Opłaty i podatki środowiskowe

WYTYCZNE ECOTALE
10. OPŁATY/PODATKI ŚRODOWISKOWE
Opis rozwiązania
Polityki związane z opłatami, np. podatkami środowiskowymi od użytkowanego pojazdu albo
kupowanego paliwa mogą być stosowane w celu uwzględnienia norm emisji CO2 przez pojazdy,
pojemności skokowej ich silników albo poziomu emisji zgodnie z normami Euro, przy czym wyższe
stawki nalicza się w odniesieniu do pojazdów z silnikami wysokoprężnymi (w szczególności pojazdów
ciężarowych) i pojazdów bez filtrów cząstek stałych. Tym działaniom fiskalnym mogą towarzyszyć
polityki zachęcające do korzystania z alternatywnych, przyjaznych dla środowiska środków transportu.
Aby polityki fiskalne mogły być skuteczne muszą odpowiednio odzwierciedlać środowiskowe koszty
zewnętrzne, a większe przychody mogą zostać wykorzystane do obniżenia albo zrekompensowania
kosztów zewnętrznych.
Oczekuje się, że wprowadzone opłaty będą promować produkcję i sprzedaż pojazdów przyjaznych dla
środowiska, przyczyniać się do zmniejszenia natężenia ruchu samochodowego, rozwoju komunikacji
publicznej i poprawy poziomu usług, zmniejszenia ogólnego zużycia energii i zanieczyszczenia powietrza.
Analiza SWOT
Temat
Mocne strony
Słabe strony
•• Zmniejszania emisji zanieczyszczeń
•• Zmniejszenie wykorzystania paliw
kopalnych
•• Przychody
•• Zwolnienia obniżają poziom
skuteczności polityki
Możliwości
Zagrożenia
•• Motywowanie przemysłu
do poszukiwania rozwiązań
technologicznych w celu uniknięcia
uwalniania nadmiaru CO2
•• Zachęcanie konsumentów
do zakupu pojazdów mniej
zanieczyszczających
•• Zachęcanie do bardziej
efektywnego korzystania
z samochodów ciężarowych
•• Zachęcanie do zmiany rodzaju
transportu
•• Ramy prawne
•• Odbiór i akceptacja ze strony
społeczeństwa
•• Zanieczyszczenie powietrza
albo gazy cieplarniane
•• Zagospodarowanie przestrzenne/
urbanistyka/krajobraz
•• Hałas uliczny
•• Zatłoczenie
•• Tradycyjne instrumenty fiskalne
•• Wypadki, bezpieczeństwo
komunikacyjne
•• Komunikacja publiczna
dopłaty/wsparcie
•• Inwestycje infrastrukturalne
•• Zachowanie użytkowników
Poziom zastosowania
••
••
••
••
Krajowy
Regionalny
Rejonowy/metropolitalny
Miejski
Koszty zewnętrzne
•• Zatłoczenie i niedobór
•• Wypadki
•• Zanieczyszczenie powietrza +
(zdrowie człowieka, szkody
materialne, natura)
•• Hałas
+
•• Zmiany klimatu
•• Przestrzeń miejska
•• Natura i krajobraz
This project is co-financed by the ERDF and made possible by the INTERREG IVC programme
+
WYTYCZNE ECOTALE
Sugestie metodologiczne
Składnik
kosztów
Zanieczy­
szczenie
powietrza
Koszt zewnętrzny
Koszty zanieczyszczenia powietrza
są powodowane przez emisję
cząstek stałych (PM), NOx, SO2 i VOC.
Koszty zanieczyszczenia powietrza
są także generowane przez przemysł,
rolnictwo i gospodarstwa domowe.
Elementy kosztów
Funkcja/nośnik kosztów
Proponowane techniki
szacowania
Potrzebne dane
szkody w budynkach
poziom ruchu
dane dotyczące
emisji wg rodzaju
zanieczyszczeń
szkody w rolnictwie
lokalizacja - narażenie
struktura
pojazdów
szkody dla zdrowia człowieka
gęstość zaludnienia i osiedli
ocena ilościowa
szkód
koszt naprawy
rodzaj silnika - zasilanie paliwem
Istotne kwestie
dot. wyceny
dane dot. sieci
szkody w ekosystemach
cechy kierowców
poziom irytacji zależy od poziomu
ruchu
irytacja
Hałas
Hałas może być zdefiniowany
jako niepożądany dźwięk, który
powoduje fizjologiczne lub
psychiczne szkody dla ludzi. Zaleca
się wzięcie pod uwagę grupy
wrażliwe, takie jak dzieci i osoby
starsze.
wskaźnik hałasu
wpływ na zdrowie
liczba mieszkańców i gęstość
zaludnienia
WTP cena hedoniczna
zmniejszenia hałasu
dane dot.
narażenia na hałas
wskaźniki hałasu
ocena
rozdrażnienia
utrata wartości nieruchomości
czas narażenia
Zmiana
klimatu
Zmiana klimatu to zagrożenie
o charakterze długoterminowym
i globalnym. Zróżnicowane
podejście (uwzględniające zarówno
szkody, jak i strategię unikania)
jest konieczne. Ponadto należy
uwzględnić ryzyka długoterminowe.
Wpływ transportu w postaci zmiany
klimatu i globalnego ocieplenia
spowodowany jest głównie przez
emisje gazów cieplarnianych CO2,
N2O, CH4.
środki zapobiegawcze
poziom emisji zależy od poziomu
ruchu i rodzaju paliw
typ pojazdu i wykorzystywanego
wyposażenia
szkody wywołane przez
zmiany klimatyczne (wzrost
temperatury, deszcze,
tornada...)
tendencja/
wysokość
zanieczyszczenia
podejście kosztów unikania
lub podejście kosztów szkód
dane dotyczące
emisji wg rodzaju
zanieczyszczeń
prędkość
ocena ilościowa
szkód w czasie
styl jazdy
Zalecenia / komentarze
Wykonalność pod
względem technicznym
Łatwo
Akceptacja społeczeństwa
Trudno
Poczucie sprawiedliwości
Niewielkie
Polityka środowiskowa wykorzystuje szereg instrumentów, które powodują zmiany zachowania interesariuszy związanych z transportem w celu zmniejszenia presji i szkód w środowisku.
Podatki od wejściowych i wyjściowych procesów transportowych — zwane również ekopodatkami — są jednym z instrumentów, który internalizuje koszty zewnętrzne w procesie decyzyjnym
producentów (dostawców usług transportowych) i konsumentów (podróżujących/klientów). Ekopodatek jest instrumentem rynkowym, który wyznacza cenę za „ukryty” albo „nieopłacony”
czynnik produkcyjny, starając się wdrożyć zasadę „zanieczyszczający płaci”. Najbardziej powszechnym przykładem tego działania w kontekście transportu jest zniechęcanie konsumentów
do używania (i kupowania) pojazdów albo paliw generujących duże ilości zanieczyszczeń. Podatki nakładane na źródła zanieczyszczeń są w ogólnym ujęciu skuteczne w przypadku jasnego
i bezpośredniego związku pomiędzy źródłem zanieczyszczenia i szkodami w środowisku. Ogólnie rzecz biorąc, podatki środowiskowe powinny próbować poprawiać efektywność rynku
produktów i usług środowiskowych, ustalając cenę za takie dobra w wysokości odpowiadającej kosztom krańcowym ich wykorzystania. Tylko jeżeli decydenci będą w stanie wyliczyć te
koszty, podatki środowiskowe będą skuteczne i nie będą powodować żadnych innych zakłóceń i niedoskonałości na odpowiednich rynkach. Wśród trzech spodziewanych efektów podatków
środowiskowych znajdują się: pokrycie kosztów (podobnie jak w przypadku każdego instrumentu fiskalnego), efekt zachęty i wzrost przychodów. W rezultacie ocena skuteczności tego typu
instrumentów obejmuje nie tylko miarę efektów środowiskowych, ale również porównanie pomiędzy stawką podatku a kosztem zmniejszenia zanieczyszczenia.
Powiązane dobre praktyki
• Podatek CO2 N
• „Cent z Kyoto”
• Ekopodatek od pojazdów ciężarowych
• Podatek od środków transportowych PL
This project is co-financed by the ERDF and made possible by the INTERREG IVC programme