EKSPERTYZA 3 - Analiza stanu i agregacja programowa

Transkrypt

Foresight technologi czny rozwoju sektora usług
publiczny ch w Górnośląs kim Obs zarze Metropolital ny m
Projekt pn.
realizowany w ramach: poddziałania 1.1.1 Projekty badawcze z wykorzystaniem metody
foresight Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka jest współfinansowany przez
Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
Ekspertyza nr 3
Analiza stanu i agregacja programowa dokumentów
strategicznych (screening)
Zespół Głównego Instytutu Górnictwa w Katowicach:
mgr inŜ. Jan Bondaruk
dr Leszek Trząski
mgr inŜ. ElŜbieta Uszok
mgr inŜ. Paweł Zawartka
mgr Anna Siwek
mgr Adam Hamerla
Główny Instytut Górnictwa
Katowice, czerwiec 2009 r.
1
Analiza stanu i agregacja programowa dokumentów strategicznych (screening)
SPIS TREŚCI:
WPROWADZENIE..................................................................................................................... 3
ZAKRES I PRZEDMIOT ANALIZY............................................................................................. 3
ANALIZA DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH SZCZEBLA LOKALNEGO W KONTEKŚCIE
METROPOLITALNYCH USŁUG PUBLICZNYCH........................................................................ 4
4 ANALIZA DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH SZCZEBLA REGIONALNEGO W KONTEKŚCIE
METROPOLITALNYCH USŁUG PUBLICZNYCH...................................................................... 10
5 ANALIZA DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH SZCZEBLA KRAJOWEGO KONTEKŚCIE
6 ANALIZA DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH SZCZEBLA EUROPEJSKIEGO W KONTEKŚCIE
7 METROPOLIE W EUROPIE I NA ŚWIECIE ............................................................................. 36
8 ANALIZA DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH W KONTEKŚCIE METROPOLITALNYCH
USŁUG PUBLICZNYCH – AGREGACJA PROGRAMOWA ........................................................ 37
9 FAKTY METROPOLITALNE ................................................................................................... 40
10 PODSUMOWANIE WRAZ Z WYTYCZNYMI DO PRAC PANELI TEMATYCZNYCH ORAZ
PANELU HORYZONTALNEGO ................................................................................................ 41
1
2
3
SPIS TABEL:
Tabela 1 Analiza dokumentów strategicznych w kontekście metropolitalnych usług publicznych na
szczeblu lokalnym...............................................................................................................5
Tabela 2 Kategorie usług i ich miejsce w dokumentach strategicznych szczebla regionalnego ...........11
Tabela 3 Ustalenia planu zagospodarowania przestrzennego województwa – aspekty metropolitalne
celów i kierunków polityki przestrzennej...........................................................................13
Tabela 4 Projekt Strategii Rozwoju Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii „Silesia” do 2025 r. – cele
operacyjne i kierunki działań na tle celów strategicznych ..................................................16
Tabela 5 Kategorie usług i ich miejsce w dokumentach strategicznych szczebla krajowego...............23
Tabela 6 Analiza dokumentów strategicznych na szczeblu europejskim. ...........................................34
Tabela 7 Tabela agregacyjna z przeglądu dokumentów strategicznych na szczeblu lokalnym,
regionalnym, krajowym i europejskim w odniesieniu do metropolitalnych usług publicznych
.........................................................................................................................................38
Tabela 8 Wykaz waŜniejszych inwestycji realizowanych na terenie GOM.........................................40
Tabela 9 Elementy wizji metropolii i postulowane narzędzia realizacji wizji .....................................42
Tabela 10 Obszary tematyczne i ich związek z Górnośląskim Obszarem Metropolitalnym ................43
Tabela 11 Zestaw załoŜeń i celów oraz kryteriów dla modelu funkcjonowania usług metropolitalnych
.........................................................................................................................................45
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
2
1 Wprowadzenie
Analiza stanu i agregacja programowa dokumentów strategicznych (screening) jest analizą
ekspercką, która została opracowana przez zespół Głównego Instytutu Górnictwa w ramach
Zadania I projektu pn. Foresight technologiczny rozwoju sektora usług publicznych w
Górnośląskim Obszarze Metropolitalnym. Niniejsza analiza jest zorientowana na
sformułowanie wizji przestrzeni publicznej GOM w perspektywie foresightu oraz wskazanie
kryteriów identyfikacji priorytetów dla usług publicznych. Jest integralną częścią opracowań
eksperckich słuŜących wyznaczeniu obszarów aplikacji technologicznych, tj. optymalnemu
podziałowi sfery usług publicznych na obszary zainteresowań Paneli Tematycznych (grup
roboczych) foresightu.
Niniejsza analiza stanowi, ponadto, materiał wyjściowy do opracowania Raportu
Cząstkowego i Raportu Zbiorczego z I etapu realizacji foresightu.
2 Zakres i przedmiot analizy
Analizą zostały objęte dokumenty strategiczne opracowane na czterech szczeblach:
- europejski,
- krajowy,
- regionalny,
- lokalny.
Zapisy dokumentów strategicznych odniesiono do przyjętej w Programie Rozwoju
Instytucjonalnego klasyfikacji usług publicznych (społeczne i techniczne):
U1. Ochrona zdrowia,
U2. Oświata i wychowanie oraz edukacja,
U3. Kultura,
U4. Kultura fizyczna i rekreacja,
U5. Pomoc i opieka społeczna,
U6. Mieszkalnictwo,
U7. Bezpieczeństwo publiczne,
U8. Transport - usługi i infrastruktura,
U9. Gospodarka wodna - zaopatrzenie w wodę i kanalizacja,
U10. Gospodarka odpadami oraz utrzymanie porządku i czystości,
U11. Cmentarnictwo,
U12. Zaopatrzenie w energię (elektroenergetyka, gazownictwo, ciepłownictwo),
U13. Zieleń publiczna.
Przegląd dokumentów obejmował następujące elementy:
- zapoznanie się ze strukturą, celami oraz zawartością dokumentu,
- analiza szczegółowych celów (operacyjnych), priorytetów i działań odnoszących się do
aspektów metropolitalnych (polityka metropolitalna),
- identyfikacja zapisów odnoszących się do usług publicznych w tym usług o charakterze
metropolitalnym,
- zestawienie tabelaryczne zebranych informacji w odniesieniu do przyjętej kategoryzacji
usług publicznych wraz z uzasadnieniem,
- zagregowanie informacji oraz danych w ramach analizy dokumentów na danym szczeblu
jak i na poziomie formułowania wniosków z przeprowadzonej analizy oraz implikacji
dla dalszych prac foresight.
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
3
Jako kluczowy dla sformułowania kierunków rozwoju metropolii w odniesieniu do
poszczególnych kategorii usług publicznych przyjęto dokumenty strategiczne szczebla
lokalnego, tj. opracowane na poziomie miast tworzących GZM. W celu określenia na ile
problematyka usług publicznych została przedstawiona w kontekście metropolitalnym
(regionalnym) przyjęto system punktacji dający moŜliwość hierarchizacji i wyznaczenia
dominujących obszarów, które mogą stanowić przedmiot prac paneli tematycznych i panelu
horyzontalnego.
Opracowano, ponadto, listę zatwierdzonych i przeznaczonych do realizacji, bądź
realizowanych, przedsięwzięć (inwestycji) determinujących rozwój metropolii, które stanowią
tzw. „fakty metropolitalne”.
3 Analiza dokumentów strategicznych szczebla lokalnego w
kontekście metropolitalnych usług publicznych
Kategorie usług i ich miejsce w dokumentach strategicznych szczebla
lokalnego
Przeprowadzono screening dokumentów strategicznych o zasięgu lokalnym w 14 miastach,
naleŜących do Górnośląskiego Obszaru Metropolitalnego. Podstawowym dokumentem
poddanym analizie były Strategie Rozwoju Miast jako opracowania najwaŜniejsze z punktu
widzenia kreowania przyszłości ośrodków lokalnych.
Poza dokumentem strategicznym danej gminy poddano analizie opracowania branŜowe takie
jak Programy Ochrony Środowiska (POŚ), Plany Gospodarki Odpadami (PGO), jako
obowiązkowe dokumenty dla jednostek samorządu terytorialnego (o ile zostały wykonane i są
dostępne), a takŜe inne: Strategie Rozwiązywania Problemów Społecznych, Programy
Bezpieczne Miasto, Miejskie Strategie Integracji i Polityki Społecznej, Programy Rozwoju
Kultury, Edukacji, Sportu i Rekreacji, kierunki działań miasta w zakresie ochrony zabytków,
itp. W wyniku dokonanego przeglądu naleŜy stwierdzić, Ŝe poza obligatoryjnymi (POŚ i
PGO) pozostałe dokumenty mają charakter i odnoszą się wyłącznie do problemów lokalnych,
są to opracowania krótkoterminowe (z reguły jednoroczne) i nie odnoszą się do perspektywy
długo- ani średnioterminowych, zatem nie uwzględniono ich w przedstawionych wynikach
analiz.
Dokumenty strategiczne i programowe analizowano pod kątem zapisów dotyczących usług
publicznych i ich związku z zagadnieniami metropolitalnymi.
W celu określenia na ile problematyka poszczególnych kategorii usług publicznych została
przedstawiona w kontekście metropolitalnym (regionalnym) przyjęto następującą punktację:
- 0 - z analizy treści dokumentu wynika, Ŝe problem analizowano tylko w kontekście miasta
- 1 - z analizy treści dokumentu wynika, Ŝe aspekt regionalny (metropolitalny)
uwzględniono, choć nie został jednoznacznie wyartykułowany,
- 2 - jednoznacznie zdefiniowano kontekst metropolitalny.
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
4
U13. Zieleń publiczna
U12. Zaopatrzenie w energię
(elektroenergetyka, gazownictwo,
ciepłownictwo)
U11. Cmentarnictwo
U10. Gospodarka odpadami oraz
utrzymanie porządku i czystości
U9. Gospodarka wodna zaopatrzenie w wodę i kanalizacja
U8. Transport - usługi i
infrastruktura
U7. Bezpieczeństwo publiczne
U6. Mieszkalnictwo
U5. Pomoc i opieka społeczna
U4. Kultura fizyczna i rekreacja
U3. Kultura
U2. Oświata i wychowanie oraz
edukacja
U1. Ochrona zdrowia
Horyzont czasowy obowiązywania
Zasięg terytorialny
Nazwa dokumentu
Rok ostatniej aktualizacji
Tabela 1 Analiza dokumentów strategicznych w kontekście metropolitalnych usług publicznych na szczeblu lokalnym
„Katowice 2020” Strategia
Rozwoju Miasta
Katowice
2005
2020
0
2
2
1
0
1
2
2
0
0
0
0
2
Program Ochrony
Środowiska dla Miasta
Katowice
Katowice
2003
2011
0
0
0
1
0
0
0
2
1
0
0
0
0
Plan Gospodarki
Odpadami na lata 2005 2012 dla Miasta Katowice
Katowice
2004
2012
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Strategia Rozwoju
Bytomia 2001-20152
Bytom
2001
2015
2
1
1
0
0
0
0
1
0
0
0
0
0
Aktualizacja Programu
Ochrony Środowiska dla
Miasta Bytomia na lata
2008-2011 z perspektywą
lat 2012 - 2015
Bytom
2008
2015
0
0
0
0
0
0
0
2
2
2
0
0
0
Plan Gospodarki
Odpadami dla Miasta
Bytomia
Bytom
2008
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2
0
0
0
Ogólny opis aspektów metropolitalnych dla miasta (dane do agregacji) – bezpośrednie przytoczenie treści z dokumentów strategicznych
U2U31:Pole strategiczne: Metropolitalność; Strategiczna wizja rozwoju: Katowice miastem metropolitalnym, Priorytet strategiczny I: Kierując się strategiczną
zasadą partnerstwa z miastami Aglomeracji Górnośląskiej, poprzez rozwój uczelni wyŜszych, kultury wysokiej i sektora zaawansowanych technologii, Katowice
przekształcają się w silny ośrodek miejski w skali regionalnej, krajowej i międzynarodowej.
U7U13: Pole strategiczne: Jakość Ŝycia; Strategiczna wizja rozwoju: Katowice miastem wysokich standardów jakości Ŝycia, Priorytet strategiczny II: Kierując się
strategiczną zasadą spójności społecznej i terytorialnej miasta, poprzez kształtowanie bezpiecznego środowiska zamieszkania, zwiększanie dostępności do
róŜnorodnych usług oraz tworzenie atrakcyjnych przestrzeni publicznych w dzielnicach miasta, bezpieczne, zdrowe i przyjazne środowisko Ŝycia o standardach
porównywalnych z innymi metropoliami Polski Południowej.
U4U6:Pole strategiczne: Centrum; Strategiczna wizja rozwoju: Centrum Katowic salonem Aglomeracji Górnośląskiej, Priorytet strategiczny III: Kierując się
strategiczną zasadą równowaŜenia atrakcyjności Centrum dla mieszkańców miasta i jego uŜytkowników zewnętrznych, poprzez nowe realizacje urbanistyczno –
architektoniczne oraz renowację istniejących obiektów tworzących zabudowę wielkomiejską, organizację nowocześnie urządzonej, przyjaznej ludziom
przestrzeni publicznej o funkcjach kulturalnych i rozrywkowych oraz zapewnienie dostępności komunikacyjnej bramami miasta i wzrost wewnętrznej swobody
przemieszczania się, Katowice dysponują autentycznym centrum będącym miejscem lokalizacji funkcji wyŜszego rzędu i atrakcyjnego spędzania wolnego czasu
przez mieszkańców i osoby przyjezdne.
U8:Pole strategiczne: Transport i Logistyka; Strategiczna wizja rozwoju: Katowice miastem multimodalnego systemu transportowego, Priorytet strategiczny V:
Kierując się strategiczną zasadą integracji układu transportowego miasta, poprzez rozbudowę europejskiego centrum komunikacyjnego w transporcie
drogowym, kolejowym i lotniczym oraz wykreowanie miasta jako centrum zarządzania logistycznego Polski Południowej, kształtowanie węzłów i punktów
przesiadkowych organizujących zintegrowany transport publiczny w Aglomeracji Górnośląskiej, Katowice stają się miastem dysponującym sprawnym,
zewnętrznym i wewnętrznym systemem transportowym.
U8:Cel ekologiczny systemu transportowego do 2011 roku 1.1. Zmniejszenie negatywnego wpływu transportu na środowisko dzięki integracji systemu
transportowego i wzrostowi udziału komunikacji publicznej; Priorytetowe kierunki działań: Eliminacja ruchu drogowego o charakterze "tranzytowym" z centrum
miasta; Działania inwestycyjne i organizacyjne na rzecz integracji systemów transportowych
U4U9U8:Cel ekologiczny do 2011 roku 1.7. Zwiększenie zaangaŜowania we współpracę z jednostkami samorządów terytorialnych aglomeracji w zakresie
problemów środowiskowych; Priorytetowe kierunki działań: Udział w pogłębianiu integracji systemów komunikacji publicznej obejmującej Aglomerację
Górnośląską oraz Katowicki Zespół Metropolitalny; Budowa odcinków dróg rowerowych stanowiących część szlaków rowerowych o charakterze ponadlokalnym;
Udział w działaniach na rzecz ochrony zlewni rzek: Kłodnicy, Przemszy, Brynicy i Mlecznej; Współdziałanie w zakresie ochrony przestrzeni przyrodniczej w skali
Aglomeracji Górnośląskiej oraz Katowickiego Ze-społu Metropolitalnego.
U9:Cele ekologiczne (aspekt zlewniowy): 2.3.a. Poprawa jakości wód powierzchniowych i ograniczenie zanieczyszczania wód podziemnych
2.3.b. RównowaŜenie odpływu wód powierzchniowych z terenu miasta Katowic w zgodzie z wymogami zagospodarowania przestrzennego.
U1:DAS3 1: Poprawa stanu zdrowotności mieszkańców, Cel strategiczny: Bytom renomowanym w skali międzynarodowej innowacyjnym ośrodkiem świadczenia
specjalistycznych usług medycznych.
U2:DAS 3: Zwiększanie szans edukacyjnych na róŜnych poziomach kształcenia, Cel strategiczny: Bytom miastem społeczności uczącej się przez całe Ŝycie i
rozszerzającej swój udział w globalnym społeczeństwie informacyjnym.
U8:DAS 6: Przebudowa Transportowej i komunikacyjnej infrastruktury miasta; Cel strategiczny: Bytom miastem sprawnego oraz wewnętrznie i zewnętrznie
zintegrowanego systemu transportowo- komunikacyjnego.
U3: DAS 7: Waloryzacja kulturowego dziedzictwa miasta; Cel strategiczny: Bytom głównym depozytariuszem wielowiekowej spuścizny kultury śląskiej oraz
znaczącym w skali kraju ośrodkiem kultury muzycznej.
U8:Cel. 1.1. Zmniejszenie negatywnego wpływu transportu na środowisko dzięki rozbudowie, modernizacji i integracji systemu transportowego; Cel ekologiczny
systemu transportowego do 2025 roku: Sprawne funkcjonowanie miasta w wewnętrznym i zewnętrznym systemie powiązań komunikacyjnych górnośląskiego
obszaru metropolitalnego.
U9U10:Cel 1.2. Rozwój infrastruktury ochrony środowiska, regionalnego systemu gospodarki odpadami i poprawy jakości przestrzeni we współpracy z innymi
miastami i powiatami aglomeracji górnośląskiej; Cel ekologiczny do 2025 roku: Eliminacja zagroŜeń środowiskowych o znaczeniu ponadlokalnym generowanych
na terenie Bytomia oraz funkcjonowanie na zasadach zrównowaŜonego rozwoju w warunkach górnośląskiego obszaru metropolitalnego.
U10:Cele główne: zapewnienie niezbędnej ilości instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów na terenie miasta oraz zapewnienie korzystania na
dogodnych warunkach z instalacji znajdujących się poza obszarem miasta; zapewnienie wiarygodnego i obszernego monitoringu pozwalającego na
diagnozowanie potrzeb w zakresie gospodarowania odpadami w skali Bytomia i regionu gospodarki odpadami; Cele krótkoterminowe do roku 2010: wejście w
ponadgminną strukturę organizacyjną zarządzającą gospodarką odpadami komunalnymi w ramach systemu regionalnego.
1
U1 – Usługa 1, U2 – Usługa 2 itp.
Strategia podlega aktualizacji
3
DAS - Domena aktywności strategicznej
2
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
5
Strategia Rozwoju Miasta:
Dąbrowa Górnicza 2020
Program Ochrony
Środowiska wraz z
Planem Gospodarki
Odpadami dla Miasta
Dąbrowy Górniczej na lata
2008 – 2012 Część I
(POS)
Program Ochrony
Środowiska wraz z
Planem Gospodarki
Odpadami dla Miasta
Dąbrowy Górniczej na lata
2008 – 2012 Część II
(PGO)
U1. Ochrona zdrowia
edukacja
U3. Kultura
U6. Mieszkalnictwo
infrastruktura
U11. Cmentarnictwo
ciepłownictwo)
Strategia
ZrównowaŜonego
Rozwoju Miasta Chorzów
do 2020 roku
Program Ochrony
Środowiska wraz z
Planem Gospodarki
Odpadami dla Miasta
Chorzów na lata 20042007 i prognoza do roku
2011
Nazwa dokumentu
Chorzów
2007
2020
0
0
0
1
0
0
0
1
0
0
0
0
0
U8:4.2. Priorytet strategiczny - Komunikacja i infrastruktura techniczna; Cel strategiczny 2. Usprawnienie transportu osób i towarów, oraz zapewnienie
swobodnego dostępu do mediów i usług telekomunikacyjnych; Kierunek 1. Rozbudowa i modernizacja sieci drogowej.
U4: 4.4 Priorytet strategiczny - Gospodarka; Cel strategiczny nr 4. Wzrost potencjału ekonomicznego miasta poprzez rozwój gospodarczy; Kierunek 3. Rozwój
turystyki tranzytowej.
Chorzów
2011
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
-
Dąbrowa
Górnicza
2007
2020
0
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
0
0
U8:Priorytet 5: „Sprawność transportu i komunikacji”; misja: Przekształcenie dąbrowy górniczej w miasto dobrze skomunikowane z otoczeniem sąsiedzkim,
regionalnym, krajowym i międzynarodowym; cel strategiczny 52 :Dąbrowa górnicza miastem efektywnie dyskontującym swoje połoŜenie w paneuropejskich
korytarzach transportowo – komunikacyjnych.
Dąbrowa
Górnicza
2008
2012
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
-
Dąbrowa
Górnicza
2008
2012
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
-
U8:Aspekt horyzontalny: MISJA: Miasto inspirujące do współpracy lokalnej, regionalnej i międzynarodowej, kierujące się zasadą partnerstwa w formułowaniu i
realizacji celów; WaŜny ośrodek uniwersytecki i naukowy z bogatą ofertą edukacyjną, odpowiadającą potrzebom rynku pracy; Miasto uwzględniające
wielokulturowe tradycje mieszkańców z rozwiniętym historycznym centrum i zróŜnicowaną ofertą kulturalną; Miasto z funkcjonalną i zmodernizowaną
infrastrukturą, wspierające rozwój innowacyjnych gałęzi przemysłu i usług; Międzynarodowy węzeł komunikacyjny z centrum logistyki; Miasto „zielone” i
przyjazne mieszkańcom.
U8:Ochrona powietrza: Priorytet ekologiczny: Współpraca i koordynacja działań na szczeblu wojewódzkim, powiatowym i gminnym w zakresie ochrony
środowiska i modernizacji układu komunikacyjnego.
U8: Ochrona przed hałasem: Priorytet ekologiczny: Sprawny oraz wewnętrznie i zewnętrznie zintegrowany system transportowo – komunikacyjny; Uwolnienie
centrów miejscowości z ruchu tranzytowego.
U4U8:Ochrona przed hałasem: Cele długoterminowe do roku 2012: Rozbudowa powiązań miejsc atrakcyjnie turystycznych z regionalnym układem
transportowym; 3. Uruchomienie współpracy między gminami na rzecz budowy zintegrowanego systemu transportu
U2:Edukacja ekologiczna; Cele długoterminowe – do roku 2015: a. Powiat Gliwicki ośrodkiem inicjatyw i przedsięwzięć proekologicznych
w regionie (z udziałem Wójtów, Burmistrzów i Prezydenta Gmin Powiatu Gliwickiego, wspólne zasady ochrony wartości przyrodniczych, rozwój funkcji
rekreacyjnych, rozwój tras komunikacji rowerowej, agroturystyka, rolnictwo ekologiczne, itp.).
Zaktualizowana Strategia
Rozwoju Miasta Gliwice
na lata 2002-2022
Gliwice
2004
2022
0
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
0
0
Program Ochrony
Środowiska powiatu
gliwickiego na lata 20032015
Gliwice
2003
2015
0
2
0
2
0
0
0
2
0
0
0
0
0
2004
2015
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
-
2007
2020
0
0
0
0
0
0
0
2
0
0
0
0
0
U8:Priorytet E: Sieci Transportowe I Komunikacyjne; Cel Strategiczny 1: Jaworzno Miastem Dyskontującym Walory PołoŜenia w Krajowym Systemie Transportu
Drogowego i Kolejowego; Kierunki rozwoju 1: Pełne połączenie z autostradą A4; Kierunek rozwoju 2: Rozbudowa połączeń aglomeracyjnych.
2008
2015
0
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
0
0
U8:Cel V: Zmniejszanie zagroŜenia emisją hałasu dla mieszkańców miasta przede wszystkim pochodzącą ze źródeł komunikacyjnych; Kierunek działań 8:
Budowa nowych odcinków dróg zgodnie z projektem "Miasto Twarzą do Autostrady, przebudowa DK 79 w Jaworznie etap I-IV, budowa Obwodnicy Północnej,
Droga Współpracy Regionalnej etap I wraz z montaŜem ekranów akustycznych.
Plan Gospodarki
Gliwice
Odpadami dla powiatu
gliwickiego
Strategia Zintegrowanego
i ZrównowaŜonego
Rozwoju
Jaworzno
Jaworzna na lata 2001 2020
Program Ochrony
Środowiska dla Jaworzna
- miasta na prawach
Jaworzno
powiatu z uwzględnieniem
perspektywy na lata 20122015
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
6
U1. Ochrona zdrowia
edukacja
U3. Kultura
U6. Mieszkalnictwo
infrastruktura
U11. Cmentarnictwo
Jaworzno
2008
2018
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Strategia
ZrównowaŜonego
Rozwoju dla Miasta
Mysłowice do roku 2020
Mysłowice
Program Ochrony
Mysłowice -Aktualizacja
Mysłowice
na lata 2007 - 2010Z
uwzględnieniem
- 2014
Plan Gospodarki
Odpadami dla Miasta
Mysłowice - aktualizacja
Mysłowice
na lata 2007 -2011 z
uwzględnieniem
0
0
-
2004
2020
0
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
0
0
ASPEKT HORYZONTALNY: MISJA: Mysłowice – "bramą" Aglomeracji Katowickiej, Miasto – wizytówka transformacji społeczno-gospodarczych, gdzie
zachodzące zmiany stymulują zrównowaŜony rozwój, a mieszkańcy, aktywnie uczestnicząc w procesie zarządzania miastem mają zapewnione warunki do
godnego Ŝycia i rozwoju
U8:CEL C: Sprawny system komunikacji i transportu publicznego C.1. Dobre powiązanie wewnątrzmiejskiego układu drogowego z układem dróg regionalnych i
krajowych.
2008
2014
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
-
2008
2018
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
-
Strategia Rozwoju Miasta
Piekary Śląskie do roku
2015
Piekary
Śląskie
2004
Program Ochrony
Środowiska obejmujący
Plan Gospodarki
Odpadami dla Miasta
Piekary Śląskie etap I
Piekary
Śląskie
2003
Program Ochrony
Środowiska obejmujący
Plan Gospodarki
Odpadami dla Miasta
Piekary Śląskie etap ii
Piekary
Śląskie
2004
Strategia Wewnętrznego i
Zintegrowanego Rozwoju
Miasta Ruda Śląska do
2015 Roku - Aktualizacja
Ruda
Śląska
1997
Powiatowy Program
Ochrony Środowiska dla
Miasta Ruda Śląska
Ruda
Śląska
2003
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
Plan Gospodarki
Odpadami
dla Jaworzna - miasta
na prawach powiatu
na lata 2008 -2011,
z uwzględnieniem
perspektywy
na lata 2012-2018
ciepłownictwo)
Nazwa dokumentu
2015
2015
2
0
2
2
0
0
0
0
2
0
0
0
0
U9U1:Priorytet 3: Modernizacja i rozbudowa infrastruktury; cel strategiczny 3: Uporządkowanie i rozwój infrastruktury w zakresie: ochrony środowiska,
wspierania działalności gospodarczych, wspierania wyspecjalizowanych funkcji (Korzyści jakie Piekary Śląskie mogą uzyskać ze współpracy międzygminnej i
międzypowiatowej organizowanej w ramach Aglomeracji Górnośląskiej obejmują takie dziedziny jak gospodarka wodno-ściekowa w tym rewitalizacja rzeki
Brynicy i Szarlejki (współpraca z Bytomiem, Radzionkowem, Bobrownikami i Tąpkowicami). Na wizerunek Piekar Śląskich, jako specyficznego ośrodka
Aglomeracji Katowickiej, złoŜą się funkcje miasta w dziedzinie wyspecjalizowanych usług medycznych. Usługi te swym zasięgiem obejmują obszar Polski
Południowej a ich wysoka ranga wiązać się takŜe będzie z rozwojem towarzyszącej oferty logistycznej).
U3U4:Priorytet 4: Rozwój kulturowy miasta; cel strategiczny 4: Podniesienie atrakcyjności miasta poprzez ukształtowanie centrum miasta i atrakcyjną ofertę
spędzenia czasu wolnego: cel operacyjny 4.1. Wysoka atrakcyjność funkcjonalna i architektoniczna miasta dla mieszkańców i odwiedzających; cel operacyjny
4.2. Zwiększenie dostępności mieszkańców i odwiedzających do stojących na wysokim poziomie usług kulturalnych, rozrywkowych i rekreacyjnych.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
-
0
1
0
0
0
0
0
1
0
0
0
0
0
1
1
1
0
0
0
0
2
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
U8:Zapobiegania awariom przemysłowym; Cele krótkoterminowe (do 2007): B.6 Realizacja drogi wyjazdowej, łączącej siedzibę PSP z obwodnicą zachodnią, co
w przyszłości umoŜliwi równieŜ wykonanie włączenia PSP do autostrady.
U2:Edukacja ekologiczna; Cele krótkoterminowe: współpraca z WyŜszymi Uczelniami w regionie poprzez udostępnianie problematyki miasta do prac
dyplomowych oraz zatrudnianie studentów i absolwentów na staŜe; prezentacje problematyki ochrony środowiska w środkach masowego przekazu, głównie w
Radiu Piekary oraz w prasie lokalnej i ponad lokalnej.
U8:Cel Strategiczny 3: Poprawa stanu dróg i zintegrowanie komunikacji miejskiej z układem komunikacyjnym aglomeracji oraz rozwój usług
telekomunikacyjnych w horyzoncie do 2010 roku.
U1U2U3:Intensywny typ powiązań Rudy Śląskiej z otoczeniem stanowić będzie współpraca z instytucjami i środowiskami akademickimi, kulturalnymi i
medycznymi.Przedmiotem tej współpracy będzie rozwój: szkolnictwa średniego i wyŜszego, środowiska twórczego i nowych imprez kulturalnych,
specjalistycznych usług medycznych.
-
7
U3. Kultura
U6. Mieszkalnictwo
infrastruktura
U11. Cmentarnictwo
ciepłownictwo)
Ruda
Śląska
edukacja
Powiatowy Plan
Gospodarki Odpadami
2010 dla Miasta Ruda
Śląska
Strategiczne Cele
Kadencji 2006-2010 oraz
wskazanie priorytetowych
perspektyw do 2014
Program Ochrony
Środowiska, zawierający
Plan Gospodarki
Odpadami dla Miasta
Siemianowice Śląskie na
lata 2004 – 2015
Aktualizacja Planu
Gospodarki Odpadami dla
Miasta Siemianowice
Śląskie na lata 2004 –
2015
U1. Ochrona zdrowia
Nazwa dokumentu
2010
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
-
Siemiano
wice
Śląskie
2007
2014
0
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
0
0
U8:Priorytet 2: Poprawa systemu komunikacji (2.3.Budowa obwodnicy miejskiej).
Siemiano
wice
Śląskie
2004
2015
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
-
Siemiano
wice
Śląskie
2007
2015
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2
0
0
0
U10: Budowa instalacji do odzysku odpadów budowlanych i poremontowych - obiekt powinien być zbudowany po 2007 roku i stopniowo być przekształcany w
obiekt ponadlokalny.
Sosnowie
c
2007
2020
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
ASPEKT HORYZONTALNY: Priorytet F Rozwijanie współpracy z miastami partnerskimi i współpracy międzynarodowej; 2. Rozwijanie współpracy
międzyregionalnej; Kierunki działań: 2.1. współpraca międzyregionalna na poziomie międzynarodowym; 2.2. współpraca międzyregionalna na poziomie
krajowym.
Sosnowie
c
2003
2015
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
-
Sosnowie
c
2003
2015
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2
0
0
0
U10: Zakład Recyklingu Odpadów Budowlanych – Jeden z nich powinien być zlokalizowany dla miast Dąbrowa Górnicza, Sosnowiec, Jaworzno i Będzin.
Lokalizacja takiego zakładu powinna zostać poparta porozumieniem gmin sąsiednich, które będą partycypowały w kosztach budowy i dostarczania gruzu.
Świętochłowice do roku
2015
Świętochł
owice
2002
2015
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
ASPEKT HORYZONTALNY: WIZJA: Świętochłowice chcą być miastem liderem w Aglomeracji Katowickiej organizacji i świadczenia usług publicznych
dla mieszkańców i biznesu dającym przewagę atrakcyjności lokalizacyjnych dla inwestorów zewnętrznych na dobrze skomunikowanych transportowo
obszarach aktywności gospodarczej szczególnie dyskontujących korzyści związane z przebiegiem DTŚ.
Program Ochrony
Środowiska dla Gminy
Świętochłowice
Świętochł
owice
2003
2015
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
-
0
U3U8: Priorytet A: "Rozwój przedsiębiorczości i konkurencyjności miasta" - CEL: Wzrost udziału w strukturze gospodarki miasta działalności kreujących wysoką
wartość dodaną, kierunek działań 1: Metropolizacja centrum miasta poprzez alokację na jego obszarze nowych działalności związanych z funkcjami
egzogenicznymi, kierunek działań 2: Wspierania powstawania instytucji kultury wysokiej; kierunek działań 3: Modernizacja zewnętrznego drogowego
układu komunikacyjnego i równowaŜenie róŜnych form transportu; kierunek działań 4: Wspierania transferu technologii.
Sosnowca do 2020 r.
Program Ochrony
Sosnowca
Plan Gospodarki
Odpadami dla Miasta
Sosnowca
Tychy: "Tychy 2013"
Tychy
2003
2013
0
0
2
0
0
0
0
2
0
0
0
0
Program Ochrony
Tychy
Tychy
2003
2015
0
0
0
0
0
0
0
2
0
0
0
0
U8: Przebudowa dróg krajowych i wojewódzkich przebiegających przez miasto.
U2U3U4: Cel strategiczny 3: Wykreowanie miasta jako regionalnego centrum kultury i nauki; Cele operacyjne: 3.1. Zabrze jako centrum dziedzictwa kultury
przemysłowej, 3.2. Zabrze metropolitalnym ośrodkiem wydarzeń kulturalno – sportowych, 3.3. Zabrze jako ośrodek edukacji artystycznej i kulturalnej,
3.4. Tworzenie sprzyjających warunków dla rozwoju istniejących i budowy nowych kampusów akademickich, 3.5. Wspieranie rozwoju centrów nauki i technologii
U1: Cel strategiczny 4: Wykreowanie miasta jako waŜnego regionalnego ośrodka opieki medycznej; Cele operacyjne: 4.1. Zwiększenie dostępności do
podstawowych i specjalistycznych usług medycznych, 4.2. Wspieranie rozwoju medycyny na światowym poziomie.
Zabrze na lata 2005-2015
2
2
2
2
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Podsumowanie – ilość punktów
7
9
10
9
0
1
2
24
5
8
0
0
2
Maksymalna liczba punktów
28
37
28
28
28
28
28
37
37
37
28
37
37
Udział [%}
25,0
24,3
35,7
32,1
0,0
3,5
7,1
64,8
13,5
21,6
0,0
0,0
5,4
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
Zabrze
2005
2015
8
Wnioski ze screeningu dokumentów szczebla lokalnego
PoniŜej przedstawiono wnioski ze screeningu dokumentów szczebla lokalnego - analiza
porównawcza celów, priorytetów, kierunków działań:
1. Obszary usług publicznych zostały w tych dokumentach przewaŜnie odniesione do
danego miasta (podziału administracyjnego) bez kontekstu ponadlokalnego, a tym
bardziej metropolitalnego, co w duŜej części wynika z charakteru oraz dokumentów,
2. Dokumenty dostarczają niewielu przykładów priorytetów, kierunków lub celów
związanych z usługami publicznymi, które moŜna by przenieść na poziom metropolitalny
3. Screening dokumentów nie dostarcza jednoznacznych wskazań co do poŜądanych
długoterminowych kierunków rozwoju metropolitalnych usług publicznych
4. Ze screeningu wynika jednoznacznie, Ŝe transport jest postrzegany jako usługa
najwaŜniejsza dla metropolizacji; poza nim w przeanalizowanych dokumentach
strategicznych aspekty metropolitalne (regionalne) zostały zasygnalizowane przy takich
kategoriach usług jak: kultura, kultura fizyczna i rekreacja oraz ochrona zdrowia /
medycyna – nie moŜna natomiast potwierdzić dominacji którejś z nich,
5. Z dokumentów nie wynikają jasne kryteria oceny waŜności danej kategorii usług dla
metropolizacji,
6. Wynik screeningu sugeruje, Ŝe strategie rozwoju poszczególnych miast w obecnym
kształcie mogą być przejawem (ilustracją) powaŜnych barier dla rozwoju usług
metropolitalnych wynikających z ugruntowanego partykularyzm poszczególnych
samorządów.
7. Ze screeningu dokumentów nie wynika spójny obraz potrzeby utworzenia metropolii czy
teŜ potencjalnego obszaru usług realizowanego z poziomu metropolii.
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
9
4 Analiza dokumentów strategicznych szczebla regionalnego w
ZałoŜenia do screeningu dokumentów szczebla regionalnego
Analizie poddano dokumenty strategiczne szczebla regionalnego, obowiązujące na terenie
województwa śląskiego. Zgodnie z przyjętymi kategoriami usług dokumenty strategiczne
analizowano pod kątem celów, priorytetów i kierunków działań uwzględniających aspekt
metropolitalny rozumiany na wprost lub w ujęciu szerszym niŜ lokalnym (gminnym).
W Tabeli 2 Kategorie usług i ich miejsce w dokumentach strategicznych szczebla
wojewódzkiego, analizowano strategię rozwoju województwa śląskiego wraz z projektem jej
aktualizacji oraz branŜowe dokumenty strategiczne.
W Tabeli 3 Ustalenia planu zagospodarowania przestrzennego województwa – aspekty
metropolitalne celów i kierunków polityki przestrzennej, analizowano wymieniony plan pod
kątem aspektu metropolitalnego usług publicznych w odniesieniu do celów planu.
W Tabeli 4 Projekt Strategii Rozwoju Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii „Silesia” do
2025 r. – cele operacyjne i kierunki działań na tle celów strategicznych, analizowano
wymieniony projekt strategii pod kątem aspektu metropolitalnego usług publicznych w
odniesieniu do priorytetów strategii.
Wykaz dokumentów strategicznych uwzględnionych w screeninig’u:
1. Strategia rozwoju województwa śląskiego (wersja strategii obowiązująca - sprzed
aktualizacji)
2. Aktualizacja strategii rozwoju województwa śląskiego (projekt, do uchwalenia
jesienią 2009)
3. Strategia polityki społecznej w województwie śląskim na lata 2006-2020
4. Strategia rozwoju społeczeństwa informacyjnego województwa śląskiego do roku
2015
5. Strategia rozwoju kultury w województwie śląskim na lata 2006-2020
6. Strategia rozwoju turystyki w województwie śląskim na lata 2006-2020
7. Strategia polityki społecznej w województwie śląskim na lata 2006-2020
8. Aktualizacja planu gospodarki odpadami dla województwa śląskiego (projekt, 2009)
9. Strategia gospodarki odpadami Górnośląskiego Związku Metropolitalnego
10. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa śląskiego
11. Projekt Strategii Rozwoju Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii „Silesia” do 2025r
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
10
Tabela 2 Kategorie usług i ich miejsce w dokumentach strategicznych szczebla regionalnego
odniesienia do aktualizacji strategii rozwoju
Kategoria usług
powiązany obszar tematyczny
województwa śląskiego (projekt, do uchwalenia
(priorytet) strategii rozwoju
jesienią 2009)
województwa śląskiego (wersja
strategii obowiązująca powiązany cel
najbardziej powiązane
sprzed aktualizacji)
strategiczny
kierunki działań
Ochrona zdrowia
integracja społeczna,
B.1: zdrowy i
B.1.1. Poprawa dostępu
bezpieczeństwo i zdrowie
bezpieczny
do wysokiej jakości usług
mieszkaniec
medycznych
województwa
śląskiego
Dokumenty strategiczne branŜowe szczebla wojewódzkiego
uwzględniające aspekt metropolitalny
Nazwa dokumentu
Opis aspektów metropolitalnych
Strategia polityki
społecznej w
województwie śląskim na
lata 2006-2020
Kierunek 3.1. Włączanie osób starszych do
działań na rzecz rozwoju środowiska lokalnego
Kierunek 5.1. Wspomaganie działań
prowadzonych przez samorządy gminne w
realizacji gminnych programów profilaktyki i
rozwiązywania problemów alkoholowych
Kierunek 5.5 Rozwój i modernizacja bazy
materialnej, organizacyjnej i merytorycznej usług
terapeutycznych dla osób uzaleŜnionych i
współuzaleŜnionych
Cel 2. Poprawa technicznej i ekonomicznej
dostępności infrastruktury informacyjnej i
komunikacyjnej; Kierunek działań 2.1 Koordynacja
działań związanych z rozbudową sieci
teleinformatycznych w województwie; Kierunek
działań 2.2. Rozbudowa i modernizacja
infrastruktury teleinformatycznej z zapewnieniem
jej bezpieczeństwa oraz mechanizmów kontroli
jakości
Cel 3. Zwiększenie ilości i uŜyteczności usług i
treści cyfrowych; Kierunek działań 3.1.
Rozbudowa interoperacyjnych platform e-usług
publicznych; Kierunek działań 3.2. Tworzenie,
integracja i promocja elektronicznej informacji i
wiedzy o województwie
Cel 2: wzrost poziomu uczestnictwa w kulturze;
kierunek 2.2. budowa nowych obiektów
kulturalnych i poprawa stanu istniejących obiektów
kultury; kierunek 2.3. poszukiwane atrakcyjnych
sposobów upowszechniania treści kulturowych;
Cel 3:upowszechnianie i zachowanie dziedzictwa
kulturowego regionu (materialnego i
niematerialnego) oraz jego lepsze
wykorzystywanie do celów turystycznych;
3.4. rewitalizacja i renowacja obiektów
zabytkowych; 3.5. rewitalizacja obiektów i terenów
poprzemysłowych i znajdowanie dla nich nowych
funkcji; 3.6. wykorzystywanie dziedzictwa
kulturowego regionu na potrzeby turystyki
(promocja, tworzenie produktów turystyki
kulturowej);
Cel strategiczny: Rozwój produktu markowegoturystyka biznesowa. 1.1. Cel: Wzrost liczby
turystów podróŜujących w interesach. 1.2. Cel:
Wzrost znaczenia turystyki kongresowej i
konferencyjnej. 1.3. Cel: Wspieranie turystyki
związanej z uczestnictwem w targach, wystawach,
giełdach.
2. Cel strategiczny: Rozwój produktu markowego turystyka miejska i kulturowa. 2.1. Cel:
Zwiększenie dostępności obiektów
archeologicznych dla celów turystycznych. 2.2.
Cel: Restauracja, promocja i udostępnianie
turystom zabytkowych układów urbanistycznych i
obiektów architektury militarnej. 2.3. Cel: Rozwój
turystyki przemysłowej (industrialnej). 2.4. Cel:
Poszerzenie oferty kulturalnej, rozrywkowej
i widowiskowo-sportowej. 2.5. Cel: Tworzenie
warunków i wzrost liczby odwiedzin w ramach
turystyki sentymentalnej. 2.6. Cel: Poszerzenie
oferty turystyki pielgrzymkowej.
6. Cel strategiczny: Podnoszenie dostępności i
jakości świadczonych usług turystycznych oraz
budowa systemu wsparcia rozwoju markowych
produktów turystycznych
6.1. Cel: Tworzenie zintegrowanego systemu
promocji regionu.
6.2. Cel: Podnoszenie kwalifikacji kadry
pracowników branŜy turystycznej. 6.3. Cel:
Wspieranie rozwoju atrakcyjnej bazy noclegowej
i gastronomicznej. 6.4. Cel: Rozbudowa
technicznej infrastruktury
podnoszącej dostępność do miejsc i atrakcji
turystycznych regionu.
Kierunek 5.6. Wzmacnianie systemu wsparcia dla
osób uzaleŜnionych i współuzaleŜnionych oraz
członków ich rodzin
Kierunek 5.7. Wspieranie działań w obszarze
reintegracji społecznej i zawodowej osób
uzaleŜnionych
Kierunek 6.4. Rozwój bazy instytucjonalnej
pomocy społecznej
Patrz Tabela 3
Oświata i
wychowanie oraz
edukacja
edukacja, kultura, mobilność i
aktywizacja zasobów ludzkich
A.1: wysoki poziom
wykształcenia i
umiejętności
mieszkańców
C.3: silny ośrodek
kultury i nauki
A.1.1. Poprawa jakości
kształcenia
A.1.2. Rozwój kompetencji
i usług społeczeństwa
informacyjnego
C.3.1.Tworzenie
warunków rozwoju nauki i
potencjału uczelni
wyŜszych
Strategia rozwoju
społeczeństwa
informacyjnego
województwa śląskiego do
roku 2015
Kultura
C.3: silny ośrodek
kultury i nauki
C.3.2. Zwiększenie
uczestnictwa
mieszkańców w kulturze i
wzmocnienie środowisk
twórczych
C.3.3. Rozbudowa i
modernizacja
infrastruktury kultury
regionu
Strategia rozwoju kultury
w województwie śląskim
na lata 2006-2020
Kultura fizyczna i
rekreacja
B.1: zdrowy i
bezpieczny
mieszkaniec
województwa
śląskiego
B.3: Atrakcyjne
warunki zamieszkania
i wysoka jakość
przestrzeni
B.1.2. Upowszechnienie i
promocja aktywnego i
zdrowego stylu Ŝycia
B.3.6. Zwiększenie
atrakcyjności turystycznej
regionu
Strategia rozwoju turystyki
w województwie śląskim
na lata 2006-2020
Pomoc i opieka
społeczna
B.1: zdrowy i
bezpieczny
mieszkaniec
województwa
śląskiego
B.1.3. Podniesienie
skuteczności polityki
społecznej
Strategia polityki
społecznej w
lata 2006-2020
Mieszkalnictwo
B.3: Atrakcyjne
i wysoka jakość
przestrzeni
B.3.2. Poprawa warunków
mieszkaniowych
Wojewódzki Plan
Zagospodarowania
Przestrzennego
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
11
Kategoria usług
Bezpieczeństwo
publiczne
powiązany obszar tematyczny
(priorytet) strategii rozwoju
województwa śląskiego (wersja
strategii obowiązująca sprzed aktualizacji)
odniesienia do aktualizacji strategii rozwoju
województwa śląskiego (projekt, do uchwalenia
jesienią 2009)
powiązany cel
najbardziej powiązane
strategiczny
kierunki działań
B.1: zdrowy i
B.1.4. Zapewnienie
bezpieczny
bezpieczeństwa
mieszkaniec
publicznego
województwa
śląskiego
Transport - usługi i
infrastruktura
transport, komunikacja i
informacja
Gospodarka
wodna zaopatrzenie w
wodę i kanalizacja
ochrona i kształtowanie
środowiska oraz przestrzeni
C1. DuŜe znaczenie
metropolii i miast
regionu w przestrzeni
europejskiej
B.3. Atrakcyjne
i wysoka jakość
przestrzeni
B.2. Wysoka jakość
środowiska
B.3. Atrakcyjne
i wysoka jakość
przestrzeni
Gospodarka
odpadami oraz
utrzymanie
porządku i
czystości
środowiska
B.3. Atrakcyjne
i wysoka jakość
przestrzeni
Cmentarnictwo
Zaopatrzenie w
energię
(elektroenergetyka,
gazownictwo,
ciepłownictwo)
Zieleń publiczna
B.3. Atrakcyjne
i wysoka jakość
przestrzeni
środowiska
B.3. Atrakcyjne
i wysoka jakość
przestrzeni
środowiska
B.3. Atrakcyjne
i wysoka jakość
przestrzeni
Dokumenty strategiczne branŜowe szczebla wojewódzkiego
uwzględniające aspekt metropolitalny
Nazwa dokumentu
Strategia polityki
społecznej w
lata 2006-2020
7.1. Integracja podmiotów działających na rzecz
bezpieczeństwa publicznego (wspieranie
budowania systemów: monitoringu i
diagnozowania zagroŜeń, prewencji, edukacji na
rzecz bezpieczeństwa publicznego, reagowania
kryzysowego, ratowniczego
Patrz Tabela 3
C.1.2. Rozbudowa i
integracja systemu
transportowego
B.3.4. Rozwój i
modernizacja komunikacji
publicznej obszarów
miejskich
Wojewódzki Plan
Zagospodarowania
Przestrzennego
B.2.1. Utworzenie
systemu kształtowania i
wykorzystania zasobów
wodnych
B.3.3. Rozbudowa i
modernizacja
infrastruktury komunalnej
B.2.4. Uporządkowanie i
wdroŜenie systemu
gospodarki odpadami
B.3.3. Rozbudowa i
modernizacja
Wojewódzki Plan
Zagospodarowania
Przestrzennego
(brak aktualizacji
programu ochrony
środowiska)
Patrz Tabela 3
Aktualizacja planu
gospodarki odpadami dla
województwa śląskiego
(projekt, 2009)
Strategia gospodarki
odpadami Górnośląskiego
Związku Metropolitalnego
-
Budowa systemu gospodarki odpadami
komunalnymi w ramach rejonu VIIIa i VIIIb
Wojewódzki Plan
Zagospodarowania
Przestrzennego
(brak aktualizacji
programu ochrony
środowiska)
Wojewódzki Plan
Zagospodarowania
Przestrzennego
(brak aktualizacji
programu ochrony
środowiska)
Patrz Tabela 3
B.3.3. Rozbudowa i
modernizacja
B.2.2. Polepszenie jakości
powietrza
B.3.3. Rozbudowa i
modernizacja
B.2.6. Zachowanie i
odtworzenie bio- i
georóŜnorodności
B.3.6. Zwiększenie
atrakcyjności turystycznej
regionu
-
Patrz Tabela 3
Uwaga! zagadnienia horyzontalne to np.
- zrównowaŜone uŜytkowanie terenu GOM,
- rozwój kompetencji i usług społeczeństwa informacyjnego,
- równość szans,
- przestrzeń społeczna,
- zrównowaŜony rozwój miast.
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
12
Tabela 3 Ustalenia planu zagospodarowania przestrzennego województwa – aspekty metropolitalne celów i kierunków polityki przestrzennej
Kategoria usług
Cel
Kierunek
Ochrona zdrowia
Cel I: dynamizacja i restrukturyzacja
kierunek 2.4: tworzenie nowych oraz modernizacja istniejących placówek słuŜby zdrowia o znaczeniu ponadlokalnym
przestrzeni województwa
Oświata i wychowanie oraz
edukacja
Kultura
kierunek 4.2. tworzenie markowych produktów turystycznych - turystyka miejska kulturowa, w tym np. udostępnianie
zabytkowej architektury przemysłowej
Cel II. Wzmocnienie funkcji węzłów sieci
osadniczej
Kultura fizyczna i rekreacja,
turystyka
Pomoc i opieka społeczna
Mieszkalnictwo
Bezpieczeństwo publiczne
Transport - usługi i infrastruktura
osadniczej
osadniczej
Cel IV. Rozwój ponadlokalnych systemów
infrastruktury
osadniczej
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
kierunek 3.5. tworzenie warunków przestrzennych dla rozwoju ośrodków kultury, nauki i szkolnictwa wyŜszego na
obszarze metropolii, w oparciu o innowacyjność wynikającą z potencjału naukowego, badawczo-rozwojowego i
technologicznego obszaru metropolitalnego
kierunek 4.2. tworzenie markowych produktów turystycznych - turystyka biznesowa i kongresowa (targi, wystawy)
kierunek 4.3. tworzenie tematycznych szlaków turystycznych – turystyka miejska, przemysłowa, promocja ruchu
pieszego, rowerowego, konnego, reaktywacja Górnośląskiej Kolei Wąskotorowej, itd.
kierunek 3.4. modernizacja i rozwój urządzeń sportu i rekreacji, obejmująca m.in. rozwój międzynarodowych kontaktów i
wydarzeń na obszarze metropolii
kierunek 1.3. kształtowanie zwartych osiedli o wysokiej jakości architektury i jakości przestrzeni publicznej
kierunek 2.3. lokalizacja nowych terenów mieszkaniowych z uwzględnieniem istniejących lub projektowanych tras
transportu zbiorowego
kierunek 3.7. rozwój systemów monitoringu wizyjnego
Kierunek 3.3. poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego, w tym segregacja ruchu tranzytowego i lokalnego
kierunek 5.2. budowa i poprawa parametrów technicznych dróg
kierunek 5.3. realizacja strategicznych elementów systemu transportowego, np. centrów logistycznych, rozbudowa portu
lotniczego w Pyrzowicach
kierunek 2.3. promowanie transportu zbiorowego w miastach i w skali aglomeracji, w tym preferencje dla transportu
szynowego
kierunek 2.4. organizowanie zintegrowanego systemu transportowego w obszarze aglomeracji
kierunek 3.6. intensyfikacja międzynarodowych powiązań komunikacyjnych metropolii, w tym poprawa dostępności
portu lotniczego w Pyrzowicach oraz tworzenie centrów komunikacji integrujących transport międzynarodowy,
ponadregionalny i regionalny
13
Kategoria usług
Gospodarka wodna zaopatrzenie w wodę i kanalizacja
Gospodarka odpadami oraz
Cmentarnictwo
Zaopatrzenie w energię
(elektroenergetyka,
gazownictwo, ciepłownictwo)
Zieleń publiczna
Zagadnienia horyzontalne
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
Cel
infrastruktury
Cel V. Stymulowanie innowacji w
regionalnym systemie zarządzania
przestrzenią
infrastruktury
infrastruktury
infrastruktury
osadniczej
Cel III. Ochrona zasobów środowiska,
wzmocnienie systemu obszarów
chronionych i wielofunkcyjny rozwój terenów
otwartych
osadniczej
Kierunek
kierunek 1.1. budowa i rozbudowa infrastruktury drogowej, m.in. autostrad i dróg ekspresowych, oraz usprawnienie
połączeń portu lotniczego w Pyrzowicach z miastami metropolii, modernizacja istniejących i realizacja nowych połączeń
wewnątrz metropolii
kierunek 1.2. budowa i rozbudowa infrastruktury kolejowej, m.in. w granicach metropolii i dla jej skomunikowania
zewnętrznego;
kierunek 1.3. modernizacja lotnisk na obszarze metropolii (Katowice, Gliwice), z przystosowaniem dla lotów
dyspozycyjnych, ratowniczych, sportowych i okazjonalnych lotów pasaŜerskich
kierunek 1.4. modernizacja portu rzecznego w Gliwicach i Kanału Gliwickiego
kierunek 2.1. tworzenie centrów i węzłów przesiadkowych transportu zbiorowego na obszarze metropolii
kierunek 3.1. tworzenie centrów logistycznych i terminali dla transportu kombinowanego
kierunek 3.2. poprawa dostępności centrów logistycznych z krajowego układu drogowego
kierunek 2.1. realizacja pilotowych projektów obejmujących tworzenie zintegrowanego systemu pasaŜerskiego
transportu zbiorowego, m.in. z moŜliwością wykorzystania odcinków linii kolei przemysłowej
kierunek 4.1. budowa i modernizacja ponadlokalnych urządzeń gospodarki wodno-ściekowej, w tym m.in. modernizacja
magistralnej sieci wodociągowej, i budowa systemów kanalizacyjnych na obszarze metropolii
kierunek 4.2. zbudowanie systemu gospodarki odpadami, min. w oparciu o tworzenie regionalnych obiektów gospodarki
odpadami komunalnymi, budowę instalacji do termicznego przekształcania odpadów komunalnych, stopniowe
zamykanie składowisk lokalnych itd
kierunek 4.3. rozwój systemów energetycznych, m.in. poprzez modernizację źródeł wytwarzania energii elektrycznej i
sieci przesyłowych, promowanie „czystej” energii
kierunek 4.5. kształtowanie otwartych terenów zieleni miejskiej w powiązaniu z ponadlokalnymi korytarzami
ekologicznymi
kierunek 1.12. utrzymanie korytarza ekologicznego o znaczeniu regionalnym Lasy Murckowskie-Lasy Kobiórskie,
utrzymanie powiązań ekologicznych o znaczeniu regionalnym między wyspami: Panewnicka, Lasy Murckowskie,
Wilkoszyn oraz w dolinach rzek: Kłodnicy, Przemszy, Brynicy, Mlecznej, tworzenie ogrodów botanicznych, ochrona
obszarów i obiektów cennych przyrodniczo m.in. w Bytomiu, Katowicach, Rudzie śląskiej
kierunek 2.3: rozwój sieci ośrodków doradczych i informacyjnych;
kierunek 1.1. rewitalizacja terenów zdegradowanych i poprzemysłowych w miastach
kierunek 1.2. ochrona i rekonstrukcja terenów otwartych w powiązaniu z regionalnym systemem przyrodniczym – dla
poprawy jakości Ŝycia mieszkańców
kierunek 3.1. rozwój urządzeń infrastruktury społecznej wzmacniających funkcje metropolitalne miast
kierunek 3.2. kształtowanie obszarów śródmiejskich o wysokiej jakości rozwiązań urbanistyczno-architektonicznych, w
tym tworzenie atrakcyjnych przestrzeni publicznych
kierunek 3.3. stopniowa eliminacja usług niskostandardowych na obszarze metropolii
14
Kategoria usług
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
Cel
Cel III. Ochrona zasobów środowiska,
wzmocnienie systemu obszarów
chronionych i wielofunkcyjny rozwój terenów
otwartych
Kierunek
kierunek 1.3. ochrona wód podziemnych (np. GZWP 330- Gliwice)
kierunek 1.4. ochrona zasobów wód pitnych (zbiornik Kozłowa Góra)
1.5. ochrona powierzchni ziemi i gleby, m.in. poprzez obowiązkową rekultywację terenów zanieczyszczonych lub
dotkniętych szkodami górniczymi
1.13. ochrona przed hałasem m.in. poprzez wielofunkcyjny rozwój obszarów
1.14. ochrona przed polami elektromagnetycznymi m.in. poprzez wyznaczanie pod zabudowę mieszkaniową i pod
miejsca dostępne dla ludzi ze szczególnym uwzględnieniem linii wysokiego napięcia
infrastruktury
Cel V. Stymulowanie innowacji w
regionalnym systemie zarządzania
przestrzenią
kierunek 4.4. promowanie rozwoju zintegrowanych systemów łączności, m.in. poprzez promowanie nowoczesnych
systemów gromadzenia i przesyłu danych, tworzenie systemów teleinformatycznych (np. w ramach infostrady śląskiej)
kierunek 1.1. reformy instytucjonalne metropolii obejmujące m.in. tworzenie przestrzeni integracji i współpracy między
miastami oraz współdziałanie dla efektywnego wykorzystania funduszy europejskich
kierunek 1.2 sporządzenie planu zagospodarowania przestrzennego metropolii
Cel VI. Rozwój współpracy
międzyregionalnej w zakresie planowania
przestrzennego
kierunek 2.1 promowanie policentrycznego rozwoju sieci osadniczej realizującego koncepcję Europolu ŚląskoKrakowskiego
kierunek 3.2. studia transnarodowe i przenoszenie na grunt metropolii doświadczeń innych regionów europejskich w
zakresie restrukturyzacji i rewitalizacji miast, rekultywacji i zagospodarowania terenów poprzemysłowych,
zintegrowanych systemów transportowych
15
Tabela 4 Projekt Strategii Rozwoju Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii „Silesia” do 2025 r. – cele operacyjne i kierunki działań na tle celów strategicznych
Kategoria usług
Priorytet
Cel
Kierunek
Ochrona zdrowia
Priorytet B: „gospodarka i Cel strategiczny 3 – wysoka atrakcyjność i
CO3_1: rozwój i komercjalizacja specjalności (rozwój ilościowy i jakościowy infrastruktury i usług
nauka”
konkurencyjność gospodarki tradycyjnej i
medycznych
innowacyjnej
Priorytet E: „warunki
Cel strategiczny 10 – zdrowe i bezpieczne
CO10_2: dostosowywanie usług do potrzeb starzejącego się społeczeństwa (placówki paliatywnoŜycia”
społeczeństwo
hospicyjne)
Oświata i
CO3_1: rozwój i komercjalizacja specjalności (stworzenie metropolitalnego interdyscyplinarnego
wychowanie oraz
nauka”
centrum szkolnictwa wyŜszego kształcącego w językach obcych)
edukacja
innowacyjnej
Cel strategiczny 4 – sprzyjające warunki dla
CO4_2: rozwój społeczeństwa informacyjnego (dalsza informatyzacja placówek oświatowych)
rozwoju gospodarczego
CO4_3: wzmacnianie kapitału ludzkiego w dostosowaniu do zmieniających się potrzeb
gospodarczych (poprawa jakości i ilości infrastruktury i usług nauki, poprawa jakości i ilości
infrastruktury i usług szkolnictwa)
Priorytet D: „środowisko” Cel strategiczny 8 – zintegrowana gospodarka
CO8_2: kształtowanie świadomości społecznej i prawidłowych postaw konsumenckich w zakresie
odpadami komunalnymi
gospodarki odpadami (edukacja ekologiczna w zakresie minimalizacji powstawania odpadów i
właściwego z nimi postępowania)
CO10_2: dostosowywanie usług do potrzeb starzejącego się społeczeństwa (uniwersytety trzeciego
Ŝycia”
społeczeństwo
wieku)
Kultura
CO3_1: rozwój i komercjalizacja specjalności (rozwój ilościowy i jakościowy infrastruktury kultury o
nauka”
znaczeniu metropolitalnym
innowacyjnej
Kultura fizyczna i
CO3_1: rozwój i komercjalizacja specjalności (rozwój ilościowy i jakościowy oferty w zakresie
rekreacja, turystyka
nauka”
turystyki miejskiej, przemysłowej i sakralnej, rozwój i promocja dziedzin sportu typowo kojarzonych z
innowacyjnej
poszczególnymi miastami GZM – np. hokej, ŜuŜel, piłka noŜna)
Cel strategiczny 9 – zrównowaŜona i
CO9_3: Zwiększanie oferty spędzania czasu wolnego (rozwój ilościowy i jakościowy infrastruktury
Ŝycia”
zintegrowana polityka miejska
sportowej, stworzenie metropolitalnego systemu wspierania sportu niekwalifikowanego, stworzenie
metropolitalnego systemu terenów rekreacyjnych, rozwój tras i ścieŜek rowerowych)
Pomoc i opieka
społeczna
Mieszkalnictwo
CO9_2: racjonalna polityka mieszkaniowa i ograniczanie procesów suburbanizacji (przygotowywanie
Ŝycia”
terenów pod rozwój budownictwa mieszkaniowego, modernizacja gminnych zasobów
mieszkaniowych, tworzenie gminnych zasobów mieszkaniowych, w tym dostosowanych do potrzeb
osób niepełnosprawnych, ograniczanie monostruktur mieszkaniowych kształtowanych bez
wyposaŜenia w usługi podstawowe, ochrona terenów otwartych przed presja inwestycyjną)
Bezpieczeństwo
CO10_3: wzmocnienie bezpieczeństwa publicznego (rozwój ilościowy i jakościowy monitoringu
publiczne
Ŝycia”
społeczeństwo
miejskiego, poprawa bezpieczeństwa w środkach transportu miejskiego, rozwój baz Lotniczego
Pogotowia Ratunkowego, integrowanie współpracy w zakresie ochrony przed klęskami Ŝywiołowymi,
katastrofami i atakami terrorystycznymi
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
16
Kategoria usług
infrastruktura
Priorytet
Priorytet C: „transport i
komunikacja”
Cel
Cel strategiczny 5 – duŜy udział transportu
publicznego w przewozach pasaŜerskich
Priorytet C: „transport i
komunikacja”
Cel strategiczny 6 – otwartość komunikacyjna o
zasięgu regionalnym, krajowym i
międzynarodowym
Priorytet D: „środowisko”
Cel strategiczny 7 – wysoka jakość środowiska
oraz racjonalne gospodarowanie jego zasobami
Ŝycia”
społeczeństwo
Cel strategiczny 8 – zintegrowana gospodarka
odpadami komunalnymi
Cmentarnictwo
Zaopatrzenie w
energię
(elektroenergetyka,
gazownictwo,
ciepłownictwo)
Ŝycia”
społeczeństwo
Zieleń publiczna
Gospodarka wodna zaopatrzenie w wodę
i kanalizacja
Gospodarka
odpadami oraz
utrzymanie porządku
i czystości
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
Kierunek
CO5_1: podniesienie jakości usług w transporcie publicznym (poprawa ilości i jakości infrastruktury
tramwajowej i autobusowej, w tym dostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych; budowa
węzłów przesiadkowych oraz parkingów w systemie Park & Ride, przebudowa infrastruktury
kolejowej, w tym dworców, zwiększenie zasięgu obsługi kolei regionalnej, wykorzystanie nieczynnych
linii kolejowych dla potrzeb rozwoju transportu szynowego)
CO5_2; poprawa efektywności zarządzania transportem publicznym (skoordynowanie przewozów
róŜnymi środkami transportu, dostosowywanie tras i rozkładów jazdy do zmieniających się potrzeb,
realizacja priorytetu poruszania się środków transportu miejskiego w oparciu o narzędzia inŜynierii
ruchu i wydzielone pasy ruchu)
CO6_1: rozwój sprawnych drogowych powiązań komunikacyjnych (budowa i rozbudowa autostrad i
dróg ekspresowych, budowa i rozbudowa układów komunikacyjnych o znaczeniu metropolitalnym,
sukcesywne wyprowadzanie ruchu tranzytowego z centrów miast, rozwój układów komunikacyjnych
wzmacniających transport intermodalny, efektywne wykorzystanie narzędzi inŜynierii ruchu dla
zwiększenia przepustowości połączeń drogowych na terenie miast GZM)
CO6_2: rozwój powiązań kolejowych i lotniczych (budowa szybkich powiązań kolejowych, w tym Linii
wysokich Prędkości, zapewnienie sprawnych połączeń kolejowych z lotniskami w otoczeniu
Metropolii, rozbudowa lotnisk lokalnych i zwiększenie zakresu ich usług)
CO7_1: poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych (zapewnienie zasobów wodnych dla
celów komunalnych i przemysłowych, rozwój infrastruktury technicznej dla ochrony wód
powierzchniowych i podziemnych)
CO10_3: wzmocnienie bezpieczeństwa publicznego (przeciwdziałanie zagroŜeniom związanym z
deficytem zasobów wodnych)
CO8_1: stworzenie metropolitalnego systemu gospodarki odpadami komunalnymi (rozbudowa i
budowa obiektów unieszkodliwiania i zagospodarowania odpadów komunalnych, efektywne
zarządzanie procesem gospodarowania odpadami w Metropolii)
CO8_2: kształtowanie świadomości społecznej i prawidłowych postaw konsumenckich w zakresie
gospodarki odpadami (zwiększenie liczby punktów zbierania surowców wtórnych, odpadów
niebezpiecznych i problemowych)
CO7_2: ograniczanie emisji zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego (zwiększenie sprawności
energetycznej budynków i instalacji, sukcesywne upowszechnianie wykorzystania odnawialnych
źródeł energii i ekoinnowacyjności)
CO10_3: wzmocnienie bezpieczeństwa publicznego (zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego
wraz z odbudową mocy energetycznej istniejącej infrastruktury)
CO7_4 (wzmacnianie zasobów przyrodniczych i ochrona walorów krajobrazowych)
17
Wnioski ze screeningu dokumentów szczebla regionalnego
Analiza dokumentów szczebla regionalnego została przeprowadzono w oparciu o postawione
poniŜej pytania pomocnicze dla charakterystyki programów strategii regionalnych w
kontekście usług metropolitalnych:
1. Czy struktura celów/priorytetów dokumentu koresponduje z klasyfikacja usług? jeśli nie, to
czy przynajmniej w szczegółowych zapisach znajdują się odniesienia do usług o
potencjalnym znaczeniu metropolitalnym?
2. Czy (i jakie) zapisy wskazujące na potencjalnie kluczowe sfery usług znajdują się w
dokumencie?
3. Czy dokument proponuje jakąś markę – wiodącą grupę usług metropolitalnych? jaką
markę?
4. Czy dokument proponuje jakieś obiekty (lokalizacje) mogące być elementami marki?
5. Czy dokument (cele, priorytety, kierunki) pokrywa cały obszar usług publicznych?
6. Czy dokument odnosi się do jakichkolwiek kategorii usług publicznych?
7. Czy uwzględnia w podobnym stopniu wszystkie obszary usług i które obszary usług
wyróŜnia?
8. Czy (jak) eksponuje aspekt międzynarodowy w związku z usługami?
9. Czy (jak) eksponuje aspekt ponadregionalny w związku z usługami?
10. Czy proponuje konkretny model (mono-lub policentryczny) dla metropolii?
11. Czy dokument stawia wprost kierunki działań dla metropolizacji?
12. Czy (jak) dokument precyzuje potrzeby i podejście do ponadlokalnej integracji
infrastruktury transportowej/środowiskowej w metropolii?
13. Czy (jak) dokument określa sposoby polepszenia jakości zarządzania przestrzenią
metropolii?
Charakterystyka dokumentów regionalnych
Strategia rozwoju województwa śląskiego
Ad.1. Struktura priorytetów strategii rozwoju województwa śląskiego sprzed aktualizacji
korespondowała z klasyfikacją usług publicznych. Dało się w niej wyraźnie wyodrębnić 4
naturalne grupy tematyczne, w tym dwie odnoszące się do sfery społecznej: „integracja
społeczna, bezpieczeństwo i zdrowie”, oraz „edukacja, kultura, mobilność i aktywizacja
zasobów ludzkich” a takŜe dwie grupy związane ze sferą przestrzenną i infrastrukturalną:
„transport, komunikacja i informacja” oraz „ochrona i kształtowanie środowiska oraz
przestrzeni” Struktura celów strategicznych i kierunków działań aktualizowanego
dokumentu odchodzi od podziału zbieŜnego z klasyfikacją usług publicznych – nie
koresponduje ani z grupami usług, ani z ich indywidualnymi kategoriami. Jedynie w
szczegółowych zapisach odnosi się do usług.
Ad.2. Aktualizowana strategia województwa śląskiego nie dostarcza bezpośrednich
wskazówek co do obszarów usług publicznych, które mogłyby stać się dźwignią rozwoju
metropolii – tj. nie wskazuje najwaŜniejszych usług metropolitalnych; szczególnie
podkreśla jednak potrzebę rozwoju e-usług.
Ad. 3,4. Nie określa „produktów markowych” – ani województwa, ani metropolii.
Ad. 5,6. W celach lub kierunkach działań moŜna odnaleźć bezpośrednie lub pośrednie
odniesienia do wszystkich rodzajów usług publicznych z wyjątkiem cmentarnictwa.
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
18
Ad. 7. śaden z obszarów usług nie jest szczególnie wyróŜniony/
Ad. 8. Na poziomie wizji formułuje postulat regionu jako „istotnego partnera w procesie
rozwoju Europy”. W celach i kierunkach działań aspekt międzynarodowy pojawia się
jedynie w celu C.1.2, gdzie jest mowa o rozbudowie elementów infrastruktury o znaczeniu
międzynarodowym oraz w celu 3.1.3, gdzie jest mowa o organizowaniu i uczestnictwie w
imprezach międzynarodowych, w tym budowie infrastruktury wystawienniczej, targowej,
noclegowej, handlowej, okołoturystycznej.
Ad. 9. W celach i kierunkach działań strategia nie eksponuje, poza transportem i imprezami,
aspektu ponadregionalnego w związku z usługami.
Ad. 10, 11. Konfrontacja celów strategicznych i kierunków działań dotyczących usług,
zapisanych w aktualizowanej strategii województwa, z definicją metropolii i metropolizacji
przywoływaną w oficjalnych dokumentach województwa śląskiego (np. dokumencie: Plan
Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Śląskiego, aneks 3) prowadzi do
wniosku, Ŝe w strategii dla regionu nie określa się modelu metropolii, ani teŜ nie
przewiduje się sterowania procesami metropolizacji.
Ad. 12. Nie formułuje się podejścia
transportowej/środowiskowej.
do
ponadlokalnej
integracji
infrastruktury
Ad. 13. Nie formułuje się sposobów polepszenia jakości zarządzania przestrzenią metropolii.
Uwagi na temat strategii branŜowych:
Strategia rozwoju turystyki w województwie śląskim określa jako markę województwa:
turystykę biznesową oraz turystykę kulturową.
Strategia rozwoju górnośląsko-zagłębiowskiej metropolii „Silesia” do roku 2025
Ad. 1. Nie koresponduje z klasyfikacją usług. W szczegółowych zapisach znajdują się
odniesienia do usług o znaczeniu metropolitalnym tj.: ochrony zdrowia, transportu, kultury i
ochrony środowiska.
Ad. 2. Nie określa potencjalnych „dźwigni” rozwoju metropolii.
Ad. 3. Określa, jako „produkty-wizytówki”, cztery sfery:
- usługi medyczne,
- szkolnictwo wyŜsze,
- turystykę miejską, przemysłową i sakralną,
- infrastrukturę kultury o znaczeniu metropolitalnym.
Ad. 4. Określa lokalizacje potencjalnych produktów-wizytówek – na poziomie wskazania
miasta.
Ad.5. Nie obejmuje pomocy/opieki społecznej oraz cmentarnictwa.
Ad.6. Obejmuje całą sferę usług będącą przedmiotem prac foresight.
Ad. 7. W najmniejszym stopniu odnosi się do sfery środowiskowej, pozostałe dziedziny –
przeanalizowane na podobnym stopniu szczegółowości.
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
19
Ad. 8,9. Aspekt międzynarodowy oraz ponadregionalny jest zupełnie pominięty na poziomie
wizji, jest natomiast poruszany na poziomie celów i działań – zwłaszcza CS_1, CS_2, CS_3,
CS_6.
Ad. 10. Proponowany jest model policentryczny, a zarazem uwzględnione zostały ogólne
stwierdzenia o potrzebie specjalizacji poszczególnych miast.
Ad.11. Kierunki działań dla metropolizacji: w ramach celu CS_1: tworzenie efektywnych
narzędzi finansowo-instytucjonalnych, w tym m.in. powołanie Metropolitalnej Agencji
Rozwoju i Promocji promującej „wizytówki Metropolii” i „flagowe” imprezy, przekazanie
do zarządu GZM Wojewódzkiego Parku Kultury i Wypoczynku, powołanie
Metropolitalnego Banku Rozwoju dla budowania kapitału finansowego metropolii,
wyodrębnienie w ramach GZM związku komunalnego organizującego transport miejski,
komunikację, gospodarkę odpadami, wyodrębnienie w ramach GZM jednostki zarządzającej
wybranymi drogami o znaczeniu metropolitalnym; w ramach celu CS_4: stworzenie
Programu Rozwoju Gospodarczego Metropolii Silesia; w ramach celu CS_6: osiągnięcie
statusu europejskiego węzła komunikacyjnego w transporcie drogowym, kolejowym i
lotniczym; rozwój /budowa sprawnych powiązań m.in. w oparciu o metropolitalne studium
transportowo-komunikacyjne; w ramach celu CS_8: budowa metropolitalnego systemu
gospodarki odpadami komunalnymi, m.in. w oparciu o metropolitalny plan gospodarki
odpadami; w ramach celu CS_10: rozwój przestrzenny w oparciu o plan zagospodarowania
przestrzennego Metropolii Silesia, zaopatrywanie mieszkańców w energię w oparciu o
odpowiedni metropolitalny program, zbudowanie metropolitalnego programu odbudowy i
ochrony zasobów wód powierzchniowych i podziemnych, stworzenie metropolitalnego
systemu kulturalno-sportowo-rekreacyjnego.
Ad. 12. Podejście do ponadlokalnej integracji infrastruktury ma być wypracowane w oparciu o
metropolitalne, branŜowe programy (plany) poświęcone odpowiednio: transportowi i
komunikacji, ochronie wód powierzchniowych i podziemnych, gospodarce odpadami,
zaopatrzeniu w energię, a realizowane w ramach wyodrębnionego, wspólnego związku
komunalnego obejmującego transport miejski, komunikację, gospodarkę odpadami, a takŜe
w oparciu o metropolitalny program ochrony zasobów wodnych.
Ad. 13. Poprawa w zarządzaniu przestrzenią metropolii ma zostać osiągnięta dzięki
opracowaniu i wdraŜaniu wspólnego dla całej metropolii planu zagospodarowania
przestrzennego, a takŜe dzięki wprowadzeniu metropolitalnej polityki kształtowania
przestrzeni publicznych.
Plan zagospodarowania przestrzennego województwa śląskiego
Ad. 1. Struktura celów Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Śląskiego
(PZPWŚ) z natury rzeczy nie moŜe korespondować z klasyfikacją usług. Odniesienia do
usług o potencjalnym znaczeniu metropolitalnym znaleźć moŜna wśród kierunków kaŜdego
z sześciu celów polityki przestrzennej.
Ad. 2. W sformułowaniach kierunków zagospodarowania przestrzennego znajdują się
konkretne zapisy wskazujące na sfery usług mogące stać się kluczowymi. Zaliczane są do
nich: ponadlokalna infrastruktura transportowa oraz obiekty o skali metropolitalnej mające
słuŜyć jako centra kongresowe, naukowe, innowacyjne i centra kultury.
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
20
Ad. 3. Produkty/ usługi markowe: turystyka biznesowa i kongresowa, turystyka kulturowa
miejska.
Ad. 4. Wskazania na poziomie miasta – dla kultury, nauki, przedsiębiorczości,
Ad. 5. Dokument odnosi się do wszystkich rodzajów usług (w tym teleinformatycznych) z
wyjątkiem cmentarnictwa,
Ad. 6. Dokument obejmuje całą sferę usług będącą przedmiotem prac foresight,
Ad. 7. WyróŜniony jest obszar transportu i komunikacji, trzy pozostałe obszary są
uwzględnione w podobnym stopniu
Ad. 8. Aspekt międzynarodowy przytaczany jest w kontekście transportu (lotniczego,
kolejowego, samochodowego, wodnego i rowerowego) oraz w kontekście imprez
kulturalnych/kongresowych.
Ad. 9. Aspekt międzyregionalny – j.w.; brak odniesień do sfery usług zdrowotnych i
technicznych poza transportowymi,
Ad. 10. Jednoznacznie opowiada się za modelem policentrycznym - proponuje „uznanie
Aglomeracji Górnośląskiej za metropolię o znaczeniu europejskim, stanowiącą
policentryczną stolicę Skonsolidowanego Śląskiego Obszaru Metropolitalnego”.
Ad. 11. Główne działania dla metropolizacji to reformy instytucjonalne metropolii,
Ad. 12. Dokument nie precyzuje szczegółowego podejścia do ponadlokalnej integracji
infrastruktury, gdyŜ nie jest to rola planu zagospodarowania przestrzennego. Wskazuje
jednak konkretne lokalizacje funkcji transportowych.
Ad. 13. Dokument zawiera następujące zapisy odnoszące się do polepszenia jakości
zarządzania przestrzenią metropolii: opracowanie planu zagospodarowania przestrzennego
metropolii, realizacja pilotowych projektów obejmujących np. integrację systemów
transportowych, rekultywację i zagospodarowywanie terenów poprzemysłowych, itd.;
postuluje takŜe współpracę międzyregionalną i ponadnarodową w zakresie planowania
przestrzennego, np. przenoszenie doświadczeń innych państw/regionów w zakresie
integracji transportu, rekultywacji terenów poprzemysłowych, rewitalizacji miast.
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
21
5 Analiza dokumentów strategicznych szczebla krajowego
Kategorie usług i ich miejsce w dokumentach strategicznych szczebla
krajowego
Przyjęte kategorie usług na etapie agregacji dokumentów strategicznych szczebla lokalnego i
regionalnego analizowano pod kątem zapisów najwaŜniejszych dokumentów strategicznych
opracowanych na poziomie krajowym, zarówno horyzontalnych jak i branŜowych. Istotą
analizy dokumentów strategicznych i operacyjnych było odniesienie do przyjętych celów,
priorytetów i kierunków działań (niejednokrotnie równieŜ do samych działań), które niosą ze
sobą aspekt metropolitalny, rozumiany na wprost lub w ujęciu szerszym niŜ lokalnym
(gminnym).
Wykaz dokumentów strategicznych uwzględnionych w screeninig’u:
1. Strategia Rozwoju Kraju 2007÷2015
2. Narodowy Program Foresight „Polska 2020”
3. Strategia Rozwoju Ochrony Zdrowia w Polsce na lata 2007 – 2013 (2005)
4. Strategia e-Zdrowie Polska na lata 2009-2015 (2009)
5. Strategia Polityki Społecznej na lata 2007 – 2013 (2005)
6. Strategia Rozwoju Kształcenia Ustawicznego do roku 2010 (2003)
7. Edukacja w Europie: RóŜne Systemy Kształcenia i Szkolenia - wspólne cele do roku
2010. Program prac dotyczący przyszłych celów systemów edukacji (2002)
8. Narodowy Program Edukacji Ekologicznej (2001)
9. Uzupełnienie Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004-2020 (2005)
10. Narodowy Program Kultury „Ochrona Zabytków i Dziedzictwa Kulturowego” na lata
2004–2013 (2004)
11. Strategia Rozwoju Sportu w Polsce do roku 2015 (2007)
12. Kierunki Rozwoju Turystyki do 2015 roku (2008)
13. Strategia Długofalowego Rozwoju Sektora Mieszkaniowego na lata 2005 – 2025
(2005)
14. Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej (2007)
15. Strategia Rozwoju Transportu na lata 2007-2013 (2004)
16. Wizja Infrastruktury Transportu oraz Rozwoju Sieci Transportowych do roku 2033 ze
szczególnym uwzględnieniem obecnych planów inwestycyjnych GDDKiA (2007)
17. Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 (2008)
18. Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych (2003)
19. Strategia Gospodarki Wodnej (2005)
20. Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010 (2006)
21. Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 (2008)
22. Polityka Energetyczna Polski do 2025 roku (2005)
23. Zaktualizowana Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju (2005)
24. Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Polski do 2025 roku (1999)
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
22
Tabela 5 Kategorie usług i ich miejsce w dokumentach strategicznych szczebla krajowego
Kategoria usług
Ochrona zdrowia
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
odniesienia do Strategii Rozwoju Kraju 20072015 (2006)
Bezpośrednie
powiązany priorytet
nawiązanie do
priorytetów strategii
- Poprawienie bazy i
Priorytet 2 Poprawa
funkcjonowania systemu
stanu infrastruktury
ochrony zdrowia
społecznej i
- poprawienie
technicznej;
Infrastruktury
Infrastruktura
ratownictwa
Społeczna;
medycznego
b) Infrastruktura
ochrony zdrowia i
socjalna
Narodowy Program
Foresight „Polska 2020”
Odniesienia do Pól
badawczych i paneli
tematycznych
- Pole Badawcze
ZrównowaŜony Rozwój
Panel Tematyczny „Jakość
Ŝycia”
Dokumenty strategiczne branŜowe szczebla krajowego uwzględniające aspekt metropolitalny
Nazwa dokumentu
Strategia Rozwoju
Ochrony Zdrowia w Polsce
na lata 2007 – 2013
(2005)
(wybrane cele, priorytety i działania)
Poprawa zdrowia społeczeństwa polskiego jako czynnika rozwoju społeczno –
gospodarczego kraju
Cel operacyjny 1.1
Rozwój systemu ratownictwa medycznego
- Konsolidacja wszystkie podmiotów ratownictwa w jeden system mający wspólną sieć
łączności.
Cel operacyjny 2.1
Maksymalizacja korzyści zdrowotnych przez zwiększenie efektywności i jakości
leczenia
- Zapewnienie dostępu do technologii medycznych o udowodnionej skuteczności i
wysokiej efektywności.
- Kształtowanie poziomów referencyjnych i sieci szpitali.
Cel operacyjny 2.2
Redukcja niedoborów informacyjnych w zakresie kształtowania polityki zdrowotnej
- Rozwój systemu informacji medycznej w celu analizy zapotrzebowania na
realizowane świadczenia zdrowotne (m.in. tworzenie centralnych baz danych,
informatyzacja procesów rejestracji podmiotów ochrony zdrowia);
- Upowszechnienie dostępu społeczeństwa do informacji o zdrowiu oraz moŜliwości
korzystania ze świadczeń zdrowotnych (budowanie baz wiedzy o zdrowiu oraz
utworzenie centralnego portalu informacyjnego ochrony zdrowia, umoŜliwiającego
dostęp społeczeństwa m.in. do danych o systemie ochrony zdrowia, aktów prawnych,
danych statystycznych, informacji dotyczących profilaktyki, edukacji i promocji zdrowia).
- Zaprojektowanie i wdroŜenie systemu informacyjnego wspomagającego zarządzanie
dla szpitali i jednostek ochrony zdrowia.
Cel operacyjny 2.3
Wprowadzenie elementów regulacyjnych - racjonalizujących popyt, do sfery świadczeń
zdrowotnych
- Opracowanie strategii partnerstwa publiczno-prywatnego w ochronie zdrowia oraz
monitorowanie wpływu rozwiązań z zakresu partnerstwa publiczno-prywatnego na
realizację celów zdrowotnych i efektywność opieki zdrowotnej.
Realizacja Strategii Rozwoju Ochrony Zdrowia 2007-2013 oraz wynikających z niego
poszczególnych programów operacyjnych odbywać się będzie zgodnie z określonymi w
nich harmonogramami. Będzie ona przedmiotem systematycznego procesu
monitorowania i ewaluacji. Punktem odniesienia dla obydwu tych procesów będzie
zaprojektowany i wdroŜony system wskaźników słuŜących monitorowaniu realizacji
SROZ, takŜe na poziomie regionalnym.
23
Kategoria usług
Bezpośrednie
nawiązanie do
Narodowy Program
Odniesienia do Pól
badawczych i paneli
tematycznych
Nazwa dokumentu
Strategia E-zdrowie
Polska na lata 2009-2015
(2009)
Oświata i
wychowanie oraz
edukacja
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
Priorytet 2 Poprawa
społecznej i
technicznej;
Infrastruktura
Społeczna;
a) Infrastruktura
edukacji
- zwiększenie
dostępności do edukacji
- poprawa wyposaŜenia
szkół
- Pole Badawcze
„Technologie Informacyjne
i Telekomunikacyjne”
Panel Tematyczny „ICT a
edukacja”
- Pole Badawcze
Ŝycia”
Strategia Polityki
Społecznej na lata 2007 –
2013 (2005)
Strategia Rozwoju
Kształcenia Ustawicznego
Do Roku 2010 (2003)
Edukacja w Europie: róŜne
systemy kształcenia i
szkolenia - wspólne cele
do roku 2010. Program
prac dotyczący przyszłych
celów systemów edukacji
(2002)
Narodowy Program
Edukacji Ekologicznej
(2001)
Placówki medyczne będą miały stworzoną moŜliwość prawną i faktyczną świadczenie
specjalistycznych usług medycznych poprzez:
- Telemedycynę, świadczenie specjalistycznych usług medycznych na odległość,
- System informacji medycznej, wdroŜenie ogólnopolskiego systemu informacji
medycznej stworzy moŜliwość uzyskania pełnego zbioru obiektywnych i
porównywalnych w skali całego kraju danych o świadczonych usługach medycznych.
Pozwoli równieŜ na ocenę zakresu dostępności do świadczeń. UmoŜliwi dostęp do
wiarygodnych, kompletnych informacji, a takŜe pozwoli na racjonalne planowanie
kierunkowych działań w ochronie zdrowia.
Priorytet 5 - Aktywizacja i mobilizacja partnerów lokalnych.
5.1 WdroŜenie strategicznego planowania lokalnej i regionalnej polityki społecznej,
celem stworzenia metody koordynacji krajowej polityki społecznej.
Priorytet 6 - Partnerstwo publiczno-społeczne podstawą rozwoju usług
społecznych.
6.1. Aktywizacja i mobilizacja partnerów lokalnych, regionalnych i krajowych.
PRIORYTET 1 - Zwiększanie dostępności do kształcenia ustawicznego (współpraca
władz lokalnych i regionalnych)
PRIORYTET 6 - Uświadamianie roli i znaczenia kształcenia ustawicznego (zwiększanie
szans na lokalnym, regionalnym, krajowym i europejskim rynku pracy)
Cel strategiczny 3: Otwarcie systemów edukacji na środowisko i świat w związku z
koniecznością lepszego dostosowania edukacji do potrzeb pracy zawodowej i
wymagań społeczeństwa oraz sprostania wyzwaniom wynikającym z globalizacji.
Cel operacyjny dokumentu 4: Inspirowanie potencjalnych podmiotów do tworzenia
branŜowych, resortowych, regionalnych, lokalnych, instytucjonalnych oraz innych
programów edukacji ekologicznej.
„Trzy sfery, wprowadzone przez Narodową Strategię Edukacji Ekologicznej (edukacja
formalna, ekologiczną świadomość społeczną, szkolenia)w chwili obecnej są ze sobą
dość luźno powiązane i nie stymulują się wzajemnie. WdroŜenie Narodowego
Programu Edukacji Ekologicznej powinno umoŜliwić pełniejszą integrację tych trzech
sfer, a tym samym zwiększyć efektywność edukacji dla rozwoju zrównowaŜonego.”
Zadania dla podmiotów odpowiedzialnych za edukację ekologiczną w sferze
świadomości: promocja restytucji, zachowania i kształtowania krajobrazu kulturowego
w regionach, promocja regionów zrównowaŜonych.
24
Kategoria usług
Kultura
Kultura fizyczna i
rekreacja
Bezpośrednie
nawiązanie do
- konieczność
Priorytet 2 Poprawa
inwestowania w obiekty
kultury promocją Polski
społecznej i
technicznej;
Infrastruktura
Społeczna;
c) Infrastruktura
kultury, turystyki i
sportu
Priorytet 2 Poprawa
społecznej i
technicznej;
Infrastruktura
Społeczna;
c) Infrastruktura
kultury, turystyki i
sportu
- konieczność
inwestowania i wsparcia
dla turystyki
- rozwój sportu
Narodowy Program
Odniesienia do Pól
badawczych i paneli
tematycznych
- Pole Badawcze
i Telekomunikacyjne
Panel Tematyczny „Nowe
Media”
- Pole Badawcze
Ŝycia”
- Pole Badawcze
społeczeństwo”
- Pole Badawcze
Ŝycia”
Nazwa dokumentu
Uzupełnienie Narodowej
Strategii Rozwoju Kultury
na lata 2004-2020 (2005)
Narodowy Program
Kultury „Ochrona
Zabytków i Dziedzictwa
Kulturowego” na lata
2004–2013 (2004)
Strategia Rozwoju Sportu
w Polsce do roku 2015
(2007)
Kierunki Rozwoju
Turystyki do 2015 roku
(2008)
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
Kierunki działań:
Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego:
Kompleksowa rewaloryzacja zabytków, obiektów poprzemysłowych i powojskowych
oraz ich adaptacja na cele kulturalne, turystyczne, edukacyjne, rekreacyjne, a takŜe
inne cele społeczne, zwiększenie roli zabytków w rozwoju turystyki i przedsiębiorczości,
tworzenie zintegrowanych narodowych produktów turystycznych, budowa i rozbudowa
sieci informatycznych w celu promocji potencjału kulturowego regionów.
Aktywizacja i mobilizacja partnerów lokalnych, regionalnych i krajowych: Programy
socjoedukacyjne, dotyczące budowy toŜsamości lokalnej w oparciu o kulturę.
Rewitalizacja zdegradowanych obszarów zurbanizowanych: Ochrona i rewitalizacja
dziedzictwa kulturowego
Działanie 1.2. Kompleksowa rewaloryzacja zabytków i ich adaptacja na cele kulturalne,
turystyczne, edukacyjne, rekreacyjne i inne cele społeczne poprzez program: „Polskie
regiony w europejskiej przestrzeni kulturowej”
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, w ramach zwiększenia ekologicznego
transportu publicznego, przewiduje moŜliwość rozbudowy w 9 obszarach
metropolitalnych ścieŜek rowerowych słuŜących rekreacji.
Osiągnięcie europejskich standardów powszechności i dostępności sportu oraz
utrzymanie wysokiej pozycji Polski we współzawodnictwie sportowym zamierza się
osiągnąć poprzez politykę motywującą samorządy wojewódzkie do opracowywania
terenowych programów rozwoju sportu i wspierania regionalnych inicjatyw z obszaru
priorytetu „Popularyzacja sportu dla wszystkich” i „Rozwój infrastruktury sportowo rekreacyjnej”.
Rozszerzenie programu „Sport wszystkich dzieci” – uaktywnienie większej liczby
środowisk lokalnych (samorząd); wprowadzenie nowych zadań zwiększających
aktywność dzieci ze środowisk patologicznych.
Działanie I.5.2
Wspieranie rozwoju turystyki miejskiej, turystyki kulturowej i turystyki w obiektach
dziedzictwa przemysłowego; W działaniu tym mieści się równieŜ wzmacnianie
metropolii, ich oferty kulturalnej, wykorzystanie środowisk twórczych
związanych z najsilniejszymi ośrodkami regionalnymi. W ramach tego typu
turystyki powinny znaleźć się równieŜ przedsięwzięcia wchodzące w zakres turystyki
kulturowej i poprzemysłowej. Wymieniony w tym działaniu typ turystyki koresponduje z
załoŜeniami polityki regionalnej dotyczącymi rozwoju ośrodków miejskich i
metropolitalnych, traktowanych jako bieguny rozwoju kraju.
Działanie I.3.1:
Budowa i rozwój wiodących produktów turystycznych; Działanie zakłada stworzenie
modelowych rozwiązań prawnych i organizacyjnych, mających na celu inicjowanie
25
Kategoria usług
Pomoc i opieka
społeczna
Mieszkalnictwo
Bezpieczeństwo
publiczne
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
Bezpośrednie
nawiązanie do
Priorytet 2 Poprawa
społecznej i
techniczne;j
Infrastruktura
Społeczna;
b) Infrastruktura
ochrony zdrowia i
socjalna
Priorytet 2 Poprawa
społecznej i
technicznej;
Infrastruktura
Techniczna;
b) Infrastruktura
mieszkaniowa
- konieczność
inwestowania w obiekty
usług społecznych
Priorytet 4 Budowa
zintegrowanej
wspólnoty społecznej
i jej bezpieczeństwa;
Bezpieczeństwo
Zewnętrzne I
Wewnętrzne;
a)Zapewnienie
bezpieczeństwa
narodowego i
poczucia
bezpieczeństwa
b) Bezpieczeństwo
- wzrost roli
pozamilitarnych
aspektów
bezpieczeństwa
narodowego
- udział w NATO i UE
gwarancją
bezpieczeństwa
- realizacja standardów
Schengen
- system reagowania
kryzysowego
- poprawa
- rozwój budownictwa
mieszkaniowego
Narodowy Program
Odniesienia do Pól
badawczych i paneli
tematycznych
Nazwa dokumentu
- Pole Badawcze
społeczeństwo”
- Pole Badawcze
Ŝycia”
- Pole Badawcze
Ŝycia”
Strategia Polityki
2013 (2005)
- Pole Badawcze
„Bezpieczeństwo”
Panel Tematyczny
„Bezpieczeństwo
ekonomiczne wewnętrzne
i zewnętrzne”,
„Bezpieczeństwo
intelektualne” ,
„Bezpieczeństwo
socjologiczne”,
„Bezpieczeństwo
technicznotechnologiczne”, „Rozwój
Strategia Polityki
2013 (2005)
Strategia Długofalowego
Rozwoju Sektora
Mieszkaniowego na lata
2005 – 2025 (2005)
Strategia Bezpieczeństwa
Narodowego
Rzeczypospolitej Polskiej
(2007)
przez samorządy procesów tworzenia lokalnych i regionalnych produktów
turystycznych
Działanie I.4.1:
WdroŜenie regionalnych i lokalnych programów doradztwa dla przedsiębiorstw
turystycznych
Działanie I.4.4:
Wsparcie regionalnych i branŜowych organizacji turystycznych
Działanie I.5.7
Wspieranie rozwoju turystyki biznesowej i kongresowej
społecznych.
Harmonizacja rozwoju rynku mieszkaniowego i rynku pracy pod kątem zapewnienia
spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej w ujęciu regionalnym.
Działania podejmowane lokalnie, regionalnie i na poziomie całego kraju – w tym
ostatnim przypadku przede wszystkim w formie polityki mieszkaniowej, gospodarczej,
socjalnej i finansowej państwa – bezwzględnie winny stanowić spójna całość, wolna od
krótkookresowych i doraźnych działań lub propozycji.
Struktura kierunków i działań:
- Likwidacja barier dla „ruchu mieszkaniowego” (Priorytet 2)
- Zapobieganie wykluczeniu społecznemu w aspekcie mieszkaniowym (Priorytet 6)
społecznych.
„Podstawowym zadaniem i główna troska kaŜdego państwa i jego obywateli jest
zapewnienie sobie bezpieczeństwa w warunkach zrównowaŜonego rozwoju.”
„Cele strategiczne wynikają z interesów bezpieczeństwa i rozwoju Rzeczypospolitej
Polskiej, będącej członkiem NATO i Unii Europejskiej, a takŜe z rosnących
współzaleŜności miedzy państwami i gospodarkami, jak równie coraz
intensywniejszymi kontaktami miedzy jednostkami i społeczeństwami.”
„Nadrzędnym celem strategicznym Rzeczypospolitej Polskiej jest zapewnienie
26
Kategoria usług
infrastruktura
Bezpośrednie
nawiązanie do
wewnętrzne i
bezpieczeństwa
porządek publiczny
lokalnego
- transgraniczne aspekty
bezpieczeństwa
- budowa sieci autostrad
Priorytet 2 Poprawa
i dróg ekspresowych
-poprawa
społecznej i
bezpieczeństwa
technicznej;
drogowego
Infrastruktura
-wykorzystanie
Techniczna;
transportu kolejowego
a) infrastruktura
-wykorzystanie
transportowa
transportu morskiego
Narodowy Program
Odniesienia do Pól
badawczych i paneli
tematycznych
społeczeństwa
obywatelskiego”
Pole Badawcze
Panel Tematyczny
„Transport”, „Integracja
polityki ekologicznej z
politykami sektorowymi”
Nazwa dokumentu
Zaktualizowana Koncepcja
Przestrzennego
Zagospodarowania Kraju
(2005)
Strategia Rozwoju
Transportu na lata 20072013 (Projekt 2004)
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
korzystnych i bezpiecznych warunków realizacji interesów narodowych poprzez
eliminacje zewnętrznych i wewnętrznych zagroŜeń, redukowanie ryzyka oraz
odpowiednie oszacowanie podejmowanych wyzwań i umiejętne wykorzystywanie
pojawiających się szans.”
Transport w obszarach metropolitalnych.
Jednym z zadań polityki transportowej i przestrzennej państwa będzie wsparcie
samorządów miast w realizacji polityki zrównowaŜonego rozwoju, odwrócenie
niekorzystnych tendencji w przekształceniach struktur przestrzennych oraz w rozwoju
systemów transportowych i podtrzymanie zmian korzystnych. Instrumenty polityki
państwa w tym zakresie będą obejmować:
- wprowadzenie obowiązku formułowania polityki transportowej (jako uchwał) na
róŜnych poziomach struktur samorządowych (szczególnie dla duŜych miast i dla
obszarów metropolitalnych);
- promowanie rozwiązań zapewniających przestrzenną i funkcjonalną integrację
podsystemów transportowych; przy czym priorytetowym zadaniem jest stworzenie
podstaw prawnych i finansowych dla integrowania transportu obsługującego obszary
metropolitalne; promowanie i wspomaganie w duŜych miastach transportu szynowego,
a zwłaszcza kolei i tramwaju, jako podstawowych środków transportu publicznego,
przez współfinansowanie projektów modernizacji tras i wymiany taboru w ramach
projektów rządowo-samorządowych;
- promowanie rozwiązań zmniejszających uciąŜliwość ruchu cięŜarowego (w tym
dostawczego) przez wspieranie tworzenia systemów logistyki miejskiej i budowanie
obwodnic;
Cel 1: Nowoczesna sieć transportowa
- Zbudowanie autostrady A1 (w europejskim korytarzu transportowym Gdańsk –
Wiedeń) na całej długości. Autostrada ta jest priorytetową inwestycją o znaczeniu
europejskim.
- E65 (Gdynia-Wiedeń): E 65 jest priorytetową inwestycją o znaczeniu europejskim.
Prace prowadzone będą na całej długości od Gdyni do południowej granicy Państwa.
Cel 2: Nowoczesny rynek transportowy
Stworzenie podstaw nowoczesnego rynku transportowego, oferującego
przedsiębiorcom i obywatelom usługi wysokiej jakości, w drodze realizacji
następujących działań:
– przełamanie impasu w restrukturyzacji i prywatyzacji kolei,
– rozpoczęcie procesu odnowy floty morskiej i śródlądowej,
– zakończenie procesu przekształceń własnościowych w sektorze lotniczym,
– szersze wykorzystanie w transporcie nowoczesnych technik informatycznych.
Cel 3: Integracja terytorialna i gałęziowa transportu
Tworzenie zintegrowanego systemu transportowego poprzez:
– Wspieranie wybranych przedsięwzięć w dziedzinie transportu miejskiego,
27
Kategoria usług
Bezpośrednie
nawiązanie do
Narodowy Program
Odniesienia do Pól
badawczych i paneli
tematycznych
Nazwa dokumentu
–
–
–
–
–
–
Wizja infrastruktury
transportu oraz rozwoju
sieci transportowych do
roku 2033 ze szczególnym
uwzględnieniem obecnych
planów inwestycyjnych
GDDKiA (2007)
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
Tworzenie zintegrowanych planów rozwoju transportu miejskiego,
Tworzenie infrastruktury szybkiej kolei miejskiej,
Rozwój komunikacji tramwajowej,
Promocja „czystego” transportu autobusowego,
Tworzenie zintegrowanych węzłów komunikacyjnych,
Zwiększanie atrakcyjności transportu miejskiego, w tym poprzez poprawę jego
standardu i stanu bezpieczeństwa,
– Zwiększanie dostępności komunikacji miejskiej dla osób niepełnosprawnych,
– Wspieranie budowy dróg rowerowych.
– Wspieranie rozwoju transportu intermodalnego
– Stworzenie systemu koordynacji działań Ministerstwa Infrastruktury i
samorządów województw w dziedzinie transportu.
Autostrady i drogi ekspresowe:
Rozwój wg aktualnych trendów naleŜy utoŜsamiać z rozwojem pro-samochodowym.
NaleŜy oczekiwać, Ŝe społeczeństwo polskie pójdzie w ślady zachodnich państw
unijnych i osiągnie poziom 500 samochodów osobowych/ 1000 mieszkańców w 2033
roku (obecnie ok. 320)
W swoich działaniach właściwe organy powinny dąŜyć do zastąpienia dróg
ekspresowych autostradami. W przypadku pozostawienia dotychczasowych zasad
podziału na autostrady i drogi ekspresowe naleŜy bezwzględnie przyjąć taką samą
zasadę jak dla autostrad tzn.:
1. Drogi ekspresowe naleŜy planować, projektować i budować po nowym terenie
2. Koleje duŜych prędkości naleŜy rozwijać poprzez modernizacje istniejących linii
3. Autostrady będą płatne dlatego teŜ nie naleŜy modernizować konkurencyjnych
połączeń kolejowych
4. Budowę nowych połączeń kolejowych typu TGV naleŜy planować po wybudowaniu
autostrad
5. Sieć lotnisk ponadregionalnych naleŜy rozwijać w tempie wynikającym z prognoz
zapotrzebowania na podróŜe lotnicze
6. Rozwój infrastruktur pozostałych rodzajów transportu naleŜy traktować jako
uzupełniający i realizować tylko w efektywnie uzasadnionych przypadkach.
28
Kategoria usług
Gospodarka
wodna zaopatrzenie w
wodę i kanalizacja
Bezpośrednie
nawiązanie do
- wspieranie
Priorytet 2 Poprawa
przedsięwzięć
związanych
społecznej i
z oczyszczaniem
technicznej;
ścieków, zapewnieniem
Infrastruktura
wody pitnej wysokiej
Techniczna;
jakości.
e) Infrastruktura
ochrony środowiska
Narodowy Program
Odniesienia do Pól
badawczych i paneli
tematycznych
- Pole Badawcze
Panel Tematyczny
„Technologie na rzecz
ochrony środowiska”,
„Zasoby naturalne”,
„Integracja polityki
ekologicznej z politykami
sektorowymi”
Nazwa dokumentu
Polityka Ekologiczna
Państwa w latach 20092012 z perspektywą do
roku 2016 (2008)
Krajowy Program
Oczyszczania Ścieków
Komunalnych (2003)
Strategia Gospodarki
Wodnej (2005)
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
Cel: Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego
Kierunek działań: Ochrona wód
Działania do końca 2012 r.:
- budowa lub modernizacja oczyszczalni ścieków z podwyŜszonym usuwaniem
biogenów dla wszystkich aglomeracji powyŜej 15 000 RLM oraz rozbudowa dla nich
sieci kanalizacyjnych wspierana dotacjami z Programu Operacyjnego „Infrastruktura i
Środowisko” (priorytet I),
- uruchomienie działań zapisanych w planach gospodarowania wodami na obszarach
dorzeczy w Polsce oraz w programie wodno środowiskowym kraju,
- opracowanie programów działań specjalnych mających na celu ograniczenie
zanieczyszczenia powodowanego przez substancje niebezpieczne i priorytetowe
pochodzące przede wszystkim ze źródeł przemysłowych,
- ustanowienie obszarów ochronnych dla głównych zbiorników wód podziemnych oraz
stref ochrony ujęć wód podziemnych,
- rozwój sieci monitoringu jakości wód powierzchniowych i podziemnych,
- wdroŜenie do praktyki najbardziej skutecznych i ekonomicznie opłacalnych metod
odzysku osadów ściekowych z duŜych oczyszczalni ścieków.
Kierunek działań systemowych 2.1:
Uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych /
branŜowych
Zgodnie z KPOŚK, gminy w ramach zadań własnych są zobowiązane do wyposaŜenia
aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnię ścieków z osiągnięciem
efektu ekologicznego, do 31.12.2010 – dla aglomeracji powyŜej 15 000 RLM, czyli we
wszystkich miastach leŜących w GOM.
Cel I
Zaspokojenie uzasadnionych potrzeb wodnych ludności i gospodarki przy
poszanowaniu zasad zrównowaŜonego uŜytkowania wód:
- opracowanie i wdroŜenie zasady zwrotu kosztów usług wodnych,
- poprawa jakości wód wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę
przeznaczoną do spoŜycia,
- poprawę jakości wody w kąpieliskach,
- utrzymanie i modernizację istniejących dróg wodnych, zwłaszcza o charakterze
turystycznym wraz z uwzględnieniem obiektów wpisanych do rejestru zabytków.
Cel II
Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód, a w szczególności ekosystemów
wodnych i od wody zaleŜnych:
- opracowanie planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy Wisły i Odry
oraz realizację programów działań, ujętych w tych planach, dla osiągnięcia celów
środowiskowych,
29
Kategoria usług
Gospodarka
odpadami oraz
utrzymanie
porządku i
czystości
Bezpośrednie
nawiązanie do
Priorytet 2 Poprawa
społecznej i
technicznej;
Infrastruktura
Techniczna;
e) Infrastruktura
ochrony środowiska
- wspieranie
przedsięwzięć
związanych z
zagospodarowaniem
odpadów i rekultywacją
terenów
zdegradowanych.
Narodowy Program
Odniesienia do Pól
badawczych i paneli
tematycznych
- Pole Badawcze
Panel Tematyczny
„Technologie na rzecz
ochrony środowiska”,
„Integracja polityki
ekologicznej z politykami
sektorowymi”
Nazwa dokumentu
Krajowy Plan Gospodarki
Odpadami 2010 (2006)
Polityka Ekologiczna
Państwa w latach 20092012 z perspektywą do
roku 2016 (2008)
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
- realizacja programów wodno-środowiskowych,
- utworzenie programów monitoringu wód powierzchniowych i podziemnych w
obszarach dorzeczy,
- zagospodarowywanie osadów ściekowych,
- realizacja przedsięwzięć słuŜących wypełnianiu przepisów dyrektyw dotyczących:
ochrony przyrody (92/43/EWG, 79/409/EWG), ocen oddziaływania na środowisko
(85/337/EWG), duŜych katastrof (Seveso, 96/82/WE), środków ochrony roślin
(91/414/EWG).
Istotną rolę w realizacji podstawowych celów strategicznych odgrywać będą plany
gospodarowania wodą w obszarze dorzecza Odry i obszarze dorzecza Wisły.
Cele główne w zakresie gospodarki odpadami: zmniejszenie ilości wszystkich odpadów
kierowanych na składowiska odpadów; zamknięcie do końca 2009 wszystkich
krajowych składowisk niespełniających przepisów prawa; wyeliminowanie praktyki
nielegalnego składowania odpadów; stworzenie kompleksowej bazy danych o
wprowadzanych na rynek produktach i gospodarce odpadami w Polsce.
Program działań w zakresie odpadów komunalnych w ujęciu ponadgminnym:
Program selektywnego zbierania odpadów powinien być opracowany na poziomie
gminnym / międzygminnym, jako integralna część gminnego / międzygminnego planu
gospodarki odpadami i dotyczyć sposobu prowadzenia selektywnego zbierania, rodzaju
i wielkości pojemników, częstotliwości zbierania itd.
Podstawowym załoŜeniem funkcjonowania gospodarki odpadami komunalnymi w
Polsce jest system rozwiązań regionalnych, w których są uwzględnione wszystkie
niezbędne elementy tej gospodarki w danych warunkach lokalnych.
W przypadku aglomeracji lub regionów obejmujących powyŜej 300 tys. mieszkańców
preferowaną metodą zagospodarowania zmieszanych odpadów komunalnych jest ich
termiczne przekształcenie.
W poszczególnych województwach winno dąŜyć się do zredukowania ilości małych
nieefektywnych składowisk lokalnych i zapewnienia funkcjonowania składowisk
ponadgminnych w ilości 5 do 15 (max) obiektów w skali województwa do końca roku
2014.
Cel: Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego
Kierunek działań: Gospodarka odpadami
Działania do końca 2012 r.:
- zorganizowanie banku danych o odpadach (do końca 2009 r.),
- reforma obecnego systemu zbierania i odzysku odpadów komunalnych w gminach,
dająca władzom samorządowym znacznie większe uprawnienia w zarządzaniu i
kontrolowaniu systemu (do końca 2009 r.),
- zwiększenie stawek opłat za składowanie odpadów zmieszanych biodegradowalnych
oraz odpadów, które moŜna poddać procesom odzysku,
- finansowe wspieranie przez fundusze ekologiczne inwestycji dotyczących odzysku i
30
Kategoria usług
Cmentarnictwo
Zaopatrzenie w
energię
(elektroenergetyka,
gazownictwo,
ciepłownictwo)
Bezpośrednie
nawiązanie do
Priorytet 2 Poprawa
społecznej i
technicznej;
Infrastruktura
Techniczna;
d) Infrastruktura
energetyki
- dywersyfikacja dostaw
energetycznych
- alternatywne źródła i
nowe technologie
wytwarzania
Narodowy Program
Odniesienia do Pól
badawczych i paneli
tematycznych
- Pole Badawcze
Panel Tematyczny
„Źródła i wykorzystywanie
zasobów energetycznych”,
„Kluczowe problemy
ekologiczne”, „Zasoby
naturalne”, „Integracja
polityki ekologicznej z
politykami sektorowymi”
Nazwa dokumentu
Polityka Energetyczna
Polski do 2025 r. (2005)
recyklingu odpadów, a takŜe wspieranie wdroŜeń nowych technologii w tym zakresie,
- dostosowanie składowisk odpadów do standardów UE (do końca 2009 r.),
- wprowadzenie rozwiązań poprawiających skuteczność systemu recyklingu
wyeksploatowanych pojazdów,
- finansowe wspieranie przez fundusze ekologiczne modernizacji technologii
prowadzących do zmniejszania ilości odpadów na jednostkę produkcji (technologie
małoodpadowe),
- realizacja projektów dotyczących redukcji ilości składowanych odpadów komunalnych
i zwiększenia udziału odpadów komunalnych poddawanych odzyskowi i
unieszkodliwieniu wspieranych dotacjami Programu Operacyjnego „Infrastruktura i
Środowisko”,
- intensyfikacja edukacji ekologicznej promującej minimalizację powstawania odpadów
(np. opakowań, toreb foliowych) i ich preselekcję w gospodarstwach domowych,
Kierunek działań systemowych 2.1:
Uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych /
branŜowych
W Traktacie Akcesyjnym RP została zobowiązana do zamknięcia do 2012 r. wszystkich
wysypisk, które nie spełniają wymagań dyrektywy 99/31/WE.
Realizacja wszystkich tych zadań powinna doprowadzić do radykalnej poprawy
gospodarowania odpadami w Polsce, jednak konieczne jest m.in. ścisłe
współdziałanie Rządu RP z administracją samorządową.
„Współpraca organów państwa, przedsiębiorców sektora energetyki, i odbiorców
końcowych energii i paliw - we wspólnym narodowym interesie – w celu dokonania
zasadniczego przełomu w wypełnianiu przez polski sektor energii słuŜebnej funkcji dla
całej gospodarki, pod groźbą jego marginalizacji i zastąpienia go w tej roli przez
bardziej efektywnych konkurentów.”
„Bezpieczeństwo energetyczne kraju zaleŜy od stanu lokalnego bezpieczeństwa
energetycznego, tj. zdolność do zaspokojenia potrzeb energetycznych na szczeblu
lokalnych społeczności.”
„Bezpieczeństwo ekologiczne państwa zaleŜy od hamowania jednostkowego wzrostu
zapotrzebowania na energię elektryczną i ciepło w gospodarce i sektorze gospodarstw
domowych - poprzez promowanie energooszczędnych wzorców i modeli produkcji i
konsumpcji oraz technik, technologii i urządzeń.”
Zasady doktryny polityki energetycznej: upowszechnianie idei partnerstwa publicznoprywatnego na szczeblu regionalnym i lokalnym, w przedsięwzięciach świadczenia
usług dystrybucyjnych i zapewnienia dostaw energii i paliw, szczególnie dla rozwoju
odnawialnych źródeł Energii oraz skojarzonego wytwarzania energii elektrycznej i
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
31
Kategoria usług
Zieleń publiczna
Aspekt
horyzontalny
Bezpośrednie
nawiązanie do
Priorytet 6 Rozwój
regionalny i
podniesienie spójności
terytorialnej
a) Podniesienie
konkurencyjności
polskich regionów
- wyrównywanie szans
rozwojowych regionów
Polski
- wykorzystanie
potencjału ośrodków
miejskich
- wzrost
konkurencyjności
regionów
Narodowy Program
Odniesienia do Pól
badawczych i paneli
tematycznych
- Pole Badawcze
Polski; Panel Tematyczny
„ZrównowaŜony rozwój
regionów i obszarów”
Nazwa dokumentu
Zaktualizowana Koncepcja
Przestrzennego
Zagospodarowania Kraju
(2005)
Strategia
ZrównowaŜonego
Rozwoju Polski do 2025
roku (1999)
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
ciepła; dokonywanie wymiany energii elektrycznej z sąsiednimi systemami
elektroenergetycznymi na zasadach rynkowych.
Zasoby regionu górnośląskiego są niewystarczające, by mógł on sam finansować
kompleksowy, długofalowy program restrukturyzacji. Pomoc zewnętrzna powinna być
kierowana głównie na poniŜsze przedsięwzięcia, podejmowane w obszarze
problemowym, wyznaczonym w granicach podregionów (NTS 3) centralnego śląskiego
i rybnicko-jastrzębskiego:
- wzmacnianie metropolitalnych funkcji Katowic i śląskiego obszaru
metropolitalnego, szczególnie akademickich i kulturalnych;
- odbudowę i modernizację infrastruktury komunalnej i transportowej oraz jej
funkcjonalną integrację;
- usuwanie szkód górniczych i rozwijanie zabezpieczeń przed nimi;
- rekultywację odłogów poprzemysłowych, usuwanie zanieczyszczeń glebowych,
przywracanie terenów do stanu umoŜliwiającego ich nowe zagospodarowanie;
- modernizację i remontowanie zasobów mieszkaniowych i innych budynków.
Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Polski słuŜy stworzeniu warunków dla takiego
stymulowania procesów rozwoju, aby w jak najmniejszym stopniu zagraŜały one
środowisku.
„Istotna jest trwała równowaga trzech wymiarów rozwoju zrównowaŜonego, tzn.
rozwoju gospodarczego, rozwoju społecznego i racjonalnego wykorzystywania
zasobów środowiska (przestrzeni ekologicznej) oraz trwały mechanizm wyrównywania
(korekty) poziomów rozwoju tych wymiarów, oparty o czysto fizyczną zasadę naczyń
połączonych.”
32
Wnioski ze screeningu dokumentów szczebla krajowego
Analiza zapisów powyŜszej tabeli prowadzi do następujących wniosków:
– wszystkie kategorie usług (poza zielenią publiczną i cmentarnictwem) znajdują
bezpośrednie lub pośrednie odzwierciedlenie w priorytetach Strategii Rozwoju Kraju
2007 - -2015 oraz zapisach Narodowego Programu Foresight Polska 2020,
– do zagadnień metropolitalności w odniesieniu do usług publicznych (Transport - usługi i
infrastruktura, Kultura fizyczna i rekreacja) odniesiono się w dwóch dokumentach:
Kierunki Rozwoju Turystyki do 2015 roku (2008), Zaktualizowana Koncepcja
Przestrzennego Zagospodarowania Kraju (2005).
– pomimo braku bezpośrednich odniesień do zagadnień metropolitalności w analizowanych
dokumentach znaczna część zapisów odnosi się do działań realizowanych na poziomie
ponadlokalnym, regionalnym bez wyraźnego wskazania szczebla (struktury)
administracyjnego,
– poza przyjętymi kategoriami usług publicznych ujęto dodatkowo tzw. aspekt
horyzontalny, który nie dotyczy konkretnie danego sektora usług, lecz odwołuje się do
zagadnień rozwoju regionalnego, co ma szczególne znaczenie w przypadku
Górnośląskiego Obszaru Metropolitalnego określonego w Zaktualizowanej Koncepcji
Przestrzennego Zagospodarowania Kraju (2005),
– część dokumentów strategicznych szczebla krajowego dotyczy kilku kategorii usług
publicznych (m.in. Strategia Polityki Społecznej na lata 2007 – 2013, Polityka
Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016), a nawet tych
samych priorytetów działań jak np. w przypadku bezpieczeństwa publicznego, pomocy i
opieki społecznej oraz oświaty i wychowania).
6 Analiza dokumentów strategicznych szczebla europejskiego
w kontekście metropolitalnych usług publicznych
ZałoŜenia:
Analizie poddano dokumenty strategiczne szczebla europejskiego w kontekście określenia
kategorii usług publicznych, które mogą kształtować metropolie oraz wykazaniu powiązań
wskazujących na istotę rozwoju miast oraz wytworzenia powiązań między społecznościami
europejskimi w kontekście szerszym niŜ lokalny.
Wykaz dokumentów.
1.
2.
3.
4.
5.
Strategia tematyczna w sprawie środowiska miejskiego
Strategia Lizbońska
Zielona Księga. W kierunku nowej kultury mobilności w mieście
Zielona Księga nt. usług uŜyteczności publicznej
Biała Księga nt. usług uŜyteczności publicznej
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
33
Tabela 6 Analiza dokumentów strategicznych na szczeblu europejskim.
Dokument
Cel
Podejmowane zagadnienia
Strategia
tematyczna w
sprawie
środowiska
miejskiego
Strategia
Lizbońska
„Sprzyjanie lepszej jakości Ŝycia
poprzez zintegrowane podejście
skoncentrowane na obszarach
miejskich” oraz sprzyjanie
„wysokiej jakości Ŝycia i
pomyślności społecznej
mieszkańców poprzez
zapewnienie środowiska, w
którym poziom zanieczyszczeń
nie powoduje szkodliwych
skutków dla zdrowia ludzkiego
oraz środowiska, jak równieŜ
poprzez wspieranie
zrównowaŜonego rozwoju
obszarów miejskich”
Stworzenie na terytorium Europy
do roku 2010, najbardziej
konkurencyjnej gospodarki na
świecie
-
-
-
-
-
-
Zielona Księga
W kierunku
nowej kultury
mobilności w
mieście
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
Optymalizacja wykorzystania
róŜnorodnych środków transportu
i tworzenie współmodalności
pomiędzy róŜnymi rodzajami
transportu zbiorowego (pociąg,
tramwaj, metro, autobus,
taksówka) oraz róŜnymi
-
Data
ustanowienia
Powiązania z kategoriami
usług publicznych
Zmiany klimatyczne
Przyroda i bioróŜnorodność
(ZrównowaŜone planowanie
urbanistyczne, bioróŜnorodności
miejskiej, ochrona gleb)
Środowisko i jakość Ŝycia (stan
zdrowia, jakość powietrza, transport,
poziom hałasu)
ZrównowaŜona eksploatacja zasobów
naturalnych
11.1.2006,
Bruksela
-
Innowacyjność (gospodarka oparta o
wiedzę)
Liberalizacja (rynków
telekomunikacji, energii, transportu
oraz rynków finansowych)
Przedsiębiorczość (ułatwienia w
zakładaniu i prowadzeniu działalności
gospodarczej)
Spójność społeczna (kształtowanie
nowego aktywnego państwa
socjalnego).
2000,
Lizbona
-
Płynny ruch miast
Zielone miasta
Inteligentny transport miejski
Dostępny transport miejski
Bezpieczny i niezawodny transport
miejski
Bruksela,
25.9.2007
-
Określenie działań
(dobrych praktyk oraz
wykonywanie
ewentualnych
zobowiązań UE do
przyjęcia programów na
poziomie lokalnym) w
czterech priorytetowych
tematach - gospodarki
miejskiej,
zrównowaŜonego
rozwoju transportu,
budownictwa i
planowania
urbanistycznego
Polityka transportowa w
kontekście strategii
lizbońskiej
ZbieŜność z usługą
publiczną transport –
usługi i infrastruktura
Powiązania z rozwojem
pondaloklanych systemów
miejskich
- Zdefiniowanie wyzwań
przed, którymi stają
obszary miejskie
-
-
Strategia Lizbońska
poprzez zakładanie
budowy konkurencyjnej
gospodarki opartej na
wiedzy z
uwzględnieniem
spójności społecznej i
wymogów
zrównowaŜonego
rozwoju wyznacza
kierunek rozwoju
metropolii poprzez
kreowanie i wdraŜanie
polityki regionalnej
Tworzenie nowej kultury
mobilności w mieście.
34
Zielona Księga
nt. usług
uŜyteczności
publicznej
rodzajami transportu
indywidualnego
Zainicjowanie debaty dotyczącej
usług uŜyteczności publicznej.
-
-
-
Biała Księga nt.
usług
uŜyteczności
publicznej
Prezentacja wniosków
wynikających z publicznej debaty
w Białej Księdze zgodnie z
zaleceniem Parlamentu
Europejskiego zawartymi w
Rezolucji dotyczącej Zielonej
Księgi z dnia 14 stycznia 2004
roku.
-
Opinia
Europejskiego
Komitetu
EkonomicznoSpołecznego w
sprawie: Obszary
metropolitalne:
konsekwencje
społecznogospodarcze dla
przyszłości
Europy
Określenie znaczenie obszarów
metropolitalnych w Europie w
kontekście polityki regionalnej
Unii Europejskiej.
-
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
Podstawa działań społecznych w
obszarze usług uŜyteczności
publicznej
Zakres działań społecznych w
obszarze usług uŜyteczności
publicznej
Wspólna koncepcja ekonomicznych
usług uŜyteczności publicznej
Sposoby organizacji, finansowania i
oceny usług uŜyteczności publicznej
Międzynarodowy wymiar usług
uŜyteczności publicznej.
Bruksela,
21.5.2003
Określenie podejścia Komisji wobec
tworzenia pozytywnej roli dla Unii
Europejskiej w propagowaniu
rozwoju wysokiej jakości usług
uŜyteczności publicznej oraz
przedstawia główne elementy strategii
zmierzającej do tego, aby wszyscy
obywatele oraz przedsiębiorstwa Unii
posiadali dostęp do wysokiej jakości
usług świadczonych po przystępnych
cenach.
Analiza obszary metropolitalnych,
rozumianych jako wielkie
aglomeracje miejskie i ich strefy
oddziaływania gospodarczego w
kontekście ich roli w kształtowania
polityki Unii Europejskiej
Bruksela,
12.5.2004
-
-
2004
-
Odniesienie do usług
uŜyteczności publicznej
Usługi uŜyteczności
publicznej włączają
róŜne typy aktywności
związanych z
przemysłem (energia,
transport,
telekomunikacja),
zdrowie, edukacja,
sprawy społeczne.
-
-
Odniesienie do usług
uŜyteczności publicznej.
Potrzeba stworzenia
harmonijnego połączenia
mechanizmów
rynkowych z misją usług
publicznych.
-
Określenie sektorów,
wpływających na rozwój
metropolii (nauka,
kultura, transport)
-
publicznej są wartością
dzieloną przez wszystkie
Europejskie społeczności
i kształtują istotny
element Europejskiego
modelu społeczeństwa.
publicznej przyczyniają
się do osiągania celów
Unii określonych w
polityce Wspólnoty
dotyczącej róŜnych
dziedzin.
publicznej są jednym z
filarów europejskiego
modelu społeczeństwa.
Określenie elementów
kształtujących metropolię
35
Wnioski ze screeningu dokumentów szczebla europejskiego
Analiza dokumentów szczebla europejskiego prowadzi do wniosku, Ŝe sektorami
dominującymi w kategorii usług publicznych są nauka, transport i kultura. Propagowany jest
zrównowaŜony rozwój miast charakteryzujących się wysoką jakością usług uŜyteczności
publicznej. Dostrzegana jest rola oraz potrzeba wzmacniania ośrodków metropolitalnych
przyczyniających się do poprawy konkurencyjności regionów Europy.
Potwierdzenie tej tezy moŜna znaleźć w opinii Europejskiego Komitetu EkonomicznoSpołecznego, mówiącej iŜ obszary metropolitalne są siłą napędową gospodarki, ośrodkami
twórczości i innowacji oraz odgrywają znaczącą rolę w realizacji gospodarczych, społecznych
i ekologicznych celów Strategii Lizbońskiej, uznanej za kluczowy element polityki
regionalnej, której głównym celem jest rozwój obszarów miejskich. Obszary metropolitalne
są takŜe waŜnymi ośrodkami kulturalnymi, turystycznymi i rozrywkowymi, połączonymi
między sobą wszystkimi rodzajami sieci fizycznych i wirtualnych, ze szczególnym
uwzględnieniem polityki sieci transportowych.4
7 Metropolie w Europie i na świecie
Na etapie niniejszego screeningu dokonano równieŜ krótkiej analizy europejskich i
światowych obszarów metropolitalnych i ich rozwoju, w kontekście poszukiwania punktu
odniesienia, czerpania dobrych praktyk i próby implementacji na grunt Górnośląskiego
Obszaru Metropolitalnego.
Z przeprowadzonych obserwacji analiz wynika, Ŝe metropolia powinna charakteryzować się
międzynarodowym zasięgiem oddziaływania szczególnie w dziedzinach, takich jak kultura,
transport, media, a takŜe powinna stanowić wzorzec kultury, ośrodek myśli naukowych oraz
międzynarodowych konferencji. Dogodne połoŜenie na skrzyŜowaniu istotnych
międzynarodowych szlaków jest szczególnie istotne z punktu zachodzenia procesów
metropolizacyjnych. Przykładowo, Poznań ma dostęp do zachodniej sieci autostrad i
berlińskich lotnisk. Szczecin i Wrocław równieŜ charakteryzują się dobrymi połączeniami
kolejowymi z Berlinem. Spójna komunikacja zbiorowa oraz trasy szybkiego ruchu stanowią
wyznacznik metropolitalności danego obszaru. Podobnie jest w przypadku usług wysokiego
rzędu takich jak szkolnictwo wyŜsze, specjalistyczna ochrona zdrowia, kultura, media czy teŜ
sądownictwo realizowanych na poziomie ponadlokalnym. Rangę danego ośrodka podnoszą
dodatkowo, wyspecjalizowane profile niektórych usług, które są unikalne w skali kraju..
Aglomeracja śląska posiada cechy i potencjał porównywalny z innymi ośrodkami
metropolitalnymi w Europie.
Ośrodki metropolitalne zostały sklasyfikowane przez Europejską Sieć Obserwacyjną
Rozwoju Terytorialnego i Spójności Terytorialnej. I tak, według klasyfikacji ESPONu
wyróŜniono następujące kategorie obszarów funkcjonalnych (FUA), które są waŜnym
elementem wzmacniania równowagi przestrzennej. Do ośrodków o znaczeniu światowym
zaliczono Londyn i ParyŜ. W I kategorii znajduje się 13 ośrodków, tj: Monachium, Frankfurt,
Madryt, Mediolan, Rzym, Hamburg, Bruksela, Kopenhaga, Zurich, Amsterdam, Berlin,
Barcelona i Stuttgart. W kategorii II wymieniono 11 regionów metropolitalnych, do których
naleŜą: Sztokholm, Helsinki, Oslo, Dusseldorf, Genewa, Wiedeń, Kolonia, Manchester,
4
Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie: Obszary metropolitalne: konsekwencje
społeczno-gospodarcze dla przyszłości Europy (Dz. Urz. UE C302/103 z dnia 07.12.2004).
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
36
Ateny, Dublin i Goeteborg. Do III kategorii zalicza się 34 ośrodki w tym Warszawa a do IV
26 ośrodków w tym Trójmiasto, Szczecin, Poznań, Wrocław, Katowice, Kraków oraz Łódź. 5
Według innej typologii metropolie moŜna podzielić na technologiczno – innowacyjne
kulturowo – intelektualne, kulturowo – technologiczne oraz technologiczno – usługowe.
Metropolie, w których znaczącą rolę odgrywa technologia i innowacja to Detroit oraz
Monachium, natomiast metropolie, w których główną rolę odgrywa kultura i edukacja to
Ateny, Florencje oraz Wiedeń. Aspekt kulturowo – technologiczny wyróŜnia metropolie takie
jak Mediolan. Z kolei ukierunkowaniem na technologie i usługi wyróŜniają się metropolie
takie jak: Londyn - Dockland, oraz Hamburg – Hafencity.
Kolejna metoda klasyfikacji wg D. F. Battena (1995 r.) rozróŜnia miasta monocentryczne,
takie jak Londyn, Hamburg oraz Warszawa, miasta korytarzowe, tj. Londyn – Cambridge,
Glasgow – Edynburg, Helsinki – Turku, Sztokholm –Uppsala oraz miasta sieciowe np.
Randstadt, Osaka Kobe.
Ponadto, wyróŜnia się jeszcze metropolie wiedzy, charakteryzujące się efektywną pracą
parków naukowych, technologicznych, naukowo-technologicznych. Metropolie te mają
wysoce rozwinięty system inkubatorów przedsiębiorczości oraz zlokalizowane są w nich
liczne instytuty i jednostki B+R, jednostki naukowe, uczelnie wyŜsze. Metropolie wiedzy
posiadają dobre powiązania transportowe i wyróŜnia je wysoka jakość środowiska. Do
metropolii tych zaliczamy m. in.: Newcastle, Berlin, Helsinki. Newcastle charakteryzuje się
m.in. wysoką liczbą studentów na wydziałach technologicznych, występowaniem
przedsiębiorstw opartych na wysokiej technologii. Z kolei w Berlinie – Adlershof występują
liczne inkubatory przedsiębiorczości oraz jest to miasto charakteryzujące się korzystnymi
warunkami dla małych firm innowacyjnych (typu start-up).W Helsinkach zatrudnienie w
sferze badawczej na 1 000 000 mieszkańców sięga 31 500 osób a na uczelniach wyŜszych: 9
000, zlokalizowano tam ponadto 9 uniwersytetów oraz 8 politechnik kształcących 90 000
studentów.6
Z kolei, przykładem metropolii w Polsce jest Metropolia Pomorska tworzona przez główne
miasta Trójmiasta: Gdańsk, Sopot oraz Gdynia. Metropolia ta jest strefą koncentracji usług,
edukacji, nowoczesnych centrów handlu, medycyny, kultury i rozrywki oraz tworzy szlak
połączeń transportowych między Europą Bałtycką i Środkową. 7
8 Analiza dokumentów strategicznych w kontekście
metropolitalnych usług publicznych – agregacja programowa
Zestawienie metropolitalnych usług publicznych zgodnie z przyjętymi kategoriami na
szczeblu lokalnym, regionalnym, krajowym i europejskim po przeanalizowaniu dokumentów
strategicznych pod kątem celów, priorytetów i kierunków działań uwzględniających aspekt
metropolitalny rozumiany na wprost lub w ujęciu szerszym niŜ lokalnym (miejskim).
5
Lendzion J., Znaczenie obszarów metropolitalnych i ich otoczenie oraz współczesnych procesów
metropolizacyjnych w kształtowaniu polityki regionalnej Państwa, ekspertyza na zlecenie Departamentu Polityki
Regionalnej w MGiP.
6
T. Parteka, P. Kasprzak, Kreatywne metropolie, Departament Rozwoju Regionalnego i Przestrzennego Urzędu
Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego
7
„Memorandum Metropolii Pomorskiej”, Gdańsk 2006.
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
37
Tabela 7 Tabela agregacyjna z przeglądu dokumentów strategicznych na szczeblu lokalnym, regionalnym, krajowym i europejskim w odniesieniu do metropolitalnych usług publicznych
Kategoria
usługi \
Poziom
Oświata i
wychowanie oraz
edukacja
Ochrona zdrowia
Poziom
lokalny
Ochrona zdrowia
przejawia się przede
wszystkim przez
świadczenie
specjalistycznych usług
medycznych na szczeblu
regionalnym i krajowym
przez ośrodki miejskie
(takie jak Bytom, Piekary
Śląskie, Ruda Śląska,
Zabrze).
Rozwój szkolnictwa
wyŜszego
przejawem siły
ośrodka miejskiego
w skali regionalnej.
Kultura wysoka,
dziedzictwo
kulturowe oraz
współpraca z
instytucjami
środowiska
kulturalnego
kształtuje ośrodki
metropolitalne.
Punktacja
wg Tabeli
1
7
9
10
Kultura
Kultura fizyczna
i rekreacja
Pomoc i
opieka
społeczna
Mieszkalnictwo
Wydarzenia
Nieznaczny wpływ
sportowe, turystki
Brak
nowych realizacji
tranzytowej,
urbanistyczno –
znaczącego
atrakcje
wpływu na
architektoniczne oraz
spędzania
kształtowanie renowacji istniejących
wolnego czasu o
funkcji
obiektów na
znaczeniu
kształtowanie
metropolitalnyc
ponadlokalnym
h.
ośrodków
warunkują rozwój
metropolitalnych.
metropolii.
9
0
1
Bezpieczeństwo
publiczne
infrastruktura
Nieznaczny wpływ
bezpiecznego
środowiska Ŝycia na
kształtowanie się
ośrodków
metropolitalnych.
Integracja komunikacji
publicznej na szczeblu
ponadlokalnym,
kształtowanie węzłów
komunikacyjnych i
punktów przesiadkowych
w korytarzach
transportowo komunikacyjnych, rozwój
zewnętrznego systemu
transportowego wpływają
na rozwój metropolii.
2
24
Gospodarka
Gospodarka wodna odpadami oraz
zaopatrzenie w wodę i
utrzymanie porządku
kanalizacja
i czystości
Cmentarnictwo
Zaopatrzenie w
energię
(elektroenergetyka,
gazownictwo,
ciepłownictwo)
Zieleń publiczna
Uporządkowanie i
rozwój infrastruktury
ochrony środowiska
mają znaczenie
ponadlokalne.
Regionalny system
gospodarki odpadami,
tworzenie obiektów
gospodarowanie
odpadami o
charakterze
ponadlokalnym
kształtują
odpowiednią jakość
środowiska w
metropolii.
Brak znaczącego
wpływu na
kształtowanie
funkcji
metropolitalnych.
Brak znaczącego
wpływu na
kształtowanie funkcji
metropolitalnych.
Nieznaczny wpływ
tworzenia
atrakcyjnych
przestrzeni
publicznych na
kształtowanie
ośrodków
metropolitalnych.
5
8
0
0
2
Rozwój turystyki
biznesowej,
Wzrost
miejskiej,
Rozwój
Kształtowanie
bezpieczeństwa
Promocja transportu
Racjonalna polityka
wiejskiej,
infrastruktury i
terenów zieleni,
publicznego,
Poprawa infrastruktury
Brak znaczącego
przemysłowej,
zbiorowego, stworzenie
mieszkaniowa,
kompleksoweg
wzmacnianie
Modernizacja systemu
Poziom
monitoring, integracja
ochrony środowiska,
wpływu na
zintegrowanego systemu
Rozwój infrastruktury i
Budowa systemu
przeciwdziałanie
promocja
o systemu
zasobów
podmiotów
usług publicznych,
regionalny
poprawa jakości wód,
kształtowanie
regionu, wzrost
transportowego,
usług medycznych.
gospodarki odpadami
suburbanizacji,
wsparcia dla
przyrodniczych i
ograniczenie emisji
działających w
wzrost ochrony
funkcji
rozbudowa infrastruktury,
promocja zwartych
poziomu
osób
ochrona walorów
obszarze
przeciwpowodziowej
metropolitalnych.
uczestnictwa,
poprawa bezpieczeństwa
osiedli
uzaleŜnionych.
krajobrazowych
bezpieczeństwa
zwiększanie
publicznego
oferty spędzania
wolnego czasu
Zapewnienie
Osiągnięcie
Formułowanie polityki
korzystnych i
europejskich
transportowej w obszarach
Podstawowym
bezpiecznych
standardów
metropolitalnych jest
załoŜeniem
warunków realizacji
powszechności i
Bezpieczeństwo
Poprawa infrastruktury
obowiązkiem
Harmonizacja rozwoju
Polskie regiony w
funkcjonowania
interesów
dostępności
energetyczne kraju
środowiska oraz
samorządów.
W kontekście
Integracja systemu
gospodarki odpadami
narodowych poprzez
rynku
sportu zamierza
europejskiej
Promowanie rozwiązań
WdroŜenie
Otwarcie systemów
zaleŜy od stanu
poprawa jakości wód,
dokumentów
ratownictwa
komunalnymi w
eliminacje
mieszkaniowego i
się osiągnąć
przestrzeni
Brak znaczącego
lokalnego
przejawiają aspekt
zapewniających
strategicznego
edukacji na
ramowych /
Polsce jest system
zewnętrznych i
rynku pracy pod
poprzez politykę
kulturowej dzięki
medycznego oraz rozwój
wpływu na
przestrzenną i
bezpieczeństwa
metropolitalny, niemniej
planowania
środowisko i świat
strategicznych brak
Poziom technik informatycznych i
rozwiązań
wewnętrznych
kątem zapewnienia
motywującą
prowadzeniu
energetycznego, tj.
kształtowanie
jednak dokumenty
funkcjonalną integrację
lokalnej i
celem sprostania
znaczącego wpływu
regionalnych, w
zagroŜeń,
spójności społecznej,
samorządy
szeregu działań w
w tym telemedycyny
krajowy
funkcji
podsystemów
zdolność do
strategiczne wyraźnie
regionalnej
wyzwaniom
na kształtowanie
mają znaczenie dla
których są
redukowanie ryzyka
gospodarczej i
wojewódzkie do
tym zakresie na
zaspokojenia potrzeb
metropolitalnych
transportowych; przy czym wskazują konieczność
polityki
wynikającym z
funkcji
uwzględnione
oraz odpowiednie
przestrzennej w
opracowywania
wszystkich
silnych ośrodków
priorytetowym zadaniem wykonania konkretnych
energetycznych na
społecznej.
globalizacji.
metropolitalnych.
medycznych w kraju.
wszystkie niezbędne
oszacowanie
ujęciu regionalnym.
terenowych
szczeblach
szczeblu lokalnych
zadań przez
jest stworzenie podstaw
elementy tej
podejmowanych
programów
administracji
prawnych i finansowych
społeczności.
poszczególne gminy.
gospodarki w danych
wyzwań i umiejętne
rozwoju sportu i
dla integrowania
warunkach lokalnych.
wykorzystywanie
wspierania
transportu obsługującego
pojawiających się
regionalnych
obszary metropolitalne.
szans.”
inicjatyw.
Poziom Dokumenty strategiczne określają konieczność działań w danych sektorach, zgodnie z kategoriami usług publicznych oraz odnoszą się do aspektu metropolitalnego w kontekście rozwoju systemów miejskich. Sektory dominujące w kategorii usług publicznych to nauka, transport, kultura.
europejski
Poprawa jakości
kształcenia, rozwój
Rozwój ośrodków
usług
kultury, miejska
informatycznych,
turystyka
rozwój nauki
kulturowa, poprawa
języków obcych,
infrastruktury,
kształtowanie
wzrost poziomu
postaw społecznych
uczestnictwa.
mają znaczenie w
kształtowaniu usług
metropolitalnych.
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
38
Wnioski z agregacji dokumentów programowych
Analiza powyŜszej tabeli agregacyjnej prowadzi do następujących wniosków:
1) Analiza dokumentów na poziomie lokalnym (strategie, dokumenty branŜowe) wykazała iŜ
dominującymi obszarami zagadnień odnoszącymi sie do kategorii usług publicznych są:
–
Ochrona zdrowia,
Kultura,
Kultura fizyczna i rekreacja,
Transport - usługi i infrastruktura,
Gospodarka wodna - zaopatrzenie w wodę i kanalizacja,
–
Gospodarka odpadami oraz utrzymanie porządku i czystości.
–
–
–
–
2) Na poziomie regionalnym zidentyfikowano zasadniczo dwa typy odniesień do zagadnień
metropolitalności:
–
–
w ramach celów i priorytetów i kierunków działań odnoszących się
bezpośrednio do obszarów usług publicznych,
w ramach zadań dedykowanych do realizacji na poziomie ponadlokalnym bez
konkretnego odniesienia do metropolii.
3) Kluczowym dokumentem analizowanym na poziomie regionalnym jest Projekt Strategii
Rozwoju Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii „Silesia” do 2025 r. Strategia określa
poniŜsze priorytety:
–
–
–
–
–
Priorytet A: „zarządzanie i pozycja Metropolii”
Priorytet B: „gospodarka i nauka”
Priorytet C: „transport i komunikacja”
Priorytet E: „warunki Ŝycia”
4) Z analizy dokumentów na poziomie krajowym i unijnym wynika, Ŝe:
– wszystkie kategorie usług (poza zielenią publiczną i cmentarnictwem) znajdują
bezpośrednie lub pośrednie odzwierciedlenie w priorytetach Strategii Rozwoju Kraju
2007 - -2015 oraz zapisach Narodowego Programu Foresight Polska 2020,
– pomimo braku bezpośrednich odniesień do zagadnień metropolitalności w analizowanych
dokumentach znaczna część zapisów odnosi się do działań realizowanych na poziomie
ponadlokalnym, regionalnym bez wyraźnego wskazania szczebla (struktury)
administracyjnego,
– poza przyjętymi kategoriami usług publicznych ujęto dodatkowo tzw. aspekt
horyzontalny, który nie dotyczy konkretnie danego sektora usług, lecz odwołuje się do
zagadnień rozwoju regionalnego, co ma szczególne znaczenie w przypadku
Górnośląskiego Obszaru Metropolitalnego określonego w Zaktualizowanej Koncepcji
Przestrzennego Zagospodarowania Kraju (2005),
– część dokumentów strategicznych szczebla krajowego dotyczy kilku kategorii usług
publicznych (m.in. Strategia Polityki Społecznej na lata 2007 – 2013, Polityka
Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016), a nawet tych
samych priorytetów działań jak np. w przypadku bezpieczeństwa publicznego, pomocy i
opieki społecznej oraz oświaty i wychowania)
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
39
–
z dokumentów szczebla unijnego wynika konieczność rozpatrywania zagadnień w
kontekście polityki regionalnej Unii Europejskiej, określają działania w danych sektorach,
zgodne z kategoriami usług publicznych oraz odnoszą się do aspektu metropolitalnego w
kontekście rozwoju systemów miejskich. Sektory dominujące w kategorii usług
publicznych to nauka, transport, kultura.
9 Fakty metropolitalne
Na terenie Górnośląskiego Obszaru Metropolitalnego planowanych i częściowo juŜ
wdraŜanych jest szereg inwestycji o znaczeniu ponadregionalnym, których realizacja z
pewnością wpłynie na kreowanie i doskonalenie usług publicznych o charakterze
metropolitalnym. Działania inwestycyjne dotyczą głownie transportu, w tym optymalizacji
komunikacji zbiorowej oraz obiektów o charakterze kulturalnym i naukowym będących
wizytówką obszaru górnośląskiego.
PoniŜsza tabela zestawia najwaŜniejsze plany i fakty inwestycyjne planowane do wdroŜenia
na koniec roku 2015, przy współudziale środków dotacyjnych, w tym UE.
Tabela 8 Wykaz waŜniejszych inwestycji realizowanych na terenie GOM
Instytucja
Lp.
Nazwa Projektu
wdraŜająca Projekt
Budowa Drogi Współpracy Regionalnej od DK79 do Węzła
1. Miasto Jaworzno
A4 Jeleń
Budowa odcinka trasy N-S od ul. 1-go Maja do Drogowej
2. Miasto Ruda Śląska
Trasy Średnicowej w Rudzie Śląskiej wraz z węzłem
dwupoziomowym z ul. 1-go Maja
Uniwersytet Śląski
Centrum Informacji Naukowej i Biblioteka Akademicka
3.
w Katowicach
Budowa bytomskiego odcinka Obwodnicy Północnej
4. Miasto Bytom
Aglomeracji Górnośląskiej – etap III
Województwo
Dostawa Elektrycznych Zespołów Trakcyjnych do
5.
Śląskie
wykonywania pasaŜerskich przewozów regionalnych
Budowa nowoczesnej hali widowiskowo-sportowej
6. Miasto Gliwice
PODIUM
Województwo
Kontynuacja budowy Drogowej Trasy Średnicowej
7.
śląskie
„Zachód” – odcinek Zabrze – Gliwice
Muzeum Śląskie w
Budowa nowej siedziby Muzeum Śląskiego w Katowicach
8.
Katowicach
9. Miasto Katowice
Międzynarodowe Centrum Kongresowe w Katowicach
Stworzenie połączenia DTŚ z Dąbrową Górniczą - etap I
Województwo
połączenie DTŚ w Katowicach z ObrzeŜną Zachodnią w
10.
Śląskie
Mysłowicach wraz z przebudową obiektów inŜynierskich
Szybka Kolej Regionalna Tychy – Dąbrowa Górnicza –
11. Miasto Tychy
etap I Tychy Miasto – Katowice.
Budowa siedziby Narodowej Orkiestry Symfonicznej
12. Miasto Katowice
Polskiego Radia w Katowicach
Budowa sali koncertowej przy Zespole Szkół Muzycznych
13. Gmina Sosnowiec
w Sosnowcu
Wartość Projektu
[mln PLN]
59,3
94,5
79,5
110,8
156,2
365,0
1 200,0
240,0
160,0
120,0
50,0
120,20
41,18
Realizacja tych inwestycji będzie miała istotne znaczenie w kreowaniu wiodących funkcji
metropolitalnych w zakresie usług publicznych i ma na celu:
− Doskonalenie powiązań transportowych,
− Skupiania i rozwijania instytucji naukowych kształcących na poziomie wyŜszym,
− Wzmacniania potencjału innowacyjnego w zakresie technicznym, ekonomicznym,
społecznym, politycznym i kulturalnym,
− UmoŜliwiania uczestnictwa w międzynarodowych kontaktach, wydarzeniach w skali
europejskiej.
− Tworzenia wyjątkowości i specyfiki miejsca.
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
40
10 Podsumowanie wraz z wytycznymi do prac paneli
tematycznych oraz panelu horyzontalnego
W wyniku przeprowadzonych analiz oraz agregacji dokumentów strategicznych moŜna
wywnioskować następujące tezy:
− aspekty metropolitalne najpełniej zostały ujęte w dokumentach strategicznych szczebla
regionalnego,
− dokumenty szczebla lokalnego dają obraz niedoborów w zakresie identyfikacji zarówno
potrzeb jak i obszarów usług będących przedmiotem funkcjonowania metropolii,
− wyniki screeningu dokumentów szczebla lokalnego i regionalnego jednoznacznie
wskazują, Ŝe transport jest postrzegany jako usługa najwaŜniejsza dla metropolizacji; poza
nim w przeanalizowanych dokumentach strategicznych aspekty metropolitalne
(regionalne) zostały zasygnalizowane przy takich kategoriach usług jak: kultura, kultura
fizyczna i rekreacja oraz ochrona zdrowia / medycyna – nie moŜna natomiast potwierdzić
dominacji którejś z nich,
− elementy wizji metropolii i postulowane narzędzia realizacji wizji zostały przedstawione
w poniŜszej tabeli (Tabela 9),
− agregacja programowa wskazuje, iŜ panele tematyczne powinny ukonstytuować się
według poniŜszych zagadnień dotyczących poszczególnych kategorii usług publicznych:
transport (Transport - usługi i infrastruktura),
medycyna (Ochrona zdrowia oraz elementy Bezpieczeństwa publicznego),
kultura (Kultura, Kultura fizyczna i rekreacja),
środowisko (Gospodarka wodna - zaopatrzenie w wodę i kanalizacja, Gospodarka
odpadami oraz utrzymanie porządku i czystości, Zaopatrzenie w energię, Zieleń
publiczna).
− wyniki zagregowanych zapisów dotyczących poszczególnych obszarów tematycznych
przedstawiono w poniŜszej tabeli (Tabela 10),
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
41
Tabela 9 Elementy wizji metropolii i postulowane narzędzia realizacji wizji
Element wizji lub
narzędzie
obszar niesprzeczności róŜnych dokumentów
uwagi
Model metropolii
policentryczny
- usługi medyczne,
- szkolnictwo wyŜsze,
- turystyka miejska, przemysłowa i sakralna,
- turystyka biznesowa i kongresowa
- infrastruktura kultury o znaczeniu metropolitalnym
- powołanie agencji promującej „wizytówki Metropolii” i „flagowe” imprezy
- przekazanie do zarządu GZM Wojewódzkiego parku Kultury i Wypoczynku
- powołanie Metropolitalnego Banku Rozwoju dla budowania kapitału
finansowego metropolii
- wyodrębnienie w ramach GZM związku komunalnego organizującego
transport miejski, komunikację, gospodarkę odpadami
- wyodrębnienie w ramach GZM jednostki zarządzającej wybranymi drogami
o znaczeniu metropolitalnym
- metropolitalny plan gospodarki odpadami
- metropolitalne studium transportowo-komunikacyjne
- metropolitalny program zaopatrywania mieszkańców w energię
- metropolitalny program odbudowy i ochrony zasobów wód
powierzchniowych i podziemnych
- Program Rozwoju Gospodarczego Metropolii Silesia
- plan zagospodarowania przestrzennego Metropolii Silesia
- metropolitalny system kulturalno-sportowo-rekreacyjny
- rozwój e-usług
sygnalizowane elementy specjalizacji miast
wymienione w projekcie strategii rozwoju górnośląskozagłębiowskiej metropolii „Silesia” do roku 2025 i/lub w planie
zagospodarowania przestrzennego województwa
w przypadku usług medycznych dokumenty strategiczne nie
poruszają wymiaru międzynarodowego
określane głównie w Strategii rozwoju górnośląsko-zagłębiowskiej
metropolii „Silesia” do roku 2025
Wizytówki metropolii
Narzędzia finansowoinstytucjonalne
metropolizacji
Postulowane
programy branŜowe
związane z usługami
publicznymi
Postulowane
programy
horyzontalne
związane z usługami
publicznymi
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
metropolii „Silesia” do roku 2025
metropolii „Silesia” do roku 2025; metropolitalny plan
zagospodarowania przestrzennego:
postulat zgodny takŜe z
planem zagospodarowania przestrzennego województwa
e-usługi: zgodnie ze strategią rozwoju społeczeństwa
informacyjnego województwa śląskiego do roku 2015
42
Tabela 10 Obszary tematyczne i ich związek z Górnośląskim Obszarem Metropolitalnym
Poziom odniesienia
Transport
Medycyna
Cechy
Otwartość komunikacyjna o zasięgu Świadczenie specjalistycznych usług
metropolitalne
regionalnym,
krajowym
i medycznych na szczeblu regionalnym
międzynarodowym;
krajowym i światowym
Zintegrowane
systemy
transportowe
tworzące korytarze transportowo –
komunikacyjne o zasięgu ponadlokalnym;
Dobra komunikacja wewnętrzna, w tym
publiczna.
Dostępność zewnętrzna poprzez porty
lotnicze o zasięgu międzynarodowym
Cele/Priorytety
Integracja komunikacji publicznej, rozwój Rozwój infrastruktury medycznej
w
ośrodkach
metropolitalne
zewnętrznego systemu transportowego szczególnie
oraz stworzenie węzłów komunikacyjnych i świadczących usługi medyczne na
punktów przesiadkowych w korytarzach wysokim poziomie i w znaczącym
transportowo - komunikacyjnych, a takŜe ujęciu ilościowym. Specjalizacja w
określonych dziedzinach medycyny.
rozwój portu lotniczego.
w tym odniesienie
do
Projektu
Strategii Rozwoju
GórnośląskoZagłębiowskiej
Metropolii „Silesia”
do 2025 r.
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
Cel strategiczny 5 – duŜy udział transportu
publicznego w przewozach pasaŜerskich
Kierunki:
CO5_1: podniesienie jakości usług w
transporcie publicznym
CO5_2; poprawa efektywności zarządzania
transportem publicznym
Cel strategiczny 6 – otwartość
komunikacyjna o zasięgu regionalnym,
krajowym i międzynarodowym
Kierunki:
CO6_1: rozwój sprawnych drogowych
powiązań komunikacyjnych
CO6_2: rozwój powiązań kolejowych i
lotniczych
Cel strategiczny 3 – wysoka
atrakcyjność
i
konkurencyjność
gospodarki tradycyjnej i innowacyjnej
Kierunek:
CO3_1:
rozwój
i
komercjalizacja specjalności (rozwój
ilościowy i jakościowy infrastruktury i
usług medycznych)
Cel strategiczny 10 – zdrowe i
bezpieczne społeczeństwo
Kierunek: CO10_2: dostosowywanie
usług do potrzeb starzejącego się
społeczeństwa (placówki paliatywnohospicyjne)
Kultura
Wysoka jakość infrastruktury kultury,
współpraca instytucji środowiska
kulturalnego
na
szczeblu
ponadlokalnym, ponadregionalnym i
międzynarodowym
Środowisko
Zintegrowane systemy infrastruktury i
logistyki warunkujące wysoką jakość
środowiska i atrakcyjność przestrzeni, w tym
m.in. systemy gospodarki odpadami
komunalnymi gospodarki wodno-ściekowej,
zaopatrzenia w energię
Rozwój infrastruktury kultury pod
względem ilościowym i jakościowym
Tworzenie warunków przestrzennych
dla rozwoju ośrodków kultury, nauki i
szkolnictwa wyŜszego na obszarze
metropolii,
w
oparciu
o
innowacyjność
wynikającą
z
potencjału naukowego, badawczorozwojowego i technologicznego
obszaru metropolitalnego.
Promocja produktów o charakterze
kulturalnym.
Cel strategiczny 3 – wysoka
atrakcyjność i konkurencyjność
gospodarki tradycyjnej i innowacyjnej
Kierunek:
CO3_1:
rozwój
i
komercjalizacja specjalności (rozwój
ilościowy i jakościowy infrastruktury
kultury o znaczeniu metropolitalnym
Ukształtowanie
ładu
przestrzennego
metropolii, m.in. poprzez uporządkowanie i
rozwój infrastruktury ochrony środowiska.
Cel strategiczny 7 – wysoka jakość
środowiska oraz racjonalne gospodarowanie
jego zasobami
Cel strategiczny 8 – zintegrowana
gospodarka odpadami komunalnymi
Kierunki:
CO8_1:
stworzenie
metropolitalnego
systemu gospodarki odpadami komunalnymi
CO8_2:
kształtowanie
świadomości
społecznej
i
prawidłowych
postaw
konsumenckich w zakresie gospodarki
odpadami
43
Poziom odniesienia
Fakty
metropolitalne
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
Transport
Na terenie aglomeracji połoŜony jest
obecnie jedyny w Polsce węzeł dwóch
autostrad stwarzający docelowo znakomite
połączenie z systemem autostradowym w
kraju i zagranica.
Budowa licznych połączeń i węzłów
komunikacyjnych (np. połączenia na
trasach DK79 -Węzeł A4 Jeleń,
przedłuŜenie DTŚ do Gliwic, kolejny etap
obwodnicy
północnej
aglomeracji),
przebudowa istniejących, kluczowych dróg i
węzłów komunikacyjnych.
Rozbudowa linii tramwajowych, budowa
szybkiej kolei regionalnej wymiana taboru
kolejowego i samochodowego. Rozbudowa
i
wzrost
znaczenia
lotniska
międzynarodowego w Pyrzowicach.
Medycyna
Obecność specjalistycznych placówek
opieki zdrowotnej, tj.:
−Śląskie Centrum Chorób Serca w
Zabrzu
(ośrodek
akademicki
świadczący usługi w zakresie
rozpoznawania i leczenia chorób
serca, naczyń i płuc)
− Centrum Onkologii Instytut im. Marii
Skłodowskiej-Curie Gliwice Centrum
Onkologii (wysokospecjalistyczny i
nowoczesny ośrodek zajmujący się
leczeniem chorób nowotworowych)
−Górnośląskie Centrum Medyczne
(centrum świadczy specjalistyczne
usługi m.in. w zakresie kardiologii)
−Centrum
Leczenia
Oparzeń
Siemianowice Śląskie (wiodący
ośrodek leczący urazy oparzeniowe i
ich następstwa)
−Samodzielny Publiczny Wojewódzki
Szpital Chirurgii Urazowej im. dr
Janusza Daaba w Piekarach Śląskich
(monoprofilowa
placówka
specjalizująca się w obszarach
ortopedii i traumatologii narządu
ruchu)
Kultura
Budowa
znaczących
nowych
(licznych) obiektów kulturalnych i
rozwój istniejących ośrodków kultury
(np. budowa Muzeum Śląskiego w
Katowicach, siedziby Narodowej
Orkiestry Symfonicznej Polskiego
Radia
w
Katowicach,
sali
koncertowej w Sosnowcu) oraz
innych o szerszym znaczeniu: Hala
Widowiskowo – Sportowa Podium,
Międzynarodowe
Centrum
Kongresowo – Wystawiennicze.
W
Katowicach
funkcjonuje
nowoczesna
sala
koncertowa
Symfonia przy Akademii Muzycznej.
Środowisko
Realizacja projektu międzygminnego:
"System gospodarki odpadami dla miast
Górnośląskiego Związku Metropolitalnego
wraz z budową zakładów termicznej utylizacji
odpadów".
Jedyny w kraju zbiorczy system zaopatrzenia
w wodę miast aglomeracji obsługiwany przez
GPW.
44
− zaproponowane obszary tematyczne będące przedmiotem paneli korespondują z zapisami
Strategii rozwoju górnośląsko-zagłębiowskiej metropolii „Silesia” do roku 2025,
która określa w jakich sferach będą wykształcone produkty - wizytówki charakteryzujące
metropolię, tj. usługi medyczne, szkolnictwo wyŜsze, turystyka miejska, przemysłowa i
sakralna, infrastruktura kultury o znaczeniu metropolitalnym.
− przedmiot prac panelu horyzontalnego powinien obejmować pozostałe kategorie usług, tj.:
Oświata i wychowanie oraz Edukacja, Pomoc i opieka społeczna, Mieszkalnictwo,
Bezpieczeństwo publiczne, e-usługi.
− dla poszczególnych obszarów tematycznych moŜna zdefiniować zestaw załoŜeń i celów
oraz kryteriów dla modelu funkcjonowania usług metropolitalnych.
Tabela 11 Zestaw załoŜeń i celów oraz kryteriów dla modelu funkcjonowania usług metropolitalnych
Nazwa
obszaru
ZałoŜenia i cele dla usług
metropolitalnych
Kryteria modelu funkcjonowania
usług metropolitalnych
transport
Przestrzenna i funkcjonalna
integracja systemów
transportowych,
Rozwój transportu
intermodalnego,
Tworzenia systemów logistyki
miejskiej,
Dostępność dla osób
niepełnosprawnych.
Zorientowanie na uŜytkownika
Bezpieczeństwo
Poziom integracji podsystemów
transportowych
Poziom integracji z europejskimi
systemami transportu
Sposób planowania działań
inwestycyjnych (plan na poziomie
metropolii)
medycyna
PPP w ochronie zdrowia
Specjalistyczność
Poziom informatyzacji oraz
świadczenia e-usług
Poziom integracji instytucjonalnej i
organizacyjnej
kultura
PPP
w
promocji
funkcjonowaniu kultury
środowisko
ZrównowaŜone planowanie
przestrzenne w oparciu o plan
zagospodarowania
przestrzennego dla metropolii
Skuteczna rekultywacja i
ponowne zagospodarowanie
terenów poprzemysłowych
Przeciwdziałanie „konsumpcji”
terenów zielonych
WdraŜanie modelu PPP
Spójny i ogólnodostępny
system informacji o stanie
środowiska
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
i
Liczba imprez o charakterze
międzynarodowym i
ponadlokalnym
RóŜnorodność oferty kulturalnej
Bezpieczeństwo ekologiczne
Wysoka jakość Ŝycia
Poziom integracji instytucjonalnej i
organizacyjnej oraz
infrastrukturalnej
45
Nazwa
obszaru
Zagadnienia
horyzontalne
GIG, Katowice
Czerwiec 2009
ZałoŜenia i cele dla usług
metropolitalnych
Kryteria modelu funkcjonowania
usług metropolitalnych
1. Wysoka jakość Ŝycia uwzględniająca równość szans
2. Narzędzia metropolizacji (system finansowania
inwestycyjnej, fiskalizm metropolitalny, e-zarządzanie),
3. e-usługi
4. Wysoka jakość przestrzeni vs suburbanizacja
5. Bezpieczeństwo publiczne
6. Usługi o charakterze metropolitalnym
działalności
46

EKSPERTYZA 3 - Analiza stanu i agregacja programowa

Transkrypt

Podobne dokumenty

Zagadnienia na zaliczenie przedmiotu Socjologia Społeczności

Projekt: Definiowanie i wdrażanie strategii rozwoju biznesu Klient

Analiza SWOT dla Gdańska 2030 Plus

Metropolizacja. Szanse i zagrożenia dla polskich metropolii

Szanowni Państwo, i tak oto, powoli zbliżamy się do końca piątej

Wymiar etatu: 1 Liczba stanowisk pracy: 1

generuj pdf

Hotel Katowice - Polska Zobacz Więcej

Praktyki - Prosto z kranu - Gaz ziemny CNG