Terminy zapłaty w transakcjach handlowych

Radosław Dyki
Terminy zapłaty
w transakcjach handlowych
komentarz dla praktyków
przykłady
wzorcowe regulaminy postępowania
dla przedsiębiorców i podmiotów publicznych
ODDK Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp.k.
Gdańsk 2013
Spis treści
Wstęp ................................................................................................................................................ 7
I. Ogólnie o przeciwdziałaniu opóźnieniom w płatnościach .............................................. 9
I.1. Kredyt kupiecki..................................................................................................................... 9
I.2. Regulacje prawne – dyrektywy UE i ustawy ............................................................10
I.3. Cel regulacji .......................................................................................................................... 11
I.4. Maksymalny termin zapłaty ........................................................................................... 11
I.5. Odsetki jako opłata za udzielenie kredytu kupieckiego a odsetki
za opóźnienie w zapłacie ..................................................................................................12
I.6. Rekompensata za koszty odzyskiwania należności.................................................12
I.7. Pozostałe modyfikacje regulacji o terminach zapłaty w transakcjach
handlowych...........................................................................................................................13
I.8. Odrębne regulacje służące przeciwdziałaniu opóźnieniom
w płatnościach .....................................................................................................................13
I.9. Brak przymusu korzystania z uprawnień oraz brak możliwości
ograniczenia uprawnień ................................................................................................... 14
I.10. Stosunek przepisów ustawy do przepisów Kodeksu cywilnego.........................15
Warto zapamiętać ..........................................................................................................................15
II. Transakcje handlowe ............................................................................................................17
II.1. Definicja transakcji handlowej.......................................................................................17
II.2. Dostawa towaru .................................................................................................................17
II.3. Świadczenie usługi............................................................................................................. 18
II.4. Związek z wykonywaną działalnością ......................................................................... 19
II.5. Wyłączenia spod zastosowania ustawy .......................................................................20
II.5.1. Ogólnie o wyłączeniach ..................................................................................20
II.5.2. Długi objęte postępowaniem upadłościowym lub naprawczym .......21
II.5.3. Umowy dotyczące czynności bankowych ................................................23
II.5.4. Umowy zawierane pomiędzy podmiotami zaliczanymi
do sektora finansów publicznych ................................................................24
II.5.5. Umowy, których przedmiotem jest broń i amunicja .............................25
II.6. Forma umowy ......................................................................................................................26
Warto zapamiętać .........................................................................................................................27
III. Podmioty, do których ma zastosowanie ustawa............................................................29
III.1. Przedsiębiorcy, podmioty publiczne, konsumenci...................................................29
III.2. Przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności
gospodarczej .........................................................................................................................30
III.3. Podmioty prowadzące działalność niezaliczaną do działalności
gospodarczej .........................................................................................................................32
3
Spis treści
III.4. Podmioty dokonujące zamówień według przepisów o zamówieniach
publicznych ...........................................................................................................................33
III.5. Osoby wykonujące wolny zawód ................................................................................... 35
III.6. Zagraniczni przedsiębiorcy .............................................................................................36
III.7. Podmioty publiczne i podmioty lecznicze .................................................................38
Warto zapamiętać ..........................................................................................................................41
IV. Terminy zapłaty ....................................................................................................................43
IV.1. Termin zapłaty a swoboda umów .................................................................................43
IV.2. Termin zapłaty a wymagalność .....................................................................................43
IV.3. Termin zapłaty a Kodeks cywilny ................................................................................43
IV.4. Jak liczyć terminy ...............................................................................................................44
IV.4.1. Oznaczanie terminu zapłaty..........................................................................44
IV.4.2. Terminy oznaczone w dniach .......................................................................45
IV.4.3. Termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach .....................46
IV.4.4. Dni wolne od pracy ..........................................................................................49
IV.5. Termin zapłaty w transakcjach handlowych .............................................................50
IV.5.1. Różne terminy dla różnych podmiotów ....................................................50
IV.5.2. Strony określające termin zapłaty ...............................................................50
IV.5.3. Początek biegu terminu...................................................................................52
IV.5.4. Długość terminu ...............................................................................................53
IV.5.5. Chwila zapłaty i wygaśnięcie zobowiązania do zapłaty
wynagrodzenia ..................................................................................................56
IV.5.6. Udokumentowanie faktu doręczenia faktury oraz dostawy
towaru lub wykonania usługi .......................................................................58
IV.5.7. Zapłata przed terminem – zastrzeżenie terminu na korzyść
stron, skonto .......................................................................................................59
IV.5.8. Prolongata terminu zapłaty............................................................................ 63
IV.5.9. Termin zapłaty w sytuacji badania towaru lub usługi..........................64
IV.5.10. Dokonywanie zapłaty wynagrodzenia częściami .................................. 65
IV.6. Terminy zapłaty w sytuacji, gdy dłużnikiem jest podmiot publiczny ..............66
Warto zapamiętać ..........................................................................................................................68
V. Odsetki ......................................................................................................................................71
V.1. Ogólnie o odsetkach...........................................................................................................71
V.2. Wysokość odsetek ...............................................................................................................72
V.2.1. Odsetki umowne ...............................................................................................72
V.2.2. Odsetki ustawowe .............................................................................................72
V.2.3. Odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych .......................................73
V.2.4. Odsetki maksymalne ....................................................................................... 74
V.2.5. „Ustawowe odsetki za opóźnienia w płatnościach” według
dyrektywy 2011/7/UE....................................................................................75
V.3. Obliczanie kwoty odsetek ................................................................................................77
V.3.1. Wzór na obliczanie odsetek ...........................................................................77
V.3.2. Kalkulatory odsetek .........................................................................................78
V.3.3. Zmiana stawki odsetek ....................................................................................78
4
Spis treści
V.4. Odsetki stanowiące opłatę za udzielenie kredytu kupieckiego ...........................79
V.4.1. Podmioty uprawnione do dochodzenia odsetek jako opłaty
za kredyt kupiecki i zobowiązane do ich zapłaty ...................................79
V.4.2. Warunki dochodzenia odsetek jako opłaty za kredyt kupiecki .........79
V.4.3. Okres, za który przysługują odsetki jako opłata za kredyt
kupiecki ................................................................................................................80
V.4.4. Wysokość odsetek jako opłaty za kredyt kupiecki .................................83
V.4.5. Płatność odsetek jako opłaty za kredyt kupiecki ....................................86
V.5. Odsetki za opóźnienie w zapłacie wynagrodzenia..................................................87
V.5.1. Podmioty uprawnione do dochodzenia odsetek za opóźnienie
i zobowiązane do ich zapłaty ........................................................................87
V.5.2. Warunki dochodzenia odsetek za opóźnienie .........................................87
V.5.3. Okres, za który przysługują odsetki za opóźnienie ...............................87
V.5.4. Wysokość odsetek za opóźnienie .................................................................89
V.5.5. Płatność odsetek za opóźnienie ...................................................................94
V.6. Odsetki w przypadku dokonywania zapłaty wynagrodzenia częściami .........94
V.7. Zaliczanie płatności wynagrodzenia i odsetek .........................................................96
Warto zapamiętać ..........................................................................................................................99
VI. Stała rekompensata i pozostałe uprawnienia wierzyciela........................................101
VI.1. Stała rekompensata ..........................................................................................................101
VI.1.1. Czym jest stała rekompensata i warunki jej otrzymania ...................101
VI.1.2. Wysokość rekompensaty...............................................................................102
VI.1.3. Koszty odzyskiwania należności przekraczające kwotę
stałej rekompensaty .......................................................................................102
VI.1.4. Wymagalność stałej rekompensaty ...........................................................103
VI.1.5. Stała rekompensata w przypadku świadczenia spełnianego
częściami .......................................................................................................... 104
VI.2. Zastrzeżenie prawa własności ..................................................................................... 104
VI.3. Odszkodowanie w przypadku zwłoki dłużnika .....................................................106
VI.4. Zabronione postanowienia umowne ..........................................................................107
Warto zapamiętać ........................................................................................................................107
VII. Dochodzenie uprawnień przed sądem ....................................................................... 109
VII.1. Postępowanie sądowe......................................................................................................109
VII.1.1. Ogólnie o postępowaniu sądowym............................................................109
VII.1.2. Postępowanie nakazowe związane z transakcjami handlowymi ....110
VII.1.3. Postępowanie nakazowe związane z zaakceptowanym
przez dłużnika rachunkiem lub uznaniem długu................................111
VII.1.4. Postępowanie upominawcze i tryb zwykły ............................................113
VII.2. Organizacje społeczne ..................................................................................................114
VII.3. Przedawnienie roszczeń ...............................................................................................115
VII.3.1. Przedawnienie roszczenia i jego skutki ...................................................115
VII.3.2. Ogólne terminy przedawnienia ..................................................................116
VII.3.3. Przerwanie biegu przedawnienia...............................................................118
VII.3.4. Zawieszenie biegu przedawnienia .............................................................121
5
Spis treści
VII.3.5. Przedawnienie należności głównej ...........................................................121
VII.3.6. Przedawnienie odsetek za opóźnienie......................................................124
VII.3.7. Przedawnienie odsetek jako opłaty za udzielenie kredytu
kupieckiego ...................................................................................................... 127
VII.3.8. Przedawnienie kosztów dochodzenia należności .................................129
Warto zapamiętać ........................................................................................................................131
Załączniki ....................................................................................................................................133
Załącznik 1 Regulamin postępowania związany z terminami zapłaty
w transakcjach handlowych – dla przedsiębiorcy ......................................133
Załącznik 2 Regulamin postępowania związany z terminami zapłaty
w transakcjach handlowych – dla podmiotu publicznego
niebędącego podmiotem leczniczym ani jednostką sektora
finansów publicznych ..........................................................................................142
Załącznik 3 Regulamin postępowania związany z terminami zapłaty
w transakcjach handlowych – dla podmiotu publicznego
będącego podmiotem leczniczym ...................................................................152
Załącznik 4 Regulamin postępowania związany z terminami zapłaty
w transakcjach handlowych – dla podmiotu publicznego
zaliczanego do jednostek sektora finansów publicznych ........................161
Załącznik 5 Ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych ......................170
Załącznik 6 Dyrektywa w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach
w transakcjach handlowych ..............................................................................175
6