Prognoza oddziaływania na środowisko Programu

Transkrypt

Prognoza oddziaływania na środowisko
Programu ochrony środowiska
dla miasta Wrocławia na lata 2012-2015
Wrocław 2012
Prognoza oddziaływania na środowisko Programu ochrony środowiska dla miasta Wrocławia na
lata 2012-2015
Zespół autorski:
Zespół autorów pod kierownictwem mgr inż. Katarzyny Oszańcy
mgr Urszula Chmura
mgr inż. Anna Gallus
mgr Marta Jamontt - Skotis
dr Karolina Królikowska
mgr Marek Kuczer
dr inż. Ewa Owczarek-Nowak
mgr Tomasz Pawelec
mgr inż. Janusz Pietrusiak
opieka ze strony Dyrekcji – dr Wojciech Rogala
ATMOTERM® S.A.
2
Prognoza oddziaływania na środowisko Programu ochrony środowiska dla miasta Wrocławia na lata
2012-2015
SPIS TREŚCI
1
STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM ............................................................................ 5
2
WYKAZ STOSOWANYCH SKRÓTÓW................................................................................................... 8
3
WSTĘP ............................................................................................................................................... 9
4
INFORMACJE O PROJEKCIE DOKUMENTU ....................................................................................... 11
5
6
4.1
Cel projektowanego dokumentu ................................................................. 11
4.2
Zawartość projektowanego dokumentu ....................................................... 11
OCENA ZGODNOŚCI POŚ Z CELAMI OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONYMI
NA SZCZEBLU MIĘDZYNARODOWYM, WSPÓLNOTOWYM, KRAJOWYM, REGIONALNYM .......... 17
5.1
Dokumenty krajowe ................................................................................. 17
5.2
Dokumenty województwa dolnośląskiego .................................................... 26
5.3
Dokumenty lokalne ................................................................................... 40
ANALIZA I OCENA ISTNIEJĄCEGO STANU ŚRODOWISKA ................................................. 51
6.1
Charakterystyka miasta Wrocław ................................................................ 51
6.2
Analiza i ocena aktualnego stanu środowiska ............................................... 52
6.2.1
Jakość powietrza (JP) ................................................................................................ 52
6.2.2
Zasoby i jakość wód (ZiJW) ..................................................................................... 54
6.2.3
Gospodarka wodno-ściekowa (GW-S) ................................................................... 64
6.2.4
Klimat Akustyczny (KA) ............................................................................................ 72
6.2.5
Gospodarka odpadami (GO) .................................................................................... 73
6.2.6
Zasoby przyrodnicze (ZP)......................................................................................... 77
6.2.7
Pola elektromagnetyczne (PE) ................................................................................. 83
6.2.8
Zasoby geologiczne (ZG) .......................................................................................... 85
6.2.9
Zanieczyszczenia gleb (ZGL) ................................................................................... 85
6.2.10 Nadzwyczajne zagrożenia środowiska w odniesieniu do poważnych awarii
przemysłowych (NZS-PAP) ...................................................................................................... 87
7
ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA
OCENIANEGO DOKUMENTU ........................................................................................................... 89
8
WPŁYW NA ŚRODOWISKO W PRZYPADKU ODSTĄPIENIA OD REALIZACJI POŚ ............................... 92
9
ANALIZA I OCENA ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO............................................... 92
10 ŚRODKI ZAPOBIEGAJĄCE ORAZ OGRANICZAJĄCE PRAWDOPODOBNE NEGATYWNE
ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO.............................................................................................. 146
3
2012-2015
11 PROPOZYCJA ROZWIĄZAŃ ALTERNATYWNYCH ............................................................................ 147
12 METODY ZASTOSOWANE PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY ....................................................... 147
13 PRZEWIDYWANE METODY ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ POŚ ........................ 148
14 INFORMACJE O MOŻLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO............. 148
Źródła danych ................................................................................................................................... 150
Spis tabel ........................................................................................................................................... 154
4
lata 2012-2015
1. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM
Podstawą prawną sporządzenia niniejszej Prognozy oddziaływania na środowisko Programu ochrony środowiska dla miasta Wrocławia na lata 2012-2015 (dalej:
POŚ) jest ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku
i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.). Zawartość niniejszej prognozy wynika z art. 51 ust. 2 ww. ustawy oraz zakresu i stopnia szczegółowości ustalonego przez właściwego Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska, a także właściwego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego. Celem prognozy jest identyfikacja potencjalnych oddziaływań skutków wykonania POŚ na środowisko i stwierdzenie
czy realizacja proponowanych zadań sprzyjać będzie ochronie środowiska i zrównoważonemu rozwojowi.
Analiza zadań ustanowionych w Programie ochrony środowiska dla miasta Wrocławia na lata 2012-2015 wykazała, że są one zgodne i realizują cele strategiczne
miasta, a także innych dokumentów strategicznych kraju. Ponadto wszystkie cele i kierunki działań wyznaczone w projekcie POŚ realizują cele środowiskowe ujęte
w międzynarodowych dokumentach, programach i planach.
Ocena aktualnego stanu środowiska w mieście pozwoliła wskazać problemy, jakie istnieją obecnie we Wrocławiu w zakresie ochrony środowiska.
Stan jakości powietrza na terenie miasta Wrocławia należy uznać za niezadowalający,
z uwagi na istotne przekroczenia poziomu dopuszczalnego określonego dla pyłu zawieszonego PM10 oraz poziomu docelowego dla benzo(a)pirenu. Przekroczenia wielkości
kryterialnych w przypadku pyłu zawieszonego PM10 oraz benzo(a)pirenu występują
głównie w okresie zimowym, pokrywającym się z sezonem grzewczym. Główną przyczyną przekroczeń wielkości kryterialnych w przypadku pyłu zawieszonego PM10 oraz
benzo(a)pirenu jest emisja pochodząca ze źródeł komunikacyjnych oraz spalania węgla
i jego pochodnych, w tym również odpadów, w indywidualnych kotłach, piecach domowych tzw. „niska emisja”.
Biorąc pod uwagę jakość powietrza atmosferycznego, szczególną uwagę w zakresie
ochrony powietrza należy zwrócić na zmniejszenie emisji z transportu oraz ze spalania
węgla i jego pochodnych, w tym również odpadów, w indywidualnych kotłach, piecach
domowych (tzw. „niska emisja”) oraz emisji pochodzącej z transportu. Kolejnym ważnym czynnikiem jest zmniejszenie zagrożeń dla zdrowia ludności, spowodowanych zanieczyszczeniem powietrza (w wyniku ekspozycji organizmu na wysokie stężenia zanieczyszczeń w powietrzu może dochodzić do nasilonych reakcji ze strony układu oddechowego i układu krążenia), szczególnie w odniesieniu do grup najbardziej wrażliwych,
w tym: dzieci i młodzieży, osób starszych, osób z zaburzeniami funkcjonowania układu
oddechowego i układu krwionośnego. Należy także opracować i skutecznie wdrażać plan
działań krótkoterminowych w przypadku wystąpienia alarmowych poziomów zanieczyszczeń powietrza (w ramach planu uwzględnienie szczególnych środków, jakie należy podjąć w związku z ochroną wrażliwych grup ludności). Równie ważne jest wykorzystanie
odnawialnych źródeł energii oraz edukacja społeczeństwa i jego zaangażowanie w działania na rzecz ochrony powietrza.
Mimo stopniowo poprawiającej się jakości wód powierzchniowych we Wrocławiu, niezależnie od zapisów w Planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry,
w dalszym ciągu istnieje ryzyko nieosiągnięcia celów środowiskowych dla JCWP zlokalizowanych na terenie Wrocławia.
5
lata 2012-2015
Dla wszystkich JCWP we Wrocławiu zdiagnozowano zły stan wód. Wszystkie części zostały też określone jako wody eutroficzne. Źródłem substancji biogennych są zrzuty
ścieków komunalnych.
Szczególnej ochrony wymaga zlewnia rzek Oławy i Nysy Kłodzkiej, stanowiących praktycznie jedyne źródło wody pitnej dla Wrocławia. Poza manganem, którego przekroczenia nie są związane z substancjami antropogenicznymi, sklasyfikowanie wód tych rzek
do klasy A2 jest spowodowane zanieczyszczeniami ze źródeł komunalnych.
Dla jakości wód podziemnych zagrożeniem są takie obiekty jak składowiska odpadów
komunalnych i przemysłowych, magazyny i stacje paliw, zakłady przemysłowe.
We Wrocławiu znajduje się wiele tego rodzaju obiektów na stosunkowo niewielkim obszarze. Wyniki badań jakości wód podziemnych wokół źródeł zanieczyszczeń stanowiących potencjalne zagrożenie dla tych wód wykazują na zły stan wód podziemnych
w sąsiedztwie tych obiektów.
Szczególną ochroną należy otoczyć fragment pradoliny rzeki Odry (GZWP 320), który
ma szczególne znaczenie w zasilaniu ujęcia infiltracyjnego dla Wrocławia. Ważną sprawą
jest także ograniczanie ruchu samochodów w rejonie terenów wodonośnych.
Infrastruktura zaopatrzenia Miasta w wodę do spożycia jest sukcesywnie rozwijana
i modernizowana, a dostarczana woda spełnia wymogi norm polskich i europejskich.
Niemniej jednak, słabym punktem systemu zaopatrzenia miasta w wodę jest tylko jedno źródło wody. Należy rozważyć przygotowanie projektu alternatywnego systemu zaopatrzenia Miasta w wodę, przynajmniej w sytuacji awaryjnej.
System zbiorowego odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych we Wrocławiu
jest w tej chwili oparty na dwóch oczyszczalniach ścieków: Wrocławskiej Oczyszczalni
Ścieków w Janówku (dalej: WOŚ) i Polach Irygacyjnych w Osobowicach. Docelowo Pola
Irygacyjne będą przejmowały jedynie część wód deszczowych, natomiast całość ścieków
komunalnych będzie kierowana do zmodernizowanej WOŚ. Pozostałe oczyszczalnie nie
mają większego znaczenia w funkcjonowaniu całości systemu.
Aktualnie Wrocławski Węzeł Wodny jest przygotowany na przeprowadzenie wód powodziowych o przepływie do 1 850 m3/s (p=0,5%). Podczas powodzi w 1997 r. maksymalne natężenie przepływu wyniosło 3 640 m3/s (wodowskaz w Trestnie). W celu zabezpieczenia Wrocławia przed powodzią o rozmiarze porównywalnym z tą z 1997 r. niezbędne jest zrealizowanie zadań ujętych w Projekcie Ochrony Przeciwpowodziowej Dorzecza Odry w ramach Programu dla Odry — 2006.
Analizując informacje dotyczące stanu aktualnego gospodarki odpadami na terenie Wrocławia należy zwrócić uwagę na niespójność systemu sprawozdawczego, w którym występuje wiele różnych źródeł danych, brak jest możliwości sprawdzenia drogi jaką faktycznie pokonują odpady od miejsca odbioru do miejsca odzysku lub unieszkodliwienia,
brak możliwości kontroli nad ilością odpadów rzeczywiście wytwarzanych także przez
osoby fizyczne oraz niska możliwość weryfikacji rzetelności składanych sprawozdań
przez przedsiębiorców do Urzędu Marszałkowskiego.
Problemy te dotyczą w zasadzie systemu sprawozdawczości na terenie całego kraju,
jednak dzięki wprowadzeniu w życie zapisów znowelizowanej ustawy o czystości
i porządku w gminie, można spodziewać się wyeliminowania przynajmniej części z nich.
W zakresie zasobów przyrodniczych we Wrocławiu do najważniejszych problemów
i zagrożeń zalicza się zmiany koryta Odry związane z projektem Wrocławskiego Węzła
Wodnego (np. planowana budowa zbiornika w górnej części zlewni Widawy), budowę
szlaków komunikacyjnych na terenach cennych przyrodniczo (np. przez Szczytnicki Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy, Las Pilczycki), zabudowę mieszkaniową terenów zielonych i dolin rzecznych oraz niekontrolowaną wycinkę drzew i brak monitoringu z tym
zakresie. Niemniej ważne jest prowadzenie prac z zakresu ochrony przeciwpowodziowej
nie uwzględniające charakterystyki ekologicznej i wymagań ochrony siedlisk występują-
6
lata 2012-2015
cych w obrębie międzywala, prowadzenie prac leśnych w siedliskach leśnych, nie
uwzględniające wymagań ochrony danego typu siedliska, zwłaszcza usuwanie starych,
próchniejących drzew, zbyt intensywnego, rekreacyjnego użytkowanie terenów leśnych
(np. Las Pilczycki, Las Rędziński), oraz wiele innych opisanych w dalszej części dokumentu.
Na terenie miasta Wrocławia nie występują przekroczenia norm w zakresie promieniowania elektromagnetycznego. Z analizy wnika jednak, że należy kontynuować pomiary
w obecnym systemie zabezpieczenia przeciw promieniowaniu.
We Wrocławiu nie odnotowano poważnych awarii przemysłowych, które spowodowałyby
znaczne zniszczenie środowiska lub pogorszenie jego stanu, stwarzając powszechne
niebezpieczeństwo dla ludzi i środowiska. Wystąpiły zdarzenia o znamionach poważnej
awarii, które powodowały szkody w środowisku w rozumieniu ustawy o zapobieganiu
szkodom w środowisku.
Oprócz zakładów przemysłowych dużym zagrożeniem w mieście jest transport substancji niebezpiecznych. Duży ruch transportowy, zarówno drogowy, lotniczy, jaki i kolejowy
zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia poważnej awarii. W zakresie transportu drogowego ryzyko wystąpienia poważnych awarii, dzięki zrealizowaniu prac budowy autostradowej obwodnicy Wrocławia zmalało (północno-zachodnie obrzeża miasta). Oddana
do użytku obwodnica wpłynęła na zmianę niektórych tras przewozu materiałów niebezpiecznych, eliminując ich przewóz przez ścisłe centrum miasta, co znacznie zmniejszyło
ryzyko poważnej awarii w tym rejonie.
Poza przeciwdziałaniem występowaniu awarii realizowane były też przedsięwzięcia dotyczące usuwania skutków awarii, a w tym w zakresie wyposażenia jednostek ratownictwa
w sprzęt i materiały.
Należy podkreślić, że pomimo podejmowanych działań i prac jednostek administracyjnych, służb ratowniczych w zakresie poważnych awarii, ryzyko ich wystąpienia będzie
zawsze istniało. Dobre przygotowanie do zdarzeń o charakterze poważnych awarii przez
służby ratownicze i zespoły koordynujące może w znaczny sposób wpłynąć na bezpieczeństwo ludzi i środowiska naturalnego.
Wskazane problemy środowiskowe znajdują rozwiązanie w ramach zaproponowanych
w projekcie POŚ zadań. W Prognozie przeanalizowano możliwy wpływ tych zadań na
poszczególne elementy środowiska, dziedzictwo kulturowe, w tym zabytki, populacje
oraz zdrowie ludzi itp.
Większość proponowanych do realizacji przedsięwzięć w ramach POŚ ma zdecydowanie
pozytywny wpływ na środowisko. A zatem, zgodnie z metodologią ocen oddziaływania
na środowisko proponowanie szczegółowych rozwiązań alternatywnych nie ma pełnego
uzasadnienia.
W niniejszym dokumencie wskazane zostały działania, które mogą wywołać skutki negatywne dla środowiska. Możliwe, że ich realizacja wymagać będzie wykonania szczegółowego raportu o oddziaływaniu na środowisko oraz przeprowadzenia kompensacji przyrodniczej. Jednak, patrząc przez pryzmat celu w jakim jest opracowywana i realizowana
prognoza oddziaływania na środowisko Programu ochrony środowiska dla miasta Wrocławia na lata 2012-2015, należy uznać, że środkami zapobiegającymi prawdopodobnemu negatywnemu oddziaływaniu na środowisko są między innymi rozwiązania zaproponowane w projekcie aktualizacji tego dokumentu.
7
lata 2012-2015
2. WYKAZ STOSOWANYCH SKRÓTÓW
BZT5
-
biologiczne zapotrzebowanie na tlen w ciągu pięciu dni
DZMiUW
-
Dolnośląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych we Wrocławiu
GZWP
-
Główny Zbiornik Wód Podziemnych to naturalny zespół utworów wodonośnych
o dużym zasięgu przestrzennym, zawierając zasoby wód podziemnych
o znaczeniu użytkowym (ekonomicznym). GZWP musi spełniać umowne kryteria wydajności, jakości wód i zasobności
IUNG
-
Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa
JCWP
-
jednolita część wód powierzchniowych to oddzielny i znaczący element wód
powierzchniowych, taki jak: struga, strumień, potok, rzeka, kanał lub ich
część. JCWP stanowi podstawową jednostkę wód powierzchniowych, której
stan podlega ocenie i dla której podejmuje się niezbędne działania ochronne
JCWPd
-
jednolita część wód podziemnych – określona objętość wód podziemnych znajdująca się wewnątrz warstwy wodonośnej lub zespołu warstw wodonośnych
KPGO
-
Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2014
KPOŚK
-
Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych
MPWIK
-
Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji S.A. we Wrocławiu
NSRO 07/13
-
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013
NSEE
-
Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej
OZE
-
Odnawialne Źródła Energii
PEP
-
Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016
PGO
-
Plan Gospodarki Odpadami dla Wrocławia
POH
-
Program ochrony środowiska przed hałasem dla miasta Wrocławia
POKA
-
Krajowy Program Oczyszczania Kraju z Azbestu
POŚ
-
Program ochrony środowiska dla miasta Wrocławia na lata 2012-2015
RIPOK
-
Regionalna instalacja do przetwarzania odpadów komunalnych
RZGW
-
Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu
WIOŚ
-
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu
WPGO
-
Wojewódzki Plan Gospodarki Opadami Województwa Dolnośląskiego na lata
2008 2011 z uwzględnieniem lat 2012 2015
WPGO 2012
-
Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Dolnośląskiego
WSO
-
Wojewódzki System Odpadowy
WWW
-
Wrocławski Węzeł Wodny
8
lata 2012-2015
3. WSTĘP
Przedmiotem prognozy oddziaływania na środowisko jest dokument: Program ochrony środowiska dla miasta Wrocławia na lata 2012-2015. Program obejmuje działania na lata 2012-2015 oraz perspektywę na kolejne cztery lata, tj. do roku 2019. Dokument został sporządzony w 2012 roku jako realizacja obowiązku wynikającego z zapisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity
Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.).
Przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji
wyżej wymienionego projektu dokumentu, której elementem jest niniejsza prognoza,
jest spełnieniem obowiązku prawnego wynikającego z dyrektywy 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko oraz zapewnia zgodność z przepisami ustawy
z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.).
Omawiany dokument, tj. Program ochrony środowiska dla miasta Wrocławia na lata
2012-2015, opracowany został zgodnie z formalnie określonymi wymogami prawnymi.
Prognozy oddziaływania na środowisko projektów programów, planów, strategii i polityk
sektorowych, określających ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących
znacząco oddziaływać na środowisko, sporządzane są jako jeden z wymaganych elementów procedury strategicznej oceny oddziaływania na środowisko przeprowadzanej
dla takich projektów.
Prognoza wpływu na środowisko stosowana jest jako narzędzie prewencji podczas procesu decyzyjnego i w fazie przechodzenia do realizacji celów zrównoważonego rozwoju.
Ocena środowiskowych skutków realizacji strategii, polityk, programów i planów winna
być podstawowym narzędziem weryfikacji zamierzeń administracji rządowej i samorządowej pod kątem spełnienia zasad zrównoważonego rozwoju. Aby prognoza skutków ich
wpływu na środowisko była efektywnym i skutecznym narzędziem zapewniającym, że
podczas ich realizowania uwzględniane są zasady zrównoważonego rozwoju, należy:




jasno określić jej założenia i merytoryczny zakres oceny,
koncentrować się na relacjach pomiędzy lokalnymi i krótkoterminowymi celami
rozwoju związanymi z wykorzystaniem środowiska, a celami i zadaniami długoterminowymi tak, aby chronić środowisko przed nieodwracalnymi zmianami,
określić mierniki ekologicznych oddziaływań, służących do obiektywnej oceny
oddziaływań bezpośrednich i pośrednich, krótko- i długoterminowych,
zapewnić zintegrowany proces podejmowania decyzji poprzez określenie związku
pomiędzy strategiczną oceną oddziaływania a innymi instrumentami polityki
rozwoju.
Zakres prognozy jest zgodny z art. 51 ust. 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r.
o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa
w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199, poz.
1227 z późn. zm.). Przepis ten wskazuje, że prognoza oddziaływania na środowisko
powinna:
1) zawierać:
a) informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego
powiązaniach z innymi dokumentami,
b) informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy,
9
lata 2012-2015
c) propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania,
d) informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko,
e) streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym,
2) określać, analizować i oceniać:
a) istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku
braku realizacji projektowanego dokumentu,
b) stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem,
c) istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji
projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jednolity Dz.U. z 2009 r. Nr 151, poz.1220 z późn. zm.),
d) cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu oraz
sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione
podczas opracowywania dokumentu,
e) przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne na środowisko,
a w szczególności na:

różnorodność biologiczną,

ludzi,

zwierzęta,

rośliny,

wodę,

powietrze,

powierzchnię ziemi,

krajobraz,

klimat,

zasoby naturalne,

zabytki,

dobra materialne,

obszar Natura 2000,
z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy,
3) przedstawiać:
a) rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem
realizacji projektowanego dokumentu,
b) biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu – rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy.
Ponadto prognoza powinna również uwzględniać zakres i stopień szczegółowości określony przez właściwego Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska oraz właściwego
10
lata 2012-2015
Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego. Niniejsza prognoza odpowiada
powyższym wymaganiom.
Celem prognozy jest określenie skutków dla środowiska wynikających z realizacji ustaleń przedmiotowego dokumentu, tj. Programu ochrony środowiska dla miasta
Wrocławia na lata 2012-2015.
4. INFORMACJE O PROJEKCIE DOKUMENTU
4.1 Cel projektowanego dokumentu
Dokument, tj. Program ochrony środowiska dla miasta Wrocławia na lata 2012-2015 ma
służyć realizacji Polityki Ekologicznej Państwa. Przyjęte w POŚ priorytety oraz zadania
służyć będą realizacji obowiązujących wymogów ustawowych w dziedzinie ochrony środowiska, zasad wynikających z programów rządowych, zasad zrównoważonego rozwoju
Polski oraz dokumentów strategicznych w mieście.
4.2 Zawartość projektowanego dokumentu
POŚ dla miasta Wrocławia został sporządzony jako realizacja obowiązujących przepisów,
które wskazują, iż jego aktualizacja powinna następować nie rzadziej niż co 4 lata. Celem dokumentu jest określenie systemu ochrony środowiska w mieście uwzględniającego wymagania środowiskowe, społeczne i gospodarcze. Zaktualizowany dokument zawiera charakterystykę miasta oraz charakterystykę i ocenę aktualnego stanu środowiska, sporządzoną na podstawie inwentaryzacji i analizy zagadnień związanych z ochroną
środowiska. Opracowanie określa cele, kierunki działań i zadania ochrony środowiska
w zakresie: jakości powietrza, zasobów i jakości wód, gospodarki wodno-ściekowej,
klimatu akustycznego, gospodarki odpadami, zasobów przyrodniczych, pól elektromagnetycznych, zasobów geologicznych, zanieczyszczeń gleb oraz nadzwyczajnych zagrożeń środowiska w odniesieniu do poważnych awarii przemysłowych. Opracowanie zawiera również program wykonawczy, tj. określa: instytucje odpowiedzialne za realizację
programu, narzędzia realizacji programu, źródła jego finansowania, harmonogram realizacji zadań oraz procedury kontroli realizacji programu.
Cele działań wytyczone do realizacji w ramach poszczególnych komponentów środowiska przedstawiają się następująco:
Poprawa i osiągnięcie stanu jakości powietrza zgodnego z wymaganiami
prawa, zmniejszenie zużycia energii i zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii
Cele krótkoterminowe
do roku 2015
Cel długoterminowy do roku 2019
JAKOŚĆ POWIETRZA (JP)
JP1.
Zmniejszenie emisji pyłów zawieszonych PM10 i PM2,5, NO2 oraz
bezno(a)pirenu
ze
źródeł
liniowych,
powierzchniowych
i punktowych
JP2.
Ochrona ludności, w tym grup szczególnie wrażliwych, w sytuacji
wystąpienia: ryzyka przekroczenia poziomu alarmowego, dopuszczalnego lub docelowego substancji w powietrzu oraz przekroczenia poziomu alarmowego, dopuszczalnego lub docelowego substancji
JP3.
Zmniejszenie zużycia energii i zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii
11
lata 2012-2015
JAKOŚĆ WÓD I GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA (ZiJW,GW-S)
Cele krótkoterminowe do roku 2015
Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych
i podziemnych przy zaspokojeniu uzasadnionych potrzeb wodnych miasta oraz zapewnieniu bezpieczeństwa powodziowego przy przepływie
o prawdopodobieństwie p=0,1%
ZiJW,GW-S1.
Osiągnięcie dobrego stanu JCWP, dla których nie określono
derogacji oraz sukcesywna poprawa stanu pozostałych
JCWP
ZiJW,GW-S2.
Osiągnięcie lub utrzymanie dobrego stanu JCWPd
ZiJW,GW-S3.
Poprawa jakości wód wykorzystywanych do zaopatrywania
Wrocławia w wodę do spożycia
ZiJW,GW-S4.
Zapewnienie pełnego bezpieczeństwa i wysokiej jakości
działania systemu zaopatrywania Wrocławia w wodę do
spożycia
ZiJW,GW-S5.
Ograniczenie zanieczyszczenia wód ładunkami zanieczyszczeń pochodzącymi ze źródeł komunalnych
ZiJW,GW-S6.
Opracowanie i wdrożenie dokumentów umożliwiających
zarządzanie ryzykiem powodziowym
ZiJW,GW-S7.
Sukcesywna realizacja zadań ujętych w Projekcie Ochrony
przed Powodzią Dorzecza Odry w ramach Programu dla
Odry — 2006
ZiJW,GW-S8.
Utrzymywanie w należytym stanie technicznym koryt cieków wodnych, obwałowań i innych urządzeń mających
znaczenie w ochronie przeciwpowodziowej oraz zapewnienie gotowości magazynów przeciwpowodziowych
Zmniejszenie liczby mieszkańców Wrocławia zagrożonych ponadnormatywnym hałasem
Cele krótkoterminowe do roku
2015
Cel długoterminowy
do roku 2019
HAŁAS (KA)
KA1.
Rozpoznanie i ocena stopnia narażenia mieszkańców miasta na ponadnormatywny hałas
KA2.
Ograniczenie narażenia mieszkańców na hałas poprzez
realizację działań wynikających z „Programu ochrony środowiska przed hałasem dla Miasta Wrocławia”
Wdrożenie systemu gospodarki odpadami w gminie, realizującego zasady zrównoważonego rozwoju i zgodnego z obowiązującą hierarchią postępowania z odpadami
Cele krótkoterminowe do
roku 2015
Cel długoterminowy
do roku 2019
GOSPODARKA ODPADAMI (GO)
GO1.
Objęcie wszystkich mieszkańców zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych najpóźniej 1 lipca 2013 r. oraz
systemem selektywnego zbierania odpadów
GO2.
Zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do
maksymalnie 60% wytworzonych odpadów do końca 2014 r.
GO3.
Przygotowanie do ponownego wykorzystania i recyklingu materiałów odpadowych (papier, metal, tworzywa sztuczne i szkło)
12
lata 2012-2015
z gospodarstw domowych oraz odpadów innego pochodzenia podobnych do odpadów z gospodarstw domowych minimum 50%
masy do 2020 r.
GO4.
Zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów:
•
w 2013 r. nie więcej niż 50%,
•
w 2020 r. nie więcej niż 35%
masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.
GO5.
Eliminacja praktyk nielegalnego składowania odpadów
GO6.
Osiągnięcie poziomu selektywnego zbierania zużytego sprzętu
elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych w wysokości 4 kg/mieszkańca/rok
GO7.
Bezpieczne usuwanie wyrobów i odpadów zawierających azbest
GO8.
Zmniejszenie masy wytwarzanych odpadów przemysłowych
GO9.
Zwiększenie masy odpadów przemysłowych poddawanych procesom odzysku przy jednoczesnym zmniejszeniu masy odpadów
poddawanych składowaniu
OCHRONA PRZYRODY (ZP)
2015
Cel długoterminowy do roku
2019
Ochrona i zrównoważone użytkowanie zasobów przyrodniczych
ZP1.
Udoskonalenie
formalno-prawnych,
organizacyjnych
i merytorycznych podstaw ochrony przyrody hałas
ZP2.
Zachowanie lub odtworzenie właściwego stanu cennych
ekosystemów i siedlisk oraz populacji gatunków zagrożonych”
Ochrona i rozwój spójnego systemu terenów zieleni miejskiej
2015
TERENY ZIELENI MIEJSKIEJ (TZM)
TZM1.
Rozwój terenów zieleni miejskiej z uwzględnieniem
wartości przyrodniczych i kulturowych
TZM1.
Sprawne zarządzanie terenami zieleni miejskiej
13
lata 2012-2015
Ochrona i zrównoważone użytkowanie zasobów leśnych
2015
OCHRONA I ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ LASÓW (OiZRL)
OiZRL1.
Zapewnienie formalnych podstaw ochrony zasobów
leśnych
OiZRL2.
Zachowanie i odtworzenie właściwego stanu lasów
Poprawa stanu jakości gleby i ziemi na terenie miasta oraz ochrona
powierzchni ziemi przed degradacją
Cel długoterminowy
do roku 2019
OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI (OPZ)
OPZ1.
Monitoring obszarów z niezadawalającym stanem jakości gleby lub ziemi
OPZ2.
Zapobieganie dalszej degradacji gleby i utrzymanie jej
funkcji
OPZ3.
Ochrona powierzchni ziemi biologicznie czynnych
i właściwe zagospodarowanie terenów poeksploatacyjnych
Ochrona zasobów kopalin i wykorzystanie środowiska geologicznego
dla celów produkcyjnych
2015
Cel długoterminowy
do roku 2019
GOSPODAROWANIE ZASOBAMI GEOLOGICZNYMI (ZG)
ZG1.
Racjonalizacja zaopatrzenia ludności oraz sektorów gospodarczych w kopaliny oraz otoczenie ich ochroną
przed ilościową i jakościową degradacją
Ochrona przed polami elektromagnetycznymi
2015
POLA ELEKTROMAGNETYCZNE (PEM)
PEM1.
Monitoring poziomów pól elektromagnetycznych
14
lata 2012-2015
Minimalizacja skutków wystąpienia poważnych awarii przemysłowych
oraz ograniczenie ryzyka ich wystąpienia
Cel długoterminowy
do roku 2019
POWAŻNE AWARIE PRZEMYSŁOWE (NZS-PAP)
NZS-PAP1.
Zmniejszenie zagrożenia oraz minimalizacja skutków
w przypadku wystąpienia awarii
NZS-PAP1.
Zapewnienie bezpiecznego transportu substancji niebezpiecznych
NZS-PAP1.
Kreowanie
właściwych
zachowań
społeczeństwa
w sytuacji wystąpienia zagrożeń środowiska i życia ludzi z tytułu wystąpienia awarii przemysłowych
EDUKACJA EKOLOGICZNA (EE)
Cele krótkoterminowe
do roku 2015
Cel długoterminowy
do roku 2019
Podnoszenie wiedzy i kształtowanie postaw przyjaznych środowisku
EE1.
Opracowanie programu edukacji ekologicznej dla miasta Wrocławia
EE2.
Współpraca z organizacjami pozarządowymi i kontynuacja wsparcia finansowego i organizacyjnego placówek
oświatowych
EE3.
Podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców
w zakresie bieżących problemów jakości środowiska
Uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych
Cel długoterminowy
do roku 2019
UWZGLĘDNIENIE ZASAD OCHRONY ŚRODOWISKA W STRATEGIACH
SEKTOROWYCH (UZOSwSS)
UZOSwSS1.
Projekty dokumentów strategicznych wszystkich sektorów gospodarki będą poddawane procedurze oceny oddziaływania na środowisko i wyniki tej oceny będą
uwzględniane w ostatecznych wersjach tych dokumentów.
UZOSwSS2.
Uwzględnienie celów ochrony środowiska w sektorowych dokumentach strategicznych
15
lata 2012-2015
Kształtowanie harmonijnej struktury funkcjonalno-przestrzennej miasta
przyjaznej dla mieszkańców pod kątem terenów zielonych, ochrony środowiska oraz ochrony przeciwpowodziowej
2015
Cel długoterminowy do
roku 2019
ASPEKTY EKOLOGICZNE W PLANOWANIU PRZESTRZENNYM (AEwPP)
AEwPP1.
Zwiększenie powierzchni obszarów zieleni miejskiej
z jednoczesnym uwzględnianiem korytarzy ekologicznych
wodnych i lądowych
AewPP2.
Rozwój terenów zieleni
przewietrzania miasta
służących
poprawie
warunków
Współpraca w zakresie ochrony środowiska z podmiotami i jednostkami
zewnętrznymi
2015
Cel długoterminowy
do roku 2019
WSPÓŁPRACA W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA (WwZOS)
WwZOS1.
Monitoring realizacji zadań i współpraca w zakresie
ochrony środowiska z innymi gminami, organami
(m.in. wymiana doświadczeń, przekaz informacji, porozumienia)
Dążenie do wdrożenia w biznesie najlepszych praktyk mających na celu
ochronę środowiska naturalnego
Cel długoterminowy do
roku 2019
ROZWÓJ RYNKU Z ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA (RRwZOS)
RRwZOS1.
Uruchomienie mechanizmów prawnych, ekonomicznych
i edukacyjnych, które prowadzą do rozwoju proekologicznej produkcji towarów oraz do świadomych postaw
konsumenckich zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju
RRwZOS1.
Zwiększenie roli placówek badawczych we wdrażaniu
ekoinnowacji w przemyśle, w produkcji wyrobów przyjaznych dla środowiska oraz doprowadzenie do zadawalającego stanu systemu monitoringu środowiska
Zarządzenie środowiskowe oparte o nowoczesne rozwiązania
2015
ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKOWE (ZSr)
ZSr1.
Promowanie instytucji wdrażających zarządzanie środowiskiem
ZSr2.
Wykorzystywanie nowoczesnych narzędzi/metod wspierających zarządzenie środowiskowe
16
lata 2012-2015
Stworzenie systemu zapobiegającego powstawaniu szkód i monitorującego szkody w środowisku
2015
Cel długoterminowy
do roku 2019
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODY W ŚRODOWISKU (OzSwS)
OzSwS1.
Prowadzenie systemu monitorowania zaistniałych i potencjalnych szkód w środowisku
OzSwS2.
Opracowanie systemu umożliwiającego egzekwowanie kar
za powodowanie szkód w środowisku
5. OCENA ZGODNOŚCI POŚ Z CELAMI OCHRONY ŚRODOWISKA
USTANOWIONYMI NA SZCZEBLU MIĘDZYNARODOWYM,
WSPÓLNOTOWYM, KRAJOWYM, REGIONALNYM
Oceniany dokument jest zgodny z dokumentami strategicznymi ustanowionymi na
szczeblu europejskim, krajowym i regionalnym. Główne założenia dokumentów strategicznych kraju, województwa, oraz miasta Wrocławia, a także wynikające z nich priorytetowe działania opisane zostały poniżej.
5.1 Dokumenty krajowe
POLITYKA EKOLOGICZNA PAŃSTWA W LATACH 2009-2012 Z PERSPEKTYWĄ
DO ROKU 2016 (PEP)
Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 bierze
pod uwagę zobowiązania wynikające z przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Przy jej
opracowywaniu uwzględniono nie tylko strategiczne i programowe dokumenty rządu
Rzeczpospolitej Polskiej, ale także Wspólnoty Europejskiej. Polityka ekologiczna to dokument strategiczny, który przez określenie celów i priorytetów ekologicznych wskazuje
kierunek działań koniecznych dla zapewnienia właściwej ochrony środowisku naturalnemu.
Polityka ekologiczna Państwa obejmuje trzy podstawowe grupy zagadnień [4]:



kierunki działań systemowych,
ochronę zasobów naturalnych,
poprawę jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego.
Tabela 1. Kierunki działań wg Polityki ekologicznej Państwa (PEP) w latach 2009-2012
z perspektywą do roku 2016 [10]
Kierunki działań
Uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach
sektorowych
Aktywizacja rynku na rzecz
ochrony środowiska
Zarządzanie środowiskowe
Cele do 2016

Uzyskanie zgodności projektów dokumentów strategicznych
we wszystkich sektorach, zgodnie z prawem i wnioskami z
ocen oddziaływania na środowisko

Uruchomienie mechanizmów prawnych, ekonomicznych i
edukacyjnych prowadzących do rozwoju proekologicznej
produkcji i konsumpcji włączając w to internalizację kosztów
zewnętrznych

Spowodowanie jak najszerszego przystępowania do EMAS,
17
lata 2012-2015
Kierunki działań
Cele do 2016
popularyzacja wiedzy o systemie i tworzenie korzyści ekonomicznych dla firm i instytucji będących w systemie
Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony

środowiska
Rozwój badań i postęp techniczny
Odpowiedzialność za szkody
Podnoszenie świadomości ekologicznej

Zwiększenie roli polskich placówek badawczych we wdrażaniu ekoinnowacji w przemyśle oraz w produkcji wyrobów
przyjaznych środowisku.

Stworzenie systemu prewencyjnego w celu zapobiegania
szkodom i w przypadku wystąpienia szkód ich naprawy
Aspekt ekologiczny

w planowaniu przestrzennym
Przywrócenie właściwej roli planowania przestrzennego
OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH
Ochrona przyrody
Ochrona i zrównoważony
rozwój lasów

Zachowanie bogatej różnorodności biologicznej polskiej przyrody, wraz z umożliwieniem zrównoważonego rozwoju gospodarczego kraju

Dalsze prace w kierunku racjonalnego użytkowania zasobów
leśnych z zachowaniem bogactwa biologicznego

Racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych, aby uchronić gospodarkę narodową
przed deficytami wody i zabezpieczyć przed skutkami powodzi oraz dążenie do maksymalizacji oszczędności zasobów
wodnych.
Zwiększenie retencji wody.
Ochrona głównych zbiorników wód podziemnych przed zanieczyszczeniem
Racjonalne gospodarowanie
zasobami wody



Rozpowszechnianie dobrych praktyk rolnych i leśnych, przeciwdziałanie degradacji terenów rolnych, łąkowych i wodnobłotnych, zwiększenie skali rekultywacji gleb zdegradowanych i zdewastowanych, przywracając im funkcję przyrodnicza, rekreacyjną lub rolniczą

Racjonalizacja zaopatrzenia ludności oraz sektorów gospodarczych w kopaliny i wodę z zasobów wód podziemnych
oraz otoczenia ich ochroną przed ilościową i jakościową degradacją.
Doskonalenie prawodawstwa ochrony zasobów kopalin i wód
podziemnych.
Ograniczenie presji na środowisko w trakcie badań geologicznych.
Eliminacja nielegalnej eksploatacji kopalin.
Ochrona złóż w procesie planowania przestrzennego.
Oceny pojemności złóż dla celów CCS.
Dokończenie dokumentowania zasobów wód leczniczych i
termalnych oraz głównych zbiorników wód podziemnych
Ochrona powierzchni ziemi

Gospodarowanie zasobami
geologicznymi





POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO

Dalsza poprawa stanu zdrowotnego mieszkańców w wyniku
wspólnych działań sektora ochrony środowiska z sektorem
zdrowia oraz skuteczny nadzór nad instalacjami będącymi
potencjalnymi źródłami awarii przemysłowych

Spełnienie zobowiązań Traktatu Akcesyjnego oraz dyrektyw
dotyczących emisji zanieczyszczeń do powietrza.
Całkowita likwidacja emisji substancji zubożających warstwę
Środowisko a zdrowie
Jakość powietrza

18
lata 2012-2015
Kierunki działań
Cele do 2016
ozonową poprzez wycofanie ich z obrotu i stosowania.

Ochrona wód





Gospodarka odpadami



Oddziaływanie hałasu i pól
elekromagnetycznych
Substancje chemiczne
Zakończenie Krajowego programu budowy oczyszczalni ścieków dla aglomeracji powyżej 2 000 RLM i przywrócenie dobrego stanu jakości wód powierzchniowych i podziemnych
oraz zrealizowanie Bałtyckiego programu walki z eutrofizacją.
Opracowanie dla każdego obszaru dorzecza planu gospodarowania wodami oraz programu wodno-środowiskowego oraz
ich realizacja - zgodnie z Ramową dyrektywą wodną
Utrzymanie tendencji oddzielenia ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego.
Znaczne zwiększenie odzysku energii z odpadów komunalnych
Zamknięcie wszystkich składowisk nie spełniających norm
UE.
Sporządzenie spisu zamkniętych oraz opuszczonych składowisk odpadów wydobywczych oraz identyfikacja tych o znaczącym oddziaływaniu na środowisko.
Eliminacja składowania sprzętu elektrycznego, elektronicznego, baterii oraz akumulatorów.
Pełne zorganizowanie krajowego systemu zbierania wraków
samochodowych i demontażu pojazdów wycofanych z ruchu.
Zorganizowanie systemu preselekcji, sortowania i odzysku
odpadów komunalnych, aby na składowiska nie trafiało więcej niż 50% odpadów wytworzonych w gospodarstwach domowych

Dokonanie wiarygodnej oceny narażenia społeczeństwa na
ponadnormatywny hałas i oddziaływanie pól elektromagnetycznych i podjęcie kroków do zmniejszenia tego zagrożenia,
tam, gdzie jest ono największe

Stworzenie efektywnego systemu nadzoru nad substancjami
chemicznymi dopuszczonymi na rynek, zgodnie z zasadami
rozporządzenia REACH
NARODOWE STRATEGICZNE RAMY ODNIESIENIA 2007-2013 (NSRO 07/13)
Dokument przedstawia analizę sytuacji społeczno-gospodarczej kraju i jej regionów,
formułuje najważniejsze wyzwania dla kraju w perspektywie kolejnych lat oraz określa
cele zmierzające do osiągnięcia spójności społeczno-gospodarczej i terytorialnej
z krajami i regionami Wspólnoty, prezentuje alokację środków finansowych na poszczególne programy oraz ramy systemu realizacji. Dodatkowo przedstawiono opis programów operacyjnych, realizujących zakładane w NSRO 07/13 cele.
Celem strategicznym NSRO 07/13 dla Polski jest tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości zapewniającej wzrost
zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej.
Celami horyzontalnymi NSRO 07/13 są [5]:



poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów partnerstwa,
poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej,
budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski,
19
lata 2012-2015



podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, w tym szczególnie sektora wytwórczego o wysokiej wartości dodanej oraz rozwój sektora
usług,
wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji
społecznej, gospodarczej i przestrzennej,
wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich.
NARODOWA STRATEGIA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ (NSEE)
Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej to dokument, który identyfikuje i hierarchizuje główne cele edukacji środowiskowej, wskazując jednocześnie możliwości ich realizacji. Programem wykonawczym dla Strategii jest Narodowy Program Edukacji Ekologicznej, wskazujący zadania edukacyjne oraz podmioty odpowiedzialne za ich realizację.
Podstawowe cele NSEE to [6]:




upowszechnianie idei ekorozwoju we wszystkich sferach życia, uwzględniając
również pracę i wypoczynek człowieka, czyli objęcie permanentną edukacją ekologiczną wszystkich mieszkańców Rzeczypospolitej Polskiej,
wdrożenie edukacji ekologicznej jako edukacji interdyscyplinarnej na wszystkich
stopniach edukacji formalnej i nieformalnej,
tworzenie wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów edukacji ekologicznej, stanowiących rozwiniecie Narodowego Programu Edukacji Ekologicznej,
a ujmujących propozycje wnoszone przez poszczególne podmioty realizujące
projekty edukacyjne dla lokalnej społeczności,
promowanie dobrych doświadczeń z zakresu metodyki edukacji ekologicznej.
KRAJOWY PLAN GOSPODARKI ODPADAMI 2014 (KPGO)
Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jednolity Dz.U. z 2007 r. nr 39, poz. 251, z późn. zm.) krajowy plan gospodarki odpadami jest
nadrzędnym dokumentem w zakresie gospodarki odpadami, z którym muszą być zgodne plany gospodarki odpadami opracowywane na niższych szczeblach administracji.
Celem dalekosiężnym KPGO 2014 jest osiągnięcie systemu gospodarki odpadami zgodnego z zasadą zrównoważonego rozwoju, w którym w pełni realizowane są zasady gospodarki odpadami, a w szczególności hierarchia postępowania z odpadami, czyli po
pierwsze zapobieganie powstawania odpadów, a następnie przygotowanie do ponownego użycia, recykling, inne metody odzysku, unieszkodliwianie, przy czym najmniej pożądanym sposobem ich zagospodarowania jest składowanie.
Główne cele strategiczne wynikające z KPGO to:





uniezależnienie wzrostu ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego
kraju,
zwiększenie udziału odzysku, w tym w szczególności odzysku energii z odpadów,
zgodnego z wymaganiami ochrony środowiska,
zmniejszenie ilości odpadów kierowanych na składowiska odpadów,
wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów,
utworzenie i uruchomienie bazy danych o produktach, opakowaniach,
i gospodarce odpadami (BDO),
KPGO formułuje również dodatkowe cele szczegółowe dla poszczególnych grup odpadów.
W przypadku odpadów komunalnych są to [7]:

objęcie systemem zbiórki odpadów komunalnych 100% mieszkańców najpóźniej
do 2015 r.,
20
lata 2012-2015




objęcie 100% mieszkańców systemem selektywnego zbierania odpadów najpóźniej do 2015 r.,
zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania, aby nie było składowanych:

w 2013 więcej niż 50%,

w 2020 więcej niż 35%
masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.
zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do poziomu maks.
60% wytworzonych odpadów do końca 2014 r.,
przygotowanie do ponownego wykorzystania i recykling materiałów odpadowych, przynajmniej takich jak papier, metal, tworzywa sztuczne i szkło
z gospodarstw domowych i w miarę możliwości odpadów innego pochodzenia
podobnych do odpadów z gospodarstw domowych na poziomie minimum 50%
ich masy wytworzonej do 2010 roku.
KRAJOWY PROGRAM OCZYSZCZANIA KRAJU Z AZBESTU (POKA)
Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032, będący aktualizacją dotychczas obowiązującego Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski (z 2002 r.), wyznacza następujące cele dotyczące azbestu:



usunięcie i unieszkodliwienie wyrobów zawierających azbest,
minimalizacja negatywnych skutków zdrowotnych spowodowanych obecnością
azbestu na terytorium kraju,
likwidacja szkodliwego oddziaływania azbestu na środowisko.
Cele te realizowane powinny być przez następujące działania:






do 2012 r. przeprowadzenie pełnej i rzetelnej inwentaryzacji oraz ustalenie rozmieszczenia terytorialnego azbestu i wyrobów zawierających azbest,
utworzenie i uruchomienie elektronicznego Systemu Informacji Przestrzennej
do monitoringu usuwania wyrobów zawierających azbest,
podjęcie prac legislacyjnych umożliwiających egzekwowanie obowiązków nałożonych na podmioty fizyczne i prawne oraz zasilanie danymi elektronicznego
systemu monitorowania realizacji POKA,
działania edukacyjno-informacyjne,
zadania w zakresie usuwania wyrobów zawierających azbest,
działania w zakresie oceny narażenia i ochrony zdrowia, w tym działalność
Ośrodka Referencyjnego Badań i Oceny Ryzyka Zdrowotnego Związanych
z Azbestem.
Program tworzy m.in. następujące możliwości [8]:



składowanie odpadów azbestowych na składowiskach podziemnych,
wdrażanie nowych technologii umożliwiających unicestwianie włókien azbestu,
pozostawianie w ziemi – w dopuszczonych prawem przypadkach – wyrobów
azbestowych wycofanych z użytkowania.
KRAJOWA STRATEGIA OCHRONY I ZRÓWNOWAŻONEGO UŻYTKOWANIA RÓŻNORODNOŚCI BIOLOGICZNEJ
Strategia wskazuje na konieczność:


rozpoznania i monitorowania stanu różnorodności biologicznej oraz istniejących
i potencjalnych zagrożeń,
skutecznego usunięcia lub ograniczania pojawiających się zagrożeń różnorodności biologicznej,
21
lata 2012-2015

zachowania i/lub wzbogacenia istniejących oraz odtworzenia utraconych elementów różnorodności biologicznej.
Niezbędnym działaniem zawartym w dokumencie jest podniesienie wiedzy oraz ukształtowanie postaw i aktywności społeczeństwa na rzecz ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej [9].
PROJEKT POLITYKI WODNEJ PAŃSTWA 2030 (z uwzględnieniem etapu 2016)
(PWP 2030)
Polityka wodna państwa do roku 2030 (z uwzględnieniem etapu 2016) – dalej PWP
2030 - jest wieloletnim dokumentem strategicznym identyfikującym problemy uznane
za najistotniejsze z punktu widzenia osiągnięcia celów, przed którymi stoi gospodarka
wodna oraz wskazuje priorytetowe kierunki, na których koncentrowane będą działania
państwa. Obecny system gospodarki wodnej wymaga reformy w celu osiągnięcia najlepszych możliwych efektów ekonomicznych, przy jednoczesnym zapewnieniu ciągłości
dostaw odpowiedniej jakości wody społeczeństwu i nienaruszaniu równowagi ekosystemów wodnych. PWP 2030 określa podstawowe kierunki tej reformy, która ma zostać
przeprowadzona poprzez zbudowanie sprawnie działającego zintegrowanego systemu
gospodarowania wodami, wykorzystującego nowoczesne mechanizmy prawne, instrumenty ekonomiczne, konsultacje społeczne i podstawy naukowe.
PWP 2030 identyfikuje problemy uznane za najistotniejsze z punktu widzenia osiągnięcia celów, przed którymi stoi gospodarka wodna oraz wytycza priorytetowe kierunki, na
których koncentrowane powinny być działania państwa, aby cele te osiągnąć.
Celem nadrzędnym PWP 2030 jest zapewnienie powszechnego dostępu ludności do czystej i zdrowej wody oraz istotne ograniczenie zagrożeń wywoływanych przez powodzie
i susze w połączeniu z utrzymaniem dobrego stanu wód i związanych z nimi ekosystemów, przy zaspokojeniu uzasadnionych potrzeb wodnych gospodarki, poprawie spójności terytorialnej i dążeniu do wyrównywania dysproporcji regionalnych. Realizowane to
ma być poprzez osiągnięcie następujących celów strategicznych [10]:





osiągnięcia i utrzymania dobrego stanu wód i związanych z nimi ekosystemów,
zaspokojenie potrzeb ludności w zakresie zaopatrzenia w wodę,
zaspokojenie społecznie i ekonomicznie uzasadnionych potrzeb wodnych gospodarki,
ograniczenie wystąpienia negatywnych sutków powodzi i susz,
reforma systemu zarządzania i finansowania gospodarki wodnej.
KRAJOWY PROGRAM OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW KOMUNALNYCH (KPOŚK)
Przepisy prawne Unii Europejskiej w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków
komunalnych określone zostały w szczególności w dyrektywie Rady 91/271/EWG z dnia
21 maja 1991 roku, dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych. W Traktacie Akcesyjnym przewidziano, że przepisy prawne Unii Europejskiej w zakresie odprowadzania i
oczyszczania ścieków komunalnych określone ww. dyrektywą będą w Polsce w pełni
obowiązywały od 31 grudnia 2015 r., do tego czasu:



wszystkie aglomeracje ≥ 200 RLM muszą być wyposażone w systemy kanalizacji
zbiorczej i oczyszczalnie ścieków o efekcie oczyszczania uzależnionym od wielkości oczyszczalni,
aglomeracje <2000 RLM wyposażone w dniu wejścia Polski do Unii Europejskiej
w systemy kanalizacyjne powinny posiadać do tego terminu oczyszczalnie zapewniające odpowiednie oczyszczanie,
zakłady przemysłu rolno-spożywczego o wielkości > 4000 RLM są zobowiązane
do redukcji zanieczyszczeń biodegradowalnych.
22
lata 2012-2015
KPOŚK określa działania, które będą podejmowane do końca okresu przejściowego, wynegocjowanego dla tej dyrektywy tj. do końca 2015 r. Program stanowi spis przedsięwzięć zaplanowanych do realizacji w zakresie zbierania i oczyszczania ścieków komunalnych (budowy, rozbudowy i/lub modernizacji oczyszczalni ścieków komunalnych
i systemów kanalizacji zbiorczej) w aglomeracjach w celu prawidłowego i uporządkowanego procesu implementacji dyrektywy 91/271/EWG [11].
PLANY GOSPODAROWANIA WODAMI (PGW) NA OBSZARZE DORZECZA ODRY
Dokument ten jest syntezą prac przeprowadzonych na obszarze dorzecza w pierwszym
cyklu planistycznym. Zawiera m.in. takie elementy, jak opis cech charakterystycznych
obszaru dorzecza, podsumowanie identyfikacji znaczących oddziaływań antropogenicznych, określenie zasad monitoringu oraz oceny stanu wód, ustalenie celów środowiskowych dla JCW i obszarów chronionych oraz odstępstwa od osiągnięcia celów środowiskowych. W PGW dla obszaru dorzecza Odry wymieniono inwestycje, które, co prawda, mogą spowodować zmiany w charakterystyce JCW, jednak z uwagi na fakt, że mają
służyć celom stanowiącym nadrzędny interes społeczny lub korzyści dla środowiska naturalnego i dla społeczeństwa, są dopuszczone do realizacji. Dla Miasta Wrocławia jest
to zadanie z zakresu inwestycji przeciwpowodziowych: modernizacja Wrocławskiego
Węzła Wodnego.
Odstępstwa od osiągnięcia dobrego stanu wód powierzchniowych do roku 2015 (derogacje) wskazane w PGW dla obszaru dorzecza Odry dla terenu Wrocławia dotyczą jednej
JCWP: rzeki Odry w granicach Miasta Wrocławia [12].
PROGRAM DLA ODRY - 2006
W dniu 6 lipca 2001 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił ustawę o ustanowieniu
programu wieloletniego Program dla Odry - 2006. Jest to rządowy program wieloletni,
a jego realizacja ma się zakończyć w 2016 roku.
Program dla Odry - 2006 obejmuje swym zasięgiem obszar położony w granicach administracyjnych ośmiu województw Polski (śląskiego, opolskiego, dolnośląskiego, łódzkiego, lubuskiego, wielkopolskiego, kujawsko-pomorskiego i zachodniopomo-rskiego). Zadania ujęte w programie są realizowane m.in. ze środków budżetu państwa, WFOŚiGW
oraz NFOŚiGW, a ich celem jest:







zbudowanie systemu biernego i czynnego zabezpieczenia przeciwpowodziowego,
ochrona środowiska przyrodniczego i czystości wód,
usunięcie szkód powodziowych,
prewencyjne zagospodarowanie przestrzenne oraz renaturyzacja ekosystemów,
zwiększenie lesistości,
utrzymanie i rozwój żeglugi śródlądowej,
energetyczne wykorzystanie rzek.
Wizją programu jest Odra - rzeka bezpieczna, czysta, żeglowna i przyjazna mieszkańcom całego dorzecza. W 2009 roku Pełnomocnik Rządu do Spraw Programu dla Odry 2006 opracował projekt aktualizacji programu. Celem strategicznym, określonym dla
tego dokumentu jest wzrost bezpieczeństwa przeciwpowodziowego z zachowaniem zasady zrównoważonego rozwoju terenu całego dorzecza oraz poszanowaniem bogatych
na tym obszarze zasobów przyrody i stanu środowiska.
Osiągnięcie celu strategicznego będzie możliwe dzięki realizacji zadań:


doprowadzenie do pełnej odbudowy zniszczeń powodziowych,
zrealizowanie nowego, bardziej skutecznego programu ochrony przeciwpowodziowej, uwzględniającego zarówno rozwój nauki i wiedzy, jak i doświadczenia
zdobyte podczas powodzi 1997 r.,
23
lata 2012-2015



zapewnienie skutecznej ochrony środowiska, w tym poprawę jakości wód powierzchniowych oraz cennych siedlisk przyrodniczych,
stworzenie warunków dla stabilnej żeglugi długotrasowej na odcinku Gliwice –
Koźle – Wrocław – Szczecin,
rozwijanie turystyki wodnej oraz wykorzystanie wód dorzecza do produkcji
energii elektrycznej.
PROJEKT STRATEGII BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE I ŚRODOWISKO
Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko ma być jedną z dziewięciu podstawowych strategii rozwojowych Państwa, wynikająca z Planu uporządkowania strategii
rozwoju, którego reasumpcja nastąpiła w 2010 r. Obejmie ona kompleksowo zarówno
zagadnienia energetyki, jak i środowiska. Rolą jej ma być zintegrowanie polityki środowiskowej z polityką energetyczną i wytyczenie kierunków rozwoju i priorytetów w tych
dziedzinach. Stanowić więc będzie wytyczne do kształtowania polityk w tych dziedzinach. Strategia więc rekomenduje odpowiednią ich aktualizacje, po jej zatwierdzeniu.
Głównym celem zawartym w dokumencie jest zapewnienie wysokiej jakości życia obecnych i przyszłych pokoleń z uwzględnieniem ochrony środowiska oraz stworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju nowoczesnego sektora energetycznego, zdolnego
zapewnić Polsce bezpieczeństwo energetyczne oraz konkurencyjną i efektywną energetycznie gospodarkę.
Główne cele Strategii to [13]:



zrównoważone gospodarowanie zasobami środowiska,
zapewnienie gospodarce krajowej bezpiecznego i konkurencyjnego zaopatrzenia
w energię,
poprawa stanu środowiska.
POLITYKA ENERGETYCZNA POLSKI DO 2030 ROKU
Dokument określa podstawowe kierunki polityki energetycznej. Są nimi:





poprawa efektywności energetycznej,
wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii,
dywersyfikacja wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej,
rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw,
rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii oraz ograniczenie oddziaływania
energetyki na środowisko.
Wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii ma zostać zapewniony przez racjonalne
efektywne gospodarowanie krajowymi złożami węgla oraz dywersyfikację źródeł
i kierunków dostaw gazu ziemnego. Dokument postuluje również przygotowanie infrastruktury dla energetyki jądrowej i zapewnienie warunków inwestorom dla wybudowania i uruchomienia elektrowni jądrowych opartych na bezpiecznych technologiach.
Zgodnie z Polityką energetyczną Polski do 2030 roku udział odnawialnych źródeł energii
w całkowitym zużyciu w Polsce ma wzrosnąć do 15% w 2020 roku i 20% w roku 2030.
Zadania wynikające z Polityki energetycznej Polski to m.in.: modernizacja sieci przesyłowych i sieci rozdzielczych pozwalająca obniżyć poziom awaryjności o 50%, rozwój lokalnej mini i mikro kogeneracji pozwalający na dostarczenie do roku 2020 z tych źródeł
co najmniej 10% energii elektrycznej zużywanej w kraju, ochrona lasów przed nadmiernym eksploatowaniem w celu pozyskiwania biomasy oraz zrównoważone wykorzystanie obszarów rolniczych na cele OZE, tak aby nie doprowadzić do konkurencji pomiędzy energetyką odnawialną i rolnictwem, wdrożenie Programu budowy biogazowni rolniczych przy założeniu powstania do roku 2020 co najmniej jednej biogazowni w każdej
24
lata 2012-2015
gminie, ograniczenie emisji CO2 w wielkości możliwej technicznie do osiągnięcia bez
naruszania bezpieczeństwa energetycznego, ograniczenie emisji SO 2 do poziomu ustalonego w Traktacie Akcesyjnym, ograniczenie emisji NOx poczynając od 2016 roku
zgodnie ze zobowiązaniami przyjętymi przy akcesji do Unii Europejskiej, likwidacja emisji z tytułu samozapłonu i palenia się hałd poprzez pozyskanie węgla z odpadów pogórniczych zalegających na składowiskach, rozszerzenie zakresu założeń i planów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe o planowanie i organizację działań
mających na celu racjonalizację zużycia energii i promowanie rozwiązań zmniejszających zużycie energii na obszarze gminy, wsparcie inwestycji w zakresie stosowania najlepszych dostępnych technologii w przemyśle, wysoko-sprawnej kogeneracji, ograniczenia strat w sieciach elektroenergetycznych i ciepłowniczych oraz termomodernizacji budynków, wykorzystanie obowiązków w zakresie przygotowania planów zaopatrzenia
gmin w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe do zastępowania wyeksploatowanych rozdzielonych źródeł wytwarzania ciepła jednostkami kogeneracyjnymi [14].
KRAJOWY PROGRAM ZWIĘKSZANIA LESISTOŚCI
KPZL jest opracowaniem studialnym, o charakterze strategicznym. Jest instrumentem
polityki leśnej w zakresie kształtowania przestrzeni przyrodniczej kraju i zawiera ogólne
wytyczne sporządzania regionalnych planów przestrzennego zagospodarowania w dziedzinie zwiększania lesistości. Przyjęte w KPZL założenia metodyczne i kryteria określania preferencji zalesieniowych mogą być pomocne w tworzeniu oryginalnych rozwiązań
regionalnych oraz lokalnych.
Zwiększanie lesistości jest trwałym elementem polityki przestrzennej, ekologicznej gospodarczej kraju. Najbardziej jednoznacznie potrzeba wzrostu lesistości ujęta jest
w polityce leśnej Państwa (1997), jako jeden z istotnych jej celów, realizacja, którego
powinno doprowadzić do: zwiększenia lesistości kraju do 30% w roku 2020 i 33% po
roku 2050 uporządkowania granicy rolno-leśnej z korzyścią dla wartości krajobrazu,
funkcjonowania lasów i rolnictwa.
Celem rządowego programu zwiększania lesistości na lata 2001-2020 jest zapewnienie
warunków do zwiększenia lesistości do 30%, ustalenie priorytetów ekologicznych
i gospodarczych oraz wykorzystanie ich do optymalnego rozmieszczenia zalesień,
a także opracowanie odpowiednich instrumentów realizacyjnych.
Integralną częścią programu jest:




przestrzenny model zwiększania lesistości (obejmujący ustalenie preferencji zalesieniowych gmin) oraz rozmiar zalesień w układzie kraju, województw
i powiatów,
założenia programów regionalnych i lokalnych,
zadania dla administracji rządowej, władz samorządowych na szczeblu wojewódzkim, powiatowym i gminnym oraz dla gospodarki leśnej,
harmonogram realizacji i aspekty ekonomiczne.
Z programu zalesień należy wykluczyć następujące kategorie użytkowania ziemi:


grunty rolne i śródpolne nieużytki zaliczane do siedlisk priorytetowych w programie rolno-środowiskowym (np. bagna, mszary, torfowiska, oczka wodne,
solniska, trzcinowiska i inne siedliska okresowo podmokłe, murawy kserotermiczne, remizy, wrzosowiska, wydmy, gołoborza i wychodnie skalne), nie chronione lub objęte ochroną prawną jako np. użytki ekologiczne,
miejsca cenne z historycznego bądź archeologicznego punktu widzenia.
Realizacja programu zwiększania lesistości odbywać się będzie w drodze ustalenia przeznaczania gruntów do leśnego zagospodarowania w miejscowym planie przestrzennego
zagospodarowania (z zachowaniem warunków określonych w ustawach) lub w studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy.
25
lata 2012-2015
5.2 Dokumenty województwa dolnośląskiego
WOJEWÓDZKI PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO NA LATA 2008-2011 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2012-2015
Naczelną zasadą przyjętą w WPOŚ jest zasada zrównoważonego rozwoju, umożliwiająca
harmonijny rozwój gospodarczy i społeczny wraz z ochroną walorów środowiskowych.
Oznacza ona taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym w celu równoważenia szans
dostępu do środowiska poszczególnych społeczeństw lub ich obywateli – zarówno
współczesnego, jak i przyszłych pokoleń – następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz
trwałości podstawowych procesów przyrodniczych.
Cel nadrzędny: Dążenie do osiągnięcia zrównoważonego i trwałego rozwoju województwa dolnośląskiego poprzez poprawę stanu środowiska przyrodniczego, zachowanie jego
istotnych walorów, utrzymanie ładu przestrzennego i rozwój infrastruktury ochrony środowiska.
W perspektywie najbliższych czterech lat w WPOŚ zaproponowano następującą hierarchię celów:



w zakresie zadań systemowych:

rozwój edukacji ekologicznej,

zarządzanie środowiskowe.
w zakresie poprawy jakości środowiska:

poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych,

racjonalizacja gospodarki odpadami,

poprawa jakości powietrza atmosferycznego,

wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych,

ochrona przed hałasem ze źródeł komunikacyjnych,

ochrona i racjonalna eksploatacja ekosystemów leśnych,

ochrona gleb użytkowanych rolniczo.
w zakresie poważnych awarii i zagrożeń naturalnych:

zabezpieczenie środowiska i człowieka przed zagrożeniami powodziowymi.
CELE W ZAKRESIE POPRAWY JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO
Ocena zasobów wodnych i ich jakości - cel strategiczny: Poprawa jakości wód powierzchniowych oraz ochrona jakości i ilości wód podziemnych wraz z racjonalizacją ich
wykorzystania. Cel długoterminowy do roku 2015: Dążenie do osiągnięcia dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych pod względem jakościowym określonych przez
Dyrektywę 2000/60/WE (Ramową Dyrektywę Wodną) poprzez ich ochronę przed zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych, przemysłowych i rolniczych.
Jakość powietrza atmosferycznego - cel strategiczny: Trwała poprawa jakości powietrza atmosferycznego Cel długoterminowy do roku 2015: Utrzymanie wartości stężeń poszczególnych zanieczyszczeń powietrza co najmniej na poziomie określonym
prawem lub poniżej tego poziomu.
Hałas - cel strategiczny: Zmniejszenie uciążliwości hałasu dla mieszkańców województwa. Cel długoterminowy do roku 2015: Poprawa klimatu akustycznego na obszarach,
gdzie zostały przekroczone wartości normatywne.
Promieniowanie elektromagnetyczne - cel strategiczny: Ochrona przed negatywnym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych. Cel długoterminowy do roku 2015:
Utrzymywanie natężenia promieniowania elektromagnetycznego niejonizującego poniżej
poziomów dopuszczalnych lub co najwyżej na tym samym poziomie.
26
lata 2012-2015
Poważne awarie i zagrożenia naturalne - cel strategiczny: Zapobieganie poważnym
awariom przemysłowym i zagrożeniom naturalnym oraz eliminacja i minimalizacja skutków w razie ich wystąpienia. Cel długoterminowy do roku 2015: Ograniczenie ryzyka
wystąpienia zagrożeń środowiska spowodowanych przez potencjalne źródła awarii
przemysłowych i zagrożeń naturalnych dla ochrony ludności przed ich skutkami.
Ochrona przyrody i krajobrazu - cel strategiczny: Zintegrowana, trwale zrównoważona ochrona zasobów przyrody prowadzona w ramach racjonalnej polityki przestrzennej. Cel długoterminowy do 2015 roku: Ukształtowanie spójnego przestrzennie systemu
obszarów podlegających ochronie prawnej oraz pozostałych terenów zieleni.
Ochrona gleb - cel strategiczny: Racjonalne wykorzystanie zasobów glebowych zarówno pod względem ekologicznym jak i ekonomicznym. Cel długoterminowy do 2015 roku: Ochrona gleb przed degradacją oraz rekultywacja terenów zdegradowanych
i zdewastowanych.
Ochrona zasobów kopalin - cel strategiczny: Ochrona zasobów złóż poprzez ich racjonalne wykorzystanie, zahamowanie nielegalnego wydobycia kopalin oraz rekultywacja terenów poeksploatacyjnych. Cel długoterminowy do 2015 roku: Racjonalne gospodarowanie zasobami kopalin w zakresie ich rozpoznania, wydobycia i rekultywacji terenów poeksploatacyjnych.
CELE I ZADANIA O CHARAKTERZE SYSTEMOWYM
System transportowy - cel strategiczny: Rozwój i modernizacja systemu transportowego z uwzględnieniem rozwiązań zmniejszających lub eliminujących negatywny wpływ
transportu na środowisko. Cel długoterminowy do roku 2015: Dążenie do eliminacji zanieczyszczeń środowiska z systemu transportowego.
Przemysł i energetyka zawodowa - cel strategiczny: Ograniczenie oddziaływania
przemysłu i energetyki na środowisko. Cel długoterminowy do roku 2015: Dążenie do
ograniczenia negatywnego oddziaływania procesów przemysłowych na środowisko poprzez wdrożenie prośrodowiskowych wzorców i modelu produkcji oraz zasad planowania
przestrzennego i obowiązujących przepisów prawnych.
Budownictwo i gospodarka komunalna - cel strategiczny: Podniesienie jakości życia
mieszkańców i zachowanie ładu przestrzennego. Cel długoterminowy do roku 2015:
Poprawa jakości stanu środowiska.
Rolnictwo - cel strategiczny: Rozwój rolnictwa zgodnie z zasada zrównoważonego rozwoju. Cel długoterminowy do roku 2015: Dalszy rozwój rolnictwa zapewniającego zachowanie walorów środowiska i różnorodności biologicznej.
Turystyka i rekreacja - cel strategiczny: Aktywizacja działań na rzecz zrównoważonego wykorzystania zasobów środowiska w sektorze turystyki rekreacji. Cel długoterminowy do roku 2015: Rozwój turystyki i rekreacji zgodnie z zasadami ochrony środowiska.
Aktywizacja rynku do działań na rzecz ochrony środowiska - cel strategiczny:
Rozwój świadomych postaw konsumenckich zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Cel długoterminowy do roku 2015: Kształtowanie proekologicznych postaw konsumpcyjnych.
Edukacja ekologiczna - cel strategiczny: Wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa województwa, kształtowanie postaw proekologicznych jego mieszkańców oraz poczucia odpowiedzialności za jakość środowiska. Cel długoterminowy do roku 2015: Dalsze kształtowanie prawidłowych wzorców zachowań wszystkich grup społeczeństwa
w odniesieniu do konkretnych sektorów środowiska w ramach podejmowanych inicjatyw
z zakresu edukacji ekologicznej.
27
lata 2012-2015
WOJEWÓDZKI PLAN GOSPODARKI OPADAMI WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO NA LATA 2008-2011 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2012-2015 (WPGO)
Dokument obejmuje swoim zakresem informacje dotyczące podstawowe rodzaje odpadów powstające w Województwie Dolnośląskim, zwłaszcza odpady komunalne i niebezpieczne. Określa także bieżące problemy, ze wskazaniem słabych stron systemu, przedstawia priorytety, cele i zadania z zakresu gospodarki odpadami. Na podstawie analizy
w zakresie gospodarki odpadami prowadzonej w Województwie Dolnośląskim dokument
skazuje cele krótko- i długookresowe, wpływające na poprawę całego systemu gospodarowania odpadami [15].
WOJEWÓDZKI PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO 2012 (WPGO 2012)
Celem Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Dolnośląskiego
2012 jest wprowadzenie nowego, zgodnego z założeniami ustawy z dnia 1 lipca 2011 r.
o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych
ustaw (Dz.U. Nr 152, poz. 897, z późn. zm.) systemu gospodarki odpadami komunalnymi w województwie. Wprowadzenie odpowiednich zapisów do projektu Planu pozwoli
na uporządkowanie systemu gospodarki odpadami w województwie, a tym samym na
efektywne zarządzanie nowym systemem, w szczególności zaś na:







uszczelnienie systemu gospodarowania odpadami komunalnymi,
prowadzenie selektywnego zbierania odpadów komunalnych „u źródła”,
zmniejszenie ilości odpadów komunalnych, w tym odpadów ulegających biodegradacji (OUB) kierowanych na składowisko odpadów,
zwiększenie liczby nowoczesnych instalacji do odzysku, recyklingu oraz unieszkodliwiania odpadów komunalnych w sposób inny niż składowanie odpadów,
całkowite wyeliminowanie niespełniających wymagań prawnych składowisk odpadów,
prowadzenie właściwego sposobu monitorowania postępowania z odpadami komunalnymi zarówno przez właścicieli nieruchomości, jak i prowadzących działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości,
zmniejszenie dodatkowych zagrożeń dla środowiska wynikających z transportu
odpadów komunalnych z miejsc ich powstania do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania, przez podział województw na regiony gospodarki odpadami, w ramach
których prowadzone będą wszelkie czynności związane z gospodarowaniem odpadami komunalnymi.
W dokumencie wskazano niezbędne do realizacji cele i działania dla poszczególnych
rodzajów odpadów oraz przedstawiono ogólny zarys funkcjonowania całego systemu
gospodarowania odpadami na terenie województwa. Dokument zakłada podział województwa na 6 regionów gospodarki odpadami komunalnymi, w których znajdować się
będą wskazane regionalne instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK)
oraz instalacje zastępcze.
Ponadto dokument zawiera analizę stanu aktualnego gospodarki odpadami, prognozę
zmian w gospodarce odpadami, harmonogram realizacji działań oraz możliwości finansowania założonych działań [16].
PROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO
Program ten został zatwierdzony przez Sejmik Województwa Dolnośląskiego w dniu
12 października 2006 r.
Celem Programu jest zwiększenie zasobów powierzchniowych oraz zasilenie wód gruntowych i wgłębnych jako przeciwdziałanie skutkom suszy w przyrodzie, jak również
28
lata 2012-2015
zwiększenie ochrony powodziowej miejscowości, poprawa czystości wód oraz zachowanie i odtworzenie naturalnych walorów środowiska przyrodniczego [17].
PROGRAM EDUKACJI EKOLOGICZNEJ DLA DOLNEGO ŚLĄSKA
Przesłaniem programu jest wychowanie odpowiedzialnego za środowisko naturalne
(w skali nie tylko lokalnej, ale i globalnej) mieszkańca Dolnego Śląska, który świadomie
dąży do zrównoważonego rozwoju rozumianego jako jedynej drogi postępu w rozwoju
społeczeństw przy równoczesnym zachowaniu dóbr przyrody dla przyszłych pokoleń.
W ramach trzech celów głównych wyznaczone zostały działania dla samorządu
i administracji.
W zakresie celu I: Rozwój świadomości ekologicznej mieszkańców Dolnego Śląska, wyznaczono następujące działania:






przygotowanie gminnych i powiatowych programów edukacji ekologicznej lub
uzupełnienie o tę cześć Programów Ochrony Środowiska. Systematyczna aktualizacja tych programów,
wspieranie finansowe działań służących podnoszeniu świadomości ekologicznej
mieszkańców realizowanych przez placówki oświatowe, kulturalne, organizacje
pozarządowe,
włączanie placówek oświatowych, kulturalnych i organizacji pozarządowych
w regionalne, ogólnopolskie i międzynarodowe programy edukacyjne i podmioty
gospodarcze,
przygotowanie publikacji edukacyjnych propagujących zachowania przyjazne
środowisku i wiedzę o lokalnych i regionalnych walorach przyrodniczych,
wspieranie długofalowych kampanii, programów i projektów edukacyjnych skierowanych do mieszkańców, realizowanych na poziomie województwa,
organizacja na poziomie powiatów i gmin Konkursów Małych Dotacji dla instytucji oświatowych i organizacji pozarządowych na poziomie powiatów.
W zakresie celu II: Rozwój systemu stałej współpracy międzysektorowej i dialogu społecznego, wyznaczono następujące działania:


konsultowanie społeczne strategii, planów, polityki i decyzji dotyczących ochrony
środowiska; powołanie instytucji mediatora społecznego,
współpraca z organizacjami pozarządowymi, placówkami szkolnymi, liderami lokalnymi w zakresie realizacji edukacji ekologicznej.
W zakresie celu III: Racjonalne wykorzystanie i rozwój bazy służącej powszechnej edukacji ekologicznej, wyznaczono następujące działania [18]:




wspieranie zakupu sprzętu i pomocy i doposażenia placówek i organizacji prowadzących edukację ekologiczną,
wspieranie podnoszenia kwalifikacji edukatorów,
upowszechnienie informacji wśród instytucji oświatowych organizacji pozarządowych i innych beneficjentów o zasadach korzystania z funduszy ochrony środowiska (gminnych, powiatowych, wojewódzkich, ogólnopolskich, unijnych),
organizacja i finansowanie terenowej infrastruktury edukacyjnej oraz lokalnych
ośrodków edukacji ekologicznej na poziomie powiatów i gmin.
PROGRAM OCHRONY POWIETRZA (POP) ("NAPRAWCZE PROGRAMY OCHRONY
POWIETRZA DLA STREF NA TERENIE WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO,
W KTÓRYCH ZOSTAŁY PRZEKROCZONE POZIOMY DOPUSZCZALNE I DOCELOWE
SUBSTANCJI W POWIETRZU")
W wyniku rocznej oceny jakości powietrza w województwie dolnośląskim dokonanej
w 2007 roku, wyznaczono strefy, które zostały zakwalifikowane jako strefy C, a tym
29
lata 2012-2015
samym zostały zobligowane do opracowania Programu ochrony powietrza (POP).
W województwie dolnośląskim wyszczególniono 10 stref, dla których wystąpiły ponadnormatywne stężenia przynajmniej jednej z normowanych substancji. Do stref tych została zaliczona strefa Aglomeracja Wrocławska, gdzie należy opracować program ochrony powietrza ze względu na:



przekroczenie dopuszczalnej częstości przekraczania poziomu dopuszczalnego
24-godz. stężeń pyłu zawieszonego PM10 w roku kalendarzowym,
przekroczenie poziomu docelowego benzo(a)pirenu w roku kalendarzowym,
przekroczenie częstości przekraczania poziomu docelowego stężenia ozonu
i przekroczenie poziomu celu długoterminowego ozonu w powietrzu.
W Programie sformułowano kierunki działań, których realizacja przyczyni się do poprawy jakości powietrza. W Aglomeracji Wrocławskiej konieczna jest redukcja emisji pyłu
zawieszonego PM10 oraz benzo(a)pirenu w celu dotrzymania wielkości dopuszczalnych
oraz docelowej w powietrzu.
Z uwagi na fakt, iż największy wpływ na wielkość stężeń imisyjnych we Wrocławiu ma
emisja z transportu samochodowego (emitory liniowe) główne działania naprawcze
w aglomeracji powinny zostać skierowane na zmianę lub usprawnienie układu komunikacyjnego w celu zmniejszenia jego uciążliwości. W analizach dla roku prognozy określono działania związane z redukcją emisji powierzchniowej, która w mniejszym stopniu
niż emisja liniowa odpowiedzialna jest za wielkość stężeń pyłu zawieszonego PM10, ale
w najwyższym stopniu odpowiada za wysokie stężenia benzo(a)pirenu.
W harmonogramie rzeczowo-finansowym podano jaka skala działań (w postaci wymaganego efektu ekologicznego) jest niezbędna do doprowadzenia do stanu właściwego.
W celu potwierdzenia zasadności wydatkowania tak dużych środków na ograniczenie
emisji z indywidualnych źródeł grzewczych, na prośbę przedstawicieli władz strefy, zaproponowano w harmonogramie przeprowadzenie szczegółowej inwentaryzacji emisji
z indywidualnych systemów grzewczych w oszacowaniem ich wpływu na jakość powietrza we Wrocławiu, a następnie, na tej podstawie, przygotowanie Programu Ograniczenia Niskiej Emisji (PONE).
Koszty działań w zakresie ograniczenia emisji powierzchniowej do 2020 roku oszacowano na poziomie ok. 176,1 mln zł dla Aglomeracji Wrocławskiej. Koszty działań związanych z redukcją emisji liniowej można jedynie oszacować w bardzo dużym przybliżeniu
na ok. 8,9 mld zł we Wrocławiu, ponieważ rzeczywisty koszt zależy od ostatecznej decyzji o przebiegu drogi, wyboru technologii w jakiej droga będzie budowana, uwarunkowań lokalnych itp. Dzięki tym działaniom osiągnięty zostanie następujący efekt ekologiczny: redukcja emisji powierzchniowej pyłu PM10 - 284,25 Mg/rok, redukcja emisji
powierzchniowej benzo(a)pirenu - 174,61 kg/rok.
Ze względu na zanieczyszczenie ozonem, nie zaproponowano dodatkowych działań, poza działaniami określonymi w celu redukcji emisji PM10 i B(a)P, uważając, że wpłyną
one również na redukcję emisji prekursorów ozonu, a tym samym poprawę sytuacji
w tym zakresie.
Ponadto wskazano szereg działań wspomagających realizację głównych działań wyznaczonych w POP, np. [19]:



prowadzenie działań promujących ogrzewanie zmniejszające emisję zanieczyszczeń do powietrza i działań edukacyjnych w celu uświadamiania wpływu zanieczyszczeń na zdrowie,
kontrola gospodarstw domowych w zakresie posiadania umów na odbiór odpadów,
monitoring budów pod kątem ograniczenia niezorganizowanej emisji pyłu (kontrola przestrzegania zapisów pozwolenia na budowę),
30
lata 2012-2015


uwzględnienie w zamówieniach publicznych problemów ochrony powietrza, poprzez: odpowiednie przygotowywanie specyfikacji zamówień publicznych, które
uwzględniać będą potrzeby ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem
(np. zakup środków transportu spełniających odpowiednie normy emisji spalin;
prowadzenie prac budowlanych w sposób ograniczający niezorganizowaną emisję pyłu do powietrza),
budowa nowej elektrociepłowni Fortum Power and Heat Polska przy
ul. Obornickiej 195 (gazowa, o mocy 400 MWe/290MWt).
STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO DO 2020 ROKU
W dotychczasowej Strategii Rozwoju Dolnego Śląska określono Misję regionu, którą wyrażono słowami „Dolny Śląsk to region, który łączy Polskę z Europą”. Zasadniczym celem strategii jest „stworzenie kompleksu uwarunkowań sprawiających, że na Dolnym
Śląsku da się żyć w spokoju ducha, w zgodzie z ludźmi i w harmonii z naturą”.
W ramach celu „przestrzennego” Zwiększenie spójności przestrzennej i infrastrukturalnej regionu i jego integracja z europejskimi obszarami wzrostu i priorytetu Zapewnienie
bezpieczeństwa ekologicznego społeczeństwa i gospodarki wyznaczone zostały m.in.
następujące działania:





poprawa jakości powietrza atmosferycznego - zadanie to ma być realizowane
poprzez budowę sprawnego systemu monitorowania jakości powietrza atmosferycznego, dążenie do realizacji działań poprawiających jego jakość na obszarach
dotychczas charakteryzujących się niskimi walorami oraz zacieśnianie współpracy międzyregionalnej i międzynarodowej w tym obszarze, a także promowanie
przedsięwzięć umożliwiających wdrożenie sprawnego systemu kontroli przestrzegania prawa,
podniesienie jakości gleb zdegradowanych i zrekultywowanych, poprzez stymulowanie rozwoju takiej gospodarki gruntami, która pozwoli na zachowanie jakości, a w przypadku terenów zdegradowanych i poddanych rekultywacji na podnoszenie lub przywrócenie jakości. Preferowane przedsięwzięcia powinny mieć
charakter ustawiczny i być połączone z systemem monitorowania zasobów regionalnych gruntów,
ochrona zasobów naturalnych poprzez ich racjonalne wykorzystanie, za pomocą
budowy systemu prawno-instytucjonalnego, sprzyjającemu racjonalnemu wykorzystaniu zasobów naturalnych, rozwój edukacji ekologicznej na terenach problemowych, eliminacja patologicznych małoefektywnych rozwiązań gospodarczych i prawnych,
propagowanie wiedzy ekologicznej, poprzez budowę kompleksowego systemu
edukacji ekologicznej, zarówno wmontowanego w system szkolny jak
i oddziaływującego na całą społeczność regionu, uwzględniającego specyfikę poszczególnych grup zawodowych, czy też wiekowych, dążenie do identyfikacji
członków społeczności regionalnej ze środowiskiem naturalnym,
monitoring wszystkich elementów środowiska - budowa kompleksowego systemu monitorującego jakość środowiska poprzez instytucjonalną podbudowę
i edukację ekologiczną (działanie to musi mieć charakter ponadregionalny
i międzynarodowy).
W ramach priorytetu Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego regionu wskazano:
m.in. wykorzystanie źródeł energii odnawialnej z preferencją dla elektrowni wodnych.
Poprzez dywersyfikacja źródeł pozyskiwania energii ze szczególnym uwzględnieniem
energii odnawialnej, głównie elektrowni wodnych, które ze względu na specyfikę regionu stanowią znaczne niewykorzystane zasoby.
Określono również cel „społeczny” Rozwijanie solidarności społecznej oraz postaw obywatelskich twórczych i otwartych na świat, dla którego jednym z priorytetów jest umac-
31
lata 2012-2015
nianie społeczeństwa obywatelskiego, rozwój kultury. W celu jego realizacji określono
m.in. następujące działania [20]:


umacnianie i rozwój współpracy administracji publicznej z organizacjami sektora
pozarządowego, poprzez wspieranie pozytywnych osiągnięć i przeciwdziałanie
negatywnym zjawiskom na polu współpracy sektora publicznego i organizacji
pozarządowych oraz kreowanie postaw współdziałania tych podmiotów dla dobra
regionu,
podniesienie jakości kształcenia i doskonalenia zawodowego nauczycieli i osób
prowadzących szkolenia, promowanie aktywizujących metod edukacji, poprzez
wspieranie kadry edukującej społeczność regionu w osiąganiu wysokich standardów kształcenia oraz popieranie różnorodności metod, form i zakresu merytorycznego nauczania w tym zwiększenie skuteczności edukacji zdrowotnej
(przedmiotem działania są inicjatywy promujące rozwój zawodowy kadry nauczającej oraz zwiększenie zakresu kształcenia w formach pozaszkolnych).
REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNEGO DLA WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO NA LATA 2007-2013 (RPO WD)
RPO WD został formalnie zaakceptowany przez Komisję Europejską (KE) w dniu
4 września 2007 r. Natomiast Szczegółowy Opis Priorytetów Regionalnego Programu
Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-2013 został zatwierdzony
Uchwałą Nr 1149/III/08 Zarządu Województwa Dolnośląskiego z dnia 5 lutego 2008 r.
z późniejszymi zmianami.
Priorytety w RPO WD:
Priorytet 1. Wzrost konkurencyjności dolnośląskich przedsiębiorstw - celem priorytetu
jest wzrost konkurencyjności dolnośląskich przedsiębiorstw, głównie poprzez działania
wspomagające rozwój MŚP oraz wzmocnienie i wykorzystanie potencjału sektora B+R.
W dłuższej perspektywie wpłynie to na trwałą poprawę zatrudnienia oraz stworzy podstawy do rozwoju gospodarki opartej na wiedzy.
W ramach priorytetu wspierane będą przedsięwzięcia:






wzmacniające potencjał usługowy instytucji otoczenia biznesu między innymi
poprzez rozwój regionalnej współpracy sieciowej pomiędzy tymi podmiotami,
ułatwiające dostęp do specjalistycznego wsparcia doradczego dla przedsiębiorstw, szczególnie w zakresie innowacyjności oraz wykorzystania osiągnięć
sektora B+R (działania te będą realizować cele DSI),
wspierające nawiązywanie kontaktów gospodarczych np.: poprzez udział
w przedsięwzięciach targowo-wystawienniczych i misjach gospodarczych.
projekty inwestycyjne w zakresie tworzenia i rozwoju infrastruktury wspierającej
innowacje np.: parki naukowo-technologiczne, centra transferu technologii, inkubatory technologiczne, centra innowacji,
udzielanie bezpośredniego wsparcia finansowego dla jednostek naukowych, centrów doskonałości na inwestycje w zakresie infrastruktury działalności badawczo-rozwojowej prowadzonej na rzecz przedsiębiorstw,
projekty inwestycyjne w zakresie tworzenia i rozwoju parków przemysłowych.
Priorytet 2: Rozwój społeczeństwa informacyjnego na Dolnym Śląsku („Społeczeństwo
informacyjne”) - celem priorytetu jest wspieranie konkurencyjności regionu poprzez
rozwój szeroko rozumianej regionalnej i lokalnej infrastruktury społeczeństwa informacyjnego.
W ramach priorytetu wspierane będą projekty o charakterze infrastrukturalnym dotyczące:
32
lata 2012-2015



budowy lub rozbudowy regionalnych i lokalnych szerokopasmowych i bezpiecznych sieci, zwłaszcza na obszarach wiejskich i małych miast,
rozwoju bezpiecznych systemów transmisji danych z wykorzystaniem nowoczesnych technologii,
tworzenie publicznych punktów dostępu do Internetu jako uzupełnienie sieci.
Wdrażane będą projekty dotyczące:



budowy, przebudowy i rozbudowy infrastruktury informacyjnej administracji publicznej umożliwiającej sprawny i bezpieczny dostęp do zasobów danych oraz informacji,
tworzenia nowych i udoskonalania istniejących usług i aplikacji pozwalających na
sprawny system obsługi obywateli i podmiotów gospodarczych (np. pozwalające
na uwzględnienie podpisu elektronicznego, elektronicznego obiegu dokumentów,
itp.),
tworzenia nowych i udoskonalania istniejących cyfrowych zasobów informacji
oraz systemów elektronicznej archiwizacji baz danych wykorzystywanych przez
obywateli oraz podmioty gospodarcze (np. systemy informacji przestrzennej).
Priorytet 3: Rozwój infrastruktury transportowej na Dolnym Śląsku („Transport”) celem priorytetu jest modernizacja i rozbudowa istniejącej infrastruktury transportowej
w taki sposób, aby zmodernizować sieć połączeń transportowych z sąsiednimi regionami
oraz połączeń wewnętrznych przyczyniających się do rozwoju obszarów aktywności gospodarczej, w tym turystycznej. Zapewni to powiązanie regionalnej sieci dróg z krajowym i międzynarodowym układem transportowym. Nie mniej ważne są działania przyczyniające się do rozwoju i usprawnienia transportu zbiorowego oraz zmniejszenia jego
uciążliwości dla środowiska naturalnego oraz likwidowania barier dla niepełnosprawnych.
W ramach priorytetu realizowane będą projekty dotyczące:




poprawy jakości połączeń drogami wojewódzkimi, powiatowymi i w uzasadnionych przypadkach gminnymi (przede wszystkim o dużym natężeniu ruchu)
z drogami krajowymi, co doprowadzi do poprawy komunikacji z regionalnymi
ośrodkami wzrostu gospodarczego i siecią TEN-T. Poprzez poprawę komunikacji
w/w dróg z siecią dróg krajowych nastąpi również poprawa połączenia pomiędzy
obszarami wiejskimi i miejskimi,
budowy obwodnic miast i miejscowości oraz poprawy połączeń tranzytowych
przez miasta, w których występuje duże natężenie ruchu,
poprawy dostępności ośrodków rozwoju gospodarczego zarówno o znaczeniu regionalnym (np. specjalne strefy ekonomiczne, parki technologiczne i przemysłowe) oraz lokalnych centrów aktywności gospodarczej w tym, szczególnie na terenach o wysokim bezrobociu. Istotne jest także ułatwienie dojazdu do miejsc
atrakcyjnych turystycznie,
modernizacji i budowy obiektów inżynierskich zwiększających m.in. ilość przepraw mostowych przez rzekę Odrę w celu poprawy dostępności transportowej
wielu miast.
W ramach priorytetu w dziedzinie transportu kolejowego skupiać się będą na:



poprawie stanu pasażerskiego taboru kolejowego wykorzystywanego do dolnośląskich przewozów regionalnych. Projekty realizowane w tym zakresie muszą
być zgodne ze Strategią dla transportu kolejowego do roku 2009,
likwidacji ograniczeń (wąskich gardeł) wynikających z braku lub złego stanu infrastruktury kolejowej (wyłącznie projekty o dużym znaczeniu dla regionu),
wykorzystaniu potencjału komunikacji kolejowej, w celu usprawnienia obsługi
ruchu pasażerskiego w miastach.
33
lata 2012-2015
W ramach priorytetu w dziedzinie zbiorowego transportu miejskiego i podmiejskiego
realizowane będą projekty dotyczące:


zakupu nowych, przyjaznych dla środowiska środków transportu zbiorowego do
obsługi istniejących i planowanych linii tramwajowych oraz autobusowych, budowy, przebudowy i rozbudowy infrastruktury niezbędnej do uruchomienia nowych linii,
budowy, przebudowy i rozbudowy stosownej infrastruktury towarzyszącej,
w tym także integrującej różne środki transportu np. węzłowe dworce przesiadkowe, zajezdnie, systemy centralnego sterowania ruchem, dystrybucji biletów,
informacji oraz monitoringu bezpieczeństwa, podstacje zasilające dla trakcji
tramwajowej.
Priorytet 4: Poprawa stanu środowiska naturalnego oraz bezpieczeństwa ekologicznego i przeciwpowodziowego Dolnego Śląska („Środowisko i bezpieczeństwo ekologiczne”)
- celem priorytetu jest poprawa stanu środowiska naturalnego, zapobieganie jego degradacji i zachowanie różnorodności biologicznej oraz walorów przyrodniczych Dolnego
Śląska, a także poprawa poziomu bezpieczeństwa w regionie, poprzez przeciwdziałanie
naturalnym i technologicznym zagrożeniom, likwidację ich skutków oraz wspieranie
działających w tym zakresie służb ratowniczych.
W ramach priorytetu wspierane będą projekty dotyczące:



budowy i modernizacji oczyszczalni ścieków,
budowy i modernizacji sieci wodociągowej (w tym dotyczących ujęć wody)
i kanalizacyjnej,
działania z zakresu sanitacji i racjonalnego gospodarowania wodą, zwłaszcza na
obszarach wiejskich i terenach objętych ochrona np. siecią Natura 2000 oraz na
terenach turystycznych, czy uzdrowiskowych.
W ramach priorytetu realizowane będą projekty zawarte w Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami:



dotyczące budowy i rozbudowy nowoczesnych obiektów obsługujących do
150 tys. mieszkańców zajmujących się zbiórką, segregacją, składowaniem, recyklingiem, unieszkodliwianiem różnego typu odpadów,
przyczyniające się do likwidacji „dzikich wysypisk śmieci” zwłaszcza na obszarach turystycznych czy uzdrowiskowych oraz objętych ochroną np. siecią Natura 2000,
dotyczące rekultywacji wyłączonych z eksploatacji składowisk szczególnie zagrażających środowisku.
W ramach priorytetu wspierane będą działania nastawione na ochronę bioróżnorodności
w regionie oraz zwiększenie powierzchni obszarów chronionych poprzez realizację projektów:





przyczyniających się do zahamowania strat różnorodności biologicznej na
wszystkich poziomach jej organizacji, czyli różnorodności wewnątrzgatunkowej,
międzygatunkowej i ponadgatunkowej (ekosystemów i krajobrazów),
wzbogacających skład gatunkowy drzewostanów (w tym eliminacji monokultur)
w celu zwiększania różnorodności genetycznej i biologicznej biocenoz leśnych,
pozwalających na odbudowę i udrażnianie korytarzy ekologicznych (leśnych,
rzecznych i innych) zapewniających wymianę genów pomiędzy różnymi populacjami lokalnymi),
pozwalających na ochronę i utrzymanie siedlisk we właściwym stanie lub przywracających ich właściwy stan,
przyczyniających się do renaturalizacji obszarów hydrograficznych i utrzymania
obszarów wodno-błotnych, zmierzających do pozyskania gruntów pod obszary
chronione.
34
lata 2012-2015
Priorytet 5: Regionalna infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku („Energetyka”) - celem priorytetu będzie poprawa stanu infrastruktury energetycznej regionu poprzez modernizację sieci dystrybucji energii w celu zmniejszenia strat i zapewnienia
bezpieczeństwa dostaw energii. Istotne będzie również zmniejszenie udziału paliw stałych oraz uwzględnienie wymagań ochrony środowiska w procesie wytwarzania energii,
w tym z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii.
W ramach priorytetu finansowane będą:




projekty z zakresu wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych, ze szczególnym
uwzględnieniem elektrowni wodnych,
inwestycje zmierzające do budowy ciepłowni oraz ich przebudowy lub rozbudowy
oraz wyposażenia w celu poprawy sprawności energetycznej. Preferowane będą
ciepłownie wykorzystujące odnawialne źródła energii (np. biomasa, energia
geotermalna), a w szczególności te, które przestawiają się z paliw w formie ropy, gazu lub węgla na odnawialne źródła energii,
inwestycje w zakresie produkcji ciepła i energii elektrycznej w układzie kogeneracji o wysokiej wydajności zgodnie z dyrektywą Nr 2004/8/WE,
inwestycje dotyczące budowy, przebudowy i rozbudowy sieci dystrybucji ciepła.
W ramach priorytetu wspierane będą projekty dotyczące:



przebudowy istniejącej sieci dystrybucji energii elektrycznej niskiego i średniego
napięcia. Działania te będą realizowane głównie na obszarach wiejskich i małych
miast oraz prowadzone będą w oparciu o ocenę stanu technicznego sieci,
budowy nowych sieci dystrybucji energii elektrycznej niskiego i średniego napięcia wyłącznie w celu zapewnienia niezbędnych potrzeb terenów inwestycyjnych
oraz społecznego budownictwa mieszkaniowego na obszarach małych miast,
budowie i rozbudowie gazowych sieci dystrybucji gazu w celu większego upowszechnienia tego źródła energii, zwłaszcza dla celów grzewczych. Preferowane
będą inwestycje prowadzące do obniżenia niskiej emisji na terenach atrakcyjnych turystycznie i w uzdrowiskach.
Priorytet 6: Wykorzystanie i promocja potencjału turystycznego i kulturowego Dolnego
Śląska („Turystyka i Kultura”) - celem priorytetu jest wzrost konkurencyjności dolnośląskiej oferty turystycznej oraz wykorzystanie potencjału kultury i dziedzictwa przeszłości
dla podniesienia atrakcyjności regionu na rynku krajowym i międzynarodowym. Realizacja priorytetu przyczyni się do wzrostu znaczenia turystyki i kultury jako czynnika stymulującego rozwój gospodarczy i społeczny województwa.
W ramach priorytetu wspierane będą projekty dotyczące między innymi:


odbudowy i renowacji architektury zdrojowej, w tym m.in. pijalni wód oraz rewitalizacji parków,
promowania dolnośląskiego produktu uzdrowiskowego w kraju i za granicą poprzez przygotowanie materiałów promocyjnych i ich rozpowszechnianie
z wykorzystaniem skutecznych kanałów dystrybucji i narzędzi marketingowych.
tworzenie nowych oraz rozwój istniejących centrów wystawienniczych
i kongresowych zdolnych obsłużyć imprezy o charakterze co najmniej regionalnym,
Priorytet 7: Rozbudowa i modernizacja infrastruktury edukacyjnej na Dolnym Śląsku
(„Edukacja”) - celem priorytetu jest podniesienie jakości i efektywności systemu kształcenia i szkolenia poprzez inwestycje w bazę dolnośląskich placówek edukacyjnych.
W ramach priorytetu przewiduje się wsparcie inwestycji dot.:

budowy, rozbudowy i przebudowy obiektów infrastruktury edukacyjnej oraz naukowo-badawczej powiązanej z dydaktyką,
35
lata 2012-2015


budowy, rozbudowy, przebudowy obiektów sportowych funkcjonujących przy
szkołach wyższych oraz bazy socjalnej takiej jak akademiki, bursy, stołówki,
wyposażenia w/w obiektów w niezbędny sprzęt.
Priorytet 8: Modernizacja infrastruktury ochrony zdrowia na Dolnym Śląsku („Zdrowie”) - celem priorytetu jest poprawa jakości opieki zdrowotnej poprzez podniesienie
standardu usług medycznych oraz zwiększenie dostępności do usług świadczonych
przez zakłady opieki zdrowotnej.
Priorytet 9: Odnowa zdegradowanych obszarów miejskich na terenie Dolnego Śląska
(„Miasta”) - celem priorytetu jest przeciwdziałanie marginalizacji obszarów miast województwa dolnośląskiego, na których nasilają się negatywne zjawiska społeczne
i ekonomiczne oraz ulega degradacji stan fizyczny przestrzeni. Działania podjęte
w ramach priorytetu prowadzić będą do odnowy najbardziej zdegradowanych obszarów
miejskich oraz wzmocnienia struktur społeczno-ekonomicznych. Wsparcie udzielone
zostanie w szczególności na zintegrowane rozwiązania traktujące kompleksowo problemy gospodarcze, społeczne i środowiskowe.
Priorytet 10: Pomoc Techniczna - celem priorytetu jest podniesienie zdolności absorpcyjnych środków funduszy strukturalnych. Zostanie to osiągnięte poprzez wsparcie dla
sprawnego i efektywnego przebiegu realizacji RPO WD [28].
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO
PZP WD został opracowany w latach 1999–2002 w Wojewódzkim Biurze Urbanistycznym
we Wrocławiu i przyjęty uchwałą Sejmiku Województwa Dolnośląskiego w dniu
30 sierpnia 2002 roku.
Dokument precyzuje cele strategiczne związane z rozwojem przestrzennym województwa oraz wyznacza cele, zasady realizacji i kierunki polityki przestrzennej dla podstawowych systemów zagospodarowania regionu. Dodatkowo wskazuje również na priorytety polityki przestrzennej województwa i kierunki polityki przestrzennej dla tzw. obszarów problemowych.
Cele strategiczne opisane w PZP WD:







realizacja "otwarcia na Europę" – stymulowanie i umacnianie integracji Polski
i UE poprzez pokonywanie barier integracyjnych,
kształtowanie konkurencyjności województwa poprzez tworzenie i rozwój systemu obszarów aktywizacji społecznej i gospodarczej,
tworzenie warunków do poprawy jakości Życia, podnoszenie standardu cywilizacyjnego społeczeństwa dla osiągnięcia wysokiego zaspokojenia poziomu potrzeb
społecznych,
aktywna ochrona wartości przyrodniczych i kształtowanie środowiska przyrodniczego prowadzące do realizacji ekorozwoju,
ochrona dziedzictwa kulturowego - udostępnienie dziedzictwa kulturowego społeczeństwu i włączenie we współczesne struktury funkcjonalno-przestrzenne,
integracja społeczności województwa,
zapewnienie warunków dla zwiększenia obronności kraju, zapobiegania awariom, klęskom żywiołowym oraz ochrona przed ich skutkami,
Do nadrzędne zasady zagospodarowania przestrzennego województwa należą:



dynamiczne równoważenie rozwoju jako podstawa polityki przestrzennego zagospodarowania województwa,
wykorzystywanie szans i możliwości zawartych w uwarunkowaniach województwa,
ukierunkowanie na ekorozwój w użytkowaniu i zagospodarowaniu Przestrzeni,
36
lata 2012-2015


poprawa ładu przestrzennego wyrażającego dążenie do harmonijności struktur
przestrzennych i powiązań z przyrodą,
przełamywanie barier i ograniczeń rozwoju w funkcjonowaniu struktur Przestrzennych.
SFERA EKOLOGICZNA POLITYKI PRZESTRZENNEJ
Zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego społeczeństwa i gospodarki oznaczającego
zabezpieczenie przed niekorzystnym oddziaływaniem na środowisko działalności gospodarczej prowadzonej na terenie województwa i poza jego granicami, a także zabezpieczenia odpowiednich zasobów dyspozycyjnych wody, zachowania rolniczej przestrzeni
produkcyjnej, zwiększenia lesistości kraju oraz zwiększenia powierzchni obszarów chronionych.
Cele w zakresie ochrony zasobów surowców mineralnych oraz gospodarki kopalinami
użytecznymi:



zapewnienie racjonalnego wykorzystania zasobów złóż surowców mineralnych,
prowadzenie sukcesywnej rekultywacji i obszarów zdegradowanych w wyniku
działalności górniczej,
minimalizację negatywnych oddziaływań eksploatacji kopalin użytecznych na
środowisko przyrodnicze i środowisko człowieka.
Cele wyznaczone w PZP WD:
W zakresie ochrony zasobów wód podziemnych:


zachowanie zasobów zwykłych wód podziemnych,
zapewnienie wysokiej jakości zwykłych wód podziemnych.
W zakresie ochrony wód powierzchniowych:



zapewnienie wysokiej jakości wód powierzchniowych,
zwiększenie retencji wód,
utrzymanie właściwych stosunków wodno-glebowych na terenach przyległych do
rzeki.
W zakresie ochrony zasobów glebowych:

zachowanie odpowiedniej ilości i jakości gleb, na których możliwa byłaby produkcja żywności.
W zakresie ochrony zasobów leśnych:


powiększanie i ochrona zasobów leśnych,
zapewnienie trwałości ekosystemów leśnych i wielofunkcyjności gospodarki leśnej.
W zakresie ochrony zasobów przyrodniczych i walorów krajobrazowych:



zwiększenie całkowitej powierzchni przyrodniczych obszarów chronionych,
utrwalenie, integracja i rozszerzanie regionalnego systemu obszarów chronionych – w nawiązaniu do systemu krajowego oraz systemów europejskich (Rezerwaty Biosfery, NATURA 2000, EECONET i inne),
zachowanie, ochrona, właściwe wykorzystanie i odtwarzanie zasobów przyrodniczych województwa.
W zakresie ochrony powietrza atmosferycznego:

zapewnienie wysokiej jakości powietrza atmosferycznego na terenie województwa z uwzględnieniem klasyfikacji stref.
W zakresie ochrony środowiska przed hałasem i promieniowaniem elektromagnetycznym:
37
lata 2012-2015


zapewnienie jak najlepszego stanu akustycznego środowiska w odniesieniu do
poszczególnych rodzajów terenów,
uzyskanie wartości normatywnych dla poziomów pól elektromagnetycznych na
obszarach zabudowy mieszkaniowej i w miejscach dostępnych dla ludności.
Dla obszarów wymagających działań przywracających równowagę w środowisku wskazano:

prowadzenie wielokierunkowych działań mających na celu zmniejszenie całkowitej powierzchni terenów zdegradowanych i stopniowe przywracanie równowagi
ekologicznej.
Priorytety ekologiczne w PZP WD:
System gospodarki surowcami mineralnymi:




ochrona niezagospodarowanych złóż kopalin użytecznych umożliwiająca ich
przyszłą, ewentualną eksploatację, wynikająca z ustaleń przepisów szczegółowych,
przestrzeganie zasad bezpieczeństwa eksploatacji surowców mineralnych
w stosunku do obszarów zamieszkałych, atrakcyjnych turystycznie, o wysokich
walorach przyrodniczych, rolniczych, leśnych i innych,
wszechstronne wykorzystanie kopalin oraz zaawansowana przeróbka i przetwórstwo surowców mineralnych,
dążenie do gospodarczego wykorzystania odpadów przemysłu wydobywczego
zamiast ich składowania.
System ochrony wód podziemnych:





ochrona i właściwe rozdysponowanie udokumentowanych zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych,
gospodarowanie wodami podziemnymi uzależnione od warunków hydrogeologicznych zbiorników wód podziemnych,
racjonalne użytkowanie wód podziemnych, z priorytetowym przeznaczeniem dla
ludności, a jedynie w uzasadnionych przypadkach, dla przemysłu farmaceutycznego i spożywczego,
ścisłe określenie granic obszarów wymagających szczególnej ochrony poprzez
szczegółowe rozpoznanie Głównych Zbiorników Wód Podziemnych i wyznaczenie
obszarów ochronnych dla tych zbiorników,
uregulowanie zasad ochrony oraz rodzajów nakazów i zakazów, co do sposobu
zagospodarowania obszarów ochronnych GZWP.
System ochrony wód powierzchniowych:






racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi niewielkimi w stosunku do innych krajów europejskich,
minimalizowanie wszelkich naruszeń zasobów wód w zakresie ilości, jakości
i rozmieszczenia oraz naturalnego reżimu ich zmian,
prowadzenie gospodarki wodno-ściekowej w granicach zlewni hydrograficznych,
uznanie za priorytety: zaopatrzenie w wodę ludności i zachowanie w korytach
rzek nienaruszalnych przepływów hydrobiologicznych,
integracja systemu gospodarki wodnej,
zwiększenie retencji wód poprzez budowę dużych zbiorników retencyjnych oraz
rozbudowę systemu małej retencji na obszarze całego województwa.
System ochrony zasobów glebowych:


zapewnienie racjonalnego wykorzystania występujących w województwie zasobów glebowych, łączące w sobie racjonalność ekonomiczną z ekologiczną,
dostosowanie formy zagospodarowania gleb do ich naturalnego, biologicznego
potencjału,
38
lata 2012-2015

eliminacja produkcji rolniczej lub zmiana struktury upraw na obszarach, na których występują przekroczenia norm zanieczyszczeń gleb substancjami niebezpiecznymi.
System ochrony zasobów leśnych:

trwały zrównoważony rozwój gospodarki leśnej, której elementem jest ochrona
różnorodności biologicznej w lasach.
System ochrony zasobów przyrodniczych i walorów krajobrazowych:




przeciwdziałanie fragmentacji środowiska naturalnego zachowanie państwowego
charakteru własności lasów i parków narodowych w celu zapewnienia równego
dostępu do środowiska przyrodniczego i ochrony dziko żyjących gatunków,
konsekwentna realizacja ustaleń miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego z wykorzystaniem procedury ocen oddziaływania na środowisko,
aktywna ochrona obszarów jeszcze nie zdegradowanych, w pierwszej kolejności
projektowanych obszarów chronionych,
renaturyzacja obszarów przekształconych.
System ochrony powietrza atmosferycznego:


zasada likwidacji zanieczyszczeń, uciążliwości i zagrożeń u źródła – minimalizacja uciążliwości zakładów,
stosowanie zasad przezorności i prewencji przy lokalizacji nowych zakładów
i wyznaczaniu terenów przemysłowych w planowaniu przestrzennym.
Ochrona środowiska przed hałasem i promieniowaniem elektromagnetycznym:

wykluczenie na etapie projektowania inwestycji generujących uciążliwości dla
środowiska.
Obszary wymagające działań przywracających równowagę w środowisku [29]:


wielokierunkowość i kompleksowość działań na obszarach silnej antropopresji
(poprawa stanu środowiska, rozwój przestrzenny),
prowadzenie rekultywacji terenów górniczych równolegle lub natychmiast po zakończeniu działalności wydobywczej.
PROGRAM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH NA LATA 2007-2013
Głównym celem PROW jest rozwój obszarów wiejskich pod względem gospodarczym
i społecznym oraz pod kątem ochrony środowiska. W ramach PROW uruchomione zostały 23 działania podzielone na cztery tzw. osie. Piętnaście działań z tego programu wdraża ARiMR, sześć samorządy wojewódzkie a po jednym Agencja Rynku Rolnego
i Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA) [30].
Oś 1: Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego










Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie,
Ułatwienie startu młodym rolnikom,
Renty strukturalne,
Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów,
Modernizacja gospodarstw rolnych,
Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej,
Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem
rolnictwa i leśnictwa,
Uczestnictwo rolników w systemie jakości żywności,
Działania informacyjne i promocyjne,
Grupy producentów rolnych.
Oś 2: Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich
39
lata 2012-2015
Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich niekorzystnych i innych obszarach
o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW),



Program rolnośrodowiskowy,
Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne,
Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy oraz
wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych.
Oś 3: Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej




Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej,
Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw,
Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej,
Odnowa i rozwój wsi.
Oś 4: Leader



Lokalne strategie rozwoju,
Współpraca międzyregionalna i międzynarodowa,
Nabywanie umiejętności, aktywizacja i koszty bieżące lokalnych grup działania.
5.3 Dokumenty lokalne
STRATEGIA ROZWOJU WROCŁAWIA– „STRATEGIA (WROCŁAW W PERSPEKTYWIE 2020 PLUS”)
Misję miasta Wrocławia, określa fraza: Wrocław miastem spotkania – miastem, które
jednoczy. Strategia „Wrocław 2020” nie deklaruje priorytetów i nie stara się wyznaczać
zadań do wykonania. Koncentruje się na opisaniu pożądanych zmian cywilizacyjnych
poprzez wskazanie kierunków, w których Wrocław powinien się zmieniać.
Poniżej przedstawiono kierunki, które przyczynią się do poprawy jakości środowiska
naturalnego [23]:


w zakresie przestrzeni gospodarczej:

uwzględnianie potencjalnych możliwości systemów rozproszonych
(ogniwa słoneczne, paliwowe, pompy cieplne, studnie głębinowe, automatyczne mikrooczyszczalnie itd.),

zmiana funkcji użytków rolnych w granicach miasta, sukcesywne wyprowadzanie z centrum ogródków działkowych.
w zakresie przestrzeni komunikacyjnej

odciążenie Miasta od ruchu tranzytowego połączone z wabieniem
przejezdnych turystów do centrum, dogodne zjazdy do miasta, usługi
stowarzyszone (promocja),

bezwzględna eliminacja ciężkiego transportu z centrum miasta, bazy
przeładunkowe i stacje ważenia ciężarówek, egzekwowanie standardów środowiskowych (hałas, spaliny),

miękka eliminacja samochodów osobowych z centrum miasta (możliwość dojazdu w ważnych sytuacjach życiowych), liczne strefy piesze,
eliminacja parkowania na chodnikach. Zaporowe ceny na parkingach
wewnętrznych,

szybka modernizacja układu i nawierzchni ulic, docelowy priorytet dla
działań konserwacyjnych i naprawczych,

nowatorskie rozwiązania komunikacyjne, kreujące pozytywny obraz
miasta: autobusy elektryczne i hybrydowe, gondole wodne i napowietrzne (może pojazdy typu „Ginger”),

bezkolizyjny system ścieżek rowerowych w układzie aglomeracyjnym,
strzeżone parkingi rowerowe w węzłach komunikacyjnych i nie tylko.
40
lata 2012-2015



w zakresie edukacji

edukacja najmłodszych, wczesne rozpoznanie zaniedbań wychowawczych i ich odpowiednia korekta, zwłaszcza rozbudzanie ciekawości
i formowanie motywacji,

edukacja edukatorów, wyższe wymagania połączone z istotnym wzrostem wynagrodzeń prestiżu nauczycieli.
w zakresie organizacji społecznych i ruchów obywatelskich

outsourcing miejskich usług uwzględniający różnorodność partnerów –
od parafii i niesformalizowanych ruchów obywatelskich do organizacji
pozarządowych.
w zakresie przestrzeni publicznej

pilotowanie rozwoju dobrych dzielnic. Lokalny Program Rewitalizacji
Wrocławia program Miasta przekształcany w projekty realizowane
przez rynek.
PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA WROCŁAWIA (PGO)
Nadrzędnym celem Planu jest realizacja celów założonych w polityce ekologicznej państwa oraz podstawowych zasad gospodarowania odpadami (zgodnie z ustawą
o odpadach), a także stworzenie zintegrowanej sieci instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Dokument określa cele w gospodarce odpadami dla miasta Wrocławia
oraz wytycza kierunki działań, obejmując realizację inwestycji jakie powinny być podejmowane dla osiągnięcia przyjętych celów, do których zaliczono m. in.:




stworzenie warunków do objęcia 100% mieszkańców selektywną zbiórką odpadów komunalnych, w tym opakowaniowych,
redukcja składowanych ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji,
stworzenie systemu zagospodarowania odpadów komunalnych w ramach regionu obejmującego wyłącznie miasto Wrocław,
ograniczenie ilości wytwarzania i kierowanych do składowania odpadów niebezpiecznych w rozbiciu na poszczególne grupy tych odpadów.
Ponadto w Planie ujęto informacje dotyczące [24]:





odpadów, które mają być poddane procesom odzysku lub unieszkodliwiania,
istniejących instalacji i urządzeń do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów,
wraz z wykazem podmiotów prowadzących działalność w tym zakresie,
projektowany system gospodarowania odpadami,
harmonogram realizacji przedsięwzięć wraz ze sposobem finansowania działań,
sposób monitoringu i oceny wdrażania Planu.
POWIATOWY PROGRAM ZWIĘKSZANIA LESISTOŚCI MIASTA WROCŁAWIA
Powiatowy program zwiększenia lesistości Miasta Wrocławia jest szczegółowym opracowaniem regionalnym w zakresie zalesień.
Realizacja funkcji ochronnych - w celu pełnej realizacji funkcji ochronnych (ekologicznych) przez lasy Wrocławia przewiduje się następujące działania [25]:




zachowanie wszystkich naturalnych lub seminaturalnych odcinków dolin rzecznych w dotychczasowym stanie, usuwając z ich terenu zbędne obiekty budowlane (względy przeciwpowodziowe) i zainwestowanie niezgodne z przeznaczeniem,
zachowanie (ewentualnie odtworzenie) starorzeczy z bieżącym przepływem wody,
poddanie zabiegom rewitalizacyjnym i renaturalizacyjnym odcinków przekształconych lub zdewastowanych,
dążenie do wzbogacenia w zieleń (różne funkcje i rodzaje) terenów przyległych
do dolin rzecznych,
41
lata 2012-2015










podniesienie walorów ekologicznych i krajobrazowych terenów niezabudowanych,
dążenie do zachowania naturalnych i seminaturalnych biotopów (łąki, zadrzewienia i zakrzaczenia, zalesienia, zbiorniki wodne, itd.),
dążenie do utrzymania i rozwinięcia walorów ekologicznych wszystkich zespołów
zieleni zapewniając poprawę jakości stanu sanitarnego środowiska i nie zmieniając warunków naturalnych,
dążenie do sukcesywnego przekształcania ogrodów działkowych znajdujących się
w obrębie szeroko pojętego śródmieścia w tereny ogólnodostępnej zieleni miejskiej. W pierwszym etapie mogą to być ogrody działkowe ogólnodostępne, bez
funkcji produkcji rolniczej (produkcja żywności), z rozwiniętym programem rekreacyjnym,
w obrębie ogrodów utworzenie lub odtworzenie niewielkich zbiorników wodnych,
z naturalnymi zespołami roślinnymi, co korzystnie wpłynie na podniesienie walorów ekologicznych zespołu ogrodów,
dążenie do wykształcenia spójnego przestrzennie i pełnego systemu zieleni
miejskiej w oparciu o istniejący system dolin rzecznych i terenów zieleni wysokiej (w układzie pierścieniowo-promienistym),
wprowadzanie nowych nasadzeń: wielkopowierzchniowych (duże parki, lasy rekreacyjne), drobnopowierzchniowych (zieleń jako uzupełnienie funkcji podstawowych) i liniowych (aleje, szpalery, zielone ekrany i parawany),
zachowanie obszaru klinów przewietrzających w maksymalnym stopniu niezabudowany. W przypadkach koniecznych wprowadzenia zabudowy, budynki mogą
być pojedyncze o wysokości nie przekraczającej 8 m, a udział zieleni powinien
wynosić co najmniej 85% powierzchni działki,
dążenie do nasycenia zielenią, w miarę możliwości, wszystkich terenów zabudowanych, oraz do likwidowania zbędnej zabudowy powierzchni ziemi, co poprawi
funkcjonowanie środowiska przyrodniczego i pozwoli na wykształcenie lokalnych
powiązań przyrodniczych,
podejmowanie działań zmierzających do likwidacji lub przynajmniej istotnego
ograniczenia uciążliwości zanieczyszczeń przemysłowych i komunikacyjnych na
terenie miasta.
Realizacja funkcji społecznych - lasy komunalne mają charakter lasów spacerowowypoczynkowych, pełniących funkcje rekreacyjno-turystyczne i ochronne. Leśne czynności gospodarcze w tych lasach skupiają się głównie na zabiegach zalesieniowych, odnowieniowych, pielęgnacyjnych i ochronnych. Dalszy rozwój funkcji turystycznej i rekreacyjnej sprawi, że niezbędnym będzie utrzymanie stabilnych ekosystemów leśnych
zdolnych do tworzenia najlepszych warunków do masowego wypoczynku. W tym celu
konieczne będzie zbadanie zagrożeń występujących na terenie lasów, zagrożeń powodowanych zarówno przez czynniki biotyczne (grzyby chorobotwórcze, szkodniki owadzie) jak i abiotyczne (pożar, powódź) oraz zwierzynę łowną.
Zwiększenie ruchu turystycznego wymusi podjęcie takich działań jak:




rozbudowa ścieżek rowerowych, pieszych i konnych,
budowa ścieżek zdrowia,
budowę ścieżek edukacji leśno-przyrodniczej,
organizację miejsc dla wypoczynku i biwakowania.
Realizacja funkcji produkcyjnych - ze względu na specyfikę lasów miejskich nie przewiduje się w nich realizacji funkcji produkcyjnych. Pozyskanie surowca drzewnego jest
ograniczone do niezbędnego minimum i dotyczy głównie wymogów związanych ze złym
stanem sanitarnym [25].
42
lata 2012-2015
ZASADY POLITYKI EKOLOGICZNEJ WROCŁAWIA
Zasady Polityki Ekologicznej Wrocławia zostały przyjęte na podstawie Uchwały
LII/813/98 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 5 czerwca 1998 roku. Dokument podzielony
jest na 8 rozdziałów.
Rozdział I. Racjonalizacja gospodarki energetycznej
Główne kierunki polityki ekologicznej miasta i zasady działań:





Tworzenie systemu oszczędzania energii w mieście w celu zmniejszenia jej produkcji i poprawy warunków aerosanitarnych wg przyjętego Programu energetycznego Wrocławia,
Monitoring emisji zanieczyszczeń powietrza ze wszystkich źródeł energetycznych
na obszarze miasta i uwzględnienie jego wyników w Banku Emisji Zanieczyszczeń Powietrza,
Wspieranie przedsięwzięć zmniejszających uciążliwość niskich źródeł energetycznych a wśród nich kotłowni lokalnych i osiedlowych oraz palenisk domowych,
Dążenie do przyspieszenia działań modernizacyjnych podjętych w elektrociepłowniach i większych kotłowniach w kierunku zmniejszenia emisji zanieczyszczeń powietrza,
Wspieranie wdrażania niekonwencjonalnych źródeł energetycznych.
Rozdział II. Polityka przemysłowa miasta




Ukierunkowanie rozwoju sektora przemysłowego na zaawansowane technologie
oraz preferowanie w polityce lokalizacyjnej nowego przemysłu:

branż wykorzystujących wrocławski potencjał naukowo-techniczny
oraz wysokokwalifikowaną kadrę techniczną,

zakładów o technologiach wodo- i energooszczędnych oraz małoodpadowych (w szczególności nie wytwarzających odpadów niebezpiecznych),

zakładów nie obciążających miejskiego systemu komunikacyjnego
transportem, w szczególności ciężkim,
Podjęcie stałej współpracy z administracją rządową w celu sporządzenia
i cyklicznej aktualizacji listy najbardziej uciążliwych zakładów przemysłowych dla
środowiska Wrocławia,
Wspieranie proekologicznych działań modernizacyjnych w przedsiębiorstwach
oraz dążenie do sukcesywnej eliminacji ich uciążliwości, w szczególności w sąsiedztwie osiedli mieszkaniowych, terenów rekreacyjnych oraz terenów o wysokich walorach przyrodniczych,
Dążenie do racjonalnego wykorzystania wrocławskich terenów przemysłowych
i ich rehabilitacji, m.in. poprzez:

tworzenie ofert terenowych dla nowych inwestorów w obrębie istniejących terenów przemysłowych,

koncentrowanie obiektów (zakładów) mogących wykorzystywać
wspólne urządzenia (np. z zakresu infrastruktury technicznej),

doposażenie terenów w zakresie infrastruktury technicznej,

usprawnienie transportu obsługującego zakłady w kierunku zmniejszenia jego uciążliwości dla środowiska,

wprowadzanie zieleni zakładowej - izolacyjnej i kompozycyjnej,

rekultywacja terenów zdegradowanych, przywrócenie ich wartości
użytkowej (dla przemysłu lub innych funkcji miejskich).
43
lata 2012-2015
Rozdział III. Zrównoważony rozwój systemu transportowego






Modernizacja/przebudowa miejskiego układu komunikacyjnego oraz jego powiązań z układem zewnętrznym pod kątem usprawnienia ruchu, a przede wszystkim wyprowadzenia ciężkiego transportu tranzytowego oraz ruchu międzydzielnicowego z obszaru centralnego miasta, w tym:

budowa obwodnic,

wyznaczenie hierarchii układu ulicznego i funkcji ulic/dróg; określenie
restrykcji dla wybranych ulic o szczególnym znaczeniu (funkcji),
Strefowanie systemu komunikacyjnego i transportowego,
Usprawnianie funkcjonowania transportu zbiorowego poprzez:

wydzielenie z jezdni pasów ruchu wyłącznie dla autobusów lub nawet
przeznaczenie całej jezdni niektórych odcinków ulic wyłącznie dla
tramwaju i/lub autobusu miejskiego,

wprowadzenie specjalnych faz w sygnalizacji świetlnej dla komunikacji
zbiorowej lub/i zainstalowanie sygnalizacji wzbudzanej, umożliwiającej
przejazd przez skrzyżowanie bez zatrzymywania,

wykorzystanie wydzielonych torowisk tramwajowych zainstalowanych
w poziomie jezdni, dla ruchu autobusów miejskich,

ograniczanie zatrzymywania i parkowania przykrawężnikowego,
w szczególności w rejonie przystanków i skuteczne egzekwowanie
wprowadzonych zakazów,
Promocja i uatrakcyjnienie transportu zbiorowego, tworzenie warunków dla
stopniowego wzrostu udziału publicznej komunikacji miejskiej w przewozach do
miejsc pracy i usług, jako jeden z zasadniczych elementów PEM,
Prowadzenie elastycznej (dostosowanej do zmiennych w czasie okoliczności) polityki parkingowej oraz w zakresie dystrybucji ruchu w mieście,
Ograniczanie bezpośredniego negatywnego wpływu na środowisko i zmniejszanie jego skutków poprzez:

modernizację taboru komunikacji miejskiej,

kontynuacja wymiany torowisk tramwajowych i zastąpienie ich torowiskami o konstrukcji z zabezpieczeniami wibroakustycznymi oraz opracowanie programu (hierarchii) modernizacji torowisk tramwajowych,

rozpowszechnienie stosowania ekranów przeciwakustycznych wzdłuż
linii kolejowych i ruchliwych ulic przebiegających w bliskim sąsiedztwie
terenów mieszkaniowych,

wyznaczenie ulic dla przejazdów samochodów przewożących substancje niebezpieczne; odpowiednie ich zagospodarowanie i wyposażenie
w obiekty /urządzenia umożliwiające opanowani skutków ekologicznych na wypadek awarii (NZŚ),

niedopuszczanie do dalszej ekspansji zabudowy mieszkaniowej
w kierunku lotniska,

promocja dystrybucji i stosowania paliw ekologicznych w pojazdach
mechanicznych,

wspieranie intensyfikacji kontroli emisji spalin w pojazdach mechanicznych.
Rozdział IV. Tworzenie systemów kompleksowych

Tworzenie systemu kompleksowej gospodarki odpadowej miasta w celu:

zmniejszenia ilości odpadów deponowanych na składowisku,

wykorzystania gospodarczego odpadów,

unieszkodliwiania odpadów (zwłaszcza niebezpiecznych),
44
lata 2012-2015












Sukcesywne rozwijanie (w czasie) i doskonalenie podsystemu "recyklingu" odpadów,
Wdrażanie podsystemu recyklingu wg sekwencji przyjętych w sporządzonym dla
miasta generalnym programie kompleksowej gospodarki odpadowej,
Objęcie odrębnym podsystemami recyklingu materiałów pochodzących z rozbiórek budowli oraz odpadów zielonych,
Dążenie do zorganizowania zakładu recyklingu odpadów w formie scentralizowanej lub sieciowej,
Zorganizowanie nowego miejskiego składowiska odpadów (MSO) - (docelowo dla
gromadzenia odpadów nieużytkowych) wraz z budową odpowiednich dróg dojazdowych, w tym - z ewentualnym wykorzystaniem dróg wodnych,
Ewentualna budowa zakładów termicznej utylizacji, jako uprawnionego elementu/metody unieszkodliwiania odpadów, zwłaszcza niektórych ich rodzajów (odpadów niebezpiecznych),
Sukcesywna organizacja sieci stacji przeładunku odpadów, budowa kolejnych
stacji wg indywidualnych (dla każdej) projektów,
Tworzenie warunków dla powstawania specjalistycznych firm zajmujących się
odpadami segregowanymi,
Podjęcie działań, we współpracy z administracją rządową, zmierzających do likwidacji, reeksploatacji lub rekultywacji składowisk odpadów przemysłowych
(w pierwszej kolejności odpadów niebezpiecznych),
Współdziałanie przy tworzeniu odrębnego regionalnego systemu gromadzenia,
odbioru/wywozu i unieszkodliwiania lub zagospodarowania odpadów przemysłowych i szpitalnych,
Nowelizacja wrocławskiego prawa "śmieciowego" tj. załącznika do uchwały
nr VII/63/94 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 17 grudnia 1994 roku, pod kątem
dostosowania do aktualnie obowiązujących przepisów,
Prowadzenie i rozwój kompleksowego monitoringu środowiska w rejonie oddziaływania obiektów gospodarki odpadami (składowiska, kompostownie itd.).
Rozdział V. Zasady ochrony wód oraz racjonalizacja gospodarki wodno-ściekowej miasta


Ochrona zasobów wód powierzchniowych i podziemnych na terenie miasta,
w celu przywrócenia w pełni ich walorów użytkowych lub zachowania wysokiej
jakości, poprzez:

poprawę
efektywności
oczyszczania
ścieków
komunalnych
i przemysłowych odprowadzanych do rzek,

likwidację zrzutów ścieków nieoczyszczonych z osiedli nieskanalizowanych,

ograniczenie obciążenia odbiorników ścieków zrzutami ładunków zanieczyszczeń z kanalizacji deszczowej oraz z przelewów kanalizacji
ogólnospławnej,

odbudowę i rozbudowę systemów małej retencji, z uwzględnieniem
aspektu gruntowo-wodnego i klimatyczno-zdrowotnego,

likwidacja źródeł zanieczyszczenia wód podziemnych, ze szczególnym
uwzględnieniem terenów wodonośnych,

ograniczanie lokalizacji w mieście działalności gospodarczej, uciążliwej
dla środowiska wodnego,
Poprawa zaopatrzenia mieszkańców w wodę pitną poprzez:

rozbudowę sieci wodociągowej w celu objęcia jej zasięgiem wszystkich
osiedli miejskich,

remonty i modernizację obiektów sieciowych w celu poprawy niezawodności działania i wskaźników eksploatacyjnych systemu wodociągowego,
45
lata 2012-2015
budowę ujęć wody głębinowej z Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP) wokół Wrocławia, dla zaopatrzenia wybranych osiedli,
Poprawa jakości wody pitnej poprzez:

remonty, rozbudowę i prawidłową eksploatację istniejących, infiltracyjnych ujęć wody w celu zwiększenia ich wydajności i wykluczenia
bezpośredniego zasilania Zakładów Produkcji Wody (ZPW) "Na Grobli"
i "Mokry Dwór" wodą surową z rz. Oławy,

modernizację technologii uzdatniania wody w obu ZPW oraz remonty,
modernizację i rozbudowę ich obiektów technicznych,

likwidację korozyjności i wtórnego zanieczyszczenia wody z sieci,

wykorzystanie dla celów wodociągowych dobrych jakościowo zasobów
wód podziemnych ze struktur kopalnych GZWP wokół Wrocławia,

wspieranie działań na rzecz poprawy jakości wód Oławy i Nysy Kłodzkiej, pobieranych dla zaspokojenia potrzeb wodociągowych Wrocławia,
poprzez współpracę z uprawnionymi organami administracji rządowej
i jednostkami samorządowymi,

współdziałanie z administracją rządową i samorządową w kierunku
ochrony obszarów alimentacyjnych GZWP, przewidzianych do zasilania
systemu wodociągowego miasta,
Uporządkowanie i rozwój systemu odbioru i unieszkodliwiania ścieków, w tym:

kontynuacja rozbudowy systemu głównych kolektorów kanalizacyjnych,

dalsza rozbudowa osiedlowych sieci kanalizacyjnych (główne zbieracze
i kanały lateralne) na nieskanalizowanych obszarach zabudowy miasta,

modernizacja i remont istniejących sieci kanalizacyjnych (kanały, studzienki, przepompownie),

kontynuacja remontu i modernizacji oraz zmniejszenia obciążenia
kompleksu osobowickich pól irygowanych w celu osiągnięcia optymalnych warunków eksploatacyjnych obiektu,

opracowanie kompleksowego, docelowego programu rozwoju miejskiego systemu odbioru i oczyszczania ścieków, z uwzględnieniem roli
centralnych i osiedlowych oczyszczalni komunalnych,
Ochrona przeciwpowodziowa systemów zaopatrzenia miasta w wodę pitnogospodarczą oraz odprowadzania i oczyszczania ścieków.




Rozdział VI. Ochrona przyrody i kształtowania systemów ekologicznych miasta




Tworzenie podstawowego systemu powiązań przyrodniczych (jako odpowiednika
sieci ECONETU, w skali od europejskiej do lokalnej) obejmującego:

obszary węzłowe – chronione,

korytarze ekologiczne - istniejące, ciągłe obszary zieleni miejskiej, zielone korytarze wzdłuż rzek), - tworzone, m.in. poprzez rewindykacje
nadbrzeżnych terenów przemysłowych oraz renaturyzację wybranych
fragmentów dolin rzecznych,
Rozwijanie pierścieniowo-klinowego podsystemu zieleni miejskiej i podsystemu
przewietrzania miasta jako elementów podstawowego systemu powiązań przyrodniczych,
Dążenie do objęcia ochroną (pod warunkiem braku kolizji z programem rozwoju
infrastruktury wodno-inżynieryjnej i ochrony przeciwpowodziowej) obszarów
o szczególnych walorach ekologicznych, w formie:

obszaru chronionego krajobrazu,

zespołu przyrodniczo-krajobrazowego,

użytków ekologicznych,
Współpraca z administracją rządową w celu utworzenia parków krajobrazowych,
46
lata 2012-2015





Wzbogacenie zasobów przyrodniczych i rekonstrukcja obszarów zieleni zwartej
poprzez:

zwiększenie ich powierzchni w drodze: realizacji nowych zalesień, tworzenia nowych parków, poprzez stopniową adaptację gruntów ornych
i ogródków działkowych, zwłaszcza w strefach skażonych,

zwiększenie nasycenia zielenią istniejących kompleksów zieleni zwartej, w tym: dosadzanie drzew, roślinności okrywowej i zielnej oraz
częściowe zachowanie odnowień naturalnych (samosiejki, odrosty)
w lasach, dosadzanie drzew i dosiewanie traw w parkach,

zwiększanie różnorodności biologicznej w drodze: zachowania lub odtworzenia naturalnych siedlisk, uwarunkowanych zróżnicowaną charakterystyką środowiska przyrodniczego, zwiększenie liczby rodzimych
gatunków drzew, roślinności zielnej i traw, zapewnienie warunków dla
rozwoju szerokiego wachlarza gatunków fauny,

stopniową przebudowę drzewostanu lasów w kierunku jego zgodności
z warunkami siedliskowymi,
Zwiększenie zastosowania zieleni izolacyjnej,
Rozwój stosowania i wzbogacania form zieleni kompozycyjnej miasta poprzez:

pełną realizację zieleni osiedlowej,

nasycenie zielenią terenów przemysłowych i usługowych,

rozszerzenie stosowania żywopłotów jako barier osłaniających
i maskujących,

wprowadzanie pnączy i nasadzeń donicowych, szczególnie w obszarze
zabudowy Starego Miasta,

zagospodarowanie rezerw terenów budowlanych tymczasowymi zieleńcami,

urozmaicenie typów nasadzeń w powiązaniu z rzeźbą terenu, w tym
tworzenie zielonych: tarasów, skarp, skalników,

propagowanie i promowanie wprowadzania różnorodnych form zieleni
związanej z budynkami, wprowadzaniu jej m.in. na: płaskie dachy,
ściany (pnącza), balkony (nasadzenia donicowe, pnącza i inne),
Otoczenie opieką cennych obszarów przyrodniczych i elementów ekosystemu
miasta, a w szczególności: terenów wodonośnych, osobowickich pól irygacyjnych, oczek wodnych, starorzeczy,
Doskonalenie metod użytkowania i zarządzania zasobami przyrodniczymi miasta
poprzez:

przestrzeganie zasady strefowania w użytkowaniu i zagospodarowaniu
lasów i większych parków,

ustalenie i przestrzeganie priorytetów funkcjonalnych dla lasów Wrocławia (rekreacja i wypoczynek, elementy sieci ekologicznej chronionych obszarów zielonych),

dążenie do zachowania walorów kulturowych w zabytkowych parkach,

przejęcie przez Miasto terenów leśnych, znajdujących się na terenie
gminy Wrocław i w strefie podmiejskiej (do 10 km od granic miasta),

politykę poprawy trwałości nowych nasadzeń poprzez sadzenie starszych, bardziej odpornych drzew i krzewów,

działanie na rzecz lepszego udostępnienia mieszkańcom Wrocławia terenów zielonych dla celów rekreacyjnych poprzez: likwidację barier
utrudniających korzystanie z nich (likwidacja zbędnych dróg lub ich
przekształcanie na trasy rowerowe, ograniczanie ruchu kołowego),
odpowiednie wyposażenie i udostępnienie ogółowi mieszkańców alejek
ogródków działkowych, opracowanie szlaku spacerowego wzdłuż fos,

opracowanie szczegółowej inwentaryzacji przyrodniczej dla obszaru
podstawowego systemu powiązań przyrodniczych Wrocławia oraz
47
lata 2012-2015


uszczegółowienie obszarów i obiektów wskazanych do objęcia ochroną
w rozumieniu Ustawy o ochronie przyrody,
Doskonalenie rozwiązań organizacyjnych i prawnych w zakresie ochrony przyrody i kształtowania systemów ekologicznych miasta poprzez:

podjęcie uchwały o lasach ochronnych,

przekazanie Wydziałowi Ochrony i Kształtowania Środowiska Urzędu
Miejskiego nadzoru nad realizacją podstawowego systemu powiązań
przyrodniczych na obszarze miasta,

utworzenie Nadleśnictwa Miejskiego,

utworzenie, w strukturach Urzędu Miejskiego, komórki d/s promocji
rozwiązań proekologicznych, w tym również w zakresie zieleni,

inicjowanie współpracy z administracją rządową i samorządową sąsiednich gmin w kierunku realizacji podstawowego systemu powiązań
przyrodniczych,
Rozwój działalności edukacyjnej i promocji działań w zakresie ochrony przyrody
i kształtowania systemów ekologicznych miasta, w tym:

upowszechnianie działań na rzecz poprawy warunków życia nieudomowionych zwierząt,

kontynuacja etykietowania interesujących obiektów flory,

podjęcie działań propagujących informacje o terenach zielonych Wrocławia,

kontynuacja konkursów promujących zazielenianie przez mieszkańców
ogrodów, podwórek, balkonów itp.
Rozdział VII. Zasady polityki ekologicznej dotyczące wyróżnionych obszarów





Obszar staromiejski; główne zasady i kierunki działań oraz ważniejsze zadania:

podporządkowanie systemu transportowego,

porządkowanie gospodarki cieplnej,

porządkowanie gospodarki wodno-ściekowej,

wzbogacenie w zieleń,
Obszary "blokowisk" zabudowy mieszkaniowej, główne zasady i kierunki działań
oraz ważniejsze zadania:

zmniejszanie energochłonności mieszkań,

porządkowanie ruchu transportowego i ograniczenie jego uciążliwości,

porządkowanie gospodarki wodno-ściekowej,

wzbogacanie w tereny zielone i rekreacyjne,
Obszary starej zabudowy śródmiejskiej, główne zasady i kierunki działań oraz
ważniejsze zadania:


poprawa standardu zamieszkania poprzez modernizację mieszkań;
wyposażenie ich w podstawowe urządzenia komunalne,

zmniejszenie uciążliwości komunikacyjnej,
Obszary osiedli "peryferyjnych" o substandardowym wyposażeniu w media infrastruktury komunalnej, główne zasady i kierunki działań oraz ważniejsze zadania:


usprawnienie powiązań komunikacyjnych (transport publiczny),

wyposażenie w pełne systemy kanalizacji sanitarnej i wodociągi,
Tereny głównych zespołów przemysłowych; główne zasady i kierunki działań
oraz ważniejsze zadania:

ograniczanie uciążliwości dla środowiska zakładów przemysłowych,

sporządzenie inwentaryzacji terenów zdegradowanych lub zaniedbanych i ekstensywnie zagospodarowanych, opracowanie programu rekultywacji lub porządkowania tych terenów,

w odniesieniu do terenów (gruntów) skażonych, położonych w sąsiedztwie najbardziej uciążliwych zakładów przemysłowych (Hutmen,
48
lata 2012-2015


Polar, Pafawag, Kowale) należy ponownie przeprowadzić badania gleb
i roślinności wg ujednoliconej metody,

zieleń terenów przemysłowych,
Zespół terenów "Kępy Mieszczańskiej", główne zasady i kierunki działań oraz
ważniejsze zadania:

opracowanie projektu (niezależnie od/lub w oparciu o MPZP) kompleksowego zagospodarowania obszaru jako prestiżowego parku sportowo-rekreacyjnego o wysokich walorach funkcjonalnych i krajobrazowych,

sporządzenie harmonogramu działań inwestycyjnych.
Rejony zagrożone przestępczością; główne zasady i kierunki działań:

identyfikacja obszarów miasta o największym zagrożeniu przestępczością (Miasto przy współpracy z Policją), albo - waloryzacja przestrzeni
miejskiej pod tym kątem widzenia,

wypracowanie zasad postępowania (polityki) w odniesieniu do wyróżnionych obszarów.
Rozdział VIII. Kształtowanie ekologicznie świadomego społeczeństwa Wrocławia
Główne kierunki polityki i zasady działań [38]:










realizacja każdej ważnej w skali miasta inwestycji o charakterze proekologicznym lub mogącej mieć znaczący wpływ na środowisko (np. budowa drogi) będzie poprzedzona kampanią informacyjno-wyjaśniającą, prowadzoną w zależności od jej rodzaju, rozmiaru oraz miejsca lokalizacji w środkach masowego przekazu lub poprzez bezpośrednie spotkania z zainteresowanymi grupami mieszkańców,
wypracowanie i wdrożenie procedury angażowania społeczności lokalnej
w proces sporządzania proekologicznych opracowań: koncepcji, programów
i projektów ważnych dla miasta lub osiedla,
stałe doposażenie szkół w sprzęt, pomoce naukowe i literaturę służącą edukacji
proekologicznej, prowadzenie kampanii w szkołach mającej na celu informowanie młodzieży o problemach ekologicznych Miasta oraz o ważnych, z tego punktu
widzenia, przedsięwzięciach inwestycyjnych,
utworzenie w strukturze Urzędu Miejskiego Wrocławia zespołu specjalistów
ds. edukacji ekologicznej,
organizowanie cyklicznych wystaw propagujących proekologiczne urządzenia
i rozwiązania mające zastosowanie w gospodarstwach domowych oraz w drobnych przedsiębiorstwach,
organizowanie cyklicznych konkursów na najbardziej "ekologiczne" osiedle Wrocławia oraz na najbardziej "ekologiczną" działkę w osiedlach zabudowy jednorodzinnej, promowanie i propagowanie najciekawszych rozwiązań,
podjęcie działań promocyjnych w środkach masowego przekazu służących
kształtowaniu właściwych postaw proekologicznych,
publikowanie i rozpowszechnianie wszelkich uchwał Rady Miejskiej w sprawie
polityki, strategii i działań proekologicznych wraz z przystępnym komentarzem
wyjaśniającym,
organizowanie szkoleń dotyczących istotnych problemów ekologicznych miasta
dla przedstawicieli Rad Osiedlowych,
współdziałanie z właściwymi organami kontrolnymi w celu podniesienia skuteczności egzekwowania przepisów prawa dotyczących ochrony środowiska.
49
lata 2012-2015
STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WROCŁAWIA ORAZ PLANY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO OBOWIĄZUJĄCE NA TERENIE MIASTA
Dokument Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia składa się z czterech części:
I.
Wstęp.
II.
Podstawowe zasady polityki przestrzennej.
III.
Część ogólna. Uwarunkowania i kierunki zagospodarowania przestrzennego dla
całego obszaru miasta.
IV.
Część strefowa. Kierunki zagospodarowania przestrzennego dla typów zespołów
urbanistycznych.
W części pierwszej pokazano szerokie tło przyjętych w Studium rozwiązań. W części
drugiej opisuje się konstrukcję opracowania oraz przedstawia się syntezę ustaleń Studium. W części trzeciej formułuje się uwarunkowania i kierunki zagospodarowania przestrzennego dla całego obszaru miasta w następującym porządku:




ukształtowanie funkcjonalno-przestrzenne miasta, zawierające ustalenia odnoszące się do struktury funkcjonalno-przestrzennej miasta, zasad kompozycji,
systemu transportowego oraz infrastruktury technicznej,
klasy przeznaczenia terenu,
ochrona wartości, zawierające ustalenia odnoszące się do zasad ochrony
i kształtowania środowiska przyrodniczego oraz ochrony dziedzictwa kulturowego,
realizacja Studium, zawierające ustalenia odnoszące się głównie do problematyki
sporządzania planów miejscowych i rewitalizacji.
Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego, zwane dalej uwarunkowaniami, są
to czynniki i przesłanki wpływające na politykę przestrzenną, które nie są przedmiotem
rozstrzygnięć w jej ramach i znacznej części są niezależne od władz miasta. W Studium
zawarte są te uwarunkowania, co do których uznano, że mają istotne znaczenie dla
sposobu prowadzenia polityki przestrzennej. Uwarunkowania wynikają z obecnego
i przewidywanego występowania obiektywnych zjawisk, takich jak na przykład cechy
fizjograficzne i zainwestowanie terenu, stan środowiska, zachowania przestrzenne użytkowników, własność terenu, rozkład cen gruntu oraz z tradycji planistycznej.
Kierunki zagospodarowania przestrzennego, zwane dalej również kierunkami, stanowią
syntetyczne sformułowanie szczegółowych celów polityki przestrzennej i sposobów ich
realizacji. Plan miejscowy jest zgodny ze Studium, jeżeli jest zgodny ze wszystkimi zawartymi w nim nakazami, zakazami i dopuszczeniami.
Przyjmuje się, że polityka przestrzenna Wrocławia ma cztery najważniejsze cele [54]:




Zdecydowana poprawa struktury miasta, w tym: podniesienie poziomu ładu
przestrzennego, zwiększenie walorów wizerunku i sprawności funkcjonowania
miasta oraz wzmocnienie jego powiązań z regionem, krajem i Europą,
Tworzenie w mieście wielu atrakcyjnych i zróżnicowanych możliwości dla rozwoju gospodarczego i dla życia na wysokim poziomie jakości,
Ochrona, wzmocnienie i wzbogacenie środowiska przyrodniczego i kulturowego
miasta,
Wykreowanie całościowych, w pełni skończonych kompleksów urbanistycznych
o wysokiej jakości [54].
50
lata 2012-2015
WIELOLETNI PLAN INWESTYCYJNY MIASTA WROCŁAWIA
Wieloletni Plan Inwestycyjny Miasta Wrocławia określa zadania inwestycyjne na lata
2010–2014 w tym zadania, które otrzymały dofinansowanie z funduszy strukturalnych
UE, Funduszu Spójności, Mechanizmu Finansowego EOG i Norweskiego Mechanizmu
Finansowego [53].
Zadania inwestycyjne określone są w następujących sektorach:












transport i łączność,
gospodarka mieszkaniowa,
działalność usługowa,
administracja publiczna,
bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa,
oświata i wychowanie,
ochrona zdrowia,
pomoc społeczna,
pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej,
gospodarka komunalna i ochrona środowiska,
kultura i ochrona dziedzictwa narodowego,
kultura fizyczna i sport [53].
6. ANALIZA I OCENA ISTNIEJĄCEGO STANU ŚRODOWISKA
6.1 Charakterystyka miasta Wrocław
Wrocław, stolica województwa dolnośląskiego położony jest w samym centrum Niziny
Śląskiej po obu stronach środkowej Odry zasilanej w granicach miasta przez cztery jej
dopływy: Widawę, Ślęzę, Bystrzycę i Oławę. Centrum Wrocławia znajduje się na
1702’16’’ długości geograficznej wschodniej i 5107’56’’ szerokości geograficznej północnej. Powierzchnia miasta wynosi 292,82 km2. Do 1991 r. Wrocław był podzielony i
na pięć dzielnic: Stare Miasto, Śródmieście, Krzyki, Psie Pole i Fabryczna. Wiele instytucji publicznych w dalszym ciągu używa tych nazw w swoich szyldach.
Uchwałą Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 20 marca 1991 r. wprowadzono podział miasta
na osiedla.
Wrocław jest ważnym węzłem komunikacyjnym. W pobliżu przebiega autostrada A4,
a przez miasto poprowadzone są drogi włączone do europejskich korytarzy drogowych:
E67 (droga krajowa nr 8) oraz E261 (droga krajowa nr 5). Miasto posiada dwa duże
dworce kolejowe, dwa porty żeglugi rzecznej oraz międzynarodowy port lotniczy zlokalizowany w odległości ok. 10 km od centrum miasta. Problemy komunikacyjne przez długie lata były utrapieniem mieszkańców Wrocławia. Autostradowa Obwodnica Wrocławia
(AOW) o długości ok. 35 km, oddana do użytku 31.08.2011 r., która łączy autostradę
A4 z drogą krajową nr 8 nie rozwiązała tych problemów całkowicie, ale w istotny sposób
odciążyła centralne obszary miasta. Przebudowywane dworce i oddany 11.03.2012 r.
nowy terminal portu lotniczego przyczyniają się do usprawnienia systemu komunikacyjnego miasta.
Wrocław to także bardzo prężny ośrodek kultury i życia studenckiego. Wizytówką miasta stały się festiwale muzyczne takie jak: „Wratislavia Cantans”, „Jazz nad Odrą”, Dni
Muzyki Starych Mistrzów. Powszechnie znane są wydarzenia teatralne jak: Festiwal
„Dialog Wrocław”, Przegląd Piosenki Aktorskiej, Wrocławskie Spotkania Teatrów Jednego Aktora i Małych Form Teatralnych oraz przedstawienia operowe wystawiane w Hali
Stulecia. Liczne muzea, kina, teatry, kluby, galerie artystyczne uzupełniają kulturalną
ofertę miasta przyciągając rzesze uczestników również spoza Wrocławia. Nie dziwi więc
51
lata 2012-2015
fakt, że miastu Wrocław został przyznany tytuł Europejskiej Stolicy Kultury, który będzie nosił w 2016 r. wraz z hiszpańskim miastem San Sebastian.
Wrocław to duży ośrodek przemysłowy z dominacją przemysłu środków transportu, maszynowego, elektrotechnicznego, konstrukcji metalowych i spożywczego [2]. Na koniec
grudnia 2011 r. na terenie Wrocławia było zarejestrowanych 101,3 tyś. podmiotów gospodarczych [3].
W porównaniu do innych dużych polskich miast, Wrocław nie posiada znacznej powierzchni lasów na swoim terenie. Jest ich 2 194 ha co stanowi 7,5% powierzchni miasta.
Wrocław odznacza się klimatem umiarkowanym przejściowym z widocznymi wpływami
oceanicznymi. Charakterystyczną cecha takiego klimatu są częste zmiany pogody związane z przemieszczaniem się układów barycznych, napływem wilgotnego powietrza polarnomorskiego lub rzadziej suchego powietrza kontynentalnego. W ciągu roku przeważają prądy powietrzne z kierunku zachodniego. Maksimum opadów w przebiegu rocznym wypada w okresie letnim. Opady letnie stanowią 66% opadów rocznych, a maksymalne sumy miesięczne opadów wypadają w lipcu.
6.2 Analiza i ocena aktualnego stanu środowiska
W niniejszej Prognozie zwrócono szczególną uwagę na te elementy uwarunkowań przyrodniczych, które rzutować powinny na konstrukcję zasad, kierunków i planowanych
rozwiązań w sferze ochrony środowiska we Wrocławiu.
6.2.1 Jakość powietrza (JP)
Ocenę jakości powietrza na terenie miasta Wrocławia dokonuje, w ramach monitoringu
powietrza, WIOS. Ocena jakości powietrza dokonywana jest z uwzględnieniem kryteriów
ustanowionych ze względu na ochronę zdrowia ludzi oraz ochronę roślin. Kryteria ustanowione w celu ochrony zdrowia, to:



dopuszczalny poziom substancji w powietrzu dla: SO2, NO2, CO, C6H6, pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5 oraz zawartości ołowiu Pb w pyle zawieszonym PM10,
poziomy docelowe dla: As, Cd, Ni, B(a)P w pyle zawieszonym PM10,
poziomy celów długoterminowych dla ozonu.
POP dla województwa dolnośląskiego, w tym dla Aglomeracji Wrocławskiej, został opracowany w roku 2010, przez Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego
i przyjęty uchwałą Nr III/44/10 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 28 grudnia
2010 r. Został opracowany ze względu na:



przekroczenie dopuszczalnej częstości przekraczania poziomu dopuszczalnego
24-godz. stężeń pyłu zawieszonego PM10 w roku kalendarzowym,
przekroczenie poziomu docelowego benzo(a)pirenu w roku kalendarzowym,
przekroczenie częstości przekraczania poziomu docelowego stężenia ozonu
i przekroczenie poziomu celu długoterminowego ozonu w powietrzu.
Największym problemem zarówno w skali miasta Wrocławia, ale również całego województwa dolnośląskiego pozostaje wysoki poziom zanieczyszczenia powietrza pyłem
zawieszonym PM10 i benzo(a)pirenem.
W roku 2010 zanotowano wzrost stężeń pyłu PM10 w stosunku do poziomu z lat poprzednich. W większości przypadków wzrosła też krotność przypadków powyżej poziomu
dopuszczalnego. Związane to było z warunkami meteorologicznymi, panującymi w 2010
roku (znacznie bardziej surowa zima w porównaniu z latami ubiegłymi i w związku
z tym większa emisja zanieczyszczeń ze źródeł grzewczych) [26].
52
lata 2012-2015
W 2010 r. i 2011 r. zanotowano przekroczenia wartości progowej informowania społeczeństwa o ryzyku wystąpienia przez trzy kolejne doby niekorzystnych skutków zdrowotnych, ustalonej dla pyłu zawieszonego PM10 (wartość progowa: 200 μg/m 3).
Pomiary prowadzone w stacji komunikacyjnej we Wrocławiu przy al. Wiśniowej wykazały znaczne przekroczenie obowiązującej normy średniorocznej dla dwutlenku azotu.
Stacja położona jest w bezpośrednim sąsiedztwie skrzyżowania ulic Hallera, Powstańców Śląskich i alei Wiśniowej. Na wszystkich tych ulicach obserwowane jest bardzo duże
natężeniu ruchu, ze znaczącym udziałem samochodów ciężarowych. Ulice te należą do
głównych arterii komunikacyjnych miasta, gdzie dodatkowo często powstają zatory drogowe w godzinach szczytu [26].
W przypadku pozostałych zanieczyszczeń mierzonych ze względu na kryterium ochrony
zdrowia nie stwierdzono przekroczeń wartości kryterialnych.
Na podstawie klasyfikacji stref województwa dolnośląskiego za rok 2010 oraz 2011 r.
stwierdzono potrzebę opracowywania programów ochrony powietrza ze względu na
ochronę zdrowia ludzi dla aglomeracji wrocławskiej z uwagi na przekroczenia PM10,
bezno(a)piren, NO2, PM2,5.
Na podstawie klasyfikacji stref województwa dolnośląskiego za rok 2010 i 2011 stwierdzono potrzebę opracowywania programów ochrony powietrza ze względu na ochronę
zdrowia ludzi i roślin dla strefy dolnośląskiej (przekroczenia PM10, PM2,5, BaP, NO2,
O3).
Źródła emisji zanieczyszczeń
W ramach opracowanego Programu ochrony powietrza dla województwa dolnośląskiego,
w tym dla Aglomeracji Wrocławskiej wykonano inwentaryzację emisji pyłu zawieszonego
PM10 i B(a)P ze źródeł punktowych, powierzchniowych i liniowych. Przeprowadzone
analizy wykazały, że spośród źródeł zlokalizowanych na terenie Wrocławia największe
oddziaływanie na stan jakości powietrza w mieście mają źródła liniowe (blisko 30%
w obszarze przekroczeń) i powierzchniowe (ok. 25% w obszarze przekroczeń); dotyczy
to zarówno osiąganych wartości stężeń jak i zasięgu ich występowania, źródła punktowe
mają znikomy wpływ na wielkość stężeń średniorocznych (poniżej 1% w obszarze przekroczeń). Za wielkość stężenia benzo(a)pirenu odpowiadają w większości źródła powierzchniowe - ich wpływ to blisko 90% na obszarze przekroczeń. Ponadto wysoki jest
udział tła zanieczyszczeń na terenie Aglomeracji Wrocławskiej, naturalne tło i napływ
zanieczyszczeń pokrywają już ponad 45% normy stężenia średniorocznego pyłu zawieszonego PM10. Udział tła i napływu w wielkości stężeń średniorocznych pyłu PM10 na
obszarze strefy wynosi 60%, z czego ok. 13% stanowi napływ z pasa 30 km, jak również i dalekich emitorów punktowych. Udział tła w obszarze przekroczeń zdecydowanie
maleje, ale w dalszym ciągu pozostaje na wysokim poziomie ok. 44%, z czego blisko
10% stanowi napływ z pasa 30 km i dalekich emitorów punktowych [19].
Efektywność energetyczna i ochrona klimatu
Ustawa o efektywności energetycznej z dnia 15 kwietnia 2011 r. (Dz.U. z 2011 Nr 94,
poz. 551) nakłada na samorządy terytorialne obowiązkowe działania w zakresie efektywnego wykorzystania energii. Ponadto Unia Europejska realizując politykę klimatyczno-energetyczną nałożyła na Polskę określone cele związane z efektywnością energetyczną i ograniczaniem emisji CO2. Cele i zadania te, poza wynikającymi z ustawy
o efektywności energetycznej, nie są bezpośrednio przydzielone samorządom terytorialnym w Polsce, jednak w skali UE ponad 3000 miast i gmin podjęło dobrowolnie zobowiązania z tym związane, przystępując do wspieranego przez Komisję Europejską „Porozumienia Burmistrzów”. Miasta te zadeklarowały uchwałami rad miejskich osiągnięcie
co najmniej 20% redukcji emisji gazów cieplarnianych z obszaru przez siebie zarządza-
53
lata 2012-2015
nego [27]. Rozważyć warto ewentualne przystąpienie do „Porozumienia Burmistrzów”,
natomiast konieczne będzie również realizowanie zadań wynikających z ustawy
o efektywności energetycznej.
Odnawialne źródła energii
Na poprawę jakości powietrza wpływa wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych.
Europejskiej polityki klimatyczno-energetyczna, wyznaczyła Polsce cel udziału 15%
energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii, w roku 2020 [28], dlatego
istotne jest zwiększanie udziału energii ze źródeł odnawialnych w produkcji i zużyciu
energii na terenie miasta. Główne źródła produkcji energii ze źródeł odnawialnych to
przede wszystkim: wykorzystanie biomasy, biogazu, energii wodnej, energii słonecznej
(cieplnej) do produkcji ciepłej wody użytkowej.
Produkcja energii w wyżej wymienionych źródłach wykazuje stały trend rosnący. Kluczowy dla poprawy jakości powietrza jest dalszy wzrost wykorzystania energii ze źródeł
odnawialnych do produkcji ciepła, szczególnie na potrzeby bytowo-gospodarcze (ograniczenie niskiej emisji) [1].
6.2.2 Zasoby i jakość wód (ZiJW)
Wody powierzchniowe
Główne rzeki we Wrocławiu
Wrocław jest położony w dorzeczu Odry, w regionie wodnym Środkowej Odry, na obszarze czterech zlewni bilansowych: Bystrzycy, Nysy Kłodzkiej, Przyodrza i Widawy.
Od początku swej historii miasto jest silnie powiązane z rzekami, co podkreśla się, poetycko nazywając Wrocław „Wenecją Północy”.
Najważniejszą rzeką Wrocławia jest Odra, która wpływa do Wrocławia na południowym
wschodzie miasta na granicy z miejscowością Trestno, a opuszcza miasto na północnym
zachodzie w pobliżu Janówka. Jej długość w granicach miasta wynosi ok. 27 km, jednak
ponieważ Odra płynie przez miasto kilkoma odnogami (kanałami), ich łączna długość
w granicach miasta wynosi ok. 80 km. W granicach administracyjnych Wrocławia są
również położone ujściowe odcinki czterech ważnych rzek - dopływów Odry: Oławy, Ślęży, Bystrzycy (dopływy lewostronne) i Widawy (prawostronny).
Odra w obszarze miasta jest na całej swej długości uregulowana. Powyżej granic administracyjnych Wrocławia znajduje się wodowskaz Trestno, z którego odczyty
w bezpośredni sposób przekładają się na stan Odry w mieście. Za osiedlem Opatowice,
w węźle bartoszowicko-opatowickim, koryto Odry rozdziela się na koryto Górnej Odry
Wrocławskiej (zwanej też Odrą Miejską), płynącej w kierunku centrum miasta i na podwójne koryto opływające miasto - Kanał Powodziowy i Kanał Żeglugowy. Główne koryto Odry biegnie za Stopniem Wodnym Opatowice w kierunku zachodnim. W rejonie
osiedli Rakowiec i Dąbie od koryta Górnej Odry Wrocławskiej oddziela się Stara Odra,
która płynie w kierunku północnym i po połączeniu się z Kanałem Powodziowym
i Kanałem Żeglugowym (w rejonie osiedla Zacisze) skręca na zachód, by w rejonie osiedla Kleczków połączyć się z Dolną Odrą Wrocławską. Koryto rzeki po oddzieleniu się
Starej Odry jest zwane Odrą Śródmiejską. W rejonie Starego Miasta i Ostrowa Tumskiego Odra Śródmiejska rozdziela się na dwa główne ramiona: Odrę Południową i Odrę
Północną oraz mniejsze ramiona rzeki, tworząc zespół wschodnich wysp odrzańskich
w Śródmiejskim Węźle Wodnym. Dalej rzeka płynie na północ i łączy się ze Starą Odrą.
Od tego miejsca rzeka znów płynie jednym korytem. Ten odcinek nazywany jest Dolną
54
lata 2012-2015
Odrą Wrocławską. Końcowy odcinek Odry we Wrocławiu, na wschód od Janówka, stanowi granicę miasta.
Oława wpływa do Wrocławia od południowo-wschodniej strony, kieruje się na północny
zachód i rozdziela się na Oławę Dolną i Oławę Górną. Do Odry uchodzi nieco poniżej
Mostu Grunwaldzkiego, w km 250+400. Oława ma długość 91,7 km (na terenie Wrocławia - 19,5 km), swój początek bierze na Przedgórzu Sudeckim. Zlewnia rzeki ma
charakter rolniczy. Oława jest ważnym źródłem wody pitnej dla Wrocławia. Wybudowany został kanał przerzutowy w celu zasilania rzeki Oławy wodami rzeki Nysy Kłodzkiej.
Ślęza przepływa przez Wrocław w przybliżeniu z południa na północ, wpływając do miasta w okolicach Partynic. Do Odry uchodzi tuż powyżej Lasu Pilczyckiego, w km
261+600. Ślęza ma długość ok. 78,6 km, swój początek bierze na Przedgórzu Sudeckim, w pobliżu Bobolic. Na terenie Wrocławia jej długość wynosi 15 km.
Bystrzyca przepływa przez zachodnią część miasta, również w przybliżeniu z południa
na północ. Jest rzeką o charakterze podgórskim, o dużej zmienności przepływów. Jej
długość wynosi 95 km (z czego 15 km znajduje się na terenie Wrocławia). Swój początek bierze w Górach Suchych. Na terenie Wrocławia zachowały się liczne meandry i starorzecza tej rzeki, chronione w ramach Parku Krajobrazowego Dolina Bystrzycy. Rzeka
uchodzi do Odry w pobliżu Nowej Karczmy, w rejonie północnej granicy Wrocławia,
w km 266+500.
Widawa jest rzeką nizinną, płynącą w płytkiej dolinie równolegle do Odry,
w przybliżeniu z południowego wschodu na północny zachód. Do Wrocławia wpływa
w rejonie Swojczyc, w miejscu ujścia lewego dopływu - Kanału Granicznego.
Za osiedlem Psie Pole i Kłokoczyce płynie północną granicą miasta, aż do ujścia do Odry
w km 267+000. Do Widawy uchodzi Kanał Odra - Widawa, który w przypadkach wezbrań Odry pozwala na przerzucenie części wód powodziowych z Odry do Widawy, co
ułatwia ochronę centrum miasta przed zalaniem. Długość rzeki wynosi 110 km, z czego
na terenie Wrocławia - 19,5 km.
Z mniejszych istotnych cieków wodnych (zaliczonych do wód istotnych dla regulacji stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa, służących polepszeniu zdolności produkcyjnej
gleby i ułatwieniu jej uprawy) w mieście należy wymienić Zieloną, Brochówkę, Kasinę
i Ługowinę (Wrocław lewobrzeżny) oraz Mokrzyce, Piskorna, Kanał Graniczny, Dobrą
i Trzcianę (Wrocław prawobrzeżny).
Wrocławski Węzeł Wodny
Rzeki we Wrocławiu tworzą skomplikowany układ, który wraz z systemem kanałów
i innych budowli hydrotechnicznych tworzy Wrocławski Węzeł Wodny - uważany za jeden z największych i najbardziej skomplikowanych w Europie. W ciągu wieków istnienia
miasta, na licznych rozgałęzieniach rzek i kanałów wznoszono budowle piętrzące, służące żegludze, energetyce, ochronie przed powodzią, a przede wszystkim przeprawy mostowe. W swoim dzisiejszym kształcie został zaprojektowany i wybudowany po powodzi
z 1903 roku.
Śródmiejski Węzeł Wodny zajmuje obszar około 4 km 2 w centrum miasta. Stanowi go
sieć naturalnych i sztucznych koryt Odry Miejskiej i jej odnóg. Tworzą one układ
10 wysp i wysepek. Obszar ten stał się historyczną kolebką Wrocławia. Tu znajdowały
się pierwsze ośrodki władzy kościelnej (Ostrów Tumski) i administracji państwowej
(gród Mieszka na Ostrowie, a potem nowy zamek Piastów Śląskich na lewym brzegu
Odry). Tutaj też zlokalizowano główne przeprawy przez Odrę (brody, a następnie mosty) oraz pierwsze przystanie rzeczne i młyny wodne. W chwili obecnej na terenie
Śródmiejskiego Węzła Wodnego można wyróżnić - nie licząc nieczynnych już śluz 24 mosty, upusty i jazy oraz dwie elektrownie wodne.
55
lata 2012-2015
Poniżej tych elektrowni wodnych, w okolicach Mostów Mieszczańskich i Mostu Dmowskiego Odra Północna łączy się z Odrą Południową. Stara Odra z Odrą Miejską łączy się
w km 255+800. Dalej Odra płynie znowu jednym korytem. Ostatnią budowlą wodną
WWW jest jaz Rędzin. Poniżej Rędzina do Odry uchodzi Ślęza, Bystrzyca i Widawa. Ujście Widawy, stanowi koniec Wrocławskiego Węzła Wodnego.
Jakość wód powierzchniowych
Na terenie Wrocławia istnieje 13 jednolitych części wód powierzchniowych (JCWP)
w ramach pięciu scalonych części wód (SCWP). Oczywiście, granice tych części wód nie
pokrywają się z granicami administracyjnymi miasta. W Planie gospodarowania wodami
na obszarze dorzecza Odry, zatwierdzonym uchwałą Rady Ministrów z 22 lutego
2011 r., oceniono stan wszystkich JCWP zlokalizowanych na obszarze Wrocławia jako
zły [29]. W przypadku jednej z tych części stwierdzono, że nie zostaną osiągnięte cele
środowiskowe wynikające z Ramowej Dyrektywy Wodnej i dlatego określono dla niej
derogację - odstępstwo od obowiązku osiągnięcia celów środowiskowych.
Ocena jakości wód powierzchniowych na terenie Wrocławia w ramach państwowego
monitoringu środowiska jest prowadzona przez WIOS. Przed przedstawieniem wyników
tej oceny należy przypomnieć, że z uwagi na wymogi zawarte w RDW należało
w polskim porządku prawnym całkowicie zmienić system oceny jakości wód powierzchniowych. W latach 2008- 2010 WIOS prowadził dla wód powierzchniowych województwa
dolnośląskiego ocenę jakości wód na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska
z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód
powierzchniowych (Dz.U. nr 162 poz. 1008), określając dla poszczególnych punktów
pomiarowych stan (a w przypadku sztucznych części wód - potencjał) ekologiczny, stan
chemiczny i - ostatecznie, na podstawie tych elementów oceny - stan wód. Ocenę jakości wód za rok 2011 przeprowadzono na podstawie obecnie obowiązującego rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji
stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla
substancji priorytetowych (Dz.U. nr 257 poz. 1545).
Powyższe względy zadecydowały o tym, że dość trudno jest porównać ze sobą wyniki
oceny wód wykonanej w latach 2008–2010 z wynikami uzyskanymi wcześniej, na podstawie uchylonych dziś przepisów. Z podobnych względów wyniki oceny wód za rok
2011 nie są porównywalne z wynikami otrzymanymi za lata 2008- 2010.
Monitoring jakości wód powierzchniowych jest prowadzony w punktach pomiarowo kontrolnych w sieciach monitoringu diagnostycznego i operacyjnego, na podstawie zatwierdzonego programu. W latach 2010–2011 był to Program państwowego monitoringu środowiska województwa dolnośląskiego na lata 2010-2012.
Oceny stanu wód dokonuje się na podstawie wcześniej przeprowadzonej oceny stanu
ekologicznego (lub potencjału ekologicznego dla silnie zmienionych części wód) oraz
oceny stanu chemicznego. Stan (potencjał) ekologiczny jest wynikiem klasyfikacji elementów biologicznych, fizykochemicznych i hydromorfologicznych.
Większość spośród klasyfikowanych punktów pomiarowo-kontrolnych wód powierzchniowych na terenie Wrocławia w badanym okresie osiągnęła stan (potencjał) ekologiczny umiarkowany (III klasa) lub dobry (II klasa). Na taką klasyfikację stanu (potencjału)
ekologicznego wód powierzchniowych miał wpływ głównie poziom zanieczyszczeń fizykochemicznych wspierających element biologiczny. Najgorsze warunki obserwowano
w przypadku Trzciany, która przepływa przez Pola Irygacyjne. Warto odnotować, że
w obydwóch punktach pomiarowych Odry dotyczących Wrocławia (powyżej Wrocławia
i poniżej ujścia Ślęzy) stwierdzono dobry stan wód.
Stan chemiczny wód powierzchniowych określa się poprzez oznaczenie stężeń substancji priorytetowych i innych substancji stanowiących zagrożenie dla środowiska wodnego.
56
lata 2012-2015
Na terenie Wrocławia w analizowanym okresie nie przeprowadzono kompletnych badań
dla każdej JCW, jednak wiele z otrzymanych wyników wskazuje na stan określany jako
„poniżej stanu dobrego” (PSD).
W konsekwencji, stosując klasyfikację zgodną z rozporządzeniami Ministra Środowiska
z dnia 20 sierpnia 2008 r. oraz z dnia 9 listopada 2011 r., które stanowiły podstawę
prawną prowadzonej oceny wód, w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części
wód powierzchniowych, należy stwierdzić, że w badanym okresie (lata 2009–2011) wody powierzchniowe na terenie Miasta Wrocławia były w złym stanie. Z kolei z analizy
Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry wynika, że derogację określono tylko dla jednej JCW na obszarze Wrocławia, a zatem dla pozostałych JCW wymagane jest osiągnięcie stanu dobrego w terminie do 31 grudnia 2015 roku. Ocena wód
powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do
spożycia.
Ocenę jakości wód powierzchniowych służących jako źródło wody pitnej dla mieszkańców Wrocławia prowadzi Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu.
Kryteria i sposób dokonywania tej oceny wynika z rozporządzenia Ministra Środowiska
z dnia 27 listopada 2002 roku w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody
powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do
spożycia (Dz.U. nr 204, poz. 1728).
Jednocześnie w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r.
w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz.U.2011.257.1545) określono w załącznikach nr 7 i 8 sposób klasyfikacji stanu (lub potencjału) ekologicznego
obszarów chronionych będących jednolitymi częściami wód przeznaczonych do poboru
wody na potrzeby zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia. Przyjmuje
się, że tego typu jednolita część wód jest w bardzo dobrym lub dobrym stanie ekologicznym (osiąga maksymalny lub dobry potencjał ekologiczny), jeśli jednocześnie spełnia wymogi określone dla wcześniej wymienionego stanu (lub potencjału) ekologicznego
i wymogi określone dla kategorii A1 i A2, a poziom zanieczyszczeń mikrobiologicznych
nie przekracza kategorii A3. Ponieważ jednak zacytowane rozporządzenie obowiązuje od
14 grudnia 2011 roku, podane zasady mogą być stosowane do oceny jakości wód za rok
2011.
W przypadku Wrocławia ocena wód wykorzystywanych do zaopatrywania ludności
w wodę do spożycia dotyczyła jednego punktu pomiarowego o nazwie Oława - poniżej
mostu Siechnice (Mokry Dwór) dla ujęcia wody Czechnica - wynika to ze specyfiki systemu zaopatrywania Wrocławia w wodę, który zostanie szerzej opisany w dalszej części
opracowania.
Z danych dotyczących okresu 2004-2011 r. wynika, że wskaźnikami decydującymi
o klasyfikacji wód były przede wszystkim mangan oraz wskaźniki mikrobiologiczne. Pozostałe parametry odpowiadały kategorii A1 i A2. W roku 2009 za klasyfikację wód
w kategorii A3 odpowiadała zawartość ogólnego węgla organicznego (OWO) oraz nasycenie tlenem, co wskazuje na charakterystyczny dla tej kategorii poziom substancji organicznych i na okresowe pogorszenie się warunków tlenowych w rzece. Indeks fenolowy, który w roku 2008 był jednym ze wskaźników decydujących o klasyfikacji wód
w kategorii A3, w roku 2011 odpowiadał klasie A1.
Powtarzające się przekroczenia stężeń manganu nie są spowodowane antropogenicznymi źródłami zanieczyszczeń, ale wynikają ze składu podłoża [30].
Niezbyt korzystnie wyglądają wyniki badań bakteriologicznych wód w opisywanym
punkcie pomiarowym - w ostatnich latach odpowiadały kategorii A3 ze względu na liczbę bakterii grupy coli typu kałowego. W 2008 r. zaobserwowano pogorszenie stanu sanitarnego wód - wykryto obecność bakterii z rodzaju Salmonella oraz wzrost ilości bakterii grupy coli.
57
lata 2012-2015
Ocena zagrożenia wód powierzchniowych eutrofizacją
Pojęcie eutrofizacja oznacza wzbogacenie wody składnikami odżywczymi, szczególnie
związkami azotu lub fosforu, powodującymi przyspieszony wzrost fitoplanktonu (glonów
i innych drobnych roślin unoszących się w toni wodnej), co jest przyczyną niepożądanych zakłóceń równowagi wśród organizmów żyjących w wodzie oraz jakości danych
wód.
Jedną z najważniejszych przyczyn nadmiernej trofii wód jest zanieczyszczenie związkami azotu pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz substancjami pochodzącymi ze ścieków komunalnych.
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu opracował ocenę eutrofizacji rzek w jednolitych częściach wód położonych na terenie miasta.
Ocena eutrofizacji przeprowadzona została na podstawie wyników monitoringu uzyskanych w latach 2008–2010. Uwzględnia wskaźniki biologiczne (fitoplankton, fitobentos)
oraz wskaźniki fizykochemiczne: BZT5, OWO (ogólny węgiel organiczny), azot amonowy, azot Kjeldahla, azot azotanowy, azot ogólny, fosfor ogólny, fosforany. Zgodnie
z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu
klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz z Wytycznymi do oceny
eutrofizacji wód za lata 2007–2009 Głównego Inspektora Ochrony Środowiska przyjęto
założenie, że woda zanieczyszczona i oceniona jako eutroficzna, nie osiąga stanu dobrego.
Na podstawie oceny eutrofizacji JCWP na terenie Wrocławia w latach 2008-2010 wynika, że wszystkie jednolite części wód poddane ocenie są zeutrofizowane, a źródłem
związków troficznych są zanieczyszczenia pochodzenia komunalnego. O wyniku oceny
najczęściej decydowały przekroczenia w grupie parametrów fizykochemicznych: fosforany, fosfor ogólny, azot Kjeldahla oraz azot ogólny.
Ocena przydatności wód przeznaczonych do bytowania ryb w warunkach naturalnych
Monitoringiem przydatności wód powierzchniowych będących środowiskiem ryb
w warunkach naturalnych objęto te jednolite części wód, które zostały wyznaczone jako
obszary ochrony siedlisk lub gatunków, dla których utrzymanie lub poprawa stanu wód
jest ważnym czynnikiem w ich ochronie lub znajdują się w obrębie tych obszarów
i w których stwierdzono występowanie chronionych gatunków ryb. Zakres, częstotliwość
i metody badań określone zostały w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia
4 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (Dz.U. Nr 176, poz. 1455).
Z monitoringu przydatności wód do bytowania ryb w warunkach naturalnych prowadzonego przez WIOŚ w latach 2010–2011 wynika, że spośród jednolitych części wód wyznaczonych do objęcia oceną przydatności do bytowania ryb w warunkach naturalnych
na terenie Wrocławia, jako przydatne oceniono jedynie wody JCW Widawa od Dobrej do
Odry.
Zbiorniki wodne we Wrocławiu
W ciągu wieków historii miasta prowadzono liczne prace hydrotechniczne, polegające na
przebudowie istniejącego układu koryt rzecznych i budowie kanałów. Również i same
rzeki w sposób naturalny zmieniały swój bieg. Efektem tych przemian są liczne starorzecza, które często przetrwały w formie niewielkich stawów i oczek wodnych.
58
lata 2012-2015
Wśród śladów starorzeczy odrzańskich, które przetrwały do czasów współczesnych
można wymienić:







Czarną Wodę - ciek między osiedlami Zalesie i Zacisze i w rejonie osiedla Swojczyce, pozostałość po jednym z ramion Odry,
stawy w Parku Stanisława Tołpy, w Ogrodzie Botanicznym i w Parku Szczytnickim,
użytek ekologiczny „Łacha Farna” w Janówku,
użytek ekologiczny w Nowej Karczmie,
starorzecze Odry w Kozanowie,
starorzecze Odry na Wyspie Opatowickiej,
Staw Swojczycki.
Starorzecza powstały również w wyniku przekształceń koryt mniejszych cieków. Szczególnie liczne starorzecza można istnieją w dolinie rzeki Bystrzycy, zwłaszcza w obrębie
Parku Krajobrazowego Dolina Bystrzycy.
Poza starorzeczami, do wód stojących na terenie Wrocławia zalicza się tylko niewielkie
stawy oraz dość liczne glinianki - powstałe w wyniku eksploatacji złóż glin do produkcji
ceramiki, a także osadniki na polach irygacyjnych miasta oraz zbiorniki na terenach wodonośnych Wrocławia w dolinie Odry i Oławy.
Wody stojące na terenie Wrocławia nie były w analizowanym okresie poddawane ocenie
jakości.
Zagrożenia dla wód powierzchniowych
W ciągu ostatnich lat, w wyniku konsekwentnych działań zmierzających do poprawy
jakości wód powierzchniowych na terenie dorzecza, obserwuje się korzystne zmiany
w tym zakresie. Wskazują na to stopniowo poprawiające się wyniki badań wód prowadzonych przez WIOS. Ogromne znaczenie mają tu działania podejmowane przez samorządy gminne, zmierzające do uporządkowania gospodarki ściekami komunalnymi na
terenie zlewni rzek przepływających przez Wrocław. Niemniej, wciąż istnieje zagrożenie
nieosiągnięcia do 2015 roku dobrego stanu wód tych JCWP, dla których nie określono
derogacji w Planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry. Szczególną troskę budzi fakt, że wszystkie JCWP na terenie Wrocławia wykazują cechy wód eutroficznych, a zawarte w tych wodach związki biogenne są pochodzenia komunalnego.
Powyższe oznacza, że szybsza poprawa stanu wód na terenie Wrocławia jest możliwa
pod warunkiem znaczącego zmniejszenia ładunków związków biogennych wprowadzanych do wód powierzchniowych zarówno na terenie Miasta, jak i na terenie gmin położonych w wyższych częściach zlewni rzek przepływających przez Wrocław.
Należy pamiętać, że szczególne zagrożenie dla jakości wód powierzchniowych stanowią
powodzie. O ile na skutek wyższych stanów wód ich jakość może się nawet poprawić (co
jest związane z większym stopniem rozcieńczenia zanieczyszczeń wodą), o tyle zalanie
obszarów mocno zainwestowanych, na których są zlokalizowane instalacje zaliczane do
mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości (takich jak składowiska odpadów) bądź zakładów o
zwiększonym lub dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej grozi bardzo
poważnym zanieczyszczeniem wód powierzchniowych.
W przypadku Wrocławia zagrożenie to musi bezwzględnie być brane pod uwagę.
59
lata 2012-2015
Wody podziemne
Wody podziemne we Wrocławiu
Na obszarze Wrocławia i jego okolic wody podziemne rozpoznano w piętrach wodonośnych: czwartorzędowym, neogeńskim i triasowym. Sobol i in. opisują warunki hydrogeologiczne Wrocławia i okolic w następujący sposób [31].
Czwartorzędowe piętro wodonośne występuje na większości obszaru aglomeracji wrocławskiej, za wyjątkiem południowo-zachodniej części, gdzie brak utworów czwartorzędu. Zawodnienie formacji czwartorzędowej związane jest z występowaniem osadów
piaszczysto-żwirowych pochodzenia glacjalnego, fluwioglacjalnego i rzecznego, które
stanowią najłatwiej dostępny zbiornik wód podziemnych. Miąższość tego piętra waha się
od 5 do 30 m. Zwierciadło wody leży swobodnie na głębokości poniżej 5 m. Wydajność
potencjalna waha się od 10 do 90 m3/h. W południowej części miasta zasobność wód
podziemnych jest mniejsza. Użytkowe piętro wodonośne jest tam położone na głębokości ponad 15 m, a zwierciadło wody ma charakter naporowy.
Występowanie neogeńskiego piętra wodonośnego jest związane z obecnością piaszczysto-żwirowych przeławiceń i soczew w obrębie osadów ilastych. Jego wody są eksploatowane na potrzeby komunalne w zachodniej części miasta (ujęcie Leśnica).
W piętrze neogeńskim wyróżniono dwa poziomy: górny i dolny, charakteryzujące się
różnymi parametrami reżimu naporowego i nieco innym składem chemicznym wód.
Głębokość zalegania górnego poziomu piętra neogeńskiego przekracza nawet 100 m
głębokości. Łączna miąższość poziomu waha się od kilku do kilkunastu metrów. Wydajności pojedynczych studni eksploatujących górny poziom piętra neogeńskiego wynoszą
ok. 70 m3/h. Poziom dolny z kolei na przeważającym obszarze aglomeracji wrocławskiej
jest wykształcony w postaci dwóch warstw wodonośnych. Charakteryzuje się naporowym reżimem wód podziemnych. Utwory wodonośne tworzą piaski pylaste z przejściami
do piasków drobnoziarnistych o łącznej miąższości od kilku do 20 m. Wydajności potencjalne pojedynczych otworów studziennych są niższe niż w przypadku poziomu górnego
i przeciętnie wynoszą 20–40 m3/h.
Piętro wodonośne triasu stanowią wody szczelinowo-krasowe w utworach wapienia
muszlowego oraz pstrego piaskowca. Występowanie utworów wapienia muszlowego jest
ograniczone do wschodniej części Wrocławia. Od południa zasięg wyznaczają wychodnie
podkenozoiczne oraz założenia tektoniczne monokliny przedsudeckiej. Sumaryczna
miąższość utworów zawodnionych waha się od 50 do 150 m, a większe miąższości, rzędu 150–250 m, związane są ze strefami spękań tektonicznych. Głębokość zalegania
poziomu wodonośnego wapienia muszlowego wynosi ok. 200 m w strefie wychodni podkenozoicznych i zwiększa się ku północy.
W rejonie Wrocławia panują warunki artezyjskie - zwierciadło wód podziemnych, nawiercone na głębokości ok. 200–300 m, stabilizowało się ok. 10–15 m powyżej powierzchni terenu.
Najbardziej zasobne fragmenty użytkowych poziomów wód podziemnych zostały zaliczone do głównych zbiorników wód podziemnych - GZWP. Na terenie Wrocławia oraz
w jego pobliżu wydzielono trzy Główne Zbiorniki Wód Podziemnych: GZWP nr 319 Subzbiornik Prochowice-Środa Śląska, GZWP nr 320 - Pradolina Odry i GZWP nr 322 Zbiornik Oleśnica.
W odniesieniu do wód podziemnych podstawowymi celami Ramowej Dyrektywy Wodnej
są ochrona i poprawa stanu wód podziemnych oraz zaopatrzenie ludności w wodę dobrej jakości. Osiągnięcie tych celów mają zapewnić działania w jednostkowych obszarach, tzw. jednolitych częściach wód podziemnych (JCWPd). Zgodnie z zasadami okre-
60
lata 2012-2015
ślonymi w Ramowej Dyrektywie wodnej, stan wód podziemnych określa się na podstawie wyników oceny stanu ilościowego i stanu chemicznego tych wód.
Dla obszarów JCWPd utworzono system monitoringu - sieć obserwacyjno-badawczą wód
podziemnych, w skład której wchodzą punkty monitoringu położenia zwierciadła wody
(monitoring ilościowy) i monitoringu chemicznego (monitoring jakościowy). Badania
prowadzone są w sieci krajowej w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Monitoring stanu chemicznego wód prowadzony jest w sieciach monitoringu: diagnostycznego, operacyjnego i badawczego. Celem monitoringu jest dostarczenie informacji o stanie chemicznym wód podziemnych, śledzenie jego zmian oraz sygnalizacja zagrożeń
w skali kraju, na potrzeby zarządzania zasobami wód podziemnych i oceny skuteczności
podejmowanych działań ochronnych.
Jakość wód podziemnych
Badania stanu chemicznego jednolitych części wód podziemnych prowadzi się w ramach
monitoringu diagnostycznego, którym są objęte wszystkie jednolite części wód podziemnych, oraz monitoringu operacyjnego, który dotyczy jednolitych części wód podziemnych zagrożonych nieosiągnięciem dobrego stanu. W przypadku JCWPd na terenie
Wrocławia prowadzono wyłącznie monitoring diagnostyczny. Na terenie Wrocławia monitoring wód podziemnych jest prowadzony przez WIOS oraz przez Państwowy Instytut
Geologiczny (monitoring krajowy).
Na terenie Wrocławia zlokalizowane są dwa punktów kontrolno-pomiarowych w ramach
sieci monitoringu wód podziemnych. Dla lepszego zobrazowania stanu wód podziemnych we Wrocławiu w niniejszym opracowaniu uwzględniono również wyniki punktów
pomiarowych położonych poza granicami administracyjnymi Wrocławia.
Na podstawie wyników oceny jakości wód podziemnych w roku 2010 i 2011 można
stwierdzić, że wody podziemne w badanych punktach (zlokalizowanych we Wrocławiu
i w miejscowościach sąsiadujących) mają zróżnicowaną jakość. W dwóch punktach pomiarowych stwierdzono wody dobrej jakości (II klasa), w dwóch - zadowalającej
(III klasa), w jednym punkcie pomiarowym stwierdzono niezadowalającą jakość
(IV klasa) i również w jednym - złą (V klasa). Wody w JCWPd 93 generalnie miały lepszą jakość (II i III klasa) - wody o słabym stanie chemicznym stwierdzono w punktach
kontrolno-pomiarowych dla JCWPd 114.
Jakość wód podziemnych wokół obiektów stanowiących potencjalne źródła
zanieczyszczeń
W latach 2010–2011 WIOŚ we Wrocławiu prowadził również badania jakości wód podziemnych wokół źródeł zanieczyszczeń stanowiących potencjalne zagrożenie dla tych
wód. Celem tego monitoringu było określenie wpływu obiektu na środowisko wód podziemnych lub wskazanie kierunków zachodzących zmian [32].
Na terenie Wrocławia badaniami objęto następujące obiekty:






Pola Irygowane w Osobowicach (5 punktów pomiarowych; rok 2010),
Obszar działalności Przedsiębiorstwa Oczyszczania Wód i Ziemi Sp. z o.o. POWIZ
— teren stacji Wrocław-Brochów (3 punkty pomiarowe; rok 2010),
Tereny wodonośne Wrocławia (5 punktów pomiarowych; rok 2010 i 2011),
Zrekultywowane składowisko odpadów Z.Ch. „Złotniki” S.A. (3 punkty pomiarowe, rok 2011),
Terminal paliw PKN Orlen SA (4 punkty pomiarowe; rok 2011),
Składowisko odpadów „Maślice” we Wrocławiu (3 punkty pomiarowe; rok 2011).
61
lata 2012-2015
Pola Irygacyjne w Osobowicach
Obiekt ten powstał w 1881 roku. Jego dzierżawiona powierzchnia wynosi obecnie
ok. 1030 ha. Oczyszczone na kratach i piaskowniku w Pompowni Port Północ ścieki
ogólnospławne przesyłane są w kierunku Pól Irygacyjnych. Tam systemem kanałów
rozprowadzane do XII osadników, a następnie rowami rozprowadzane po powierzchni
kwater zalewowych. Po przejściu przez grunt oczyszczony ściek odbierany jest systemem drenaży i kierowany do odbiornika. Odpływ z całego systemu skierowany jest do
Odry. W chwili obecnej trwają prace nad określeniem docelowego sposobu zagospodarowania Pól Irygacyjnych Osobowice.
Wody podziemne do badań pobrano w 2010 roku z 5 piezometrów (P15, P43, P30, P18,
P36), wchodzących w skład sieci obserwacyjnej na Polach Irygacyjnych. Badane wody
charakteryzowały się niezadowalającą (klasa IV) - P43, P30, P18, P36 i zadowalającą
jakością (klasa III) - P15. O niezadowalającej jakości wód zadecydowały wskaźniki: jon
amonowy, rtęć, OWO, odczyn.
Reasumując, dobry stan chemiczny wód wykazano w piezometrze P15, a słaby w piezometrach P43, P30, P36 i P18.
Obszar działalności Przedsiębiorstwa Oczyszczania Wód i Ziemi Sp. z o.o. - teren stacji
Wrocław-Brochów
Zakład jest położony w dzielnicy Krzyki na terenie stacji PKP Wrocław-Brochów. Powierzchnię terenu stanowi płyta betonowa, w części perforowana w celu napowietrzania
(płyta do bioremediacji). Płyta jest instalacją zaliczoną do przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko.
Na płycie są prowadzone procesy przetwarzania odpadów. Odpady są stabilizowane
chemicznie za pomocą wapna i innych dodatków. Płyta do remediacji zanieczyszczeń
oraz zbiornik odcieków zostały uszczelnione geomembraną. Odcieki spływają z płyty
remediacyjnej do zbiornika, z którego są przepompowywane do zbiorników separacyjnych.
Wody podziemne do badań pobrano w 2010 roku z 3 piezometrów rozmieszczonych
wokół płyty remediacyjnej. W wyniku badań zaliczono je do wód złej jakości (klasa V),
o czym zadecydowało stężenie jonu amonowego, WWA, ołowiu, OWO.
Stan chemiczny badanych wód uznać można za słaby.
Tereny wodonośne Wrocławia
Wrocławskie tereny wodonośne są położone w południowo-wschodniej części Wrocławia
i na terenie gminy Siechnice wzdłuż lewego brzegu rzeki Oławy.
Obszar ten o powierzchni około 1026 ha już pod koniec XIX wieku został przeznaczony
do uzdatniania wody. Jego wykorzystywanie do tych celów możliwe było dzięki pokryciu
terenu siecią rowów, kanałów i stawów infiltracyjnych oraz pompowni wody. Pierwsze
studnie poborowe i rurociągi powstały tu w latach 1902-1904. Podłoże stanowią utwory
przepuszczalne, żwirowo-piaskowe, czwartorzędowe o miąższości warstwy wodonośnej
do 13 m.
Badaniom poddano próbki wód podziemnych z 5 piezometrów. W 2010 r. stan chemiczny wód piezometrów P15, P5, P8, P23 uznać można było za słaby, a P VIII 11 - za dobry, natomiast w 2011 roku stan chemiczny wód pobranych z piezometrów P15, P5, P8
uznać można za słaby, a P 16 i P23 - za dobry.
62
lata 2012-2015
Zrekultywowane składowisko odpadów Z.Ch. „Złotniki” S.A.
Zakłady Chemiczne „Złotniki” S.A. są położone są na terenie dzielnicy Fabryczna przy
ulicy Żwirowej. Od zachodu i północy Zakład sąsiaduje z doliną i korytem rzeki Bystrzycy.
Składowisko odpadów poprodukcyjnych Zakładów znajduje się na terenie przedsiębiorstwa, w sąsiedztwie doliny i rzeki Bystrzycy. Odpady poprodukcyjne były deponowane
na składowisku praktycznie od początku istnienia Zakładów.
Spływ wód podziemnych pierwszego poziomu odbywa się w kierunku doliny i koryta
rzeki Bystrzycy, stanowiącej lokalną bazę drenażu tego rejonu.
W 2011 roku pobrano do badań próbki wód podziemnych z 3 piezometrów (P1, P4, P5),
rozmieszczonych wokół składowiska. Badane wody zaklasyfikowano do wód niezadowalającej (klasa IV) – piezometr P1 i złej jakości (klasa V) – piezometry P4 i P5.
Zadecydowały o tym wskaźniki: siarczany, WWA, OWO, przewodność elektrolityczna,
jon amonowy, siarczany, glin, kadm, miedź, mangan.
Stan chemiczny badanych wód uznać można za słaby.
Terminal Paliw PKN Orlen SA
Terminal Paliw jest zlokalizowany we wschodniej części miasta Wrocławia przy ulicy
Swojczyckiej. W północnej części Terminalu znajdują się instalacje przeznaczone do
magazynowania paliw i czynności dystrybucyjnych. Po południowej stronie mieści się
zakładowa oczyszczalnia ścieków. Od strony południowej Terminal graniczy z terenami
Kanału Żeglownego rzeki Odry.
W 2011 roku pobrano do badań próbki z 4 piezometrów, zlokalizowanych na terenie
Terminalu. W piezometrze P6 i P14 stwierdzono występowanie wód złej jakości (klasa
V). Zadecydowało o tym stężenie jonu amonowego, OWO oraz stężenie substancji ropopochodnych i WWA. W piezometrze P17 i P18 stwierdzono wody niezadowalającej
jakości (klasa IV). O takiej klasyfikacji zadecydowało stężenie OWO i substancji ropopochodnych.
Z przeprowadzonych badań wynika, że stan chemiczny wód pobranych z piezometrów
na terenie Terminalu uznać można za słaby.
Składowisko odpadów „Maślice”
Składowisko odpadów „Maślice” jest zlokalizowane na holoceńskiej terasie zalewowej
rzeki Odry, na lewym jej brzegu. W sąsiedztwie składowiska przebiega wał przeciwpowodziowy.
Eksploatację składowiska zakończono w 2000 roku. Kubatura zgromadzonych odpadów
wynosi 2,4 mln m3. Do chwili zamknięcia składowisko to było jednym z trzech największych w Polsce (powierzchnia 11,6 ha, wysokość bryły 45 m). W roku 2008 roku zakończono rekultywację składowiska. Odpływ wód podziemnych odbywa się w kierunku rzeki
Odry, która wykazuje w tym obszarze charakter drenujący.
W 2011 roku zbadano próbki wód podziemnych pobrane z trzech piezometrów. Wody
z piezometru P12, zlokalizowanego na kierunku napływu wód na składowisko, zaliczono
do klasy III (wody zadowalającej jakości). O takiej klasyfikacji zadecydowało stężenie
OWO w klasie IV. Wody z piezometrów P9 i P11, położonych na kierunku spływu wód
z obiektu, zaliczono do wód niezadowalającej jakości (klasa IV). O klasyfikacji zadecydowała przewodność elektrolityczna, OWO, stężenie jonów amonowych. W poprzednich
badaniach stwierdzono tu występowanie wód złej jakości (klasa V).
Stan chemiczny wód pobranych z piezometru P12 można uznać za dobry, a P11 i P9 za
słaby.
63
lata 2012-2015
Zagrożenia dla wód podziemnych
Mimo że wiele wyników badań prowadzonych w ramach monitoringu wód podziemnych
wskazuje na ich dobry stan, a z Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza
Odry wynika, że JCWPd na terenie Wrocławia nie są zagrożone nieosiągnięciem dobrego
stanu do 2015 roku, zasoby wód podziemnych wymagają starannej ochrony. Ich jakość
może ulec pogorszeniu na skutek wpływu zanieczyszczeń wielkoobszarowych, liniowych
i punktowych.
Źródłem zanieczyszczeń wielkoobszarowych jest emisja pyłów i gazów pochodzących
z przemysłu, energetyki oraz transportu oraz nawożenie użytków rolnych. Ładunki zanieczyszczeń infiltrują w głąb ziemi wraz z opadami atmosferycznymi, powodując zanieczyszczanie płytkich poziomów wodonośnych w utworach czwartorzędowych.
Liniowymi źródłami zanieczyszczeń są drogi i linie kolejowe oraz rurociągi: system kanalizacyjny, gazociągi i ropociągi. Istotnym źródłem zanieczyszczeń mogą być wody
powierzchniowe - ładunki zanieczyszczeń wprowadzane wraz ze ściekami komunalnymi
i przemysłowymi do wód powierzchniowych mogą stopniowo migrować do wód podziemnych, zagrażając ich jakości. Źródła te mają szczególne znaczenie we Wrocławiu.
Punktowymi źródłami zanieczyszczeń są przede wszystkim składowiska odpadów komunalnych i przemysłowych, magazyny i stacje paliw, oczyszczalnie i wyloty kanalizacji,
zakłady przemysłowe. We Wrocławiu znajduje się wiele tego rodzaju obiektów na stosunkowo niewielkim obszarze. W bezpośrednim sąsiedztwie terenów wodonośnych Wrocławia znajdują się szczególnie groźne ogniska zanieczyszczeń - składowiska odpadów
przemysłowych nieczynnej huty żelazochromu „Siechnice” i elektrociepłowni „Czechnica”. Obiekty te stwarzają realne zagrożenie skażenia wód podziemnych na ujęciu infiltracyjnym Wrocławia metalami ciężkimi [33]. Istotnym zagrożeniem dla wód podziemnych są również komunikacyjne skażenia substancjami ropopochodnymi oraz stacje
i magazyny paliw płynnych.
6.2.3 Gospodarka wodno-ściekowa (GW-S)
Zaopatrzenie w wodę
Zaopatrzenie Wrocławia w wodę do spożycia opiera się na dwóch ujęciach wód rzeki
Oławy i Nysy Kłodzkiej (poprzez system przerzutowy Nysa Kłodzka - Oława). Trzecie
ujęcie - ujęcie wód podziemnych w Leśnicy - ma marginalne znaczenie. Woda dla Wrocławia jest zatem produkowana w trzech zakładach. Dwa z nich, korzystające z ujęcia
wód powierzchniowych rzeki Oławy oraz z wód infiltracyjnych, łącznie zaspokajają ok.
99% potrzeb Miasta.
Źródłem wody o podstawowym znaczeniu dla Wrocławia jest rzeka Oława i Nysa Kłodzka - w 1971 roku uruchomiono system przerzutowy umożliwiający zasilenie Oławy wodami Nysy Kłodzkiej. Początek kanału znajduje się w okolicy Michałowa. Woda jest spiętrzana za pomocą jazu, następnie płynie doprowadzalnikiem do Michałowa, gdzie za
pomocą stacji pomp jest przetłaczana poprzez dział wodny podziemnym rurociągiem do
otwartego kanału Nysa Kłodzka - Oława, którego długość wynosi ok. 27 km. Ujście kanału do Oławy znajduje się w rejonie miejscowości Jaczkowice.
Istotne znaczenie dla systemu zaopatrywania Wrocławia w wodę do spożycia mają dwa
zbiorniki retencyjne: Otmuchów i Głębinów na rzece Nysa Kłodzka.
Podmiotem odpowiedzialnym za ujmowanie, uzdatnianie i zaopatrywanie w wodę Miasta
jest Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji S.A. we Wrocławiu.
64
lata 2012-2015
Kluczowym ujęciem wody dla Wrocławia jest ujęcie brzegowe wód rzeki Oławy
w Czechnicy. Woda z tego ujęcia, pompowana przepompownią „Czechnica” zasila Zakład Produkcji Wody „Mokry Dwór” i ujęcie infiltracyjne zlokalizowane na terenach wodonośnych. Wody infiltracyjne są pobierane za pomocą studni poborowych i rurociągami
lewarowymi kierowane do Zakładu Uzdatniania Wody „Na Grobli”. Same tereny wodonośne są zlokalizowane w dolinie Oławy, częściowo w południowo-wschodniej części
Wrocławia i częściowo na terenie gminy Siechnice. Jest to obszar o pow. 1026 ha, objęty strefą ochrony sanitarnej (m.in. obowiązuje zakaz wstępu poza osobami upoważnionymi).
Produkcja wody pitnej dla Wrocławia jest prowadzona w trzech zakładach: „Mokry
Dwór”, „Na Grobli” i „Leśnica”.
We Wrocławiu wyróżniono cztery strefy zasilania w wodę, zaopatrujące mieszkańców
miasta:




strefę zasilania „Mokry Dwór”, obejmującą wschodnią i południową część miasta,
strefę zasilania „Grobla”, obejmującą Stare Miasto, południową część osiedli Różanka i Osobowice oraz część Popowic,
strefę mieszaną „Mokry Dwór – Grobla”, obejmującą obrzeże Starego Miasta
i osiedla: Lipa Piotrowska, Osobowice, Różanka w północnej części miasta,
strefę mieszaną „Mokry Dwór – Leśnica”, obejmującą osiedle Leśnica i przyległe
tereny.
Aktualnie całkowita długość sieci wodociągowej MPWiK wynosi 1 472 km (bez przyłączy). Łączna długość sieci magistralnej wynosi 212 km, a rurociągów rozdzie-lczych 1259 km [34]. Średnica rurociągów wynosi od 80 do 1200 mm. W skład systemu dystrybucji wody we Wrocławiu wchodzą:



magistralna sieć wodociągowa, powiązana w układzie pierścieniowym, obejmująca:

cztery rurociągi z zakładu „Na Grobli”: w kierunku zachodnim magistralę 1200 mm, w kierunku północnym magistralę 900 mm,
w kierunku południowym magistralę 762 mm, w kierunku wschodnim
magistralę 1000 mm,

dwa rurociągi z zakładu „Mokry Dwór” 1200 mm, łączące się odgałęzieniami z magistralą południową i wschodnią,

rurociąg z zakładu „Mokry Dwór” 500 mm zasilający w wodę miasto
Oława i część gminy Święta Katarzyna,
pompownia strefowa przy ulicy Bystrzyckiej obsługująca osiedla Nowy Dwór, Kozanów i Kuźniki,
rozdzielcza sieć wodociągowa od 80 do 250 mm, zaopatrująca odbiorców wody
za pośrednictwem przyłączy.
Woda dostarczana do sieci wodociągowej spełnia kryteria określone w rozporządzeniu
Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do
spożycia przez ludzi (Dz.U. nr 61 poz. 417) zmienionym rozporządzeniem Ministra
Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2010 r. (Dz.U. nr 72 poz. 466) oraz dyrektywy nr 98/83/EEC
z dnia 3 listopada 1998 r. o jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.
Ochrona ujęć wody dla Wrocławia
W celu ochrony wód służących jako źródło wody pitnej ustanawia się strefy ochronne
dla ujęć wody. Strefy dzielą się na tereny ochrony bezpośredniej i pośredniej, na których obowiązuje szereg zakazów. Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 5 stycznia
2011 r. o zmianie ustawy – Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw z dniem
31 grudnia 2012 r. wygasną strefy ochronne ujęć wody ustanowione przed dniem
1 stycznia 2002 r. (data wejścia w życie ustawy – Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r.).
65
lata 2012-2015
Strefy ochronne dla ujęć wody dla Wrocławia są ustalone w pozwoleniach wodnoprawnych wydanych dla MPWiK przez Wojewodę Wrocławskiego (Decyzja Wojewody Wrocławskiego z dnia 12 września 1997 r. znak OŚ.I.62100/38/97 dla ujęcia wód Oławy
oraz Decyzja Wojewody Wrocławskiego z dnia 22 grudnia 1997 r. znak:
OŚ.I.62100/58/97 dla ujęcia wód podziemnych w Leśnicy). W tej sytuacji kontynuowanie działań chroniących jakość ujmowanych wód dla Wrocławia będzie wymagało wystąpienia do Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu o ustanowienie, w drodze aktu prawa miejscowego, strefy ochronnej ujęć tych wód.
Projekt Programu ochrony wód zlewni rzek Ślęzy i Oławy nie uzyskał gotowości instytucjonalnej i dokumentowej pozwalającej na wnioskowanie o środki z Funduszu Spójności
w okresie programowania 2004–2006. Z uwagi na zmianę warunków dofinansowywania
projektów finansowanych z Funduszu Spójności w nowym okresie programowania
(2007–2013) Ministerstwo Środowiska zarekomendowało podział Programu na 11 projektów pojedynczych. Projekty te są realizowane indywidualnie przez poszczególne gminy.
Przemysłowe ujęcia wody
Pobór wód dla celów przemysłowych stanowi ok. 60% całkowitego poboru wód we Wrocławiu. Znacząco przeważa pobór wód powierzchniowych (ok. 99%).
Na terenie Wrocławia główne ujęcia wód przemysłowych służą głównie jako źródło wód
do celów chłodniczych (Zespół Elektrociepłowni Wrocławskich „Kogeneracja” S.A. Elektrociepłownia Wrocław, Kompania Spirytusowa „Wratislavia” Polmos Wrocław S.A., Polifarb Cieszyn – Wrocław S.A.).
Gospodarka ściekowa
Na system kanalizacji komunalnej we Wrocławiu składa się sieć kanalizacji sanitarnej,
35 przepompowni ścieków oraz trzy oczyszczalnie ścieków komunalnych: Wrocławska
Oczyszczalnia Ścieków Janówek (WOŚ), przyjmująca ok. 140 tys. m3/d, Pola Irygacyjne
Osobowice przyjmujące ok. 45 tys. m3/d ścieków oraz oczyszczalnia Ratyń. Oczyszczalnia Ratyń przyjmuje ok. 325 m3/d, jej znaczenie jest więc marginalne i planowana jest
jej likwidacja. Niewielka ilość ścieków z północnej części miasta trafia również do
oczyszczalni zlokalizowanej na terenie zakładów „Polar”.
Ścieki do oczyszczalni są doprowadzane systemem ogólnospławnych kanałów grawitacyjnych, na które składają się kolektory Odra, Ślęza, Bystrzyca, Kolektor Południowy,
Kolektor Północny, a także rozległy układ sieci osiedlowych i przepompowni lokalnych.
Długość wrocławskiej sieci kanalizacyjnej, zarządzanej przez MPWiK, wynosi 1234 km,
z czego kanalizacji sanitarnej - 437 km, ogólnospławnej - 429 km, deszczowej - 69 km.
Pozostałe 299 km stanowią przyłącza. Najstarsze części kanalizacji pochodzą jeszcze
z 1850 r. Większość systemu kanalizacyjnego została zbudowana w latach 1900-1940.
W obrębie Starego Miasta funkcjonuje kanalizacja ogólnospławna, osiedla wybudowane
po II wojnie światowej wyposażono w mieszany system kanalizacji: częściowo rozdzielczy, częściowo ogólnospławny. W nowych osiedlach śródmiejskich wybudowano system
kanalizacji rozdzielczej. Osiedla na peryferiach Wrocławia nie posiadają jeszcze kanalizacji, jednak planuje się inwestycje w tym zakresie — docelowo systemem kanalizacji
sanitarnej ma być objęte ok. 98% mieszkańców [34].
Wrocławska Oczyszczalnia Ścieków jest oczyszczalnią mechaniczno-biologiczną
z chemicznym wspomaganiem usuwania związków fosforu. Po wstępnym, mechanicznym oczyszczeniu na kratach rzadkich i gęstych oraz piaskownikach napowietrzanych
do ścieków dodawany jest koagulant wspomagający proces wstępnej sedymentacji.
Z osadników wstępnych ścieki są kierowane do bloków biologicznych z osadem czynnym, gdzie podlegają oczyszczaniu biologicznemu (dalszemu oczyszczaniu biogenów).
66
lata 2012-2015
Ciąg technologiczny bloku biologicznego składa się z komór: pierwszego stopnia denitryfikacji, defosfatacji, drugiego stopnia denitryfikacji, komory nitryfikacyjnodenitryfikacyjna oraz komory nitryfikacji. Część biologiczna WOŚ składa się z dwóch
bloków zmodernizowanych i kolejnych trzech nowo wybudowanych. Ścieki po oczyszczeniu biologicznym kierowane są do osadników wtórnych, gdzie następuje sedymentacja osadu czynnego. Tak oczyszczone ścieki są kierowane kanałem do odbiornika - Odry.
Ważnym elementem WOŚ jest gospodarka osadowa. Osad z osadników wstępnych jest
zagęszczany grawitacyjnie. Osad nadmierny (nadmiarowa część osadu czynnego, tworzonego przez mikroorganizmy w komorach bloków biologicznych) jest zagęszczany
mechanicznie.
Zagęszczony osad wstępny i nadmierny trafiają do komory mieszania i dalej do wydzielonych komór fermentacyjnych, w których następuje proces fermentacji mezofilowej.
W procesie tym następuje częściowa mineralizacja osadu oraz wytworzenie biogazu.
Dzięki temu zmniejsza się uciążliwość zapachowa biogazu. Po odpowiednim okresie
przetrzymania osad z komór jest odprowadzany do zbiorników osadów przefermentowanych. Po fermentacji osad odwadnia się na prasach filtracyjnych i poddaje higienizacji wapnem. Po zakończeniu budowy i rozruchu technologicznym suszarni osad będzie
suszony w suszarni.
Osad po higienizacji jest oddawany w drodze przetargu do dalszego wykorzystania
np. rekultywacji.
Wytwarzany w procesie fermentacji gaz (głównie metan) ujmowany jest w kopule komory fermentacyjnej i magazynowany w niskociśnieniowym zbiorniku, z którego tłoczony jest do stacji generatorów energii elektrycznej, suszarni ewentualnie kotłowni. Ciepło i prąd odzyskane z gazu fermentacyjnego wykorzystywane są na potrzeby oczyszczalni.
W efekcie przeprowadzonej modernizacji WOŚ będzie w stanie nie tylko przejąć praktycznie wszystkie ścieki komunalne pogody suchej wytwarzane we Wrocławiu, ale również zapewni ich oczyszczenie w stopniu odpowiadającym wymaganiom z rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie
szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz.U. nr 137 poz. 984 z późniejszymi zmianami).
Pola Irygacyjne Osobowice zajmują obszar ok. 1030 ha. Jest to hydrobotaniczna
oczyszczalnia, gdzie procesy oczyszczania ścieków przebiegają w warunkach naturalnych. Do czasu uruchomienia WOŚ i przepompowni Nowy Port Pola Irygacyjne (Port
Południowy) były największą oczyszczalnią ścieków we Wrocławiu. Najwięcej ścieków
oczyszczano na tym terenie w latach 80. XX w. - średnio 170-180 tys. m3 na dobę.
Pierwsze urządzenia na Polach Irygacyjnych Osobowice zostały zbudowane w 1890 r.
System oczyszczania miejskich ścieków na Polach Irygacyjnych był tani i skuteczny,
dopóki Wrocław nie rozrósł się do rozmiarów dużej aglomeracji, a stopniowo zaostrzające się przepisy nie wymogły zapewnienia wyższego stopnia oczyszczenia ścieków.
W skład infrastruktury Pól Irygacyjnych wchodzą doprowadzalniki (Osobowice, Rędzin
i Świniary - Szewce), sieć rowów rozprowadzających o łącznej długości ok. 250 km,
12 osadników ziemnych o łącznej powierzchni 30 ha, kwatery zalewowe o łącznej powierzchni 945 ha, system drenów i rowów zbierających. Ścieki są zbierane i odprowadzane do Odry za pośrednictwem dwóch cieków wodnych: Mokrzycy i Trzciany.
Planuje się stopniowe wyłączanie poszczególnych części Pól Irygacyjnych, jednak całkowite wyłączenie dopływu ścieków (wód opadowych) do tej oczyszczalni jest niemożliwe z uwagi na unikalny ekosystem, który się tam wytworzył. Z informacji zamieszczonych w witrynie Pracowni na rzecz Wszystkich Istot wynika, że jest to jedna z najcenniejszych w Polsce ostoi lęgowych i migracyjnych rzadkich i chronionych ptaków wodno-
67
lata 2012-2015
błotnych [35]. Według opracowanej w 2009 r. Inwentaryzacji przyrodniczejfaunistycznej pól irygowanych na Osobowicach we Wrocławiu stwierdzono występowanie 220 gatunków ptaków. Obszar ma duże znaczenie przyrodnicze w skali Polski, bowiem zimą stanowi dogodne siedlisko dla ptaków, które normalnie opuszczają teren
kraju. Występuje tu również 10 chronionych gatunków płazów i gadów oraz 8 gatunków
nietoperzy. Jest to obszar proponowany do objęcia ochroną w ramach sieci Natura 2000
przez organizacje pozarządowe w ramach listy IBA (Important Bird Areas), oznaczony
kodem PL167. A zatem, w celu zapewnienia ochrony tych unikalnych wartości przyrodniczych, po zakończeniu modernizacji wrocławskiego systemu zbierania i oczy-szczania
ścieków komunalnych na Pola Irygacyjne będzie kierowana część wód deszczowych.
Modernizacja i rozruch WOŚ zostanie zakończony w 2012 roku, natomiast stopniowa
zmiana funkcji Pól Irygacyjnych nastąpi do 2015 włącznie zgodnie z pozwoleniem wodno prawnym.
Na terenie Wrocławia powstają głównie ścieki komunalne (z gospodarstw domowych).
Ścieki przemysłowe wymagające oczyszczenia, powstające i odprowadzane na terenie
Wrocławia, w ostatnich latach stanowią ok. 10% ogólnej ilości ścieków. Znaczącą masę
ścieków stanowią wody chłodnicze, niewymagające oczyszczenia (są odprowadzane
w ilości ok. 150% ilości ścieków komunalnych). Ścieki z zakładów przemysłowych we
Wrocławiu są częściowo oczyszczane w zakładowych oczyszczalniach, a częściowo odprowadzane do miejskiej sieci kanalizacyjnej.
W ciągu ostatnich kilku lat, dzięki przeprowadzanym przedsięwzięciom, stopniowo
zwiększa się udział ścieków komunalnych oczyszczanych z wykorzystaniem podwyższonego usuwania biogenów. Spodziewana jest dalsza poprawa sytuacji w tym zakresie, co
jest związane z realizowaną modernizacją i rozbudową WOŚ, która ma przejąć niemal
wszystkie ścieki komunalne wytwarzane w mieście - pozwoli to na dalsze zmniejszenie
ładunku substancji eutroficznych wprowadzanych do wód powierzchniowych.
Na terenie Wrocławia powstaje stosunkowo niewiele ścieków przemysłowych. W ciągu
ostatnich kilku lat (od roku 2005 do 2010) ilość odprowadzonych ścieków przemysłowych zwiększyła się o ok. 200% (z 1 031 do 3 094 tys. dam3 rocznie; nie wzięto pod
uwagę wód chłodniczych). W dalszym ciągu stanowi to niewielką część wytwarzanych
ścieków wymagających oczyszczenia.
Ścieki przemysłowe wytwarzane na terenie Wrocławia to głównie niewymagające
oczyszczenia zużyte wody chłodnicze. Największą ich ilość zrzuca Zespół Elektrociepłowni Wrocławskich „Kogeneracja” S.A. Elektrociepłownia Wrocław, a poza tym Polifarb
Cieszyn – Wrocław S.A. i Kompania Spirytusowa „Wratislavia” Polmos Wrocław S.A.
Oprócz tego ścieki przemysłowe wymagające oczyszczenia są odprowadzane do wód
powierzchniowych m.in. przez Polifarb Cieszyn – Wrocław S.A., Cukrownię Wrocław S.A.
i Zakłady Chemiczne „Złotniki” we Wrocławiu.
Ochrona przed powodzią
W Dyrektywie 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października
2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim (tzw. Dyrektywie Powodziowej) przyznano, że powodzie należą do naturalnych zjawisk, którym nie sposób
zapobiec. Niemniej jednak niektóre działania człowieka (…) i zmiany klimatyczne przyczyniają się do zwiększenia prawdopodobieństwa występowania powodzi i zaostrzenia
ich negatywnych skutków. Ograniczanie ryzyka wystąpienia tych negatywnych skutków
jest „wykonalne i pożądane”, jednak ich skuteczność zależy od szerokiego zakresu koordynowania na poziomie dorzecza [36].
Z prowadzonych obserwacji wynika, że w odniesieniu do powodzi historycznych, obecnie
zjawiska tego typu występują częściej i mają gwałtowniejszy przebieg. Z jednej strony
przyczyna tego stanu rzeczy leży w stopniowych zmianach struktury opadów atmosfe-
68
lata 2012-2015
rycznych (mimo stopniowego zmniejszania rocznej sumy opadów rośnie ich nierównomierność, co oznacza większe ryzyko występowania zjawisk ekstremalnych: powodzi,
ale i suszy), z drugiej – w przekształceniu zlewni polegającej na zmniejszeniu jej retencyjności i zwiększeniu spływów powierzchniowych. W przeszłości dla Wrocławia szczególnie niebezpieczne okazywało się nakładanie się na siebie fal powodziowych przebiegających rzeką Odrą i Nysą Kłodzką. Sytuacja poprawiła się po oddaniu w 2002 roku do
eksploatacji zbiorników retencyjnych „Kozielno” i „Topola” na Nysie Kłodzkiej oraz polderu „Buków” na Odrze.
Z posiadanych danych wynika, że niezbędne jest podjęcie działań umożliwiających bezpieczne przeprowadzenie przez Wrocław fal powodziowych o przepływie przekraczającym 3 000 m3/s. Obecnie przepustowość Wrocławskiego Węzła Wodnego jest oceniana
na ok. 1 850 m3/s [37].
Obecnie na system ochrony przed powodzią miasta składają się zarówno elementy zlokalizowane w mieście, jak i poza nim w górnej części Odry i jej ważniejszych dopływów.
Do zabezpieczeń na terenie Wrocławia należy zaliczyć:



uregulowane koryto Odry z zabudową hydrotechniczną (kanały, jazy, stopnie
wodne, w tym kanał przerzutowy wody z Odry do Widawy) pozwalające na sterowanie przepływem wód,
poldery umożliwiające czasowe przetrzymanie wód powodziowych (polder Oławka o pojemności 12 mln m3 oraz polder Blizanowice–Trestno o pojemności 8 mln
m3),
system obwałowań rzek i bulwarów.
Podmiotami zobowiązanymi do utrzymywania tych obiektów w należytym stanie technicznym są przede wszystkim Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu oraz
Dolnośląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych we Wrocławiu.
Poniżej wymieniono najważniejsze istniejące obiekty hydrotechniczne o strategicznym
znaczeniu dla ochrony Wrocławia przed powodzią, zlokalizowane w granicach miasta.
Budowle administrowane przez RZGW [38]:
I. Jazy
Jazy służą do piętrzenia wody dla potrzeb żeglugi w okresie nawigacyjnym w celu zapewnienia wymaganych przepisami głębokości tranzytowych. Ułatwiają również stabilizację linii brzegowej i dna koryta rzeki Odry, a także interwencyjne zasilanie w wodę
niżej położonych stopni wodnych, które z różnych przyczyn chwilowo utraciły poziom
wymaganego piętrzenia wody. Ponadto jazy pozwalają na bezpieczne przepuszczanie
wód powodziowych i lodów.
1. Jaz sektorowy Opatowice na rzece Odrze - jaz jest budowlą trzyprzęsłową
z zamknięciami sektorowymi stalowymi spawanymi z dwoma filarami w nurcie
rzeki
2. Jaz segmentowy Bartoszowice na kanale powodziowym w km 0+450 kanału jest to budowla trzyprzęsłowa kamienno-betonowa.
3. Jaz segmentowo-zasuwowy Rędzin - jaz Rędzin jest obiektem trzyprzęsłowym.
Dwa skrajne przęsła posiadają zamknięcia segmentowe, a środkowe przęsło jest
zamykane ośmioma zasuwami podnoszonymi do góry.
4. Jaz sektorowy Różanka w km 5+150 Starej Odry - jest to obiekt trzyprzęsłowy
o zamknięciu sektorowym, wybudowany w ramach stopnia wodnego Różanka.
Jaz wyposażono w sterownię oraz w przepławkę dla ryb.
69
lata 2012-2015
II. Śluzy
Śluzy są budowlami hydrotechnicznymi umożliwiającymi jednostkom pływającym pokonywanie różnic poziomu wody. Niżej wymienione śluzy wyposażono we wrota powodziowe, dzięki czemu służą również ochronie Wrocławia przed powodzią.
1. Śluza Bartoszowice - jest to śluza komorowa, posiadająca wrota wsporne
w górnej i dolnej głowie. Zamknięcie górne stanowią wrota wspornikowe służące
do celów przeciwpowodziowych. Śluza ta jest zlokalizowana po prawej stronie jazu Bartoszowice.
2. Śluza Zacisze - jest to konstrukcja dwukomorowa o wrotach wspornych w górnej
i dolnej głowie. W dolnej głowie śluzy znajdują się wrota powodziowe.
3. Śluza Miejska na Kanale Miejskim - jest to śluza komorowa. Zamknięcia główne
śluzy stanowią wrota wsporne o konstrukcji nitowanej. Dodatkowym elementem
śluzy są wrota wsporne powodziowe.
III. Brama przeciwpowodziowa
Jest ważnym elementem ochrony powodziowej miasta. Służy do zabezpieczania terenów
przyległych przed zalaniem wodami rzeki Odry przy wysokich stanach. Znajduje się
w części wlotowej Kanału Miejskiego, w km 0+100, a jej szerokość wynosi 10,0 m. Jest
zamykana za pomocą zasuw stalowych. Istnieje również awaryjny systemem zamykania
bramy (zamknięcie szandorowe).
IV. Kanał Powodziowy
Wlot do kanału jest zlokalizowany w km 244+550 rzeki Odry, a wylot do Starej Odry w km 3+200 tuż poniżej jazu Psie Pole. Całkowita długość kanału wynosi 6,29 km.
W km 0+450 znajduje się jaz Bartoszowice. Koryto kanału jest dwudzielne, trapezowe
o nachyleniu skarp 1:2,5. Szerokość kanału w dnie wynosi średnio 42 m.
Wody powodziowe są przeprowadzane Kanałem Powodziowym i dzięki temu przechodzą
poza centrum Wrocławia. Również pochód lodów kieruje się głównie poprzez kanał powodziowy, gdyż niebezpieczeństwo powstania zatorów na nim jest mniejsze niż na odcinkach Odry płynącej poza centrum miasta.
V. Kanał Odra-Widawa (tzw. „przewał do Widawy”)
Kanał ten wybudowano na przełomie XIX i XX wieku w ramach wykonania systemu budowli chroniących Wrocław przed zalaniem. Podczas przepływów wód katastrofalnych
(np. w 1903 r.) zaobserwowano zjawisko przelewania się wód Odry do Widawy, co było
połączone z tworzeniem zalewisk w dolinie Widawy. Wybudowany wtedy kanał miał
maksymalną przepustowość ok. 150 m3/s.
Wlot do kanału jest zlokalizowany w rejonie stopnia wodnego Bartoszowice, w km
244+500 rzeki Odry, a wylot - w km 21+200 rzeki Widawy. Jest to kanał powodziowy
o długości 2,6 km, pozwalający na przerzut części wód Odry do rzeki Widawy w celu
poprawy zabezpieczenia Wrocławia przed zalaniem. Przebiega między osiedlami Strachocin i Swojczyce. Parzonka podaje, że zrzuty wód Odry do Widawy przez ten kanał
wystąpiły cztery razy: w roku 1930, 1938, 1997 i 2010 [106].
Projekt modernizacji Wrocławskiego Węzła Wodnego zakłada m.in. modernizację tego
kanału oraz koryta rzeki Widawy na odcinku od ujścia kanału do ujścia Widawy do Odry.
Efektem tej modernizacji ma być przystosowanie omawianych obiektów do maksymalnego przerzutu wynoszącego 300 m3/s z Odry do Widawy, przy przepływie powodziowym równym 3100 m3/s w przekroju Brzeg Most.
70
lata 2012-2015
VI. Wały przeciwpowodziowe
Są to budowle hydrotechniczne wznoszone najczęściej wzdłuż koryt rzek i kanałów. Na
terenie miasta Wrocławia w administracji RZGW znajdują się następujące kluczowe wały:
1. Wał przeciwpowodziowy w km 245+000 – 251+300 rzeki Odry, zlokalizowany od
ul. Folwarcznej do Mostów Jagiellońskich - zadaniem wału jest ochrona przed
wodami powodziowymi kanału nawigacyjnego oraz terenów zurbanizowanych leżących na jego prawym brzegu. Całkowita długość wału wynosi 6,40 km, a szerokość korony - przeważnie 15 m.
2. Wał przeciwpowodziowy w km 250+500 - 254+700 - lewy wał rzeki Odry, zlokalizowany przy ul. Pasterskiej od mostów Jagiellońskich do awanportu dolnego
Śluzy Miejskiej Wrocław - zadaniem wału jest ochrona Kanału Miejskiego oraz terenów zurbanizowanych leżących na lewym brzegu tego kanału. Szerokość tej
budowli w podstawie od brzegu Starej Odry do brzegu kanału jest zmienna i wynosi od 40 m w rejonie bramy powodziowej od 100-140 m na odcinku między
mostem Warszawskim a mostem Osobowickim. Szerokość korony wału wynosi
przeciętnie 4-6 m, a na odcinkach o poszerzonej koronie - do ok. 20 m. Całkowita długość wału od cypla powyżej bramy powodziowej Psie Pole do cypla poniżej
śluzy Miejskiej wynosi 3,7 km.
Projekt Ochrony Przeciwpowodziowej Dorzecza Odry składa się z następujących komponentów:


Komponent A: Budowa suchego zbiornika przeciwpowodziowego Racibórz
o pojemności 185 mln m3;
Komponent B: Modernizacja WWW, obejmujący:

B1. Modernizacja obwałowań Odry (DZMiUW),

B2. Zwiększenie przepustowości koryta Odry (RZGW),

B3. Przebudowa kanału ulgi Odra – Widawa (DZMiUW).
W sumie projekt ten obejmuje 46 zadań, w tym 18 realizowanych przez RZGW
i 28 wykonywanych przez DZMiUW. Komplementarnym zadaniem, realizowanym
w ramach modernizacji WWW przez Gminę Wrocław, jest budowa wału przeciwpowodziowego od mostu Maślickiego do ul. Połubina.
Mimo że realizacja przedsięwzięć wymienionych w Projekcie ochrony przeciwpowodziowej w Dorzeczu Odry jest warunkiem zapewnienia bezpieczeństwa powodziowego we Wrocławiu, nie należy zapominać również o innych aspektach ochrony przed powodzią. W opracowanym przez Dolnośląski Urząd Wojewódzki Raporcie z akcji powodziowej maj – czerwiec 2010 znalazło się wiele cennych zaleceń. Wdrożenie części
z nich wymagałoby zmian w obowiązującym systemie prawnym, jednakże inne powinny
być realizowane na bieżąco. Są to w szczególności:





podjęcie działań w celu odtworzenia infrastruktury małej retencji, oczyszczenia
i pogłębienia koryta Odry oraz oczyszczenia przestrzeni międzywala Odry, Oławy
i Widawy,
wdrożenie programu poprawy stanu technicznego wałów i innych urządzeń służących do ochrony przed powodzią,
wdrożenie zdalnego monitoringu pracy urządzeń ochrony przeciwpowodziowej,
umożliwiającego przesyłanie danych do ośrodków decyzyjnych,
stworzenie przez DZMiUW oraz RZGW wspólnego, jednolitego materiału kartograficznego ze szczegółową oceną zagrożeń i wykazem słabych punktów budowli
hydrotechnicznych,
tworzenie sieci lokalnych liderów znających tematykę powodziową, które
w sytuacji zagrożenia byłyby w stanie rzeczowo ocenić sytuację i pokierować
pracami przy umacnianiu wałów,
71
lata 2012-2015

kontrola i regularne uzupełnianie wyposażenia magazynów
dziowych, w szczególności gminnych i powiatowych.
przeciwpowo-
6.2.4 Klimat Akustyczny (KA)
Oceny stanu akustycznego środowiska i obserwacji zmian dokonuje się w ramach państwowego monitoringu środowiska. Oceny te są niezbędne do realizacji ochrony przed
hałasem w rozumieniu ustawy Prawo ochrony środowiska [22], a w szczególności do
utrzymaniu poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub co najmniej na tym poziomie,
oraz zmniejszeniu poziomu hałasu do dopuszczalnego lub poniżej, gdy nie jest on dotrzymany [39].
Na potrzeby ocen stanu akustycznego środowiska sporządza się co 5 lat mapy akustyczne. W styczniu 2008 r. zakończono prace nad mapą akustyczną dla Wrocławia,
która była podstawą dla przygotowanego w marcu 2009 r. Programu ochrony środowiska przed hałasem dla miasta Wrocławia (POH). Celem sporządzenia Programu było
zidentyfikowanie i rozwiązanie problemów na terenach, na których poziomy hałasu
przekraczają poziomy dopuszczalne.
W trakcie tworzenia mapy akustycznej jak i opracowywania Programu układ komunikacyjny Wrocławia był w stale przebudowywany, a w prawie każdej dzielnicy miasta prowadzono prace inwestycyjne. W związku z tym należy mieć na względzie fakt, że uzyskane wyniki oddają stan środowiska akustycznego na początku 2008 r. W samym Programie nie uwzględniano też problemów przejściowych, wynikających z realizacji nowych inwestycji i obszarów narażonych na hałas z tym związany [40].
W oparciu o dane uzyskane w trakcie tworzenia mapy akustycznej miasta Wrocławia
można stwierdzić, że do głównych źródeł hałasu tworzących klimat akustyczny Wrocławia należą:


hałas komunikacyjny: samochodowy, tramwajowy, kolejowy, lotniczy,
hałas przemysłowy.
Największa liczba mieszkańców narażona jest na oddziaływanie hałasu drogowego.
Na hałas drogowy składa się przede wszystkim dźwięk generowany w związku
z poruszaniem się pojazdu i hałas powstający na styku opony z nawierzchnią drogową.
Przy prędkościach powyżej 60 km/h, hałas wynikający z tarcia opon o nawierzchnię
drogi przewyższa hałas silnika. Poziom hałasu drogowego jest bezpośrednio związany ze
wskaźnikiem potoku ruchu, szybkością pojazdów oraz proporcją ciężkich pojazdów, które wraz z motocyklami są około dwa razy głośniejsze niż samochody osobowe. Na wartości poziomów dźwięku hałasu drogowego mają przede wszystkim wpływ takie wielkości jak:







natężenie ruchu,
moc akustyczna pojazdów biorących udział w ruchu,
prędkość pojazdów,
liczba źródeł na jednostkę powierzchni („zagęszczenie” źródeł hałasu),
rodzaj i stan nawierzchni,
płynność ruchu,
parametry arterii oraz zagospodarowanie jej otoczenia.
Część z wymienionych czynników zależna jest od pory dnia, tygodnia, miesiąca, a także
pory roku, stanu pogody i innych przypadkowych zdarzeń [41].
72
lata 2012-2015
Istotnym źródłem hałasu są również linie tramwajowe. Wielkość hałasu pochodzącego
z ruchu tramwajów zależy m.in. od:





prędkości z jaką poruszają się tramwaje,
długości tramwajów,
stanu torowiska
stanu taboru
liczby wykonywanych manewrów, tj. ruszania i zatrzymywania.
W podsumowaniu danych i informacji opracowanych w oparciu o mapę akustyczną Wrocławia dla określenia warunków akustycznych przekraczających dopuszczalne wartości
użyto sformułowań:



„niedobre” - określające warunki, gdzie wartości dopuszczalne są przekroczone
nie więcej jak 10 dB,
„złe” - określające warunki, gdzie wartości dopuszczalne są przekroczone od
10 dB do 20 dB,
„bardzo złe” - określające warunki, gdzie wartości dopuszczalne są przekroczone
więcej jak o 20 dB.
Przekroczeniem wskaźnika LDWN zagrożonych jest łącznie 146 499 mieszkańców, z tego
19 287 osób zamieszkuje strefy, w których występują warunki akustyczne określane
jako „złe” i „bardzo złe”. Powierzchnia terenów zagrożonych wynosi 38,943 km 2.
W wyniku oddziaływania hałasu drogowego przekroczeniem wskaźnika L N zagrożonych
jest łącznie 225 630 mieszkańców, z tego 34 014 osób zamieszkuje strefy, w których
występują warunki akustyczne określane jako „złe” i „bardzo złe”. Powierzchnia terenów
zagrożonych wynosi 51,264 km2.
W porównaniu z hałasem drogowym pozostałe rodzaje hałasu komunikacyjnego mają
we Wrocławiu znaczenie drugorzędne.
W przypadku hałasu kolejowego przekroczenia wskaźnika długookresowego LDWN występują na powierzchni 4,86 km2, a liczba osób zagrożonych wynosi 1282. Przekroczenia
wskaźnika LN występują na obszarze 7,077 km2, a liczba osób zagrożonych wynosi
3941. Z tej liczby 31 osób zamieszkuje obszar określany jako „złe” i „bardzo złe” warunki akustyczne .
Hałasem lotniczym zagrożony jest obszar 0,000034 km2 (LDWN – hałas długookresowy)
i 0,0743 km2 (LN – hałas w porach nocnych), a liczba osób zagrożonych wynosi 14.
Powierzchnia obszarów zagrożonych długookresowym hałasem przemysłowym (LDWN),
na których stan środowiska określa się jako „niedobry”, „zły” i „bardzo zły” stanowi
1,5 km2. W strefie o „złych” i „bardzo złych” warunkach akustycznych znajduje się 167
lokali mieszkalnych, zamieszkanych przez blisko 500 mieszkańców. Odpowiednio dla
pory nocy wartości te wynoszą: 312 lokali mieszkalnych i 936 mieszkańców [40].
6.2.5 Gospodarka odpadami (GO)
Dokumentem obowiązującym w zakresie gospodarki odpadami jest Wojewódzki Plan
Gospodarki Odpadami dla Województwa Dolnośląskiego 2012, uwzględniający nowe
przepisy wynikające głównie z w ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach
(Dz.U. t. j. z 2010 r. Nr 185, poz. 1243, z późn. zm.) oraz z ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. t. j. z 2012 r., poz. 391).
Odpady komunalne, w tym odpady ulegające biodegradacji
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. t. j. z 2010 r., Nr 185, poz. 1243,
z późn. zm.) definiuje odpady komunalne jako odpady powstające w gospodarstwach
domowych, z wyłączeniem pojazdów wycofanych z eksploatacji, a także odpady nieza-
73
lata 2012-2015
wierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które
ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych.
Na terenie miasta Wrocławia wytworzono w 2010 r. ponad 249,8 tys. Mg odpadów komunalnych, natomiast w roku 2011 ponad 250,7 tys. Mg, nastąpił więc niewielki przyrost o niecały 1%.
Z informacji dotyczących odebranych i zebranych odpadów komunalnych, otrzymanych
z Urzędu Miejskiego Wrocławia, wynika, że w 2009 r. odebrano ogółem ponad
259,6 tys. Mg, a w roku 2010 ponad 237,9 tys. Mg, czyli o 12,7 tys. Mg mniej od szacowanych ilości wytworzonych dla tego roku.
Ilości odpadów komunalnych odebranych i zebranych z terenu miasta Wrocławia w latach 2009-2010 pozostają mniej więcej na podobnym poziomie, choć w roku 2010 odebrano o 8% mniej odpadów komunalnych w porównaniu do roku 2009. W ciągu badanego okresu czasu zmniejszyła się ilość odpadów poddawanych procesom odzysku na
rzecz masy odpadów poddawanych unieszkodliwieniu, która wzrosła w 2011 r. o około
65% w stosunku do roku 2009. Wskazuje to na negatywną tendencję wzrostową, niezgodną z ogólnymi zasadami gospodarowania odpadami, wg których unieszkodliwiane
(zwłaszcza w procesie składowania) jest ostatnie w hierarchii postępowania z odpadami.
Odpady odbierane i zbierane w sposób selektywny, bez odpadów opakowaniowych wykazują tendencję malejącą ilości odpadów. Ilość ta w 2011 r. zmniejszyła się o 41%
w stosunku do ilości z 2009 r. Zmniejszenie ilości odpadów zebranych selektywnie wynika m. in. faktu, że przedsiębiorcy rzetelniej niż w latach poprzednich przedkładali
sprawozdania. W latach 2009 i 2010 wykazywali również odpady pochodzące spoza sektora komunalnego, np. odpady z grupy 17 z działalności budowlanej oraz odpady opakowaniowe pochodzące również z innych sektorów.
W roku 2011 w strumieniu odpadów komunalnych z selektywnej zbiórki dominowały
odpady wielkogabarytowe w następnej kolejności najwięcej odebrano odpadów ulegających biodegradacji (1 004,21 Mg), a więc znacznie więcej niż w latach poprzednich. Odpady odbierane selektywnie poddano procesom odzysku R3, R4, R5, R14 i R15 - największy udział, oraz unieszkodliwienia, głównie w procesie D5 w przypadku wszystkich
analizowanych lat.
Ogółem w 2009 r. odebrano i zebrano selektywnie prawie 3,9 tys. Mg odpadów opakowaniowych, w 2010 r. 4,9 tys. Mg, a w 2011r. 4,5 tys. Mg. W ostatnim z analizowanych
lat nastąpił więc niewielki spadek w stosunku do roku 2010.
Największy udział w roku 2011 wśród odpadów opakowaniowych miały opakowania ze
szkła (prawie 45% wszystkich odpadów opakowaniowych) oraz z tworzyw sztucznych
(23%). Najmniej liczne w tym strumieniu są zmieszane odpady opakowaniowe.
Odpady opakowaniowe poddano w całości procesom odzysku R3, R14 i R15, przy czym
ponownie procesy z grupy R15 miały największy udział. Łącznie odebrane odpady opakowaniowe stanowiły w poszczególnych latach około 2% wszystkich odebranych i zebranych z terenu Wrocławia odpadów komunalnych.
Odpady komunalne ulegające biodegradacji
Na odpady komunalne składają się także odpady ulegające biodegradacji, do których
wg definicji przedstawionej w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. t. j.
z 2010 r., Nr 185, poz. 1243, z późn. zm.) należą odpady ulegające rozkładowi tlenowemu lub beztlenowemu, przy udziale mikroorganizmów. KPGO 2014 zalicza do tej kategorii odpadów następujące frakcje:


papier i tekturę,
odzież i tekstylia z materiałów naturalnych (50%),
74
lata 2012-2015





odpady z terenów zielonych,
odpady kuchenne i ogrodowe,
drewno (50%)
odpady wielomateriałowe (40%),
frakcję drobną <10 mm (30%)
W nawiasach podano procent, w jakim dany rodzaj odpadów ulega biodegradacji.
Przyjmuje się, że pozostałe odpady są biodegradowalne w 100% (wg KPGO 2014).
Należy zaznaczyć, iż zgodnie z ustawą z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości
i porządku w gminach (Dz.U. t. j. z 2012 r., poz. 391) gminy zobowiązane są ograniczyć
masę odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania:


do 16 lipca 2013r. – do nie więcej niż 50% wagowo,
do 16 lipca 2020r. – do maksymalnie 35% wagowo
całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do
składowania w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 roku.
Biorąc pod uwagę liczbę ludności zamieszkującej teren miasta Wrocławia w 1995 r.,
wynoszącą 641 974 mieszkańców oraz wskaźnik dla dużych miast (wg Rozporządzenia
w sprawie obliczania ilości OUB) dotyczący ilości wytwarzanych odpadów ulegających
biodegradacji – 0,155 Mg/M, obliczono ilość tych odpadów jaka została wytworzona
w 1995 roku. Wyniosła ona 99 505,97 Mg. Na tej podstawie wyliczono dopuszczalną
ilość odpadów komunalnych ulegających biodegradacji w latach 2010, 2013 i 2020, ilość
tych odpadów konieczną do zagospodarowania w sposób inny niż składowanie oraz prognozowane ilości wytworzonych odpadów.
Odpady powstające w sektorze gospodarczym
Odpady przemysłowe powstają w sektorze gospodarczym i zalicza się do nich zarówno
odpady inne niż niebezpieczne, jak i niebezpieczne.
Wytwórcy odpadów z tego sektora zobowiązani są do przekazywania sprawozdań
o ilości wytwarzanych odpadów, przekazywanych do Wojewódzkiego Systemu Odpadowego (WSO), który stanowi źródło danych do opracowania niniejszego rozdziału.
Na terenie miasta Wrocławia wytworzono w sektorze gospodarczym łącznie
860,1 tys. Mg, a w roku 2010 - 1 375 tys. Mg odpadów przemysłowych (raport WSO
z dnia 21.05.2012). Nastąpił więc wzrost ilości wytworzonych odpadów w 2010 r.
o 60% w stosunku do roku 2009.
Procesom odzysku poddano z tego w 2009 r. łącznie 507,4 tys. Mg, a w 2010 r.
349,6 tys. Mg, czyli o 31% mniej niż w roku poprzedzającym. Unieszkodliwianiu poddano natomiast łącznie w 2009 r. 26,6 tys. Mg, a w 2010 r. 9,5 tys. Mg, ilość ta spadła
więc o 64% w stosunku do roku 2009.
Znaczna część odpadów, jakie są wytwarzane na terenie miasta, przekazywana jest do
instalacji odzysku oraz unieszkodliwiania poza obszar Wrocławia. Widać to zwłaszcza na
przykładzie roku 2010, w którym jedynie 0,7% odpadów wytworzonych na terenie miasta poddano unieszkodliwieniu oraz 25% odzyskowi w instalacjach znajdujących się we
Wrocławiu.
Najmniej licznie powstaje we Wrocławiu odpadów z przeróbki ropy naftowej, oczyszczania gazu ziemnego i przeróbki węgla oraz odpadów z przemysłu skórzanego, futrzarskiego i tekstylnego.
75
lata 2012-2015
Odpady niebezpieczne
Odpady niebezpieczne stanowią około 1% (2009 r. – 1%, 2010 r. – 1,3%) wszystkich
odpadów wytwarzanych w sektorze gospodarczym na terenie Wrocławia. Według danych zaczerpniętych z WSO, największe ilości odpadów niebezpiecznych w okresie
2009-2010 powstały w grupie 17, czyli odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej (58,5% odpadów niebezpiecznych
w 2010 r.), co jest bezpośrednio związane ze znacznym wzrostem ogólnej masy odpadów w tej grupie. Duży udział mają także odpady z grupy 13 - Oleje odpadowe i odpady
ciekłych paliw, których ilość jednak zmalała o 46% w 2010 r. w porównaniu do roku
2009.
Większa ilość odpadów niebezpiecznych poddana została odzyskowi i unieszkodliwieniu
niż została wytworzona (jedynie poza ilością poddaną unieszkodliwieniu w 2010 r.). Może to wynikać z przyjęcia na teren miasta odpadów niebezpiecznych spoza Wrocławia
lub z niepełnych informacji składanych przez wytwórców odpadów do Urzędu Marszałkowskiego w sprawozdaniach.
Wśród procesów odzysku dominującym był R14, czyli prowadzenie tzw. innych działań
polegających na wykorzystaniu odpadów w całości lub części, natomiast głównym procesem unieszkodliwiania był D9 - obróbka fizyczno-chemiczna, w wyniku której powstają odpady unieszkodliwiane np. w procesach parowania, suszenia, strącania itp.
Odpady zawierające azbest
Pod pojęciem azbestu rozumiemy grupę minerałów włóknistych, szczególnie groźnych
dla środowiska i człowieka, zwłaszcza ze względu na możliwość powodowania nowotworów płuc po przedostaniu się do organizmu wraz z powietrzem. Mając to na uwadze
ustawodawca zakazał produkcji i stosowania wyrobów zawierających azbest (ustawa
z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest, na podstawie art. 162 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska zakazał wprowadzania azbestu
do obrotu bądź jego ponownego wykorzystania. Do roku 2032 dozwolone jest użytkowanie wyrobów zawierających azbest, które zostały wytworzone wcześniej. Są to przede
wszystkim materiały izolacyjne, rury i płyty azbestowo-cementowe, uszczelnienia oraz
wyroby cierne. Pozbywanie się tych wyrobów, zgodnie z Programem Oczyszczania Kraju
z Azbestu (POKA), jest przyczyną powstawania odpadów zawierających azbest.
Według danych UMW (marzec 2012 r.) z przeprowadzonej inwentaryzacji wyrobów zawierających azbest na terenie województwa dolnośląskiego na podstawie informacji
przedłożonych przez gminy, osoby prawne i osoby fizyczne we Wrocławiu w dalszym
ciągu wykorzystywanych jest łącznie 2,17 tys. Mg wyrobów zawierających azbest. Szacuje się jednak, że ilość ta jest większa o około 20% i wynosi 2,61 tys. Mg.
Najwięcej wyrobów zawierających azbest znajduje się w posiadaniu MPWiK, spółdzielni
mieszkaniowych oraz Fortum Power and Heat Polska Sp. z o.o.
W roku 2009 usunięto we Wrocławiu 68,9 Mg odpadów zawierających azbest, natomiast
w roku 2010 – 160 Mg (PUA). Utrzymanie dotychczasowego tempa usuwania wyrobów
azbestowych, tj. 127,3 Mg/rok, powinno być wystarczające do całkowitego usunięcia
azbestu z terenu miasta do końca 2032 r.
Na podstawie (POKA) można oszacować, że w następujących latach przekazanych zostanie na składowiska odpadów:



w latach 2009 - 2012 - ok. 28% odpadów,
w latach 2013 - 2022 – ok. 35% odpadów,
w latach 2023 - 2032 – ok. 37% odpadów.
Według prognozy wytwarzania odpadów zawierających azbest, uwzględniającej obecną
ilość azbestu, powyższe limity POKA oraz przyjęte wskaźniki wzrostu usuwania azbestu
76
lata 2012-2015
dla poszczególnych lat, szacuje się że największa ilość zostanie wytworzona do końca
2012 roku – 182,70 Mg, a w kolejnych latach będzie utrzymywać się na poziomie
91,35 Mg/rok, z niewielkim wzrostem po roku 2022.
Problem może jednak stanowić dostępność funduszy na usuwanie wyrobów azbestowych, która ze względu na zlikwidowanie gminnych i powiatowych funduszy ochrony
środowiska, spowodowała spadek zainteresowania zwłaszcza wśród osób fizycznych, na
wymianę pokryć dachowych wykonanych z płyt azbestowo-cementowych. W dalszym
ciągu możliwe jest jednak pozyskiwanie funduszy z wojewódzkich funduszy ochrony
środowiska i gospodarki wodnej, w wysokości do 85% kosztów na tego typu działania
dla jednostek samorządu terytorialnego.
Na terenie miasta nie funkcjonują instalacje do unieszkodliwiania odpadów zawierających azbest. Odpady te są przekazywane do instalacji zlokalizowanych poza Wrocławiem.
Instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych
Na terenie miasta Wrocław istnieją następujące instalacje do przetwarzania odpadów
komunalnych:
1. Przetwarzanie selektywnie zebranych odpadów zielonych i innych bioodpadów:
 Kompostownia odpadów zielonych, ul. Janowska 51, Zarząd Dróg i Utrzymania
Miasta (wydajność instalacji – 6 000 Mg/rok, planowana rozbudowa o kolejne
6 000 Mg/rok),
2. Mechaniczne przetwarzania odpadów:
 Instalacja do sortowania odpadów komunalnych wraz z instalacją do produkcji
paliwa alternatywnego, ul. Szczecińska 5, Wrocławskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania ALBA S.A. (wydajność instalacji do sortowania odpadów 210 000 Mg/rok, a instalacji do produkcji paliw alternatywnych 84 000 Mg/rok).
Na terenie Wrocławia nie funkcjonuje obecnie żadne składowisko odpadów komunalnych, poza składowiskiem osadów ściekowych „Janówek” Wrocławskiej Oczyszczalni
Ścieków przy ul. Janowskiej (pojemność – 393 200 m3).
Istniejące nieczynne składowiska odpadów komunalnych to:



„Maślice” – ul. Kozia, zamknięte w 2000 r., kubatura odpadów 2,4 m3, zrekultywowane w 2008 r.;
„Swojczyce” – ul. Ceglana, zamknięte w 1996 r., zrekultywowane w 1999 r.,
powierzchnia 9,3 ha;
„Żerniki” – ul. Przybyły, zamknięte w 1992 r., zrekultywowane w 1999 r., powierzchnia 3,7 ha.
Ponadto na terenie Wrocławia znajduje się składowisko odpadów budowlanych „Wzgórze Gajowe” - ul. Bardzka, eksploatowane do lat 70-tych i częściowo w latach 20052007 jako gruzowisko, niezrekultywowane, powierzchnia ok 8 ha.
6.2.6 Zasoby przyrodnicze (ZP)
Do zasobów przyrodniczych Wrocławia należą tereny zieleni urządzonej, lasy, formy
ochrony przyrody wynikające z ustawy o ochronie przyrody [42] oraz wszystkie pozostałe tereny, które zwiększają bioróżnorodność miasta.
77
lata 2012-2015
Ochrona przyrody
Na terenie miasta znajduje się fragment parku krajobrazowego Dolina Bystrzycy,
Szczytnicki Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy, pięć obszarów Natura 2000, oraz trzy
użytki ekologiczne.
Na terenie miasta utworzono ponadto sześć obszarów Natura 2000 oraz trzy użytki ekologiczne.
Tabela 2. Obszary Natura 2000 we Wrocławiu [51]
Kod
PLH020103
PLB020002
Nazwa
Łęgi nad
Bystrzycą
Grądy Odrzańskie
Powierzchnia [ha]
2 084,4
Stan formalnoprawny
Walory przyrodnicze
Zatwierdzony jako
OZW 01.2011
Obszar obejmuje dolinę rzeki
Bystrzycy od Kątów Wrocławskich do Leśnicy we Wrocławiu, a także odcinek doliny
Strzegomki od Stoszyc do
ujścia tej rzeki do Bystrzycy.
Na całym obszarze dominują
zbiorowiska leśne, oraz mozaika łąk, pastwisk i pól uprawnych. Głównymi typami siedlisk przyrodniczych są: lasy
łęgowe, grądy oraz nizinne łąki
użytkowane ekstensywnie.
Rzeki Bystrzyca i Strzegomka
na przeważającej długości
zachowały naturalny charakter. Obszar stanowi uzupełnienie sieci w zakresie ochrony
siedlisk związanych z doliną
dużej rzeki, a zwłaszcza lasów
łęgowych (91E0, 91F0)
i grądów, jak i łąk - trzęślicowych i selernicowych, typowo
tu wykształconych i świetnie
zachowanych. Zbiorowiskom
tym towarzyszą liczne gatunki
zwierząt, w tym szereg bezkręgowców, płazów oraz ryb
i ssaków z II załącznika Dyrektywy Siedliskowej.
Zaklasyfikowany jako
OSO 11.2004
Obszar obejmuje 70-cio kilometrowy odcinek doliny Odry
między Narokiem
a Wrocławiem. Dolina pokryta
jest lasami, łąkami, pastwiskami i polami uprawnymi.
Lasy składają się przede
wszystkim z drzewostanów
dębowo-grabowych, jednakże
zachowały się małe płaty zadrzewień olszowo-wiązowych
i wierzbowo-topolowych. Znajdują się tu liczne cieki wodne,
stare koryta rzeczne, pozostałości rozlewisk i stawów. Teren
jest silnie zmeliorowany. Ostoja ptasia o randze europejskiej. Występują co najmniej
22 gatunki ptaków
z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 5 gatunków z Polskiej
Czerwonej Księgi (PCK).
W okresie lęgowym obszar
zasiedla co najmniej 1% popu-
78
Plan Zadań
Ochronnych
Planowany
termin opracowania
2013
lata 2012-2015
Kod
Nazwa
Powierzchnia [ha]
Stan formalnoprawny
Walory przyrodnicze
Plan Zadań
Ochronnych
lacji krajowej następujących
gatunków ptaków: dzięcioł
zielonosiwy, kania czarna
(PCK), muchołówka białoszyja,
czapla siwa; w stosunkowo
wysokim zagęszczeniu występują: bocian biały, bocian
czarny, kania ruda (PCK),
trzmielojad, bielik (PCK), sieweczka rzeczna, srokosz
i dzięcioł średni. Zagrożeniem
jest zanieczyszczenia wód
i osuszanie terenu.
PLH020078
PLH020069
Kumaki
Dobrej
Las Pilczycki
2 094,0
119,6
Zatwierdzony jako
OZW 01.2011
Obszar obejmuje dolinę rzeki
Dobrej na dwóch odcinkach,
charakteryzujących się najwyższym nagromadzeniem
walorów przyrodniczych, pomiędzy Bartkowem
i Dobrzeniem oraz pomiędzy
Dąbrowicą a Pawłowicami.
Dobra na wskazanym do
ochrony odcinku płynie przez
obszar Niziny Śląskiej,
w niemal całkowicie płaskim
terenie pokrytym osadami
czwartorzędowymi. Dolina
rzeki jest uregulowana, lecz
występują tu liczne obniżenia
wypełnione wodą oraz stawy
hodowlane, stanowiące doskonałe siedliska płazów. Mimo
bezpośredniej bliskości aglomeracji wrocławskiej
i położeniem na terenach intensywnie wykorzystywanych
rolniczo, dolina rzeki zachowała wiele walorów przyrodniczych. Obszar ma kluczowe
znaczenie dla ochrony płazów
w regionie dolnośląskim występują tu bardzo bogate
i wysokie liczebnie populacje
kumaka nizinnego oraz traszki
grzebieniastej. Dużym walorem są również stare dęby ze
stanowiskami pachnicy dębowej i kozioroga dębosza.
Zatwierdzony jako
OZW 12.2008
Obszar Lasu Pilczyckiego położony jest na półn.-zach. peryferiach miasta Wrocław,
u zbiegu Odry i jej lewobrzeżnego dopływu - Ślęży. Obszar
ten pełnił tradycyjnie funkcje
lasu podmiejskiego, stąd zachował ciągłość struktury i
funkcji z dawnymi lasami łęgowymi doliny Odry, pomimo
regularnie prowadzonej, ekstensywnej gospodarki leśnej.
W chwili obecnej prawie 90 ha
obszaru jest zajętych przez
dobrze i doskonale wykształcone siedliska leśne, pozostałą
79
Planowany
termin opracowania
sierpień
2012
lata 2012-2015
Kod
Nazwa
Powierzchnia [ha]
Stan formalnoprawny
Walory przyrodnicze
Plan Zadań
Ochronnych
część zajmują łąki kośne,
trzcinowiska i szuwary. Obszar
jest kluczowym dla zachowania
dużych populacji bezkręgowców związanych z martwym
drewnem drzew liściastych na
Dolnym Śląsku. Występuje tu
jedna z dwóch największych
populacji Osmoderma eremita
w Polsce południowozachodniej. Bardzo
liczna jest także populacja
Cerambyx cerdo, którego
główne centrom występowania
w kraju przypada właśnie na
dolinę Odry. Dla zachowania
tego zespołu bezkręgowców,
a także występujących tu
nietoperzy z Załącznika II
konieczna jest ochrona siedlisk
leśnych, również zachowanych
w stopniu doskonałym lub
bardzo dobrym.
PLH020036
PLH020017
Dolina
Widawy
Grądy
w Dolinie
Odry
1 310,2
8 348,9
Zatwierdzony jako
OZW 12.2008, propozycja zmiany granic obszaru Dolina
Widawy wynikająca
z konieczności przeprowadzenia kompensacji przyrodniczej za straty wywołane prowadzeniem
inwestycji pod nazwą
Modernizacja Wrocławskiego Węzła
Wodnego w zakresie
zadań pozostających
w kompetencji Regionalnego Zarządu
Gospodarki Wodnej
we Wrocławiu
Obszar rozciąga się wzdłuż
rzeki Widawy aż do jej ujścia
i dalej wzdłuż doliny Odry
(km 261-269), wzdłuż Lasu
Rędzińskiego (w granicach
administracyjnych Wrocławia).
Obejmuje głównie obszary
zalewowe w obrębie wałów, ale
w niektórych miejscach wykracza poza wały (do 1.5 km od
doliny Odry). Pokrycie terenu
stanowią przede wszystkim
nadbrzeżne zbiorowiska roślinne, w tym lasy łęgowe - częściowo przesuszone i zgrądowiałe na obszarze poza wałami
przeciwpowodziowymi.
W obrębie wałów rzeka
ma stosunkowo naturalny
charakter.
Zatwierdzony jako
OZW 12.2008
Obszar obejmuje kilka kompleksów leśnych oraz fragmenty doliny rzecznej w dolinie
Odry pomiędzy Wrocławiem a
Oławą. Występuje tu mozaika
siedlisk - od suchych muraw
i fragmentów borów na wydmach piaszczystych po roślinność wodną i szuwarową
starorzeczy i oczek wodnych.
Duża cześć fitocenoz łęgowych
jest przekształcona w wyniku
odcięcia od zalewów po obwałowaniu koryta Odry, jednak
przy największych powodziach
są one zalewane. Śródleśne
polany wyróżniają się bogatą
florą, a ich najcenniejsze
fragmenty zachowały się na
terenach wodonośnych Wrocławia.
80
Planowany
termin opracowania
sierpień
2012
lata 2012-2015
Tabela 3. Użytki ekologiczne we Wrocławiu [43]
Nazwa
Dwa zbiorniki
wodne wraz
z otaczającym obszarem leśnym
na terenie
Janówka
Starorzecze
Łacha Farna
Obszar na
terenie Nowej Karczmy
we Wrocławiu
Data utworzenia
2002-07-04
2000-05-18
2004-10-21
Powierzchnia
[ha]
Walory przyrodnicze
7,4
Zbiornik nr 1 – śródleśny zbiornik o charakterze starorzecza;
brzegi zróżnicowane - przy N brzegu wykształcony szuwar –
trzcina pospolita, pałka szerokolistna, turzyca. Wokół brzegu
na lustrze wody występuje ciekawy zespół osoki aloesowatej
i żabiścieku pływającego; miejsce rozrodu płazów (liczna
ropucha szara, żaba trawna, żaba wodna); w lesie otaczającym zbiornik – konwalia majowa, sromotnik bezwstydny;·
Zbiornik nr 2 – niewielki wypłycony śródleśny zbiornik wodny; lustro wody w całości pokryte rzadkim w kraju zbiorowiskiem salwinii pływającej; miejsce rozrodu płazów (ropuchy szarej, żaby trawnej, żaby wodnej)
1,8
Starorzecze Odry o silnie zróżnicowanej linii brzegowej,
brzegi częściowo strome; w części wschodniej porośnięte
pas drzew i krzewów; bezpośrednie sąsiedztwo pól uprawnych; w części zachodniej otoczony lasem grądowym dąb
szypułkowy, lipa drobnolistna, grab zwyczajny, jesion wyniosły, bez czarny + podrost. Na brzegach wierzba, chmiel;
w runie lasu konwalia majowa, sromotnik bezwstydny; wokół brzegów fragmenty szuwaru pałka wąskolistna, pałka
szerokolistna, turzyca, kosaciec żółty, trzcina pospolita;
lustro wody pokryte rzęsa drobna płazy: żaba wodna, żaba
jeziorkowa, żaba moczarowa, ropucha szara, traszka zwyczajna,·gady: zaskroniec zwyczajny, jaszczurka zwinka,·ptaki: liczna gatunki (m. in. trzciniak , turkawka)·ssaki:
rzęsorek rzeczek, ryjówka malutka i ryjówka aksamitna,
zębielek karliczek, nietoperze (m.in. borowiec wielki, karlik
większy, gacek brunatny, mopek)
12,3
Starorzecze Odry o naturalnym charakterze. W miarę naturalny skład gatunkowy kompleksu leśnego wraz
z obecnością starych dębów o znacznych obwodach pni,
dobrze wykształcona roślinność szuwarowa na krańcach
półn.-wsch. i półn.-zach. zbiornika, występowanie chronionych gatunków roślin, bogaty skład awifauny wodnej i leśnej, miejsce rozrodu i bytowania chronionych gatunków
płazów i gadów, wysoki jak na obszar wchodzący w skład
miasta – stopień bioróżnorodności.·grążel żółty salwinia
pływająca·konwalia majowa·goździk kropkowany. Płazy:
ropucha szara, żaba wodna, żaba trawna,·gady: zaskroniec
zwyczajny, jaszczurka zwinka,·ptaki: wiele gatunków ptaków wodnych i leśnych, ssaki: ryjówka aksamitna, jeż europejski.
Ponadto na terenie miasta wyznaczono 108 pomników przyrody [43]. Obszary chronione zajmują około 12,5% powierzchni miasta [44].
Park Krajobrazowy Dolina Bystrzycy obejmuje 8570 ha, z czego 684 ha znajdują
się w obrębie gminy Wrocław. Park obejmuje fragment doliny rzeki Bystrzycy, od Jeziora Mietkowskiego na południu, do zachodnich okolic Wrocławia na północy.
Zasadniczą rolę na terenie parku odgrywają cenne siedliska lasów łęgowych: łęgi jesionowo-wiązowe Ficario-Ulmetum, olszowo-jesionowe Alnenion glutinoso-incanae, grądy
Galio-Carpinetum oraz pozostałości łęgów wierzbowo-topolowych Salicetum albofragilis.
Na terenie parku stwierdzono występowanie wielu gatunków chronionych. Dolina Bystrzycy pełni ważną rolę, jako korytarz ekologiczny.
81
lata 2012-2015
Szczytnicki Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy obejmuje 1131,0 ha, a w jego
skład wchodzą dwie wyspy – Wielka Wyspa (położona miedzy Odra, Stara Odra i Kanałem Powodziowym Odry) oraz Wyspa Opatowicka.
Główne cele ochrony na terenie zespołu to [45]:




ochrona cennych obiektów przyrodniczych, tj. Parku Szczytnickiego wraz
z Ogrodem Japońskim,
ochrona cennych obiektów przestrzennych o znaczeniu kulturowym,
m.in. Miejskiego Ogrodu Zoologicznego, Hali Stulecia, Stadionu Olimpijskiego
z przyległymi terenami sportowymi, kąpieliska „Morskie Oko” oraz zabudowy
osiedlowo-ogrodowej osiedla Sepolno,
ochrona Odry jako głównego korytarza ekologicznego,
ochrona terenów wodonośnych Oławy.
Do najcenniejszych przyrodniczo obszarów o dużej różnorodności biologicznej, ze skupiskami chronionych gatunków flory i fauny, oprócz obszarów objętych już ochroną prawną należy zaliczyć [44]:




zespoły leśne: laski w dolinie rzeki Bystrzycy, lasy w dolinie rzeki Oławy, Las
Mokrzański, Las Osobowicki,
obszary naturalnych i seminaturalnych dolin rzecznych z zachowanymi starorzeczami, fragmentami naturalnych lasów łęgowych i grądowych:

wspólną dolinę Odry i Oławy od kładki pieszej w rejonie ZOO i ulicy
Wilczej w górę rzek,

dolinę Bystrzycy od granicy Parku Krajobrazowego „Dolina Bystrzycy”
do ujścia,

dolinę Widawy,

dolinę Odry od Kozanowa w dół rzeki,
tereny wodonośne i pola irygacyjne, ze względu na żerowiska i tereny lęgowe
ptaków,
zbiorniki i oczka wodne położone poza dolinami rzecznymi.
Lasy
Lasy zajmują we Wrocławiu powierzchnię ok. 2 194 ha, a wskaźnik lesistości wynosi
7,5%, co jest wartością stosunkowo niewielką. Większe kompleksy leśne zlokalizowane
są w północno-zachodniej (Las Mokrzański, Las Ratyński i Leśnicki, Las Lesicki i Rędziński, Las Osobowicki, Las Pilczycki) i wschodniej części miasta (fragment Lasu Zakrzowskiego, Las Strachociński, Las Rakowiecki).
Na obszarze Wrocławia i okolic można wyróżnić kilkanaście potencjalnych zbiorowisk
leśnych, z czego do najważniejszych należy zaliczyć następujące [25]:






suboceaniczny bór świeży (Leucobryo – Pinetum MAT. 1973),
środkowoeuropejski las gradowy (Galio sylvatici – Carpinetum OBERD.1957),
łęg jesionowo-olszowy (Circaeo – Alnetum OBERD. 1953),
łęg wiazowo-jesionowy (Ficario – Ulmetum campestris KNAPP 1942),
łęg topolowo-wierzbowy (Salici – Populetum MEIJER DREES 1936) ,
ols porzeczkowy (Ribo nigri – Alnetum SOL. – GÓRN. 1975).
Niestety tylko 10% drzewostanów wykazuje zgodność z siedliskiem.
Tereny zieleni miejskiej
W mieście wyodrębnia się system terenów zielonych i otwartych, który tworzą [44]:


pasma głównych dolin rzecznych wraz z przylegającymi do nich terenami zieleni,
duże kompleksy lasów oraz duże parki,
82
lata 2012-2015






Ogrody Botaniczny i Zoologiczny,
tereny wyłączone z zabudowy ze względu na rolę jaką pełnią w systemie zaopatrzenia miasta w wodę lub odprowadzania ścieków,
parki, skwery, zieleńce i podobne zgrupowania zieleni a także terenowe urządzenia sportowe, które towarzyszą zabudowie,
cmentarze z dużą ilością zieleni wysokiej,
obszary rekreacyjno-sportowe z dużym udziałem zieleni, w tym boiska, łąki wielofunkcyjne, kąpieliska i inne terenowe urządzenia sportowe,
tereny niezabudowane ze względu na przeznaczenie terenu, w tym teren lotniska, poligony wojskowe i tereny rolne.
Zieleń miejska wraz z lasami i łąkami, w tym objętymi ochroną, układają się na terenie
Wrocławia w wyraźny system pierścieniowo-klinowy. Pierwszy pierścień zieleni tworzą:
Promenady Staromiejskie wokół Starego Miasta, poszerzone później o przyległe ogrody,
obecnie zachowane w postaci parku na pl. Wolności, parku Staromiejskiego Wzgórza
Partyzantów, parku Słowackiego i Wzgórza Polskiego. Drugi pierścień to parki: Południowy, Andersa i Skowroni, od wschodu – park Wschodni, Szczytnicki, Ogród Zoologiczny z kompleksem Stadionu Olimpijskiego i Morskiego Oka oraz dolina Odry, na zachodzie park Zachodni z Polaną Popowicką i park Grabiszyński. Trzeci pierścień stanowią kompleksy lasów komunalnych na Psim Polu i lasów państwowych w rejonie dzielnicy Fabryczna, które otaczają Wrocław od północy i zachodu. System pierścieniowoklinowy zieleni obejmuje cenne przyrodniczo obszary miasta i zapewnia ich właściwe
powiązanie ekologiczne [2].
6.2.7 Pola elektromagnetyczne (PE)
Promieniowanie elektromagnetyczne
Pole elektryczne, magnetyczne i elektromagnetyczne występują w środowisku w sposób
całkowicie naturalny i są nieodłącznymi jego elementami. Oddziaływanie promieniowania, naturalnego i sztucznego towarzyszy nam w życiu w każdej chwili i każdym miejscu
[21].
Wyróżnić można pola elektromagnetyczne pochodzenia naturalnego;



pole elektromagnetyczne ziemi;
promieniowanie kosmiczne,
wiatr słoneczny,
oraz pola elektromagnetyczne, tzw. „sztuczne” powstałe w wyniku działalności człowieka. Są one zazwyczaj związane z wytwarzaniem energii elektrycznej oraz wykorzystaniem fal radiowych do radiokomunikacji.
Źródła pól elektromagnetycznych
Wśród źródeł promieniowania elektromagnetycznego zaliczyć można [21]:







linie elektroenergetyczne wysokiego napięcia,
radiowe i telewizyjne stacje nadawcze,
nadajniki radiowe,
stacje bazowe telefonii komórkowej,
wojskowe i cywilne urządzenia łączności i radiolokacji,
stacje bazowe trankingowej sieci łączności radiotelefonicznej,
urządzenia emitujące PEM, pracujące w zakładach przemysłowych i ośrodkach
medycznych.
83
lata 2012-2015
Na kształtowanie pola elekromagnetycznego na terenie Wrocławia wpływają wszystkie
źródła pól o częstotliwości 50 Hz oraz źródła promieniowania elektromagnetycznego
pracujące przy częstotliwościach z zakresu 0,1 MHz-300 GHz [2].
Do pierwszej grupy należy zaliczyć linie i stacje elektroenergetyczne o napięciu 110 kV
i wyższym. Są to przede wszystkim [44]:



odcinek linii 220 kV relacji Świebodzice – Klecina, który w przyszłości,
po wybudowaniu stacji elektroenergetycznej 400/110 kV Wrocław (w okolicach
miejscowości Małuszów), zostanie zlikwidowany, a linia zostanie zastąpiona połączeniem napowietrznym lub kablowym pracującym na napięciu 110 kV,
stacja elektroenergetyczna 220/110 kV Klecina (ul. Zabrodzka 13), która
w ciągu kilku lat zostanie przebudowana, poprzez wyeliminowanie transformacji
na poziomie napięcia 220 kV,
stacje elektroenergetyczne 110 kV/ŚN (ŚN – średnie napięcie), czyli tzw. Główne Punkty zasilające (GPZ) oraz linie napowietrzne o napięciu 110 kV będące
w eksploatacji EnergiaPro Koncern Energetyczny S.A.
Na terenie Wrocławia znajduje się wiele obiektów, urządzeń i instalacji, które są źródłem pól elektromagnetycznych wielkiej częstotliwości, z zakresu 0,1 MHz-300 GHz.
Zaliczyć do nich należy[44]:




stacje bazowe telefonii komórkowej, przy czym coraz częściej w jednej lokalizacji znajduje się kilka stacji wyposażonych w kilka układów antenowonadawczych o różnej mocy promieniowania izotropowego, eksploatowanych
przez różnych operatorów,
stacje radiolokacyjne pracujące na potrzeby lotniska (m.in. stacja naprowadzania lotów zlokalizowana w rejonie ul. Avicenny i stacje umiejscowione w zespole
urbanistycznym Starachowice Lotnisko),
urządzenia nadawcze wykorzystywane przez radiofonię (przede wszystkim
w zakresie UKF) i telewizję (zakres VHF i UHF), usytuowane m.in. na dachu budynku poczty przy ul. Krasińskiego oraz na budynku telewizji przy
ul. Karkonoskiej, ul. Wielkiej na budynku biurowym,
stacje bazowe stałe i ruchome kilkudziesięciu systemów radiowej radiokomunikacji lądowej (RRL), wykorzystywane przez różne służby (policja, wojsko, straż
miejska, pogotowie ratunkowe, straż pożarna itd.), a także przez instytucje
i firmy prowadzące działalność gospodarczą na terenie miasta (radio taxi, sieć
łączności energetyki i gazownictwa, lokalne sieci internetowe itd.).
Monitoring oraz ocena poziomów pól elektromagnetycznych
Oceny poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku i obserwacji zmian dokonuje
się w ramach państwowego monitoringu środowiska. Okresowe badania poziomów pól
elekromagnetycznych w środowisku prowadzone są przez WIOŚ.
Najbardziej aktualne badania prowadzone przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska pochodzą z 2009 roku. Pomiary na terenie Wrocławia zostały wykonane
w 15 punktach. Wynika z nich, że na terenie miasta Wrocławia w żadnym z punktów
kontrolno-pomiarowych, zlokalizowanych w miejscach dostępnych dla ludności, nie
stwierdzono przekroczeń poziomów dopuszczalnych pól elektromagnetycznych.
W 9 punkach poziom pól nie przekraczał 1,0V/m (przy 7,0 V/m wartości dopuszczalnej.
Najwyższe wartości odnotowano przy Bulwarze Włostowica (1,31 V/m, co stanowi
18,7%wartości dopuszczalnej oraz przy ul. Zimowej (1,11V/m, stanowi to 15,8% wartości dopuszczalnej).
84
lata 2012-2015
6.2.8 Zasoby geologiczne (ZG)
Na terenie miasta Wrocławia udokumentowanych jest pięć złóż kopalin, jednakże działalność wydobywcza ma niewielki udział w strukturze gospodarczej miasta [44].
Udokumentowane złoża kopalin, nie wymagają wyznaczania filarów ochronnych.
W obrębie miasta Wrocławia nie występują obszary szkód górniczych. Na obszarze miasta nie występują tereny osuwiskowe ani zagrożone osuwaniem mas ziemnych [44].
6.2.9 Zanieczyszczenia gleb (ZGL)
Źródłem zanieczyszczenia gleby może być działalność człowieka związana
z działalnością przemysłową, turystyką, rozwojem miast z także intensywnym rolnictwem i leśnictwem.
Do oceny stopnia zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi, benzo(a)pirenem i innymi
węglowodorami WIOS wykorzystał rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia
9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi
(Dz.U. z 2002 r., Nr 165, poz. 1359).
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów
jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz.U. Nr 165, poz. 1359) nie uwzględnia
jednak odczynu gleb i ich składu granulometrycznego. Dlatego też do oceny zawartości
Pb, Zn, Cd, Ni, Cu i Cr w badanych glebach, wykorzystano także wytyczne do oceny
stopnia zanieczyszczania gleb i roślin metalami ciężkimi i siarką, opracowane przez Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa (IUNG).
Analiza składu granulometrycznego gleb użytkowanych rolniczo wskazuje, że ok. 30%
z nich cechuje się uziarnieniem w grupie piasków, w tym tylko 6% to ubogie piaski słabo gliniaste. Gleby Wrocławia pod względem geochemicznym są bardzo zróżnicowane.
Badania odczynu, będącego istotnym czynnikiem decydującym o wielu biologicznych
i fizykochemicznych procesach zachodzących w glebie, wykazują wyraźne powiązanie
pH z formą użytkowania. Na tle województwa dolnośląskiego, gdzie średnie pH gleb
użytkowanych rolniczo oznaczone w latach 2000-2006 wynosiło 5,50 pH, gleby Wrocławia charakteryzują się nieco wyższym średnim pH sięgającym 5,78. Odczyn kwaśny i
bardzo kwaśny stwierdzono na ok. 34% powierzchni gleb Wrocławia, odczyn lekko kwaśny na ok. 51%, a odczyn obojętny na 15%. W porównaniu z nimi gleby ogródków
działkowych (hortisole) charakteryzują się w większości odczynem obojętnym, a odczyn
alkaliczny cechuje nawet do 30% tych gleb. Gleb kwaśnych w tej kategorii użytkowej
jest nie więcej niż 5%. Wynika to często z faktu prowadzenia wieloletnich zabiegów
agrotechnicznych w postaci wapnowania, prowadzonych przez działkowców, często bez
próby weryfikacji laboratoryjnej [2].
Na kumulację zanieczyszczeń, takich jak: metale ciężkie, benzo(a)piren, narażone są
uprawy i zadrzewienia usytuowane głownie przy trasach komunikacji kołowej oraz
w sąsiedztwie zakładów przemysłowych. Wysokie zanieczyszczenie gleb stwarza potencjalne zagrożenie skażeniem roślin uprawnych metalami ciężkimi, w szczególności
stwierdzono to na terenach ogrodów działkowych położonych w rejonie: Żernik, Kozanowa, Popowic, Muchoboru, Szczepina, Ligoty i Polanowic, Zakrzowa, Kowal, Grabiszynka, Ołbina, Tarnogaju, Księża Małego. Na podstawie badań skażenia gleb metalami
ciężkimi wydzielono trzy strefy bezpieczeństwa upraw rolnych:


strefa przemysłowa: rejon zakładów chemicznych przy ul. Świrowej 73 i rejon
zakładów hutniczych ul. Grabiszyńskiej – duże zanieczyszczenie metalami ciężkimi i duże ryzyko kontaminacji upraw rolnych,
strefa śródmiejska: między innymi: Karłowice, Różanka, Popowice, Kuźniki, Muchobór Mały, Grabiszyn, Borek, Gaj, Ołbin, Zalesie – przewaga gleb zanieczysz-
85
lata 2012-2015

czonych metalami ciężkimi, dopuszczalna jest uprawa warzyw i owoców, pod
warunkiem kontroli ich jakości i stosowania zabiegów agrotechnicznych,
strefa peryferyjna: między innymi: Pracze Odrzańskie, Maślice, Pilczyce, Świniary, Widawa, Sołtysowice, Zakrzów, Zgorzelisko, Kowale, Bierdzany, Brochów,
Ołtaszyn, Partynice, Klecina – przewaga gleb o naturalnej lub podwyższonej zawartości metali ciężkich, możliwa jest uprawa warzyw i owoców [44].
Aktualna ocena stanu jakości gleb odnosi się do roku 2010 i 2011 i została opracowana
na podstawie badań prowadzonych przez WIOS.
Obszar Natura 2000 - Dolina Widawy (kod PLH020036) obejmuje powiat trzebnicki
i średzki oraz miasto Wrocław. W granicach administracyjnych Wrocławia rozciąga się
wzdłuż Lasu Rędzińskiego. Obszar ten, mimo bliskości wielkiej aglomeracji miejskiej
Wrocławia jest bardzo ważną ostoją fauny związanej z naturalnymi lasami dolin rzecznych.
W glebach, pobranych z terenu Doliny Widawy stwierdzono naturalną i podwyższoną
zawartość metali ciężkich. Wg obowiązującego rozporządzenia Ministra Środowiska
z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości
ziemi, teren Doliny Widawy winien być zaliczony do grupy A rodzajów gruntów. Jednak
wobec braku wyników badań potwierdzających szkodliwe oddziaływanie stwierdzonych
ilości metali ciężkich na organizmy żywe oraz braku wizualnych objawów szkodliwości
stwierdzonych zawartości metali na rośliny, występujące na terenie objętym badaniami,
badany obszar zaliczono do grupy B rodzajów gruntów. W odniesieniu do wartości dopuszczalnych (grupa B), zawartych w rozporządzeniu w sprawie standardów jakości
gleby oraz standardów jakości ziemi, nie stwierdzono przekroczenia wartości dopuszczalnych metali ciężkich w tym także rtęci i arsenu. Stwierdzono jednak przekroczenie
wartości dopuszczalnych benzo(a)pirenu. Zawartość siarki siarczanowej była podwyższona antropogenicznie (IV stopień) W jednym punkcie pomiarowym odnotowano wysoką zawartość siarki siarczanowej (stopień III).
W badanych glebach, pobranych wzdłuż Obwodnicy Śródmiejskiej we Wrocławiu,
stwierdzono naturalną zawartość (stopień 0) kadmu. Zawartość cynku kształtowała się
od naturalnej do podwyższonej (stopień I). Podobnie kształtowała się zawartość ołowiu.
W odniesieniu do wartości dopuszczalnych (grupa B rodzajów gruntów), zawartych
w rozporządzeniu w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi,
stwierdzono przekroczenie wartości dopuszczalnych ołowiu w punkcie zlokalizowanym
na ul. Na Ostatnim Groszu. Stwierdzono także przekroczenie dopuszczalnych wartości
benzyny we wszystkich punktach pomiarowych i oleju mineralnego w punkcie zlokalizowanym w ogrodzie działkowym przy ul. Klecińskiej. We wszystkich punktach pomiarowych stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych wartości benzo(a)pirenu.
Park Szczytnicki zlokalizowany jest we wschodniej części miasta, pomiędzy starą Odrą, a ul. Wróblewskiego, Kopernika, Mickiewicza, Paderewskiego i Różyckiego. Jest to
jeden z największych parków Wrocławia, będący parkiem krajobrazowy o dużych walorach kompozycyjnych i dendrologicznych, o powierzchni ok. 100 ha.
W odniesieniu do wartości dopuszczalnych (grupa B rodzajów gruntów) zawartych
w rozporządzeniu, w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi
w badanych próbach gleb stwierdzono przekroczenia wartości dopuszczalnych: cynku,
ołowiu, kadmu, chromu, miedzi, rtęci. Nie stwierdzono przekroczenie wartości dopuszczalnych arsenu i niklu.
Stwierdzono przekroczenie wartości dopuszczalnych benzo(a)pirenu we wszystkich
punktach pomiarowych. Zawartość siarki siarczanowej była naturalna (I i II stopień) we
wszystkich punktach pomiarowych.
W 2010 r. stwierdzono występowanie gleb w stopniach zanieczyszczenia od 0 do IV
w skali IUNG. Nie stwierdzono występowania gleb bardzo silnie zanieczyszczonych (sto-
86
lata 2012-2015
pień V). Gleby silnie zanieczyszczone (stopień IV) stwierdzono w pojedynczych próbkach gleb pobranych w Parku Szczytnickim we Wrocławiu (miedź) [44].
Składowisko odpadów „Maślice” położone jest w całości na holoceńskiej terasie zalewowej rzeki Odry, na lewym jej brzegu. Część stara składowiska eksploatowana była
w latach 1966-93. Część nową wykonano w 1994 r. Eksploatację składowiska zakończono w 2000 roku. Składowisko „Maślice" od początku lat 90 - tych stanowiło jedyne
miejsce składowania odpadów komunalnych z miasta Wrocławia. W roku 2008 zakończono rekultywację składowiska. Inwestycja została zrealizowana przez Miasto –
w ramach projektu Gospodarka odpadami stałymi we Wrocławiu, etap I - przy pomocy
finansowej z Unii Europejskiej. Zasadniczym celem rekultywacji składowiska odpadów
komunalnych „Maślice” była poprawa stanu środowiska naturalne-go i bezpieczeństwa
sanitarnego - zatrzymanie przenikania zanieczyszczeń do wód gruntowych i do rzeki
Odry oraz wyeliminowanie emisji gazu składowiskowego do powietrza. W analizowanych
glebach stwierdzono naturalną zawartość (stopień 0) ołowiu, kadmu i niklu. Zawartość
cynku i chromu była naturalna (stopień 0) we wszystkich punktach pomiarowych
z wyjątkiem ppk nr 2 w przypadku cynku i ppk nr 5 w przypadku chromu, gdzie stwierdzono zawartość podwyższoną (stopień I) tych metali. Zawartość miedzi kształtowała
się od zawartości naturalnej (stopień 0) w punktach pomiarowych 1,3 i 6 do zawartości
podwyższonej w pozostałych ppk. Biorąc pod uwagę wartości dopuszczalne określone
w rozporządzeniu w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi,
wokół składowiska „Maślice” nie stwierdzono przekroczeń badanych metali ciężkich.
Stężenie benzo(a)pirenu przekroczyło wartość dopuszczalną określoną w w/w rozporządzeniu w punktach 1 i 2. Zawartość siarki siarczanowej wg skali IUNG była naturalna
w stopniach I i II .
6.2.10
Nadzwyczajne zagrożenia środowiska w odniesieniu do poważnych awarii przemysłowych (NZS-PAP)
Poważne awarie
Poważne awarie to zdarzenia, w szczególności emisje, pożar lub eksplozja powstała
w trakcie procesu przemysłowego magazynowania lub transportu, w których występuje
jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia
z opóźnieniem.
Zgodnie z ustawą - Prawo ochrony środowiska, w razie wystąpienia poważnej awarii,
Wojewoda poprzez Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej i WIOS,
podejmuje działania niezbędne do usunięcia awarii i jej skutków. O podjętych działaniach informuje Marszałka Województwa.
WIOS realizuje zadania z zakresu zapobiegania występowania awarii przemysłowych
poprzez:



kontrolę podmiotów gospodarczych o dużym i zwiększonym ryzyku wystąpienia
awarii,
badanie przyczyn wystąpienia awarii oraz sposobów likwidacji skutków awarii,
prowadzenie szkoleń i instruktażu.
Źródła występowania poważnych awarii
Źródłami zdarzeń o charakterze poważnej awarii mogą być:

procesy przemysłowe i magazynowanie substancji niebezpiecznych w zakładach
mogących być źródłem poważnej awarii, w tym:
87
lata 2012-2015



w zakładach o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, zwanych dalej zakładami o dużym ryzyku (ZDR),
w zakładach o zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii
przemysłowej, zwanych dalej zakładami o zwiększonym ryzyku (ZZR),
w zakładach, których działalność może spowodować poważną awarię,
spełniającą każde z kryteriów dla awarii, określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie poważnych awarii objętych obowiązkiem zgłoszenia do Głównego Inspektora
Ochrony Środowiska (Dz.U. z 2003r. Nr 5, poz. 58).
Kryterium klasyfikacji do tej grupy zakładów stanowi występowanie na terenie zakładu
substancji niebezpiecznych w ilościach co najmniej 5% ilości, której posiadanie kwalifikuje zakład do grupy zakładów o dużym ryzyku wystąpienia awarii przemysłowej. Rodzaje oraz ilości substancji niebezpiecznych, które znajdują się w zakładzie decydują
o zaliczaniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia awarii przemysłowej [47].
We Wrocławiu, zlokalizowany jest jeden zakład, który może stwarzać zagrożenie poważnej awarii (ZZR). Jest to Terminal Paliw Polskiego Koncernu Naftowego ORLEN S.A.,
który zlokalizowany jest we wschodniej części miasta przy ul. Swojczyckiej [48].
Przedmiotem działalności zakładu jest:




przyjmowanie paliw,
magazynowanie,
wprowadzanie dodatków do paliw,
dystrybucja paliw płynnych, tj.: benzyny bezołowiowej, oleju napędowego, oleju
opałowego, bioestru.
W mieście zlokalizowane są również zakłady o zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnych awarii, m.in.:




PPG Deco Polska Sp. z o.o. (z siedzibą we Wrocławiu), przy ul. Kwidzyńskiej,
zakład zajmuje się głównie produkcją wyrobów dekoracyjnych (farby lakiery)
dla klientów detalicznych oraz dla przemysłu,
Wratislavia Bio Sp. z o.o., przy ul. Monopolowej, podstawową działalnością spółki jest produkcja estrów metylowych jako dodatku do oleju napędowego,
Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. we Wrocławiu, Zakład Uzdatniania Wody nr 1 „Mokry Dwór” – ul. Starodworska Mokry Dwór, zakład ten prowadzi działalność komunalną w zakresie zbiorowego zaopatrzenia
w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków: ujmowanie wody surowej, produkcja i dystrybucja wody czystej, odbieranie i oczyszczanie ścieków,
3M Wrocław Sp. z o.o., zakład produkujący taśmy przemysłowe i aerozole
z siedzibą przy ul. Kowalskiej.
Obok zakładów, drugim źródłem poważnych awarii, jest transport substancji niebezpiecznych. W transporcie mamy zazwyczaj do czynienia z mniejszymi ilościami (od kilku
do kilkudziesięciu ton) tych substancji niż na terenie zakładów. Czynnikiem, który
w transporcie utrudnia podejmowanie działań w przypadku wystąpienia poważnej awarii, jest nieprzewidywalność miejsca jej wystąpienia.
Źródłami poważnych awarii mogą być następujące rodzaje transportu: kolejowy, drogowy, rurociągowy oraz wodny.
Zdarzenia o znamionach poważnej awarii oraz poważne awarie
Na terenie Wrocławia w 2009 roku nie odnotowano zdarzeń o charakterze poważnych
awarii. Na terenie miasta doszło do zdarzenia o znamionach poważnej awarii, polegało
na awaryjnym zrzucie ścieków do rzeki Odry. Zdarzenie miało miejsce na terenie
oczyszczalni ścieków Janówek, należącej do MPWiK. W trakcie prac budowlanych doszło
88
lata 2012-2015
do uszkodzenia rurociągu osadu recyrkulacji zewnętrznej z pompowni do bloku biologicznego, w następstwie czego wystąpił brak możliwości pracy bloku biologicznego.
W związku z powyższym wykonano ominięcie ścieków po oczyszczaniu mechanicznym
i zostały one po osadnikach skierowane do rzeki Odry [49].
W 2010 roku tak jak w 2009 r. nie występowały we Wrocławiu zdarzenia poważnych
awarii, zgłoszono natomiast dwa zdarzenia, które zakwalifikowano do zdarzeń
o znamionach poważnej awarii.
7. ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE
Z PUNKTU WIDZENIA OCENIANEGO DOKUMENTU
W niniejszym rozdziale zaprezentowano klasyfikację problemów środowiskowych miasta. Główne problemy zostały zidentyfikowane na podstawie analizy stanu środowiska
dokonanej w poprzednim rozdziale.
Stan jakości powietrza na terenie miasta Wrocławia należy uznać za niezadowalający,
z uwagi na istotne przekroczenia poziomu dopuszczalnego określonego dla pyłu zawieszonego PM10 oraz poziomu docelowego dla benzo(a)pirenu. Przekroczenia wielkości
kryterialnych w przypadku pyłu zawieszonego PM10 oraz benzo(a) występują głównie
w okresie zimowym, pokrywającym się z sezonem grzewczym. Główną przyczyną przekroczeń wielkości kryterialnych w przypadku pyłu zawieszonego PM10 oraz benzo(a)pirenu jest emisja pochodząca ze źródeł komunikacyjnych oraz spalania węgla
i jego pochodnych, w tym również odpadów, w indywidualnych kotłach, piecach domowych tzw. „niska emisja”.
Biorąc pod uwagę jakość powietrza atmosferycznego, szczególna uwagę w zakresie
ochrony powietrza należy zwrócić na [1]:





zmniejszenie emisji z transportu oraz ze spalania węgla i jego pochodnych,
w tym również odpadów, w indywidualnych kotłach, piecach domowych
(tzw. „niska emisja”) oraz emisji pochodzącej z transportu,
zmniejszenie zagrożeń dla zdrowia ludności, spowodowanych zanieczyszczeniem
powietrza (W wyniku ekspozycji organizmu na wysokie stężenia zanieczyszczeń
w powietrzu może dochodzić do nasilonych reakcji ze strony układu oddechowego i układu krążenia), szczególnie w odniesieniu do grup najbardziej wrażliwych,
w tym: dzieci i młodzieży, osób starszych, osób z zaburzeniami funkcjonowania
układu oddechowego i układu krwionośnego,
opracowanie i skuteczne wdrażanie planu działań krótkoterminowych
w przypadku wystąpienia alarmowych poziomów zanieczyszczeń powietrza
(w ramach planu uwzględnienie szczególnych środków, jakie należy podjąć
w związku z ochroną wrażliwych grup ludności),
wykorzystanie odnawialnych źródeł energii biorąc pod uwagę zarówno ograniczenie emisji ze źródeł tradycyjnych, jak i wyzwania przyszłości,
edukację społeczeństwa i jego zaangażowanie w działania na rzecz ochrony powietrza.
Mimo stopniowo poprawiającej się jakości wód powierzchniowych we Wrocławiu, niezależnie od zapisów w Planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry,
w dalszym ciągu istnieje ryzyko nieosiągnięcia celów środowiskowych dla JCWP zlokalizowanych na terenie Wrocławia.
Dla wszystkich JCWP we Wrocławiu zdiagnozowano zły stan wód. Wszystkie części zostały też określone jako wody eutroficzne. Źródłem substancji biogennych są zrzuty
ścieków komunalnych.
89
lata 2012-2015
Szczególnej ochrony wymaga zlewnia rzek Oławy i Nysy Kłodzkiej, stanowiących praktycznie jedyne źródło wody pitnej dla Wrocławia. Poza manganem, którego przekroczenia nie są związane z substancjami antropogenicznymi, sklasyfikowanie wód tych rzek
do klasy A2 jest spowodowane zanieczyszczeniami ze źródeł komunalnych.
Dla jakości wód podziemnych zagrożeniem są takie obiekty jak składowiska odpadów
komunalnych i przemysłowych, magazyny i stacje paliw, zakłady przemysłowe.
We Wrocławiu znajduje się wiele tego rodzaju obiektów na stosunkowo niewielkim obszarze. Wyniki badań jakości wód podziemnych wokół źródeł zanieczyszczeń stanowiących potencjalne zagrożenie dla tych wód wykazują na zły stan wód podziemnych
w sąsiedztwie tych obiektów.
Szczególną ochroną należy otoczyć fragment pradoliny rzeki Odry (GZWP 320), który
ma szczególne znaczenie w zasilaniu ujęcia infiltracyjnego dla Wrocławia. Ważną sprawą
jest także ograniczanie ruchu samochodów w rejonie terenów wodonośnych.
Infrastruktura zaopatrzenia Miasta w wodę do spożycia jest sukcesywnie rozwijana
i modernizowana, a dostarczana woda spełnia wymogi norm polskich i europejskich.
Niemniej jednak, słabym punktem systemu zaopatrzenia miasta w wodę jest tylko jedno źródło wody. Należy rozważyć przygotowanie projektu alternatywnego systemu zaopatrzenia Miasta w wodę, przynajmniej w sytuacji awaryjnej.
We Wrocławiu powstają głównie ścieki komunalne. Ścieki przemysłowe to przede
wszystkim zużyte wody chłodnicze.
System zbiorowego odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych we Wrocławiu
jest w tej chwili oparty na dwóch oczyszczalniach ścieków: Wrocławskiej Oczyszczalni
Ścieków w Janówku i Polach Irygacyjnych w Osobowicach. Docelowo Pola Irygacyjne
będą przejmowały jedynie część wód deszczowych, natomiast całość ścieków komunalnych będzie kierowana do zmodernizowanej WOŚ. Pozostałe oczyszczalnie nie mają
większego znaczenia w funkcjonowaniu całości systemu.
Aktualnie Wrocławski Węzeł Wodny jest przygotowany na przeprowadzenie wód powodziowych o przepływie do 1 850 m3/s (p=0,5%). Podczas powodzi w 1997 r. maksymalne natężenie przepływu wyniosło 3 640 m3/s (wodowskaz w Trestnie). W celu zabezpieczenia Wrocławia przed powodzią o rozmiarze porównywalnym z tą z 1997 r. niezbędne jest zrealizowanie zadań ujętych w Projekcie Ochrony Przeciwpowodziowej Dorzecza Odry w ramach Programu dla Odry — 2006.
Analizując informacje dotyczące stanu aktualnego gospodarki odpadami na terenie Wrocławia, do najistotniejszych kwestii zaliczyć należy:








spełnienie wymogów limitu dla ilości za 2010 r. odpadów komunalnych ulegających biodegradacji zagospodarowywanych w sposób inny niż składowanie, co
daje również szanse na spełnienie limitów w roku 2013,
stosunkowo niewielki procent wytwarzanych odpadów niebezpiecznych w strumieniu odpadów przemysłowych,
znaczący spadek masy odpadów niebezpiecznych w 2010 r. poddanych unieszkodliwieniu w porównaniu do roku 2009,
realizowanie działań z Programu Usuwania Azbestu dla miasta Wrocławia,
tendencja wzrostowa wykorzystywania zagospodarowywania odpadów komunalnych w procesach unieszkodliwiania z 69,0 tys. Mg w 2009 r. do 114,2 tys. Mg w
2011 r.,
spadek ilości odpadów komunalnych poddawanych procesom odzysku
z 191,2 tys. Mg w 2009 r. do 125,6 tys. Mg w 2011 r.,
spadek łącznej ilości odpadów odbieranych selektywnie, w tym odpadów opakowaniowych z 39,5 tys. Mg w 2009 r. do 21,8 tys. Mg w 2011 r.,
wzrost ilości wytworzonych odpadów przemysłowych z 860,1 tys. Mg w 2009 r.
do 1 374,9 tys. Mg w 2010 r.,
90
lata 2012-2015


spadek ilości odpadów przemysłowych poddanych procesom odzysku
z 507,4 tys. Mg w 2009 r. do 349,6 tys. Mg w 2010 r.,
wzrost ilości odpadów niebezpiecznych wytworzonych w sektorze przemysłowym
z 8,9 tys. Mg w 2009 r. do 18,6 tys. Mg w 2010 r.
Dodatkowo należy zwrócić uwagę na niespójność systemu sprawozdawczego, w którym
występuje wiele różnych źródeł danych, brak jest możliwości sprawdzenia drogi jaką
faktycznie pokonują odpady od miejsca odbioru do miejsca odzysku lub unieszkodliwienia, brak możliwości kontroli nad ilością odpadów rzeczywiście wytwarzanych także
przez osoby fizyczne oraz niska możliwość weryfikacji rzetelności składanych sprawozdań przez przedsiębiorców do Urzędu Marszałkowskiego.
Problemy te dotyczą w zasadzie systemu sprawozdawczości na terenie całego kraju,
jednak dzięki wprowadzeniu w życie zapisów znowelizowanej ustawy o czystości
i porządku w gminie, można spodziewać się wyeliminowania przynajmniej części z nich.
Do najważniejszych problemów i zagrożeń dotyczących zasobów przyrodniczych we
Wrocławiu zalicza się:










zmiany koryta Odry związane z projektem Wrocławskiego Węzła Wodnego
(np. planowana budowa zbiornika w górnej części zlewni Widawy),
budowa szlaków komunikacyjnych na terenach cennych przyrodniczo (np. przez
Szczytnicki Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy, Las Pilczycki),
zabudowa mieszkaniowa terenów zielonych i dolin rzecznych,
niekontrolowana wycinka drzew i brak monitoringu w tym zakresie,
prowadzenie prac z zakresu ochrony przeciwpowodziowej nie uwzględniające
charakterystyki ekologicznej i wymagań ochrony siedlisk występujących
w obrębie międzywala,
prowadzenie prac leśnych w siedliskach leśnych, nie uwzględniające wymagań
ochrony danego typu siedliska, zwłaszcza usuwanie starych, próchniejących
drzew,
zbyt intensywnego, rekreacyjnego użytkowanie terenów leśnych (np. Las Pilczycki, Las Rędziński),
zmiany poziomu wód gruntowych, wywołane między innymi melioracją terenów
zabudowanych,
nadmierne odmłodzenie drzewostanów i brak zgodności z siedliskiem prowadzące do podatności na wiatrołomy, posusze i gradacje szkodników,
dewastacja akwenów i cieków wodnych przez przekształcanie naturalnych cieków w rowy melioracyjne lub przez ich kanalizowanie, zanieczyszczanie oraz likwidację oczek wodnych.
Na terenie miasta Wrocławia nie występują przekroczenia norm w zakresie promieniowania elektromagnetycznego. Zwiększone natężenia pól elektromagnetycznych występować mogą w pobliżu zamontowanych anten telefonii komórkowej, dlatego uzasadnionym jest prowadzenie monitoringu natężeń pól elektromagnetycznych. Należy kontynuować pomiary w obecnym systemie zabezpieczenia przeciw promieniowaniu.
Zapisy miejscowego Studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego Wrocławia, preferują następujące kierunki zagospodarowania przestrzennego:



ograniczenia lokalizacji miejsc wytwarzania pól elektromagnetycznych
w zagospodarowaniu i zabudowie terenów w myśl istniejących regulacji prawnych,
minimalizacja liczby miejsc nadajników bazowych telefonii komórkowych, poprzez lokowanie nowo powstających na już istniejących stacjach bazowych,
dążenie w miarę możliwości, do skablowania linii wysokiego napięcia, przebiegających przez obszary intensywnie zabudowane.
91
lata 2012-2015
We Wrocławiu nie odnotowano poważnych awarii przemysłowych, które spowodowałyby
znaczne zniszczenie środowiska lub pogorszenie jego stanu, stwarzając powszechne
niebezpieczeństwo dla ludzi i środowiska. Wystąpiły zdarzenia o znamionach poważnej
awarii, które powodowały szkody w środowisku w rozumieniu ustawy o zapobieganiu
szkodom w środowisku.
Oprócz zakładów przemysłowych dużym zagrożeniem w mieście jest transport substancji niebezpiecznych. Duży ruch transportowy, zarówno drogowy, lotniczy, jaki i kolejowy
zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia poważnej awarii. W zakresie transportu drogowego ryzyko wystąpienia poważnych awarii, dzięki zrealizowaniu prac budowy autostradowej obwodnicy Wrocławia zmalało (północno-zachodnie obrzeża miasta). Oddana
do użytku obwodnica wpłynęła na zmianę niektórych tras przewozu materiałów niebezpiecznych, eliminując ich przewóz przez ścisłe centrum miasta, co znacznie zmniejszyło
ryzyko poważnej awarii w tym rejonie.
Poza przeciwdziałaniem występowaniu awarii realizowane były też przedsięwzięcia dotyczące usuwania skutków awarii, a w tym w zakresie wyposażenia jednostek ratownictwa
w sprzęt i materiały.
Należy podkreślić, że pomimo podejmowanych działań i prac jednostek administracyjnych, służb ratowniczych w zakresie poważnych awarii, ryzyko ich wystąpienia będzie
zawsze istniało. Dobre przygotowanie do zdarzeń o charakterze poważnych awarii przez
służby ratownicze i zespoły koordynujące może w znaczny sposób wpłynąć na bezpieczeństwo ludzi i środowiska naturalnego.
8. WPŁYW NA ŚRODOWISKO W PRZYPADKU ODSTĄPIENIA OD
REALIZACJI POŚ
Programy ochrony środowiska są dokumentami, których głównym celem jest określenie
dla danej jednostki terytorialnej drogi do osiągnięcia celów w przedmiotowej dziedzinie,
ustalonych wcześniej na szczeblu krajowym i międzynarodowym. Należy przez to rozumieć to, że odstąpienie od wdrażania zapisów przedmiotowego dokumentu oznaczać
będzie odstąpienie od obowiązku realizacji strategicznych celów ochrony środowiska
w kontekście szerszej perspektywy postrzegania tej problematyki.
W przypadku braku realizacji POŚ dla miasta Wrocławia, przeprowadzona analiza
i ocena stanu istniejącego pozwala wykazać, że może nastąpić pogorszenie stanu
ochrony środowiska. Potencjalne zmiany aktualnego stanu środowiska są funkcją czasu,
środków finansowych pozostających w dyspozycji budżetu państwa, samorządów
i podmiotów gospodarczych oraz aktywności w pozyskiwaniu środków pozabudżetowych
w tym dotacji z UE, przeznaczanych na cele rozwojowe infrastruktury i ochronę środowiska a także ewolucję ekosystemów i gatunków, w tym sukcesję.
Brak realizacji POŚ przyczyniać się będzie do występowania negatywnych tendencji
w środowisku, zwłaszcza w zakresie: jakości powietrza, jakości wód podziemnych
i powierzchniowych, hałasu, wydobycia zasobów naturalnych, zagospodarowania terenów poprzemysłowych i zdegradowanych, jakości gleb użytkowanych rolniczo.
9. ANALIZA I OCENA ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO
Prognoza oddziaływania na środowisko opracowywana dla strategicznych dokumentów
z założenia nie jest dokumentacją szczegółową, ponieważ jej głównym celem jest odniesienie zasadniczej treści dokumentu do Polityki ekologicznej Państwa oraz zasad
zrównoważonego rozwoju, a także określenie trendu całościowej polityki ochrony śro-
92
lata 2012-2015
dowiska w Wrocławiu z punktu widzenia potrzeby jej realizacji. Prognoza ta w ogólny,
strategiczny sposób rozważa korzyści i zagrożenia wynikające z realizacji POŚ bądź odstąpienia od tejże realizacji.
W poniższej matrycy oddziaływań oceniono zadania wynikające bezpośrednio z harmonogramu realizacji zadań wyznaczonych w POŚ.
Rodzaje oddziaływań
W prognozie określono, przeanalizowano i oceniono przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne na poszczególne elementy środowiska zgodnie z art. 51 ust. 2 .
93
Prognoza oddziaływania na środowisko Programu ochrony środowiska dla miasta Wrocławia na lata 2012-2015
Tabela 4. Matryca środowiskowych oddziaływań realizacji zadań zaplanowanych w Prognozie oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska
dla miasta Wrocławia na lata 2012-2015 [50].
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
Identyfikacja potencjalnych
oddziaływań
Czas trwania
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
Sposoby zapobiegania, ograniczania
i kompensacji negatywnych oddziaływań
Priorytet: Jakość powietrza [JP]
Cel strategiczny (długoterminowy): POPRAWA I OSIĄGNIĘCIE STANU JAKOŚCI POWIETRZA ZGODNEGO Z WYMAGANIAMI PRAWA, ZMNIEJSZENIE ZUŻYCIA
ENERGII I ZWIĘKSZENIE WYKORZYSTANIA ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII
Cel operacyjny (krótkoterminowy): JP1. Zmniejszenie emisji pyłów zawieszonych PM10 i PM2,5, NO2 oraz benzo(a)pirenu ze źródeł liniowych, powierzchniowych i punktowych
JP1.1. Wdrażanie działań naprawczych wynikających z Programu
Ochrony Powietrza dla Aglomeracji
Wrocławskiej - powiat grodzki Wrocław, przy zachowaniu spójności z
zapisami aktualizacji opracowania
"Założenia do planu zaopatrzenia w
ciepło, energię elektryczną i paliwa
gazowe dla obszaru Gminy Wrocław"
JP1.2. Rozbudowa i modernizacja
sieci ciepłowniczej
wszystkie
komponenty
i ekosystemy
 pozytywne: zmniejszenie
presji antropogenicznej na
środowisko spowodowane
spalaniem węgla
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
zwierzęta,
rośliny, Natura2000,
różnorodność
biologiczna
 pozytywne: poprawa funkcjonowania ekosystemów oraz
wzrost różnorodności biologicznej dzięki poprawie jakości powietrza
 pozytywne: poprawa kondycji
ekosystemów dzięki poprawie
jakości powietrza
długoterminowe
stałe
pośrednie
-
-
94
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
oddziaływań
Czas trwania
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
 dostosowanie terminu
przeprowadzania prac
do okresów lęgowych
ptaków oraz rozrodu
 uwzględnianie ochrony
wartości przyrodniczych przy planowaniu
inwestycji
 wprowadzenie nasadzeń zieleni w miejscach, gdzie będą
prowadzone prace
związane
z naruszeniem powierzchni ziemi
 negatywne: przerwanie szlaków migracyjnych zwierząt
 negatywne: zmniejszenie
różnorodności biologicznej
 negatywne: płoszenie zwierząt na terenach realizacji inwestycji
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
Możliwe oddziaływanie skumulowane z zadaniami
realizowanymi
w ramach celu
JW, GW-S4;
JW, GW-S5;
JW, GW-S7;
JW, GW-S8; KA2;
GO2; OiZRL2;
OPZ2; ZG1.
ludzie
zachorowań powodowanych
złą jakością powietrza atmosferycznego
zdrowotnej mieszkańców
Wrocławia wskutek poprawy
jakości powietrza atmosferycznego
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
powietrze,
klimat
 pozytywne: poprawa jakości
powietrza
wielkości emisji gazów i pyłów
powstających podczas spalania węgla
niskiej emisji poprzez zmianę
systemów ogrzewania budynków
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
95
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
oddziaływań
Czas trwania
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
powierzchnia
ziemi, zasoby
naturalne
gleb wskutek zmniejszenia
zanieczyszczeń powietrza
długoterminowe
stałe
pośrednie
-
-
woda
wód powierzchniowych wskutek zmniejszenia zanieczyszczeń powietrza
długoterminowe
stałe
pośrednie
-
-
zabytki, dobra
materialne
negatywnego oddziaływania
zanieczyszczeń powietrza na
obiekty zabytkowe
długoterminowe
stałe
pośrednie
-
-
Cel operacyjny (krótkoterminowy): JP2. Ochrona ludności, w tym grup szczególnie wrażliwych, w sytuacji wystąpienia: ryzyka przekroczenia poziomu alarmowego, dopuszczalnego lub docelowego substancji w powietrzu oraz przekroczenia poziomu alarmowego, dopuszczalnego lub docelowego substancji
ludzie
 pozytywne: wzrost efektywności zarządzania środowiskiem
 pozytywne: wzrost świadomości społeczeństwa
 pozytywne: poprawa stanu
zdrowotnego mieszkańców
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
wszystkie
komponenty
środowiska i skuteczności jego ochrony
presji antropogenicznej spowodowanej spalaniem odpadów w nieprzystosowanych do
tego paleniskach
długoterminowe
stałe
pośrednie
-
-
JP2.1. Monitoring jakości powietrza
JP2.2. Wzmożenie kontroli prowadzonych pod kątem ograniczenia i
wyeliminowania procederu spalania
odpadów w paleniskach do tego
nieprzystosowanych
96
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
oddziaływań
Czas trwania
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
Cel operacyjny (krótkoterminowy): JP3. Zmniejszenie zużycia energii i zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii
JP3.1. Przeprowadzanie kampanii
informacyjno popularyzacyjnej nt
możliwości oszczędzania energii
i wykorzystania OZE
ludzie
długoterminowe
stałe
pośrednie
-
-
wszystkie
komponenty
długoterminowe
stałe
pośrednie
-
-
JP3.2. Wsparcie w wykorzystaniu
odnawialnych źródeł energii na terenie miasta
JP3.2. Aktualizacja projektu założeń
do planu zaopatrzenia w ciepło,
energię elektryczną i paliwa gazowe
Priorytet: Zasoby i jakość wód i gospodarka wodno-ściekowa [ZiJW, GW-S]
Cel strategiczny (długoterminowy): OSIĄGNIĘCIE I UTRZYMANIE DOBREGO STANU WÓD POWIERZCHNIOWYCH I PODZIEMNYCH PRZY ZASPOKOJENIU UZASADNIONYCH POTRZEB WODNYCH MIASTA ORAZ ZAPEWNIENIU BEZPIECZEŃSTWA POWODZIOWEGO PRZY PRZEPŁYWIE O PRAWDOPODOBIEŃSTWIE
P=0,1%
Cel operacyjny (krótkoterminowy): ZiJW, GW-S 1. Osiągnięcie dobrego stanu JCWP, dla których nie określono derogacji oraz sukcesywna poprawa stanu pozostałych JCWP
ZiJW, GW-S 1.1. Monitoring wód
powierzchniowych
ZiJW, GW-S 1.2. Ustalanie warunków szczególnego korzystania z wód
ludzie
97
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
powierzchniowych w pozwoleniach
wodnoprawnych
wszystkie
komponenty
oddziaływań
środowiska i skuteczności jego ochrony poprzez monitorowanie stanu wód powierzchniowych oraz ustalanie
odpowiednich warunków
szczególnego korzystania
z wód
Czas trwania
długoterminowe
stałe
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
pośrednie
-
-
Cel operacyjny (krótkoterminowy): JW,GW-S 2. Osiągnięcie lub utrzymanie dobrego stanu JCWPd
ludzie
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
wszystkie
komponenty
środowiska i skuteczności jego ochrony poprzez monitorowanie stanu wód podziemnych oraz ustalanie odpowiednich warunków szczególnego korzystania z wód
długoterminowe
stałe
pośrednie
-
-
ZiJW, GW-S 2.1. Monitoring wód
podziemnych
ZiJW, GW-S 2.2. Ustalanie warunków szczególnego korzystania z wód
podziemnych w pozwoleniach wodnoprawnych
Cel operacyjny (krótkoterminowy): JW, GW-S 3. Poprawa jakości wód wykorzystywanych do zaopatrywania Wrocławia w wodę do spożycia
ZiJW, GW-S 3.1. Ustanowienie stref
ochronnych ujęć wód (teren ochrony
bezpośredniej i pośredniej)
ludzie
98
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
wszystkie
komponenty
oddziaływań
Czas trwania
długoterminowe
stałe
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
pośrednie
-
-
Cel operacyjny (krótkoterminowy): JW, GW-S 4. Zapewnienie pełnego bezpieczeństwa i wysokiej jakości działania systemu zaopatrywania Wrocławia w wodę
do spożycia
ZiJW, GW-S 4.1. Budowa odżelaziacza na ZPW Na Grobli
wszystkie
komponenty
i ekosystemy
zagrożenia związanego
z deficytem wód wskutek
działań związanych z rozbudową i eksploatacją sieci wodo-ciągowej
zagrożenia związanego
z deficytem wód wskutek
działań związanych z rozbudową i modernizacją systemów poboru i uzdatniania
wody
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
wody
wód powierzchniowych
i podziemnych wskutek realizacji zadań związanych
z rozbudową, modernizacją
i eksploatacją sieci wodociągowej
zdrowia mieszkańców dzięki
poprawie jakości wody pitnej
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
ludzie
zdrowia mieszkańców dzięki
poprawie jakości wody pitnej
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
ZiJW, GW-S 4.2. Budowa magistrali
wodociągowej Południowej
(ul. Ołtaszyńska) — etap 2b
wodociągowej Północnej (Mokry
Dwór – Opatowice) — etap Ia
wodociągowej Północnej
(ul. Strachocińska) — etap Ic
wodociągowej Północnej (Trasa
Olimpijska) — etap IIa
99
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
powierzchnia
ziemi, rośliny,
krajobraz,
różnorodność
biologiczna,
zwierzęta,
Natura 2000,
zasoby kopalin
oddziaływań
Czas trwania
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
 negatywne: emisja spalin
podczas budowy (pojazdy
i maszyny budowlane)
 negatywne: emisja hałasu
podczas budowy
 negatywne: utrudnienia
w ruchu drogowym związane
z budową i modernizacją sieci
wodociągowych, a także rozbudową systemów poboru i
uzdatniania wody
krótkoterminowe,
chwilowe
bezpośrednie
realizowanymi
w ramach celu
JW, GW-S5;
JW, GW-S7;
JW, GW-S8; KA2;
GO2; OPZ2; ZG1.
 pozytywne: wzrost różnorodności biologicznej wskutek
zmniejszenia poziomu zanieczyszczeń wód i gleb
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie
-
100
-
-
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
oddziaływań
 negatywne: przekształcenie
profilu glebowego i ograniczenie powierzchni gleb w
związku z realizacją inwestycji
 negatywne: powstawanie
nieużytecznych w danym
miejscu mas ziemnych
 negatywne: usuwanie drzew
i krzewów podczas realizacji
inwestycji
odpadów budowlanych, w tym
odpadów z azbestu
 negatywne: wzrost wydobycia
surowców budowlanych
Czas trwania
długoterminowe,
stałe
krótkoterminowe,
chwilowe
Rodzaj
bezpośrednie
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
realizowanymi
w ramach celu
JP1; JW, GW-S5;
JW, GW-S7;
JW, GW-S8; KA2;
GO2; OiZRL2;
OPZ2; ZG1.
 ograniczenie do minimum strefy bezpośredniej ingerencji
 racjonalna gospodarka
materiałami (minimalizacja powstających
odpadów)
 wprowadzenie nasadzeń zieleni
 wykonywanie prac
związanych
z usuwaniem azbestu
przez uprawnione
podmioty
Cel operacyjny (krótkoterminowy): JW, GW-S 5. Ograniczenie zanieczyszczenia wód ładunkami zanieczyszczeń pochodzącymi ze źródeł komunalnych
ZiJW, GW-S 5.1. Budowa
i rozbudowa kanalizacji na osiedlu
Pawłowice
ZiJW, GW-S 5.2. Budowa
wszystkie
ekosystemy
środowisko spowodowane złą
gospodarką ściekową
101
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie
-
-
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
i rozbudowa kanalizacji na osiedlu
Osobowice
wody
różnorodność
biologiczna,
zwierzęta,
Natura 2000
powierzchnia
ziemi, rośliny,
krajobraz,
zasoby kopalin
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie,
pośrednie
-
-
długoterminowe,
stałe
pośrednie
-
-
 prowadzenie prac
budowlanych poza
okresem lęgowym ptaków, rozrodu płazów
-
oddziaływań
Czas trwania
wód powierzchniowych i podziemnych wskutek realizacji
zadań mających na celu uporządkowanie gospodarki ściekowej
 pozytywne: kontrola stanu
wód podziemnych oraz powierzchniowych poprzez prowadzony monitoring
 pozytywne: poprawa warunków bytowania zwierząt
krótkoterminowe,
chwilowe
bezpośrednie
realizowanymi
w ramach celu
JP1; JW, GW-S4;
JW, GW-S7;
JW, GW-S8; KA2;
GO2; OiZRL2;
OPZ2; ZG1.
gleb wskutek budowy
i rozbudowy sieci kanalizacyjnych
 pozytywne: poprawa warunków dla rozwoju roślin
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie
-
102
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
ludzie
oddziaływań
Czas trwania
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
odpadów)
-
profilu glebowego
i ograniczenie powierzchni
gleb w związku z budową kanalizacji
inwestycji
odpadów budowlanych
długoterminowe,
stałe
krótkoterminowe,
chwilowe
bezpośrednie
realizowanymi
w ramach celu
JW, GW-S4;
JW, GW-S8; KA2;
GO2.
wskutek ograniczenia zanieczyszczenia wód oraz gleb
długoterminowe,
stałe
pośrednie
-
bezpośrednie
realizowanymi
w ramach celu
JW, GW-S4;
JW, GW-S7;
JW, GW-S8; KA2;
GO2; OPZ2; ZG1.
podczas budowy
 negatywne: utrudnienia
w ruchu drogowym związane
z budową i rozbudową sieci
kanalizacyjnych
103
krótkoterminowe,
chwilowe
 sprawne przeprowadzenie prac
 stosowanie sprzętu,
który powoduje jak
najmniejsze zanieczyszczenie środowiska
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
oddziaływań
Czas trwania
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
Cel operacyjny (krótkoterminowy): JW, GW-S 6. Opracowanie i wdrożenie dokumentów umożliwiających zarządzanie ryzykiem powodziowym
ZiJW, GW-S 6.1. Opracowanie map
zagrożenia i map ryzyka powodziowego
ludzie
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie,
pośrednie
-
-
wszystkie
komponenty
i ekosystemy
ryzyka wystąpienia powodzi
 pozytywne: ograniczenie
niektórych możliwych skutków powodzi
długoterminowe,
stałe
pośrednie
-
-
ZiJW, GW-S 6.2. Opracowanie
planu zarządzania ryzykiem powodziowym
ZiJW, GW-S 6.3. Uwzględnienie
w mpzp granic obszarów narażonych
na ryzyko powodzi, ujętych na mapach zagrożenia i mapach ryzyka
powodziowego
Cel operacyjny (krótkoterminowy): JW, GW-S 7. Sukcesywna realizacja zadań ujętych w Projekcie Ochrony przed Powodzią Dorzecza Odry w ramach Programu dla Odry — 2006
ZiJW, GW-S 7.1. Modernizacja
Wrocławskiego Węzła Wodnego
wszystkie
komponenty
i ekosystemy
długoterminowe,
stałe
pośrednie
-
-
zwierzęta,
rośliny, różnorodność biologiczna, Natura
2000
 pozytywne poprawa warunków bytowania zwierząt
 pozytywne: zwiększenie bioróżnorodności
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie
-
-
104
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
oddziaływań
 negatywne: zwiększenie
śmiertelności różnych gatunków ryb w wyniku działalności
np. elektrowni wodnych
Czas trwania
długoterminowe
stałe
krajobraz
 poprawa lub pogorszenie
walorów krajobrazowych
w związku z realizacją inwestycji zależnie od sposobu realizacji zadań
długoterminowe,
stałe
powierzchnia
ziemi, zasoby
naturalne
profilu glebowego i ograniczenie powierzchni gleb
w związku z realizacją inwestycji
surowców budowlanych oraz
powstawanie odpadów budowlanych oraz mas ziemnych
długoterminowe,
stałe
105
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
bezpośrednie
realizowanymi
w ramach celu
JW, GW-S4;
JW, GW-S4;
JW, GW-S5;
JW, GW-S8; KA2;
GO2; OiZRL2;
OPZ2; ZG1.
bezpośrednie
-
bezpośrednie
-
 dostosowanie terminu
przeprowadzania prac
do okresów lęgowych
ptaków oraz rozrodu
 dbałość o zapewnienie
ciągłości korytarzy
ekologicznych poprzez
projektowanie przepławek dla ryb przy
planowaniu inwestycji
hydrotechnicznych
inwestycji
 wprowadzenie nasadzeń zieleni w miejscach, gdzie będą
prowadzone prace
związane
z naruszeniem ochrony
po uwzględnienie
wierzchni ziemi
krajobrazu
podczas realizacji inwestycji
odpadów)
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
oddziaływań
 pozytywne: zwiększenie retencji oraz zapobieganie
skutkom wezbrań powodziowych
Czas trwania
długoterminowe,
stałe
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
bezpośrednie
-
-
bezpośrednie
realizowanymi
w ramach celu
JW, GW-S4;
JW, GW-S5;
JW, GW-S8; KA2;
GO2; OPZ2; ZG1.
ludzie
i spalin podczas realizacji inwestycji
krótkoterminowe,
chwilowe
 stosowanie nowoczesnego sprzętu
Cel operacyjny (krótkoterminowy): JW, GW-S 8. Utrzymywanie w należytym stanie technicznym koryt cieków wodnych, obwałowań i innych urządzeń mających znaczenie w ochronie przeciwpowodziowej oraz zapewnienie gotowości magazynów przeciwpowodziowych
ZiJW, GW-S 8.1. Budowa wału
przeciwpowodziowego na osiedlu
Kozanów od Mostu Maślickiego,
wzdłuż ulic: Nadrzecznej, Gwareckiej
i Ignuta do siedziby Policji przy
ul. Połbina
powierzchnia
ziemi, zasoby
naturalne
w związku z realizacją inwestycji
surowców budowlanych oraz
powstawanie odpadów budowlanych oraz mas ziemnych
długoterminowe,
stałe
krajobraz
walorów krajobrazowych
w związku z realizacją inwestycji zależnie od sposobu realizacji zadań
długoterminowe,
stałe
106
bezpośrednie
realizowanymi
w ramach celu
JW, GW-S4;
JW, GW-S5; KA2;
GO2.
odpadów)
bezpośrednie
-
 uwzględnienie ochrony
krajobrazu podczas realizacji inwestycji
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
oddziaływań
 pozytywne: zwiększenie bioróżnorodności
 pozytywne: poprawa warunków rozwoju roślin
zwierzęta,
2000
ludzie
Czas trwania
długoterminowe,
stałe
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
pośrednie
-
 negatywne: likwidacja i fragmentacja ekosystemów wskutek realizacji inwestycji
inwestycji
średnioterminowe
krótkoterminowe,
długoterminowe,
stałe, chwilowe
bezpośrednie
realizowanymi
w ramach celu
JP1; JW, GW-S4;
JW, GW-S5;
JW, GW-S7; KA2;
GO2; OiZRL2;
OPZ2; ZG1.
 pozytywne: zapobieganie
skutkom wezbrań powodziowych
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie
-
107
-
inwestycji
 odtwarzanie siedlisk
w miejscach zastępczych
 dbałość o zapewnienie
ciągłości korytarzy
ekologicznych poprzez
projektowanie przepławek dla ryb przy
planowaniu inwestycji
hydrotechnicznych
budowlanych poza
okresem lęgowym ptaków, rozrodu
- płazów i
ryb
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
oddziaływań
Czas trwania
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
i spalin podczas realizacji inwestycji
krótkoterminowe,
chwilowe
bezpośrednie
realizowanymi
w ramach celu
JW, GW-S4;
JW, GW-S5;
JW, GW-S7; KA2;
GO2; OPZ2; ZG1.
wszystkie
komponenty
i ekosystemy
długoterminowe,
stałe
pośrednie
-
-
ludzie
 pozytywne: wzrost efektywności zarządzania środowiskiem w zakresie ochrony
przeciwpowodziowej
liczby mieszkańców narażonych na ryzyko wystąpienia
podtopień i powodzi
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie
-
-
wszystkie
komponenty
i ekosystemy
niektórych możliwych skutków podtopień i powodzi
długoterminowe,
stałe
pośrednie
-
-
ZiJW,GW-S 8.2. Program modernizacji systemu odwodnienia miasta
108
który powoduje jak
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
oddziaływań
Czas trwania
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
Priorytet: HAŁAS [KA]
Cel strategiczny (długoterminowy): ZMNIEJSZENIE LICZBY MIESZKAŃCÓW WROCŁAWIA ZAGROŻONYCH PONADNORMATYWNYM HAŁASEM
Cel operacyjny (krótkoterminowy): KA1. Rozpoznanie i ocena stopnia narażenia mieszkańców miasta na ponadnormatywny hałas
KA1.1. Opracowanie mapy akustycznej
ludzie
długoterminowe,
stałe
pośrednie
-
-
wszystkie
ekosystemy
długoterminowe,
stałe
pośrednie
-
-
KA1.2. Opracowanie na podstawie
mapy akustycznej Programu ochrony przed hałasem
KA1.3. Monitoring hałasu przemysłowego i komunalnego prowadzony
przez WIOŚ
Cel operacyjny (krótkoterminowy): KA2. Ograniczenie narażenia mieszkańców na hałas poprzez realizację działań wynikających z „Programu ochrony środowiska przed hałasem dla Miasta Wrocławia”
KA2.1. Poprawa stanu technicznego
nawierzchni ulic
KA2.2. Poprawa stanu technicznego
torowisk
ludzie
zdrowia dzięki ograniczeniu
hałasu związanego
z transportem
zdrowia dzięki zmniejszeniu
zanieczyszczenia powietrza
109
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie
-
-
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
oddziaływań
 negatywne: zmiany w organizacji ruchu drogowego związane z realizacją inwestycji
Czas trwania
krótkoterminowe,
chwilowe
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
bezpośrednie
realizowanymi
w ramach celu
JW, GW-S4;
JW, GW-S5;
JW, GW-S7;
JW, GW-S8; GO2;
OPZ2; ZG1.
 zastosowanie nowoczesnego sprzętu, który emituje mniejsze
ilości spalin
 uwzględnienie ochrony
krajobrazu podczas realizacji inwestycji
 wprowadzenie nasadzeń zieleni wzdłuż
dróg
odpadów)
-
powierzchnia
ziemi, krajobraz, zasoby
naturalne
inwestycji
krótkoterminowe,
stałe, chwilowe
bezpośrednie
realizowanymi
w ramach celu
JW, GW-S4;
JW, GW-S5;
JW, GW-S7;
JW, GW-S8; GO2;
OPZ2; ZG1.
różnorodność
biologiczna,
rośliny,
Natura 2000
 pozytywne: poprawa funkcjonowania ekosystemów dzięki
zmniejszeniu zanieczyszczenia powietrza
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie
-
110
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
zwierzęta
oddziaływań
Czas trwania
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
lokalizacji inwestycji
 budowa przejść dla
zwierząt
dróg
budowlanych poza
-
inwestycji
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie
realizowanymi
w ramach celu
JP1; JW, GW-S4;
JW, GW-S5;
JW, GW-S7;
JW, GW-S8; GO2;
OiZRL2; OPZ2;
ZG1.
 pozytywne: poprawa funkcjonowania ekosystemów dzięki
zmniejszeniu zanieczyszczenia powietrza i hałasu związanego z ruchem drogowym
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie
-
111
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
KA2.3. Inteligentny System Transportu „ITS Wrocław”
KA2.4. Program rowerowy
KA2.5. Opracowywanie planów
zagospodarowania przestrzennego
z uwzględnieniem zagrożenia hałasem – strefowanie funkcji zabudowy
ludzie
oddziaływań
Czas trwania
krótkoterminowe,
chwilowe
 pozytywne: weryfikacja danych dotyczących emitowanego hałasu
 pozytywne: poprawa zdrowia
ludzi poprzez zamianę transportu motoryzacyjnego na
rowerowy
długoterminowe
stałe
112
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
bezpośrednie
realizowanymi
w ramach celu
JP1; JW, GW-S4;
JW, GW-S5;
JW, GW-S7;
JW, GW-S8; KA2;
GO2; OiZRL2;
OPZ2; ZG1.
lokalizacji inwestycji
 budowa przejść dla
zwierząt
dróg
pośrednie
-
-
Rodzaj
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
oddziaływań
Czas trwania
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
Priorytet: Gospodarka odpadami [GO]
Cel strategiczny (długoterminowy): WDROŻENIE SYSTEMU GOSPODARKI ODPADAMI W GMINIE, REALIZUJĄCEGO ZASADY ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU
I ZGODNEGO Z OBOWIĄZUJĄCĄ HIERARCHIĄ POSTĘPOWANIA Z ODPADAMI
Cel operacyjny (krótkoterminowy): GO1. Objęcie wszystkich mieszkańców zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych najpóźniej
1 lipca 2013 r. oraz systemem selektywnego zbierania odpadów
GO1.1. Przejęcie obowiązków właścicieli nieruchomości w zakresie
odbierania odpadów komunalnych
oraz ich zagospodarowania w zamian
za uiszczoną opłatę na rzecz gminy
GO1.2. Organizowanie przetargów
na odbieranie odpadów komunalnych
od właścicieli nieruchomości, na
których zamieszkują mieszkańcy lub
na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne, albo przetargów na odbieranie i
zagospodarowanie tych odpadów
wszystkie
komponenty
i ekosystemy
zanieczyszczenia środowiska
spowodowane nieprawidłową
gospodarką odpadami oraz
deponowaniem nieprzetworzonych odpadów na składowiskach
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie,
pośrednie
-
-
ludzie
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
113
Działanie
GO1.3. Prowadzenie selektywnego
sposobu zbierania odpadów komunalnych, obejmującego przynajmniej
następujące frakcje materiałów:
papieru, metalu, tworzywa sztucznego, szkła i opakowań wielomateriałowych oraz odpadów komunalnych
ulegających biodegradacji, w tym
odpadów opakowaniowych ulegających biodegradacji zapewniającego
utrzymanie wymaganych prawem
poziomów odzysku i unieszkodliwiania odpadów
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie,
pośrednie
-
-
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie
-
-
oddziaływań
Czas trwania
wszystkie
komponenty
i ekosystemy
ludzie
Cel operacyjny (krótkoterminowy): GO2. Zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do maksymalnie 60% wytworzonych odpadów do końca
2014 r.
GO2.1 Zapewnienie przepływu
strumieni odpadów komunalnych
zgodnie z wyznaczonymi w Planie
regionami gospodarki odpadami
komunalnymi
GO2.2. Zapewnienie, budowa,
utrzymanie i eksploatacja własnych
lub wspólnych z innymi gminami
regionalnych instalacji do przetwa-
wszystkie
komponenty
i ekosystemy
gospodarką odpadową
zagrożenia związanego ze
zbieraniem, transportem, odzyskiem i unieszkodliwianiem
odpadów
114
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie
-
-
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
rzania, zagospodarowania
i minimalizacji powstających odpadów komunalnych
ludzie
powietrze
oddziaływań
Czas trwania
wskutek ograniczenia zanieczyszczenia środowiska odpadami
długoterminowe,
stałe
podczas budowy
 negatywne: możliwość powstawania odorów podczas
transportu i przetwarzania
odpadów
 negatywne: możliwość wystąpienia zwiększonej emisji
hałasu oraz emisji do powietrza
 negatywne: możliwość zanieczyszczenia powietrza
 negatywne: możliwość powstawania odorów podczas
transportu i przetwarzania
odpadów
115
krótkoterminowe,
długoterminowe
chwilowe,
stałe
długoterminowe
chwilowe
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
pośrednie
-
-
bezpośrednie
realizowanymi
w ramach celu
JW, GW-S4;
JW, GW-S5;
JW, GW-S7;
JW, GW-S8; KA2;
OPZ2; ZG1.
który powoduje jak
 stosowanie najlepszych dostępnych
technologii
pośrednie
realizowanymi
w ramach celu
JW, GW-S4;
JW, GW-S5;
JW, GW-S7;
JW, GW-S8; KA2;
OPZ2; ZG1.
technologii
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
wody
różnorodność
biologiczna,
rośliny, zwierzęta, Natura
2000
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie,
pośrednie
-
-
długoterminowe,
stałe
pośrednie
-
-
bezpośrednie
realizowanymi
w ramach celu JP
1, JW, GW-S4;
JW, GW-S5;
JW, GW-S7;
JW, GW-S8; KA2;
OiZRL2; OPZ2;
ZG1.
oddziaływań
Czas trwania
wód powierzchniowych
i podziemnych wskutek realizacji zadań mających na celu
uporządkowanie gospodarki
odpadowej
116
krótkoterminowe,
chwilowe

prowadzenie prac
budowlanych poza
okresem lęgowym
ptaków, rozrodu
płazów
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
powierzchnia
ziemi, krajobraz,
zasoby kopalin
oddziaływań
Czas trwania
gleb
 pozytywne: zwiększenie poziomów odzysku i recyklingu;
wydłużenie żywotności składowisk odpadów
 pozytywne: ograniczenie lub
wyeliminowanie ilości odpadów trafiających na
tzw. „dzikie wysypiska” odpadów
warunków krajobrazowych
wskutek realizacji inwestycji
długoterminowe,
stałe
w związku z budową instalacji
inwestycji
117
długoterminowe,
stałe, krótkoterminowe,
chwilowe
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
bezpośrednie
-
bezpośrednie
realizowanymi
w ramach celu
JW, GW-S4;
JW, GW-S5;
JW, GW-S7;
JW, GW-S8; KA2;
OPZ2; ZG1.
odpadów)
Działanie
GO2.3. Utworzenie regionalnych
systemów gospodarki odpadami
komunalnymi zapewniających; zagospodarowanie odpadów komunalnych powstających w regionach
gospodarki odpadami, minimalizację
masy składowanych odpadów komunalnych
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie
-
-
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie
-
-
oddziaływań
Czas trwania
wszystkie
komponenty
zagrożenia związanego ze
zbieraniem, transportem, odzyskiem i unieszkodliwianiem
odpadów, zwiększenie poziomów odzysku i recyklingu,
wydłużenie żywotności składowisk odpadów
ludzie
 pozytywne: poprawa świadomości ekologicznej
przestrzeni w związku
z eliminacją nielegalnych wysypisk
Cel operacyjny (krótkoterminowy): GO3. Przygotowanie do ponownego wykorzystania i recyklingu materiałów odpadowych (papier, metal, tworzywa sztuczne
i szkło) z gospodarstw domowych oraz odpadów innego pochodzenia podobnych do odpadów z gospodarstw domowych minimum 50% masy do 2020 r.
GO3.1. Opracowywanie programów
rozwoju selektywnego zbierania
odpadów komunalnych
GO3.2. Tworzenie punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych w sposób zapewniający
łatwy dostęp dla wszystkich mieszkańców gminy, w tym wskazanie
miejsca, w których mogą być prowadzone zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych
wszystkie
komponenty
i ekosystemy
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie,
pośrednie
-
-
ludzie
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
118
Działanie
GO3.3. Prowadzenie działań
w zakresie edukacji ekologicznej
uwzględniającej informowanie społeczeństwa o nowym systemie gospodarki odpadami komunalnymi oraz
promujących właściwe postępowanie
z odpadami komunalnymi
w szczególności w zakresie selektywnego zbierania odpadów komunalnych
GO3.4 Doskonalenie funkcjonowania
systemów selektywnego zbierania
odpadów opakowaniowych oraz
prowadzenie kampanii informacyjnoedukacyjnych, celem osiągnięcia
wzrostu poziomu odzysku i recyklingu oraz poziomu świadomości ekologicznej mieszkańców
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
długoterminowe
stałe
pośrednie
-
-
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie
-
oddziaływań
Czas trwania
wszystkie
komponenty
środowiska i skuteczności jego ochrony dzięki wzrostowi
świadomości ekologicznej
społeczeństwa
ludzie
przestrzeni w związku ze
zmniejszeniem ilości składowisk
-
Cel operacyjny (krótkoterminowy): GO4. Zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów:
•
w 2013 r. nie więcej niż 50%,
•
w 2020 r. nie więcej niż 35%
w stosunku do ilości odpadów wytworzonych w 1995 r.
GO4.1. Kontynuacja działań związanych ze zmniejszaniem wytwarzanych i deponowanych ilości odpadów
komunalnych ulegających biodegradacji, zagospodarowanie ich poprzez
zmianę infrastruktury i działania
podejmowane w regionach gospodarki odpadami
wszystkie
komponenty
społeczeństwa
119
długoterminowe
stałe
pośrednie
-
-
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
ludzie
oddziaływań
Czas trwania
długoterminowe,
stałe
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
bezpośrednie
-
-
Cel operacyjny (krótkoterminowy): GO5. Eliminacja praktyk nielegalnego składowania odpadów
ludzie
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
wszystkie
komponenty
środowisko spowodowanej złą
gospodarką odpadami
długoterminowe
stałe
pośrednie
-
-
wszystkie
komponenty
środowiska przez prowadzony
monitoring gospodarki odpadami
długoterminowe
stałe
pośrednie
-
-
GO5.1. Prowadzenie monitoringu
i ewidencji dzikich składowisk oraz
stworzenie systemu umożliwiającego
wyciąganie sankcji karnych i administracyjnych wobec osób porzucających lub gromadzących odpady na
dzikich wysypiskach odpadów
120
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
oddziaływań
Czas trwania
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
Cel operacyjny (krótkoterminowy): GO6. Osiągnięcie poziomu selektywnego zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych w wysokości 4 kg/mieszkańca/rok
GO6.1. Podnoszenie świadomości
społeczeństwa w zakresie metod
i sposobów gospodarowania zużytym
sprzętem elektrycznym i elektronicznym oraz promocja działań związanych z przedłużaniem okresu użytkowania sprawnych urządzeń
wszystkie
komponenty
i ekosystemy
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie,
pośrednie
-
-
ludzie
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
wszystkie
komponenty
społeczeństwa
długoterminowe
stałe
pośrednie
-
-
ludzie
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie
-
Cel operacyjny (krótkoterminowy): GO7. Bezpieczne usuwanie wyrobów i odpadów zawierających azbest
121
-
Działanie
GO7.1. Bezpieczne usuwanie wyrobów zawierających azbest
i unieszkodliwianie odpadów azbestowych
GO7.2. Pozyskiwanie środków finansowych ze źródeł zewnętrznych na
usuwanie i unieszkodliwianie odpadów azbestowych
GO7.3. Gromadzenie i aktualizacja
informacji o występowaniu wyrobów
azbestowych
GO7.3. Przeprowadzanie okresowo
kampanii informacyjno – edukacyjnych nt. azbestu
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
oddziaływań
Czas trwania
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
ludzie
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
wszystkie
komponenty
długoterminowe
stałe
pośrednie
-
-
bezpośrednie
-
-
Cel operacyjny (krótkoterminowy): GO8. Zmniejszenie masy wytwarzanych odpadów przemysłowych
GO8.1. Monitoring gospodarki odpadami powstającymi w sektorze gospodarczym
GO8.2. Promowanie nowoczesnych
technologii niskoodpadowych poprzez łatwiejszy dostęp do funduszy
unijnych
ludzie
122
długoterminowe
stałe
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
wszystkie
komponenty
oddziaływań
Czas trwania
długoterminowe
stałe
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
pośrednie
-
-
Cel operacyjny (krótkoterminowy): GO9. Zwiększenie masy odpadów przemysłowych poddawanych procesom odzysku przy jednoczesnym zmniejszeniu masy
odpadów poddawanych składowaniu
GO9.1. Zwiększenie poziomów odzysku i recyklingu odpadów
z budowy, remontów i demontażu
obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej, w celu minimalizacji ilości odpadów poddawanych
unieszkodliwianiu na składowiskach
GO9.2. Rozwój i wdrażanie nowych
technologii dążących do uzyskania
wysokiego poziomu odzysku i recyklingu zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego
ludzie
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
wszystkie
komponenty
długoterminowe
stałe
pośrednie
-
-
123
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
oddziaływań
Czas trwania
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
Priorytet: Ochrona przyrody [ZP]
Cel strategiczny (długoterminowy): OCHRONA I ZRÓWNOWAŻONE UŻYTKOWANIE ZASOBÓW PRZYRODNICZYCH
Cel operacyjny (krótkoterminowy): ZP1. Udoskonalenie formalno-prawnych, organizacyjnych i merytorycznych podstaw ochrony przyrody
ZP1.1. Oparta o badania terenowe
pełna inwentaryzacja i waloryzacja
przyrodnicza miasta, której wyniki
będą opracowane w formie elektronicznej bazy danych przestrzennych.
ludzie
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
wszystkie
komponenty
świadomości społeczeństwa
w zakresie walorów przyrodniczych regionu
długoterminowe
stałe
pośrednie
-
-
rośliny, bioróżnorodność,
zwierzęta,
krajobraz,
Natura 2000
 pozytywne: zachowanie walorów krajobrazowych poprzez
ich ochronę
 pozytywne: zachowanie istniejących gatunków
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
ZP1.2. Opracowanie i zatwierdzenie
planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000
ZP1.3 Tworzenie nowych form
ochrony przyrody na podstawie wyników inwentaryzacji i waloryzacji
przyrodniczej oraz zgodnie z wytycznymi w Studium uwarunkowań....
124
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
oddziaływań
Czas trwania
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
Cel operacyjny (krótkoterminowy): ZP2. Zachowanie lub odtworzenie właściwego stanu cennych ekosystemów i siedlisk oraz populacji gatunków zagrożonych
ludzie
dzięki możliwości rekreacji
i wypoczynku w otoczeniu
przyrody
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
zwierzęta,
krajobraz,
Natura 2000
ich ochronę
 pozytywne: zwiększenie różnorodności biologicznej poprzez tworzenie nowych siedlisk
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
ZP2.1. Realizacja zadań z zakresu
czynnej ochrony gatunków i siedlisk
ZP2.2. Odtwarzanie naturalnego
charakteru dolin cieków wodnych
oraz zwiększanie małej retencji
w krajobrazie
Priorytet: Tereny zieleni miejskiej [TZM]
Cel strategiczny (długoterminowy): OCHRONA I ROZWÓJ SPÓJNEGO SYSTEMU TERENÓW ZIELENI MIEJSKIEJ
Cel operacyjny (krótkoterminowy): TZM1. Rozwój terenów zieleni miejskiej z uwzględnieniem wartości przyrodniczych i kulturowych
TZM1.1. Nasycenie zielenią Obszarów zainwestowanych, między innymi nabrzeży staromiejskiego odcinka
Odry, obrzeży szlaków komunikacyjnych, niezabudowanych wysp odrzańskich oraz obszarów przylegają-
powietrze,
klimat
 pozytywne: zwiększenie warunków oczyszczania powietrza, w szczególności absorpcji CO2
125
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie
-
-
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie
-
-
zwierzęta,
2000, krajobraz
 pozytywne: zwiększenie bioróżnorodności terenów miejskich
 pozytywne: utrzymanie
i wzmocnienie korytarzy ekologicznych
 pozytywne: poprawa walorów
krajobrazu poprzez wprowadzanie elementów krajobrazotwórczych
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie
-
-
wszystkie
komponenty
środowiska
długoterminowe,
stałe
pośrednie
-
-
bezpośrednie
-
-
oddziaływań
Czas trwania
ludzie
przyrody
cych do dolin rzek
TZM1.2. Uzupełnienie istniejących
zadrzewień przyulicznych
TZM1.3. Zapewnienie ciągłości
terenów zielonych oraz funkcjonalności korytarzy ekologicznych poprzez odpowiednie uzupełnienie
systemu terenów zielonych
TZM1.4. Zwiększenie tempa pozyskiwania terenów np. od Agencji
Własności Rolnej i osób prywatnych
Cel operacyjny (krótkoterminowy): TZM2. Sprawne zarządzanie terenami zieleni miejskiej
TZM2.1. Utrzymanie i konserwacja
zieleni istniejącej
TZM2.2. Ograniczanie lokalizacji
powietrze,
klimat
 pozytywne: zachowanie warunków oczyszczania powietrza, w szczególności absorpcji CO2
126
długoterminowe,
stałe
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie
-
-
zwierzęta,
rośliny, różnorodność biologiczna, krajobraz, Natura
2000
 pozytywne: podtrzymanie
bioróżnorodności terenów
miejskich
 pozytywne: utrzymanie i
wzmocnienie korytarzy ekologicznych
ich ochronę
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie
-
-
ludzie
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie
-
-
wszystkie
komponenty
długoterminowe,
stałe
pośrednie
-
-
oddziaływań
Czas trwania
ludzie
przyrody
trwałej zabudowy na terenach zielonych oraz ich fragmentacji przez
ciągi komunikacyjne
TZM2.3. Monitoring zagrożeń przez
patogeny, szkodniki oraz czynniki
abiotyczne drzew i krzewów na terenach zieleni miejskiej
TZM2.4. Inwentaryzacja drzew
i zamieszczenie jej wyników w formie elektronicznej bazy danych,
która będzie służyć do identyfikacji
zagrożeń i planowania pielęgnacji.
127
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
oddziaływań
Czas trwania
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
Priorytet: Ochrona i zrównoważony rozwój lasów [OiZRL]
Cel strategiczny (długoterminowy): OCHRONA I ZRÓWNOWAŻONE UŻYTKOWANIE ZASOBÓW LEŚNYCH
Cel operacyjny (krótkoterminowy): OiZRL1. Zapewnienie formalnych podstaw ochrony zasobów leśnych
OiZRL 1.1. Wyznaczenie gruntów
przeznaczonych do zalesienia (w tym
ich pozyskanie i rozwiązanie kwestii
formalnych) zgodnie z Powiatowym
programem zwiększania lesistości
ludzie
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie
-
-
OiZRL1.2. Opracowanie Planów
Urządzania Lasu
wszystkie
komponenty
 pozytywne: poprawa skuteczności jego ochrony
długoterminowe,
stałe
pośrednie
-
-
Cel operacyjny (krótkoterminowy): OiZRL2. Zachowanie i odtworzenie właściwego stanu lasów
OiZRL 2.1. Zalesianie gruntów
OiZRL 2.2. Przebudowa drzewostanów w kierunku zgodności
z siedliskiem
powietrze,
klimat
powietrza wskutek nowych
nasadzeń
 pozytywne: zachowanie
i zwiększenie warunków oczyszczania powietrza, w szczególności absorpcji CO2
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie
-
-
zwierzęta,
krajobraz
 pozytywne: poprawa warunków bytowych roślin
i zwierząt występujących
w danym siedlisku
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie
-
-
128
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
ludzie
oddziaływań
Czas trwania
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
 negatywne: płoszenie zwierząt podczas realizacji prac
związanych z przebudową
drzewostanów
długoterminowe
chwilowe,
stałe
bezpośrednie
realizowanymi
w ramach celu
JP1; JW, GW-S4;
JW, GW-S5;
JW, GW-S7;
JW, GW-S8; KA2;
GO2; OPZ2; ZG1.
przyrody
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie
-
 prowadzenie prac poza
okresem lęgowym ptaków, rozrodu zwierząt
-
Priorytet: Ochrona powierzchni ziemi [OPZ]
Cel strategiczny (długoterminowy): POPRAWA STANU JAKOŚCI GLEBY I ZIEMI NA TERENIE MIASTA ORAZ OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI PRZED DEGRADACJĄ
Cel operacyjny (krótkoterminowy): OPZ1. Monitoring obszarów z niezadawalającym stanem jakości gleby lub ziemi
OPZ1.1. Monitoring jakości gleb
OPZ1.2. Sporządzenie i aktualizacja
rejestru z niezadawalającym stanem
jakości gleb
ludzie
129
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
wszystkie
komponenty
i ekosystemy
oddziaływań
Czas trwania
środowisko
długoterminowe
stałe
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
pośrednie
-
-
Cel operacyjny (krótkoterminowy): OPZ2. Zapobieganie dalszej degradacji gleby i utrzymanie jej funkcji
OPZ2.1. Rekultywacja i koordynacja
rekultywacji terenów zdegradowanych
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
ludzie
OPZ2.2. Promocja przestrzegania
Kodeksu Zwykłej Dobrej Praktyki
Rolniczej
wszystkie
komponenty
i ekosystemy
 negatywne: emisja hałasu i
spalin podczas prac budowlanych
krótkoterminowe
chwilowe
bezpośrednie
środowisko
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
130
-
realizowanymi
w ramach celu
JW, GW-S4;
JW, GW-S5;
JW, GW-S7;
JW, GW-S8; KA2;
GO2; OiZRL2;
ZG1.
-
-
technologii
-
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
powierzchnia
ziemi, zwierzęta, rośliny,
różnorodność
biologiczna,
Natura 2000,
krajobraz
powietrze,
klimat
oddziaływań
Czas trwania
 pozytywne: zwiększenie bioróżnorodności w przypadku
rekultywacji terenów
krajobrazowych
długoterminowe
stałe
 negatywne: płoszenie zwierząt w pobliżu inwestycji
podczas prac budowlanych
131
krótkoterminowe
chwilowe
krótkoterminowe
chwilowe
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
bezpośrednie
-
bezpośrednie
realizowanymi
w ramach celu
JP1; JW, GW-S4;
JW, GW-S5;
JW, GW-S7;
JW, GW-S8; KA2;
GO2; OiZRL2;
ZG1.
 prowadzenie prac poza
okresem lęgowym ptaków, rozrodu zwierząt
bezpośrednie
realizowanymi
w ramach celu
JW, GW-S4;
JW, GW-S5;
JW, GW-S7;
JW, GW-S8; KA2;
GO2; OiZRL2;
ZG1.
technologii
-
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
oddziaływań
Czas trwania
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
Cel operacyjny (krótkoterminowy): OPZ3. Ochrona powierzchni ziemi biologicznie czynnych i właściwe zagospodarowanie terenów poeksploatacyjnych
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
ilości spalin
i spalin podczas prac budowlanych
krótkoterminowe
chwilowe
bezpośrednie
realizowanymi
w ramach celu
JW, GW-S4;
JW, GW-S5;
JW, GW-S7;
JW, GW-S8; KA2;
GO2; OiZRL2;
OPZ2.
wszystkie
komponenty
i ekosystemy
środowisko
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
powierzchnia
ziemi,
zwierzęta, rośliny,
różnorodność
biologiczna,
Natura 2000,
 pozytywne: zwiększenie bioróżnorodności w przypadku
rekultywacji terenów
krajobrazowych
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
ludzie
OPZ 2.3. Zapewnienie ochrony
złóż kopalin i koordynacja rekultywacji terenów zdegradowanych
132
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
oddziaływań
Czas trwania
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
bezpośrednie
realizowanymi
w ramach celu
JP1; JW, GW-S4;
JW, GW-S5;
JW, GW-S7;
JW, GW-S8; KA2;
GO2; OiZRL2;
OPZ2.
budowlanych poza
bezpośrednie
realizowanymi
w ramach celu
JW, GW-S4;
JW, GW-S5;
JW, GW-S7;
JW, GW-S8; KA2;
GO2; OiZRL2;
OPZ2.
ilości spalin
krajobraz
powietrze,
klimat
krótkoterminowe
chwilowe
krótkoterminowe
chwilowe
Priorytet: Gospodarowanie zasobami geologicznymi [ZG]
Cel strategiczny (długoterminowy): OCHRONA ZASOBÓW KOPALIN I WYKORZYSTANIE ŚRODOWISKA GEOLOGICZNEGO DLA CELÓW PRODUKCYJNYCH
Cel operacyjny (krótkoterminowy): ZG1. Racjonalizacja zaopatrzenia ludności oraz sektorów gospodarczych w kopaliny oraz otoczenie ich ochroną przed ilościową i jakościową degradacją
ZG 1.1. Wzmocnienie ochrony niezagospodarowanych złóż kopalin
w procesie planowania przestrzennego
ludzie
133
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
wszystkie
komponenty
i ekosystemy
powierzchnia
ziemi,
zwierzęta, rośliny,
różnorodność
biologiczna,
Natura 2000,
krajobraz
oddziaływań
Czas trwania
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
ilości spalin
i spalin podczas prac budowlanych
krótkoterminowe
chwilowe
bezpośrednie
realizowanymi
w ramach celu
JW, GW-S4;
JW, GW-S5;
JW, GW-S7;
JW, GW-S8; KA2;
GO2; OiZRL2;
OPZ2.
środowisko
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
krajobrazowych
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
bezpośrednie
realizowanymi
w ramach celu
JP1; JW, GW-S4;
JW, GW-S5;
JW, GW-S7;
JW, GW-S8; KA2;
GO2; OiZRL2;
OPZ2.
budowlanych poza
134
krótkoterminowe
chwilowe
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
powietrze,
klimat
oddziaływań
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
bezpośrednie
realizowanymi
w ramach celu
JW, GW-S4;
JW, GW-S5;
JW, GW-S7;
JW, GW-S8; KA2;
GO2; OiZRL2;
OPZ2.
ilości spalin
długoterminowe
stałe
pośrednie
-
-
długoterminowe
stałe
pośrednie
-
-
Czas trwania
krótkoterminowe
chwilowe
Priorytet: Pola elektromagnetyczne [PEM]
Cel strategiczny (długoterminowy): OCHRONA PRZED POLAMI ELEKTROMAGNETYCZNYMI
Cel operacyjny (krótkoterminowy): PEM1. Monitoring poziomów pól elektromagnetycznych
ludzie
 pozytywne: weryfikacja danych dotyczących rzeczywistych poziomów promieniowania elektromagnetycznego
wszystkie
komponenty
i ekosystemy
PEM1.1. Prowadzenie monitoringu
poziomów pól elektromagnetycznych
we Wrocławiu
135
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
oddziaływań
Czas trwania
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
Priorytet: Poważne awarie przemysłowe [NZS-PAP]
Cel strategiczny (długoterminowy): MINIMALIZACJA SKUTKÓW WYSTĄPIENIA POWAŻNYCH AWARII PRZEMYSŁOWYCH ORAZ OGRANICZENIE RYZYKA ICH
WYSTĄPIENIA
Cel operacyjny (krótkoterminowy): NZS-PAP1. Zmniejszenie zagrożenia oraz minimalizacja skutków w przypadku wystąpienia awarii
NZS-PAP1.1. Prowadzenie kontroli
na terenach zakładów przemysłowych
ludzie
 pozytywne: wzrost poczucia
bezpieczeństwa społeczeństwa w przypadku zwiększenia liczebności służb monitoringu
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
wszystkie
komponenty
i ekosystemy
skutków poważnej awarii poprzez właściwe reagowanie
społeczeństwa i odpowiednich
służb w przypadku jej wystąpienia
długoterminowe
stałe
pośrednie
-
-
-
-
NZS-PAP1.2. Wzmocnienie kadr
pracowniczych monitoringu środowiska (Straż Pożarna, WIOS, Inspekcja
Transportu Drogowego)
NZS-PAP1.3 Wyposażenie służb
monitoringu w profesjonalny sprzęt
umożliwiający prowadzenie działań
ratowniczych dla wszystkich możliwych scenariuszy awarii i katastrof
Cel operacyjny (krótkoterminowy): NZS-PAP2. Zapewnienie bezpiecznego transportu substancji niebezpiecznych
NZS-PAP2.1. Wspieranie działalności jednostek reagowania kryzysowego
ludzie
136
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
Działanie
NZS-PAP2.2. Wzmocnienie kontroli
transportu substancji niebezpiecznych (Inspekcja Transportu Drogowego, WIOS)
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
wszystkie
komponenty
i ekosystemy
oddziaływań
środowisko
 pozytywne: wykrycie nieprawidłowości związanych z
przewozem materiałów niebezpiecznych
Czas trwania
długoterminowe
chwilowe
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
pośrednie
-
-
Cel operacyjny (krótkoterminowy): NZS-PAP3. Kreowanie właściwych zachowań społeczeństwa w sytuacji wystąpienia zagrożeń środowiska i życia ludności z
tytułu awarii przemysłowych
NZS-PAP3.1. Edukacja w zakresie
właściwych zachowań w sytuacjach
zagrożenia wśród mieszkańców województwa
NZS-PAP3.2. Informowanie społeczeństwa o zewnętrznych planach
operacyjnych dla zakładów stanowiących ryzyko poważnej awarii w
mieście (strona internetowa)
ludzie
w zakresie właściwych zachowań w przypadku wystąpienia poważnych awarii
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
wszystkie
komponenty
i ekosystemy
skutków poważnej awarii poprzez właściwe reagowanie
społeczeństwa w przypadku
jej wystąpienia
długoterminowe
stałe
pośrednie
-
-
137
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
oddziaływań
Czas trwania
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
Priorytet: Edukacja ekologiczna [EE]
Cel strategiczny (długoterminowy): PODNOSZENIE WIEDZY I KSZTAŁTOWANIE POSTAW PRZYJAZNYCH ŚRODOWISKU
Cel operacyjny (krótkoterminowy): EE1. Opracowanie programu edukacji ekologicznej dla miasta Wrocławia
ludzie
wszystkie
komponenty
społeczeństwa
EE1.1. Wdrożenie programu edukacji ekologicznej dla miasta Wrocławia
długoterminowe
stałe
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
pośrednie
-
-
Cel operacyjny (krótkoterminowy): EE2. Współpraca z organizacjami pozarządowymi i kontynuacja wsparcia finansowego i organizacyjnego placówek oświatowych
EE2.1. Rozwój i utrzymanie współpracy z placówkami oświatowymi
i organizacjami pozarządowymi
w szczególności w zakresie uświadomienia społeczeństwa o istniejących zagrożeniach poszczególnych
komponentów środowiska
ludzie
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
wszystkie
komponenty
społeczeństwa
długoterminowe
stałe
pośrednie
-
-
138
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
oddziaływań
Czas trwania
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
Cel operacyjny (krótkoterminowy): EE3. Podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców w zakresie bieżących problemów jakości środowiska
EE3.1. Rozpowszechnianie wśród
społeczeństwa informacji o środowisku oraz wiedzy o bieżących problemach i możliwych zagrożeniach
środowiska w mieście
EE3.2. Edukacja społeczeństwa
w ramach gospodarki odpadami
EE3.3. Ciągłe doskonalenie służb
ochrony środowiska w zakresie prawa ochrony środowiska
ludzie
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
wszystkie
komponenty
społeczeństwa
długoterminowe
stałe
pośrednie
-
-
Priorytet: Uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych [UZOSwSS]
Cel strategiczny (długoterminowy): UWZGLĘDNIENIE ZASAD OCHRONY ŚRODOWISKA W STRATEGIACH SEKTOROWYCH
Cel operacyjny (krótkoterminowy): UZOSwSS1. Projekty dokumentów strategicznych wszystkich sektorów gospodarki będą poddawane procedurze oceny
oddziaływania na środowisko i wyniki tej oceny będą uwzględniane w ostatecznych wersjach tych dokumentów
UZOSwSS1.1. Zapewnienie poddawania procedurze oceny oddziaływania na środowisko projektów
dokumentów strategicznych
ludzie
 pozytywne: zapewnienie
udziału społeczeństwa
w konsultacjach społecznych
opracowywanych w mieście
dokumentów
139
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
wszystkie
komponenty
oddziaływań
Czas trwania
społeczeństwa
długoterminowe
stałe
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
pośrednie
-
-
Cel operacyjny (krótkoterminowy): UZOSwSS2. Uwzględnienie celów ochrony środowiska w sektorowych dokumentach strategicznych
UZOSwSS2.1. Zapewnienie
uwzględnienia celów ochrony środowiska w sektorowych dokumentach
strategicznych
ludzie
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
wszystkie
komponenty
społeczeństwa
długoterminowe
stałe
pośrednie
-
-
Priorytet: Aspekty ekologiczne w planowaniu przestrzennym [AEwPP]
Cel strategiczny (długoterminowy): KSZTAŁTOWANIE HARMONIJNEJ STRUKTURY FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNEJ MIASTA PRZYJAZNEJ DLA MIESZKAŃCÓW
POD KĄTEM TERENÓW ZIELONYCH, OCHRONY ŚRODOWISKA ORAZ OCHRONY PRZECIWPOWODZIOWEJ
Cel operacyjny (krótkoterminowy): AEwPP1. Zwiększenie powierzchni obszarów zieleni miejskiej z jednoczesnym uwzględnianiem korytarzy ekologicznych
wodnych i lądowych
AEwPP1.1. Zapewnienie w tworzonych miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego (MPZP)
odpowiednio dużych powierzchni
przeznaczonych na tworzenie zieleni
miejskiej, z uwzględnieniem koryta-
ludzie
140
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie
-
-
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
rzy ekologicznych
wszystkie
komponenty
oddziaływań
Czas trwania
w zakresie walorów przyrodniczych miasta
długoterminowe
stałe
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
pośrednie
-
-
Cel operacyjny (krótkoterminowy): AEwPP2. Rozwój terenów zieleni służących poprawie warunków przewietrzania miasta
ludzie
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie
-
-
wszystkie
komponenty
w zakresie charakterystyki
obszarowej miasta
długoterminowe
stałe
pośrednie
-
-
AEwPP2.1. Uwzględnianie w MPZP
założeń rozwoju terenów zieleni
służących poprawie warunków przewietrzania miasta
Priorytet: Współpraca w zakresie ochrony środowiska [WwZOS]
Cel strategiczny (długoterminowy): WSPÓŁPRACA W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA Z PODMIOTAMI JEDNOSTKAMI ZEWNĘTRZNYMI
Cel operacyjny (krótkoterminowy): WwZOS1. Monitoring realizacji zadań i współpraca w zakresie ochrony środowiska z innymi gminami, organami
(m.in. wymiana doświadczeń, przekaz informacji, porozumienia)
WwZOS1.1. Wykonanie Raportu
z realizacji POŚ, w którym zostaną
zamieszczone informacje nt współpracy z podmiotami zewnętrznymi
ludzie
141
długoterminowe,
stałe
bezpośrednie
-
-
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
wszystkie
komponenty
i ekosystemy
oddziaływań
Czas trwania
długoterminowe
stałe
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
pośrednie
-
-
Priorytet: Rozwój rynku w zakresie ochrony środowiska [RRwZOS]
Cel strategiczny (długoterminowy): DĄŻENIE DO WDROŻENIA W BIZNESIE NAJLEPSZYCH PRAKTYK MAJĄCYCH NA CELU OCHRONĘ ŚRODOWISKA NATURALNEGO
Cel operacyjny (krótkoterminowy): RRwZOS1. Uruchomienie mechanizmów prawnych, ekonomicznych i edukacyjnych, które prowadzą do rozwoju proekologicznej produkcji towarów oraz do świadomych postaw konsumenckich zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju
RRwZOS1.1. Zastosowanie systemu
„zielonych zamówień” w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego
RRwZOS1.2. Promocja i przeprowadzenie kampanii społecznej kształtującej zrównoważone wzorce konsumpcji
RRwZOS1.2. Promocja transferu
najnowszych technologii służących
ochronie środowiska
ludzie
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
wszystkie
komponenty
i ekosystemy
społeczeństwa
długoterminowe
stałe
pośrednie
-
-
Cel operacyjny (krótkoterminowy): RRwZOS2. Zwiększenie roli placówek badawczych we wdrażaniu ekoinnowacji w przemyśle, w produkcji wyrobów przyjaznych dla środowiska oraz doprowadzenie do zadawalającego stanu systemu monitoringu środowiska
RRwZOS2.1. Doposażenie w nowoczesną aparaturę naukową instytutów, uczelni i systemów monitoringu
ludzie
 pozytywne: wzrost jakości
142
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
oddziaływań
Czas trwania
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
pośrednie
-
-
kształcenia społeczeństwa
wszystkie
komponenty
i ekosystemy
społeczeństwa
długoterminowe
stałe
Priorytet: Zarządzanie środowiskowe [ZSr]
Cel strategiczny (długoterminowy): ZARZĄDZENIE ŚRODOWISKOWE OPARTE O NOWOCZESNE ROZWIĄZANIA
Cel operacyjny (krótkoterminowy): ZSr1. Promowanie instytucji wdrażających zarządzanie środowiskowe
ZSr1.1. Informowanie o instytucjach
wdrażających zarządzanie środowiskowe, promowanie pozytywnych
przykładów
ludzie
 pozytywne: wzrost efektywności zarządzania środowiskowego
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
wszystkie
komponenty
i ekosystemy
społeczeństwa
długoterminowe
stałe
pośrednie
-
-
Cel operacyjny (krótkoterminowy): ZSr2. Wykorzystywanie nowoczesnych narzędzi/metod wspierających zarządzenie środowiskowe
ZSr2.1. Zakup i wykorzystanie narzędzi stanowiących system pozyskiwanie, gromadzenia, przetwarzania i udostępniania danych o środowisku
ludzie
 pozytywne: wzrost efektywności zarządzania środowiskowego
143
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
Działanie
ZSr2.2. Stworzenie i utrzymywanie
interaktywnej bazy danych
o środowisku, informującej o jego
stanie i działaniach na rzecz jego
ochrony, dostępnej za pomocą Internetu.
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
wszystkie
komponenty
i ekosystemy
oddziaływań
Czas trwania
społeczeństwa
długoterminowe
stałe
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
pośrednie
-
-
Priorytet: Odpowiedzialność za szkody w środowisku [OzSwS]
Cel strategiczny (długoterminowy): PROWADZENIE SYSTEMU ZAPOBIEGAJĄCEGO POWSTAWANIU SZKÓD I MONITORUJĄCEGO SZKODY W ŚRODOWISKU
Cel operacyjny (krótkoterminowy): OzSwS1. Prowadzenie systemu monitorowania zaistniałych i potencjalnych szkód w środowisku
OzSwS1.1. Prowadzenie systemu/rejestru monitoringu szkód środowiskowych i działań naprawczych
ludzie
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
wszystkie
komponenty
i ekosystemy
społeczeństwa
długoterminowe
stałe
pośrednie
-
-
Cel operacyjny (krótkoterminowy): OzSwS 2.
OzSwS2.1. Współpraca pomiędzy
gminą, RDOS i WIOS w zakresie
wypracowania założeń systemu
egzekwowania kar za szkody
w środowisku
ludzie
Opracowanie systemu umożliwiającego egzekwowanie kar za powodowanie szkód w środowisku
144
długoterminowe
stałe
bezpośrednie
-
-
Działanie
Komponent
środowiska
lub typ ekosystemu
wszystkie
komponenty
i ekosystemy
oddziaływań
Czas trwania
społeczeństwa
długoterminowe
stałe
145
Rodzaj
Informacja
o możliwym
oddziaływaniu
skumulowanym
pośrednie
-
-
2012-2015
Odnośnie wskazanych w powyższej matrycy oddziaływań należy zaznaczyć, że Program
ochrony środowiska dla miasta Wrocławia na lata 2012-2015 nie przedstawia szczegółowych informacji na temat wyznaczonych w nim zadań. Jest to dokument wyznaczający
jedynie priorytety, kierunki działań oraz ogólnie sformułowane zadania mające na celu
poprawę stanu środowiska. Wynika z tego pewien obszar ryzyka i niepewności w zakresie
prognozowania ich oddziaływań. Należy więc mieć na uwadze tę niepewność, a planując i
realizując przedsięwzięcia należy zachować priorytety ochrony środowiska. W związku z
tym podczas realizacji poszczególnych zadań zaplanowanych w Planie Operacyjnym projektu POŚ należy zwracać szczególną uwagę na to jak dane zadania będą wpływały na
ochronę przyrody. Przystępując do planowania realizacji zadań inwestycyjnych związanych np. z modernizacją lub budową sieci kanalizacyjnej, wodociągowej itp. należy zawsze mieć na uwadze ich wpływ na wartości przyrodnicze zarówno w mieście jak i na terenach sąsiednich. W szczególności należy zwrócić uwagę na pomniki przyrody, chronione
gatunki roślin i zwierząt, korytarze ekologiczne, tereny cenne przyrodniczo oraz obszary
Natura 2000. Z analizy celów i zadań zawartych w powyższej tabeli wynika, że realizacja
Programu Ochrony Środowiska dla miasta Wrocławia na lata 2012-2015 może nieść ze
sobą nie tylko wyłącznie pozytywne skutki, ale i takie, które w praktyce mogą być źródłem zagrożenia dla środowiska. Konieczne są zatem działania zapobiegające
i ograniczające prawdopodobne negatywne oddziaływania, które zostały przedstawione w
tabeli 4 Matryca środowiskowych oddziaływań realizacji zadań zaplanowanych w Prognozie oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla miasta Wrocławia na
lata 2012-2015 oraz w kolejnym rozdziale.
10.ŚRODKI ZAPOBIEGAJĄCE ORAZ OGRANICZAJĄCE PRAWDOPODOBNE NEGATYWNE ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO
Patrząc przez pryzmat celu, w jakim jest opracowywany i realizowany Programu ochrony
środowiska dla miasta Wrocławia na lata 2012-2015, należy uznać, że środkami zapobiegającymi prawdopodobnemu negatywnemu oddziaływaniu na środowisko są między innymi rozwiązania zaproponowane w projekcie tego dokumentu. Podczas realizacji zadań
wymienionych w POŚ należy więc zwrócić szczególną uwagę na zadania inwestycyjne
związane z budową lub przebudową różnego typu, gdyż to one najczęściej będą wiązały
się z największą ingerencją w środowisko naturalne. Możliwe, że realizacja niektórych
zadań wymagać będzie wykonania raportu o oddziaływaniu na środowisko oraz przeprowadzenia kompensacji przyrodniczej. Prognoza ma zwrócić uwagę na oddziaływania, jakie mogą wystąpić podczas realizacji zaplanowanych w POŚ działań, na poszczególne
elementy środowiska. Zadania, które można uznać za wymagające lub mogące wymagać
raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko (Rozporządzenie Rady Ministrów
z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na
środowisko (Dz.U. Nr 213, poz. 1397)), powinny natomiast zostać poddane szczegółowej
analizie na etapie uzyskania decyzji środowiskowych.
Zarówno w przypadku działań wskazanych w niniejszej prognozie jak i tych, które mogą
zaistnieć w trakcie realizacji POŚ, należałoby podjąć przede wszystkim następujące środki
zapobiegające oraz ograniczające prawdopodobnie negatywne oddziaływanie na środowisko:


zapewnienie wysokiego poziomu przebiegu procedur oceny oddziaływania na środowisko dla poszczególnych przedsięwzięć stanowiących praktyczny wymiar realizacji POŚ,
ścisły nadzór merytoryczny nad prawidłową realizacją POŚ oraz miarodajny monitoring stanu środowiska, analiza wyników monitoringu oraz podejmowanie działań
adekwatnych do otrzymanych wyników,
146
2012-2015




zapewnienie zgodności wydawanych decyzji administracyjnych z POŚ oraz zasadami ochrony środowiska – m.in. poprzez włączanie się do postępowań administracyjnych różnych kompetentnych podmiotów,
ścisła egzekucja zapisów określonych w decyzjach administracyjnych, regulaminach utrzymania czystości i porządku w gminach oraz w przepisach prawnych,
analiza informacji o stanie i ochronie środowiska,
cykl działań edukacyjnych dla społeczeństwa.
Potencjalne negatywne oddziaływanie na środowisko można ograniczyć do racjonalnego
poziomu poprzez dobrze przemyślany wybór lokalizacji oraz odpowiedni dobór rozwiązań
technicznych, technologicznych i organizacyjnych, ponieważ skala wywoływanych przez
nie oddziaływań środowiskowych zależeć będzie w znacznym stopniu od lokalnych uwarunkowań i zastosowanych rozwiązań ograniczających negatywny wpływ na środowisko.
Ponadto prawidłowy projekt, uwzględniający potrzeby ochrony środowiska zarówno na
etapie budowy jak i w fazie eksploatacji inwestycji, także pozwoli istotnie ograniczyć te
oddziaływania.
11.PROPOZYCJA ROZWIĄZAŃ ALTERNATYWNYCH
W większości proponowane do realizacji przedsięwzięcia w ramach POŚ mają zdecydowanie pozytywny wpływ na środowisko. Rozwiązania alternatywne dla przedsięwzięć poprawiających walory środowiskowe nie mają uzasadnienia zarówno z formalnego jak i ekologicznego punktu widzenia. Ponadto prognoza ta ma charakter strategiczny i w związku
z tym brak jest możliwości precyzyjnego określenia rozwiązań alternatywnych dla poszczególnych działań.
Skutki środowiskowe podejmowanych działań silnie zależą od lokalnej chłonności środowiska lub od występowania w rejonie realizacji przedsięwzięcia tzw. obszarów wrażliwych, dlatego przy realizacji nowych inwestycji należy rozważać warianty alternatywne
tak, aby wybrać ten, który w najmniejszym stopniu będzie negatywnie oddziaływać na
środowisko. Jako warianty alternatywne przedsięwzięcia można rozważać: warianty lokalizacji, warianty konstrukcyjne i technologiczne, a także warianty organizacyjne.
Przeprowadzona analiza oraz wynikająca z niej ocena zapisów POŚ pozwala na stwierdzenie, że aktualizacja POŚ nie spowoduje środowiskowych oddziaływań o znaczeniu
transgranicznym. Poprzez powiązanie z innymi dokumentami wyznaczającymi ramy dla
realizacji późniejszych przedsięwzięć i z problemami dotyczącymi ochrony środowiska
należy uznać, iż realizacja zapisów przedmiotowego dokumentu nie spowoduje zwiększenia negatywnego wpływu na środowisko.
12.METODY ZASTOSOWANE PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY
Prognozę oddziaływania na środowisko wykonano w oparciu o przepisy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny
skutków niektórych planów i programów, dyrektywy 2003/4/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska oraz przepisy ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu
informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska
oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.)
Materiałem wyjściowym był Program ochrony środowiska dla miasta Wrocławia na lata
2012-2015.
147
2012-2015
W niniejszej prognozie dokonano analizy oddziaływań na środowisko poszczególnych
działań przewidzianych do realizacji w ramach ww. projektu. Wykorzystano dane literaturowe oraz ustalenia własne, które zestawiono z analizą lokalnych uwarunkowań środowiskowych.
Analiza poszczególnych zadań zaplanowanych do realizacji w ramach POŚ została przedstawiona w tabeli 4 Matryca środowiskowych oddziaływań realizacji zadań zaplanowanych w Prognozie oddziaływania na środowisko Programu ochrony środowiska dla miasta
Wrocławia na lata 2012-2015 i zawiera:







działania,
komponent środowiska lub typ ekosystemu,
identyfikację potencjalnych oddziaływań,
czas trwania,
rodzaj,
informację o możliwym oddziaływaniu skumulowanym,
sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań.
W prognozie określono, przeanalizowano i oceniono przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne
na poszczególne elementy środowiska zgodnie z art. 51 ust. 2.
13.PRZEWIDYWANE METODY ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI
POSTANOWIEŃ POŚ
Wdrażanie rozwiązań przewidzianych w omawianym POŚ wymaga stałego monitorowania
oraz szybkiej reakcji w przypadku pojawiania się rozbieżności pomiędzy projektowanymi
rezultatami a stanem rzeczywistym. Podstawą właściwej oceny wdrażania założeń Programu ochrony środowiska, a także określenia problemów w osiąganiu założonych celów
jest prawidłowy system sprawozdawczości, oparty na zestawie określonych wskaźników.
Powinien on zapewnić stałą kontrolę jakości zarządzania środowiskiem planowanych
przedsięwzięć inwestycyjnych oraz pozwolić regulować działalność podmiotów, a jednocześnie ułatwiać funkcjonowanie systemu wydawania decyzji, udzielania zezwoleń
i egzekucji.
POŚ określa zasady oceny i monitorowania efektów jego realizacji. W dokumencie tym
zaproponowano wskaźniki ilościowe i jakościowe, które powinny pozwolić określić stopień
realizacji poszczególnych działań. Ocena realizacji POŚ na podstawie wyznaczonych
wskaźników dokonywana będzie co dwa lata. Zamieszczone w dokumencie propozycje
wskaźników monitorowania jego realizacji są właściwe i pozwalają w pełni ocenić zmiany,
jakie nastąpią w środowisku w wyniku ich realizacji.
14.INFORMACJE O MOŻLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO
W wyniku realizacji omawianego Programu ochrony środowiska nie będą występować
transgraniczne oddziaływania na środowisko. Wobec tego, dokument ten nie musi być
poddany procedurze transgranicznej oceny oddziaływania na środowisko.
Międzynarodowe ramy prawne dla procedury ocen oddziaływania na środowisko
w przypadku, gdy działalność realizowana w jednym kraju (stronie pochodzenia) zasięgiem oddziaływania obejmuje terytorium innego kraju (strony narażonej), mogąc powodować znaczące negatywne skutki dla środowiska stwarza Konwencja z Espoo z dnia 25
lutego 1991 roku. Wykonanie transgranicznej oceny oddziaływania na środowisko ko-
148
2012-2015
nieczne jest zawsze wtedy, gdy planowane projekty mogą znacząco oddziaływać na środowisko i ludzi sąsiadujących krajów. Ustalenia POŚ obejmują zadania, które realizowane
będą na obszarze miasta Wrocławia, a zasięg ich oddziaływania na środowisko będzie
miał przede wszystkim charakter lokalny.
149
2012-2015
15.
Źródła danych
[1]
Opracowanie własne - ATMOTERM S.A.
[2]
Praca zbiorowa pod kierownictwem dr inż. Lewickiego
„ŚRODOWISKO WROCŁAWIA INFORMATOR 2010”, Wrocław, 2010
[3]
[online].
[dostęp
30
kwietnia
2012].
Dostępny
w
Internecie:
http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/wroc/ASSETS_Wroclaw_sytuacja_spolecz
no-gospodarcza.pdf
[4]
Polityka ekologiczna państwa na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2016
(PEP) przyjęta została uchwałą Sejmu RP w dniu 29 maja 2009 r
[5]
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego: Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia
2007-2013 wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie, Warszawa, 2007
[6]
Ministerstwo Środowiska: Przez edukację do zrównoważonego
Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej, Warszawa, 2001
[7]
Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2014, przyjęty uchwałą Nr 217 Rady
Ministrów z dnia 24.12.2010 r. (M. P. Nr 101, poz. 1183)
[8]
Ministerstwo Gospodarki: Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 20092032, Warszawa, 2009
[9]
Ministerstwo Środowiska: Krajowa strategia ochrony i zrównoważonego
użytkowania różnorodności biologicznej wraz z programem działań, Warszawa,
2003
[10]
Ministerstwo Środowiska, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej: Projekt Polityki
wodnej państwa do roku 2030 (z uwzględnieniem etapu 2016), 2011
[11]
Ministerstwo
Środowiska:
Krajowy
Komunalnych, Warszawa, 2003
[12]
Plan gospodarowania wodami (PGW) na obszarze dorzecza Odry, zatwierdzony
uchwałą Rady Ministrów z dnia 22 lutego 2011 r. (M.P. nr 40 poz. 451)
[13]
Ministerstwo Środowiska, Ministerstwo Gospodarki: Strategia Bezpieczeństwo
Energetyczne i Środowisko Perspektywa 2020 r., projekt z dnia 18 maja 2011
r.
[14]
Ministerstwo Gospodarki:
Warszawa, 2009
[15]
Wojewódzki Planem Gospodarki Opadami Województwa Dolnośląskiego na lata
2008 2011 z uwzględnieniem lat 2012 2015
[16]
Projekt Wojewódzkiego
Dolnośląskiego 2012
[17]
Program małej retencji dla województwa dolnośląskiego
Polityka
Planu
Program
Energetyczna
Gospodarki
150
Zbigniewa,
Oczyszczania
Polski
Odpadami
do
dla
rozwoju.
Ścieków
2030
roku,
Województwa
2012-2015
[18]
Poprzez edukację do zrównoważonego rozwoju. Narodowa Strategia Edukacji
Ekologicznej., Ministerstwo Środowiska, Warszawa, 2001
[19]
Uchwała nr III/44/10 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 28 grudnia
2010 r. w sprawie przyjęcia „Naprawczych programów ochrony powietrza dla
stref na terenie województwa dolnośląskiego, w których zostały przekroczone
poziomy dopuszczalne i docelowe substancji w powietrzu”, nr pozycji 665,
Sejmik Województwa Dolnośląskiego, 1 marzec 2011
[20]
Studium wydobycia i transportu surowców skalnych na Dolnym Śląsku. Stan
i perspektywy., Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, Wrocław,
2009
[21]
Różycki S., „Ochrona środowiska przed polami elektromagnetycznymi.
Informator dla administracji samorządowej”, Generalna Dyrekcja Ochrony
Środowiska, Departament Ocen Oddziaływania na Środowisko, Wydanie
pierwsze, Warszawa 2011
[22]
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo Ochrony Środowiska (Dz.U. 2008
nr 25 poz. 150z późn. zm.)
[23]
Strategia rozwoju Wrocławia– „Strategia (Wrocław w perspektywie 2020 plus”)
[24]
Plan Gospodarki Odpadami dla Wrocławia
[25]
Powiatowy program zwiększania lesistości Miasta Wrocławia
[26]
Ocena jakości powietrza na terenie województwa dolnośląskiego w 2010 r.,
WIOŚ Wrocław, 2010
[27]
Porozumienie między burmistrzami na rzecz zrównoważonej energii na
szczeblu lokalnym .[online]. [dostęp 2 kwietnia 2012]. Dostępny w Internecie:
http://www.porozumienieburmistrzow.eu/index_pl.html
[28]
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia
2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych
zmieniająca
i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz
2003/30/WE.
[29]
Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry, Monitor Polski
z 2001 r. nr 40 poz. 451
[30]
WIOŚ we Wrocławiu, Ocena stanu jakości rzek województwa dolnośląskiego
w 2004 roku, Wrocław 2005
[31]
Nowicki Z., „Wody podziemne miast wojewódzkich Polski”, PSH Warszawa
2007
[32]
Opracowanie własne- ATMOTERM S.A. na podstawie Ocena jakości wód
podziemnych na obszarach uprzemysłowionych narażonych na oddziaływanie
punktowych źródeł zanieczyszczeń w województwie dolnośląskim za lata 2010 i
2011, WIOŚ we Wrocławiu
[33]
Biłyk A., Kowal A.L.: Ocena stopnia zagrożenia terenów wodonośnych we
151
2012-2015
Wrocławiu związkami chromu, Ochrona Środowiska 1993, 1-2
[34]
Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji S.A.
[35]
[online].
[dostęp
22
http://pracownia.org.pl
[36]
Bożek A., Dubicki A., Dziewanowski M., Kwiatkowska-Szygulska B.: Wody
powierzchniowe w publikacji Komisji Ochrony Środowiska Rady Miejskiej
„Informator o stanie środowiska Wrocławia 2002”, online]. [dostęp 22 maja
2012]. Dostępny w Internecie: http://www.eko.org.pl/wroclaw/
[37]
Projekt Programu dla Odry - 2006 - aktualizacja, Pełnomocnik Rządu do Spraw
Programu dla Odry- 2006, Wrocław wrzesień 2011
[38]
RZGW we Wrocławiu
[39]
[online].
[dostęp
22
maja
2012].
Dostępny
w
Internecie
http://www.wroclaw.pios.gov.pl/index.php?id=monit&sub=halas&page=stankli
matu
[40]
„Program ochrony środowiska przed hałasem dla miasta Wrocławia”, marzec
2009 r.
[41]
[online].
[dostęp
22
maja
2012].
Dostępny
http://akustyczna.mapa.lodz.pl/malodz/HTM/02.htm
[42]
Dz.U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 z późn. zm.
[43]
RDOŚ we Wrocławiu
[44]
„Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta
Wrocławia”, tekst jednolity przyjęty uchwałą nr L/1467/10 Radu Miejskiej
Wrocławia z dnia 20 maja 2010 r., Wrocław, 2010
[45]
Program ochrony środowiska dla miasta Wrocław na lata 2004-2015
[46]
Raport o stanie środowiska w województwie dolnośląskim w 2010 roku, WIOŚ,
Wrocław 2011
[47]
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie
rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych (Dz.U. Nr 58. poz. 535 z późn.
zm.)]
[48]
Opracowanie własne- ATMOTERM S.A. na podstawie informacji z Komendy
Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej we Wrocławiu
[49]
Główny Inspektor Ochrony Środowiska; „ Rejestr zdarzeń o znamionach
poważnej awarii w 2009 r.”
[50]
Opracowanie własne – ATMOTERM S.A. na podstawie Programu ochrony
środowiska dla miasta Wrocławia na lata 2012-2015
[51]
GDOŚ, Standardowe Formularze Danych
maja
152
2012].
Dostępny
w
w
Internecie:
Internecie:
2012-2015
[52]
Zasady polityki ekologicznej Wrocławia
[53]
Wieloletni Plan Inwestycyjny Miasta Wrocławia
[54]
Studium uwarunkowań
Wrocławia
i
kierunków
153
zagospodarowania
przestrzennego
2012-2015
16.Spis tabel
Tabela 1.
Kierunki działań wg Polityki ekologicznej Państwa (PEP) w latach 20092012 z perspektywą do roku 2016 [10] ................................................... 17
Tabela 2.
Obszary Natura 2000 we Wrocławiu [51] ................................................. 78
Tabela 3.
Użytki ekologiczne we Wrocławiu [43] ..................................................... 81
Tabela 4.
Matryca środowiskowych oddziaływań realizacji zadań zaplanowanych
w Prognozie
oddziaływania
na
środowisko
Programu
Ochrony Środowiska dla miasta Wrocławia na lata 2012-2015 [50]. ............ 94
154

Prognoza oddziaływania na środowisko Programu

Transkrypt

Podobne dokumenty

Uchwa a Nr XXIX/656/12 z dnia 5 lipca 2012 r.

TK klatki piersiowej dla palaczy w wieku 55-70 lat z

Regulamin WNW XXVI POWIATOWY KONKURS PLASTYCZNY

EKOJARMARK tradycja, która stała się trendem. To już 15 lat! Każdą

pobierz program wycieczki - Odra-Bus

Uchwała Nr XXXVI/814/12 z dnia 28 grudnia 2012 r.

ZAMEK TOPACZ W ŚLĘZIE Zamek Topacz jest położony na terenie

Agencja reklamowa z Wrocławia zatrudniosobę na stanowisko Web