do przepisów z zakresu ubezpieczeń społecznych i prawa

do przepisów z zakresu
ubezpieczeń społecznych
i prawa pracy
Zagadnienia omawiane
na szkoleniach
Sztum - czerwiec - 2011
OPRACOWANIE:
copyright by
Jacek Kropkowski
DRUK I OPRAWA:
HELDRUK
Malbork, ul. Partyzantów 3b
SK£AD I £AMANIE
WYDAWCA:
OŒRODEK SZKOLENIA
Wydawnictwo JAKRO
ul. Wojciechowskiego 43
82 - 400 SZTUM
tel./fax (55) 277-71-93
tel./fax (55) 640-15-00
e-mail:[email protected]
www.jakro.com.pl
ISBN 978-83-88977-47-3
Szanowni Czytelnicy !
Mamy przyjemnoœæ zaprezentowaæ Pañstwu najnowsze wydanie KOMENTARZA, który
stanowi uzupe³nienie zbioru ujednoliconych przepisów prawnych pt. "KODEKS UBEZPIECZEÑ
SPO£ECZNYCH - PRAWO PRACY - KONTROLA". Zawarte w komentarzu wyjaœnienia
dotycz¹ce poszczególnych przepisów lub zagadnieñ prawnych, mog¹ byæ wykorzystane jako
pomoc przy realizacji zadañ, dotycz¹cych ubezpieczeñ spo³ecznych i prawa pracy, jednak
komentarz nie stanowi wyk³adni obowi¹zuj¹cej a wystêpuj¹ce w¹tpliwoœci, powinny byæ
rozpatrywane indywidualnie i w zale¿noœci od potrzeb, nale¿y uzyskaæ wyjaœnienie wi¹¿¹ce
lub decyzjê, wydawane przez w³aœciwe organy administracji pañstwowej.
Do koñca 2011r. zostan¹ wydane jeszcze dwa KOMENTARZE: we wrzeœniu i grudniu.
Tradycyjnie w KOMENTARZACH, trudna problematyka z zakresu ubezpieczeñ spo³ecznych,
prawa pracy i podatku dochodowego, zostanie omówiona w formie pytañ i odpowiedzi.
W KOMENTARZU znajduje siê równie¿ AKTUALIZACJA KODEKSU UBEZPIECZEÑ
SPO£ECZNYCH, oraz opis wprowadzonych zmian.
Od 1 wrzeœnia 2011r. bêd¹ organizowane na terenie ca³ego kraju szkolenia
specjalistyczne, dotycz¹ce najnowszych zmian w przepisach ju¿ obowi¹zuj¹cych i tych, które
wejd¹ w 2012r., z zakresu ubezpieczeñ spo³ecznych, prawa pracy i podatku dochodowego.
Szczegó³owy program oraz terminy szkoleñ, podajemy na naszych stronach internetowych
a bli¿szych informacji udziela Biuro Wydawnictwa.
W 2012r. zbiór uaktualnianych na bie¿¹co przepisów pt.: KODEKS UBEZPIECZEÑ
SPO£ECZNYCH - PRAWO PRACY - KONTROLA, bêdzie wydawany w formie elektronicznej
na p³ycie CD z comiesiêczn¹ AKTUALIZACJ¥, wysy³an¹ na wskazany e-mail. Zawartoœæ p³yty
wraz z aktualizacjami oraz zasoby archiwalne JAKRO, obejmuj¹ce KODEKSY i KOMENTARZE
od 2006r. jak równie¿ zbiory przepisów z zakresu ubezpieczeñ spo³ecznych siêgaj¹ce 1927r.,
bêd¹ do pobrania na www.jakro.com.pl.
Z powa¿aniem
Wydawca
JAKRO
4
KOMENTARZ - czerwiec - 2011
Spis treści KOMENTARZA:
str.
I.
Ubezpieczenia spo³eczne i prawo pracy
- w pytaniach i odpowiedziach ....................................................................................................
5
1. Sk³adki na ubezpieczenia spo³eczne i zdrowotne ................................................
5
2. Œwiadczenia z ubezpieczenia spo³ecznego
w razie choroby i macierzyñstwa .................................................................................... 26
3. Œwiadczenia emerytalne i rentowe ................................................................................. 43
4. Zatrudnianie, dokumentacja pracownicza .............................................................. 54
5. Wynagrodzenia i œwiadczenia pracownicze ............................................................ 74
6. Czas pracy i urlopy wypoczynkowe .............................................................................. 83
II. Aktualizacja KODEKSU UBEZPIECZEÑ SPO£ECZNYCH
- przepisy .................................................................................................................................................... 99
III. Najnowsze zmiany w przepisach
- komentarz ............................................................................................................................................... 142
IV. WskaŸniki, stawki, wysokoœæ œwiadczeñ ........................................................................... 156
KOMENTARZ - czerwiec - 2011
I.
5
JAKRO
UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE I PRAWO PRACY
- w pytaniach i odpowiedziach
1. SKŁADKI NA UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE I ZDROWOTNE
str.
1.1.
Czy dodatek sta¿owy, wyp³acany za czas choroby, bêdzie uwzglêdniany
w podstawie wymiaru sk³adki zdrowotnej wraz z wynagrodzeniem chorobowym ? ..................................... 6
1.2.
Czy w trakcie zawieszenia dzia³alnoœci gospodarczej,
przedsiêbiorca powinien op³acaæ sk³adkê na ubezpieczenie zdrowotne ? .................................................. 7
1.3.
Czy pe³nienie funkcji pe³nomocnika spó³ki na podstawie powo³ania,
podlega ubezpieczeniu spo³ecznemu i zdrowotnemu ? ............................................................................... 7
1.4.
Kto powinien poœwiadczyæ legitymacjê ubezpieczeniow¹ pracownika,
przebywaj¹cego na urlopie wychowawczym ? ............................................................................................. 8
1.5.
Czy pracownika, otrzymuj¹cego wczeœniejsz¹ emeryturê wojskow¹,
nale¿y zg³osiæ do ubezpieczenia spo³ecznego ? .......................................................................................... 8
1.6.
Czy spó³dzielnia mieszkaniowa powinna op³acaæ sk³adkê zdrowotn¹
od wynagrodzenia cz³onka rady osiedla ? ................................................................................................... 8
1.7.
W jaki sposób nale¿y naliczaæ sk³adki na ubezpieczenia spo³eczne i zaliczkê
na podatek dochodowy w przypadku zleceniobiorcy, pobieraj¹cego zasi³ek macierzyñski ? ...................... 9
1.8.
W jaki sposób nale¿y powiadomiæ ZUS o nabyciu przez pracownika prawa do emerytury,
je¿eli pracownik po terminie powiadomi³ o tym fakcie swojego pracodawcê ? .......................................... 10
1.9.
Czy dodatek sta¿owy jest uwzglêdniany w podstawie wymiaru sk³adki zdrowotnej
oraz podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego ? ........................................................................... 10
1.10. Czy w sytuacji, kiedy cz³onek rodziny osoby ubezpieczonej podejmie pracê,
nale¿y wyrejestrowaæ go z ubezpieczenia zdrowotnego jako cz³onka rodziny ? ........................................ 11
1.11. Czy nale¿y naliczaæ sk³adkê na Fundusz Pracy za osobê, która z powodu choroby,
osi¹gnê³a wynagrodzenie ni¿sze, ni¿ p³aca minimalna ? ............................................................................ 11
1.12. Czy sk³adka op³acana w ramach pracowniczego programu emerytalnego,
podlega osk³adkowaniu i opodatkowaniu ? ................................................................................................ 12
1.13. Czy od trzynastej pensji, wyp³aconej po ustaniu stosunku pracy, nale¿y odprowadziæ sk³adki
na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Œwiadczeñ Pracowniczych ? ........................................... 12
1.14. Czy cz³onkowie rodziny s¹ uprawnieni do otrzymania zwrotu
nadp³aconych sk³adek po zmar³ym pracowniku ? ...................................................................................... 13
1.15. Z jak¹ dat¹ nale¿y dokonaæ zmiany tytu³u ubezpieczenia w ZUS pracownikowi,
któremu przyznano emeryturê ? ................................................................................................................ 13
1.16. Czy zwolnienie z op³acania sk³adek na FP i FGŒP dotyczy równie¿ pracownicy, która bezpoœrednio
po urlopie macierzyñskim, posz³a na urlop wypoczynkowy, a nastêpnie urlop wychowawczy ? ............... 14
1.17. W jaki sposób nale¿y rozliczyæ w dokumentach ZUS sk³adki od wyp³aconego wynagrodzenia,
je¿eli pracownik dostarczy³ zwolnienie lekarskie po terminie wyp³aty ? ..................................................... 14
1.18. Jakie s¹ zasady rozliczenia sk³adkowo-podatkowego, wynagrodzeñ z umowy o pracê
i kontraktu mened¿erskiego, wykonywanego u w³asnego pracodawcy ? .................................................. 15
1.19. W jaki sposób nale¿y zg³osiæ pracownika do ubezpieczeñ i rozliczaæ zaleg³e sk³adki
na ubezpieczenia spo³eczne w przypadku, kiedy na podstawie wyroku s¹dowego,
umowa o dzie³o zosta³a uznana za umowê o pracê ? ................................................................................ 16
1.20. Czy wartoœæ bonów towarowych, zakupionych przez pracodawcê, zatrudniaj¹cego poni¿ej
20 pracowników, który nie tworzy funduszu socjalnego, podlega osk³adkowaniu i opodatkowaniu ? ........ 16
JAKRO
6
KOMENTARZ - czerwiec - 2011
1.21. Czy w przypadku zmiany dowodu osobistego pracownika, nale¿y zg³osiæ tê zmianê do ZUS ? ............... 17
1.22. Kto jest zobowi¹zany do pokrycia zad³u¿enia z tytu³u sk³adek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe,
je¿eli ich niedop³ata, spowodowana zosta³a b³êdnym oœwiadczeniem pracownika ? ................................ 17
1.23. Czy pracodawca, który nie op³aca³ sk³adek na Fundusz Pracy i FGŒP za zatrudnionego
na okres próbny pracownika w wieku powy¿ej 50 roku, który przed podjêciem pracy
by³ zarejestrowany w urzêdzie pracy jako bezrobotny, nadal korzysta ze zwolnienie
z op³acania sk³adek na wymienione Fundusze ? ....................................................................................... 18
1.24. Czy pracodawcy przys³uguje zwolnienie z op³acania sk³adek na Fundusz Pracy i FGŒP
w przypadku nawi¹zania kolejnej umowy o pracê z pracownic¹, która by³a ju¿ zatrudniona
po powrocie z urlopu macierzyñskiego ? ................................................................................................... 18
1.25. Kto jest p³atnikiem sk³adek na ubezpieczenia spo³eczne za osobê wykonuj¹c¹ zlecenie
na rzecz w³asnego pracodawcy ? .............................................................................................................. 19
1.26. W jaki sposób ustaliæ kwotê odsetek z tytu³u nieterminowych wp³at sk³adek na ubezpieczenia spo³eczne,
je¿eli w okresie zw³oki, nast¹pi³a zmiana stopy procentowej nale¿nych odsetek ? ................................... 19
1.27. Czy przedsiêbiorca, który jest równoczeœnie zatrudniony na podstawie umowy o pracê
w pe³nym wymiarze czasu pracy, lecz otrzymuj¹cy z tytu³u zatrudnienia z powodu trudnoœci
finansowych, jedynie wyp³aty zaliczkowe, z tytu³u prowadzonej dzia³alnoœci, podlega nadal
tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu ? .......................................................................................................... 20
1.28. Jakie s¹ zasady rozliczenia sk³adkowego, wynagrodzenia z umowy agencyjnej,
wyp³acanego raz na kwarta³ ? .................................................................................................................... 20
1.29. Czy nagroda roczna wyp³acana pracownikom za osi¹gniêcie dodatniego wyniku finansowego zak³adu
pracy, stanowi podstawê wymiaru sk³adek na ubezpieczenia spo³eczne i ubezpieczenie zdrowotne ? .... 21
1.30. Czy przyznane œwiadczenie z funduszu socjalnego w oparciu o zarobki pracownika,
a nie oœwiadczenie o dochodach rodziny, bêdzie osk³adkowane ? ............................................................ 22
1.31. Czy wyp³acone pracownikowi odszkodowanie z tytu³u rozwi¹zania stosunku pracy, jest osk³adkowane ? ...... 22
1.32. Czy dieta z tytu³u zagranicznej podró¿y dla zleceniobiorcy, jest osk³adkowana i opodatkowana ? ........... 22
1.33. Czy przy podziale œrodków z zak³adowego funduszu œwiadczeñ socjalnych, pracodawca musi
w ka¿dym przypadku odwo³ywaæ siê do dochodu, przypadaj¹cego na jednego cz³onka rodziny ? ........... 23
1.34. Czy odszkodowanie z tytu³u rozwi¹zania stosunku pracy, wyp³acone na podstawie porozumienia
zawartego z pracownikiem, jest osk³adkowane ? ...................................................................................... 24
1.35. Jakie sk³adki s¹ op³acane za emeryta, wykonuj¹cego kilka umów zlecenia ? ........................................... 24
1.36. Jakim ubezpieczeniom podlega rolnik, prowadz¹cy dzia³alnoœæ gospodarcz¹ ? ....................................... 24
1.37. Czy podlega ubezpieczeniu spo³ecznemu z tytu³u umowy zlecenia student,
po ukoñczeniu studiów licencjackich a przed rozpoczêciem magisterskich ? ............................................ 25
1.1.
Czy dodatek stażowy, wypłacany za czas choroby, będzie uwzględniany w podstawie
wymiaru składki zdrowotnej wraz z wynagrodzeniem chorobowym ?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, dodatek stażowy wypłacany pracownikowi za
okres choroby, zarówno w okresie pobierania wynagrodzenia chorobowego, jak i zasiłku
chorobowego, nie podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu. Podstawy wymiaru składek na
ubezpieczenia społeczne, nie stanowią składniki wynagrodzenia, do których pracownik
ma prawo w okresie pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, zasiłku
JAKRO
2.
26
KOMENTARZ - czerwiec - 2011
ŚWIADCZENIA Z UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO
W RAZIE CHOROBY I MACIERZYŃSTWA
str.
2.1.
W jaki sposób nale¿y dokonaæ zaokr¹glenia kwoty wyp³acanego zasi³ku chorobowego ? ........................ 27
2.2.
Jakie s¹ zasady wliczania premii uznaniowej w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego ? ....... 27
2.3.
Czy nale¿y wyp³aciæ wynagrodzenie chorobowe za okres zwolnienia lekarskiego, je¿eli zaœwiadczenie
lekarskie ZUS ZLA, zosta³o wystawione na okres d³u¿szy ni¿ 3 dni, poprzedzaj¹ce datê badania ? ........ 28
2.4.
Jakie s¹ zasady wliczania sk³adników wynagrodzenia, do podstawy wymiaru zasi³ków,
po zmianie wymiaru czasu pracy ? ............................................................................................................ 28
2.5.
Czy przerwa w niezdolnoœci do pracy trwaj¹ca mniej ni¿ 60 dni,
wymaga ustalenia nowego okresu zasi³kowego ? ..................................................................................... 29
2.6.
Z jakiego etatu nale¿y liczyæ œwiadczenie chorobowe pracownicy, która zachorowa³a
pod koniec urlopu macierzyñskiego, w trakcie którego podjê³a pracê na 1/2 etatu ? ................................ 29
2.7.
Czy pracownikowi nale¿y wyp³acaæ zasi³ek chorobowy z ubezpieczenia chorobowego,
je¿eli dostarczy³ zwolnienie lekarskie z tytu³u niezdolnoœci do pracy, niezwi¹zanej
z wypadkiem przy pracy, któremu uleg³ kilka miesiêcy wczeœniej ? ........................................................... 29
2.8.
W jaki sposób ustaliæ podstawê œwiadczenia chorobowego, bezpoœrednio po urlopie wychowawczym ? ....... 30
2.9.
Czy pracownicy nale¿y wyp³aciæ zasi³ek macierzyñski,
po urodzeniu dziecka w okresie urlopu wychowawczego ? ....................................................................... 30
2.10. Czy dodatek z tytu³u pracy w warunkach szkodliwych,
nale¿y wliczaæ do podstawy wymiaru œwiadczeñ chorobowych ? .............................................................. 31
2.11. Czy umowa o pracê na zastêpstwo, uprawnia do zasi³ku macierzyñskiego po jej rozwi¹zaniu ? .............. 31
2.12. Czy przerwa w pobieraniu dodatku do wynagrodzenia, ma wp³yw
na obliczanie podstawy wymiaru œwiadczenia chorobowego ? ................................................................. 31
2.13. Czy pracownica, z któr¹ umowa o pracê na zastêpstwo zostanie rozwi¹zana ju¿ po porodzie,
nabêdzie prawa do zasi³ku macierzyñskiego po ustaniu zatrudnienia ? .................................................... 32
2.14. Czy dop³atê 20 % do wynagrodzenia chorobowego i zasi³ku chorobowego, obliczonych
w wysokoœci 80 % podstawy wymiaru, oraz ekwiwalent za urlop, nale¿y wykazaæ w druku ZUS Rp-7 ? ............ 32
2.15. Jakie s¹ skutki niezaakceptowania przez ZUS protoko³u wypadku przy pracy ? ....................................... 32
2.16. Czy w przypadku zmiany regulaminu wynagradzania, nale¿y przeliczyæ
podstawê wymiaru œwiadczeñ chorobowych ? .......................................................................................... 33
2.17. Czy niezdolnoœæ do pracy przed i po okresie pobierania zasi³ku macierzyñskiego,
nale¿y zliczaæ do tego samego okresu zasi³kowego ? ............................................................................... 34
2.18. Jaka bêdzie wysokoœæ zasi³ku chorobowego za pobyt w szpitalu
na prze³omie roku, pracownika powy¿ej 50 roku ¿ycia ? ........................................................................... 34
2.19. Czy zmiana wysokoœci wynagrodzenia za pracê, wprowadzona w okresie
pobierania wynagrodzenia chorobowego lub zasi³ku chorobowego, ma wp³yw
na podstawê wymiaru œwiadczeñ chorobowych ? ..................................................................................... 34
2.20. Jakie s¹ zasady wyp³acania zasi³ku macierzyñskiego, w przypadku rozwi¹zania umowy o pracê,
przed³u¿onej do dnia porodu ? ................................................................................................................... 35
2.21. Na jakim druku lekarz wystawia zaœwiadczenie o koniecznoœci
sprawowania opieki nad chorym dzieckiem ? ............................................................................................ 36
2.22. Jakie s¹ zasady ustalanie podstawy wymiaru œwiadczenia rehabilitacyjnego,
po wypadku w drodze do pracy ? ............................................................................................................... 36
2.23. Czy pracodawca mo¿e wyp³aciæ œwiadczenie chorobowe, jeœli pracownik
nie dostarczy³ zwolnienia lekarskiego ? ..................................................................................................... 36
KOMENTARZ - czerwiec - 2011
27
JAKRO
2.24. Jak nale¿y wyp³aciæ zasi³ek na prze³omie miesiêcy za okres choroby,
udokumentowany jednym zaœwiadczeniem lekarskim ZUS ZLA ? ............................................................ 37
2.25. Czy pracownica, która od kilku miesiêcy jest na zwolnieniu chorobowym, ma obowi¹zek
na dwa tygodnie przed planowanym terminem porodu, przejœæ na urlop macierzyñski ? .......................... 37
2.26. Czy osoby na umowê zlecenia, uwzglêdnia siê przy obliczaniu liczby ubezpieczonych,
dla celów ustalenia podmiotu uprawnionego do wyp³aty œwiadczeñ z ubezpieczenia chorobowego ? ............ 38
2.27. Czy zwiêkszenie liczby ubezpieczonych objêtych ubezpieczeniem chorobowym w trakcie roku,
powoduje zmianê podmiotu zobowi¹zanego do wyp³aty zasi³ków z ubezpieczenia chorobowego ? ......... 38
2.28. Czy premie wchodz¹ do podstawy wymiaru œwiadczeñ chorobowych, je¿eli zgodnie z przepisami
zak³adowymi, premia nie jest wyp³acana za miesi¹c, w którym pracownik choruje ? ................................ 39
2.29. Czy pracownikowi przys³uguje zasi³ek opiekuñczy, je¿eli wystêpuje inny domownik,
mog¹cy sprawowaæ opiekê nad chorym dzieckiem ? ................................................................................ 39
2.30. Jakie s¹ zasady uwzglêdniania w podstawie wymiaru zasi³ku macierzyñskiego,
dodatkowego wynagrodzenia rocznego i dodatku uzupe³niaj¹cego ? ....................................................... 40
2.31. Czy w zak³adzie pracy, bêd¹cym jednostk¹ sfery bud¿etowej, nale¿y wliczaæ
dodatek sta¿owy do pobieranego zasi³ku macierzyñskiego ? .................................................................... 40
2.32. Jakie dokumenty s¹ niezbêdne do uzyskania zasi³ku macierzyñskiego za okres urlopu ojcowskiego ? .......... 41
2.33. Czy pracownikowi przys³uguje zasi³ek chorobowy w razie rozwi¹zania jednej z umów o pracê ? ............. 41
2.34. Przez jaki okres przys³uguje prawo do zasi³ku macierzyñskiego, w trakcie urlopu wychowawczego ? ..... 42
2.1.
W jaki sposób należy dokonać zaokrąglenia kwoty wypłacanego zasiłku
chorobowego ?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, pracownikowi za każdy dzień choroby przysługuje
jedna trzydziesta część wynagrodzenia, stanowiącego podstawę wymiaru
wynagrodzenia za czas choroby lub zasiłku chorobowego. Kwota zasiłku chorobowego
jest wielokrotnością stawki dziennej a ponieważ nie ma żadnych regulacji dotyczących
zaokrąglania zasiłku chorobowego, stawkę dzienną wyraża się w obowiązujących
w Polsce nominałach, którym najniższym jest 1 grosz, przy zaokrąglaniu stawki dziennej,
należy zastosować zasadę matematyczną, czyli w górę, jeżeli końcówka jest równa lub
wyższa od 0,50 grosza, lub w dół, jeżeli końcówka jest niższa od 0,50 grosza. Zasiłki
z tytułu choroby, kwalifikowane są do przychodów z innych źródeł, ale pracodawca
jest obowiązany jako płatnik obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek
dochodowy od osób, które uzyskują od tego pracodawcy przychody ze stosunku pracy
oraz zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, wypłacane przez pracodawcę.
W przypadku wypłaty zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego, przepisy nie
przewidują kosztów uzyskania przychodów, dlatego wyliczoną zaliczkę, pomniejsza
się o kwotę zmniejszającą podatek, jeżeli pracownik złożył pracodawcy oświadczenie
PIT-2, uprawniające do potrącania tej kwoty. Pracownicze koszty uzyskania przychodów
przysługują, jeżeli w danym miesiącu oprócz zasiłku chorobowego, pracownik uzyskał
również przychód ze stosunku pracy, np. wynagrodzenie za czas choroby, wówczas
koszty uzyskania przychodów, stosuje się wyłącznie do przychodu ze stosunku pracy.
2.2.
Jakie są zasady wliczania premii uznaniowej w podstawie wymiaru
wynagrodzenia chorobowego ?
Zgodnie z przepisami ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego
w razie choroby i macierzyństwa, w podstawie wymiaru świadczeń chorobowych, nie
KOMENTARZ - czerwiec - 2011
43
JAKRO
3. ŚWIADCZENIA EMERYTALNE I RENTOWE
str.
3.1.
Jakie s¹ zasady przyznawania prawa do emerytury pomostowej
dla osoby zatrudnionej u kilku pracodawców ? .......................................................................................... 43
3.2.
W jakich przypadkach, pracuj¹cy rencista mo¿e wnioskowaæ
o przeliczenie pobieranego œwiadczenia ? ................................................................................................. 44
3.3.
W jakim przypadku przys³uguje prawo do œwiadczenia przedemerytalnego osobom,
które nie osi¹gnê³y powszechnego wieku emerytalnego ? ........................................................................ 45
3.4.
Czy kobieta, która w wieku 55 lat przesz³a na emeryturê, z chwil¹ osi¹gniêcia 60 lat,
mo¿e z³o¿yæ do ZUS wniosek o ponowne przeliczenie emerytury,
je¿eli nie pracowa³a od czasu pobierania œwiadczenia ? ........................................................................... 46
3.5.
Czy pracownik mo¿e odwo³aæ siê od decyzji ZUS, je¿eli uzyska³ prawo
do œwiadczenia rehabilitacyjnego tylko na trzy miesi¹ce ? ........................................................................ 46
3.6.
Jakie zmiany zosta³y wprowadzone w zakresie odprowadzania sk³adek na rachunek w OFE ? ............... 47
3.7.
Czy ubezpieczony mo¿e na swój wniosek wyst¹piæ z otwartego funduszu emerytalnego ? ..................... 47
3.8.
Czy ka¿dy emeryt musi rozwi¹zaæ umowê o pracê, aby po 30 wrzeœnia 2011r.
pobieraæ œwiadczenie emerytalne ? ........................................................................................................... 48
3.9.
Na jakiej podstawie mo¿na wystawiæ pracownikowi zaœwiadczenie ZUS Rp-7,
je¿eli pracodawca nie posiada dokumentacji p³acowej z okresu, w którym by³ zatrudniony ? ................... 48
3.10. W jaki sposób ustala siê wysokoœæ emerytury pomostowej ? .................................................................... 49
3.11. Jakie s¹ skutki niewyp³acenia przez ZUS, emerytury w ustawowym terminie ? ........................................ 49
3.12. Czy praca na roli i jednoczesna nauka w szkole oddalonej od gospodarstwa o kilkadziesi¹t kilometrów,
daje mo¿liwoœæ zaliczenia okresów pracy w gospodarstwie do sta¿u emerytalnego ? .............................. 50
3.13. Czy dodatkowe przychody emeryta osi¹gane przez czêœæ roku, maj¹ wp³yw
na ich rozliczenia pod k¹tem zawieszenia lub zmniejszenia emerytury ? .................................................. 50
3.14. Czy ekwiwalent za urlop wyp³acony po podjêciu wyp³aty emerytury,
ma wp³yw na zmniejszenie lub zawieszenie œwiadczenia emerytalnego ? ................................................ 51
3.15. Gdzie mo¿na szukaæ dokumentów i dowodów zatrudnienia, w zlikwidowanym zak³adzie
dla celów emerytalno-rentowych ? ............................................................................................................. 51
3.16. Czy prowadzenie dzia³alnoœci gospodarczej, powoduje zawieszanie
lub zmniejszanie emerytury mundurowej ? ................................................................................................ 52
3.17. Czy ZUS nadal bêdzie wyp³aca³ rentê rodzinn¹, je¿eli syn ubezpieczonego,
studiuj¹cy na przedostatnim roku studiów, ukoñczy 25 lat ? ...................................................................... 53
3.1.
Jakie są zasady przyznawania prawa do emerytury pomostowej dla osoby
zatrudnionej u kilku pracodawców ?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, jeżeli pracownik wykonuje prace zaliczane do
prac w szczególnych warunkach, w kilku zakładach pracy równocześnie ale w niepełnym
wymiarze czasu pracy, ZUS uwzględni okresy tej pracy, jeżeli są to prace tego samego
rodzaju, a ich łączny wymiar po zsumowaniu, wynosi co najmniej cały etat. Prawo do
emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące
JAKRO
54
KOMENTARZ - czerwiec - 2011
4. ZATRUDNIANIE, DOKUMENTACJA PRACOWNICZA
str.
4.1.
Jakie s¹ zasady zawierania umowy o pracê na czas okreœlony, w œwietle ustawy antykryzysowej ? ........ 55
4.2.
Czy pracodawcy maj¹ nadal obowi¹zek urz¹dzania palarni w zak³adach pracy ? .................................... 55
4.3.
Czy w niewype³nione w œwiadectwie pracy rubryki, pracodawca powinien wstawiaæ myœlniki,
czy sformu³owanie, nie dotyczy ? ............................................................................................................... 56
4.4.
Czy w sytuacji, kiedy pracodawca nie wyra¿a zgody na proponowane przez pracownika
rozwi¹zanie umowy o pracê na zasadzie porozumienia stron, mo¿na propozycjê
pracownika uznaæ za jej wypowiedzenie ? ................................................................................................. 56
4.5.
Jakie s¹ okresy wypowiedzenia umowy o pracê ? ..................................................................................... 56
4.6.
Kiedy pracownikowi przys³uguje zwolnienie z obowi¹zku œwiadczenia pracy,
na poszukiwanie nowej pracy ? ................................................................................................................. 57
4.7.
W jakich przypadkach, mo¿na zwolniæ pracownika z obowi¹zku wykonywania pracy ? ............................ 57
4.8.
W jakim terminie pracodawca wydaje œwiadectwo pracy ? ........................................................................ 58
4.9.
Czy mo¿na zlikwidowaæ stanowisko pracy zajmowane przez pracownika,
który ukoñczy³ 63 lata i ma ogó³em przepracowane 41 lat ? ...................................................................... 58
4.10. W jaki sposób pracodawca dokumentuje udzielanie kar porz¹dkowych ? ................................................. 59
4.11. Od kiedy nale¿y wliczaæ pracownika do stanu zatrudnienia osób niepe³nosprawnych,
w razie dostarczenia pracodawcy orzeczenia o niepe³nosprawnoœci ? ..................................................... 59
4.12. Kiedy pracodawca wystawi œwiadectwo pracy przy zatrudnieniu bezterminowym ? ................................. 60
4.13. Czy pracodawca mo¿e zatrudniaæ czêœæ pracowników tylko na II zmianie lub w porze nocnej ? .............. 60
4.14. Czy do pracowników zatrudniaj¹cych w jednostce samorz¹dowej, w ramach prac interwencyjnych,
nale¿y stosowaæ zasadê, zgodnie z któr¹ trzecia z kolei umowa zawarta na czas okreœlony,
staje siê z mocy prawa, zatrudnieniem bezterminowym ? ......................................................................... 61
4.15. Czy kierownika dzia³u marketingu prowadz¹cego samochód s³u¿bowy,
nale¿y kierowaæ na badania tak, jak kierowcê zawodowego ? .................................................................. 61
4.16. Jakie s¹ zasady wypowiadania umowy o pracê ? ...................................................................................... 62
4.17. W jaki sposób zawiera siê porozumienie stron o rozwi¹zaniu stosunku pracy ? ....................................... 63
4.18. W jakich przypadkach pracodawca mo¿e rozwi¹zaæ umowê o pracê bez wypowiedzenia ? .................... 64
4.19. Jakie uprawnienia i obowi¹zki dotycz¹ bezrobotnego, skierowanego na sta¿ ? ........................................ 64
4.20. W jakich przypadkach, pracownik mo¿e rozwi¹zaæ umowê o pracê bez wypowiedzenia ? ....................... 65
4.21. Kiedy pracodawca mo¿e rozwi¹zaæ z pracownikiem umowê o pracê bez wypowiedzenia,
bez winy pracownika ? ............................................................................................................................... 66
4.22. Jakie s¹ zasady zawierania umów terminowych w œwietle ustawy antykryzysowej ? ................................ 66
4.23. Jakie s¹ zasady zawierania terminowych umów o pracê, w okresie obowi¹zywania ustawy
o ³agodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiêbiorców ? .............................. 67
4.24. Jaki jest tryb przeprowadzania i sposób dokumentowania wstêpnych badañ lekarskich ? ....................... 68
4.25. Jakie s¹ zasady zawierania umowy o pracê ? ........................................................................................... 69
4.26. Jakie oœwiadczenia sk³ada pracownik, podejmuj¹cy zatrudnienie ? .......................................................... 69
4.27. Jak pracodawca powinien sporz¹dziæ œwiadectwo pracy dla pracownika,
przywróconego do pracy na mocy wyroku s¹dowego ? ............................................................................. 70
4.28. Na jaki okres mo¿e byæ zawarta pierwsza umowa na czas okreœlony ? .................................................... 71
4.29. Czy pracodawca mo¿e monitorowaæ miejsca pracy oraz pocztê elektroniczn¹ pracownika ? ................... 71
4.30. Jakie s¹ sposoby i konsekwencje rozwi¹zania stosunku pracy, w celu zachowania prawa do emerytury ? ........ 72
KOMENTARZ - czerwiec - 2011
55
JAKRO
4.31. Czy mo¿na rozwi¹zaæ umowê o pracê bez wypowiedzenia z winy pracownika, z powodu
ciê¿kiego naruszenia podstawowych obowi¹zków, je¿eli pracownik jest w okresie wypowiedzenia ? ...... 72
4.32. Jakie s¹ prawa i obowi¹zki podmiotu przyjmuj¹cego na sta¿ oraz odbywaj¹cego sta¿ ? .......................... 73
4.33. Jakiego rodzaju umowê powinien zawrzeæ przedsiêbiorca z pracownikiem, zatrudnionym
od dwóch lat na podstawie kolejnej umowy o pracê na czas okreœlony,
która rozwi¹¿e siê z koñcem bie¿¹cego roku ? .......................................................................................... 73
4.1.
Jakie są zasady zawierania umowy o pracę na czas określony, w świetle
ustawy antykryzysowej ?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, pracodawca będący przedsiębiorcą, w rozumieniu
ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, może zawrzeć umowę o pracę na okres
nieprzekraczający 24 miesięcy. Takiego wymogu nie ma w stosunku do pozostałych
pracodawców, a tym samym umowa na czas określony, może być zawarta na dowolny
okres. Ustawą o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników
i przedsiębiorców, do 31 grudnia 2011r. zawieszono obowiązywanie niektórych przepisów
Kodeksu pracy oraz wprowadzono ograniczenia czasowe dla umów o pracę zawieranych
na czas określony. Okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony,
a także łączny okres zatrudnienia na podstawie kolejnych umów o pracę na czas określony
między tymi samymi stronami stosunku pracy, nie może przekraczać 24 miesięcy. Za
kolejną umowę na czas określony, uważa się umowę zawartą przed upływem 3 miesięcy
od rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniej umowy, zawartej na czas określony. Reguły
te dotyczą zarówno umów o pracę trwających w dniu 22 sierpnia 2009r., jak i umów
zawieranych po tej dacie, z wyłączeniem umów długoterminowych. W przypadku, kiedy
pracodawca nie jest objęty ustawą antykryzysową, zawiera umowy na czas określony
w oparciu o regulacje kodeksowe, oraz przepisy Kodeksu pracy nie ograniczają czasu
trwania takiej umowy. Zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony, jest
równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony,
jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony, na
następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej
a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę, nie przekroczyła 1 miesiąca. Zasada ta nie dotyczy
umów o pracę na czas określony, zawartych w celu zastępstwa pracownika w czasie jego
usprawiedliwionej nieobecności w pracy, dlatego ilość wymienionych umów na zastępstwo
nie jest ograniczona, czyli strony mogą zawrzeć, kilka następujące po sobie umowy na
zastępstwo nieobecnego pracownika, a żadna z tych umów, nie przekształci się w umowę
bezterminową. Po zakończeniu trwania umowy na zastępstwo, pracodawca nie ma
obowiązku wystawienia świadectwa pracy, jeżeli bezpośrednio po tej umowie, zawarta
została kolejna umowa o pracę.
4.2.
Czy pracodawcy mają nadal obowiązek urządzania palarni w zakładach
pracy ?
Zgodnie z przepisami ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu
i wyrobów tytoniowych oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, od 15 listopada
2010r. obowiązuje zakaz palenia wyrobów tytoniowych m.in. w pomieszczeniach
zakładów pracy, dlatego pracodawcy już nie mają obowiązku urządzania palarni na
terenie zakładu pracy. Palenie tytoniu w zakładach pracy jest dozwolone wyłącznie
w odpowiednio przystosowanych pomieszczeniach, aktualnie pracodawca może na
JAKRO
74
KOMENTARZ - czerwiec - 2011
5. WYNAGRODZENIA I ŚWIADCZENIA PRACOWNICZE
str.
5.1.
Czy wyrównanie do minimalnej p³acy pracownika, nale¿y uwzglêdniæ w wynagrodzeniu urlopowym ? ........... 74
5.2.
Czy œwiadczenia zwi¹zane z zapewnieniem pracownikom okularów koryguj¹cych wzrok,
podczas pracy przy obs³udze monitora ekranowego, s¹ opodatkowane podatkiem
dochodowym od osób fizycznych ? ............................................................................................................ 75
5.3.
Czy bony towarowe, wydane emerytom-by³ym pracownikom ze œrodków obrotowych,
s¹ opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych ? ............................................................. 76
5.4.
Jak¹ kwotê nale¿y przekazaæ komornikowi, je¿eli pracownik przebywa³ ca³y miesi¹c
na zwolnieniu lekarskim i za ten okres otrzyma³ tylko wynagrodzenie chorobowe ? ................................. 76
5.5.
Jaki jest termin przedawnienia wynagrodzenia za godziny nadliczbowe ? ................................................ 76
5.6.
Przy jakiej iloœci uczniów, opiekun praktyk powinien byæ zwolniony od pracy,
z zachowaniem prawa do wynagrodzenia ? .............................................................................................. 77
5.7.
Jakie s¹ terminy wyp³aty miesiêcznej nagrody uznaniowej ? ..................................................................... 78
5.8.
Jakie s¹ zasady przyznania pracownikom podwy¿ek obowi¹zuj¹cych z moc¹ wsteczn¹ ? ...................... 78
5.9.
W jaki sposób mo¿na potr¹ciæ z zasi³ku chorobowego nadp³acone wynagrodzenie za pracê ? ................ 78
5.10. Czy pracodawca musi uzyskaæ zgodê na przekazywanie wynagrodzenia
na rachunek bankowy pracownika ? .......................................................................................................... 79
5.11. Jakie s¹ zasady wyrównania do p³acy minimalnej, w razie choroby pracownika w trakcie miesi¹ca ? ...... 79
5.12. Czy pracodawca ma obowi¹zek prowadzenia karty przychodów pracownika ? ........................................ 79
5.13. W jaki sposób nale¿y obliczyæ wynagrodzenie sta³e miesiêczne, w razie kilkudniowej
choroby pracownika, zatrudnionego w niepe³nym wymiarze czasu pracy ? .............................................. 80
5.14. W jaki sposób nale¿y ustaliæ podstawê wynagrodzenia urlopowego, w razie ca³kowitego
braku premii w niektórych miesi¹cach, z uwagi na to, ¿e pracownik nie spe³ni³ wymaganych kryteriów ? ........... 80
5.15. Jakie s¹ zasady ustalania uprawnieñ do dodatku za wys³ugê lat oraz do nagrody jubileuszowej,
pracownika zatrudnionego w placówkach oœwiatowych ? ......................................................................... 80
5.16. Z jak¹ czêstotliwoœci¹, dokonuje siê wyp³aty wynagrodzenia za pracê ? .................................................. 80
5.17. Jak ustaliæ uprawnienia do dodatku sta¿owego i nagrody jubileuszowej
w dodatkowym miejscu pracy, pracownika jednostki bud¿etowej ? ........................................................... 81
5.18. W jakim terminie pracodawcy przekazuj¹ odpisy na ZFŒS ? ..................................................................... 81
5.19. W jakich przypadkach pracownik nie musi zwracaæ nienale¿nie pobranego wynagrodzenia ? ................. 81
5.20. Czy pracownik powo³any do s³u¿by przygotowawczej, ma prawo do odprawy ? ....................................... 82
5.1.
Czy wyrównanie do minimalnej płacy pracownika, należy uwzględnić
w wynagrodzeniu urlopowym ?
Zgodnie z przepisami rozporządzenia MPiPS w sprawie szczegółowych zasad udzielenia
urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz
ekwiwalentu pieniężnego za urlop, w podstawie wymiaru wynagrodzenia za urlop
wypoczynkowy, pracodawca nie uwzględnia wypłaconej kwoty wyrównania do wysokości
minimalnego wynagrodzenia za pracę. Przy obliczaniu wynagrodzenia za czas urlopu,
uwzględnia się wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy, za wyjątkiem
KOMENTARZ - czerwiec - 2011
6. CZAS PRACY I URLOPY WYPOCZYNKOWE
83
JAKRO
str.
6.1.
Jaki jest wymiar urlopu wypoczynkowego, po zmianie wymiaru czasu pracy ? ......................................... 84
6.2.
Czy pracownikowi przys³uguje prawo do urlopu szkoleniowego,
je¿eli pracodawca skierowa³ pracownika na studia podyplomowe ? .......................................................... 84
6.3.
Czy za okres pobierania œwiadczenia rehabilitacyjnego,
pracownik nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego ? ........................................................................... 84
6.4.
W jaki sposób jest obliczany czas trwania podró¿y s³u¿bowej kierowcy ? ................................................. 85
6.5.
Jakie s¹ zasady udzielania urlopu ojcowskiego dla rodzica adopcyjnego ? .............................................. 86
6.6.
Czy pielêgniarki zatrudnione w podstawowym i równowa¿nym czasie pracy,
jeœli pracuj¹ na zmiany w wolne soboty, maj¹ prawo do dodatku za tê pracê ? ......................................... 86
6.7.
Czy pracodawca musi prowadziæ listy obecnoœci ? ................................................................................... 86
6.8.
W jakim terminie pracodawca udzieli pracownikowi na jego wniosek,
czasu wolnego, w zamian za pracê w godzinach nadliczbowych ? ........................................................... 87
6.9.
Czy ka¿dy pracodawca ma obowi¹zek prowadzenia kart ewidencji czasu pracy,
zatrudnianych pracowników ? .................................................................................................................... 87
6.10. Czy pracodawca mo¿e zastosowaæ wobec pracownika, indywidualny rozk³ad czasu pracy ? .................. 88
6.11. Czy pracodawca ma obowi¹zek tworzenia planu urlopów wypoczynkowych ? ......................................... 88
6.12. Jakie s¹ zasady zastosowania systemu skróconego tygodnia pracy
oraz weekendowego systemu czasu pracy ? ............................................................................................. 89
6.13. W jakich okolicznoœciach, pracodawca mo¿e odwo³aæ pracownika z urlopu wypoczynkowego ? ............. 89
6.14. Jakie dokumenty s¹ niezbêdne do udzielenia urlopu ojcowskiego ? ......................................................... 89
6.15. Jakie s¹ zasady rekompensowania za pracê w œwiêto, przypadaj¹ce w dniu wolnym ? ........................... 90
6.16. Jakie s¹ zasady organizacji czasu pracy pracowników ochrony ? ............................................................. 90
6.17. Jaki jest czas pracy pracowników zarz¹dzaj¹cych ? ................................................................................. 91
6.18. W jaki sposób ustala siê czas pracy w podró¿y s³u¿bowej ? ..................................................................... 92
6.19. W jaki sposób nale¿y rozliczaæ odcinki podró¿y krajowej, podczas podró¿y zagranicznej ? ..................... 92
6.20. W jaki sposób pracodawca mo¿e zmieniæ rozk³ad czasu pracy ? .............................................................. 93
6.21. W jaki sposób nale¿y ustaliæ przekroczenie norm œredniotygodniowych ? ................................................ 93
6.22. W jaki sposób nale¿y rozliczyæ czas pracy pracownika, w zwi¹zku z rozwi¹zaniem umowy o pracê ? ..... 93
6.23. Jaka jest ró¿nica pomiêdzy oddelegowaniem a podró¿¹ s³u¿bow¹ ? ........................................................ 94
6.24. Czy na pracê w godzinach nadliczbowych pracowników z lekkim stopniem niepe³nosprawnoœci,
wymagana jest zgoda lekarza ? ................................................................................................................. 95
6.25. W jaki sposób nale¿y ustalaæ pañstwo lub pañstwa docelowe w podró¿y zagranicznej ? ......................... 95
6.26. Czy mo¿na wprowadziæ system równowa¿ny czasu pracy, w ca³odobowej placówce handlowej ? ........... 95
6.27. Jak nale¿y ustaliæ uprawnienia urlopowe pracownika, który w poprzednim zak³adzie pracy,
otrzyma³ wiêcej dni urlopu, ni¿ przys³ugiwa³o mu w stosunku do okresu przepracowanego ? .................. 96
6.28. Czy mo¿na zastosowaæ dla pracowników zatrudnionych w zadaniowym czasie pracy,
system pracy zmianowej ? ......................................................................................................................... 97
6.29. Ile dni urlopu wypoczynkowego przys³uguje m³odocianemu pracownikowi,
ucz¹cemu siê zawodu w pierwszym roku nauki ? ...................................................................................... 97
6.30. Kiedy pracownik ma prawo do odpoczynku po podró¿y s³u¿bowej ? ......................................................... 98
6.31. Jak ustaliæ wymiar urlopu wypoczynkowego po powrocie pracownicy do pracy, po urlopie wychowawczym ? ....... 98