PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE

PSZCZELNICZE
ZESZYTY
NAUKOWE
Rok XLIV
2000
ROŚLINY POKARMOWE I ZNACZENIE GOSPODARCZE
PSZCZOLINEK
(ANDRENA FABR.) Z PODRODZAJU
ZONANDRENA
HEDICKE (ANDRENIDAE,
HYMENOPTERA)
Andrzej
Mieczysław
Ruszkowski,
Biliński,
Janina
Krystyna
Gosek,
Kaczmarska
Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa, Oddział Pszczelnictwa, ul. Kazirnierska 2, 24-100 Puławy
Data nadesłania - 10 kwiecień 2000
S t r e s z c z e n i e
Na podstawie okazów zebranych w latach 1960-1998 oraz literatury zestawiono listę
roślin pokarmowych dla 5 gatunków pszczolinek (Andrena Fabr.) z podrodzaju
Zonandrena Hedicke, obejmującą dla A. flavipes Panz. - 134 gatunki roślin, dla A. gravida
Imh. - 46, dla A. chrysopyga Schenck - 43, dla A. hungarica Friese - 6, a dla A.
korleviciana Friese - l.
Andrena flavipes, A. chrysopyga i A. gravida należy uznać za potencjalnych zapylaczy
lucerny i rzepaku, a A. flavipes także - koniczyny czerwonej, nostrzyku, komonicy,
cieciorki, marchwi, kminku, jabłoni, gruszy, poziomki, cykorii, mięty i szałwii.
Główną bazę pokarmową tych pszczolinek stanowią Compositae, Papilionaceae i
Cruciferae (dla A. flavipes i A. chrysopyga), a także Ranunculaceae (dla A. chrysopyga),
lub Compositae, Rosaceae i Salicaceae (dlaA. gravida).
Słowa kluczowe: pszczoły samotnice, Andrena, zapylanie, rośliny pokarmowe, lucerna,
rzepak.
WPROWADZENIE
I METODYKA
Kontynuując
badanie
listy
roślin
pokarmowych
i znaczenia
gospodarczego pszczolinek (Andrena Fabr.), zajęliśmy się w obecnej pracy 5
gatunkami z podrodzaju Zonandrena Hedicke, uwzględniając następujące
gatunki: pszczolinka pospolita - Andrena flavipes Panz., białobrzucha - A.
gravida Imh., jastrzębcowa - A. chrysopyga Schenck, węgier ka - A. hungarica
Friese i tojeściowa - A. korleviciana Friese.
Badania oparte zostały na okazach zebranych w Oddziale Pszczelnictwa
w latach 1960-1998 (oznaczonych częściowo przez M. Dylewską - większość
A. flavipes i część A. chrysopyga
- a częściowo wspólnie przez A.
Ruszkowskiego i J. Gosek) oraz na danych z literatury. Metodykę stosowano
analogiczną jak w poprzednich pracach tego cyklu (np. R u s z k o w s ki,
G o s ek 1999,2000).
117
Nazwy polskie pszczolinek zaczerpnięto że "Słownika polskich nazw
owadów" (R u s z k o w s k i i R u s z k o w s k i 1998), a polskie nazwy roślin
głównie z opracowania M i rek i in. 1995.
WYNIKI
Pszczolinka pospolita - Andrenajlavipes
Panz. oblatywała kwiaty 134
gatunków roślin z 42 rodzin - głównie z Compositae (23% całego oblotu),
Papilionaceae (20%), Cruciferae (13%), Rosaceae (8%), Umbelliferae (6%),
oraz Salicaceae, Ranunculaceae i Labiatae (po 4%).
Najliczniej i najwierniej odwiedzała ta pszczoła lucerny (przede
wszystkim Medicago sativa), koniczyny (głównie Trifolium pratense),
nostrzyk biały (Melilotus alba) i żółty (M officinalis), rzepak (Brassica
napus), wierzby (Salix), jaskry (zwłaszcza Ranunculus acer), mniszki
(Taraxacum),
podbiał (Tussilago),
cykorię (Cichorium)
i pięciorniki
(zwłaszcza Potentilla nemanniana); wiernie i czasem licznie także - komonicę
(Lotus corniculatus), cieciorkę (Coronilla varia), marchew (Daucus carota),
kminek (Carum carvis , mikołajki (Eryngium), krwawniki (Ach illea), chabry
(Centaurea), ostrożeń (Cirsium arvense), jastrzębce (Hieracium), maruny
(Matricaria), poziomki (Fragaria vesca), jabłoń (Malus domestica), gruszę
(Pyrus communis), pyleniec (Berteroa), tasznik (Capsella), rzodkiew świrzepę
iRaphanus raphanistrumi, gorczycę iSinapis arvensis), stulisze (Sisymbrium),
jasnoty (Lamium), mięty (Mentha), szałwie (Salvia), przetacznik (Veronica
chamaedrys),
powój
(Convolvulus
arvensisi,
barszcz
(Heracleum
sphondy/ium) i Acropti/on picris; wiernie, lecz raczej mniej licznie - lucernę
mieszańcową (Medicago media), koniczynę białą (Trifo/ium repens), kapustę
(Brassica oleracea), głóg (Crataegus laevigata), śliwy (głównie Prunus
spinosa), dziurawiec (Hypericum preforatum), czosnaczek (Alliaria petio/ata),
rumian (Anthemis arvensisi, pępawy (Crepis), brodawniki (Leontodon ), starce
(zwłaszcza Senecio jacobaea i S. vernalis) i wiosnówkę (Erophila verna);
czasem zaś licznie (lecz mniej wiernie) - nawłoć (Solidago canadensis),
słonisz (Halimodendron),
traganki (Astragalus),
karaganę
(Caragana
arborescens), janowce (Genista), robinię (Robinia pseudacaiai, kro stawkę
(Psoralea),
rzepik (Brassica rapa), pszonaki (Erysimum),
pieprzycę
(Lepidium), strumiłkę (Malco/mia), tobołki (Th/aspi), rzodkiew zwyczajną
tRaphanus sativus), świrzepę (Rapistrum), rzepichy (Rorippa), szczwół
(Conium), biedrzeńce (Pimpinel/a), pastewnę (Prangos), stokrotki (Bellis),
złocienie (Chrysanthemum),
mlecze (Sonchus), miłek (Adonis), melony
(Cucumis melo), maki (Papaver), berberys (Berberis), rezedę (Reseda lutea),
lilak (Syringa), tamaryszek (Tamarix), obuwik (Cypripedium), posłonki
(Helianthemum), nawłocie (So/idago) i rutewniki (Peganum).
118
Pszczolinkę pospolitą należy uznać za potencjalnego zapylacza przede
wszystkim: lucerny, koniczyny czerwonej, nostrzyku, rzepaku i cykorii, ale
również - komonicy, cieciorki, marchwi, kminku, jabłoni, gruszy, poziomki,
mięty i szałwii; a prawdopodobnie także - koniczyny białej, śliw, kapusty,
rzepiku, rzodkwi, melonów i maku. Jest to więc pszczoła wyjątkowo cenna
gospodarczo i zasługująca na szczególną ochronę.
Pszczolinka białobrzucha - A. gravida Imh. łowiona była na 46 gatunkach
roślin z 15 rodzin - głównie z Compositae (24%), Rosaceae (22%), Salicaceae
(16%), Cruciferae (8%), Papilionaceae (7%), Labiatae (5%), Saxifragaceae
(4%) oraz Ranunculaceae i Geraniaceae (po 3%).
Najliczniej i najwierniej oblatywała ona mniszki (Taraxacum) i wierzby
(Salix); wiernie i czasem licznie - podbiał (Tussilago), lucernę (Medicago
media ), głogi (Crataegus) i pięciornik (Potentilla nemanniana); a czasem
licznie - rzepak (Brassica napus), poziomkę (Fragaria vesca), jasnoty
(Lamium), szałwię (Sa/via pratensis), bodziszki (Geranium) i agrest (Ribes
grossularia). Pszczolinka białobrzucha jest więc potencjalnym zapylaczem
lucerny, a być może także rzepaku, poziomek i agrestu.
Pszczolinkę jastrzębcową - A. chrysopyga Schenck stwierdzono na 43
gatunkach roślin z 16 rodzin - głównie z Compositae (30%), Cruciferae
(22%), Papi/ionaceae
(18%), Labiatae (7%), Scrophulariaceae
(5%),
Rosaceae i Campanulaceae (po 4%) oraz Ranunculaceae i Geraniaceae (po
3%). Najliczniej i naj wierniej oblatywała ona jastrzębce (Hieracium) i lucernę
(Medicago media i M. sativa); wiernie i czasem licznie także - starce
(Senecio), mniszki (Taraxacum),
rzepak (Brassica napus), rzodkiew
(Raphanus raphanistrum), gorczycę (Sinapis arvensis), macierzankę (Thymus
serpylIum) i dzwonki (Campanula patula); wiernie ale raczej nielicznie koniczyny (Trifolium), stulisze (Sisymbrium), głogi (Crataegus) i przetacznik
(Veronica chamaedrys); a czasem licznie - kozibrody (Tragopogon), stulichy
(Descurainia) i bodziszki (Geranium). Pszczolinka jastrzębcowa może być
uznana za potencjalnego zapylacza lucerny i rzepaku, a być może także i
koniczyny czerwonej (Trifolium pratense).
Pszczolinkę węgierkę - A. hungarica Friese stwierdzono na 6 tylko
gatunkach roślin z 3 rodzin - głównie z Cruciferae (67%). Za mało mamy
danych, żeby móc mówić o jej znaczeniu gospodarczym. Łowiona była
czasem na rzepaku i nostrzyku, być może więc bierze jakiś udział w ich
zapylaniu. Jest to zresztą gatunek południowy, w Polsce dotychczas nie
odnaleziony.
Pszczolinka tojeściowa - A. korleviciana Friese łowiona była jedynie na
tojeści (Lysimachia
vulgaris). Jest to również gatunek południowy,
wschodnio-śródziemnomorski.
119
...•.
Tabela
N
O
1
Rośliny pokarmowe gatunków pszczolinek z podrodzaju Zonandrena Hedicke - Food plants of Andrena species of the subgenus
Zonandrena Hedicke
I
r...t"nkln•••"nll_.~·
RODZINA I gatunek rośliny
PLANT FAMll Y and plant specles
COIrfPOSlTAE
Achil/ea fiI/pendulilll lam.
A. mil/stoI/um l.
Acroptilon p/eris PalI.
Anthemis IIrwnsis L.
~lIis persnnis L.
Clr/illl vu/garislo
Clntaursa
C. ba/Slmit, Lam.
C. iberiCl Trev.
C.jaeea L.
C. mieranthos Gmel.
C. panieU/I tli L.
C. So/stitlll/S l.
C. stosbe L.
l..eucantMflXlm vu/gars liIm.
C/ehorium intytJus L.
C/TSiumaMnu (lo) Scop.
C. vu/gllfe (savi) Ten.
Crepis bienn/s L.
C. tlCtorumL
C. vir,ns VlU.
HllIi,nthus annuus l.
H1eracium
H. bauhln/l Schutt.
H. pilosell. l.
A. t/llvipes
FI
49m
82;A.sp.60
57m,68m,33,58
81m,82,83
35,57,631
49m,58
38
38,52,82,83
82m
83m
51,58,633
68
52
83
631
54m,52
62m,81 m,83m,33,57 ,58.62a,
68;C.sp.70
68m,38,57,58
631
58;C.sp.62a
57,68
58
82
62m
52,53
53,58
58.631
I
A chrysQPYfJ'
A gravid,
Ch
Gr
A hUlI(JariclI
(A. kor/evieilna)
II" IlCn\
·
A.sp.t8
631
631
·
I
i
I
·
·
52
·
52
·
·
·
11
·
·
·
·
·
19m,49m,5
53m
58m,62m,35,52,63a
·
·
·
-~RODZINA I gatunek rośliny
PLANT FAMILY and plant species
A. f/av/pss
FI
_._---Inul. britann/ca l.
I. salicina L.
~ontodon autumnalls L.
L h/spidus L.
Matricaria
M. chamonilla L.
M. d/sc/tomis A. May
M. maritima l.
SenBc/o barba"eltollus (Krock.) Wimm. et Grab.
S erucltolius L.
S jacobaea L.
S VtJmalis Waklsl. et Kn.
S vulgar/sL.
SoI/dago canadens/s L.
Sonchus arvens/s l.
Tanacetum VIIlgare L.
Taraxacum
Thr/nci~ h/rta Roth
T"lIopofIOn p"tens/s L.
Tussila(JOtarla" l.
Xerantheroom annuum L.
-"
N
-"
68
22
29.53.57.58
53
83
83m.62
83m
33.68
68
58
57.58.63a.82
30.35.62
63a
62am
81m.63a
57.58,63a;T.sp.51
22m.38m.62m,68-69m,83m,3,
23.26,30,35,52,53,57-59,63a
57,69
38m.49m.69m,73m.3O,35,58
52
I
A. chrysopyga
A. g"vida
Ch
Gr
A. hUlI{Iarica
(A. kOr/Bv/c/ana)
-----'iu. (Ko)
-
-
L.sp.27
-
S.sp.38
18
S.sp.36
-
-
-
-
-
3Om.35
49m,26,33,35.52,63a
26m.49m.62m,25.31
,50,52,53,57-60.
621.63a
-
49m,52
49m,25.3O.52,62a
-
I
..•
I\J
I\J
_~",,"i•• nI "nII'AnA
RODZINA I gatunek rośliny
PLANT FAMIL Y and plant species
PAPIUONACEAE
Alhagi klrghisorum Schrank
Astragalus onobrychis L.
Caraganaarboreseens Lam.
CBrcis sillquastrum L.
Coron/lla varia L.
Gen/sta angeliea L.
G. t/netoria L
G/ycyrrh/n glabra L.
Halimodsndron ar(l6ni,um OC.
Ind/got,ra g,rard/an. Will.
Lotus com/cu/atus L.
Mtd/cago talcata L.
M. lupulina L.
M. IT/6d/aPers.
M. sat/va L.
Mtlilotus
M. alba Madik.
M. a/t/ssima Thuill.
M. offlclnslls (L.) Lam.
Cklobrychls vic/aetolia Scop.
()!onis sp/nosa L.
Psoralea drupaeea B08.
Rob/n/a ps,udacac/a L.
Sarothamnus scoparius (L.) Wimm.
Sophora alopeeuro/des L.
Spart/um iunceum L.
Tr/follum agrarium L. z. T.
T. alYllnsa L.
T. dubiumSiMh.
T.lT/6d/umL.
T. montanum L.
T. pratlnsl L.
T. repBnsL.
lIi.i, .oni ••~1
A. flavipBS
A. ehrysapyga
Ch
FI
81,82
12m
12m
83
55m,72m;C.sp.70
57m
57
82
81m
84
86m,52,53,58,63a,82;L.sp.70
33,57
58
2,16,48,64
49m,68m,70m,72m,79-82m,
86m,52,63a,67,75,83,84
52,86
4m,65m,81 m,22,30,35,52,58,63a
58
68m,72m,82m,30,72
Gr
I
A. hungarie.
(A. korisvie/ans)
II •• IICn\
-
- --
-
18m,20
18m,76m,72
-
58
82-83m
12m
57
81
83
T.sp.49m,62a
58
33,58
58
53
41-42m,68m,1, 13,14,21,24,39,
40,43,44,52,53,57,58,631
52,53,57,58,68
A. gravida
18m,20,28
18
52
36
-
77
-
72
-
I
33
T.sp.50,51
33,52
5,10,631
37
52,58
8
Ii.'b
rl==~'~-~~'~~·~~===~~~~==r::~-:~~=-.::=~-=:~~~'~--"~"-~"~Gaj;;~ki
-:=_~~:'-::=~-=__~~=I
I
.
I
rCRUC1FE;AE---- --------.-------------- -l--------~-----·--------1--------·- --~--·-------i---·--------~------- ---i--------·-------i
PSZFIj~k - spec~ 01 And~_"_--':
il
',1
~:
RODZH~A j uatufi.::k ro~!iny
"LAVr
r"'lt'(- anI Au p'a"'spec',e"
,.f
r.w/J
.. I,~~
II
j
A. f/aV,pe5
-,!
~
I
_ ••
A. chrysoPWa
C
A. graVlda
__
!
'
A. hunfit:rica
(A • IrOfie'i,CJarl8
I ';')
~
l!
I~
Hu,ilio).
'I'
AiIi.r!a
(M. Blab.) Gav.at Gr.
peliolata
: Alr.sum montsnun. L.
"A. ssxsttt« L.
Aucrieta oettoides (L.) oc.
:,8.rlJ:raeii VI1Ig&I1S R. 3r.
!! Bettoros incsn: (t ) OC.
li,
il Oi"'S$jc~m'il(,'~ l.
II B, otersce«
L.
ii 8, ate C. .
I
i
I
I
I
I
Sill~pis .rveasi~
1S.,~/ML
~5.iS.ilmbrium
I
I
_
:
:lO,35,~1.S8:
58?;Esp.69m:
I
82m
,'81m
!
I
I
I
I
I
:
:
38
38.45,52
:
B.sp.49m
I
l
"
30
I
52
19m
!
I
I
I
I
I
52
i
i
l'
52
B.sp.52
I
52
63a
52
I
I
35
E.sp.52
49m.18,S2
6ffm
'I
~
68
19m,g.i B.30.35.63a
68m.18.29.33.52,58.G3a
63a
81m,
i
56,63<1
58
:
,32m,83
'I
__•.=~~-~-:=_
I
46m.53
I
50-52
lrtm2f_Pt_rjgljl1.iJlmL
'
~
68m
I
:i," aricr;iz/e L.
li S. s9pl1ia L.
liS. :lia/hnumGay
~
83m
I
scoo.
!
,
i
!
'I'
I
liS aliiSfimumL.
i1S. loe~e!fi L.
li, s. citiciruto (L.j
i
83m.52.58,68
I
L.
63a
62m,68
I
r;erenllO (L) Ali,
i
29,57.58
,88m.33,58
ii P.api~trum
30.63a.63!
63a
63a
30
6m.l.2S,30.S1,58,6:la!
46iii,52-53,-r.,68m,15,31,5ti,6Sa
I
li Rorippa 3mphibla l.
li R. sitvesttis L.
W
I
~i
R. sstivc: L
li
N
I
~ C;;n;o!tna (jijntzta Crantz.
Cap;ailE uurse-pJSIOris (l.)
~Card.mina pratensls l.
il Csrdaria dmb~ (L.) Desv,
~~scu!ajliia sophla (L) Wabh
U!:!Qphli;l :'erna lL.) CAM.
~Erysimt;m cneiantboioes L.
~IFa/carta vU/(iaris Bł:rmri.
ii Leplci:Jm fatifoiium L
ii Malco/inia liii/iii_I aoi~~.
Rapt?anus r8ph~nistriJm L.
!
...•.
I
l
69
_._==, __...B_3~.===
52
52
63a
I
i
-
I
.
i
~
li
I
__ ,~~~_~~~
52
'
"
I
18
L,
.~J
~
~
RODZINA I gatunek rośliny
PlANT FAMll Y and plant spęcies
-----------------------
A. f/av/pes
-56.59
58
30
58,63a
83m,57,68
83m
81-82m,68,83
52,58
83m
83
62m,58,63a
58
83m
58
83m
35
I ROSACEAE
i CBrasus vu/gMls Mil!.
MOInch
~cratlBgus
C. /aevlgata Poir. OC.
ił8r'a Wlsca L.
Ma/us domastica Bnrldl.
IPot.ntilla
~P. arenar!a Burkh.
I P. argentBa L.
- P. ",mann/,,,, Rchb.
P. rept,ns L.
Prunus d/varicata Led.
P. sp/fIOSi L.
Pyros comm,"/s L.
Rubus fruticos/ls L.
aucupar/, L. em. Hedl.
rr6
1:~~
i
'nlL __
J-
FI
lNBEWFERAE
Mgopod/um podagraria L.
Angellca SyfllllStriS L.
Anthriscus SyfllllStriS (L.) HofIm.
carom carvllo
Con/um macu/atum L.
DIIucus carota L.
Eryng/um ca"",stre L.
E. cOlro/Bum MB.
FOIn/cu/um officina/8 AlI.
Hl/rac/8um sphondyfil!m L.
PastinaciI sat/VI L.
PlIrfJ/",lIa peregrina L
P. sax/traga L.
~Prangos bucharica B. Fedl
licav/um(lo)
I
I
•
ft'
,_o
A. Chry5(JPWI
A. gravfda
Ch
Gr
------------
A. hUfl(l6rica
(A. kor/.v/ciana)
Hu/Kol
58
I
-
I
63a
I
i
I
-+
!
I
38a;C.sp. 71
38a,63a
51
53,57,63a
53-54m,52,83;F.sp.51
17-18m,52;M.sp.49,38a
34m,83
53m,30
5S
49m,62m,70m,29,58,63a
631
83;P.sp.38a
57,58,63a,58
17m,18,22,63a;P.sp.38a
63a
58
-----.liL
Galunki M2l:ZOlinek - c> •
I
-
-
-
-
63a
-
50,51
52
!
i
I
I
I
i
I
I,
I
.-- -
i
-
i
51
-
-
52
-
54m,l&
52,53
S3m
52;M.sp.3&
-
53
30
-
49m,62m,50-52,58
52,57,58,63a
P.sp.38a
S.sp.52
-
-
-
~
·.
..
t::.t"n~i n07"nlin.~.
RODZINA I galunek rośliny
PLANT FAMILY and plant specles
lAB/ATAt
Gl8choma hBdłraCla L
Lanium a/bum l.
L macu/atum l.
L purpur8um L.
Mentha /on(J/folia L.
M. puls(J/um L.
Orlganum vu/(Jlre L.
Salvfa nemorosa L.
S. oft/c/nalls L.
S. pra tBns/s L.
S. ver1iell/ata L.
ThyrtXJs
Th. SIIipY//um L.
ZJz/phorae/inopoidłs Lam.
RAIUłl:tl.ACEAE
Adon/s verna/is L.
AnImone nemorosa L.
ConsolirJa or/entalls (J. Gay) SchrOd.
F/Clri. vema Huds.
fI(Je/l.
PulSItlIla Plt.ns (L.) Mili.
Ranuncu/us selis L.
R bulbosus L.
R. repens L.
R
...•
N
CJ1
BCPtAGlNACEAE
Anch/lSlIt,IICI Retz.
A. oftfc/nalls L.
Ech/um vu/gare L.
Lappul, myosot/s Mnch.
Undł/of/a ,nchusoldłs (Lindl.) Lechm.
Myosot/s /nt"trlld/a LII.
M. PI/ustlis (L.) Nalh.
Ip"/...,.Mori.
A. f/av/pss
FI
57,63a
22;L.sp.49m
63a
1,35,52
81m,82
68m
82
68m
83m
53
68
52,58
83
34m ,30
57
68
58.63
52
30
68m,53,58
63a
68m,58,63a
!':n.oi•• nI
A. ehrysopyga
Ch
A. grav/da
-
L.sp.49m,52
Gr
,"'--
A. hungariea
(A. kor/8vie/ana)
Hu (KQL ______
53m
45am,49m
51,52,56
-
34
-
58
63a
53
R.sp.52
58
-
-
I
I
-
83
52
-
...
-
~A'R on "'-Gm ~7m ~~m ~~.
66m,57,68
30
22,83
M.sp.82m
68
-
Ant/r.n.
51
57
20
-
i
~
-~.
N
O)
ROOZINA i gatunek rośliny
PLANT FAMILY and plan! specles
A. f/avipes
FI
SAUCACEAE
Salix
S
S
S
S
1.<:
83
58
68
58
49m.30,53,57,63a,68
30,34
,,,,,,, •• 'MI
CARy'OPHYUACEAE
Ceraslium arvens8 L.
C. psnlandrum
C. SBnid8candrum L.
Stel/aria h%slu L.
I.~_",.11 ,\Im
alba L.
aurita L.
caprsa L.
purpurea L.
vimin:lli.ol
SAX/FRAGACEAE
Philadelphus coronsnus L.
Ribes grossularia L.
R ninrumL
MALVACEAE
Al/hau offlcinalis L.
Gossyp/um
CAMPANlMCEAE
I CalrJlanula palula L.
C.rolundifolla l.
C. Irachelium l.
Ja.oinno manto no L
A. chrysopyga
A. gravida
Ch
Gr
-
SCROPHlAAR/ACEAE
Pau/own/a /olTllln/osa Stend.
Verbascum IhapsiforlTlll Schrad.
Veron/ca alllgal/is-aąualica L.
V. bBccabunga L.
V. chamaedrys L.
V. spicala L.
1V
I
'ilI
-
A hUllgarlca
(A. korlevici'IIIj
HII/Knl
49
I
I
30,33,35,52,58,59
52
V.sp.62a
-
V.nR1
.
-
58
30
58
63a
52,58
~RAA
-.
26m,49m,62m,62am,30,63,
49m,57m,73-74m,5,29,30,35,
38,51-53,56,58,59,69
68
61m
63a
58
51-53.58~0
.
63a
'ilI
58
57
57
62m,52
-
-
18l8a
83
82
57:M.s e.ss
63a
57
58
-.
.
49m,33,52
-
r-- -
Gatunki ""lr7nlin.~
ROOZINA I gatunek rośliny
PLANT FAMILY and plant species
A. f/aviP6s
If------ClCtRB/TACEAE
FI
Bryonia dioica Jacq.
Citru/lus vu/garis Schrad.
~li!2
II
(!;,W~
hll",II
I
30
68
53
•• 1
PAPAVfPACEAE
CoryrJalis cava Schw. et KOrte
lA
GERANlACEAE
II POL
Glraaium
pa/UStr8 L
YGONACEAE
I
..
F.gopyrum ,scu/entumMoench.
- C:,
A. chrysopyga
A. gravida
Ch
Gr
A. hungarica
(A. kOr/8vic/ana)
.
Hu IKnl
i
54;O.sp.52
.
68
"7m
ACEPACEAE
Ac" cafTJJ8str8 L.
+1
t!
..__
57 63a
UUACEAE
Gageapratensis (Pers.) Dum.
Ornithoga/um umb8/1atum L.
I
.
f:\'hl RR'P
c:n R':I:
63a
63.a
57
57m,58
I
I
G SD 49m 32
I
G SD 49m.~.
I
----if-----=-----~I
AA
CłEta'OOIACEAE
BIta vu/garis L.
"U,..I"tI Fił:r.h.
53
et May
82m
EIPHORB/ACEAE
EuphortJ/a cypariss/as L.
68
83m
IE.
VALER/ANACEAE
Va/eriana co/chica UIk.
V otticinalis L
CawACEAE
Comus mas L.
I
Ic
...•.
-..j
N
I
83m
58
53
83m
~.n~7
I
I
I
53
i
-"'
IV
o~'
00
RODZINA I gatunek rośliny
PLANT FAMIL Y and plant species
INNE
OTHER FAMILlES
Al'ITIBria".rit/".
(MOli.) Wllld.
8erl16ris vu/garls L.
Cllluna vu/gar/s (L.) Hull
Clpparis sp/nosa L.
ConvoJvu/usarvens/s L.
I
A f/avl{Jłs
FI
A gr3vida
Gr
A hungarica
(A kor/,vic/ana)
HulKnl
o
Cuscuta trifo/iI Bab.
Cypri{Jłdium ca/Cło/sns L.
E/a6lgnus
Hap/ophy//um sieVłrs/ Fisch.
HBlianth,mum vu/garB Spach
Hyoscyamus n/lllr L.
Hypericum {Jłrfor3tum L.
Knaut/a arvensJs (L.) Coult.
Lysi".eh/a vu//liris L.
Pallurus acu/,atus Lam.
Peganum harma/a L.
P/antago /anceo/ata L.
Reseda Iut,a L.
Iluercus
Sedum aerB L.
S6samumind/cum L.
Sterculia p/atanifolia L.
SymJhoriearpos a/bus (L.) S.F. Blaka
Syringa vu/gar/s L.
Ta".rix tetrandra PalI.
TIIia tomentosa Moench
35
57m,83m
57
81
81 82m,58,63a
68
47m,57
81
82
57;H.sp.53m
30
58,631,83
33
o
o
o
o
I
o
52
Ko:49m
83
81m
o
63a
o
I
68m
631
58
81
83
5
68m
68;T.sap.81m
1
i
o
o
o
o
o
o
r""linu -
o
52
0
'"
lIlA,
A. chrysopypa
Ch
tżm
~7m 7
A~
32.78
53
o
i
Objśnienia do tab. l - Explanation to the table l
a) Symbole gatunków pszczolinek - Symbols ofthe Andrena
Ch - A. chrysopyga Schenck - jastrzębcowa
FI - A. jlavipes Panz - pospolita
Gr - A. gravida Imh. - białobrzucha
Hu - A. hungarica Friese - węgierka
Ko - A. korleviciana Friese - tojeściowa
b) Liczby w tabeli oznaczają teren badań, lata i autorów (w nawiasach powiat z 1975 r. i
dane bibliograficzne). - The numbers in the table indicate the regions, years and authors of
the investigations (in parenthesis the districts ofthe year 1975 and bibliographic data, woj.
= province).
Osoby zbierające okazy - The persons collecting the bees: AR - Andrzej Ruszkowski, BO Bronisław Opoka, JK - Julita Korczyńska, KK - Krystyna Kaczmarska, MB - Mieczysław
Biliński, Michał Hurej, MZ - Maria Zadura, PJ - Piotr Jabłoński, ZK - Zofia Konopacka.
POLSKA - POLAND:
Woj. lubelskie:
1. Puławy - park 1964-1965 AR, MZ;
2. Puławy - Kępa 1964-1967 BO, MB;
3. Puławy - Górna Niwa 1972-1975 KK, AR;
4. Puławy - Włostowice 1977-1980 MB, AR;
5. Gołąb (Puławy) 1987-1989 AR, JG, KK;
6. Łęka (Puławy) 1989 AR, JK;
7. Trzcianki (Puławy) 1986 KK;
8. Janowiec (Puławy) 1986 KK;
9. Tomaszówka (Zamość) 1967 MB;
10. Niewirków (Zamość) 1967 AR;
11. Zawalów (Hrubieszów) 1971 KK;
12. Gródek (Hrubieszów) 1986 MB;
13. Bełżyce (Bełżyce) 1973 KK;
14. Bezek (Chełm) 1972 MB;
15. (Miczulski 1967);
16. (Dylewska i in. 1970);
17. (Anasiewicz, Warakomska 1971);
18. (Anasiewicz 1972, 1973, 1975);
19. (Dylewska, Zabłocki 1972).
Woj. mazowieckie:
21. Jabłonica (Przysucha)
1973 KK.
Woj. łódzkie:
22. Skierniewice 1960 ZK;
23. Łowicz (Drogoszewski 1932).
Woj. małopolskie:
24. Pieczenogi (proszowice) 1973 KK;
25. (Łoziński 1920);
26. Ojców (Olkusz) (Dylewska 1988);
27. Tatry - mountains (Dylewska 1991);
28. Polanowice (Miechów) (Nowak 1962).
Woj. warmińsko-mazurskie:
29. (Alfken 1910, 1913).
129
Woj. kujawsko-pomorskie:
30. (Torka 1912,1932);
31. (Pawlikowski 1978, 1981);
32. Lutobórz (Włocławek) 1974 Pl.
Woj. pomorskie:
33. (Alfken 1909,1912);
34. (Banaszak 1980).
Woj. zacbodniopomorskie:
35. (Bltithgen 1919);
36. Wolin - island (Banaszak 1973b).
Woj. wielkopolskie:
37. Leszno Wlkp. 1967 MB.
38. Poznań (Banaszak 1973a);
38a Poznań (Wójtowski, Feliszek 1977).
Woj. lubuskie:
39. Kamienica (Żary) 1973 MB;
40. Hetmanice (W schowa) 1974 MB;
41. Santok (Gorzów W1kp.0 1974 MB.
Woj. opolskie:
42. Nysa 1974 MB.
Woj. dolnośląskie:
43. Męcinka (Jawor) 1974 MB;
44. Jenków (Środa Śl.) 1974 MB;
45. Pawłowice (Wrocław) 1998 MH;
45a. Krzelów (Wołów) (Scholtz 1912);
46. (Gałuszkowa 1965).
Różne rejony - Different regions:
47. (Szafer 1927);
48. (Sowa 1970);
49. (Dylewska 1987).
Śląsk polski i czeski - Czech and Polish Silesia:
50. (Ducke 1898);
51. (Dittrich 1903).
CZECHY
52.
53.
54.
55.
i SLOW ACJA - CZECH
and SLOV AKIA:
(Kocourek 1966);
(Belakova 1963, 1966, 1967, 1968, 1970, 1971, 1977);
(Belakova, Dom 1968);
(Ptaćek, Hofbauer 1973).
LITWA - LITHUANIA:
56. (Adolph 1934).
NIEMCY - GERMAN Y and AUSTRIA:
57. (Mtiller 1873);
58. (Alfken 1914);
59. (Friese 1926);
130
60. (Hedicke 1930);
61. (Stockhert 1930);
62. (Stoeckhert 1933);
62a. (Wamcke 1981);
63. (Dylewska 1993)
63a. (Westrich 1989).
WĘGRY - HUNGARY:
64.
65.
66.
67.
68.
Gódolló 1981 MB;
Cegled 1981 MB;
Tura 1982 MB;
(Moczar 1962);
(Benedek 1967, 1968, 1969ab).
UKRAINA:
69.
70.
71.
72.
(Bramson 1879);
(Noskiewicz 1922);
(Niewkrita 1957);
(Osyćniuk 1960).
ROSJA - RUSSIA:
73.
74.
75.
76.
77.
78.
Mierzeja Kurońska - Kurische Nehrung (Baer 1903).
(Popov 1948);
(Dawydowa 1948);
Zaurale (Ponomariew 1950 według Romankow 1952);
Nowosibirsk 1977 MB;
Kluczi (Syberia) 1977 MB.
KAZACHST AN - KAZAKST AN:
79. (Rymaszewskaja
80. (Popov 1954).
1951, 1952ab);
UZBEKISTAN:
81. Dżuma (Popov 1967);
82. Kurgan Tiube (Popov 1967).
TADŻYKISTAN
- TADJIKISTAN:
83. Duszanbe (Popov 1967);
84. Dalwerzin (Popov 1967);
85.Taran Bazar (Popov 1967).
AZJA ŚRODKOWA - CENTRAL ASIA:
86. (Popov 1950, 1951).
WNIOSKI
Wszystkie polskie gatunki pszczolinek z podrodzaju Zonandrena (A.
flavipes, A. chrysopyga iA. gravida) należy uznać za potencjalnych zapylaczy
lucerny i rzepaku, a pszczolinkę pospolitą (A. flavipesy także - koniczyny
131
czerwonej, nostrzyku, komonicy, cieciorki, marchwi, kminku, jabłoni, gruszy,
poziomki, cykorii, mięty i szałwii, a prawdopodobnie i wielu innych roślin
uprawnych. Pszczolinka pospolita jest niewątpliwie
wyjątkowo cenną
pszczołą, zasługującą na szczególnie troskliwą ochronę.
Główną bazę pokarmową tych pszczolinek stanowią Compositae,
Papilionaceae i Cruciferae (dla A. jlavipes i A. chrysopyga), a także
Ranunculaceae (dla A. chrysopyga), lub Compositae, Rosaceae i Salicaceae
(dlaA. gravida).
LITERATURA
A d o I P h W. (1 9 3 4 ) - Materiały do znajomości fauny pszczół Wileńszczyzny.
Prace Tow. Przyj. Nauk w Wilnie, Wydz. Nauk Mat.-Przyr., 8, 27:1-38.
A I fk e n J. D. (1 9 O 9 ) - Beitrag zur Kenntnis der Apidenfauna von Westpreussen.
Ber. Westpr. Bot.-zool. Ver.,31:101-123.
A 1fk e n J. D. (1 9 l O) - Beitrag zur Kenntnis der Apidenfauna
Schr. Physiol=okon. Gese/l. Konigsberg, 50:320-345.
A l fk e n J. D. (1 9 l 2) - Die
Bot.-Zoo/. Ver.,34:1-96.
Bienenfauna
von
Westpreussen.
Al fk e n J. D. (I 9 I 3) - Die Bienenfauna
Gese/l. Konigsberg, 53:114-182.
von Ostpreussen.
Al fk e n J. D. (I 9 I 4) - Die Bienenfauna
Bremen, 22:1-220.
von Bremen.
von Ostpreussen.
Ber.
Westpr.
Schr. Physiol-okon.
Abh. Naturwiss.
Ver.
A n a s i e w i c z A. (I 9 7 2 ) - Oblot niektórych drzew owocowych i porzeczki
czarnej przez błonkówki pszczołowate (Hymenoptera, Apoidea). Pol. Pismo
Ent.,42(2):491-506.
A n a s i e w i c z A. (1 973) - Błonkówki pszczołowate (Apoidea, Hymenoptera)
występujące na plantacjach lucerny mieszańcowej (Medicago media Pers.) i
skład florystyczny zebranego przez nie pyłku. Rozpr. Nauk. AR Lublin, 5:1-39.
A n a s i e w i c z A. (1 975) - The bees (Apoidea, Hymenoptera)
on alfalfa
(Medicago media Pers.) plantations. I. The species composition and variation
offligth. Eko/. Po/., 23(1):129-146.
A n a s ie w ic z A., War a k o m s k a Z. (1 9 7 l ) - Analysis of pollen collected by
wild Apoidea from fruit trees and bushes. Ekol. Pol. 19(34):509-523.
B a e r W. (1 9 O 3 ) - Zur Apidenfauna
8: 157-161.
B a n a s z a k J. (I 9 7 3 a) - Pszczołowate
Pol. Zach., B, 26:33-78.
der Kurischen Nehrung. Int. Al/g. Z. Ent.,
(Apoidea) okolic Poznania. Bad. Fizjogr.
B a n a s z a k J. (l 9 7 3 b ) Pszczołowate
(Apoidea)
Narodowego. Bad. Fizjogr. Pol. Zach., B, 26:79-88.
Wolińskiego
B a n a s z a k J. (l 98 O ) Pszczoły
(Apoidea,
Hymenoptera)
kserotermicznych rejonu dolnej Wisły. Fragm. Faun., 25:335-360.
132
Parku
siedlisk
B a n a s z ak J., P I e w k a T. (I 98 1 ) - Apoidea (Hymenoptera)
Parku Narodowego. Fragm. Faun., 25:435-452.
Kampinoskiego
B e I ci k o v ci A. (l 96 3 ) - Prispevok k poznaniu opelóvaćov repky ozimnej
Brassica napus L. var. arvensis v podmienkach jużneho Slovenska. Czasop.
Slov. Akad. Vied. Bratislava, 18:821-830.
B e I ci k o v a A. (l 96 6 ) - Beitrag zur Kenntnis der Bestauber der Sameruiibe (Beta
vulgaris L.) in bedingungen von Sńdslowakei. Acta Fac. Rer. Natur. Univers.
Comen. 12 - Zoologia, 13:163-170.
B e I a k o v a A. (I 967) - Vćelovite - Apoidea ńzemia budńcej retenćnej nadrze
pod Vihorlatom. Acta Facul. Rer. Natur. Univers. Comen. - Zoologia,
12:105-113.
B e l a k o v a A. (I 9 6 8 ) - Apoidea budńcej vodnej nadrze pń Liptovskej
Acta Facul. Rer. Natur. Univers. Comen. Publ. 14, Zoo/:101-110.
Mare.
B e I ci k o v ci A. (l 9 7 O) - Prispevok k poznaniu niektórych druhov sarnotśrskych
vćiel rodov Andrena (Fabricius) a Halictus (Latreille) a ich źivnych rastlin na
Slovensku. Entomol. Probl., 8:154-169.
B e l a k o v a A. (l 97 l ) - Vćely (Apoidea)
Slovenska. Entomol. Probl., 10:141-191.
z niektórych
vyznamnych
Belakova
A. (1977)Vćely (Apoidea) okolia Zemplinskej
Rer. Nat. Univ. Comen. Zool., 22:109-123.
oblasti
śiravy. Acta Fac.
B e I a k o v a A., D o r n M. (1 96 8 ) - Prispevok k poznaniu opelovaćov rodu
Andrena (Fabricius) v prlrodnej rezervacii Jursky sUr a Chotin. Ochrana
Fauny, 2(3):7-13.
B e n e d e k P. (l 9 6 7 ) - Uj ismeretek a lucemat magporzó vadmehekról. Budapest.
B e n e d e k P. (1 968) - The flight period of wild bees (Hymenoptera, Apoidea)
pollinating lucerne, and its plant protection aspects. Ac/a Phytopathologica,
3( l):59-71.
B e n e d e k P. (1 9 6 9 a ) - Flower visiting habits of lucerne pollinating wild bees
and the increasing of wild bee population by providing unbroken feeding
possibilities. Zeitschr.f Angew. Entomol., 63(2):186-199.
B e n e d e k P. (l 969 b ) - Examinations on lucerne pollinating wild bees (Hym.,
Apoidea) in the Hungarian Great Plain. Folia En/omal. Hung. (SN)
22(6): I01-115.
B I fi t h g e n P. (I 9 1 9 ) 80:65-131.
Die
Bienenfauna
Pommerns.
B r a m s o n K. Z. (1 8 79 ) - Die Hymenoptera Mellifera
Jetaterinoslaw. Buli. Soc. Na/. Mosc., 54 (2):253-306.
Stettiner
der
Ent.
Ztg.,
Umgegend
von
D a w y d o w a N. S. (1 94 8 ) - Znaczenije pczeł (Apidae) dla opylenija cwietkow
lucerny (Medicago sativa L.). Tr. nauczno - issl. Inst. Pczełow., 2:35-55.
D r o g o s z e w s k i K. (1 932) - Wykaz żądłówek zebranych w Polsce Środkowej.
Po/. Pismo Entomol., 11: 113-118.
133
D u c k e A. (1 898) - Die Bienenfauna
Berlin, 24:129-146.
Osterreich.-Schlesiens.
Entom.
D y l e w s k a M. (l 987) - Die Gattung Andrena Fabricius (Andrenidae.
in Nord- und Mitteleuropa. Acta Zool. Cracov., 30 (12):359-708.
Nachr.
Apoidea)
D y l e w s k a M. (1 98 8 ) - Apoidea of the Ojców National Park. Part I. Colletidae,
Halictidae, Andrenidae, Melittidae, Megachilidae, Anthophoridae. Acta Biol.
Cracov., Zool. 30: 19-72.
D Yl e w s k a M. (1 99 1 ) - Apoidea of Tatra Mountains and the adjacent area. Part
l. Colletidae,
Andrenidae,
Halictidae,
Melittidae,
Megachilidae
and
Anthophoridae. Acta Zool. Cracov., 34 (1):189-265.
D y l e w s k a M. (1993) - Apoidea (except Apidae) on the northern slopes of the
Hohe Tauern Mts. Acta Zool. Cracov., 35(3):509-564.
Dylewska
M.,Jabłoński
B., Sowa S., Biliński
M., Wrona
S.
( 1 97 O) - Próba określenia liczby pszczół (Hym., Apoidea) potrzebnych do
należytego zapylenia lucerny. Pol. Pismo Entomol., 40:371-398.
D y l e w s k a M., Z a b ł o c kiJ.
(1 972) - Nowe
i mało znane
(Hymenoptera) z obszaru Polski. Acta Zool. Cracov., 17( 18):405-414.
F r i e s e H. (I 9 2 6 ) - Die Bienen, Wespen, Grab- und Goldwespen.
Mitteleuropas, insbesondere Deutschlands. Stuttgart.
Apoidea
Die Insekten
G a ł u s z k o wal.
(I 9 6 5 ) - Pszczołowate (Apidae) zebrane na rzepaku ozimym na
Niżu i Wyżu Dolnego Śląska. Pol. Pismo Entomo/., 14(3-4):146-155.
H e d i c k e H. (l 93 O) - Hautflugler,
5 (2): 1-246.
Hymenoptera.
Die Tierwelt
K o c o u rek M. (I 966) - Prodromus Insectorum Bohemoslovakiae.
Andrena. Ac. Faun. Entomo/. Mus. Nat., Pragae, 12 suppl.:I-122.
K o s i o r A. i F ij a ł J. (1 992) - Analiza
pszczołowatych
Apoidea województwa
Fizjogr., 20: 13-53.
L o z i ń s k i P. (1 92 O ) - Błonkówki
Fizjogr., 53:125-137.
Mitteleuropas,
IX. Apoidea,
faunistyczno-ekologiczna
owadów
zamojskiego. Stud. Ośr. Dokum.
pszczołowate
okolic Krakowa. Spraw. Kom.
M i c z u l s k i B. (1 967) - Błonkówki (Hymenoptera) w biocenozie upraw rzepaku.
Cz. IV. Żądłówki (Aculeata). Pol. Pismo Entomo/., 37:487-506.
Mirek
Z., Piękoś-Mirkowa
H., Zając
A., Zając
Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Kraków.
M.
(1995)-
M ó c z li r L. (1 9 6 2 ) - O metodach i wynikach badań nad pszczołami dzikimi
(Hym., Apoidea) zapylającymi lucernę na Węgrzech. Pol. Pismo Entomol., B,
1-2(25-26):77-85.
M li II e r H. (1 873 ) - Die Befruchtung der Blumen
gegenseitigen Anpassungen beider. Leipzig.
durch
Insecten
und die
N i e w k r i t a O. H. (1 9 5 7 ) - K izuczeniju nasiekomych
opy litielej czereszni i
wiszni na Ukrainie. Z b. prac. Zooł. Muzeju A.N. URSR, 28:49-61 (według Ref.
żum. bioł. 1958, ref. 73586).
134
N o s k i e w i c z J. (l 922) - Pszczołowate
55-56: 157-179.
N o w a kS.
okolic
Lwowa.
Spraw.
Kom.
Fizj.
(I 962) - Owady zapylające lucernę. Nowe Roln., 11:48-49.
O s y c n i u k A. W. (I 96 O) - Swiazi pćelinych s bobowymi v stepi pravobereźja
Ukrainy. Entomol. Obozr., 39 (2):384-394.
p a w Ii k o w s k i T.
(I 978) Związki
pokarmowe
pszczołowatych
(Hymenoptera, Apoidea) występujących na uprawach rzepaku ozimego Brassica napus L. z innymi roślinami zielnymi w okolicy Torunia. Po/. Pismo
Entomo/., 48: 267-277.
P a w l i k o w s k i T. (1 9 8 O ) - Atrakcyjność mniszka pospolitego
okresie kwitnienia rzepaku ozimego. Pszczelarstwo, 4:14-15.
p o p o v V. V. (I 94 8 ) - Apidae
pćelinyje
ewropejskoj ćasti SSSR. Moskwa-Leningrad.
(w
dla pszczół
Opredelitel
nasekomych
p o p o v V. V.
(I 95 O) - Sbor i izuczenije opylitelej sejskochoziajstviennych
i drugich rastenij. Jzd. Ak. Nauk SSSR, Moskwa-Leningrad.
P o p o v V. V. (I 95 I ) - O znaćenii pćelinych (Hymenoptera,
lucerny. Trudy Wsiesojuzn. Entomol. Obsć., 43:65-82.
w
kultur
Apoidea) v opylenii
p o p o v V. V.
(I 954) - O faunie pczelinych (Hymenoptera, Apoidea) jużnoj czasti
Zapadno-Kazachstanskoj
obłasti. Trudy Zołogiczeskogo Inst. Akad. Nauk SSSR,
t. 16.
P o p o v V. V. (I 967) - Pćelinyje (Hymenoptera, Apoidea) Sredniej Azii i ich
raspredelenije po cvetkovym rastenijam. Tr. ZIN AN SSSR, 38:11-329.
p t a c e k V., H o fb a n e r J. (1 973) Pfedbeźna
pozorovam
opylovaćń
(Hymenoptera: Apoidea) ćićorhy pestre (Coronilla varia L.) cv. chemung.
Sbor. Vedeck. Praci, 3:51-56.
R o m a n k o w W. (I 95 2 ) - Rola owadów w zapylaniu lucerny. Post. Nauk Roln.,
3:29-37.
R u s z k o w s k i A., G o s e k J. (1 9 9 9 ) - Rośliny
pokarmowe
i znaczenie
gospodarcze pszczolinek (Andrena Fabricius) z podrodzajów Poecilandrena
Hedicke, Margandrena Warncke i Carandrena Hedicke. Pszczelno Zesz. Nauk.,
43(1):351-360.
R u s z k o w s k i A., G o s e k J. (2 O O O ) - Rośliny
pokarmowe
i znaczenie
gospodarcze pszczolinek z grupy enslinella (podrodzaj Micrandrena Ashm.
partim, Hymenoptera, Andrenidae). Pszczeln. Zesz. Nauk., 44:
R u s z k o w s k i A., R u s z k o w s kiJ.
owadów. Część 1. Puławy.
Rymaszewskaja
R.S. (1951)lucerny. Pćelovodstvo, 5:30-32.
(1 99 8 ) Ućastie
Słownik
medonosnych
polskich
pćel
R y m a s z e w s k aj aR. S. (1 952) - RoI nasekomych - opylitelej
uroźąja semian lucerny. Selekc. i Semenovod., 7:60-64.
V.
nazw
opylenii
v povyśenii
S c h o I z E. J . R. (l 9 l 2) Hymenoptera
aculeata.
Seltenere
schlesische
Vorkommnisse, Jahresh. d. Ver. f Schles. Insektenkunde zu Breslau, E. V.
135
s o waS.
lucernę w Polsce. Zesz.
S t Oc k h e r t E. (l 9 3 O) - Andrena F. w: Schmiedeknecht
Nord- und Mitteleuropas. Jena.
O. - Die Hymenopteren
(l 97 3 ) - Z badań nad owadami zapylającymi
Prob/. Nauk Ro/n., l31: 145-152.
S t o e c k h e r t F. K. (l 933) - Die Bienen Frankens (Hym., Apid.). Deut. Entomo/.
Z., 1932.
S z a f e r W. (1927)
- Życie kwiatów (Zarys biologii kwiatów). Lwów.
T o r k a V. (l 9 l 2) - Die Bienen der Provinz Posen. Z. Naturwiss.
20:97-181.
T o r k a V. (l 93 2) - Nachtrage zu meiner Veroffentlichung
Provinz Posen". Deut. Wiss. Z. f Po/en.
War n c k e K. (1 98 l ) -Die Biennen des Klagefurter
Apidae) Carinthia II, 171(91):275-348.
We s t r i c h P. (1 989) - Die Wildbienen
Stuttgart.
Abt. Posen,
fiber .Die Bienen der
Beckens
Baden- Wiirttenbergs.
(Hymenoptera,
Spezieller
Teil.
W ój towski
F., F e I i sze k H. (1977)Apidofauna
zapylająca
drzewa
krzewy owocowe w pracowiczych ogródkach działkowych Poznania. Roczn.
Ak. RoI. Pozn. 94:235-241.
FOOD PLANT S AND AN ECONOMIC
IMPORTANCE
OF
ANDRENA SPECIES OF SUBGENUS ZONANDRENA HEDICKE
(ANDRENIDAE, HYMENOPTERA)
A.
Ruszkowski,
K.
J. Gosek,
Kaczmarska
M.
Biliński,
Summary
The lists of food plants for Andrena species of subgenus Zonandrena were compiled on
the basis of owo bee specimens collected during the years 1960-1998 and of the literature.
The list for A. jlavipes Panz. included 125 plant species, for A. gravida Ibm. - 46, for A.
chrysopyga Schenck - 43, for A. hungarica Friese - 6 and for A. korleviciana Friese - l
plant species.
A. jlavipes, A. chrysopyga and A. gravida should be accepted as the potential
pollinators of Medicago and Brassica napus; A. jlavipes - aiso of Trifolium pratense,
Melilotus, Lotus, Coronilla, Daucus, Carum, Malus, Pyrus, Fragaria vesca, Cichorium,
Mentha and Sa/via.
Compositae, Papilionaceae and Cruciferae are the fundarnental food basis for A.
jlavipes and A. chrysopyga (for A. chrysopyga also Ranuncu/aceae); but Compositae,
Rosaceae and Salicaceae - for A. gravida, and Cruciferae for A. hungarica.
Keywords:
136
solitary bees, Andrena, pollination, luceme, rape, food plants.