Mapa Kultury

Pobrano z portalu Mapa Kultury
15.12.2010
Panna Bibianna
____________________________
autor: Marta Konarzewska
Bibianna Moraczewska to jedna z wybitnych Polek. Pisarka, bojowniczka o sprawę narodową,
emancypantka. Patriotka i społecznica. W latach 40. i 50. XIX wieku należała do grona
najaktywniejszych i najbardziej światłych obywateli Wielkiego Księstwa Poznańskiego,
zaangażowanych w kultywowanie polskości i opór przeciw germanizacji.
Jest autorką dwóch podręczników do historii Polski.
Należała także do grona Entuzjastek – kobiet zrzeszonych w duchu walki o wolność i niepodległość –
Polski i Polek.
W Obrazku wstępnym do powieści Poganka Narcyza Żmichowska sportretowała ją jako Felicję.
„Felicja była dla mnie ideałem obecnej chwili – pisała – miała siłę potrzebną do moralnych tego wieku
zapasów, namiętne wszelkiego dobra pragnienie, gwałtowną złego nienawiść, sąd rozumu bez litości,
miłość dla myśli swej większą niż dla ludzi, a jednak ludziom bratniej myśli rękę z pomocą wyciągniętą i
życie całe wydane. [...] Pieszczona, rozumna, śliczna, biała jak lilijka, jasna jak gwiazdeczka, tak
snadnie wzbiła się na wysokość człowieczeństwa, tak wygodnie zawarowała osobistość swoją w
zatraceniu egoizmu, radość swoją w obowiązkach, że nie umiała sobie dobrać skali na mierzenie
postronnych uchybień. [...] pełna wdzięku i uroku – odważna – dowcipna, otoczona przyjaźnią serc
poświęconych – zazdrością nikczemnych a szacunkiem ogółu, wyobrażała mi kobietę najzdolniejszą do
przeprowadzenia w rzeczywistości wszystkich kobiecych o niepodległości marzeń”.
(N. Żmichowska, Poganka)
Żmichowska i Moraczewska poznały się w Poznaniu, zaprzyjaźniły i przez wiele lat utrzymywały bogata
korespondencję.
Dzieciństwo i młodość spędziła Bibianna w rodzinnym majątku ziemskim w Zielątkowie koło Poznania.
Kształciła się samodzielnie, a szczególne zainteresowania skupiła na historii polskiej i literaturze.
Jej bratem był Jędrzej Moraczewski, publicysta, historyk i działacz polityczny. W 1842 roku zamieszkali
razem w Poznaniu. Ta więź, wspólne rozmowy, dyskusje niebagatelnie wpłynęły na rozwój myśli i
poglądów młodej autorki.
Była piękna, obdarzona niepospolitą urodą, o jasnych blond włosach i „porcelanowej” cerze. Odrzucała
jednak typową, przyjętą jako kulturowy schemat rolę kobiety. Nigdy nie wyszła za mąż. Aż do śmierci
brata (w lutym 1855) mieszkała razem z nim przy ulicy Berlińskiej 32 (obecnie 27 grudnia).
Przyjmowali tam licznych znamienitych gości z kręgów intelektualnych, postępowych działaczy
społecznych, artystów, przedstawicieli lokalnej arystokracji.
Oboje byli związani z Edwardem Dębowskim i redagowanym przez niego „Przeglądem Naukowym”.
Moraczewska brała także udział w konspiracyjnej działalności , kierowanej zza granicy przez
Towarzystwo Demokratyczne Polskie.
strona 1 / 2
Pobrano z portalu Mapa Kultury
Wiele publikowała w prasie emigracyjnej. Literacko interesowały ją głównie powieści. Napisała m.in.
Przygody z życia generała Madalińskiego i Dwóch rodzonych braci.
Jednak większe znaczenie przypisuje się jej dziennikowi, który stanowi świadectwo doskonałej
znajomości historii i literatury oraz jej szerokiego horyzontu poznawczego w dziedzinie kultury, polityki,
spraw społecznych.
O tzw. „kwestii kobiecej” publicznie wypowiadała się, z racji ówczesnych obiegowych poglądów,
ostrożnie. W dzienniku notowała:
„Myśl niewoli kobiet i ich wyswobodzenia od wielu lat we mnie spoczywała, alem nie myślała, żeby coś
takiego pisać. Gdybym była zamężną, byłabym o wiele śmielszą, ale tak, wystawię się na szyderstwo,
że stara panna, co męża nie może dostać, myśli o emancypacji”.
Nie tak przebrzmiałe to niestety obawy.
strona 2 / 2