Wykład 4 - szewczyk.net.pl

Instrumenty operacji
aktywnych
Pożyczki i kredyty



Należą do klasycznych instrumentów, w
których banki lokują środki pozyskane od
klientów
Powstają w wyniku umów zawieranych
indywidualnie z każdym z klientów
Należą do instrumentów finansowych w
zasadzie niezbywalnych
Pożyczka a kredyt








Pożyczka:
Może jej udzielić każdy
Podstawa prawna: kodeks
cywilny
Udzielana w gotówce z
własnych pieniędzy
pożyczkodawcy
Cel nieokreślony w umowie
Czas nie musi być określony
Umowa nie musi mieć formy
pisemnej (do 500 zł)
Może być udzielona
nieodpłatnie, bez odsetek








Kredyt:
Może być udzielony tylko
przez bank
Podstawa prawna: prawo
bankowe
Udzielany bezgotówkowo ze
środków niebędących
własnością banku
Cel określony w umowie
Czas musi być wyraźnie
określony
Umowa musi być zawarta na
piśmie
Co do zasady ma charakter
odpłatny (odsetki i prowizje)
Podział kredytów



Ze względu na sposób
postawienia do
dyspozycji:
Kredyty w rachunku
bieżącym
Kredyty w rachunku
kredytowym




Ze względu na formę:
Dyskonto weksli
Faktoring
Kredyt akceptacyjny
Istota kredytu w rachunku bieżącym








Jest typowym kredytem na finansowanie działalności bieżącej
stałego klienta banku
Umowa jest zawierana na określony czas z możliwością jej
odnowienia
Po zawarciu umowy kwota kredytu jest stawiana do dyspozycji w
postaci dopuszczalnego limitu salda debetowego na rachunku
klienta
Nie ma terminarza spłat
Każdy wpływ na rachunek automatycznie zmniejsza zadłużenie i
powoduje „uwolnienie” tej części limitu do wykorzystania w
dowolnym momencie
Odsetki są pobierane z rachunku raz w miesiącu od rzeczywistego
zadłużenia za czas jego trwania
Oprócz odsetek, kredytobiorca płaci prowizję od przyznanego limitu
debetu
Jest zwykle kredytem niezabezpieczonym
Kredyt w rachunku kredytowym





Po podpisaniu umowy otwierane jest specjalne konto dla
przyznanego kredytu
Kredytobiorca nie musi być stałym klientem banku
Na koncie kredytowym stawiana jest do dyspozycji
kredytobiorcy ustalona w umowie kwota kredytu w całości
(zazwyczaj przy kredytach obrotowych) lub w transzach
(zazwyczaj przy kredytach inwestycyjnych)
Określony jest plan spłaty rat kapitałowych i odsetek,
przewidujący czasem tzw. okres karencji
Jest zwykle zabezpieczony w sposób przewidziany przez
prawo cywilne, prawo wekslowe lub prawo bankowe
Kredyty dyskontowe



Ich istota polega na kupnie przez bank od klienta
jego wierzytelności wobec innego podmiotu
Kupując wierzytelność, bank wypłaca
„kredytobiorcy” kwotę pomniejszoną o naliczone
odsetki, czyli z dyskontem, oraz o należne
prowizje
Udzielony kredyt jest w normalnych warunkach
spłacany przez dłużnika „kredytobiorcy”
Dyskonto weksli



Jest to skup przez bank weksli handlowych (kupieckich),
spełniających określone warunki, z potrąceniem od sumy
wekslowej odsetek dyskontowych za czas od dnia dyskonta
do dnia wykupu weksla przez dłużnika (wlicza się dzień
dyskonta, a odlicza dzień wykupu)
Dyskontowany weksel musi być akceptowany przez
dłużnika i indosowany in blanco przez podawcę
W terminie płatności jest przedstawiany akceptantowi przez
bank do wykupu
Formuła liczenia odsetek
dyskontowych
N * d *t
D
365 *100
Oznaczenia:
N – suma wekslowa
D – kwota dyskonta
d – stopa dyskontowa banku
t – liczba dni do terminu płatności
Linia kredytu dyskontowego






Dla klientów korzystających często z kredytu dyskontowego
Działa analogicznie do kredytu w rachunku bieżącym
Przed podpisaniem umowy bank ocenia zdolność kredytową
klienta oraz wiarygodność proponowanych przez niego
dłużników wekslowych
Bank przyjmuje do dyskonta wyłącznie weksle dłużników
wymienionych w umowie
Wykupienie w terminie weksla „zwalnia” spłaconą kwotę do
dalszej dyspozycji klienta
W razie niewykupienia weksla przez głównego dłużnika, bank
sporządza protest i dochodzi swych roszczeń w trybie
przewidzianym w prawie wekslowym
Faktoring



Należy do kredytów dyskontowych
Polega na kupowaniu od klienta na bazie
dyskonta jego terminowych należności z
tytułu dostaw dóbr i usług
udokumentowanych posiadanymi fakturami
Spłata kredytu następuje w momencie
uregulowania płatności przez odbiorcę
towaru
Faktoring właściwy



Ma miejsce wtedy, gdy bank kupuje
należność bez regresu wobec jej
sprzedawcy
W takim wypadku bank sam dochodzi
roszczeń z tego tytułu, gdy dłużnik nie
zapłaci w terminie
Dla faktoranta transakcja ma charakter
ostateczny
Faktoring niewłaściwy


Ma miejsce wtedy, gdy bank kupuje
należność z regresem wobec zbywcy, czyli
z zastrzeżeniem jej zwrotu w wypadku
nieotrzymania zapłaty w terminie
W takim wypadku jest to w istocie forma
zaliczki na poczet wierzytelności
Inne rodzaje faktoringu


Faktoring jawny ma miejsce wtedy, gdy o
transakcji sprzedaży wierzytelności
bankowi powiadamiany jest dłużnik
faktoranta
Faktoring niejawny (ukryty) ma miejsce
wtedy, gdy dłużnik nie jest powiadamiany o
fakcie sprzedaży wierzytelności
Kredyt akceptacyjny




Jest zobowiązaniem banku do akceptowania trat (weksli
ciągnionych) wystawianych na niego przez wskazanego w
umowie beneficjenta zgodnie z określonymi w niej warunkami
W konsekwencji bank zobowiązuje się do wykupu w terminie
płatności zaakceptowanych trat od aktualnego ich
posiadacza
W istocie bank występuje w tym kredycie jako dłużnik
zastępczy wobec wierzycieli swojego klienta (użycza swojej
firmy)
Wykup weksli następuje ze środków przekazanych bankowi
przez tego klienta w terminie ich płatności
Papiery wartościowe






Stanowią podstawową grupę zbywalnych
instrumentów finansowych przynoszących dochód
Dzięki zbywalności łączą w sobie funkcję
dochodową z funkcją rezerwy płynności
Ze względu na źródło dochodu dzielą się na:
Papiery odsetkowe
Papiery przynoszące dywidendę
Papiery przynoszące dochody (lub generujące
straty) z różnicy kursów
Krótkoterminowe papiery wartościowe




Ich podstawowe zadanie – zapewnienie
odpowiedniej rezerwy płynności pierwszej
kategorii bez utraty korzyści z
oprocentowania
Bony skarbowe
Bony pieniężne NBP
Certyfikaty depozytowe banków
Bony komercyjne (commercial paper)
Długoterminowe papiery wartościowe





Ich podstawowe zadanie – zapewnienie
rezerwy płynnej drugiej kategorii bez utraty
korzyści z oprocentowania
Obligacje skarbowe
Obligacje instytucji finansowych
Obligacje komunalne
Obligacje przedsiębiorstw
Hipoteczne listy zastawne
Depozyty sprzedane na rynku
międzybankowym


Stanowią przede wszystkim formę lokat
awaryjnych, czyli lokat środków, których nie
udało się w danym dniu ulokować w
instrumentach o wyższej dochodowości
W pewnym stopniu służą do arbitrażu
procentowego (riding the yield curve) oraz
do spekulacji na zmianach stóp
procentowych z wykorzystaniem rezerwy
obowiązkowej
Akcje i udziały



Ich wartość nie może przekroczyć limitów określonych w art.
71 ustawy prawo bankowe
W większości są to długoterminowe inwestycje kapitałowe
banku (domy maklerskie, towarzystwa funduszy
inwestycyjnych, udziały i akcje w zakładach ubezpieczeń itp.)
Część z nich stanowi element tzw. portfela handlowego
banku, czyli portfela o charakterze spekulacyjnym
Art. 71. Ustawy prawo bankowe
(Dz.U. 1997 Nr 140 poz. 939) Tekst ujednolicony

Art. 71. 1. Suma wierzytelności banku, udzielonych
przez bank zobowiązań pozabilansowych oraz
posiadanych przez bank bezpośrednio lub pośrednio
akcji lub udziałów w innym podmiocie, wniesionych
dopłat w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością lub
też wkładów albo sum komandytowych – w zależności
od tego, która z tych kwot jest większa – w spółce
komandytowej lub komandytowo-akcyjnej
(zaangażowanie), obciążonych ryzykiem jednego
podmiotu lub podmiotów powiązanych kapitałowo lub
organizacyjnie nie może przekroczyć limitu koncentracji
zaangażowań, który wynosi 25% funduszy własnych
banku.

1a. Zaangażowanie banku wobec innego banku krajowego,
instytucji kredytowej, banku zagranicznego lub grupy
podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie,
składających się co najmniej z jednego banku krajowego,
instytucji kredytowej lub banku zagranicznego, nie może
przekroczyć 25% funduszy własnych banku albo
równowartości 150 mln euro, obliczonej w złotych według
kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski,
obowiązującego w ostatnim dniu sprawozdawczym, w
zależności od tego, która z tych wartości jest wyższa, a suma
zaangażowań wobec wszystkich powiązanych podmiotów
należących do tej grupy, niebędących bankiem krajowym,
instytucją kredytową lub bankiem zagranicznym, nie może
przekroczyć 25% funduszy własnych banku.





1b. Jeżeli kwota 150 mln euro, o której mowa w ust. 1a, przewyższa 25%
funduszy własnych banku, wartość zaangażowania nie może przekroczyć limitu
określonego przez bank w odniesieniu do funduszy własnych banku.
1c. Zarząd banku, co najmniej raz w roku, określa wysokość limitu, o którym
mowa w ust. 1b, i informuje Komisję Nadzoru Finansowego o jego wysokości.
Limit ten nie może przekroczyć 100% funduszy własnych banku.
2. (uchylony).
3. Przepisów ust. 1–1c nie stosuje się wobec określonych przez Komisję
Nadzoru Finansowego zaangażowań niezagrażających bezpiecznemu
prowadzeniu działalności bankowej i prawidłowemu zarządzaniu ryzykiem w
banku.
4. Komisja Nadzoru Finansowego określi, w drodze uchwały, szczegółowe
zasady i warunki uwzględniania zaangażowań, biorąc pod uwagę techniki
ograniczania ryzyka kredytowego stosowane przez banki za zgodą Komisji
Nadzoru Finansowego do zmniejszania ryzyka kredytowego związanego z tymi
zaangażowaniami przy ustalaniu przestrzegania limitów, o których mowa w ust.
1–1c.




5. Komisja Nadzoru Finansowego określi, w drodze uchwały, zaangażowania, o których
mowa w ust. 3, warunki, jakie muszą one spełniać, oraz zaangażowania, wobec których
jest wymagane uzyskanie zgody Komisji Nadzoru Finansowego na niestosowanie
przepisów ust. 1–1c, kierując się potrzebą odzwierciedlenia faktycznego obciążenia
funduszy własnych banku ryzykiem prowadzonej działalności, wynikającym z koncentracji
zaangażowań.
6. Zarząd banku niezwłocznie zgłasza Komisji Nadzoru Finansowego każdorazowe
osiągnięcie lub przekroczenie limitu określonego w ust. 1–1c. Komisja Nadzoru
Finansowego może wyznaczyć termin na dostosowanie działalności banku do tego limitu.
W przypadku gdy zastosowanie ma kwota 150 mln euro, o której mowa w ust. 1a, Komisja
Nadzoru Finansowego może zezwolić na przekroczenie limitu, o którym mowa w ust. 1b,
powyżej 100% funduszy własnych banku.
7. Banki, z zachowaniem limitów określonych w ustawie, ustalają i weryfikują wewnętrzne
limity zaangażowań według kryteriów uwzględniających specyfikę ich działalności.
8. Komisja Nadzoru Finansowego określi, w drodze uchwały, wymagania dotyczące
identyfikacji, monitorowania i kontroli koncentracji zaangażowań, w tym dużych
zaangażowań.
Aktywa sektora bankowego w Polsce

Otworzyć: Teksty i arkusze\Arkusze\Bilans
banków