Obszar Metropolitalny Warszawy w 2012 r.

URZĄD STATYSTYCZNY W WARSZAWIE
ul. 1 Sierpnia 21, 02-134 Warszawa
notatka informacyjna
Data opracowania 10.03.2014 r.
Kontakt: e-mail:[email protected]
tel. 22 464 23 15
faks 22 846 76 67
Internet: www.stat.gov.pl/warsz
Obszar Metropolitalny Warszawy w 2012 r.
Obszar Metropolitalny został wyznaczony na podstawie podziałów administracyjnych (za podstawową jednostkę podziału przyjęto gminę), wskaźników i problemowych analiz cech funkcjonalnych, fizycznych, społeczno-ekonomicznych, związków
funkcjonalno-przestrzennych i problemów przestrzennych, w tym potrzeb i zamierzeń inwestycyjnych.
Spośród wielu dziedzin powiązań funkcjonalnych wybrano do zbadania 7 grup zagadnień delimitacyjnych, a w ich ramach szereg czynników charakteryzujących określone dziedziny. Umownie zagadnienia te określono jako: przestrzeń, środowisko, społeczeństwo, gospodarka, transport, infrastruktura techniczna, inwestycje.
Dla każdej z grup wyznaczono obszar, w którym wystąpiło znaczne natężenie powiązań funkcjonalnych
z ośrodkiem centralnym. Dobierano w konsekwencji wskaźniki takich powiązań pod kątem ich przydatności dla wydzielenia
obszarów wymagających wspólnego planowania. W oparciu o taką metodologię przeprowadzono delimitację OMW.
Przy porównywaniu danych należy zwrócić szczególną uwagę, że w opisywanych powiatach uwzględniono tylko
gminy wybrane na podstawie delimitacji Obszaru Metropolitalnego Warszawy tzn. wszystkie gminy powiatów: grodziskiego, legionowskiego, piaseczyńskiego, pruszkowskiego warszawskiego zachodniego i żyrardowskiego oraz wybrane
gminy powiatów: grójeckiego (3 z 10), mińskiego (5 z 13), nowodworskiego (5 z 6), sochaczewskiego (5 z 8), wołomińskiego (9 z 12) i wyszkowskiego (3 z 6).
Obszar Metropolitalny Warszawy wyznaczony został przez Mazowieckie Biuro Planowania
Regionalnego i zatwierdzony przez Wojewódzką Komisję Urbanistyczno-Architektoniczną, Komisję
Strategii Rozwoju Regionalnego i Zagospodarowania Przestrzennego Sejmiku Województwa Mazowieckiego oraz w styczniu 2006 r. Zarząd Województwa Mazowieckiego.
W jego skład wchodzi 71 gmin
Wyszków
Somianka
Zabrodzie
Za
kro
cz
ym
Serock
Leoncin
Brochów
Nowy Dwór Wieliszew
Radzymin
Maz.
Nieporęt
Klembów
Jabłonna
Legionowo
Wołomin
Czosnów
Łomianki
Marki Kobyłka
Izabelin
Kampinos
Sochaczew
Teresin
Dąbrówka
Pomiechówek
Leszno
Błonie
M.ST.
WARSZAWA
Ożarów Maz.
Piastów
Brwinów Pruszków
Nowa Sucha
Baranów
Michałowice
Grodzisk
Raszyn
Milanówek
Maz.
a
Podkowa
ol
Wiskitki
Leśna
ow
n
sz
Le
N
ad
a
rz
yn
Jaktorów
Żyrardów
Pniewy
Sulejówek
Halinów
Mińsk
Dębe
Mazowiecki
Wlk.
Wią
zow
na
Józefów
Konstancin
Celestrynów
Jeziorna Karczew
Kołbiel
Piaseczno
Tarczyn
Mszczonów
Tłuszcz
Grójec
ski, warszawski zachodni, żyrardowski oraz wybrane gminy powiatów
grójeckiego, mińskiego, nowodworskiego, otwockiego, sochaczewskiego, wołomińskiego i wyszkowskiego.
Otwock
Radziejowice Żabia Wola
Puszcza
Mariańska
Warszawy oraz powiaty: grodziski,
legionowski, piaseczyński, pruszkow-
Ząbki Zielonka
Stare Babice
i 1 miasto na prawach powiatu: m.st.
Prażmów
Chynów
Góra
Kalwaria
OMW zajmuje powierzchnię
6206 km2, z czego powierzchnia
m.st.
Warszawy
stanowi
8,3%
ogólnej powierzchni wyznaczonego
obszaru.
Największy udział w ogólnej powierzchni Obszaru Metropolitalnego Warszawy oprócz stolicy
przypada na gminy wchodzące w skład powiatu wołomińskiego (10,1%) i piaseczyńskiego (10,0%).
Natomiast najmniejszy udział w ogólnej powierzchni zajmują gminy wchodzące w skład powiatu
mińskiego (4,6%) i pruszkowskiego (4,0%).
Ludność Obszaru Metropolitalnego Warszawy w 2012 r. wyniosła 3061814
osób (o 118189 więcej w stosunku do 2006 r., tj. o 4,0%). Przy czym ludność
Warszawy stanowiła ponad połowę ludności OMW – 56,% (w 2006 r. 57,8%).
Udział ludności m.st. Warszawy w ogólnej liczbie ludności obszaru systematycznie maleje. Wśród
populacji OMW przeważały kobiety, które w 2012 r. stanowiły 53,2% (w roku 2006 – 53,1%).
Ludność według jednostek podziału OMW w 2012 r.
w liczbach bezwzględnych
Gminy powiatów:
równo Obszaru Metropolitalnego War-
OMW
grodziskiego (6)
W strukturze mieszkańców zaszawy, jak i m.st. Warszawy według
3061814
1920474
grójeckiego (3 z 10)
ekonomicznych grup wieku przeważały
legionowskiego (5)
m.st.
Warszawa
mińskiego (5 z 13)
1715517
1067975
osoby w wieku produkcyjnym – odpowiednio 62,7% i 62,3%. Jednocześnie
zauważalny jest stopniowy spadek tego
nowodworskiego (5 z 6)
wskaźnika w odniesieniu do roku 2006,
dla OMW o 2,4 p. proc. i dla m.st.
otwockiego (6 z 8)
Warszawy o 3,1 p. proc. Wśród pozo-
piaseczyńskiego (6)
stałych jednostek podziału OMW naj-
pruszkowskiego (6)
wyższy udział ludności w wieku pro-
sochaczewskiego (5 z 8)
dukcyjnym odnotowano w powiatach:
nowodworskim (64,5%), wyszkowskim
warszawskiego
zachodniego (7)
(64,3%) i sochaczewskim (64,2%).
wołomińskiego (9 z 12)
Natomiast najniższy poziom tego
wyszkowskiego (3 z 6)
żyrardowskiego (5)
0
wskaźnika odnotowano w powiatach:
Ludność :
ogółem
otwockim
w wieku produkcyjnym
50000
100000
150000
200000
(62,4%),
pruszkowskim
(62,7%) i grodziskim (62,8%).
250000
Współczynnik obciążenia demograficznego na Obszarze Metropolitalnym Warszawy kształtował się na poziomie 59 osób (wzrost o 5 osób w stosunku do 2006 r.), w m.st. Warszawie było to 61
osób (wzrost o 8). Natomiast wśród pozostałych jednostek podziału OMW najwyższą wartość wskaź-
2
nik ten osiągnął w powiecie otwockim i pruszkowskim (po 60 osób), natomiast najniższą w powiatach: nowodworskim (55) oraz sochaczewskim i wyszkowskim (po 56 osób).
Zarówno Obszar Metropolitalny Warszawy, jak i m.st. Warszawę cechuje
spadek liczby zawieranych małżeństw. W stosunku do 2006 r. spadek odnotowano o 11,0% na terenie OMW i 14,3% w Warszawie.
W 2012 r. zanotowano dodatni przyrost naturalny w obydwu omawianych
układach odniesienia. Współczynnik przyrostu naturalnego dla obszaru metropolitalnego wyniósł 1,17 (przy 0,21 w 2006 r.) i był ponad pięciokrotnie wyższy niż w Warszawie 0,20
(–0,57 w 2006 r.).
Spośród pozostałych jednostek podziału OMW jedynie powiat żyrardowski charakteryzował się
ujemnym przyrostem naturalnym, natomiast w 2006 r. ujemnym przyrostem charakteryzowały się powiaty:
żyrardowski (-172), sochaczewski (-19), warszawski zachodni (-13) oraz grodziski i grójecki (po -10).
Liczba pracujących1 na terenie Obszaru Metropolitalnego Warszawy w 2012 r.
kształtowała się na poziomie 1089717 i była o 10,4% wyższa niż w roku 2006.
Pracujący w m.st. Warszawie stanowili 74,6% OMW, a ich liczba w stosunku do
2006 r. wzrosła o 7,1%. Wśród pracujących w 2012 r. 51,8% stanowiły kobiety
(wzrost o 1,9 p. proc. w stosunku do 2006 r.). Natomiast w stolicy kobiety pracujące stanowiły 52,7% (wzrost o 2,4 p. proc.).
Pracujący na 1000 ludności według jednostek podziału OMW w 2012 r.
300
Najwięcej pracujących wśród
OMW
250
356
pozostałych jednostek podziału
OMW było w powiecie piase-
200
czyńskim – 39078 (3,6% ogólm.st.
Warszawa
150
474
100
nej liczby pracujących obszaru
metropolitalnego),
najmniej
natomiast w powiecie grójec50
kim – 8347 (0,8% pracujących
obszaru metropolitalnego).
warszawskiego
zachodniego (7)
pruszkowskiego (6)
nowodworskiego (5 z 6)
piaseczyńskiego (6)
otwockiego (6 z 8)
sochaczewskiego (5 z 8)
grodziskiego (6)
grójeckiego (3 z 10)
wyszkowskiego (3 z 6)
mińskiego (5 z 13)
żyrardowskiego (5)
wołomińskiego (9 z 12)
legionowskiego (5)
Gminy powiatu:
0
1
Według faktycznego miejsca pracy i rodzaju działalności; bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób
oraz bez pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie.
3
W 2012 r. na rynku pracy, na Obszarze Metropolitalnym Warszawy zarejestrowanych było
102939 bezrobotnych (wzrost w stosunku do 2006 r. o 0,4%). Natomiast w mieście Warszawie liczba
bezrobotnych kształtowała się na poziomie 49227 osób i w stosunku do roku 2006 nastąpił spadek
o 0,4%. W strukturze bezrobotnych dominowali mężczyźni. W obszarze metropolitalnym ich udział
w liczbie bezrobotnych wynosił 52,4% i był wyższy niż w m.st. Warszawie (51,3%). W odniesieniu
do 2006 r. odnotowano wzrost udziału mężczyzn wśród osób bezrobotnych. W OMW wzrost ten wyniósł – 3,7 p. proc., a w Warszawie 4,1 p. proc.
Najwięcej bezrobotnych na
Bezrobotni zarejestrowani na 1000 ludności
w wieku produkcyjnym w 2012 r.
1000 ludności w wieku
produkcyjnym odnotowano
OMW
w powiecie wyszkowskim
(91,0)
i
53,6
żyrardowskim
(83,9), najmniej natomiast
m.st.
Warszawa
w powiatach: grodziskim
(45,7),
m.st.
46,1
Warszawie
Bezrobotni zarejestrowani
na 1000 ludności w wieku produkcyjnym
(46,1) i warszawskim zachodnim (46,8).
45,7 — 60,0
60,1 — 70,0
70,1 i więcej
Obszar Metropolitalny
Warszawy
w 2012 r. posiadał
Mieszkania oddane do użytkowania
na 1000 ludności w 2012 r.
wzrost/spadek w stosunku do 2006 r.
Gminy powiatów:
żyrardowskiego (5)
1,3
pruszkowskiego (6)
1,8
(o 14,0% więcej niż w 2006 r.) o łącz-
wyszkowskiego (3 z 6)
1,0
nej powierzchni użytkowej 93224688
nowodworskiego (5 z 6)
1,1
m2 (wzrost w stosunku do roku 2006
otwockiego (6 z 8)
1,0
o 21,1%). Udział mieszkań Warszawy
sochaczewskiego (5 z 8)
w liczbie mieszkań OMW utrzymywał
grójeckiego (3 z 10)
się na zbliżonym poziomie z roku 2006
legionowskiego (5)
w swoich zasobach 1369331 mieszkań
i wyniósł 63,7%.
7,8
m.st.
Warszawa
7,9
0,2
1,1
3,1
wołomińskiego (9 z 12)
grodziskiego (6)
nym oddano do użytkowania 23690
piaseczyńskiego (6)
mieszkań (w tym w budynkach indywi-
mińskiego (5 z 13)
w porównaniu z 2006 r.).
0,3
2,9
W 2012 r. na obszarze metropolital-
dualnych 28,3% - wzrost o 4,0 p. proc.
OMW
2,7
3,2
0,5
6,3
warszawskiego
zachodniego (7)
0,0
10,5
2,0
4,0
6,0
8,0
10,0 12,0 14,0 16,0 18,0
4
W Warszawie oddano do użytkowania 13496 mieszkań, co stanowiło 57,0% ogółu mieszkań oddanych do użytkowania na obszarze metropolitalnym. Udział mieszkań budownictwa indywidualnego
w stolicy stanowił 7,4%, tj. mniej o 2,9 p. proc. niż w 2006 r.
Mieszkania oddane do użytkowania
na 1000 zawartych małżeństw w 2012 r.
wzrost/spadek w stosunku do 2006 r.
wyszkowskiego (3 z 6)
245
żyrardowskiego (5)
196
pruszkowskiego (6)
ści. Wskaźnik ten w 2012 r. dla OMW
1691
wyniósł 7,8, w Warszawie na 1000 ludno-
284
nowodworskiego (5 z 6)
315
otwockiego (6 z 8)
46
ści oddano do użytkowania 7,9 mieszkania.
m.st.
Warszawa
620
grójeckiego (3 z 10)
legionowskiego (5)
229
oddanych do użytkowania na 1000 zawartych
151
wołomińskiego (9 z 12)
małżeństw. Rozkład tych wskaźników w gmi46
mińskiego (5 z 13)
nach wchodzących w skład Obszaru Metropo-
1212
grodziskiego (6)
litalnego Warszawy przedstawiają wykresy.
888
piaseczyńskiego (6)
W latach 2006-2012 wzrosła liczba
230
warszawskiego
zachodniego (7)
2390
500
Drugim wskaźnikiem określającym natężenie budownictwa jest liczba mieszkań
1746
9
0
mieszkaniowego jest m.in. liczba mieszkań
oddanych do użytkowania na 1000 ludno-
OMW
317
sochaczewskiego (5 z 8)
Miernikiem natężenia budownictwa
1000 1500 2000 2500 3000 3500 4000
przyłączy wodociągowych i kanalizacyjnych prowadzących do budynków miesz-
kalnych. W przypadku przyłączy kanalizacyjnych odnotowano wzrost o 51,3% w Obszarze Metropolitalnym Warszawy, a w m.st. Warszawie o 16,2%. Odnośnie przyłączy wodociągowych wzrost w obszarze metropolitalnym wynosił 29,2 %, w Warszawie natomiast w omawianym okresie nastąpił
wzrost liczby przyłączy o 11,7%.
Zarówno na terenie OMW, jak i w stolicy nastąpił spadek zużycia wody z wodociągów w gospodarstwach domowych na 1 mieszkańca (odpowiednio o 4,2 m3 i 6,7 m3).
Dochody jednostek samorządu terytorialnego w znacznej mierze zależne
są od stanu gospodarki (tj. obrotów handlowych, rentowności przedsiębiorstw,
wielkości zatrudnienia i wynagrodzeń), bowiem istotnym źródłem ich dochodów są udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych oraz
z podatku dochodowego od osób prawnych.
Udział dochodów m.st. Warszawy w dochodach OMW ukształtował się na poziomie 73,5%
(spadek o 1,7 p. proc. w stosunku do 2006 r.). Wydatki natomiast osiągnęły poziom 74,6% wydatków
OMW (w stosunku do 2006 r. wzrost o 0,4 p. proc.).
5
Najwyższy udział w dochodach OMW wśród pozostałych jednostek wchodzących w jego skład
osiągnęły gminy powiatu piaseczyńskiego (4,0%) oraz powiatów wołomińskiego i pruszkowskiego
(po 3,4%). Udział tych powiatów w wydatkach kształtował się następująco – piaseczyński (3,9%),
wołomiński (3,3%) i pruszkowski (3,2%).
Dochody budżetów gmin na 1 mieszkańca
według jednostek podziału OMW w 2012 r.
W 2012 roku dochody budżetów
gmin na 1 mieszkańca obszaru metropolitalnego wynosiły 5326,13 zł
5326,13
2893,76
i były niższe o 1651,53 zł niż dochody na 1 mieszkańca Warszawy.
3091,70
Większą dysproporcję obserwuje
2682,64
3383,52
się w przypadku wydatków budżetów gmin na 1 mieszkańca, które
3786,18
6977,66
w obszarze metropolitalnym wynio-
2612,59
2781,65
sły 5538,70 zł, a w Warszawie
3534,25
3674,90
7370,14 zł.
3074,62
3042,94
3926,47
2700,58
Wydatki budżetów gmin na 1 mieszkańca
według jednostek podziału OMW w 2012 r.
W wydatkach budżetów zarówno
obszaru
metropolitalnego,
jak
i Warszawy największy udział
5538,70
2645,57
miały wydatki na transport i łączność (OMW 28,7%, Warszawa
2973,68
35,4%), oświatę i wychowanie
3424,58
(24,2% i 18,9%) oraz na gospodarkę mieszkaniową (odpowiednio 8,6% i 10,1%).
2702,62
3667,17
7370,14
miński
2665,73
2931,33
3442,70
3664,15
3117,29
3962,25
Na 1 mieszkańca w zł
3045,51
2637,87
6
Na terenie Obszaru Metropolitalnego Warszawy zrejestrowanych było 531398 podmiotów gospodarki narodowej (o 17,8% więcej niż w roku 2006). Udział podmiotów zarejestrowanych w stolicy
w ogólnej liczbie podmiotów OMW kształtował się na poziomie 66,8% (67,4% w roku 2006).
Liczba podmiotów gospodarki narodowej na 1000 ludności wynosiła 174 dla OMW i 207 dla
m.st. Warszawy. Najmniejszą liczbą podmiotów gospodarki narodowej na 1000 ludności charakteryzowały się powiaty: żyrardowski, sochaczewski, nowodworski, miński i wyszkowski (poniżej 110).
Podmioty gospodarki narodowej
według jednostek podziału OMW w 2012 r.
W strukturze podmiotów gospodarki
narodowej
według
PKD
w 2012 roku na terenie obszaru me-
92
tropolitalnego
174
dominował
handel
i naprawa pojazdów samochodowych
139
95
sekcji
(25,9%), podobnie w Warszawie
124
(23,8%).
207
152
104
miński
109
163
130
127
157
Na 1000 ludności
109
110 i mniej
111
Według rodzaju działalności
w % ogółem
111—130
przemysł i budownictwo
131 i więcej
handel, naprawa pojazdów
samochodowych
35%
20%
Przy przeliczeniu na 1 mieszkańca (1000 ludności itp.) danych według stanu w końcu roku przyjęto – jeśli nie zaznaczono inaczej – liczbę ludności według stanu w dniu 31 XII, a przy przeliczeniu danych charakteryzujących wielkość zjawiska w ciągu roku – według stanu w dniu 30 VI.
Do przeliczeń przyjęto – jeśli nie zaznaczono inaczej – liczbę ludności opracowaną:
– do 2009 r. na bazie Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002;
– od 2010 r. na bazie Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011.
Więcej informacji dotyczących Obszaru Metropolitalnego Warszawy
zawartych jest w publikacji Obszar Metropolitalny Warszawy w 2012 r.
http://www.stat.gov.pl/warsz/69_1309_PLK_HTML.htm
7