Socjoterapia - Zespół Poradni Psychologiczno
Transkrypt
Socjoterapia - Zespół Poradni Psychologiczno
Socjoterapia jako forma pomocy psychologicznej dziecku Socjoterapia to pojęcie, z którym coraz częściej spotykamy się omawiając różne formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Wydaje się, że stanowi ona doskonałe uzupełnienie oferowanej dotąd pomocy tj. psychoterapii, treningu interpersonalnego i psychoedukacji. Zawierając nowe elementy, korzysta jednocześnie z ich doświadczeń i rozwiązań teoretycznych. "Socjoterapię zaliczamy do procesów psychokorekcyjnych, leczniczych, ukierunkowanych na eliminowanie lub na zmniejszenie poziomu zaburzeń zachowania u dzieci i młodzieży. Socjoterapia jest więc formą pomocy adresowaną do dzieci i młodych ludzi w okresie dorastania, borykających się z problemami osobistymi i trudnościami życiowymi."1 W obszarze oddziaływań socjoterapeutycznych pozostają dzieci z zaburzeniami zachowania, nadpobudliwością, agresją, zahamowaniem, dzieci mające problemy szkolne wynikające z parcjalnych deficytów bądź z zaniedbania środowiska. Bardzo często u podłoża zaburzeń zachowania leżą właśnie czynniki środowiskowe. Wiele dzieci kierowanych na socjoterapię pochodzi z rodzin dysfunkcyjnych, gdzie zaburzona jest komunikacja pomiędzy poszczególnymi członkami rodziny lub w rodzinach występuje problem uzależnienia, przestępczości czy niewydolności wychowawczej rodziców. Obecnie coraz częściej dochodzi jeszcze problem bezrobocia i trudności materialnych. Zadaniem socjoterapii jest wspomaganie dzieci i młodzieży w rozwoju i pojmowaniu rzeczywistości poprzez realizację celów rozwojowych, edukacyjnych i terapeutycznych. Cele rozwojowe wiążą się ściśle z wiekiem uczestników zajęć i powinny uwzględniać zaspokajanie ich podstawowych potrzeb, rozwijanie indywidualnych zainteresowań oraz podejmować ważne dla określonej grupy wiekowej zagadnienia. Cele edukacyjne wspomagają proces nabywania wiedzy o sobie samym i o innych ludziach oraz proces rozumienia świata społecznego. Jednak istota socjoterapii polega głównie na realizacji celów terapeutycznych, które mają sprzyjać odreagowaniu korekcyjnych, napięć emocjonalnych przeciwstawnych do treści oraz doświadczeń dostarczyć doświadczeń urazowych. Działania socjoterapeutyczne należy zawsze rozpocząć od postawienia diagnozy, która ma polegać na rozpoznaniu trudności dziecka i analizie zaburzeń w jego relacjach ze światem. W tym celu można wykorzystać wywiady z rodzicami i nauczycielem dziecka, obserwację sytuacji, w 1 Sawicka K: Socjoterapia jako forma pomocy psychologiczno- pedagogicznej, w: Sawicka K(red): Socjoterapia, CMPPP, Warszawa 1998, s. 14. których dziecko najczęściej przeżywa trudności, testy zdań niedokończonych, testy projekcyjne jak na przykład "Rysunek rodziny", "Dom, drzewo, człowiek". Dlatego zanim przystapiłyśmy do pisania programu socjoterapeurtycznego, uważnie przyjrzałyśmy się dzieciom i sformułowałyśmy poszczególne diagnozy sądów urazowych, które wystąpiły u dzieci. Terapeutyczna rola zajęć grupowych polega - przy pomocy odpowiednio dobranych ćwiczeń, zabaw - na organizowaniu takich sytuacji, które dostarczą dziecku nowych doświadczeń przeciwstawnych do doświadczeń urazowych i pozwolą wyćwiczyć i wypróbować w bezpiecznych warunkach nowe sposoby zachowania. W działaniach socjoterapeutycznych stosuje się wiele metod pracy. Do najczęściej wykorzystywanych należą: rundka, burza mózgów, techniki plastyczne, śpiew i muzykowanie, inscenizacje, drama, zabawa, taniec, joga. Należy pamiętać, że obowiązuje zasada dobrowolności uczestnictwa w zajęciach, w związku z tym zajęcia powinny być dla dzieci szczególnie atrakcyjne, aby czuły się na nich dobrze i chciały przychodzić na spotkania. Stałym elementem zajęć jest krąg. Siedzenie w kręgu umożliwia wszystkim uczestnikom bezpośredni kontakt wzrokowy, sprzyja nawiązaniu kontaktu emocjonalnego, wyrównuje pozycje społeczne i zmniejsza dystans między prowadzącymi a uczestnikami. Rola osoby prowadzącej polega na wytworzeniu atmosfery akceptacji, życzliwości, ciepła oraz życzliwej konsekwencji i stanowczości, kiedy w grupie pojawiają się zachowania destrukcyjne. Socjoterapeuta modeluje swoim zachowaniem zachowanie jej członków, pomaga dzieciom w zdobywaniu doświadczeń korekcyjnych i edukacyjnych. W swojej pracy socjoterapeuta powinien kierować się zasadami: afirmacji, otwartości, istnienia norm, osobistego i bliskiego kontaktu. Kolejnym etapem jest odpowiednie zaprogramowanie zajęć, tak aby sytuacje, które stwarzamy dziecku, miały funkcję korygującą. "Oznacza to organizowanie takiego typu doświadczeń, które pozwolą na zaspokojenie ważnych potrzeb emocjonalnych dzieci, a także takich, które będą stanowiły zaprzeczenie ich dotychczasowych, urazowych przeżyć."2 Irmina Sosnowska Pedagog-terapeuta Zespół Poradni Psychologiczno- Pedagogicznych Powiatu Warszawskiego- Zachodniego 2 Strzemieczny J., Program zajęć socjoterapeutycznych dla dzieci ze szkół podstawowych, CMPPP, Warszawa 1988, s. 19).