Kolory Miedzi - Muzeum Miedzi w Legnicy

Kolory Miedzi
Kolory Miedzi. Wystawa pod powyższym tytułem ma na celu ukazanie różnych barw miedzi
występujących w przyrodzie - w postaci związków chemicznych, jak również odcieni
uzyskiwanych dzięki procesom technologicznym, domieszkom dodawanym w odlewach,
patynowaniu, innym sposobom wykończenia. Na ekspozycję składają się minerały, próbki
technologiczne odlewów, obiekty rzemiosła artystycznego i dzieła sztuki, do których
wytworzenia jako podstawowego materiału użyto miedzi.
Miedź (Cu) jest pierwiastkiem chemicznym, metalem o barwie czerwonobrązowej. W
zależności od techniki obróbki, sposobu wykończenia, dodawanym domieszkom metalicznym w
odlewach, przybiera różne barwy. Spotykamy miedź na co dzień, nie zawsze zdając sobie z
tego sprawę, że najpopularniejsze monety wykonane są z wysokoprocentowego stopu miedzi z
niklem. Patrząc na pejzaż miejski zauważamy zdecydowane zielonkawe połacie dachów, to
także miedź, tylko że pokryta tzw. patyną, to znaczy zasadowym węglanem miedzi chroniącym
powierzchnię przed dalszą korozją. W przyrodzie miedź występuje głównie w postaci
różnobarwnych minerałów i znacznie rzadziej jako miedź rodzima. Do najczęściej spotykanych
minerałów należą: chalkopiryt, chalkozyn, bornit, kupryt, malachit, azuryt. Występujący
powszechnie
Chalkopiryt – zwany „złotem
głupców”, ma barwię spiżowożółtą i metaliczny połysk.
Metalicznym połyskiem i barwą ciemnoszarą, stalowoszarą do czarnej charakteryzują się : chal
kozyn,
tennantyt, tetraedryt. Bornit ma połysk metaliczny, barwię brązową, miedzianoczerwoną, często
niebieskofioletową /barwy naleciałe/. Zdecydowaną, czerwoną barwą charakteryzuje się kupryt,
niekiedy używany jako kamień jubilerski. Malachit ma barwę zieloną, ładny rysunek, używany
jest jako kamień półszlachetny w jubilerstwie, wykorzystywany jako okładziny w budownictwie
reprezentacyjnym i meblarstwie.
Azuryt
o barwie lazurowoniebieskiej i chryzokola o barwie zielonej, niebieskozielonej do niebieskiej,
wykorzystywane są jako kamienie jubilerskie. Zdecydowane barwy niebieskie charakteryzują:
kowelin
/barwa indygo lub niebieskofioletowa/ i
cyanotrichit
/cimnoniebieska/.
Miedź przetopiona z cyną daje brąz, z cynkiem mosiądz, z cyną, cynkiem i ołowiem spiż. Stop
miedzi z cynkiem, gdy zawartość Zn jest mniejsza niż 28%, nosi nazwę tombak, ma barwę
zbliżoną do koloru miedziowozłotego, wykorzystywany jest często w jubilerstwie Mosiądze
wysokoniklowe (stopy miedzi z cynkiem, niklem i manganem) ze względu na srebrzyste
zabarwienie nazywane także nowym srebrem / dawniej alpaką / wykorzystywane są w
przemyśle, do opraw narzędzi lekarskich, okuć, wytwarzania sztućców i wyrobów jubilerskich.
Od czasów średniowiecznych z czystej miedzi, często następnie złoconej lub srebrzonej,
wykonywano zapinki do strojów, naczynia (kielichy, puszki na hostie), naczynia do ablucji,
sprzęty liturgiczne (krzyże, monstrancje, relikwiarze).
Do podobnych celów wykorzystywano mosiądz i brąz, poddając go złoceniu i srebrzeniu
podnoszono walory estetyczne wyrobu, ukrywano ”pośledniość” materiału, zabezpieczano
1/3
Kolory Miedzi
przed utlenianiem. Stopy miedzi nadawały się także do tworzenia odlewów, dzięki czemu
powstawały m. in. działa, dzwony, kraty, chrzcielnice, moździerze i uchwyty do wielu naczyń.
Wyroby z miedzi i jej stopów mogą przybrać wiele tonacji barwnych z powodu naturalnego lub
sztucznego patynowania. Na obiektach z czystej miedzi możemy dostrzec kolory od
czerwonawej, przez różne odcienie brązów do niemal czarnej. Stopy miedzi w zależności od
procentowych zawartości domieszek innych metali mają kolory od srebrzystożółtych do niemal
oliwkowobrązowych. Brązy poddane szlachetnemu patynowaniu mienią się barwami od
złocistej, poprzez odcienie czekoladowobrązowe, ciemnobrązowe po zielonkawą.
Najbarwniejszymi obiektami z miedzi są przedmioty zdobione techniką emalii. Na
miedziane podłoże, w pola wyznaczone i ograniczone przylutowanymi cienkimi i niskimi
blaszkami nanoszona jest pasta ze sproszkowanymi pigmentami. Pod wpływem wysokiej
temperatury pigmenty ulegają stopieniu i wypełniają wyznaczone im przestrzenie. Proces
nakładania emalii jest długotrwały i pracochłonny, ponieważ każdy kolor wymaga własnego
wytopu, poczynając od tych topiących się w najwyższej temperaturze.
Miedziana blacha w XVI, XVII i XVIII wieku wykorzystywana była także jako podobrazie w
malarstwie sztalugowym. Powstawały na niej obrazy kameralne, prywatne ołtarzyki, ale znane
są także duże realizacje. Miedziane podobrazie było trwalsze od drewnianego lub płóciennego,
takie dzieła także łatwiej było transportować. Miedziane blachy dawały większą świetlistość
barw, mogły także dawać kolor lokalny.
Współcześni artyści tworząc swoje dzieła w miedzi lub jej stopach, posługują się chętnie, w
działaniach wykończeniowych, szlachetnymi lub sztucznymi patynami. Dla wzmożenia efektu
estetycznego czasami także pokrywają polichromią powstające prace.
Łucja Wojtasik- Seredyszyn
Wystawa ze zbiorów Muzeum Miedzi w Legnicy.
Próbki technologiczne przekazane zostały przez:
KIGEMA - Przedsiębiorstwo odlewniczo-mechaniczne
HUTMEN S.A.
Sahna Polska sp. z o. o.
Otwarcie wystawy - 08.06.2005
Komisarz wystawy - Łucja Wojtasik- Seredyszyn
Czynna do - 11.09.2005
2/3
Kolory Miedzi
{gallery}zdjecia_galerie/czasowe/2005/kolory_miedzi{/gallery}
3/3