PDF - Dental and Medical Problems

PRACE ORYGINALNE
Dent. Med. Probl. 2013, 50, 2, 205–209
ISSN 1644-387X
© Copyright by Wroclaw Medical University
and Polish Dental Society
Katarzyna Mańka-MalaraA, B–E, Dominika GawlakB, E, F
Porównanie ochraniaczy wewnątrzustnych
stosowanych w sportach walki
The Comparison of Mouthguards Used in Combat Sports
Katedra Protetyki Stomatologicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Studenckie Koło Naukowe przy Katedrze Protetyki Stomatologicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
A – koncepcja i projekt badania; B – gromadzenie i/lub zestawianie danych; C – opracowanie statystyczne;
D – interpretacja danych; E – przygotowanie tekstu; F – zebranie piśmiennictwa
Streszczenie
Wprowadzenie. Ochraniacze wewnątrzustne powinny być użytkowane przez wszystkich zawodników dyscyplin
wiążących się ze zwiększonym zagrożeniem doznania urazu w obrębie jamy ustnej i głowy. Stosowanie tego typu
zabezpieczeń powoduje ograniczenie zakresu skutków uderzenia, chroniąc zęby i struktury otaczające. Zawodnicy
trenujący sporty walki wymagają zwiększonej ochrony ze względu na niebezpieczeństwo związane z uprawianiem
tych dyscyplin.
Cel pracy. Porównanie wewnątrzustnych ochraniaczy typu „boil and bite” z ochraniaczami indywidualnymi oraz
wybór najlepszego rodzaju ochraniacza dla zawodników sportów walki.
Materiał i metody. W badaniu wzięło udział 19 zawodników. Każdy z nich testował 3 rodzaje ochraniaczy typu
„boil and bite” – jednowarstwowy (Porida®), perforowany (Protech Dent®) i wzmocniony (Shock Doctor®) oraz
ochraniacz indywidualny z materiału Corflex Orthodontic®. Po miesiącu użytkowania zawodnicy wypełnili ankietę
dotyczącą problemów związanych z użytkowaniem ochraniaczy. Każdy ochraniacz został oceniony w skali 1–5.
Wyniki. Najwyższą ocenę uzyskał ochraniacz indywidualny – średnia 4,5. Ochraniacz wzmocniony uzyskał notę,
3,3, perforowany – 2,86, a jednowarstwowy – 2,5. Najmniej problemów związanych z zastosowaniem ochraniacza
zostało zgłoszonych dla ochraniacza indywidualnego – 52, następnie dla ochraniacza perforowanego – 65, wzmocnionego – 94 oraz jednowarstwowego – 121.
Wnioski. Zawodnicy sportów walki powinni stosować ochraniacze indywidualne ze względu na najlepszą ochronę
oraz komfort związany z ich użytkowaniem (Dent. Med. Probl. 2013, 50, 2, 205–209).
Słowa kluczowe: ochraniacze wewnątrzustne, sporty walki, sztuki walki.
Abstract
Background. Mouthguards should be an integral part of all disciplines which involve the risk of orofacial injury.
Mouthguards reduce the effect of the oral cavity trauma, protecting the teeth and surrounding structures. Combat
sports competitors require specific protection, as their discipline involve huge risk of sustaining an injury.
Objectives. The aim of the study was to compare “boil and bite” mouthguards with custom mouthguards, and to
choose the best mouthguard for combat sports competitors.
Material and methods. Nineteen combat sports competitors have taken part in the research. Each of them was
testing three „boil and bite” mouthguards – single-layer mouthguard (Porida®), perforated mouthguard (Protech
Dent®) and strenghtened mouthguard (Shock Doctor®) – and custom mouthguard fabricated using Corflex
Orthodontic® material. After a month of testing, they were filling a questionnaire listing negative marks connected
with the usage, and raiting mouthguards from 1 to 5.
Results. The highest rate was gained by a custom mouthguards – an average of 4.5. Strenghted mouthguard was
rated 3.3, perforated mouthguard – 2.86 and single-layer mouthguard – 2.5. The lowest number of negative marks
conected with the usage were indicated to custom mouthguard – 65, then perforated mouthguard – 65, strengthened mouthguard – 94, and single-layer mouthguard – 121.
Conclusions. The best protection and comfort is ensured by mouthguards performed individually for each competitor. It plays a vital role in contact sports and is the most comfortable one (Dent. Med. Probl. 2013, 50, 2, 205–209).
Key words: mouthguards, combat sports, martial arts.
206
Grupa sportów walki obejmuje dyscypliny,
które mimo dalekowschodnich korzeni rozwijają się w sposób dynamiczny, stawiając przed badaczami i lekarzami praktykami nowe wyzwania.
Uprawianie tego rodzaju aktywności fizycznej daje
wiele korzyści ogólnoustrojowych – udowodniono
pozytywny wpływ na układ sercowo-naczyniowy,
skuteczność w profilaktyce chorób cywilizacyjnych, a także zwiększenie siły i równowagi u sportowców [1]. Mimo wielu zalet trenowanie sztuk
walki, które wymagają ścisłego kontaktu z przeciwnikiem wiąże się nieodłącznie z możliwością
powstawania kontuzji. Wraz ze zwiększeniem popularności tych dyscyplin powinna się zwiększać
świadomość zawodników dotycząca odpowiedniej
profilaktyki urazów, w tym konieczności stosowania ochraniaczy wewnątrzustnych.
Wyróżnia się 3 rodzaje ochraniaczy wewnątrzustnych – standardowe o uniwersalnym rozmiarze
(obecnie praktycznie niedostępne w sklepach i hurtowniach sportowych), typu „boil and bite” – dostosowywane przez zawodnika po uplastycznieniu
w gorącej wodzie oraz indywidualne, przygotowane
przez lekarza dentystę na podstawie wycisków.
Ochraniacze indywidualne mogą być wykonywane za pomocą techniki formowania wgłębnego, wtrysku termicznego i puszkowania [2].
Niedokładne dostosowanie ochraniaczy standardowych i „boil and bite” powoduje zwykle konieczność zaciskania zębów w celu ich utrzymania na podłożu, co jest spowodowane niewystarczającą retencją
ochraniaczy zgłaszaną przez 42% użytkowników [3].
Według Gawlak [4] większość użytkowników
ochraniaczy indywidualnych nie odczuwa dyskomfortu związanego z ich stosowaniem.
Badania laboratoryjne przeprowadzone przez
Hoffmanna et al. [5], porównujące ochraniacze
wykonane z materiału EVA, typu „boil and bite”
z wykonanymi indywidualnie wskazują, że ochraniacze dostosowywane przez zawodnika charakteryzują się gorszymi właściwościami tłumienia siły
uderzenia. Niekorzystne cechy ochraniaczy „boil
and bite” mogą spowodować zarówno ich mniejszą skuteczność, jak i mniejsze zainteresowanie
sportowców wszystkimi rodzajami ochraniaczy
wewnątrzustnych.
Sporty walki to dyscypliny wymagające szczególnej retencji ochraniaczy ze względu na dużą
dynamikę ruchu sportowca oraz wyjątkowej wytrzymałości ze względu na regularne narażenie
na bezpośrednie uderzenia. Najczęściej stosowany wśród zawodników sportów walki jest ochraniacz typu „boil and bite” – wybiera go 47% sportowców, a najrzadziej ochraniacz indywidualny
– jedynie 1%. Niepokojące jest, że 41% zawodników trenujących sztuki walki nie stosuje żadnych
ochraniaczy wewnątrzustnych [6].
K. Mańka-Malara, D. Gawlak
Celem pracy było porównanie ochraniaczy
wewnątrzustnych stosowanych przez zawodników
sportów walki pod kątem zapewnianego komfortu
oraz poczucia ochrony, a także wybranie najlepszego rodzaju ochraniacza dla zawodników trenujących te dyscypliny.
Materiały i metody
19 zawodników sportów walki biorących
udział w przeprowadzonym badaniu użytkowało
różne typy ochraniaczy wewnątrzustnych, każdy
przez 4 tygodnie. Testowane były 4 ochraniacze –
ochraniacz indywidualny z materiału Corflex Orthodontic® (Pressing Dental, Włochy) oraz 3 rodzaje ochraniaczy termoplastycznych typu „boil
and bite” – jednowarstwowy (najczęściej stosowany) – Porida® (Combat Gear, Pakistan, Indie), perforowany – Protech Dent® (Akervall technologies,
USA) i wzmocniony – Shock Doctor Gel Max Strapless® (Shock Doctor, Inc., USA).
W badaniu nie uwzględniono wymienianego w piśmiennictwie ochraniacza standardowego
o uniwersalnych rozmiarach, ponieważ jest niedostępny w hurtowniach i sklepach sportowych.
Po miesięcznym użytkowaniu ochraniacza w ramach treningów i zawodów sportowcy uzupełniali ankietę, w której zgłaszali uwagi i problemy dotyczące retencji, komfortu użytkowania,
mowy, oddychania, twardości, rozmiaru, zasięgu i dopasowania ochraniacza, ilości wydzielanej śliny, smaku, obecności odruchu wymiotnego, tendencji do nagryzania oraz chorób stawu
skroniowo-żuchwowego. Każdy z zawodników
przyznawał użytkowanemu ochraniaczowi końcową ocenę 1–5, uwzględniającą zarówno komfort użytkowania badanego ochraniacza, jak i subiektywne poczucie zapewnianej ochrony, a nota ujęta w podsumowaniu wyników jest średnią
arytmetyczną z tych ocen.
Wyniki
Ze względu na różną specyfikę użytkowanych
ochraniaczy zawodnicy zgłaszali odmienne dolegliwości związane z ich stosowaniem. Użytkownicy najczęściej stosowanego ochraniacza typu „boil
and bite”, będącego najtańszą formą zabezpieczenia przed urazami, zgłaszali problemy z retencją
– 17 zgłoszeń, trudności w mówieniu – 14, skłonność do nagryzania ochraniacza i jego słabe dopasowanie – po 12 oraz 9 skarg dotyczących jego zbyt
rozległego zasięgu. Końcowa ocena dla tego rodzaju ochraniacza to 2,5, a liczba zgłoszonych problemów związanych z jego zastosowaniem to 121.
207
Porównanie ochraniaczy wewnątrzustnych stosowanych w sportach walki
Rozmiar perforowanego ochraniacza typu
„boil and bite”, będącego najcieńszą i najmniejszą szyną ochronną zaproponowaną w badaniu,
był uznany za jego wadę przez 17 zawodników. Na
nieodpowiedni zasięg ochraniacza skarżyło się 13
sportowców, 10 zgłosiło zbyt dużą twardość, 9 zbyt
małą elastyczność, a 6 zauważyło wywoływanie
zwiększonej skłonności do nagryzania. Końcowa
nota przyznana dla tego rodzaju ochraniacza to
2,9, a liczba zgłoszonych dolegliwości – 65.
Stosowanie wzmocnionego ochraniacza zbudowanego z twardego materiału pokrywającego
z zewnątrz powierzchnię szyny oraz wnętrza wyścielonego miękkim materiałem termoplastycznym powodowało inne problemy: 15 zawodników
skarżyło się na trudności z utrzymaniem i z mówieniem, 13 zgłaszało nieodpowiedni rozmiar
ochraniacza, 11 przejawiało skłonność do nagryzania i zaciskania zębów w ochraniaczu, a 7 trenujących zgłosiło, że stosowany ochraniacz po dopasowaniu był zbyt luźny. Ostateczna ocena wyniosła 3,4, a liczba odnotowanych problemów to 94.
Podczas użytkowania ochraniacza indywidualnego w czasie miesięcznego okresu testowania
zanotowano najmniejszą liczbę dolegliwości (52).
Spośród wszystkich zawodników 6 podało zwiększoną skłonność do nagryzania, 4 trudności z mówieniem, 2 niewłaściwe dopasowanie, 2 zgłoszenia
dotyczyły również zwiększonej ilości wydzielanej
śliny, a 1 trudności w oddychaniu. Oceny zawodników przyznane temu ochraniaczowi dały końcową notę 4.6.
Rycina 1 zawiera oceny przyznane poszczególnym ochraniaczom. Zawodnicy sportów walki
najlepiej ocenili ochraniacz indywidualny – końcowa nota wyniosła 4,6. Kolejnymi były: ochraniacz wzmocniony – 3,4, perforowany – 2,8 i jednowarstwowy – 2.5.
Tabela 1 zawiera oceny przyznawane przez zawodników. Najbardziej komfortowym był ochraniacz indywidualny, z którym sportowcy mieli najmniej problemów dotyczących użytkowania – 52,
następnie ochraniacz perforowany – 65, wzmocniony – 94 i jednowarstwowy – 121. Powyższe wyniki obrazuje ryc. 2.
Omówienie
W większości kontaktowych dyscyplin sportowych uderzenia w obrębie głowy, stanowiące
podstawę wielu rodzajów sportów walki, są niedozwolone.
W badaniach obejmujących retrospektywną
analizę częstości występowania urazów wśród zawodników Zazryn et al. [7] odnotowali częstość 25
kontuzji na 100 odbytych walk w boksie i 109,7 na
1000 walk w kickboxingu, z czego 52,5% uszkodzeń dotyczyło okolic głowy i szyi [8].
Kolejne badania przeprowadzili Bledsoe et al.
[9], w których przedstawili częstość urazów – 17,1 na 100 odbytych walk bokserskich, a jako najczęstszy typ urazu podali rozcięcie tkanek miękkich
twarzy – 51% [9] oraz 28,6 urazów na 100 walk
MMA (mieszane sztuki walki), z których 47,9% to
urazy tkanek miękkich twarzy [10].
Badania analizujące przyczyny przerwania
walk również wykazują, że w MMA ok. 28,3% [11],
a w boksie 8,8% [12] powodem jest uraz głowy.
Najczęściej występującymi urazami w sportach walki są urazy tkanek miękkich – 52% zgłoszeń, utrata twardych tkanek zęba – 25%, złamania w obrębie kości oraz urazy stawu skroniowo-żuchwowego – 10%, zwichnięcie całkowite zębów
– 6,5%, wstrząs mózgu 4,5%, a wtłoczenie i przemieszczenie zęba – 1% [13].
Upowszechnienie stosowania indywidualnych
ochraniaczy wewnątrzustnych oraz wprowadzenie w regulaminach wszystkich dyscyplin obowiązku zastosowania tego typu ochrony wydaje
się obecnie nieodzowne. Użytkowanie ochraniaczy pozwoliłoby bowiem ograniczyć częstość urazów, zapewniając zawodnikom większe bezpieczeństwo i ochronę.
ocena
5
4,5
4
3,5
3
2,5
2
1,5
1
0,5
0
ochraniacz
indywidualny
custom
ochraniacz
wzmocniony
strenghtened
ochraniacz
perforowany
perforated
ochraniacz
jednowarstwowy
popular
Ryc. 1. Ocena ochraniacza
Fig. 1. Mouthguard’s rate
208
K. Mańka-Malara, D. Gawlak
Tabela 1. Oceny przyznawane przez zawodników
Table 1. Rates given by competitors
Nr zawodnika
(Competitor’s number)
Ochraniacz
jednowarstwowy
(Popular
mouthguard)
Ochraniacz
perforowany
(Perforated
mouthguard)
Ochraniacz
wzmocniony
(Strenghted
mouthguard)
Ochraniacz
indywidualny
(Custom
mouthguard)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
3
1,5
2,75
2,5
4,5
3
3
4,25
2
1,5
2,5
1,5
2,75
1,25
3,5
2
1
1,5
3,5
2,5
3
1
3,5
3
2,5
3,5
2
3
2,5
3
2,5
3
3,5
3
4
3,5
3
1,5
4,5
3,5
3,25
2,5
4
3,5
4,25
3,5
3,25
3
4
3,5
2,5
3,5
4
3,25
4
3
2,5
4,5
5
5
4,5
4
4,75
4,5
4,5
5
4
4
3,5
4,5
4,75
5
4,75
4,75
5
5
Średnia
(Average)
2,5
2,8
3,4
4,6
zgłaszane
problemy
140
120
100
80
60
40
20
0
ochraniacz
indywidualny
custom
ochraniacz
wzmocniony
strenghtened
ochraniacz
perforowany
perforated
ochraniacz
jednowarstwowy
popular
Ryc. 2. Problemy w użytkowaniu
ochraniaczy
Fig. 2. Problems with mouthguards
usage
Piśmiennictwo
[1] Woodward T.W.: A review of the effects of martial arts practice of martial arts practice on health. Wisc. Med. J.
2009, 108, 40–43.
[2] Gawlak D., Łojszczyk R.: Materiały i metody stosowane w wykonawstwie ochraniaczy wewnątrzustnych użytkowanych podczas uprawiania różnych dyscyplin sportowych. Stomatol. Współcz. 2010, 17, 1, 8–15.
[3] DeYoung A., Robinson E., Godwin W.: Comparing comfort and wearability: custom made vs self-adapted
mouthguards. J.A.D.A. 1994, 125, 1112–1117.
[4] Gawlak D.: Ocena użytkowania wewnątrzustnych ochraniaczy u młodzieży uprawiającej różne dyscypliny sportowe – wstępne badania kliniczne. Czas. Stomatol. 2009, 62, 134–141.
[5] Hoffmann J., Alfter G., Rudolph ??., Gőz G.: Experimental comparative study of various mouthguards. Endod.
Dent. Traumatol. 1999, 15, 157–163.
[6] Wesołowski P., Mańka-Malara K., Tokarska P., Wojtowicz A.: Ocena częstości stosowania ochraniaczy
jamy ustnej w różnych stylach walki sportowej. Nowa Stomatol. 2012, 4, 156–160.
[7] Zazryn T.R., Finch C.F., McCrory P.: A 16 year study of injuries to professional boxers in the state of Victoria,
Australia. Br. J. Sports Med. 2003, 37, 321–324.
[8] Zazryn T.R., Finch C.F., McCrory P.: A 16 year study of injuries to professional kickboxers in the state of
Victoria, Australia. Br. J. Sports. Med. 2003, 37, 448–451.
Porównanie ochraniaczy wewnątrzustnych stosowanych w sportach walki
209
[9] Bledsoe G.H., Li G., Levy F.: Injury risk in professional boxing. South Med. J. 2005, 98, 994–998.
[10] Bledsoe G.H., Hsu E.B., Grabowski J.G., Brill J., Li G.: Incidence of injury in professional mixed martial arts
competitions. J. Sports Sci. Med. 2006, 5, 136–142.
[11] Buse G.J.: No holds barred sport fighting: a 10 year review of mixed martial arts competition. Br. J. Sports Med.
2006, 40, 169–172.
[12] Estwanik J.J., Boitano M., Ari N.: Amateur boxing injuries at the 1981 and 1982 USA/ABF national championships. Phys. Sportsmed. 1984, 12, 123–128.
[13] Wesołowski P., Tokarska P., Mańka-Malara K., Wojtowicz A.: Analiza rodzaju urazów doznawanych
w obrębie twarzoczaszki w różnych stylach walki sportowej. Nowa Stomatol. 2012, 3, 108–113.
Adres do korespondencji:
Katarzyna Mańka-Malara
Katedra Protetyki Stomatologicznej WUM
ul. Nowogrodzka 59
02-006 Warszawa
e-mail: [email protected]
tel.: 691 701 818
Praca wpłynęła do Redakcji: 20.05.2013 r.
Po recenzji: 20.06.2013 r.
Zaakceptowano do druku: 26.06.2013 r.
Received: 20.05.2013
Revised: 20.06.2013
Accepted: 26.06.2013