Odmiany krajobrazów naturalnych

Odmiany krajobrazów naturalnych
1:500 000
Metodyka
Krajobrazy naturalne są jednostkami przestrzennymi wydzielanymi na podstawie
podobieństwa cech przyrodniczych (Richling, 1992; Richling, Solon, 2011).
Podstawowymi kryteriami delimitacji są rzeźba terenu oraz charakter podłoża, a także
stosunki wodne, klimatyczne, biocenotyczne i glebowe oraz modyfikacja tych
warunków przez człowieka (Kondracki, 1981). Typologia krajobrazu naturalnego jest
podziałem hierarchicznym (Richling, 1992; Richling, Dąbrowski, 1995, Richling i in.
2005). W opracowaniu typów krajobrazu naturalnego województwa kujawskopomorskiego
uwzględniono
podział
hierarchiczny
zaproponowany
przez
Niewiarowskiego i Kota (2011). Zastosowano podejście genetyczne (Ostaszewska,
2002). Kryteriami delimitacji rodzajów i gatunków jest geneza utworów
powierzchniowych i rzeźby terenu, a odmian rzeźba terenu, litologia utworów
powierzchniowych oraz użytkowanie ziemi, w tym użytki rolne i szata leśna (Galon,
1984; Niewiarowski, Kot, 2011). W opracowaniu dodano nowe typy krajobrazów
akwalnych.
Podczas wydzielania krajobrazów naturalnych uwzględniono starsze i nowsze prace,
w których scharakteryzowano rzeźbę terenu oraz litologię utworów powierzchniowych
(Niewiarowski, 1968; Andrzejewski, 1994; Molewski, 1999; Weckwerth, 2004;
Niewiarowski, Weckwerth, 2006; Andrzejewski, Weckwerth, 2010). Cennym źródłem
informacji były mapy tematyczne (Gilewska i in. (red.) 1980a, b; Karczewski, 2007;
Wysota i in., 2013; Molewski, Weckwerth, 2015; Wysota i in. 2015) oraz załączniki
kartograficzne w wybranych pracach (Podgórski, 1996; Molewski, 1999).
Na obszarze województwa kujawsko-pomorskiego wydzielono 7 rodzajów, 22 gatunki
i 57 odmian krajobrazów naturalnych, których rozmieszczenie przedstawiono na
mapach w skalach 1:1 000 000 oraz 1:500 000.
Bibliografia
Andrzejewski, L. (1994). Ewolucja systemu fluwialnego doliny dolnej Wisły w późnym
vistulianie i holocenie na podstawie wybranych dolin jej dopływów, UMK, Toruń, p. 112.
Andrzejewski, L., Weckwerth, P. (2010). Dunes of the Toruń Basin against
paleogeographical conditions of the Late Glacial and Holocene. Ecological Questions, 12,
Special Issue, s.: 9-15.
Galon, R. (1984). Typy krajobrazu naturalnego i regiony fizycznogeograficzne. W: R.
Galon (red.), Województwo toruńskie przyroda-ludność i osadnictwo-gospodarka (251259). Poznań: PWN.
Gilewska, S., Klimek, M., Starkel L. (red.) (1980a), Przeglądowa mapa geomorfologiczna
Polski: 1:500 000. Arkusz Gdańsk, Instytut Geografii i Przestrzennego
Zagospodarowanie PAN.
Gilewska, S., Klimek, M., Starkel L. (red.) (1980b), Przeglądowa mapa geomorfologiczna
Polski: 1:500 000. Arkusz Poznań, Instytut Geografii i Przestrzennego
Zagospodarowanie PAN.
Karczewski, A. (2007). Numeryczna mapa geomorfologiczna. B. Krygowski (red.), Mapa
geomorfologiczna Niziny Wielkopolsko-Kujawskiej 1:300 000. Poznań: Uniwersytet im.
Adama Mickiewicza.
Kondracki, J. (1981). Geografia fizyczna Polski. Warszawa: PWN, ss. 463.
Molewski, P. (1999). Rynna Gopła problem jej genezy i roli w odpływie wód roztopowych
podczas zlodowacenia vistuliańskiego. Studia Soc. Sci. Torun., Sec. C, 10, 6. ss. 196.
Molewski, P., Weckwerth, P. (2015). Mapa geomorfologiczna 1:500 000.
Województwa Kujawsko-Pomorskiego.
Atlas
Niewiarowski, W. (1968). Morfologia i rozwój pradoliny i doliny dolnej Drwęcy. Studia
Soc. Sci. Torun., Sec. C, 6, 6. ss. 132.
Niewiarowski W., Kot R. (2011). Delimitation and characteristics of natural landscape of
the Chełmno-Dobrzyń Lakeland, Urszulewo Plain and the neighbouring Vistula and
Drwęca valleys. Geographia Polonica, 84, 1, s.: 33-59.
Niewiarowski, W., Weckwerth, P. (2006). Geneza i rozwój rzeźby terenu. W: L.
Andrzejewski, P. Weckwerth, Sz. Burak (red.), Toruń i jego okolice. Monografia
przyrodnicza (65-98). Toruń: Wydawnictwo UMK.
Ostaszewska, K. (2002). Geografia krajobrazu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe
PWN.
Podgórski, Z. (1996). Antropogeniczne zmiany rzeźby
toruńskiego. Studia Soc. Sci. Torun., Sec. C, 10, 4. ss. 103.
terenu
województwa
Richling, A. (1992). Kompleksowa geografia fizyczna. Warszawa: Wydawnictwo
Naukowe PWN, ss. 374.
Richling, A., Dąbrowski, A. (1995). Typy krajobrazów naturalnych 1:1 500 000. W: Atlas
Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: PPWK.
Richling, A., Malinowska, E., Lechnio, J. (2005). Typologia i regionalizacja krajobrazu
terenów w strefie oddziaływania Płockiego Zespołu Miejsko-Przemysłowego. W: A.
Richling, J. Lechnio (red.), Z problematyki funkcjonowania krajobrazów nizinnych (2954). Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych.
Richling, A., Solon, J. (2011). Ekologia krajobrazu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe
PWN, ss. 464.
Weckwerth, P. (2004). Morfogeneza wybranych obszarów Kotliny Toruńskiej a problem
jej roli w układzie hydrograficznym podczas górnego plenivistulianu. Praca doktorska,
UMK, Toruń.
Wysota, W., Molewski, P., Weckwerth, P. (2013). Pojezierze Chełmińsko-Dobrzyńskie i
Kotlina Toruńska. Cyfrowa mapa geomorfologiczna w skali 1:100 000. Warszawa:
Główny Urząd Geodezji i Kartografii.
Wysota, W., Sobiech, W., Krawiec, A. (2015). Mapa geologiczna utworów
powierzchniowych 1:500 000. Internetowy Atlas Województwa Kujawsko-Pomorskiego.
Autorzy
Rafał Kot
17°15'
17°30'
17°45'
18°00'
18°15'
18°30'
Czarna
Woda
J . Karsińskie
J . Szczytno
19°00'
19°15'
19°45'
Zalewo
J . Dzierzgoń
Skórcz
J.
Charzykowskie
pomorskie
19°30'
Gniew
Czersk
53°
45'
18°45'
Prabuty
Chojnice
isła
W
J . Kałębie
Miłomłyn
53°
45'
Susz
Kwidzyn
Człuchów
J . J eziorak
Nowe
Tuchola
warmińsko-mazurskie
Kisielice
J . Żurskie
Iława
J . Karaś
Brda
Kamień
Krajeński
53°
30'
Wda
Debrzno
Łasin
Świecie
O sa
Radzyń
Chełmiński
J . Koronowskie
Nowe Miasto
Lubawskie
J . Wielkie
Partęczyny
J abłonowo
Pomorskie
Więcbork
53°
30'
el
W
GRUDZIĄDZ
Sępólno
Krajeńskie
Lubawa
Chełmno
Koronowo
Wąbrzeźno
Łobżenica
53°
15'
a
isł
W
Mrocza
J . Bachotek
J . Wieczno
Wyrzysk
BYDGOSZCZ
Górzno
Kowalewo
Pomorskie
J . Chełmżyńskie
Kan.
Bydgoski
Golub Dobrzyń
Szamocin
Kcynia
Rypin
TORUŃ
Solec
Kujawski
n. i
Ka teck
No
Szubin
53°
00'
53°
15'
ca
wę
Dr
Chełmża
Nakło nad
Notecią
Lidzbark
Brodnica
53°
00'
J . Żalskie
Duże
Gołańcz
Gniewkowo
Barcin
Ciechocinek
Noteć
Skępe
Mień
Aleksandrów
Kujawski
INOWROCŁAW
J . Pakoskie
Skoki
Kruszwica
Mogilno
53°
30'
Wełna
J . Lednica
Strzelno
GNIEZNO
J.
Gopło
Trzemeszno
Radziejów
PŁOCK
Kowal
J . Lucieńskie
J.
Głuszyńskie
wielkopolskie
J . Niedzięgiel
Witkowo
Kostrzyn
Gostynin
Izbica
Kujawska
J . Powidzkie
Chodecz
Sompolno
Nekla
Kleczew
J . Zdworskie
Gąbin
Przedecz
Słupca
łódzkie
J . Licheńskie
53°
15'
17°45'
18°00'
Krośniewice
Kłodawa
Golina
17°30'
Lubień
Kujawski
53°
30'
Ślesin
Września
17°15'
mazowieckie
J . Włocławskie
Brześć
Kujawski
Lubraniec
J . Ostrowskie
Dobrzyń
nad Wisłą
WŁOCŁAWEK
Piotrków
Kujawski
Pobiedziska
Czerniejewo
52°
45'
Kanał
Bachorze
J anikowo
J . Rogowskie
Kłecko
r
Sk
Lipno
ła
Wis
J anowiec
Wielkopolski
52°
45'
Sierpc
Nieszawa
Pakość
Wągrowiec
wa
J . Duże
Żnińskie
Żnin
Bieżuń
J . Urszulewskie
Łabiszyn
18°15'
18°30'
18°45'
19°00'
19°15'
53°
15'
19°30'
19°45'
Legenda
Odmiany krajobrazów naturalnych
Nazwy geograficzne
Nazwy województw
Nazwy miast
Nazwy wód powierzchniowych
Granice administracyjne
Granice województw
Wody powierzchniowe
Miasta
Odmiany krajobrazu
1 płaskich równin morenowych, użytki rolne
2 płaskich równin morenowych, użytkowanie
rolniczo-leśne
3 płaskich równin morenowych z licznymi rynnami,
użytkowanie leśno-rolnicze
4 płaskich równin morenowych z licznymi rynnami,
użytki rolne
5 płaskich równin morenowych z formami
eolicznymi, użytkowanie rolniczo-leśne
6 płaskich równin erozyjnych wód roztopowych,
użytki rolne
7 falistych równin morenowych, użytki rolne
8 falistych równin morenowych, lasy
9 falistych równin morenowych, użytkowanie leśnorolnicze
10 falistych równin morenowych z rynnami, użytki
rolne
11 falistych równin morenowych z rynnami,
użytkowanie rolniczo-leśne
12 wałów drumlinowych, użytki rolne
13 wałów z erozji wód subglacjalnych, użytki rolne
14 falisto-pagórkowata z pagórkami morenowymi i
pojedynczymi kemami, użytki rolne
15 falisto-pagórkowata z pagórkami morenowymi i
pojedynczymi kemami, użytkowanie rolniczo-leśne
16 falisto-pagórkowato-wałowa z morenami
martwego lodu i kemami, użytki rolne
17 falisto-pagórkowato-wałowa z morenami
martwego lodu i kemami, użytkowanie leśnorolnicze
18 falisto-pagórkowato-wałowa z morenami
martwego lodu i kemami, lasy
19 zwartych pagórków i wałów moren czołowych,
użytki rolne
20 zwartych pagórków i wałów moren czołowych,
użytkowanie rolniczo-leśne
21 zwartych pagórków i wałów moren czołowych,
lasy
22 płaskich równin morenowych, użytki rolne
23 płaskich równin morenowych, użytkowanie
rolniczo-leśne
24 płaskich i falistych równin sandrowych, lasy
25 płaskich i falistych równin sandrowych,
użytkowanie leśno-rolnicze lub rolniczo-leśne
26 płaskich i falistych równin sandrowych, bezleśne,
użytki rolne
27 równin osadów zastoiskowych. użytki rolne
28 równin osadów zastoiskowych. użytkowanie
rolniczo-leśne
29 równin osadów zastoiskowych, lasy
30 zwartych pagórków i wałów wydmowych na
terasach nadzalewowych rzecznych i pradolinnych,
lasy
31 zwartych pagórków i wałów wydmowych na
terasach nadzalewowych rzecznych i pradolinnych,
bezleśne, z roślinnością murawową
32 zwartych pagórków i wałów wydmowych na
sandrach, lasy
33 wydm na wysoczyźnie morenowej, lasy
34 wydm na wysoczyźnie morenowej, użytkowanie
leśno-rolnicze lub rolniczo-leśne
35 strefy zboczy dolin rzecznych, bezleśne
36 strefy zboczy dolin rzecznych, lasy
37 teras nadzalewowych erozyjno-akumulacyjnych,
lasy
38 teras nadzalewowych erozyjno-akumulacyjnych,
bezleśne
39 płaskich równin teras nadzalewowych, z
rozproszonymi wydmami (terasowo-wydmowy), lasy
40 płaskich równin teras nadzalewowych, z
rozproszonymi wydmami (terasowo-wydmowy),
bezleśne
41 płaskiej równiny terasy nadzalewowej
akumulacyjnej, z rozproszonymi wydmami
(terasowo-wydmowy), lasy
42 płaskiej równiny terasy nadzalewowej
akumulacyjnej, bezleśne
43 płaskiej równiny zalewowej, użytki rolne
44 płaskiej równiny zalewowej, lasy
45 stref przybrzeżnych jezior i zbiorników oraz
płytkie jeziora i zbiorniki
46 otwartych wód jezior i zbiorników
47 szerokich i głębokich koryt rzecznych
48 wysokich zboczy rynien subglacjalnych, bezleśne
(użytki rolne, głównie pastwiska)
49 wysokich zboczy rynien subglacjalnych, lasy
głównie liściaste
50 teras i den rynien subglacjalnych z rzekami,
bezleśne, użytki rolne (głównie łąki i pastwiska) oraz
wody
51 teras i den rynien subglacjalnych z rzekami, lasy
głównie liściaste
52 stref przybrzeżnych dużych jezior oraz płytkie
jeziora
53 otwartych wód jezior
54 płaskich równin biogenicznych, użytki rolne,
głównie łąki i pastwiska
55 płaskich równin biogenicznych, lasy
56 równin i obniżeń po jeziorach, użytki rolne
57 równin i obniżeń po jeziorach, lasy
Rzeźba terenu