne związane z pobieraniem narządów i ich przeszczepianiem Kryteria orzekania śmierci mózgowej. 17. Chirurgia laparoskopowa. Rys historyczny operacji laparoskopowych. Miejsce operacji laparoskopowych w chirurgii ogólnej. Zalety i wady chirurgii małoinwazyjnej. Prezentacja najczęściej wykonywanych operacji laparoskopowych – cholecystektomia, plastyka przepukliny pachwinowej, fundoplikacja, operacja torbieli prostej wątroby, laparoskopia diagnostyczna. Omówienie powikłań operacji laparoskopowych. 18. Obrażenia wielonarządowe i narządów jamy brzusznej. Definicja obrażenia wielonarządowego. Postępowanie z chorym w miejscu wypadku i w szpitalu. Wielostronna diagnostyka: rtg, USG, CT, angiografia, punkcje diagnostyczne. Wskazania do leczenia chirurgicznego i taktyka wyboru kolejności intewencji. Leczenie wstrząsu. Rokowanie. 13 19. Choroby sutka. Anatomia sutka i spływu chłonki. Złośliwe i łagodne guzy sutka, dysplazja torbielowato-włóknista. Epidemiologia raka sutka, czynniki ryzyka. Różnicowanie guzów łagodnych i złośliwych. Rak sutka u mężczyzny. Klasyfikacja TNM guzów złośliwych, określanie stopnia złośliwości. Diagnostyka z uwzględnieniem USG, mammografii i PCI. Leczenie chirurgiczne, wskazania do radio i chemioterapii. Rehabilitacja kobiet po mastektomii. Stany zapalne sutka. Możliwości rekonstrukcji sutka. FORMA OCENY WYNIKÓW NAUCZANIA Do zaliczenia zajęć niezbędne jest zdanie kolokwium (w ostatnim dniu zajęć). Egzamin z chirurgii składa się z 2 części: egzaminu testowego i ustnego. Uzyskanie oceny nie mniejszej niż 4,5 na egzaminie testowym zwalnia z egzaminu ustnego. Nieprzystąpienie do egzaminu testowego lub uzyskanie oceny niedostatecznej powoduje konieczność zdawania egzaminu ustnego w terminie poprawkowym. STUDENCKIE KOŁO NAUKOWE 1. W Klinice Chirurgii Ogólnej i Chorób Klatki Piersiowej opiekunem Koła jest dr n. med. Marcin Osęka. 2. W Klinice Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby opiekunem Koła jest lek. med. Michał Skalski. W czwartki o godzinie 1400 odbywają się wykłady prowadzone przez wykładowców Klinik. LITERATURA Piśmiennictwo zalecane: 1. „Chirurgia. Podręcznik dla studentów, t.1-2.” pod red. W. Noszczyka: PZWL 2005. 2. „Chirurgia. Repetytorium.” J. Fibak: PZWL 2007. 3. „Anatomia chirurgiczna i technika zabiegów operacyjnych.” J. Skandalakis: PZWL 2003. 4. „Chirurgia podręcznik dla studentów Medycyny.” J. Fibak: PZWL 2002. 5. „Chirurgia.” H. Sweetland, K. Conway: Urban & Partner 2006. 6. „Wybrane zagadnienia z dla VI roku.” pod red. B. Michałowicza, W. Wiechno: Dział Wydawnictw Akademii Medycznej 2005. Piśmiennictwo uzupełniające: 1. „Podstawy chirurgii. Podręcznik dla lekarzy specjalizujących się w dziedzinie chirurgii ogólnej, t. 1-2.” pod red J. Szmidta: Medycyna Praktyczna 2003. 2. „Ostry brzuch.” pod red. W. Nowaka, J. Kuliga: PZWL 2007. 3. „Chirurgia tętnic i żył obwodowych t.1-2.” W. Noszczyk: PZWL 2007. 4. „Transplantologia kliniczna.” praca zbiorowa: PZWL 2004. 5. „Chirurgia laparoskopowa.” W. Kostewicz: PZWL 2002. 6. „Podstawy współczesnej chirurgii urazowej.” pod red J. Brongiel: Wydawnictwo Medyczne 2008. 7. „General surgery.” H. Ellis, Ch. Watson, R. Calne: Blackwell Publ 2006. 8. „Essentials of General Surgery.” P.F. Lawrence: Lippincott Raven 2005. 9. „Surgery of the Liver, Biliary Tract and Pancreas t.1-2.” L.H. Blumgart: Elsevier LTD, Oxford 2006. 10. „ Transplantation of the Liver.” R. W. Busuttil, G. B. Klintmalm: W.B. Saunders Company 2005. 11. „Chirurgia nowotworów.” M. Frączek: Alfa Medica Press 2003. 14 UROLOGIA KATEDRA I KLINIKA UROLOGII OGÓLNEJ, ONKOLOGICZNEJ I CZYNNOŚCIOWEJ Warszawa, ul. Lindleya 4, pawilon 7, tel. (022) 502 17 23, (22) 502 17 02, fax: (22) 502 21 48. Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. Andrzej Borkowski Ćwiczenia z urologii odbywają się w Klinice Urologii WUM, ul. Lindleya 4, pawilon 7. Kierownik Kliniki Urologii prof. Andrzej Borkowski w sprawach dydaktyki przyjmuje w piątki o godz. 1300. Odpowiedzialni za prowadzenie ćwiczeń w Klinice są adiunkci: dr med. Cezary Torz (I Wydział Lekarski) oraz dr med. Jędrzej Michalec (II Wydział Lekarski) którzy w sprawach studenckich przyjmują w środy w godz. 12–13. Telefon: (22) 502-17-31, (22) 502-17-51. ORGANIZACJA ZAJĘĆ I PROGRAM NAUCZANIA Ćwiczenia odbywają się w terminach ustalonych przez Dziekanat dla każdej grupy studenckiej. Przekładanie zajęć na inny niż wyznaczony termin jest możliwe jedynie w wyjątkowo uzasadnionych przypadkach za zgodą Dziekana danego Wydziału. Odrabiający ćwiczenia powinni zostawiać w szatni okrycia wierzchnie i torby. Obowiązują własne białe fartuchy i obuwie na zmianę. Zajęcia rozpoczynają się codziennie o godzinie 815 w sali wykładowej Kliniki Urologii (III piętro) omówieniem ćwiczeń. 830–915 I – seminarium, 930–1145 zajęcia w podgrupach z asystentami Kliniki w ambulatorium, na bloku operacyjnym, w Pracowni Endourologii i ESWL, w sali cystoskopowej, na oddziale przy łóżku chorego, 1200 – 1300 II – seminarium. TEMATY SEMINARIÓW Symptomatologia chorób układu moczowo-płciowego, metody diagnostyczne w urologii dr Dzigowski, dr Pędzisz Nowotwory układu moczowego dr Torz, dr Bres Postępowanie w nagłych przypadkach urologicznych dr Gugała, Łagodny rozrost stercza, rak stercza dr Borkowski, prof. Borkowski Sprzęt urologiczny. Drenaż dróg moczowych. Metody nadpęcherzowego odprowadzenia moczu dr Judycki dr Borowski Wady wrodzone układu moczowego i męskich narządów płciowych dr Hanecki, dr Broda Nietrzymanie moczu u kobiet i inne zaburzenia mikcji doc. Radziszewski, dr Dybowski 15 Kamica układu moczowego dr Kuzaka, dr Madej Urazy narządów moczowo-płciowych. Zakażenia układu moczowego dr Michalec, Warunkiem uzyskania wpisu do indeksu zaliczającego zajęcia z urologii jest udział w zaplanowanych zajęciach oraz zdanie egzaminu. Nieusprawiedliwione spóźnienie lub opuszczenie dnia zajęć powoduje niezaliczenie bloku ćwiczeniowego, a tym samym niedopuszczenie do egzaminu. Egzamin będzie się odbywał w formie testu. Możliwe jest zdawanie egzaminu po zakończeniu ćwiczeń oraz w sesji egzaminacyjnej. Egzamin poprawkowy będzie przeprowadzony w formie ustnej. W sprawach egzaminu proszę kontaktować się z dr Torzem lub z dr Michalcem. W czasie egzaminu obowiązywać będą wiadomości nabyte podczas zajęć i seminariów. Literatura obowiązująca UROLOGIA. Podręcznik dla studentów pod redakcją prof. Andrzeja Borkowskiego, PZWL 2006 r. 16 NEUROCHIRURGIA KATEDRA I KLINIKA NEUROCHIRURGII Warszawa ul. Banacha 1 A, tel. (022) 599 25 75, 599 15 75 fax (022) 599 15 74 Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Andrzej Marchel Odpowiedzialny za dydaktykę: dr n. med. Tomasz Czernicki. Zajęcia odbywają się w 30 godzinnym bloku tygodniowym. PROGRAM NAUCZANIA Zajęcia mają na celu zapoznanie studentów z wybranymi, najważniejszymi dla przyszłego lekarza zagadnieniami, którymi zajmuje się neurochirurgia, a w szczególności: – wzmożone ciśnienie wewnątrzczaszkowe (rozpoznanie i postępowanie z chorym), – neurotraumatologia (diagnostyka, leczenie zachowawcze i operacyjne chorych z urazami układu nerwowego), – guzy ośrodkowego układu nerwowego (rozpoznanie i leczenie), – choroby naczyniowe mózgu o ostrym przebiegu (postępowanie z chorym, diagnostyka, leczenie), – wybrane zagadnienia z diagnostyki i leczenia operacyjnego innych chorób układu nerwowego (padaczka, zespoły bólowe, wodogłowie, dyskopatia, wady wrodzone). ORGANIZACJA ZAJĘĆ Zajęcia rozpoczynają się w sali ćwiczeń studenckich Kliniki Neurochirurgii o godz. 800 i trwają do godz. 1300 z półgodzinną przerwą. Zajęcia obejmują 10 godzin seminariów i 20 godz. ćwiczeń. Studentów obowiązuje przygotowanie z zakresu tematów seminariów w danym dniu. Dzień zajęć rozpoczyna seminarium (800 – 900) wprowadzające do zagadnień omawianych danego dania w czasie ćwiczeń przy łóżku chorego 930–1200, a kończy drugie seminarium w godz. 1200–1300. Przewiduje się również obecność na sali operacyjnej przy jednym zabiegu operacyjnym oraz zajęcia w ambulatorium Kliniki Neurochirurgii, zajęcia z zakresu neuropsychologii (mgr psychologii) oraz fizjoterapii (mgr rehabilitacji). Studenci przychodzący na pierwsze zajęcia obowiązani są znać zasady badania neurochirurgicznego. TEMATY SEMINARIÓW 1. Poniedziałek – Ciśnienie wewnątrzczaszkowe. Wodogłowie. Wady wrodzone. Neuroendoskopia. 2. Wtorek – Urazy czaszkowo-mózgowe – postępowanie chirurgiczne. Postępowanie w urazach rdzenia kręgowego. 3. Środa – Tętniaki wewnątrzczaszkowe: etiologia, objawy kliniczne, leczenie. Malformacje naczyniowe mózgu. Nieurazowe krwotoki śródmózgowe. 4. Czwartek – Guzy mózgu i rdzenia kręgowego. Gruczolaki przysadki mózgowej – współczesne leczenie operacyjne. 5. Piątek – Leczenie operacyjne padaczki. Neuralgia nerwu trójdzielnego. Dyskopatie. Zaliczenie ćwiczeń. ZASADY I FORMA OCENY WYNIKÓW NAUCZANIA Zaliczenie ma miejsce ostatniego dnia zajęć na podstawie obecności na seminariach i ćwiczeniach, aktywności w czasie zajęć oraz ustnego sprawdzianu wiadomości. 17 LITERATURA OBOWIĄZUJĄCA 1. „Podstawy neurochirurgii” pod red. Jerzego Bidzińskiego. Skrypt AM 2000. Literatura zalecana 1. „Neurochirurgia’’ J. Bidziński, PZWL 1990. 2. „Neurologia kliniczna w zarysie” W. Jakimowicz. 3. „Zarys neurochirurgii” red. Mirosław Ząbek, PZWL 1999. 4. „Choroby układu nerwowego” red. W. Kozubski, P. Liberski PZWL 2003. 18 GINEKOLOGIA I POŁOŻNICTWO I KATEDRA I KLINIKA POŁOŻNICTWA I GINEKOLOGII Warszawa, Pl. Starynkiewicza 1/3, tel. (022) 502 14 30 Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Leszek Bablok Odpowiedzialna za dydaktykę: dr n. med. Halina Gadomska. A. Studenci z grup I – V i XIII Ogólny wymiar zajęć – 200 godzin. ORGANIZACJA ĆWICZEŃ Zajęcia rozpoczynają się w poniedziałek o godz. 800 kolokwium wstępnym (tematyka i piśmiennictwo – patrz tablica ogłoszeń) – testem złożonym z 25 pytań. Jego zaliczenie jest warunkiem przystąpienia do zajęć. Termin poprawkowy kolokwium wstępnego – piątek w pierwszym tygodniu ćwiczeń. W poniedziałek I tygodnia ćwiczeń studenci ustalają z opiekunem podział grupy na 4 podgrupy. Ćwiczenia zblokowane odbywają się od poniedziałku do piątku. Składają się z dwóch seminariów (seminarium ranne o godz. 800 i popołudniowe o godz. 1200). W ciągu czterech tygodni ćwiczeń studenci uczestniczą w 40 seminariach. W godzinach 900–1200 studenci podzieleni na podgrupy uczestniczą w zajęciach w oddziałach: patologii ciąży, ginekologii zachowawczej, ginekologii operacyjnej, izbie przyjęć, ambulatorium i pracowni USG. TEMATY SEMINARIÓW Położnictwo Anatomia narządu rodnego. Zmiany w ustroju kobiety. Rozpoznanie ciąży. Prowadzenie ciąży prawidłowej. Metody intensywnego nadzoru w ciąży i porodzie. Stan zagrożenia płodu. Mechanizm porodowy. Krwotoki w II, II, III okresie porodu. Pęknięcie macicy. Koagulopatie w położnictwie. HELLP. Konflikt serologiczny. Choroba nerek w ciąży. Nadciśnienie przedciążowe, nadciśnienie indukowane ciążą. Poronienia. Ciąża obumarła. Zespół antyfosfolipidowy. Popłód (fizjologia, patologia). Połóg: przebieg fizjologiczny. Patologie. Cukrzyca przedciążowa i ciążowa. Ostre schorzenia jamy brzusznej w ciąży. Ciążowa choroba trofoblastyczna. Rozpoznanie. Leczenie. Prognoza. Cholestaza. Schorzenie wątroby w ciąży. Schorzenie gruczołu tarczowego w ciąży. Ciąża i poród u kobiet ze schorzeniami krążenia. Zakażenia uogólnione i miejscowe w ciąży. Choroby zakaźne w ciąży. Konflikt serologiczny. Poród przedwczesny. Ciąża wielopłodowa. Ultrasonografia diagnostyczna i interwencyjna w położnictwie. Metody wewnątrzmacicznego leczenia płodu. Ginekologia Ultrasonografia diagnostyczna i interwencyjna w ginekologii. Łagodne nowotwory macicy i jajników. Rak trzonu macicy. Przyczyny niepłodności kobiecej PCO. Diagnostyka prenatalna. Profilaktyka raka szyjki. Cytologia onkologiczna. Nowotwory jajnika. Endometrioza. Rak szyjki macicy. Stany zapalne pochwy. Zmiany rozrostowe. Dysplazje i rak sromu. Niepłodność. Leczenie. Laparoskopia, histeroskopia. Metody planowania rodziny (zakres obowiązków lekarza rodzinnego w opiece nad ciężarną). Zaburzenia statyki narządu rodnego. Nietrzymanie moczu. Zaburzenia okresu dojrzewania. Wady wrodzone narządu rodnego. Ciąża ektopowa. Choroby związane z wygasaniem czynności jajników. Przekwitanie i starość. Patologia gruczołów sutkowych. Andrologia Podstawy czynności hormonalnej i plemnikotwórczej jader. Etiologia niepłodnosci męskiej. Diagnostyka niepłodności męskiej. 19 ZASADA I FORMA OCENY WYNIKÓW NAUCZANIA Podstawą do zaliczenia przedmiotu jest 100% frekwencja na zajęciach, aktywny udział w seminariach i ćwiczeniach, odbycie 3 dyżurów w sali porodowej, oddziale położniczym, patologii ciąży, noworodkowym. Zdanie egzaminu praktycznego oraz kolokwium końcowego. Kolokwium końcowe należy zaliczyć w ciągu dwóch tygodni po zakończeniu zajęć. Wszystkie oceny z kolokwiów (wstępnego, zaliczenia fantomów, końcowego wchodzą w skład średniej. Ocena 4,5 i wyższa upoważnia do zwolnienia z egzaminu ustnego. Klinika prowadzi zajęcia fakultatywne. STUDENCKIE KOŁO NAUKOWE Opiekunowie Koła: prof. dr hab. n. med. Mirosław Wielgoś, lek. Robert Matusiak. Studentów zainteresowanych położnictwem i ginekologią prosimy o kontakt z opiekunami Koła. LITERATURA (do wyboru): 1. T. Pisarski – „Położnictwo i Ginekologia” PZWL 1999. 2. Red. W. Szymański – „Rudolfa Klimka Położnictwo” DREAM 1999. 3. Red. Z. Słomko – ,,Ginekologia” PZWL 1997. 4. G. Bręborowicz – ,,Ciąża wysokiego ryzyka” OWN 2000. 5. W. Michałkiewicz – „Położnictwo” PZWL 1975. 6. W. Michałkiewicz – „Ginekologia” PZWL 1977. 7. M. Troszyński – „Ćwiczenia położnicze „ PZWL 1993. 8. W. Pschyrembel – „Położnictwo praktyczne” PZWL 1990. 9. W. Pschyrembel – „Ginekologia praktyczna” PZWL 1994. 10.G. Bręborowicz – „Ciąża wysokiego ryzyka” OWN 2000. 11. Zb. Słomko, G. Bręborowicz, J. Gadzinowski – „Leki w medycynie perinatalnej” OWN 1999. 12.P. Skałba – „Endokrynologia ginekologiczna” PZWL 1998. Literatura uzupełniająca 1. Red. Janiny Markowskiej – ,,Onkologia ginekologiczna” Urban & Partner 2002. 2. Garrey, Govan, Hodge, Callander – ,,Położnictwo ilustrowane” Libramed 2000. 3. T. Pisarski, M. Szamatowicz – ,,Niepłodność” PZWL 1997. 4. M. Kurpisz, M. Semczuk – „Andrologia” PZWL 1998. 5. Red. J. Martius – „Operacje ginekologiczne” Urban & Partner 2000. Studentów obowiązują wiadomości przekazywane podczas seminariów!!! II KATEDRA I KLINIKA POŁOŻNICTWA I GINEKOLOGII Warszawa, ul. Karowa 2, tel. (022) 596 64 21 Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Krzysztof Czajkowski Odpowiedzialna za dydaktykę: dr n. med. Ewa Romejko-Wolniewicz Studenci z grup VI–XII Ogólny wymiar zajęć – 200 godzin. ORGANIZACJA ZAJĘĆ Zajęcia mają na celu przekazanie podstaw wiadomości z zakresu położnictwa i ginekologii niezbędnych do zdania egzaminu z przedmiotu oraz przydatnych w dalszej pracy zawodowej. Ćwiczenia trwają 4 tygodnie, rozpoczynają się w poniedziałek o godzinie 800 kolokwium wstępnym (tematyka – podstawy anatomii narządu rodnego, fizjologia cyklu miesiączkowego, fizjologia ciąży, porodu i połogu; piśmiennictwo zgodnie z wywieszonymi w Klinice informacjami). W czasie 20 każdego tygodnia zajęcia odbywają się w godzinach 800–1330. Obecność na ćwiczeniach i seminariach jest obowiązkowa. Opuszczenie więcej niż jednego dnia zajęć może wiązać się z koniecznością ponownego odrabiania całego bloku zajęć. Tematy zajęć seminaryjnych obejmują: diagnostykę stosowaną w położnictwie i ginekologii (zbieranie wywiadu, badanie położnicze i ginekologiczne, USG, cytodiagnostykę, laparoskopię, przygotowanie do zabiegów operacyjnych), powikłania ciąży (poronienia, porody przedwczesne, krwawienia, nadciśnienie, cukrzyca, zakażenia, konflikt serologiczny, cholestaza, niedokrwistość), koagulopatie położnicze, choroby serca w ciąży, choroby płuc w ciąży, wady i zaburzenia statyki narządu rodnego, zagadnienia związane z niepłodnością małżeńską, podstawy andrologii i zapłodnienie pozaustrojowe. Ćwiczenia poranne odbywają się w godz. 800–1145 po podzieleniu grupy na połowę w 2 blokach dwutygodniowych: z położnictwa i ginekologii w wyznaczonych oddziałach, seminaria popołudniowe odbywają się w godz. 1200–1330 codziennie w sali wykładowej, zaś w II i III tygodniu zajęć odbywają się dodatkowo seminaria poranne w godz. 800–845 również w sali wykładowej (zgodnie z wywieszonym w Klinice planem). W pierwszym tygodniu codziennie popołudniami (w godzinach ustalonych przez opiekuna grupy) odbywają się dla całej grupy zajęcia fantomowe. Zaliczenie fantomów uprawnia do odbycia 3 obowiązkowych dyżurów w sali porodowej (dyżur trwa od godziny 1400 do godziny 800 rano). Tematy zajęć na fantomie Poniedziałek – podstawowe pojęcia położnicze, budowa kanału rodnego, zasady postępowania w sali porodowej, dokumentacja i obserwacja porodu, badanie położnicze, przygotowanie pacjentki do porodu. Wtorek – przebieg i prowadzenie porodu w ułożeniu potylicowym przednim, szycie krocza. Środa – anomalie porodu w położeniu podłużnym główkowym. Czwartek – poród w położeniu miednicowym, poprzecznym i skośnym, poród przy pomocy próżniociągu i kleszczy. Piątek – postępowanie po odejściu płynu owodniowego, poród przedłużony i zakażony, cięcie cesarskie. Do kolokwiów z położnictwa i ginekologii można przystąpić po zaliczeniu fantomów i ukończeniu 4–tygodniowych zajęć. Kolokwia można zdawać w dniu zakończenia całego bloku zajęć. Do pełnego odbycia ćwiczeń należy obecność na 3 dyżurach, których termin wspólnie ze studentem ustala opiekun grupy. Po zdaniu wymienionych zaliczeń studenci mogą zgłaszać się na egzamin praktyczny u wyznaczonego asystenta (I termin do 29 maja 2009 r.). Uzyskanie oceny średniej z zajęć minimum 4,51 i z egzaminu praktycznego minimum 4,5 uprawnia do zwolnienia z egzaminu końcowego – ustnego. Nie ma możliwości poprawiania ocen. Ustny egzamin końcowy obejmuje całokształt zagadnień związanych z nauczaniem przedmiotu. Kartę zaliczeniową należy złożyć w sekretariacie Kliniki po zaliczeniu zajęć, dyżurów, kolokwiów i egzaminu praktycznego (do końca maja) – celem dopuszczenia do sesji egzaminacyjnej i następnie po zdaniu egzaminu końcowego celem uzyskania wpisu do indeksu. Ocena końcowa z ginekologii będzie średnią z egzaminu praktycznego, zajęć i egzaminu końcowego. W trakcie zajęć studenci mają udostępnione szafki na ubrania, za które szpital pobiera kaucję w wysokości 15 zł, zwracaną po zwolnieniu szafki. STUDENCKIE KOŁA NAUKOWE przy II Klinice Położnictwa i Ginekologii Koło położniczo-ginekologiczne Opiekun: lek. med. Magdalena Broś-Konopielko. Do koła zapraszamy studentów szczególnie zainteresowanych położnictwem i ginekologią. Zapraszamy na zebrania Koła co 3 tygodnie i dyżury w sali porodowej. Rokrocznie dla członków Koła organizowane są letnie obozy naukowe – zawsze w pierwszych trzech tygodniach lipca w Starogardzie Gdańskim. 21 Koło seksuologiczne Opiekun: dr n. med. Marek Marcyniak. Podstawową formą działalności Koła są odbywane co 14–21 dni zebrania referatowe przygotowane i przedstawione przez uczestników koła oraz dyskusje po referacie. Możliwość pracy w Kole mają studenci wszystkich lat Akademii Medycznej w Warszawie. Koło kardiologii perinatalnej Opiekun: dr hab. n. med. Joanna Szymkiewicz-Dangel. Koło skupia studentów zainteresowanych kardiologią i perinatologią. Zebrania odbywają się co 3 tygodnie, w czasie zajęć przewidziana jest nauka oceny echokardiografii płodów i dzieci oraz ultrasonografii płodów. Możliwość pracy w Kole mają studenci od drugiego roku studiów. W ramach zajęć przewidziane jest prowadzenie własnych prac badawczych z zakresu kardiologii perinatalnej. ZAJĘCIA FAKULTATYWNE Klinika prowadzi zajęcia fakultatywne z seksuologii i seksiatrii. Tematyką zajęć jest całokształt zagadnień związanych z fizjologią i patologią oraz uwarunkowaniami psycho–społecznymi zachowań seksualnych. Prowadzi je dr n. med. Marek Marcyniak. W Klinice odbywają się również zajęcia fakultatywne z zakresu anatomii płodu. Prowadzi je dr hab. n. med. Joanna Szymkiewicz-Dangel. Celem zajęć jest poznanie anatomii poszczególnych układów w okresie prenatalnym na podstawie preparatów anatomicznych oraz badania USG. LITERATURA OBOWIĄZKOWA 1. M. Troszyński „Położnictwo – ćwiczenia” PZWL 2003. 2. T. Pisarski „Położnictwo i ginekologia – podręcznik dla studentów” wyd. IV PZWL 2002. 3. J. W. Dudenhausen, W. Psychrembel „Położnictwo praktyczne i operacje położnicze” wyd. IV PZWL 2002. 4. W. Pschyrembel, G. Strauss, E. Petrie „Ginekologia praktyczna” PZWL 1994. 5. Red. W. Szymański „Rudolfa Klimka Położnictwo” DREAM Publ. Comp., Inc Kraków 1999. 6. Z. Słomko „Ginekologia” PZWL 1997. Literatura uzupełniająca 1. Red. J. Markowska „Ginekologia onkologiczna” t. 1/2 wyd. Urban & Partner 2006. 2. Red. G. Bręborowicz „Ciąża wysokiego ryzyka” OWN 2006. 3. Red. G. Bręborowicz, W. Malinowski, E. Ronin-Walknowska „Ciąża wielopłodowa” OWN Poznań 2003. 4. P. Skałba „Enokrynologia ginekologiczna” PZWL 1998. 5. Red. J. Martius „Operacje ginekologiczne” wyd. Urban & Partner. 22 ENDOKRYNOLOGIA GINEKOLOGICZNA KLINIKA ENDOKRYNOLOGII GINEKOLOGICZNEJ WUM 00–315 Warszawa, ul. Karowa 2, tel. (022) 629 12 40; (022) 828 69 25. Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Stanisław Radowicki Odpowiedzialna za dydaktykę: dr n. med. Katarzyna Skórzewska, dr n. med. Michał Kunicki. Godziny przyjęć studentów: codziennie 1200–1300. Zajęcia dla studentów: 1. obowiązkowe – 30 godzin w blokach tygodniowych (poniedziałek – piątek): a. wykłady 5 godzin, b. seminaria 10 godzin, c. ćwiczenia 15 godzin, kolokwium ustne: piątek, godz. 1000. 2. fakultatywne – 30 godzin (prowadzone przez 5 kolejnych piątków), początek zajęć godz. 1400. Szczegółowy rozkład zajęć jest wywieszony na tablicy ogłoszeń w Klinice. Początek zajęć: poniedziałek, godz. 815 Studenci proszenie są o przyniesienie ze sobą obuwia zmiennego oraz fartuchów na zajęcia praktyczne. Zaliczenie zajęć następuje po zdaniu końcowego kolokwium. PROGRAM NAUCZANIA Tematy wykładów i seminariów: 1. Mechanizmy działania hormonów. 2. Hormony traktu płciowego. Wybrane zagadnienia z fizjologii układu hormonalnego. 3. Fizjologia cyklu miesiączkowego. 4. Diagnostyka endokrynologiczna. 5. Zaburzenia cyklu miesiączkowego – podział wg WHO: • Niedomoga lutealna, • Zespół napięcia przed miesiączkowego, • Bolesne miesiączkowanie. 6. Antykoncepcja. 7. Okres przekwitania u kobiet – mechanizmy hormonalne, klinika, diagnostyka, leczenie. 8. Osteoporoza – uwarunkowania hormonalne, najnowsze trendy w terapii. 9. Hyperprolaktynemia – klinika, diagnostyka, leczenie Łagodne schorzenia gruczołu sutkowego 10.Zespoły androgenne u kobiet. Tematy zajęć fakultatywnych: 1. Niepłodność uwarunkowana hormonalnie. Stymulacja owulacji. Techniki wspomaganego rozrodu. 2. Postępy w leczeniu hormonalnym (I). Analogi GnRH – miejsce w terapii hormonalnej. 3. Postępy w leczeniu hormonalnym (II). SERM – selektywne modulatory receptora estrogenowego; SPRMs – selektywne modulatory receptora progesteronowego; SPRA – selektywne modulatory receptora androgenowego. Zastosowanie w inych dziedzinach medycyny. 4. Endokrynologia ciąży. Zasady rozpoznawania zaburzeń hormonalnych, metody ich leczenia. 5. Zaburzenia odżywiania. Otyłość uwarunkowana hormonalnie. Anorexia nervosa/bulimia. Diagnostyka, leczenie. 23 STUDENCKIE KOŁO NAUKOWE Opiekun Koła: dr n. med. Michał Kunicki. Studenci opracowują i wygłaszają tematy z zakresu endokrynologii ginekologicznej, uczestniczą w pracach badawczych Kliniki, przygotowują publikacje naukowe do druku. Uczestniczą również czynnie w sympozjach i kongresach Studenckich Kół Naukowych. LITERATURA 1. Romer T. „Endokrynologia wieku dziecięcego” Springer 1998. 2. Skałba P. „Endokrynologia ginekologiczna” PZWL 2008. 3. Słomko Z. „Ginekologia” PZWL 205. 4. Pawlikowski M. „Zarys endokrynologii klinicznej” PZWL 1996. 5. Speroff L. Fritz M. „Kliniczna endokrynologia ginekologiczna i niepłodność” Medi Page 2007. 24 OTOLARYNGOLOGIA KATEDRA I KLINIKA OTOLARYNGOLOGII Warszawa, ul. Banacha 1 A, tel. (022) 599 25 21, 599 17 21, tel./fax (022) 599 25 23 Kierownik Katedry i Kliniki: prof. dr hab. n. med. Kazimierz Niemczyk Odpowiedzialny za dydaktykę: dr n. med. Piotr Chęciński. Przyjęcia w sprawach studenckich po telefonicznym uzgodnieniu terminu. Zajęcia odbywają się w bloku 2–tygodniowym – składają się z seminariów (15 godzin) i ćwiczeń (45 godzin). PROGRAM NAUCZANIA Celem nauczania jest zapoznanie studentów z najczęściej występującymi w otolaryngologii schorzeniami, z którymi będą się spotykać jako lekarze pierwszego kontaktu. Tematy seminariów 1. Anatomia szyi i głowy. 2. Duszność, ciała obce. 3. Krwawienia i urazy w ORL. 4. Zapalenia ucha i jego powikłania. 5. Audiologia. 6. Otoneurologia. 7. Zapalenia górnych dróg oddechowych. 8. Rak krtani. 9. Guzy głowy i szyi. W czasie ćwiczeń prowadzonych w oddziałach Kliniki studenci mają możliwość praktycznego zapoznania się z zagadnieniami omawianymi podczas seminariów. Klinika nie prowadzi wykładów fakultatywnych dla studentów. ORGANIZACJA ZAJĘĆ Ćwiczenia odbywają się w godz. 800–1300. Obecność studentów jest sprawdzana punktualnie o godz. 800. Seminaria odbywają się każdego dnia od godz. 800. Po seminarium, przed rozpoczęciem ćwiczeń w oddziałach przewidziana jest 30–minutowa przerwa. Obowiązuje w sposób bezwzględny punktualność w rozpoczynaniu i kończeniu ćwiczeń. Studenci zgłaszający się na ćwiczenia z laryngologii muszą opanować podstawowe wiadomości z anatomii głowy i szyi. W pierwszym dniu ćwiczeń nauczana jest metodyka badania otorynolaryngologicznego. Z tego powodu nieobecność w pierwszym dniu ćwiczeń uniemożliwia odrobienie bloku. Studenci mają możliwość wyrażenia swojej opinii o zajęciach w Klinice Otolaryngologii w anonimowej ankiecie przeprowadzanej po każdym bloku ćwiczeniowym. Uwaga!!! Studenci zgłaszający się na ćwiczenia mają obowiązek zmiany obuwia i pozostawiania wierzchnich okryć oraz toreb, teczek i plecaków w szatni. ZASADY I FORMA OCENY WYNIKÓW NAUCZANIA Zaliczenie ćwiczeń jest połączone z kolokwium odbywanym w ostatnim dniu zajęć. Obowiązuje znajomość anatomii głowy i szyi, umiejętność badania ORL oraz wiadomości z patologii otorynolaryngologicznej omówionej na ćwiczeniach i seminariach. Studenci, którzy nie zdadzą kolokwium w pierwszym terminie, powtórnie przystępują do niego u asystenta, u którego poprzednio tego kolokwium nie zaliczyli. Trzy spóźnienia obligują do odrobienia całego dnia ćwiczeń w ramach ostrego dyżuru. Jednorazowa nieobecność może być odrobiona na ostrym dyżurze. Nieobecność 2 dni lub więcej powo- 25 duje niezaliczenie ćwiczeń w danym bloku. Odrobienie całego bloku możliwe jest w ciągu roku akademickiego po uzgodnieniu terminu z dr n. med. Piotrem Chęcińskim. Do egzaminu można przystąpić po odbyciu bloku ćwiczeń i zdaniu kolokwium, które te ćwiczenia zalicza. Egzamin z otolaryngologii, przewidziany w sesji letniej przyjmować będzie kierownik i inni samodzielni pracownicy naukowi Kliniki. Do egzaminu można przystąpić nie tylko w sesji letniej, ale także w ciągu roku akademickiego. Zapisy przyjmowane będą w sekretariacie Kliniki. Egzamin w terminie wcześniejszym jest traktowany jako składany w terminie pierwszym. Studenci, którzy zapiszą się na ten egzamin i nie zgłoszą się, otrzymują ocenę niedostateczną. Mogą wówczas przystąpić do egzaminu dopiero w sesji poprawkowej. Z egzaminu zwolnieni są studenci, którzy z kolokwium zaliczeniowego po ćwiczeniach otrzymali ocenę co najmniej dobrą w pierwszym terminie bezpośrednio po odbytym bloku ćwiczeniowym. STUDENCKIE KOŁO NAUKOWE Opiekunem Koła jest: dr n. med. Jarosław Balcerzak LITERATURA OBOWIĄZUJĄCA 1. S. Iwankiewicz „Otolaryngologia”, PZWL 1984. 2. G. Janczewski, T. Goździk-Żołnierkiewicz – „Konsultacje otolaryngologiczne”, PZWL, 1990. 3. B. Latkowski (red.) „Otolaryngologia – podręcznik dla studentów medycyny”, wyd. II, PZWL, 1998. 4. G. Janczewski, E. Osuch-Wójcikiewicz (red.) „Ostry dyżur – Otolaryngologia”,Alfa-medica press, 2003. 26 OKULISTYKA KATEDRA I KLINIKA OKULISTYKI Warszawa, ul. Lindleya 4, tel. (022) 502 15 54 (sekretariat), fax (022) 502 21 47 e-mail: [email protected], http://www.eyes.pl Kierownik Katedry i Kliniki: prof. nadzw. dr hab. n. med. Dariusz Kęcik Odpowiedzialny za dydaktykę: dr n. med. Piotr Maciejewicz. Godziny przyjęć w sprawach studenckich: Kierownik Katedry – pon., czw. 1200–1300, sekretariat: codziennie 800–1400. Ogólny wymiar zajęć – 60 godzin. PROGRAM NAUCZANIA Celem nauczania jest zapoznanie studentów z anatomią i fizjologią narządu wzroku, wybranymi jednostkami chorobowymi, zmianami narządu wzroku w schorzeniach układowych oraz postępowaniem w urazach oczu. Student zapoznaje się z techniką badania okulistycznego i podstawowymi metodami diagnostycznymi. Tematy seminariów 1. Wady wzroku. 2. Choroba zezowa, diagnostyka i leczenie. 3. Zapalenia przedniego odcinka oka. 4. Pierwsza pomoc w urazach oczu. 5. Zmiany w narządzie wzroku w cukrzycy i nadciśnieniu. 6. Jaskra. 7. Patologia odwarstwień siatkówki. 8. Zastosowanie laserów w okulistyce. 9. Nowotwory narządu wzroku i diagnostyka ultradźwiękowa. 10.Diagnostyka ultradźwiękowa w okulistyce. 11. Wybrane zagadnienia z neurofizjologii. 12.Uwagi praktyczne dla lekarzy rodzinnych. 13.Podstawy okulistycznej plastyki chirurgicznej. ORGANIZACJA ZAJĘĆ Ćwiczenia odbywają się w Klinice (ul. Lindleya 4), w pracowniach diagnostycznych, na bloku operacyjnym i w ambulatorium (ul. Oczki 6). ZASADY I FORMA OCENY WYNIKÓW NAUCZANIA Obowiązuje obecność na wszystkich zajęciach oraz odrobienie ostrego dyżuru. Przystąpienie do egzaminu po zaliczeniu zajęć. STUDENCKIE KOŁO NAUKOWE Opiekun Koła: dr Piotr Maciejewicz LITERATURA OBOWIĄZUJĄCA 1. H. Niżankowska „Podstawy okulistyki”. 4. T. Kęcik, E. Dróbecka-Brydak, J. Ciszewska „Podręczny atlas okulistyczny”. 27 ANESTEZJOLOGIA I INTENSYWNA TERAPIA Katedra Anestezjologii i Intensywnej Terapii 02-005 Warszawa ul. Lindleya 4, tel. (022) 502 17 21, fax (022) 502 21 03. Kierownik Katedry Prof. dr hab. med. E. Mayzner-Zawadzka Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: dr n. med. D. Kosson – I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii, ul. Lindleya 4 tel. (022) 502 17 21, fax (022) 502 21 03. dr hab. n. med. T. Łazowski – II Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii, ul. Banacha 1 A tel. (022) 599 20 02. LICZBA GODZIN ZAJĘĆ Ogólny wymiar godzin 60. Wykłady 8, seminaria 15, ćwiczenia 37. TERMIN I FORMA ZALICZENIA ZAJĘĆ egzamin CEL NAUCZANIA 1. Rozpoznanie i postępowanie w stanach zagrożenia życia. 2. Zapoznanie się ze sprzętem służącym ratowaniu życia. 3. Poznanie zasad anestezjologii i intensywnej terapii. 4. Nabycie podstawowych umiejętności wykonywania zabiegów służących diagnostyce i terapii. REGULAMIN ZAJĘĆ Zajęcia są zblokowane. Odbywają się w Oddziale Intensywnej Terapii, Oddziałach Pooperacyjnych i Blokach Operacyjnych. Na zajęcia należy przynieść fartuch i buty. TEMATYKA ZAJĘĆ Wykłady 1. Medycyna okołooperacyjna. 2. Odpowiedzialność etyczna lekarzy anestezjologa za swoich pacjentów. 3. Gospodarka płynami dożylnymi w okresie okołooperacyjnym i operacyjnym. 4. Terapia respiratorem – zło konieczne czy dobrodziejstwo. 5. Znieczulenie w położnictwie. 6. Ból podstawowy objaw w medycynie – leczyć czy nie leczyć. Seminaria i ćwiczenia Przygotowanie i ocena pacjenta do zabiegu operacyjnego. Operacja planowa i nagła. Rola podstawowych badań laboratoryjnych w ocenie pacjenta. Podstawy farmakologii znieczulenia ogólnego. Znieczulenie regionalne (farmakologia, techniki, powikłania). Podstawowe zasady rozpoznawania i leczenia stanów zagrożenia życia. Resuscytacja – Ćwiczenia na fantomach. Monitorowanie w anestezjologii i intensywnej terapii. Powikłania intubacji i znieczulenia ogólnego. Zagrażające życiu zburzenia funkcji OUN. Śmierć mózgu. Ostra niewydolność oddechowa. Zasady znieczulenia w ambulatorium. Wstrząs (patofizjologia, ocena kliniczna, monitorowanie, leczenie). Postępowanie w wybranych przypadkach zagrożenia życia. Zasady kwalifikacji pacjentów do oddziału Intensywnej Terapii. 28 PIŚMIENNICTWO OBOWIĄZKOWE 1. Wytyczne 2005 Resuscytacji Krążeniowo-Oddechowej, Polska Rada Resuscytacji, Kraków 2005. 2. Zarys anestezjologii i intensywnej terapii – pod red. prof. Ewy Mayzner-Zawadzkiej, skrypt AM. Piśmiennictwo zalecane uzupełniające 1. ,,Anestezjologia i Intensywna Terapia dla studentów medycyny” – pod redakcją B. Kamińskiego PZWL 2000. 2. ,,Medycyna ratunkowa i katastrof” pod red. prof. A. Zawadzkiego, PZWL 2006. KOŁO NAUKOWE Od 1964 roku przy Katedrze działa studenckie koło naukowe ANKONA w formie pięciu autonomicznych sekcji związanych z poszczególnymi zespołami anestezjologicznymi i szpitalami klinicznymi (2 na ul. Lindley’a, 2 na ul. Banacha, 1 na ul. Działdowskiej), gromadzące w sumie ok. 80 studentów od II do VI roku studiów. Opiekunem naukowym koła jest dr med. Janusz Ziółkowski tel. (022) 45 23 218. 29 MEDYCYNA SĄDOWA z elementami prawa KATEDRA I ZAKŁAD MEDYCYNY SĄDOWEJ Warszawa, ul. Oczki 1 tel. 628-89-75 Kierownik: dr hab. med. Paweł Krajewski Godziny przyjęć bez ograniczeń Odpowiedzialna za dydaktykę: dr med. Małgorzata Brzozowska. Godziny przyjęć 1300 – 1330. Roczny wymiar zajęć: 55 godzin (wykłady 15 godz., seminaria 15 godz., ćwiczenia 25 godz.). Zajęcia odbywają się w Zakładzie Medycyny Sądowej. CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU Przystosowanie wiadomości lekarskich dla potrzeb prawa. PROGRAM NAUCZANIA Tematy wykładów: 1. Rola i zadania medycyny sądowej. 2. Zagadnienia prawne w medycynie sądowej – wprowadzenie. 3. Podstawy prawne transplantologii. 4. Podstawy prawne wykonywania zawodu lekarza. 5. Zagadnienia związane z życiem seksualnym (przestępstwa seksualne). 6. Ciąża, poród, poronienie z punktu widzenia medycyny sądowej. 7. Odpowiedzialność prawna lekarza: – odpowiedzialność karna, – odpowiedzialność cywilna. Tematy seminariów: 1. Hemogenetyka sądowo-lekarska – dochodzenie spornego ojcostwa, badanie dowodów rzeczowych (4 godz.). 2. Orzecznictwo karne i cywilne, medycyna wypadkowa i komunikacyjna (6 godz.). 3. Toksykologia sądowo-lekarska ze szczególnym uwzględnieniem opiniowania stanów nietrzeźwości (5 godz.). Tematy ćwiczeń: 1. Sekcja sądowo-lekarska: technika sekcji, dokumentacja. 2. Nagłe zgony z przyczyn chorobowych. 3. Uduszenia gwałtowne (ciało obce w drogach oddechowych, zagardlenie). 4. Utonięcie. 5. Działanie niskiej i wysokiej temperatury. Porażenie prądem elektrycznym. 6. Zatrucia. 7. Dzieciobójstwo, zgony w okresie niemowlęcym i wczesnym dziecięcym. 8. Zgony urazowe: obrażenia zadane narzędziem tępym, ostrym, uszkodzenia postrzałowe. 9. Wypadki komunikacyjne, wypadki w pracy. 10.Sekcja zaliczeniowa. ORGANIZACJA ĆWICZEŃ Zajęcia odbywają się w systemie blokowym przez 2 tygodnie (2,5 godz. ćwiczeń i 1,5 godz. seminarium), początek zajęć godz. 830. Ćwiczenia odbywają się w sali sekcyjnej, każdy student musi samodzielnie wykonać sekcję zwłok i podyktować protokół sekcji zwłok. Seminaria obejmują omówienie tematu, dyskusję i ewentualną demonstrację. 30 KONTROLA I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA Sekcja zaliczeniowa z opracowaniem protokołu i opinii sądowo-lekarskiej. Egzamin (bezpośrednio po bloku lub podczas sesji egzaminacyjnej). Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie wszystkich zajęć. Pojedyncze nieobecności można odrabiać w trakcie trwania bloku poza zajęciami, po uprzednim umówieniu się z prowadzącym konkretne zajęcia asystentem. PIŚMIENNICTWO OBOWIĄZUJĄCE 1. „Medycyna sądowa dla studentów” S. Raszeja i wsp., PZWL 1993. 2. „Medycyna sądowa podręcznik dla studentów medycyny” A. Jakliński i wsp., PZWL 1983. 3. „Medycyna sądowa” V. J. DiMaio, D. DiMaio, Wyd. Medyczne Urban & Partner 2003. 4. „Opiniowanie sądowo-lekarskie i toksykologiczne” Z. Marek, M. Kłys, Zakamycze 2001. 5. „Prawo medyczne” L. Kubicki i wsp., Wyd. Medyczne Urban & Partner Wrocław 2003. 6. „Prawo medyczne” M. Nestorowicz, Dom Organizatora Toruń 2005. 7. „Biologia molekularna w medycynie elementy genetyki klinicznej” J. Bal i WSP. Wydawnictwo Naukowe PWN 2006. 8. Kodeks Karny i Kodeks Postępowania Karnego, Kodeks Cywilny oraz wszystkie inne dostępne podręczniki. Koło Naukowe – opiekun dr med. Marcin Fudalej. 31 ONKOLOGIA Katedra i Klinika Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych SP CSK, ul. Banacha 1 A, 02–097 Warszawa, tel. (022) 599 28 18, fax (022) 599 14 18 Kierownik: prof. dr hab. med. Wiesław Wiktor Jędrzejczak. Kierownik Kliniki Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych WUM. Odpowiedzialny za całokształt nauczania na I Wydziale Lekarskim: prof. dr med. Wiesław Wiktor Jędrzejczak Odpowiedzialna za dydaktykę i zaliczenie zajęć w Klinice Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych: dr med. Anna Świeboda-Sadlej. Odpowiedzialny za prowadzenie zajęć w Klinice Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby: dr hab. med. Mariusz Frączek, tel. (022) 599 25 43. Odpowiedzialna za dydaktykę w Centrum Onkologii – Instytucie im. Marii Skłodowskiej-Curie: doc. dr hab. med. Maria Anna Skowrońska, Kierownik Zakładu Radioterapii, tel. (022) 570 91 85. ORGANIZACJA ZAJĘĆ Na nauczanie onkologii na VI roku składa się: 19 godzin – wykładów prof. W. W. Jędrzejczaka, 30 godzin – ćwiczeń i seminariów, z czego 24 godziny są realizowane w Klinikach I Wydziału Lekarskiego WUM (tj. w Klinice Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych oraz w Klinice Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby), a 6 godzin w Centrum Onkologii. Poszczególne grupy studenckie realizują tygodniowe bloki seminariów w godzinach 800–1400 każdego dnia tygodnia od poniedziałku do piątku, przy czym; a. W poniedziałki, wtorki i środy zajęcia odbywają się w Klinice Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych. b. W czwartki w Zakładzie Teleradioterapii Centrum Onkologii. c. W piątki (do godz. 1245) w Katedrze Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby oraz od godz. 1300 w Katedrze Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych. MIEJSCE ODBYWANIA ZAJĘĆ Wykłady: Sala Seminaryjna Banku Komórek Krwiotwórczych Kliniki Hematologii i Onkologii WUM, blok C, niski parter, odcinek A. Seminaria i ćwiczenia: 1. Katedra i Klinika Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych SP CSK, ul. Banacha 1 A, 02–097 Warszawa. 2. Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby, SP CSK, ul. Banacha 1 A. 3. Zakład Teleradioterapii Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej–Curie, ul. Wawelska 15, Warszawa. Tematy wykładów 1. Epidemiologia nowotworów i czynniki zależne od człowieka w ich występowaniu. 2. Onkogeneza: repetytorium z biologii nowotworów. 3. Onkogeneza: biologia nowotworów a ich podatność na leczenie. 4. Podstawowa symptomatologia nowotworów. 32 5. Współpraca ze specjalistami diagnostyki obrazowej w rozpoznawaniu nowotworów. 6. Badania krwi i materiału pobranego ze zmian w rozpoznawaniu nowotworów. 7. Cele chirurgii onkologicznej. 8. Miejsce radioterapii w leczeniu nowotworów. 9. Chemioterapia nowotworów – zasady ogólne. 10.Chemioterapia nowotworów – przykłady szczegółowe. 11. Bioterapia nowotworów ze szczególnym uwzględnieniem przeszczepiania komórek krwiotwórczych. 12.Poszukiwanie nowych metod leczenia nowotworów i zasady ich weryfikacji. 13.Terapia genowa nowotworów. 14.Człowiek chory na nowotwór – jak z nim rozmawiać? 15.Tricki leczenia objawowego w onkologii. 16.Zasady opieki terminalnej nad chorym na nowotwór. 17.Kierowanie „ruchem” chorego od powstania podejrzenia o nowotwór do rekonwalescencji lub opieki paliatywnej – referencyjność. 18.Czy nowotwory uda się wyleczyć? Przyszłość rozpoznawania i leczenia nowotworów. PROGRAM ĆWICZEŃ I SEMINARIÓW Poniedziałek: Zajęcia w Klinice Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych WUM. 1. Seminarium: Zasady postępowania w nowotworach o nieznanym punkcie wyjścia. Etapy opieki nad chorym z rakiem płuca – od rozpoznania do wyleczenia lub hospicjum. 2. Ćwiczenia przy łóżku chorego. Demonstracja i omówienie przypadków. Analiza wyników badań laboratoryjnych z punktu widzenia onkologa. 3. Seminarium: Etapy opieki nad chorymi z rakiem piersi – od rozpoznania do wyleczenia lub hospicjum. Wtorek: Zajęcia w Klinice Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych WUM. 1. Seminarium: Strategia rozwoju metod leczenia nowotworów – spotkanie z Kierownikiem Kliniki. 2. Ćwiczenia przy łóżku chorego. Demonstracja i omówienie przypadków. Warunki prowadzenia chemioterapii nowotworów w szpitalu i oddziale dziennym. 3. Seminarium: Etapy opieki nad chorymi z rakiem jądra lub nowotworami układu moczowego – od rozpoznania do wyleczenia lub hospicjum. Środa: Zajęcia w Klinice Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych WUM. 1. Seminarium: Etapy opieki nad chorymi z rakiem jelita grubego, żołądka i trzustki – od rozpoznania do wyleczenia lub hospicjum. 2. Ćwiczenia przy łóżku chorego. Demonstracja i omówienie przypadków. Zwalczanie onkologicznych stanów bezpośredniego zagrożenia życia. 3. Seminarium: Etapy opieki nad chorymi z nowotworami narządów płciowych kobiecych – od rozpoznania do wyleczenia lub hospicjum. Czwartek: Zajęcia w Zakładzie Teleradioterapii Centrum Onkologii–Instytutu ul. Wawelska 15. 1. Seminarium: Wprowadzenie do radioterapii (tele–, brachy–, izotopy). 2. Ćwiczenia praktyczne w Zakładzie Radioterapii – prezentacja aparatury. 3. Seminarium: Rola radioterapii w skojarzonym leczeniu chorych na nowotwory, a zwłaszcza omówienie etapów skojarzonej opieki nad chorymi na nowotwory głowy i szyi oraz OUN. Onkologia wieku rozwojowego. Piątek: Zajęcia w Klinice Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby (od 800 do 1245). 1. Seminarium: chirurgia onkologiczna – radykalna, paliatywna, rekonstrukcyjna, profilaktyczna. 2. Seminarium: Etapy kompleksowej opieki nad chorymi na nowotwory przełyku, żołądka, pierwotne wątroby, pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych – od rozpoznania do wyleczenia, leczenia farmakologicznego lub hospicjum. 3. Zajęcia praktyczne w klinice i na bloku operacyjnym. 33 4. Postępowanie chirurgiczne w przypadkach przerzutów nowotworowych do wątroby, płuc i ośrodkowego układu nerwowego. Zaliczenie zajęć: piątek 1300–1400 zaliczenie testowe w Klinice Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych. LITERATURA ZALECANA 1. Onkologia. Podręcznik dla studentów i lekarzy red. R. Kordek, J. Jassem, M. Krzakowski, A. Jeziorski II Wydanie, Medical Press 2004. 2. Chirurgia nowotworów red. M. Frączek, Alfa-Medica Press, 2003 (uzupełniający). 3. Onkologia. Podręcznik dla studentów medycyny. Red. A. Kułakowski, A. Skowrońska-Gardas, PZWL 2003 (uzupełniający). EGZAMIN – Testowy w sesji letniej. 34 TRANSPLANTOLOGIA KLINIKA MEDYCYNY TRANSPLANTACYJNEJ I NEFROLOGII 02-006 Warszawa, ul. Nowogrodzka 59, tel. 502-12-32 Kierownik Kliniki: prof. dr hab. Magdalena Durlik Adiunkci ds. dydaktyki: dr n. med. Joanna Pazik, dr n. med. Agnieszka Perkowska-Ptasińska. Kurs trwa 1 tydzień, w godzinach 800–1245. Pierwszego dnia studenci proszeni są o zebranie się o godzinie 750. w szatni pawilonu 11 (wejście do pawilonu naprzeciwko bramy wjazdowej do szpitala do strony ul Nowogrodzkiej, w pawilonie tym mieści się Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej w której odbywają się zajęcia poniedziałkowe). Przy szatni proszę oczekiwać na asystenta. Szatnia przy wejściu jest wyłącznie dla pacjentów. Studenci zostaną zaprowadzeniu do szatni należącej do Kliniki Chirurgii. Zajęcia obejmują: 25 godzin nauczania, w tym 11 godzin seminariów, 14 godzin zajęć praktycznych Podstawą zaliczenia przedmiotu jest obecność na seminariach i uczestnictwo w zajęciach praktycznych oraz zdanie 10-cio pytaniowego testu (minimalna liczba prawidłowych odpowiedzi wynosi 7). Celem kursu jest zaznajomienie studentów z procesem kwalifikacji do przeszczepienia wybranych narządów unaczynionych, zasadami udzielania pierwszej pomocy medycznej i leczenia powikłań najczęściej występujących u tej grupy chorych. Uczestnicy zajęć uzyskują podstawową wiedzę o leczeniu immunosupresyjnym, jego monitorowaniu, działaniach niepożądanych i interakcjach, doskonalą umiejętności badania podmiotowego i przedmiotowego oraz interpretacji wyników badań laboratoryjnych. Tematy seminariów: 1. Wskazania do przeszczepiania narządów. 2. Kwalifikacja potencjalnego biorcy. 3. Typowanie tkankowe, alokacja. 4. Dawca narządów unaczynionych: wskazania i przeciwwskazania do pobrania narządów. Kryteria śmierci pnia mózgu. Problemy prawne i etyczne. 5. Techniki pobrania i przechowania narządów. 6. Podstawy chirurgii transplantacyjnej – ze szczególnym uwzględnieniem przeszczepiania nerki, wątroby, trzustki. 7. Zasady leczenia immunosupresyjnego. 8. Odpowiedź immunologiczna na przeszczepiony narząd i proces odrzucania. 9. Monitorowanie czynności przeszczepu. 10.Podstawowe powikłania po przeszczepieniu narządów (metaboliczne, infekcyjne, nowotwory). 11. Prowadzenie biorcy we wczesnym i późnym okresie potransplantacyjnym. PIŚMIENNICTWO ZALECANE 1. Transplantologia Kliniczna – red. W. Rowiński, PZWL 2004. 2. Transplantologia Kliniczna – skrypt dla studentów pod red. M. Durlik, W. Rowiński, Warszawa, 2003. 3. Medical Management of Kidney Transplantation – Matthew R. Weir, Lippincott Williams & Wilkins, 2005. 4. Podręcznik Transplantacji Nerek – Danovitch G. M., Wydanie polskie pod red. L. Pączek, G. Senatorski. Wyd. CZELEJ, Lublin 2007. 5. Leczenie nerkozastępcze pod redakcją Bolesława Rutkowskiego, Wyd. CZELEJ, Lublin 2007. 6. Principles and Practice of Renal Transplantation. Kahan BD, Ponticelli C., Martin Dunitz, 2000. 35 PROPEDEUTYKA STOMATOLOGII KLINIKA CHIRURGII CZASZKOWO–SZCZĘKOWO–TWARZOWEJ IS WUM Warszawa, ul. Nowogrodzka 59, tel. (022) 502 12 39, fax (022) 502 21 14 Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Hubert Wanyura Przyjmuje w godz. 830–1300 Koordynator zajęć: prof. dr hab. n. med. Hubert Wanyura Zajęcia prowadzą samodzielni pracownicy naukowi lub doktorzy nauk medycznych, przedstawiciele czterech Zakładów Instytutu Stomatologii: Kliniki Chirurgii Szczękowo-Twarzowej, Zakładu Ortodoncji, Zakładu Stomatologii Dziecięcej, Zakładu Chorób Błony Śluzowej i Przyzębia. Zajęcia w rocznym wymiarze 15 godz. odbywają się w sali wykładowej I p., ul. Miodowa 18 oraz w sali wykładowej im. A. Gluzińskiego przy ul. Nowogrodzkiej 59. PROGRAM NAUCZANIA Celem nauczania przedmiotu jest przybliżenie i przekazanie studentom medycyny podstawowej wiedzy z zakresu czterech specjalności stomatologicznych. Obejmuje ona etiopatologię, rozpoznawanie i leczenie różnorodnych chorób jamy ustnej, szczęk, szyi i twarzy. Znajomość tych zagadnień jest konieczna w przyszłej pracy lekarza ogólnego. I. 1. 2. 3. 4. Stomatologia dziecięca: budowa zębów mlecznych i stałych – różnice anatomiczne, okresy wyrzynania zębów, czynniki wywołujące próchnicę zębów, zapobieganie próchnicy – profilaktyka. II. Choroby błony śluzowej jamy ustnej i przyzębia: 1. anatomia przyzębia, 2. choroby przyzębia, 3. anatomia i fizjologia błony śluzowej jamy ustnej, 4. choroby błony śluzowej jamy ustnej; – choroby wirusowe, – leukoplakia, liszaj, – afty, – pęcherzyce, – zapalenie dziąseł w przebiegu chorób ogólnych, – zmiany przed i nowotworowe. III. Ortodoncja: 1. diagnostyka wad twarzowo-szczękowo-zgryzowych, 2. wady wrodzone (etiologia, leczenie), 3. wady nabyte (etiologia, profilaktyka, leczenie), 4. leczenie zespołowe wad twarzowo-szczękowo-zgryzowych. IV. Chirurgia szczękowo-twarzowa i stomatologiczna: 1. zapalenia swoiste i nieswoiste w obszarze głowy i szyi, 2. ostre i przewlekłe zakażenia zębopochodne, 3. bakteriemia poekstrakcyjna – zasady postępowania, 4. nowotwory głowy, szyi i jamy ustnej: epidemiologia, rozpoznawanie, leczenie. 36 5. urazy szkieletu czaszkowo-twarzowego: epidemiologia, rozpoznawanie i różnicowanie, morfologiczno-czynnościowe i estetyczne następstwa złamań, leczenie pourazowych obrażeń szkieletu czaszkowo-twarzowego i ich następstw. ORGANIZACJA ZAJĘĆ Zajęcia odbywają się w formie 5 seminariów w ciągu tygodnia dla każdych 2 grup dziekańskich. Omawiane tematy są ilustrowane przeźroczami. Studenci, którzy z ważnych powodów nie uczestniczyli w zajęciach swojej grupy, powinni odrobić zajęcia z inną grupą po uzgodnieniu z osobą prowadzącą seminarium (ten sam program powtarzany jest co tydzień). Po zakończeniu cyklu zajęć dla całego roku studenci mogą uzyskać wpis do indeksu u koordynatora zajęć. Udział w seminariach jest obowiązkowy. Nieobecność przekreśla możliwość zaliczenia przedmiotu. PIŚMIENNICTWO OBOWIĄZUJĄCE 1. Renata Górska (red.): „Choroby błony śluzowej jamy ustnej” Wydawnictwo Med. Tour Press – 2007. 2. Maria Szpringer-Nodzak (red.), Magdalena Wochna-Sobańska: „Stomatologia wieku rozwojwowego”. Wydawnictwo Lekarskie PZWL – 2006. 3. Irena Karłowska (red.): „Zarys współczesnej ortodoncji. Podręcznik dla studentów i lekarzy stomatologów”. Wydawnictwo Lekarskie PZWL – 2005. 4. Zbigniew Jańczuk, Jadwiga Banach: „Choroby błony śluzowej jamy ustnej i przyzębia” Wydawnictwo Lekarskie PZWL – 2003, wyd.III. 5.Leszek Kryst (red.): „Chirurgia szczękowo-twarzowa” Wydawnictwo Lekarskie PZWL – 2007. 37 REHABILITACJA KATEDRA I KLINIKA REHABILITACJI WUM 05-511 Konstancin Jeziorna, ul. Wierzejewskiego 12, tel. (0 22) 711 90 07, 711 90 16, 711 90 17. fax: (022) 757-67-58 p.o. KIEROWNIKA KLINIKI: dr n. med. Marek Krasuski OSOBA ODPOWIEDZIALNA ZA DYDAKTYKĘ: Dr n med. Marek Krasuski ZESPÓŁ KLINIKI: Dr hab. inż. Roman Paśniczek – adiunkt, Dr n med. Adam Ogonowski – adiunkt, Dr n med. Piotr Tederko – adiunkt, Lek med. Jan Dudek – asystent, Lek med. Izabella Nyka – asystent, Lek med. Zbigniew Szymczak – asystent, Rezydenci: lek med.: Julita Czech, Anna Wojciechowska. Dr n. med. Marek Krasuski – specjalista ortopedii, traumatologii i rehabilitacji medycznej • Konsultant ds. rehabilitacji medycznej dla województwa mazowieckiego. • Prezes Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Rehabilitacji. • Ordynator Oddziału II Centrum Rehabilitacji im Prof. Mariana Weissa w Konstancinie. • Członek Komisji ds. Rehabilitacji Agencji Oceny Technologii Medycznych. • Biegły sądowy w zakresie chirurgii ortopedycznej i traumatologii Sądu Okręgowego w Warszawie. Dr n. med. Piotr Tederko – specjalista rehabilitacji medycznej, I stopień specjalizacji w ortopedii i traumatologii • Członek Komisji ds. Wyrobów Medycznych Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Dr n. med. Adam Ogonowski – specjalista ortopedii, traumatologii i rehabilitacji medycznej • Kierownik Oddziału Rehabilitacji w Centrum Leczniczo-Rehabilitacyjnym i Medycyny Pracy Attis w Warszawie. lek. Jan Dudek – specjalista ortopedii, traumatologii i rehabilitacji medycznej • Dyrektor ds. Lecznictwa Centrum Rehabilitacji im Prof. Mariana Weissa w Konstancinie, • Ordynator Oddziału VI Centrum Rehabilitacji im Prof. Mariana Weissa w Konstancinie, • Przewodniczący Oddziału Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Rehabilitacji. lek. Izabella Nyka – specjalista rehabilitacji medycznej • Skarbnik Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Rehabilitacji. lek. Zbigniew Szymczak – specjalista ortopedii, traumatologii • Zastępca Ordynatora Oddziału III Centrum Rehabilitacji im Prof. Mariana Weissa w Konstancinie, • Sekretarz Oddziału Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Rehabilitacji. Prof. nadzw. dr hab. inż. Roman Paśniczek • Kierownik zakładu Inżynierii Biomedycznej Instytutu Inżynierii Precyzyjnej i Biomedycznej Politechniki Warszawskiej. 38 ROK STUDIÓW VI I i II Wydział Lekarski SEMESTR wiosenno-letni (I Wydział); zimowy (II Wydział) OGÓLNY WYMIAR GODZIN 30 W TYM WYKŁADÓW 0 SEMINARIÓW 10 ĆWICZEŃ 20 SPOSÓB ZAKOŃCZENIA PRZEDMIOTU Zaliczenie w formie testu KRÓTKI OPIS PROGRAMU: Katedra i Klinika Rehabilitacji WUM działa na bazie Centrum Rehabilitacji im. Prof. Mariana Weissa w Konstancinie. Klinika Rehabilitacji została utworzona w 1962 roku jako druga tego typu w Kraju i jedna z pierwszych w Europie. Program nauczania obejmuje zapoznanie się z problematyką rehabilitacji medycznej, poznanie jej definicji i założeń polskiej szkoły rehabilitacji. Celem zajęć praktycznych jest poznanie elementów badania klinicznego dla potrzeb rehabilitacji, ustalenie programu kompleksowego leczenia. W trakcie zajęć seminaryjnych zapoznanie studenta z problematyką kompleksowej rehabilitacji chorych z dysfunkcjami narządu ruchu. Leczenia chorych po ostrym urazie kręgosłupa z powikłaniami neurologicznymi, leczenie chorych po urazach narządu ruchu, kompleksowe leczenie zachowawcze i operacyjne zmian zwyrodnieniowych narządu ruchu, leczenie zachowawcze, operacyjne i pooperacyjne osób z chorobami kręgosłupa, leczenia usprawniającego w schorzeniach dróg oddechowych i układu krążenia. Tematy seminariów: 1. Rehabilitacja – definicja i jej zadania. 2. Stosowane metody badania dla potrzeb rehabilitacji. 3. Kompleksowe leczenie osób po urazach kręgosłupa z uwzględnieniem procesu rehabilitacji. 4. Rola bioinżynierii w rehabilitacji. 5. Aspekty rehabilitacji w leczeniu zmian zwyrodnieniowych stawów biodrowych. 6. Zasady leczenia usprawniającego w chorobie zwyrodnieniowej stawów. 7. Usprawnianie po urazach narządu ruchu. 8. Diagnostyka i kompleksowe leczenie w zespołach bólowych kręgosłupa. 9. Praktyczne zajęcia w gabinetach fizyko- i kinezyterapii. 10. Uczestnictwo w obchodzie ordynatora oddziału z omawianiem szczególnych przypadków klinicznych. Klinika Rehabilitacji WUM działa na bazie II i VI Oddziału Centrum Rehabilitacji im. Prof. Mariana Weissa w Konstancinie. Klinika i Oddziały posiadają akredytację Ministerstwa Zdrowia w zakresie prowadzenia specjalizacji lekarzy. Na bazie Kliniki prowadzone jest szkolenie podyplomowe lekarzy w ramach rehabilitacji medycznej. Lekarze specjalizujący się w rehabilitacji medycznej odbywają obowiązkowy staż 6 tygodniowy. Na bazie Kliniki organizowane są kursy specjalizacyjne. W Oddziałach na bazie których działa Klinika leczeni są kompleksowo chorzy z powodu zmian zwyrodnieniowych w obrębie narządu ruchu. W kompleksowym leczeniu uwzględnione są: rehabilitacja ogólnoustrojowa, rehabilitacja neurologiczna, rehabilitacja przedoperacyjna, leczenie operacyjne ortopedyczne, rehabilitacja pooperacyjna, rehabilitacja po urazach narządu ruchu. Na uwagę zasługują przede wszystkim wykonywane operacje w obrębie kręgosłupa u chorych z zespołami bólowymi kręgosłupa, powikłaniami pourazowymi, powikłaniami w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów kręgosłupa, alloplastyka stawów. W Oddziałach klinicznych leczenie operacyjne i rehabilitacyjne jest integralną całością. Dla potrzeb rehabilitacji u chorych z objawami całkowitego uszkodzenia rdzenia kręgowego wykonywane są unikalne operacje polegające na wykonywaniu przeszczepów nerwów w obrębie kończyny górnej. 39 W ramach prac naukowo badawczych, w Klinice zajmujemy się problematyką oceny ruchomości i funkcji kręgosłupa, oceny wydolności oddechowej osób po urazie rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym i piersiowym, oceną funkcji ręki osób po urazie rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym, oceną świadomości zdrowotnej osób niepełnosprawnych, oceną stanu funkcjonalnego osób po urazach stawu biodrowego leczonych operacyjnie. LISTA NAJWAŻNIEJSZYCH PODRĘCZNIKÓW Obowiązkowe 1. Rehabilitacja medyczna Skrypt dla Studentów pod red. Jerzego Kiwerskiego, wyd.: AM Warszawa 2002. Zalecane 2. Rehabilitacja Medyczna pod red Jerzego Kiwerskiego,. PZWL Warszawa, 2005. 3. Kiwerski J., Krasuski M., Kowalski M. Schorzenia i urazy kręgosłupa PZWL 1999, 2001. 4. K. Milanowska, W. Dega: Rehabilitacja medyczna. PZWL. 40 FARMAKOLOGIA KLINICZNA KATEDRA I ZAKŁAD FARMAKOLOGII DOŚWIADCZALNEJ I KLINICZNEJ WUM 00-927 Warszawa, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, tel./fax (022) 826-21-16 Kierownik Katedry: prof. dr hab. med. Andrzej Członkowski Godziny przyjęć w sprawach studenckich: 1000–1400 Odpowiedzialny za dydaktykę: dr Maciej Niewada, tel. (022) 828-10-55, tel. komórkowy: 691745377. Wykłady w rocznym wymiarze 10 godz. odbywają się w sali wykładowej budynku przy ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, gmach Wydziału Lekarskiego w semestrze zimowym VI roku (XI semestr). Seminaria w rocznym wymiarze 15 godz. – w Katedrze Farmakologii Doświadczalnej i Klinicznej, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28. Celem zajęć jest przygotowywanie studentów do prowadzenia racjonalnej terapii farmakologicznej oraz zapoznanie z zasadami prowadzenia badań klinicznych (GCP), medycyny opartej na aktualnych i wiarygodnych publikacjach (EBM) i analizą farmakoekonomiczną. PROGRAM NAUCZANIA Tematy wykładów: zgodnie z planem wywieszonym na tablicy ogłoszeń w Katedrze Farmakologii. Tematy seminariów: 1. Terapia monitorowana. 2. Farmakoterapia geriatryczna. 3. GCP (dobra praktyka kliniczna) – zasady prowadzenia badań klinicznych. Kliniczna ocena leków. 4. Kinetyka leków w wybranych sytuacjach klinicznych. 5. Evidence – based medicine (medycyna oparta na wiarygodnych i aktualnych publikacjach). Zalecana literatura 1. Farmakologia kliniczna – Znaczenie w praktyce medycznej. Krystyna Orzechowska-Juzwenko, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2006, wyd. 1. 2. Podstawy EBM czyli medycyny opartej na danych naukowych dla lekarzy i studentów. Piotr Gajewski, Roman Jaeschke, Jan Brożek, Medycyna Praktyczna, Kraków 2008, wyd. 1. 3. Podstawy farmakologii klinicznej. Krystyna Orzechowska-Juzwenko, Volumed, Wrocław 1997, wyd. 1. 4. Farmakologia kliniczna, H.R.Rang i wsp., wyd. Czelej, Lublin, 2001. 5. Badania kliniczne red. M. Walter, OINPHARMA, WARSZAWA, 2004. 6. Metody badań ekonomicznych programów ochrony zdrowia – Michael F. Drummond i wsp. Via Medica, Gdańsk, 2003. 7. Słownik farmakoekonomiczny, Czech M., Orlewska E. Unimed, Warszawa, 2002. 8. Farmakoekonomika dla studentów i absolwentów akademii medycznych. Ewa Orlewska, Elżbieta Nowakowska, AM Poznań, Poznań 2004, wyd. 1. ZASADY I FORMA OCENY WYNIKÓW Obowiązuje zaliczenie sprawdzianu obejmującego tematy wykładów i seminariów. Zalecana literatura zostanie podana podczas zajęć. Sprawdzian pisemny w terminie ustalonym przez asystenta prowadzącego. ZAJĘCIA FAKULTATYWNE 41 Zajęcia fakultatywne „Postępy farmakologii klinicznej” organizują: dr med. Maciej Niewada i dr med. Dagmara Mirowska-Guzel. Zajęcia odbywać się będą w sali A Katedry Farmakologii Doświadczalnej i Klinicznej, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, raz w tygodniu, w czwartek godz. 1400–1600, zapisy w sekretariacie. Tematyka cyklu: zgodnie z planem wywieszonym na tablicy ogłoszeń w Katedrze Farmakologii. STUDENCKIE KOŁO NAUKOWE Farmakologii: Opiekun Koła: dr farm. Paweł Krząścik. Farmakoekonomiki: Opiekun Koła: dr med. Maciej Niewada. Studenci biorą udział w pracach prowadzonych w ramach programów naukowych Katedry. Opracowują wyniki korzystając z technik komputerowych, przygotowują prace do publikacji, biorą aktywny udział w krajowych i międzynarodowych konferencjach naukowych. 42 ZDROWIE PUBLICZNE ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ INSTYTUTU MEDYCYNY SPOŁECZNEJ Warszawa, ul. Oczki 3, tel. (022) 621-52-56 Kierownik Zakładu: p.o. dr med. Piotr Tyszko Sekretariat studencki jest czynny codziennie w godz. 1000–1500, na I piętrze. Odpowiedzialna za dydaktykę: lek. Joanna Kowalska – przyjmuje w sprawach studenckich w poniedziałki i czwartki w godz. 12–14. Zajęcia obejmują 20 godz. wykładów i 10 godz. seminariów. Wykłady odbywają się w terminie i miejscu wskazanym przez Dziekanat, seminaria w Instytucie Medycyny Społecznej, ul. Oczki 3, II p. PROGRAM NAUCZANIA Celem nauczania jest zapoznanie z problematyką zdrowia publicznego, a w szczególności ukazanie czynników oddziaływujących na strukturę i proces opieki zdrowotnej z uwzględnieniem regulacji prawnych i mechanizmów ekonomicznych. Tematy wykładów obejmują: 1. Geneza zdrowia publicznego 2. Ocena i monitorowanie stanu zdrowia i potrzeb zdrowotnych. Systemy informatyczne i bazy danych. 3. Postawy nauki o organizacji w ochronie zdrowia. 4. Zakres i formy działania współczesnej ochrony zdrowia. 5. Systemy opieki zdrowotnej na świecie (organizacja, finansowanie, efektywność). 6. Ochrona zdrowia w systemie ubezpieczeniowym. 7. Podstawy polityki zdrowotnej, programy zdrowia publicznego. 8. Aktualne problemy polityki zdrowotnej w Polsce. Tematy seminariów obejmują: 1. Organizacja ochrony zdrowia w Polsce, formy i poziomy opieki zdrowotnej. 2. Narodowy Fundusz Zdrowia. 3. Prawa i obowiązki lekarza. 4. Odpowiedzialność zawodowa i cywilna lekarza (rola samorządu zawodowego). 5. Orzecznictwo o czasowej i trwałej niezdolności do pracy oraz niepełnosprawności. ORGANIZACJA ZAJĘĆ Pierwsze seminarium rozpoczyna się w poniedziałek o godz. 1400. Następne dwa seminaria odbywają się w tym samym tygodniu w terminach uzgodnionych z Zakładem. ZASADY I FORMA OCENY WYNIKÓW NAUCZANIA Warunkiem zaliczenia są: aktywny udział we wszystkich seminariach i zdanie kolokwium. Kolokwium odbywa się w ostatnim dniu zajęć, w formie pisemnej. Prosimy o składanie indeksów do podpisu w dniu zakończenia zajęć. Literatura zalecana 1. Zdrowie Publiczne, pr. zbiorowa pod red. T. Kulik i M. Latalskiego, Lublin, 2002. 2. Włodarczyk C. W.: Systemy zdrowotne. Kraków, 2001. 3. Kautsch M., Whitfield M., Klich J.: Zarządzanie w opiece zdrowotnej. Kraków, 2001. 4. Wskazane lektury z czasopism: Prawo i Medycyna, Zdrowie Publiczne, Problemy Medycyny Społecznej. 5. Wilmowska-Pietruszyńska A.: Orzecznictwo lekarskie. Warszawa, 2000. 6. Ekonomika Medycyny, praca zb. Pod red. J. Fedorowskiego i R. Niżankowskiego, Warszawa, 2002. 43 MEDYCYNA KATASTROF STUDIUM MEDYCYNY KATASTROF 02-109 Warszawa ul. Księcia Trojdena 2, tel.: (022) 57-20-545, 57-20-536; Fax.: (022) 57-20-543. e-mail: [email protected] Kierownik Studium: Ppłk lek. Witold Pawłowski Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: ppłk lek. Witold Pawłowski. Roczny wymiar wykładów i ćwiczeń dla kierunku lekarskiego: 25 godz., wykłady: 13, ćwiczenia: 3, seminaria: 9. Godziny przyjęć w sprawach studenckich: wtorek i czwartek godz. 1200–1400. Miejsce odbywania zajęć: Studium Medycyny Katastrof, 02-109 Warszawa, ul. Księcia Trojdena 2. Cel nauczania i zakres przedmiotu: 1. Wprowadzenie studentów w zagadnienia podstawowych wyróżników medycyny katastrof. 2. Zapoznanie studentów z: – zasadami organizacji zabezpieczenia medycznego w katastrofach i wypadkach masowych; – postępowaniem w stanach nagłego zagrożenia życia podczas katastrof – z uwzględnieniem segregacji poszkodowanych. 3. Przedstawienie zasad planowania, kierowania i prowadzenia akcji ratunkowej podczas wypadków masowych i katastrof. Objęte programem zajęcia kończą się zaliczeniem z oceną. Program Nauczania Tematy wykładów: 1. Medycyna katastrof jako nauka. Wyróżniki Medycyny katastrof. Katalog katastrof wg WHO. 2. Zasady segregacji medycznej w wypadkach masowych i katastrofach. 3. Bioterroryzm jako szczególny rodzaj katastrofy. 4. Zagrożenia epidemiologiczne w miejscu katastrof. 5. Organizacja zabezpieczenia medycznego w katastrofach i awariach. 6. Prawa człowieka w sytuacjach nadzwyczajnych w świetle prawa polskiego i międzynarodowego. Tematy seminariów: 1. Wprowadzenie do psychotraumatologii – podstawowe aspekty psychologii katastrof. 2. Fazy akcji ratunkowych. 3. Udzielanie pomocy poszkodowanym w wypadkach i katastrofach. 4. Stres traumatyczny – kryteria diagnozy PTSD, uwarunkowania adaptacji potraumatycznej. 5. Zapobieganie psychologicznym skutkom katastrof u osób poszkodowanych – pierwsza pomoc psychologiczna. Tematy ćwiczeń: 1. Postępowanie w przypadku mnogich obrażeń ciała. 2. Zasady organizacji, kierowania i prowadzenia akcji ratunkowej podczas wypadków masowych i katastrof. Podejmowanie decyzji w sytuacji katastrofy – gra decyzyjna. Ćwiczenia praktyczne na mapach. 44 Zasady i metody oceny wyników Zajęcia dla studentów I Wydziału Lekarskiego VI roku studiów odbywają się: od godz. 800 do 1030, przez 4 dni w 12-godzinnym bloku ćwiczeniowym. Lista obecności sprawdzana jest codziennie na początku i na końcu zajęć. Zaliczenie: kolokwium z oceną odbywa się w ostatnim dniu zajęć. Literatura obowiązująca 1.Latalski Maciej i Gabriel Majewski: „Medycyna katastrof”. Lublin 2000. 2. Zawadzki Andrzej: „Medycyna ratunkowa i katastrof” PZWL Warszawa 2006. 3. Strużyna J.: „Oparzenia w katastrofach i masowych zdarzeniach” PZWL Warszawa 2004. 4. Klukowski Krzysztof „Medycyna wypadków w transporcie” PZWL Warszawa 2005. 5. Kowalczyk M., Rump S., Kołaciński Z. „Medycyna katastrof chemicznych” PZWL Warszawa 2004. 45 MEDYCYNA RODZINNA Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej z Oddziałem Klinicznym Chorób Wewnętrznych i Metabolicznych 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1 A, blok F, tel. (022) 599-21-90, faks (022) 599-21-78, e-mail: [email protected]. Uwaga! Sekretariat Katedry i Zakładu Medycyny Rodzinnej mieści się pod podanym wyżej adresem – jest to blok F (w budynku, w którym znajduje się m.in. Centrum Medyczne WUM oraz pracownia rezonansu magnetycznego). Starosta grupy proszony jest o kontakt z sekretariatem przed rozpoczęciem zajęć w celu uzyskania informacji dotyczących miejsca odbywania ćwiczeń w praktyce lekarza rodzinnego. Kierownik Katedry i Zakładu: prof. dr hab. n. med. Kazimierz Wardyn Kierownik przyjmuje studentów we wtorki i czwartki w godz. 1100–1300 w Katedrze i Zakładzie Medycyny Rodzinnej, ul. Banacha 1 A, blok F, I piętro, tel. (022) 599-21-90. Odpowiedzialna za nauczanie: dr hab. n. med. Katarzyna Życińska, [email protected] dr n. med. Aneta Nitsch-Osuch, [email protected] Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, ul. Banacha 1 A, blok F, I piętro, tel. (022) 5992190. Wymiar zajęć: Zajęcia są prowadzone w semestrze letnim i obejmują: 6 godzin seminariów, 24 godzin ćwiczeń. Miejsce odbywania zajęć: zajęcia (seminaria) odbywają się w godzinach od 800 do 1300 w Katedrze i Zakładzie Medycyny Rodzinnej (ul. Banacha 1 A, blok F), w Domu Opieki (ul. Puławska 113 D) oraz we wskazanych praktykach lekarza rodzinnego. Program nauczania Tematy seminariów 1. Grypa – rozpoznawanie, leczenie, profilaktyka. 2. Szczepienia w rodzinie w praktyce lekarza rodzinnego. 3. Trudny pacjent w praktyce lekarza rodzinnego 4. Procedury profilaktyczne w rodzinie. 5. Choroby cywilizacyjne – rozpoznawanie, leczenie, profilaktyka (cz. 1 i cz. 2). Ćwiczenia W trakcie ćwiczeń w praktyce lekarza rodzinnego studenci zapoznają się z funkcjonowaniem praktyki, uczestniczą w przyjmowaniu pacjentów w gabinecie (w tym w punkcie szczepień – kwalifikacja do szczepień oraz badania profilaktyczne). Studenci doskonalą umiejętność badania pacjenta (w tym badania otoskopowego, oftalmoskopowego, spirometrycznego, badania per rectum). W domu opieki studenci poznają problemy jego pensjonariuszy oraz zasady współpracy instytucji opiekuńczych z lekarzem rodzinnym. Cele nauczania • Zapoznanie studentów z pryncypiami medycyny rodzinnej, zasadami organizacji i funkcjonowania praktyki lekarza rodzinnego. • Doskonalenie umiejętności komunikacji z pacjentem, zbierania wywiadu, badania fizykalnego, interpretacji wyników badań dodatkowych, prowadzenia dokumentacji lekarskiej. • Motywacja do wyboru specjalizacji z medycyny rodzinnej. 46 Kontrola i ocena wyników nauczania Warunkiem zaliczenia jest aktywny udział w seminariach i ćwiczeniach (potwierdzony wpisami do indywidualnej karty zaliczeniowej) oraz zdanie egzaminu z zakresu wiedzy przekazanej podczas ćwiczeń, seminariów, zawartej w zalecanym piśmiennictwie. Egzamin ma formę egzaminu pisemnego testowego. Literatura zalecana 1.Latkowski B., Lukas W. (red.): Medycyna Rodzinna. PLWL 2005. 2. Bożkowa K., Sito A. (red.): Opieka zdrowotna nad rodziną, PZWL 2003. 3. Czasopism: „Polska Medycyna Rodzinna” – wybrane artykuły. Studenckie Koło Naukowe Opiekunem Koła jest dr hab. n. med. Katarzyna Życińska i prof. dr hab. Andrzej Wardyn. Studenci uczestniczą w pisaniu prac naukowych w zakresie tematów podejmowanych w Katedrze i Zakładzie, uczestniczą w konferencjach naukowych krajowych i zagranicznych. 47 MEDYCYNA RATUNKOWA ZAKŁAD MEDYCYNY RATUNKOWEJ Warszawa, ul. Lindley’a 4, tel. (022) 502 13 23, e–mail: [email protected] Kierownik Zakładu: prof. nadzw. dr hab. n. med. Andrzej Zawadzki Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: prof. nadzw. dr hab. n. med. Andrzej Zawadzki. Wymiar zajęć: 3 x 90 min, zajęcia w blokach jednotygodniowych (seminaria i ćwiczenia – 5 x 135 min). Ogólny wymiar zajęć – 35 godzin. Zajęcia odbywają się w Studium Medycyny Katastrof przy ul. Księcia Trojdena 2 CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU Zajęcia mają na celu zdobycie przez studentów umiejętności podejmowania szybkich i wysokospecjalistycznych działań leczniczych w sytuacjach nagłego zagrożenia życia. Procedury te to podtrzymywanie i stabilizowanie zagrożonych czynności życiowych, szybka identyfikacja i geneza nagłego zagrożenia, opanowanie i ograniczenie jego następstw i powikłań, opanowanie bólu i cierpienia chorego. Dla podejmowania tych działań niezbędne jest poznanie patofizjologii nagłych zagrożeń życia, niezależnie od ich natury, opanowanie podstaw technik specjalistycznych, postępowań klinicznych, umiejętność stosowania nowości techniki medycznej. Istotnym elementem integrującym przedstawiane postępowanie jest opanowanie koordynacji i zachowanie priorytetów w działaniach zespołowych – zarówno w warunkach szpitalnych, jak i przedszpitalnych, zwłaszcza w obliczu zdarzeń masowych lub katastrof. WYKŁADY (2 x 45 min) 1. Stan ratownictwa medycznego w Polsce i na świecie. Bioterroryzm – prof. dr hab. A. Zawadzki. 2. Zasady postępowania w nagłych przypadkach medycznych 3. Stany nagłe będące następstwem urazów – dr A. Pietrzak. ĆWICZENIA DZIEŃ 1 Seminarium Ćwiczenia Założenia algorytmu ALS ERC – prof. dr hab. med. A. Zawadzki. Łańcuch przeżycia według standardu ERC – dr A. Pietrzak. Przyczyny zatrzymania krążenia i oddychania – Resuscytacja według algorytmu BLS ERC. DZIEŃ 2 Seminarium Ćwiczenia Drożność dróg oddechowych i wentylacja – dr M. Gołoś. Uniwersalny algorytm postępowania ALS – Udrażnianie dróg oddechowych i techniki wentylacji. DZIEŃ 3 Seminarium Ćwiczenia Rozpoznawanie zaburzeń rytmu. Monitorowanie EKG – Defibrylacja elektryczna serca – dr M. Gołoś. Scenariusze resuscytacji według algorytmu ALS. 48 DZIEŃ 4 Seminarium Leki stosowane w standardzie ALS ERC Zaburzenia rytmu doprowadzające do nzk. Sprawdzian praktyczny na podstawie symulowanego scenariusza. – dr M. Gołoś. – DZIEŃ 5 Seminarium Zatrzymanie krążenia w szczególnych sytuacjach – dr M. Gołoś. Postępowanie po skutecznej resuscytacji – dr A. Pietrzak. Sprawdzian teoretyczny – test. Zaliczenie ćwiczeń. ZASADY I FORMY OCENY WYNIKÓW NAUCZANIA Obecność na wszystkich zajęciach obowiązkowa. Zaliczenie praktyczne odbywa się w przedostatnim dniu bloku na podstawie symulowanego scenariusza. W następnym dniu odbywa się sprawdzian teoretyczny, w postaci testu (max. 120 pkt, zalicza 96 pkt, tj. 80%). Negatywna ocena z egzaminu praktycznego wyklucza udział studenta w egzaminie testowym. LITERATURA ZALECANA 1. „Medycyna ratunkowa”– L. Pousada, H. H. Osborn, D. B. Levy; Wyd. pol. pod red. J. Jakubaszki; Urban & Partner, Wrocław. 2. „Medycyna ratunkowa” – S. H. Plantz, J. N. Adler; Wyd. pol. pod red. J. Jakubaszki; Urban & Partner, Wrocław 2000. 3. European Resuscitation Council Guidelines 2001, Advanced Life Support Course. KOŁO NAUKOWE W roku 2002 powstało Studenckie Koło Naukowe Medycyny Ratunkowej dla I Wydziału Lekarskiego. Członkiem zwyczajnym SKN Medycyny Ratunkowej może zostać każdy student II – VI roku I i II Wydziału Lekarskiego WUM. Główne zadania koła to poszerzanie wiedzy członków w zakresie szeroko pojętej medycyny ratunkowej, współpraca w działalności naukowej i klinicznej Zakładu Medycyny Ratunkowej, zdobywanie i doskonalenie umiejętności praktycznych, współpraca z różnego rodzaju służbami ratowniczymi. Jednym z celów Koła jest popularyzacja wiedzy o udzielaniu pierwszej pomocy medycznej w społeczeństwie. Sposobem realizacji tych zadań jest: 1. organizacja i prowadzenie szkoleń dla studentów w zakresie podstawowych /BLS/ i zaawansowanych /ALS/ czynności ratujących życie, 2. współpraca z podobnymi jednostkami w kraju i za granicą w celu wymiany wiedzy, doświadczeń, umiejętności oraz pomysłów na dalszą działalność, 3. inicjowanie i prowadzenie szkoleń, lub współuczestnictwo w organizacjach propagujących naukę udzielania pierwszej pomocy wśród społeczeństwa, 4. ewentualna współpraca z Pogotowiem Ratunkowym w Warszawie, 5. uczestnictwo w dyżurach na oddziałach ratunkowych szpitali, udział w ich pracach naukowych, 6. odbywanie szkoleń prowadzonych przez wykwalifikowanych instruktorów (współpraca ze Szkołą Ratownictwa przy Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego, GOPR, WOPR, Państwową Strażą Pożarną), 7. współpraca z Grupami Ratownictwa Specjalnego – szkolenia w zakresie zabezpieczenia katastrof, postępowania w przypadku klęsk żywiołowych, 8. wyjazdy na obozy letnie i zimowe połączone z poszerzeniem wiedzy. 49