Dąb szypułkowy-opis

Dąb szypułkowy
Dąb szypułkowy-opis
Gatunek typowy dla rodzaju dębów, obejmującego
drzewa liściaste z rodziny bukowatych. Występuje w
Europie (z wyjątkiem północnej Skandynawii) oraz
południowo-wschodniej Azji. W Polsce bardziej
pospolity od dębu bezszypułkowego. Ceniony ze
względu na wytrzymałe, twarde i trwałe drewno. Jest
gatunkiem długowiecznym, żyje ponad 700 lat. Ze
względu na okazałe rozmiary jakie osiąga, sprawia
majestatyczne wrażenie i dlatego odgrywa istotną
rolę w symbolice i dawniej w kultach religijnych. Jest
symbolem długowieczności, dostojeostwa i siły. Stare
okazy nierzadko chronione są jako pomniki przyrody.
Pień i pędy
Drzewo rosnące swobodnie ma krótki pieo dochodzący do 2-3 m
średnicy, konary są grube, nisko osadzone i rozłożyste. Drzewa
rosnące w gęstych drzewostanach mają pieo walcowaty z
wysoko osadzonymi i niezbyt rozbudowanymi koronami.
Młode drzewo ma korę gładką, błyszczącą, brązowawą lub
białoszarą, stare – grubą, szarą do ciemnoszarej, głęboko,
podłużnie spękaną. Warstwa kory ma grubośd kilku
centymetrów, na starych drzewach może dochodzid nawet do
15 cm. Młode pędy są słabo kanciaste, grube, chropowate i
nieco błyszczące. Barwa jest zmienna w zależności od
nasłonecznienia – od szarej w miejscach nasłonecznionych do
oliwkowozielonych od spodu.
Pąki
Pąki skrętoległe, jajowate, na wierzchołku słabo
zaostrzone, na przekroju poprzecznym mają
kształt zbliżony do pięciokąta. Łuski są
brązowe, czarno obrzeżone, na koocach
czarne, szaro owłosione. Pąk szczytowy
otoczony jest zwykle kilkoma pąkami
bocznymi, które osadzone są na pędzie płytko
i wyraźnie odchylone są od pędu.
Liście
Ułożone są skrętolegle. Mają blaszkę liściową nieregularną,
odwrotnie jajowatą. Osiągają 5-18 cm długości (średnio 11–12
cm) i szerokośd 2,5–12 cm (średnio 6–7 cm). Na wierzchołku
blaszka jest zaokrąglona lub nawet wycięta, a u nasady
uszkowata. Liście są skórzaste, nagie (od spodu mogą jednak
się zdarzad pojedyncze włoski), ciemnozielone z lekko
szarozielonym odcieniem. Blaszka ma 3-6 par zaokrąglonych
klap z nerwami dochodzącymi do ich szczytu oraz do wcięd
między klapami. Ogonki liściowe są krótkie (do 1,5 cm, zwykle
6–8 mm długości) i pozbawione bruzdy na grzbietowej
stronie.
Kwiaty
Wiatropylne, rozdzielnopłciowe. Kwitną od
kooca kwietnia do kooca maja równocześnie z
rozwojem liści. Kwiaty męskie – długie i
wiotkie, luźno zwisające kotki zgrupowane po
kilka sztuk i wyrastające z pąków bocznych
zeszłorocznych pędów. Kolor żółtawozielony.
Kwiaty żeoskie – mało widoczne, drobne,
kształt cebulkowaty. Zebrane po kilka na
długiej szypułce wyrastają na pędach
tegorocznych.
Owoce
Orzechy potocznie nazywane żołędziami, po 2-3
na szypułce o długości 2 do 5 cm, mają kształt
elipsoidalno-walcowaty. Długośd 20 do 40
mm, grubośd 10-18 mm. Najgrubsze zazwyczaj
w połowie długości. Znamię płaskie, szczyt
słabo zaostrzony. Osadzone są w półokrągłych
miseczkach (kupula).
Korzeń
Głęboki, palowy na glebach głębokich i
świeżych, powierzchniowy na glebach
płytkich. Dzięki długim i mocnym korzeniom
drzewa potrafią się oprzed nawet bardzo
silnym wichurom.
Drewno
Biel jest średnio twardy, o barwie białożółtawej.
Twardziel – ciężka, odporna na ścieranie,
bardzo twarda, barwy brunatnej. Przewyższa
ona wszystkie drzewa europejskie pod
względem wytrzymałości i trwałości drewna.
Najczęstsze wady drewna to krzywizny,
nieregularny układ przyrostów rocznych, listwy
mrozowe, przebarwienia, pęknięcia oraz
chodniki owadzie i zgnilizny.
Rozwój
Drzewo długowieczne, żyje ponad 700 lat. W
młodości rośnie dośd szybko na wysokośd,
proces ten kooczy się w wieku 120–200 lat.
Przyrost pnia na grubośd trwa jednak dalej.
Ekologia
Tworzy dąbrowy, występuje także w lasach mieszanych,
łęgach i grądach. Występuje na nizinach, a w obszary górskie
wkracza zwykle dolinami. Dobrze znosi okresowe zalewanie,
jest drzewem światłolubnym, ale jako młode drzewo dobrze
znosi zacienienie boczne. Preferuje gleby świeże, głębokie,
żyzne i wilgotne, są to gliny lekkie, średnie i iły. Rośnie na
glebach brunatnych i płowych. Niektóre dęby w Puszczy
Białowieskiej osiągają wysokośd 43 m (pierśnica do 3 m) i są
uważane za jedne z najwyższych przedstawicieli swego
gatunku. W południowej Polsce występuje do wysokości 40–
500 m n.p.m. powyżej spotkad można tylko pojedyncze okazy
– na dużych wysokościach skarłowaciałe. Najwyżej
odnotowane występowanie w Polsce – Karkonosze – 925 m
n.p.m. Najwyżej odnotowany w Europie – Alpy 1420 m n.p.m.,
Ciekawostki
• Dąb szypułkowy jest największym drzewem Skandynawii,
gdzie osiąga 30 m wysokości. W Szwecji występuje aż do
rzeki Dal oraz jako drzewo hodowlane w niektórych
miejscach na północ od niej. Jest symbolem regionu
Blekinge.
• Kilkaset lat temu ścinanie dębów było w Szwecji
zabronione. Wyłącznośd na użytkowanie drewna dębowego
mieli tylko królowie. Ponieważ drewno dębowe było
najbardziej odpowiednim materiałem do budowy okrętów,
król Gustaw I Waza kazał sadzid te drzewa z myślą o
przyszłych potrzebach w dziedzinie budownictwa
morskiego. Lasy te mają dzisiaj po kilkaset lat.
• Nazwa druidów, celtyckich kapłanów, wywodzi się z
greckiego słowa dryas, czyli dąb.
Koniec
Źródło: Wikipedia
Dziękuje za uwagę
Wiktoria Kwolek