Hierarchia wartości studentów zdrowia publicznego i fizjoterapii

WnukHig
Probl
M, Marcinkowski
Epidemiol 2010,
JT, Kalisz
91(1):
Z. 169-171
Hierarchia wartości studentów zdrowia publicznego i fizjoterapii
169
Hierarchia wartości studentów zdrowia publicznego i fizjoterapii
Hierarchy of values among students of public health and physiotherapy
Marcin Wnuk 1/, Jerzy T. Marcinkowski 1/, Zdzisława Kalisz 2/
1/
2/
Zakład Higieny, Katedra Medycyny Społecznej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Bydgoska Szkoła Wyższa w Bydgoszczy
Cel. Sprawdzenie, jaka jest hierarchia wartości studentów zdrowia
publicznego i fizjoterapii.
Aim. To examine the hierarchy of values among students of public health
and physiotherapy.
Metoda. Osobami badanymi było 75 studentów zdrowia publicznego
i fizjoterapii z Bydgoskiej Wyższej Szkoły w Bydgoszczy. Dla zweryfikowania
hierarchii wartości zastosowano Skalę Wartości Schelerowskich.
Method. The sample consisted of 75 students of public health and
physiotherapy from the University in Bydgoszcz. The Scheller’s Values Scale
was applied to verify the hierarchy of values.
Wyniki i wnioski. Dla studentów najistotniejszymi wartościami są wartości
moralne takie, jak: miłość bliźniego, dobroć, szczerość, prawdomówność.
Wśród tej grupy badawczej wartości święte okazały się być przeciętnie
ważne, podczas gdy wskazywanymi jako najmniej istotne były wartości
estetyczne takie, jak: regularność rysów, gustowność, proporcjonalność
kształtów, elegancja i ład.
Results and conclusions. The most important values among the students
are moral values, especially love for others, kindness, sincerity and
truthfulness. In this sample sacred values were of moderate importance
and the least important turned out to be esthetic values, like regularity of
features, good taste, good figure, elegance and order.
Key words: hierarchy of values, students
Słowa kluczowe: hierarchia wartości, studenci
© Probl Hig Epidemiol 2010, 91(1): 169-171
Adres do korespondencji / Address for correspondence
Nadesłano: 30.12.2009
Zakwalifikowano do druku: 10.02.2010
Mgr psych. Marcin Wnuk
Zakład Higieny Uniwersytetu Medycznego
ul. Rokietnicka 5C, 60-806 Poznań
e-mail: [email protected]
Wprowadzenie
Termin wartość jest wieloznaczny – i poza językiem potocznym występuje w wielu dyscyplinach naukowych zamiennie z takimi pojęciami, jak: potrzeby,
postawy, dążenia, cele życiowe, aspiracje, itp. [1].
Wartości pełnią istotną rolę dla funkcjonowania
jednostek. Wyznaczają one i integrują postawy wobec
różnych obiektów, decydując o tym, które z nich są postrzegane przez jednostkę jako pozytywne oraz uznane
za szczególnie istotne i ważne [2]. System wartości
określa siatkę poznawczą osoby, co oznacza, że uznawane wartości mogą określać to z jakiej perspektywy
podmiot spostrzega różne przedmioty. Wartości są
źródłem emocji powstających w związku z postawami
wobec otaczającej rzeczywistości i jej obiektów, jak
również źródłem procesów motywacyjnych, które są
rezultatem rozbieżności między wyobrażeniem przez
jednostkę „stanu idealnego” uwarunkowanego uznawanym systemem wartości a percepcją „stanu realnego” [2]. Według Matusewicz pełnią one rolę kryterium
wyboru dążeń ogólnospołecznych, funkcjonują jako
standard integracji jednostki ze społeczeństwem oraz
standard wyboru indywidualnej drogi życiowej w ramach określonego społeczeństwa. Ponadto różnicują
społeczną sferę osobowości ludzkiej, a tym samym
różnicują dążenia ludzi [3].
Zgodnie z klasyfikacją Schelera wartości posiadają hierarchiczną strukturę i dzielą się na wartości
hedonistyczne, utylitarystyczne, witalne, duchowe lub
kulturowe (estetyczne, poznania prawdy i porządku
prawnego prawne) oraz wartości święte [4]. Najwyżej
w hierarchii Schelera znajdują się wartości absolutne.
Są to wartości świętości świeckich oraz religijnych.
Wartości święte przypisywane są Bogu, bóstwom,
pewnym zjawiskom przyrodniczym lub społecznym.
W związku z wartościami świętymi ludzie przejawiają
uczucie najwyższej czci i przypisują im najwyższe oceny. Na drugim miejscu znajdują się wartości duchowe
lub kulturowe: moralne, estetyczne, wartości poznania
prawdy oraz wartości porządku prawnego, czyli tego
co jest słuszne i niesłuszne.
Trzecią grupę stanowią wartości witalne – inaczej
wartości życia. Wiążą się one z zachowaniem życia
oraz zdrowia, zarówno psychicznego jak i fizycznego.
www.phie.pl
170
Wartości witalne pozytywne podtrzymują życie i zdrowie, natomiast wartości witalne negatywne zagrażają
człowiekowi.
Na czwartej pozycji zostały umieszczone wartości
utylitarne. Są to wartości tego co jest użyteczne i nieużyteczne. Według Schelera nie są one wartościami
samoistnymi lecz pochodnymi. Do tych wartości można zaliczyć np. oszczędność, pilność, roztropność.
Ostatnią i najniższą grupę tworzą wartości hedonistyczne. Są one związane z przeżywaniem stanów
przyjemności (pozytywne wartości hedonistyczne)
lub przykrości (negatywne wartości hedonistyczne)
zarówno o charakterze zmysłowym jak i emocjonalnym [5].
Cel badań
Analiza struktury wartości studentów zdrowia
publicznego i fizjoterapii pod względem deklarowanej
ważności i znaczenia.
Materiał i metoda
W badaniach wzięło udział 75 studentów zdrowia
publicznego i fizjoterapii studiujących w Bydgoskiej
Szkole Wyższej w Bydgoszczy. Ankiety były rozdawane i wypełniane podczas zajęć w grudniu 2009 r.
Kobiety stanowiły 86,7%, podczas, gdy mężczyzn
było 13,3%. Wykształcenie średnie posiadało 90,7%,
natomiast wyższe 9,3% badanych.
Skala Wartości Schelerowskich nawiązuje do
Schelerowskiej teorii obiektywnej hierarchii wartości. Umożliwia poznanie subiektywnej ważności 50
wartości, a także pozwala na ocenę podobieństwa
wartości subiektywnych do obiektywnego i idealnego
prototypu. Narzędzie składa się z listy 50 wartości,
tworzących 10 grup. Skale podstawowe: wartości Hedonistyczne, Witalne, Estetyczne, Prawda, Moralne,
Święte. Skale czynnikowe: Sprawność i Siła Fizyczna,
Wytrzymałość, Świętości Świeckie, Świętości Religijne. Zadanie badanego polega na dokonaniu, na
101-punktowej skali, oceny subiektywnej ważności
każdej wartości. Narzędzie prezentuje zadawalające
właściwości psychometryczne zarówno pod względem
trafności jak i rzetelności [6]. W przytaczanych badaniach rzetelność wyniosła α-Cronbacha = 0,91.
Wyniki
Rezultaty ważności wartości dla studentów zdrowia publicznego i fizjoterapii przedstawiono w tabeli I.
Okazało się, że najważniejszymi wartościami
wskazywanymi przez studentów zdrowia publicznego
oraz fizjoterapii są wartości moralne takie, jak: dobroć,
prawdomówność, miłość bliźniego, szczerość, pomaganie innym, uczciwość, pokój i życzliwość. Kolejne
Probl Hig Epidemiol 2010, 91(1): 169-171
Tabela I. Statystyki opisowe dla wyróżnionych wartości (n=75)
Table I. Descriptive statistics for marked values
Miłość bliźniego/ love for others
Szczerość/ sincerity
Dobroć/ kindness
Prawdomówność/ truthfulness
Inteligencja/ intellect
Radość życia/ joy of life
Mądrość/ wisdom
Uczciwość/ honesty
Pomaganie/ helping others
Pokój/ peace
Wiedza/ knowledge
Życzliwość/ friendliness
Przyjemność/ pleasure
Honor/ honour
Rzetelność/ reliability
Szerokie horyzonty umysłowe
/ broadmindedness
Miłość erotyczna/ sex
Otwarty umysł/ open mind
Wiara/ faith
Życie pełne wrażeń/ interesting life
Rozumienie/ understanding
Wypoczęcie/ relaxation
Sprawność/ fitness
Ojczyzna/ homeland
Uprzejmość/ politeness
Niepodległość/ indepencence
Odporność na zmęczenie/fatigue
resistance
Harmonia/ harmony
Patriotyzm/ patriotism
Państwo/ state
Obiektywność/ objectivity
Bóg/ God
Naród/ nation
Dostatnie życie/ prosperous life
Zbawienie/ salvation
Kraj/ country
Życie wieczne/ eternal life
Logiczność/ logic
Siła fizyczna physical strength
Wygoda/ comfort
Sprężystość ciała/physical fitness
Uporządkowanie/ tidiness
Posiadanie/ possession
Ład/ order
Umiejętność znoszenia chłodu/ cold
resistance
Elegancja/ elegance
Umiejętność znoszenia głodu/ hunger
resistance
Proporcjonalność kształtów/ good
figure
Gustowność/ good taste
Regularność rysów/ regularity of
features
Mini- Maksimum mum
30
100
40
100
30
100
6
100
4
100
0
100
6
100
0
100
4
100
4
100
3
100
3
100
1
100
5
100
0
100
4
100
Średnia
/mean
89,04
86,39
82,90
80,96
80,78
79,96
78,58
78,42
77,32
77,25
77,19
75,76
75,12
74,63
72,16
72,15
13,87
16,66
17,64
22,13
20,51
25,24
22,01
28,07
22,48
21,89
22,64
21,63
23,44
24,81
23,23
24,48
SD
0
0
0
3
3
0
0
0
0
5
15
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
71,90
71,56
70,90
70,60
70,52
70,10
69,99
69,88
69,20
69,13
68,55
25,50
22,72
29,98
24,94
24,18
24,89
26,61
26,43
25,74
27,90
22,22
11
10
5
0
0
5
0
0
0
0
0
0
0
0
10
0
0
0
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
68,40
67,16
66,35
66,00
65,75
65,49
65,13
64,57
64,32
63,60
63,35
61,28
59,54
59,39
59,22
57,09
55,38
51,23
22,40
27,52
26,09
26,50
34,41
26,43
23,64
32,58
27,41
35,82
26,09
28,22
27,37
31,44
26,78
28,70
25,33
31,14
0
0
100
100
50,81
50,17
27,32
30,73
0
100
50,13
32,76
0
0
91
100
47,56
43,81
26,57
30,67
N=75 Ważnych (wyłączanie obserwacjami) /N of relevant (exclusion by
observation)
SD – Odchylenie standardowe /standard deviation
Wnuk M, Marcinkowski JT, Kalisz Z. Hierarchia wartości studentów zdrowia publicznego i fizjoterapii
miejsce zajmują wartości związane z prawdą takie jak
mądrość, wiedza i inteligencja.
Spośród pierwszych dwunastu uznanych za
najważniejsze osiem miało charakter moralny, trzy
wartości były wartościami prawdy (inteligencja,
mądrość, wiedza), natomiast jedna miała charakter
hedonistyczny (radość życia).
Najmniej ważnymi okazały się być wartości estetyczne. Spośród ośmiu wartości, które uzyskały najsłabszy wynik aż sześć należało do tej kategorii i były
to: regularność rysów, gustowność, proporcjonalność
kształtów, ład oraz elegancja. Na czwartym i szóstym
miejscu od końca znalazły się wartości wytrzymałości takie, jak: umiejętność znoszenia głodu i chłodu,
na ósmym i jedenastym od końca wartości hedonistyczne takie jak posiadanie czy wygoda, natomiast
na dziesiątej i dwunastej lokacie od końca wartości
sprawności i siły fizycznej w postaci sprężystości ciała
i siły fizycznej.
W środku stawki uplasowały się wartości święte świeckie takie, jak: naród, patriotyzm, państwo
niepodległość oraz wartości święte religijne takie jak
wiara, Bóg, zbawienie, życie wieczne. Najwyżej spośród nich, bo na dziewiętnastym miejscu znalazła się
wiara.
Wyniki wartości świętych religijnych miały największe odchylenie standardowe, co świadczy o tym,
że pod tym względem studenci okazali się grupą heterogeniczną, ponieważ dla części z nich te wartości
okazały się bardzo ważne, natomiast dla reszty mało
ważne, co sprawiło, że ze względu na wyniki średnich
grupa tych wartości znalazła się w środku stawki.
Natomiast wartości moralne, a wśród nich szczególnie te, które okazały się najważniejsze takie, jak:
miłość bliźniego, dobroć, szczerość, prawdomówność
(najwyższe średnie ilości punktów) – okazały się być
ważne dla zdecydowanej większości o czym świadczy
niewielkie odchylenie standardowe, najmniejsze spośród wszystkich analizowanych wartości. Oznacza
to, że pod względem wyboru tych zmiennych badana
grupa okazała się homogeniczna.
171
Większość wyróżnionych wartości wchodzących
w skład danej kategorii uzyskiwała podobne średnie
wyniki, nie były one rozproszone względem siebie
i albo były to wartości wskazywane jako istotne albo
jako przeciętnie istotne albo jako mało istotne. Tak
było w przypadku wartości moralnych wskazanych
jako najbardziej istotne, wartości prawdy, które były
wskazywane jako bardzo ważne, wartości świętych
traktowanych jako przeciętnie ważne, wartości sprawności i siły fizycznej ujmowanych jako mało ważne, jak
również wartości estetycznych wskazywanych jako
najmniej ważne. Wyjątkiem od przedstawionej reguły były wartości hedonistyczne. Spośród nich radość
życia znalazła się na szóstym miejscu, przyjemność
na trzynastym, miłość erotyczna na siedemnastym,
życie pełne wrażeń na dwudziestym, wypoczęcie na
dwudziestym drugim, dostatnie życie na trzydziestym
czwartym, wygoda na czterdziestym oraz posiadanie
na czterdziestym trzecim.
Podsumowanie i wnioski
1. Dla studentów zdrowia publicznego i fizjoterapii
najważniejszymi wartościami są wartości o charakterze moralnym, a szczególnie miłość bliźniego, szczerość, dobroć i prawdomówność. Pod
względem wyboru tych wartości studenci stanowią
jednorodną grupę, co oznacza, że wartości te są
najistotniejsze dla wszystkich badanych, a nie
tylko dla ich części, podczas, gdy dla niektórych
są mało lub przeciętnie ważne.
2. Dla studentów zdrowia publicznego i fizjoterapii
najmniej ważnymi wartościami są wartości estetyczne takie jak regularność rysów, gustowność,
proporcjonalność kształtów, elegancja i ład.
3. Dla studentów zdrowia publicznego i fizjoterapii
przeciętnie ważnymi wartościami są wartości
święte. Pod względem wyboru ważności wartości
świętych, które mają religijny charakter takich,
jak Bóg, zbawienie czy życie wieczne studenci
zdrowia publicznego i fizjoterapii stanowią niejednorodną grupę, co oznacza, że dla niektórych
z nich są one bardzo ważne, natomiast dla innych
mało ważne.
Piśmiennictwo / References
1. Kłosiński M, Lubowicz Z. Uwagi o problematyce i metodzie
badań [w:] Młodzież szkolna i jej świat wartości. Raport
końcowy IBPM, Warszawa 1985.
2. Reykowski J. Zadania pozaosobiste jako regulator czynności
[w:] Kurcz I, Reykowski J. Studia nad teorią czynności
ludzkich. PWN, Warszawa 1975.
3. Matusewicz C. Psychologia wartości. PWN, Warszawa
1975.
4. Maciuszek J. Jakość życia a nieuniknioność ludzkiego
cierpienia. [w:] Psychologiczne i pedagogiczne wymiary
jakości życia. Bańka A, Derbis R (red). UAM-WSP, Poznań
– Częstochowa 1994: 63-71.
5. Brzozowski P. Opracowanie skali wartości Schelera. UMCS,
Lublin 1989.
6. Brzozowski P. Skala Wartości Schelerowskich – SWS.
Podręcznik. Pracownia Testów Psychologicznych PTP,
Warszawa 1995.